1
Μηνιαία εφημερίδα του Συλλόγου Για την Ανδρική και Πατρική Αξιοπρέπεια - ΣΥ.Γ.Α.Π.Α. ΑΡΙΘ. ΦΥΛΛΟΥ 2 / ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2009
ΕΚΠΤΩΣΗ Τ Ω Ν Δ Α Π Α Ν Ω Ν Π Ο Υ Κ ΑΤΑ Β Α Λ Λ Ε Ι Ο ΔΙΑΖΕΥΓΜΕΝΟΣ ΣΥΖΥΓΟΣ ΠΡΟΣ: Τον Υπουργό Οικονομίας και Οικονομικών Κύριο Νικόλαο Χριστοδουλάκη Υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών Καραγιώργη Σερβίας 1101 84 Αθήνα ΠΟΡΙΣΜΑ (Νόμος 3094/2003 «Συνήγορος του Πολίτη και άλλες διατάξεις» Άρθρο 4, παρ. 6) ΘΕΜΑ: Έκπτωση των δαπανών που καταβάλλει ο διαζευγμένος σύζυγος για τα τέκνα που δεν κατοικούν μαζί του Στο Συνήγορο του Πολίτη κατατέθηκε η υπ΄ αριθμ. 1104/21.01.03 αναφορά. Ο προσφεύγων είναι διαζευγμένος πατέρας ενός ανήλικου τέκνου, του οποίου την επι-
μέλεια έχει η μητέρα του, με την οποία και ζει. Ο εν λόγω πολίτης προσέφυγε στον Συνήγορο του Πολίτη διότι, μετά την έκδοση του διαζυγίου του, δεν του επιτρέπεται να συμπεριλάβει στα ποσά δαπανών που αφαιρούνται από το συνολικό του εισόδημα, μια σειρά από έξοδα που συνεχίζει να κάνει για το τέκνο του, όπως νοσοκομειακή και ιατρική περίθαλψη και διάφορα δίδακτρα σε φροντιστήρια εκπαιδευτικών μαθημάτων ή ξένων γλωσσών κ.ο.κ. επειδή τα παιδί δεν κατοικεί πλέον μαζί του. Εφόσον λοιπόν το παιδί δεν ζει μαζί του, αλλά με τη μητέρα του, ο προσφεύγων δεν μπορεί να το υπάγει στον Πίνακα 10, περίπτωση 1 της Φορολογικής του Δήλωσης (Στοιχεία Προσώπων που συνοικούν με τους φορολογουμένους και τους βαρύνουν) με αποτέλεσμα να μη δικαιούται την αφαίρεση των παραπάνω δαπανών στις υποβάλλεται για αυτό. Το ως άνω καθεστώς ο προσφεύ-
γων θεωρεί άδικο και διακριτικό. Για το λόγο αυτό, πριν προσφύγει στο Συνήγορο του Πολίτη, απευθύνθηκε στη Γενική Διεύθυνση Φορολογίας του Υπουργείου σας, απ’ όπου ζητούσε την διόρθωσή του με το σκεπτικό ότι το γεγονός πως δεν κατοικεί με το παιδί του δεν ισοδυναμεί με την απαλλαγή του από την υποχρέωση να φέρει το βάρος της πληρωμής εξόδων πέραν της διατροφής, τα οποία, εάν δεν είχε χωρίσει, θα μπορούσε να τα αφαιρέσει από το φορολογητέο εισόδημά του. Με τρία έγγραφά της προς τον πολίτη (1046783/950/Α0012, 1059243/1209Α0012 και 1078224/1562/Α0012) η Διεύθυνση Φορολογίας Εισοδήματος επιβεβαιώνει ότι «τα τέκνα δεν θεωρείται ότι βαρύνουν το διαζευγμένο γονέα, με τον οποίο δεν συγκατοικούν … όπως προκύπτει από το συνδυασμό των διατάξεων των παραγράφων 1 και 2 του άρθρου 7 του ΚΦΕ », καθώς επίσης πληροφορεί τον ενδιαφερόμενο ότι «το αίτημά [του] εξε-
2 τάζεται με τα άλλα θέματα για τη φορολογική αναμόρφωση και σε περίπτωση που κριθεί σκόπιμο, θα ικανοποιηθεί». H Αρχή οδηγήθηκε στη σύνταξη του παρόντος πορίσματος διότι συνηγορεί εκθύμως στην ικανοποίηση του προκείμενου αιτήματος, εκτιμώντας πως είναι επείγουσα ανάγκη η μεταρρύθμιση του παρόντος καθεστώτος, το οποίο: Πρώτον, είναι εμφανώς αναχρονιστικό, καθώς, στον πυρήνα του επιχειρήματός του, υπονοείται πως η μέριμνα του τέκνου ασκείται αποκλειστικά από τον γονέα με τον οποίο αυτό ζει. Ωστόσο, στις σύγχρονες και συνεχώς μεταλλασσόμενες κοινωνικές συνθήκες, το στερεότυπο μιας οικογενειακής δομής, η οποία, μετά το διαζύγιο, απαλλάσσει τον γονέα που δεν κρατά την επιμέλεια του παιδιού, από οποιαδήποτε άλλη υποχρέωση, πλην της διατροφής, είναι εμφανώς εκτός πραγματικότητας. Στις μέρες μας, είναι ολοένα και πιο σύνηθες το φαινόμενο οι διαζευγμένοι γονείς να συνεννοούνται για τα κρίσιμα ζητήματα της ανατροφής των παιδιών τους, και ως εκ τούτου, να μοιράζονται το οικονομικό βάρος των κοινών τους επιλογών. Η μη έκπτωση από το φορολογητέο εισόδημα των δαπανών που καταβάλλει ο διαζευγμένος γονέας στα τέκνα του που δεν συγκατοικούν μαζί του είναι μια διοικητική πρακτική που καταφανώς δεν λαμβάνει υπόψη της τις προηγούμενες εξελίξεις. Η πρακτική αυτή θα μπορούσε να ήταν εύλογη, εφόσον το ποσό της διατροφής δυνητικά κάλυπτε τις πολυέξοδες και συνεχώς διευρυνόμενες ανάγκες ανατροφής ενός παιδιού στις μέρες μας. Πλην όμως, άκο-
/ Νοέμβριος 2009 πα μπορούμε να αντιληφθούμε που καταβάλλει ο διαζευγμένος ότι το ποσό της διατροφής, τις γονέας στα τέκνα που δεν καπερισσότερες φορές αδυνατεί τοικούν με αυτόν λειτουργεί σαν να καλύψει (όλες) τις εκπαιδευ- αντικίνητρο στην οικονομική συτικές ή άλλες απρόβλεπτες ανά- νεισφορά του γονέα αυτού για γκες που φέρει η ανατροφή ενός την ανατροφή του παιδιού του, παιδιού, πλείονες εκ των οποίων θίγοντας έτσι το αυτοτελές συμκαλύπτονται κατόπιν συνεννό- φέρον του παιδιού, το οποίο για ησης των δύο γονέων (και) από την ελληνική νομοθεσία, αποτετο εισόδημα εκείνου που δεν λεί τον ακρογωνιαίο λίθο πάνω κατοικεί με το παιδί. Δημιουρ- στον οποίο δομούνται οι επί μέγείται κατ’αυτόν τον τρόπο ένα ρους κανόνες της γονικής μέρικαθεστώς αδικαιολόγητων δια- μνας. κρίσεων σε βάρος των διαζευγμένων γονέων που δεν φέρουν Για τους λόγους αυτούς, ο Συτην επιμέλεια του τέκνου τους, νήγορος του Πολίτη επιθυμεί, πλην όμως συμμετέχουν ενεργά στην ανατροφή του συμβάλλοντας τα μέγιστα σε αυτή με εισόδημά τους, πέραν εκείνου Μηνιαία εφημερίδα του Συλλόγου της διατροφής. Χωρίς Για την Ανδρική και Πατρική την ανάγκη προσφυγής Αξιοπρέπεια - ΣΥ.Γ.Α.Π.Α. σε στατιστικής φύσεως δεδομένα, αντιλαμβάνεστε ότι οι περισσότεροι ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ: διαζευγμένοι γονείς στις ΣΥ.Γ.Α.Π.Α. μέρες μας, ανήκουν σε ΕΚΔΟΤΗΣ: αυτήν την κατηγορία. ΣΥ.Γ.Α.Π.Α. Συμπερασματικά, η μη έκπτωση των δαπανών αυτών από το φορολογητέο εισόδημά του είναι ένας κανόνας που παραβιάζει την αρχή της φορολογικής ισότητας, (άρθρο 4, παρ. 5 του Συντάγματος) .
Δεύτερον, η μεταρρύθμιση του παρόντος καθεστώτος είναι επείγουσα ανάγκη και για έναν λόγο μείζονος κοινωνικής σκοπιμότητας. Η μη έκπτωση των δαπανών
Φράγκων 19, Θεσσαλονίκη, τηλ. 2310 524285, fax 2310 524319 κιν. 6942989785 www.sos-sygapa.eu goneas2010@gmail.com goneas2005@yahoogroups.com ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ: Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος 213/480139-35 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ: Νίκος Σπιτάλας spitalas@yahoo.gr ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ - ΕΚΤΥΠΩΣΗ:
Χ. ΑΡΤΕΜΙΑΔΗΣ - ΑΦΟΙ ΒΡΟΧΙΔΗ Ο.Ε. Δημιουργικό: Π. Διονυσίου 21, τηλ. 25210 47212, e-mail: artstudio@drama.gr Τυπογραφείο: 1ης Iουλίου 92, τηλ. 25210 27001
3
/ Νοέμβριος 2009 θέτοντας δια του παρόντος πορίσματος τους προκείμενους συλλογισμούς, να σας προτείνει δύο λογιστικά ανώδυνες λύσεις άρσης του αντισυνταγματικού και κοινωνικά επαχθούς αυτού καθεστώτος. Η πρώτη λύση, η εφαρμογή της οποίας δεν προϋποθέτει νομοθετική ρύθμιση, θα ήταν η ενσωμάτωση των δαπανών που προβλέπονται πως αφαιρούνται από το φορολογητέο εισόδημα των γονέων, σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις του ΚΦΕ, στο ποσό της διατροφής του διαζευγμένου γονέα, το οποίο, με τη σειρά του, αφαιρείται από το εισόδημά του. Η δεύτερη λύση, που μακροσκοπικά φαίνεται αναγκαία, είναι όντως η επί των αναγκαίων διατάξεων του ΚΦΕ νομοθετική ρύθμιση, έτσι ώστε το πραγματικό περιστατικό της συνοίκησης με το παιδί να πάψει να είναι αποκλειστική προϋπόθεση έκπτωσης των σχετικών δαπανών για τον διαζευγμένο γονέα. Εκτιμώντας ότι συμμερίζεστε τις παραπάνω διαπιστώσεις, επιθυμώ, τέλος, να σας γνωστοποιήσω
ότι ο Συνήγορος του Πολίτη είναι στη διάθεσή των υπηρεσιών σας για οποιαδήποτε περαιτέρω συνδρομή του στην σχετική κατεύθυνση αναμόρφωσης του παρόντος κανονιστικού πλαισίου. Με τιμή, Αλίκη Κουτσουμάρη Βοηθός Συνήγορος του Πολίτη Κοινοποίηση: Υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών Γενική Δ/νση Φορολογίας Καραγιώργη Σερβίας 1101 84 Αθήνα
PAS (Σύνδρομο Γονικής Αλλοτρίωσης-αποξένωσης) Ο Πόνος και η δυστυχία του συνδρόμου γονικής αποξένωσης-αλλοτρίωσης. Τα παιδιά αναγκάζονται να υποφέρουν τον χωρισμό από τον πατέρα τους με συνέπειες τεράστιες τις οποίες διδάσκουν νέες επιστήμες ψυχιατρικής. Στα πολιτισμένα κράτη, η εξαναγκαστική αποξένωση αποτελεί αδίκημα και αφαιρείται η γονική μέριμνα από τον γονιό που αποξενώνει τον άλλο από το παιδί. Επίσης, για πρόβλεψη και προστασία, δίδεται η από κοινού επιμέλεια και καθημερινή επικοινωνία.
Οι επιστήμονες αναφέρουν οτι στην Ελλάδα τα 300.000 παιδιά που αναγκάζονται να μένουν (με δικαστική απόφαση) με γονέα που έχει ψυχικά προβλήματα, βρίσκονται προ των πυλών παραβατικότητας, αυτοκτονίας, κατάθλιψης και ουσιών. Μόνο οι ψυχικά ασθενείς γονείς παρεμποδίζουν την επικοινωνία των παιδιών τους με τον άλλο γονέα. Δυστυχώς το κράτος (διά των δικαστών) επικροτεί τις παραπάνω ενέργειες.
4
/ Νοέμβριος 2009
/ Νοέμβριος 2009
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΔΙΑΖΥΓΙΟΥ
Η πρωτοβουλία για διαζύγιο παίρνεται από τη γυναίκα (α) κατά 70-80% με πρόσχημα την σωματική βία εναντίον της. Με την αίτηση διαζυγίου ζητά την επιμέλεια των παιδιών (διότι είναι δεδομένο ότι θα την κερδίσει), ενώ η ίδια αδυνατεί λόγω έλλειψης χρόνου ν’ασχοληθεί με τα παιδιά. 2) Ο πατέρας-άνδρας αναγκάζεται να φύγει από το σπίτι με δικαστική απόφαση, ανεξάρτητα εάν το σπίτι του ανήκει, εάν έχει λιγότερες οικονομικές δυνατότητες, εάν τα έπιπλα κτλ έχουν αποκτηθεί με δικό του δάνειο… 3) Τα έξοδα μετοίκησης-μετακόμισης τα χρεώνεται ο άνδρας (β), όπως και το ενοίκιο νέας κατοικίας, επίπλωση, κτλ.. 4) Χρεώνουν στον άνδρα-πατέρα διατροφή τόσο για τα παιδιά όσο και για τη σύζυγο εάν δεν εργάζεται. Το ποσό της διατροφής δεν εξαρτάται από τις οικονομικές δυνατότητες των γονέων αλλά από το τι θα καταθέσουν οι μάρτυρες ή την αυθαίρετη εικόνα που έχει ο δικαστής (ο οποίος δεν είναι ειδικευμένος και βιάζεται να διεκπεραιώσει). 5) Δυσανάλογα και άνισα κρίνει ο δικαστής ότι η μητέρα ‘ξοδεύει’ για την επιμέλεια (γ) σε είδος και αυτό το μετατρέπει σε χρήμα για τον πατέρα που τον αναγκάζει να το καταθέτει την πρώτη κάθε μήνα στην γυναίκα.(δ) 6) Δεν λαμβάνονται υπόψη οι μετακινήσεις του πατέρα για την επικοινωνία με τα παιδιά, έξοδα ταξιδιού, ξενοδοχείο, φαγητό, ρούχα, ψυχαγωγία (ε) των παιδι-
ών κατά τις ημέρες επικοινωνίας, και άλλα έξοδα του πατέρα. 7) Δεν λαμβάνονται υπόψη τα έξοδα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, ασφαλιστικά, συμβολαιογραφικά, κτλ για τα παιδιά. (ζ). 8) Χρεώνουν τον πατέρα με όλα τα δικαστικά έξοδα. 9) Στην εφορία (η), δεν δηλώνονται οι διατροφές από την γυναίκα ως έσοδα και δεν εκπίπτουν καθ’ολοκληρία για τον πατέρα από την φορολογική δήλωση, δηλαδή πρόκειται περί ‘μαύρου’ χρήματος. Μάλιστα, ο διαζευγμένος άνδρα αντιμετωπίζεται από την εφορία ως άγαμος δίχως παιδιά. 10) Ο νόμος βοηθά τη γυναίκα που επιθυμεί την ποινική δίωξη του άνδρα για μη καταβολή διατροφής (ακόμα και σε τρεις ημέρες μπορεί να γίνει κατάσχεση από την ημέρα έκδοσης της απόφασης διατροφής), ενώ για άλλα θέματα όπως επικοινωνίας του παιδιού με τον πατέρα (άρα και αναγκαστικής αποξένωσής του), ο πατέρας δεν δικαιώνεται ποτέ διότι δεν υπάρχει τρόπος εκτέλεσης απόφασης. Ως κατάσχεση, μπορεί να πραγματοποιηθεί σε κινητό (πχ αυτοκίνητο), σε ακίνητο (πχ οικόπεδο, κατοικία), ή σε μισθό. 11) Εάν δηλωθεί από τη μητέρα (ή τους ψευδομάρτυρες) ότι το παιδί πρέπει να έχει πλουσιοπάροχη ζωή μετά το διαζύγιο, τότε ο (η) δικαστής δικαιώνει το αίτημα ασχέτως εάν δεν υπάρχει οικονομική δυνατότητα από τον πατέρα. Εδώ υπάρχουν δικαστικές αποφάσεις που καθοδηγούν τον πα-
5
τέρα να παρανομήσει για να βρει άλλη δουλειά ενώ είναι δημόσιος υπάλληλος. 12) Μετά τα παραπάνω, ο άνδρας αναγκάζεται (θ) να εξοντωθεί οικονομικά, επαγγελματικά, συναισθηματικά, άρα και κοινωνικά, να μη μπορεί να συντηρήσει ούτε τον εαυτό του, να απομονωθεί, να καταστραφεί ή να προβεί σε ακραίες ενέργειες. 13) Τα παιδιά μεγαλώνουν με μπέιμπυ σίτερ που πληρώνει ο μπαμπάς. Τις περισσότερες φορές σταματούν τα φροντιστήρια, γυμναστική (ι) κτλ τα οποία δήλωσε η μητέρα ως έξοδα για να επιδοθεί μεγάλη διατροφή και στερούνται της καθημερινής περιποίησης – επιμέλειας από τους δύο γονείς, μόνο και μόνο επειδή το θέλησε η μητέρα και κάποια/ ος δικαστής. 14) Τα δικαστήρια συνεχίζονται με την στήριξη των δικηγόρων που υποσκάπτουν την ανθρώπινη σχέση των γονέων. Ας μη ξεχνάμε ότι από ένα διαζύγιο, ζει και συντηρείται ένας δικηγόρος (κ). 15)Απουσιάζει παντελώς από το οικογενειακό δίκαιο ο οικογενειακός δικαστής που θα κρίνει σύμφωνα με όλες τις παραμέτρους που θα έχουν ελεγχθεί από μηχανισμό του υπουργείου και της δικαιοσύνης. Δεν υπάρχει υποστηρικτικός φορέας και κοινωνικές υπηρεσίες ούτε διαμεσολαβητής που θα ενεργήσει πριν την καταστροφή (λ). (α)Έχοντας σήμερα εξασφαλίσει εργασία μόρφωση καριέρα οικονομική ανεξαρτησία, κατοικία, σύνταξη, υγειονομική περίθαλ-
6 ψη, τεχνολογικές ευκολίες, γάμο (κοινωνική αποκατάσταση) παιδιά και με δεδομένη την ανάθεση της επιμέλειας των παιδιών σ εκείνη (εξασφαλίζοντας αποκλειστική συναισθηματική –υπηρετική «χρήση» των παιδιών της. Έως τα γεράματα της) την επιδίκαση διατροφής σ εκείνη . (β)Από την κατάθεση της αγωγής μέχρι την έκδοση της απόφασης μπορεί να περάσει σχεδόν ένας χρόνος αφήνοντας τον σύζυγο σε κατάσταση οικονομικής αβεβαιότητας ανασφάλειας και αναποφασιστικότητας (γ)Η παροχή σε είδος μπορεί να αυξομειωθεί αυθαίρετα και πρακτικά ανέλεγκτα ,όχι όμως και η διατροφή σε χρήμα (δ)Συχνότατα τα χρήματα των διατροφών αποτελούν σχεδόν αποκλειστικά χρηματοδότηση δικαστικών επιθέσεων εναντίον του από την πρώην σύζυγο (ε)Οι σημαντικές δαπάνες ψυχαγωγίας των παιδιών κατά τις ώρες επικοινωνίας του με τα παιδιά του., τυχόν ασφαλιστικές καλύψεις που συνεχίζει να πληρώνει για χάρη των παιδιών του και που συχνά αναγκάζεται να σταματήσει για να αντεπεξέλθει στα δικαστικά έξοδα (ζ)Οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας και κοινωνικές υπηρεσίες γνωρίζοντας ότι αποτελούν «σημεία φυγής» και θέσεις κλειδιά στις δικαστικές διαμάχες, , (δεν είναι δα και κανένας δύσκολος πελάτης μια διαλυμένη οικογένεια,) ενεργούν απλώς διεκπεραιωτικά , σχεδόν ανεξέλεγκτα , αντιεπιστημονικά, σχεδόν ερασιτεχνικά , ζητώντας εκβιαστικά υπέρογκες (νόμιμες ) αμοιβές απαγορευτικές για τον μέσο Έλληνα, , για πραγματογνωμοσύνες που τυχόν ζητηθούν.
/ Νοέμβριος 2009
(η)Άρθρο 21 1. Η οικογένεια, ως θεμέλιο της συντήρησης και προαγωγής του Έθνους, καθώς και ο γάμος, η μητρότητα και η παιδική ηλικία τελούν υπό την προστασία του Κράτους. 2. Πολύτεκνες οικογένειες, ανάπηροι πολέμου και ειρηνικής περιόδου, θύματα πολέμου, χήρες και ορφανά εκείνων που έπεσαν στον πόλεμο, καθώς και όσοι πάσχουν από ανίατη σωματική ή πνευματική νόσο έχουν δικαίωμα ειδικής φροντίδας από το Κράτος. 3. Το Κράτος μεριμνά για την υγεία των πολιτών και παίρνει ειδικά μέτρα για την προστασία της νεότητας, του γήρατος, της αναπηρίας και για την περίθαλψη των απόρων. 4. Η απόκτηση κατοικίας από αυτούς που τη στερούνται ή που στεγάζονται ανεπαρκώς αποτελεί αντικείμενο ειδικής φροντίδας του Κράτους. 5. Ο σχεδιασμός και η εφαρμογή δημογραφικής πολιτικής, καθώς και η λήψη όλων των αναγκαίων μέτρων αποτελεί υποχρέωση του Κράτους. 6. Τα άτομα με αναπηρίες έχουν δικαίωμα να απολαμβάνουν μέτρων που εξασφαλίζουν την αυτονομία, την επαγγελματική ένταξη και τη συμμετοχή τους στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της Χώρας. ) (θ).Συχνά ο άντρας πατέρας αναγκάζεται να σταματήσει τελείως την κύρια η κάποια δευτερεύουσα επαγγελματική του δραστηριότητα όταν τα έσοδα απ αυτή υπερεκτιμώνται από τα δικαστήρια ως πολλαπλάσια από τα πραγματικά (ο χορτάτος τον πεινασμένο δεν τον σκέφτεται.)
εκτιμώντας (συχνά εσφαλμένα) ότι δεν θα συνυπολογισθούν σε επόμενη αίτηση διατροφής. (ι).Τα φροντιστήρια, γυμναστήρια, κτλ είναι επινοημένες δραστηριότητες που θα αποτελέσουν άλλοθι για παραβιάσεις δικαστικών αποφάσεων επικοινωνίας με σκοπό την αποξένωση του πατέρα. (κ).πολλοί δικηγόροι, πέραν κάθε δεοντολογίας , υποδαυλίζουν την αντιπαλότητα οδηγώντας τους πρώην συζύγους σε αέναες δικαστικές διαμάχες (λ).ίσως οι καλόπιστοι να πιστεύουν ότι με τα παραπάνω αποφεύγονται τα διαζύγια, το βέβαιο είναι ότι με τούτα και με τα’ άλλα οι νέοι αποφεύγουν το γάμο, οι έγγαμοι την τεκνοποιία, με αποτέλεσμα την δραματική μείωση του πληθυσμού, ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια της χώρας μας σε επίπεδο εθνικό οικονομικό κοινωνικό, ασφαλιστικό, πολιτισμικό.
7
/ Νοέμβριος 2009
ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΙΣΟΤΗΤΑ ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΕΣ Πριν φτάσουμε στο σημείο να εξετάσουμε τη νομοθεσία που διέπει τις συνθήκες εργασίας, ασφάλισης, συνταξιοδότησης κ.λ.π. σε σχέση με το φύλο του εργαζομένου, ας σκεφτούμε πως φτάσαμε στο σημείο να δημιουργηθούν οι συγκεκριμένες νομοθετικές ρυθμίσεις. Από καταβολής του ανθρώπινου είδους το μοντέλο πάνω στο οποίο στηριζόταν η κοινωνία (εκτός λίγων εξαιρέσεων) ήταν λίγο πολύ το ίδιο για αιώνες. Το ισχυρό αρσενικό ήταν αυτό που έπρεπε να ψάξει να βρει τροφή, να κυνηγήσει, να διεκδικήσει την «τροφή» από τους άλλους διεκδικητές – αρσενικά και να παλέψει μαζί τους αν χρειαστεί. Το ανίσχυρο θηλυκό ως επί το πλείστον ήταν επιφορτισμένο με την ανατροφή των παιδιών. Με την πάροδο του χρόνου ο άνθρωπος εξελισσόταν αλλά το μοντέλο ουσιαστικά δεν άλλαζε. Η σπηλιά μπορεί να έγινε καλύβα ή σπίτι αλλά πάντα το θηλυκό ήταν μέσα για να μεγαλώνει τα παιδιά και το αρσενικό κουβαλούσε τα αναγκαία. Το μοντέλο αυτό διατηρήθηκε μέχρι τα μέσα περίπου του περασμένου αιώνα. Η πολιτεία, όπως είχε υποχρέωση, φρόντισε να προσαρμόσει τη νομοθεσία της σε αυτήν την κοινωνική δομή και προσπάθησε να μεριμνήσει για τους «ανίσχυρους», γι αυτούς δηλαδή που δεν είχαν τη δυνατότητα να εργασθούν. Όταν πέθαινε ο πατέρας άγαμης κορασίδος αυτή δικαιούτάν σύνταξης θα-
νάτου μέχρι να παντρευτεί ή σε περίπτωση που δεν παντρευόταν, σε όλη της τη ζωή. Για τους ίδιους λόγους δικαιούνταν συντάξεως η χήρα θανόντος, για τους ίδιους λόγους προβλεπόταν η καταβολή διατροφής στη σύζυγο σε περίπτωση που λυόταν ο γάμος με υπαιτιότητα του συζύγου. Ακόμα και ο θεσμός της προίκας μπορεί να εξηγηθεί από τη συγκεκριμένη κοινωνική δομή. ήταν ένα είδος οικονομικού βοηθήματος προς το γαμπρό αφού η οικογένεια της νύφης απαλλασσόταν πλέον από την υποχρέωση διατροφής της. Με τη βιομηχανική επανάσταση όμως τα δεδομένα άρχισαν να αλλάζουν. Η μυϊκή δύναμη έπαψε να παίζει προεξάρχοντα ρόλο στους χώρους εργασίας. Το ποσοστό εργαζομένων γυναικών άρχισε συνεχώς να αυξάνεται. Η πολιτεία παρακολουθώντας τις εξελίξεις φρόντιζε να προσαρμόζει τη νομοθεσία της: νόμος για «εφαρμογή της αρχής της ισότητας στις εργασιακές σχέσεις», «Μέτρα για τη βελτίωση της ασφάλειας και υγείας κατά την εργασία εγκύων, λεχώνων και γαλουχουσών εργαζομένων», άδειες κυήσεως, λοχείας, κ.λ.π. Τι συμβαίνει όμως σήμερα και πόσο προσαρμοσμένη είναι η νομοθεσία στη χώρα μας στην πραγματικότητα; είναι τα νομοθετήματα σύμφωνα με τις συνταγματικά κατοχυρωμένες αρχές ισότητας των πολιτών, ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών και προστασίας της οικογένειας; Μια απλή ματιά πάνω στις διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας αποδεικνύει ότι αυτό δυστυχώς δε συμβαίνει. Ας δούμε
μερικά παραδείγματα. Μία εργαζόμενη μητέρα με σύμβαση εργασίας ιδιωτικού δικαίου δικαιούται μειωμένο ωράριο εργασίας κατά μία ώρα ημερησίως για διάστημα τριάντα μηνών μετά τη λήξη της άδειας τοκετού. (Η μείωση μπορεί να συμπτυχθεί εφ’ όσον συμφωνεί ο εργοδότης). Η προαναφερθείσα άδεια λέγεται «θηλασμού» και τη δικαιούται η μητέρα εργαζόμενη ανεξάρτητα με το αν θηλάζει με φυσικό θηλασμό το παιδί της. Ο νόμος προβλέπει ότι εφ’ όσον η μητέρα δεν επιθυμεί να κάνει χρήση της άδειας «θηλασμού», το δικαίωμα αυτό μπορεί να παρασχεθεί στον πατέρα υπό την προϋπόθεση ότι είναι κι αυτός εργαζόμενος με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου. Σε περίπτωση όμως που η μητέρα δεν είναι εργαζόμενη με σχέση εξαρτημένης εργασίας (όταν είναι δηλαδή ελεύθερος επαγγελματίας), τότε ο πατέρας του παιδιού δεν δικαιούται άδειας «θηλασμού»ακόμα και αν αυτός είναι εργαζόμενος με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου! Τα πράγματα δεν είναι καλύτερα στο δημόσιο τομέα. Για τη μητέρα δημόσιο υπάλληλο προβλέπεται μετά τη λήξη της άδεια λοχείας άδεια ανατροφής (εννέα μήνες απουσία από την εργασία ή μειωμένο ωράριο μέχρι την ηλικία των τεσσάρων ετών του παιδιού). Όμως, ο πατέρας δημόσιος υπάλληλος δεν δικαιούται την παραπάνω άδεια. Αλίμονο λοιπόν στην οικογένεια, όπου είναι η μητέρα ελεύθερος επαγγελματίας και ο πατέρας εργαζόμενος στο δημό-
σιο ή στον ιδιωτικό τομέα. Αλίμονο επίσης στον πατέρα, που για τους οποιουσδήποτε λόγους έχει επωμισθεί μόνος την ανατροφή των παιδιών του. Ας ρίξουμε και μια ματιά στις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης, για τις οποίες τελευταία γίνεται πολύς λόγος. Οι γενικές προϋποθέσεις συνταξιοδότησης για άνδρα ασφαλισμένο στο Ι.Κ.Α. είναι 4500 ένσημα και συμπληρωμένο το 65ο έτος της ηλικίας του ενώ για γυναίκα ασφαλισμένη 4500 ένσημα και συμπληρωμένο το 60ο έτος της ηλικίας της. Ο παραλογισμός δηλαδή σ’ όλο του το μεγαλείο, καθώς δύο άνθρωποι μπορεί να κάνουν την ίδια ακριβώς εργασία αλλά το πότε θα συνταξιοδοτηθούν εξαρτάται από το φύλο τους. Ακόμα και για τους εργαζόμενους στο δημόσιο τομέα, οι οποίοι έχουν προσληφθεί μετά την 1/1/93, υπάρχουν διαφορές, αφού προβλέπονται προϋποθέσεις πρόωρης συνταξιοδότησης (56/53/50 ετών) για μητέρα εργαζόμενη με ανήλικα παιδιά (3/4/5 ή περισσότερα) αλλά όχι για πατέρα εργαζόμενο με ανήλικα παιδιά. Για ακόμη μία φορά δηλαδή ο νομοθέτης θεωρεί δεδομένο ότι
με την ανατροφή των παιδιών ασχολείται η μητέρα και όχι ο πατέρας! Η νομοθεσία όχι μόνο επιτρέπει, αλλά επιβάλει διακρίσεις και στο καθεστώς προσλήψεων των εργαζομένων, αφού για το διορισμό άρρενος στο δημόσιο απαιτείται απολυτήριο στρατού. Κατά συνέπεια δεν έχουν τις ίδιες δυνατότητες κατάληψης θέσης στο δημόσιο ο άνδρας και η γυναίκα. Μήπως θα πρέπει να αναλογιστούμε αν η υποχρέωση στράτευσης είναι σωστό να βαρύνει μόνο το ένα φύλο; Η εποχή που ο στρατός στηριζόταν στη μυϊκή δύναμη και ήταν οπλισμένος με ασπίδες και σπαθιά έχει περάσει. Εφ’ όσον οι γυναίκες έχουν πλέον τη δυνατότητα να υπηρετούν στο στρατό ή στα σώματα ασφαλείας σαν επαγγελματίες πρέπει να δεχτούμε ότι μπορούν να υπηρετούν και σαν έφεδρες (εφ’ όσον θεωρείται αναγκαία η ύπαρξη μη επαγγελματικού στρατού). Θα δοθεί έτσι η δυνατότητα μείωσης της θητείας στο μισό και θα έχουν πραγματικά τις ίδιες δυνατότητες διορισμού στο δημόσιο και τα δύο φύλα. Μια ματιά σε μια καινούργια απόφαση της πολιτείας,
μας αποδεικνύει ότι η τελευταία κάθε άλλο παρά διάθεση έχει να αμβλύνει τις παραπάνω αντιθέσεις και να αντιμετωπίζει τα δύο φύλα με τους ίδιους όρους αφού σε καταρτιζόμενο πρόγραμμα απόκτησης εργασιακής εμπειρίας (Stage) 350 ανέργων ηλικίας 22-40 ετών στις υπηρεσίες του υπουργείου οικονομικών, μεταξύ άλλων ορίζεται ότι ποσοστό τουλάχιστον 60% των θέσεων αυτών θα καλυφθεί από γυναίκες! Η πολιτεία έχει υποχρέωση να διορθώσει τη νομοθεσία της δίνοντας σ’ όλους τους πολίτες πραγματικά ίσες ευκαιρίες εργασίας και ίδιες συνθήκες εργασίας, ανεξαρτήτως φύλου. Να θυμηθεί ότι δεν υπάρχουν μόνο μητέρες εργαζόμενες αλλά και πατέρες εργαζόμενοι και να αφήσει την κάθε οικογένεια να αποφασίσει μόνη της για τη συμβολή και το ρόλο που θα έχει ο κάθε γονιός στην ανατροφή των παιδιών.