Blokken of (ver)zuipen: upgrade je slaagkansen

Focus = groei Zit je tijdens het blokken voortdurend op je gsm te kijken? Smijt dan alle verleidelijke apps er even af zodat je geen gerinkel of gebleep meer hoort. Te radicaal? Er bestaat gelukkig een andere oplossing: de Stay Focused App. Je plant een zaadje en je ziet een mooie boom groeien, zolang je kunt wegblijven van sociale media op je smartphone. Als je de drang niet kunt weerstaan, kwijnt je zorgvuldig gekweekt boompje weg. Concentratie gegarandeerd!

MindMates Zowel KU Leuven als UGent geven trainingssessies waarin je leert omgaan met faalangst en uitstelgedrag. Je maakt je angsten in groep bespreekbaar, zo merk je dat ook je studiegenoten met dezelfde onzekerheden worstelen. KU Leuven zette studentenwerking MindMates op poten. Je kunt er workshops volgen waarin je signalen van emotionele problemen bij jezelf of anderen herkent, en je kunt ook medestudenten ondersteunen als buddy.

Steeds meer studenten hebben faalangst en slechts één op drie behaalt een bachelor binnen de voorziene drie jaar. Wij vroegen aan twee experten hoe je de volgende examenperiode afzwaait als primus perpetuus, zonder jezelf in te bunkeren.

De studententijd zou de mooiste periode uit je leven moeten zijn, maar dat is lang niet altijd zo. Faalangst en uitstelgedrag vormen een toxische cocktail die de slaagkansen van zelfs de meest enthousiaste student doet kelderen.

Leren studeren is dan ook een belangrijke stap richting examenscores met twee cijfers. Dat lijkt een evidentie, maar is het niet. “Vooral eerstejaars houden vast aan studietechnieken die hen moeiteloos door het middelbaar loodsten, maar die ontoereikend zijn aan de hogeschool of unief. Denk aan: overijverig onderlijnen of alles tot de laatste letter vanbuiten blokken”, vertelt Annick Eelbode, studentenpsycholoog aan de UGent. “Vaak zijn ze te veel bezig met techniekjes om de cursus de baas te kunnen, en niet met de pure inhoud. Ze stellen vage doelstellingen en besluiten per dag bijvoorbeeld drie hoofdstukken te blokken. Maar ze vergeten soms de concrete inhoud van die hoofdstukken te begrijpen: ‘Welke chemische principes worden in dit hoofdstuk beschreven en hoe werken ze?’ Om een cursus te doorgronden, heb je vooral nieuwsgierigheid en een goeie dosis gezond verstand nodig. Belangrijk is dus om het overkoepelend geheel te begrijpen en niet alleen de opeenvolgende stukjes informatie. Zet een vraagteken bij elke grote titel in je cursus en je hebt meteen je structuur mee.”

Onderschat daarbij de kracht van moderne afleidingsmanoeuvres niet. Jouw gsm en sociale media lonken voortdurend en ontregelen je concentratieniveau. De ‘switch generatie’ is het dan wel gewoon om van de ene prikkel naar de andere te hoppen, maar als je uren op Instagram hangt of de ene serie na moet komen, en tijdens je fluturen doe je eender wat. Een productieve dag bestaat gemiddeld uit zes tot acht goeie denkuren.”

Ook Bart Dejonghe, studieloopbaanbegeleider bij KU Leuven, ziet planning als enige remedie tegen uitstelgedrag. “Beschouw studeren als een fulltime job. Tijdens het academiejaar zou je er gemiddeld 40 uren per week aan moeten spenderen. Panikeer niet: ook de

Ken je valkuilen: studeren is een voortdurend gevecht tegen jezelf.

de andere bingewatcht, alleen maar om het studeren te vermijden, heb je een probleem.

“Om dat uitstelgedrag in de kiem te smoren, moet je elke blokdag indelen in goeie en minder goeie denkuren en fluturen”, stelt Eelbode. “Tijdens je beste presteeruren zoek je de info die je nodig hebt en probeer je die vast te houden door het in een schema te gieten en al even te herhalen. Tijdens je minder goeie uren bepaal je welke info je te weten — ANNICK EELBODE, UGENT

lessen bijwonen zit in die 40 uren vervat”, lacht Dejonghe. “Zo bouw je een goed ritme op doorheen het jaar en kun je tijdens de blok doorduwen naar 50 uren per week. Soms zie ik studenten die tijdens de blok meer dan 60 uren per week draaien en overleven op korte nachten en pepdrankjes. Zij lopen veel kans op een black-out tijdens het examen en ondermijnen zichzelf. Stel doorheen het jaar een haalbare weekplanning op en neem een moeilijk vak zeker één tot twee keer per week vast. Als je liefst elke avond tot de late uurtjes op café hangt, is het een goed idee om jezelf grenzen op te leggen. Goede gewoontes installeer je niet op één-twee-drie, dus begin er op tijd aan.”

Maar een goede student hoeft geen kluizenaar te zijn, integendeel. “Als je je eenzaam voelt, studeer je ook minder goed”, vertelt Dejonghe. “Las daarom nu en dan korte onderonsjes in. Spreek een vast moment af om met anderen te gaan wandelen of wat te sporten. Organiseer het zo dat je samen met je kotgenoten kunt pauzeren of samen iets gaat eten.”

Volg bovenstaande tips op en je zelfvertrouwen en slaagkansen zullen pieken. Wie toch blijft tobben, maakt best korte metten met de doemgedachten die je naar beneden halen. “Studeren is eigenlijk een voortdurend gevecht tegen jezelf ”, weet Eelbode. “Het is belangrijk dat je je valkuilen kent en de slimste versie van jezelf wordt. Wentel je niet in emoties of onzekerheid, maar benoem die doemgedachten. Praat erover. Zo normaliseer je die overpeinzingen en neem je er afstand van.”

Verplichte toelatingsproef voor alle opleidingen?

Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) wil een verplichte toelatingsproef voor alle opleidingen in het hoger onderwijs. Wie daar niet voor slaagt, zal verplichte bijscholing moeten volgen.

Voor verschillende opleidingen, zoals geneeskunde, geldt nu al een toelatingsproef. Maar de minister van Onderwijs wil die dus nu ook voor alle opleidingen inschakelen. “Wat mij betreft moeten er aan die toelatingsproeven ook enkele bindende voorwaarden worden verbonden.” Maar in tegenstelling tot bij geneeskunde, zullen die bindende voorwaarden niet een kwestie worden van ‘alles of niets’. Wie niet slaagt, zal dus toch kunnen beginnen met de opleiding. Maar dan wil Weyts wel een verplichte bijscholing voor studenten die de proef niet halen, bijvoorbeeld tijdens het eerste jaar. “Anders zijn die ijkingsproeven natuurlijk een maat voor niets.” van de starters voor alle vakken in het eerste jaar, haalt 30 procent een bachelordiploma met vertraging en haalt 28 procent überhaupt geen diploma. De maatregel van Ben Weyts zou dus het slagingspercentage moeten doen stijgen, en ervoor zorgen dat jongeren hun studie beter overwegen.

Maar niet iedereen is direct overtuigd van deze theoretische maatregel. “Wij twijfelen aan de haalbaarheid van dit systeem”, zegt Dylan Couck van de Vlaamse Vereniging van Studenten. “Wij willen niet dat de druk op de studenten in het eerste jaar nog hoger wordt door de verplichte bijscholing.” Wel denkt de vereniging dat de toelatingsproeven kunnen bijdragen aan het opkrikken van de slagingspercentages. “Maar we moeten samen met de minister op zoek gaan naar een manier om dit reëel te maken.”

Ook dit nog: mogelijk kan het verplichte toelatingsexamen nadelig zijn voor vrouwelijke studenten bij bepaalde studies. Stefan Dab en professor Catherine Dehon van de Franstalige universiteit van Brussel

Hoe het introduceren van een toelatingsproef voor iedere opleiding een positieve invloed kan hebben op ons onderwijssysteem? Ten eerste kan het alvast dienen als feedbackinstrument voor de studenten. Zo weten ze meteen wat er van hen verwacht wordt op vlak van leerstof en kennis. Het helpt bovendien ook bij het versterken van de studiekeuze. Uit onderzoek van de KU Leuven blijkt dat een milde tot gematigde toelatingsproef leidt tot minder inschrijvingen, maar wel een stijging van het aantal afgestudeerden. Aan de andere kant zou een te strenge proef volgens de KU Leuven zorgen voor minder diploma’s.

Bovendien leidt het systeem van open onderwijs tot hoge maatschappelijke kosten en selectie na het eerste jaar. Volgens het onderzoek van de KU Leuven slaagt bij een systeem met open toelating slechts 42 procent (ULB) constateerden vorig jaar dat, bij het toelatingsexamen voor geneeskunde, vrouwen duidelijk slechter scoorden dan mannen. De mannelijke studenten haalden een slagingspercentage van 44,2 procent, bij het andere geslacht was dat slechts 32,5 procent. De Vrije Universiteit Brussel deed in 2014 al eens zo’n onderzoek en constateerde hetzelfde. “Vooral op het onderdeel wetenschap doen mannen het duidelijk beter”, zegt Dab. Volgens hem is de manier waarop het examen wordt georganiseerd nadelig voor vrouwelijke studenten. Hij verwijst hierbij naar een Frans onderzoek, waaruit blijkt dat vrouwen slechter scoren als ze in dezelfde ruimte als mannen het examen moeten afleggen.

De discussie is niet nieuw. In 2015 beloofde Vlaams minister van Onderwijs Hilde Crevits (CD&V) “het seksistisch examen uit te kuisen.” Het vreemde is dat tijdens de opleiding geen verschil is tussen geslacht. Mogelijk heeft het ook te maken met de manier waarop het toelatingsexamen werd opgesteld — namelijk meerkeuzevragen met giscorrectie. Dat betekent dat je bij een fout antwoord punten verliest. De dames spelen het liever op veilig en gokken minder vaak, wat nadelig kan zijn voor hen. Maar niet alleen de Vlaamse Vereniging van Studenten uitte zijn bezorgdheid. Ook politieke partijen Sp.a en CD&V vrezen dat, ondanks dat niet-geslaagden toch een opleiding mogen starten, de proeven wel degelijk voor uitsluitsel zullen zorgen.