Skinfaxi 4 2016

L477U TÖLURN4R Þ1N4R 4LLT4F V3R4 M3Ð 1 4SKR1FT

ÍSLENSK GETSPÁ Engjavegi 6, 104 Reykjavík Sími 580 2500 | www.lotto.is

ENNEMM / SÍA / NM67756

Tryggðu þér áskrift á lotto.is svo þú gleymir aldrei að spila með Lottó, Eurojackpot eða Víkingalottó. Áskrift – ekkert rugl!

Íslensk getspá er í eigu Íþrótta- og Ólympíusambands Íslands, Öryrkjabandalagsins og Ungmennafélags Íslands.

· Afi Írisar lék knattspyrnu með Þór á Akureyri á árum áður. Liðinu var boðið út á Ólympíuleikana í London árið 1948 í þrjár vikur.

Ferðin hafði mikil áhrif á hann og leiddist honum seint að segja barnabörnum sínum frá ferðinni. · Íris heldur mikið upp á þessa mynd enda fetar hún þar bókstaflega í fótspor Usain Bolt og fleiri íþróttastjarna sem hún fylgdist með og aðstoðaði á frjálsíþróttavellinum.

Sjálfboðaliðinn sem hitti stjörnurnar

Æ

skudraumur Írisar Evu Hauksdóttur varð að veruleika þegar hún fór á Ólympíuleikana í Ríó í Brasilíu í sumar. Hún var sjálfboðaliði á leikunum og aðstoðaði þar hetjur í frjálsíþróttaheiminum. Íris hefur ekki tekið ákvörðun um það hvort hún ætli til Japan árið 2020 en tvö ár tekur að sækja um að verða sjálfboðaliði á Ólympíuleikum.

„Okkur systurnar hefur dreymt um að fara á Ólympíuleika og vera körfuberar síðan ég var 11–12 ára. Afi okkar fór á Ólympíuleikana með nokkrum félögum sínum í Þór til London árið 1948 og var þar í þrjár vikur. Áhrifin voru slík að hann þreyttist seint á því að segja okkur frá því,“ segir Íris Eva en hún er nú 28 ára sjúkraþjálfari og lýðheilsufræðingur. Íris á ekki langt að sækja íþróttaáhugann. Hún æfði frjálsar með Ungmennafélagi Akureyrar (UFA) og fimleika með Fimleikafélagi Akureyrar.

Beðið eftir Ríó

Íris var á bakpokaferðalagi með vinkonu sinni í Kína þegar Ólympíuleikarnir fóru þar fram árið 2012. Þegar þær áðu á kvöldin fylgdust þær með leikunum og ákváðu að fara á þá í Brasilíu árið 2016. Tilviljun réð því að Íris rak augun í viðtal við mann sem hafði verið sjálfboðaliði á Ólympíuleikunum. Hún fór að kanna málið og saman sóttu vinkonurnar um að verða sjálfboðaliðar í Brasilíu. Íris segir langan tíma hafa liðið frá því þær sóttu um að komast í hópinn í desem-

ber árið 2014. Umsóknir og ferlið hafi verið tiltölulega einfalt þar fyrir utan. „Ég fékk ekki svar fyrr en í júní árið 2016 um hvað ég ætti að gera og á hvaða velli ég yrði,“ segir Íris. Mikil ásókn er í að verða sjálfboðaliði á Ólympíuleikunum en þær vinkonurnar voru á meðal 80 þúsund umsækjenda.

Gekk með Bolt

Þær vinkonurnar komust báðar að sem sjálfboðaliðar. En þegar á hólminn var komið hætti vinkona hennar við. Þær fóru engu að síður saman út. Íris þurfti sjálf að borga flugið út og finna sér þak yfir höfuðið á meðan Ólympíuleikunum stóð. „Það eina sem sjálfboðaliðar fengu voru frímiði í ferðir til og frá dvalarstað í Ríó, búningar og uppihald á íþróttavellinum. “ Íris vann í 100 manna teymi á frjálsíþróttavellinum í Ríó í sjö daga frá kl. 16 til miðnættis. Hún sá meðal annars um að leiðbeina keppendum á leikvanginum eftir hlaup og þess háttar. „Þetta voru mjög einföld störf. Innlendir starfsmenn Ólympíuleikanna töluðu flestir ekki ensku og því fengu þeir sem kunnu bæði portúgölsku og ensku mikilvægari störf. Það er mjög gott að kunna tungumálið þar sem Ólympíuleikarnir fara fram,“ segir Íris sem kann ekkert í portúgölsku og fékk því einföld verkefni, sem hún var ánægð með. „Ég gat þess vegna horft á Ólympíuleikana og verið nálægt íþróttamönnunum eins og mig hafði dreymt um. Ég var líka körfuberi. En starfið hefur breyst frá því ég var 12 ára og ekki eins merkilegt og ég hélt,“ segir hún.

Einn þeirra sem Íris komst í návígi við var spretthlauparinn Usain Bolt frá Jamaíka. „Hann gekk þarna oft við hliðina á mér. Það var rosalegt þegar hann kom á völlinn,“ segir hún og bætir við að upplifunin hafi verið ótrúleg. „Það var mögnuð tilfinning að upplifa stemninguna á frjálsíþróttavellinum þegar heimsmet féllu.“ Í Brasilíu hitti Íris fólk frá ýmsum löndum sem hafði unnið lengi sem sjálfboðaliðar á Ólympíuleikum. Sumir unnu þar allan tímann en aðrir skemur eins og hún. Ætlar Íris á Ólympíuleikana í Tókýó 2020? „Ég veit það ekki, er ekki búin að ákveða hvort ég sæki um sem sjálfboðaliði eða fer sem áhorfandi. Þetta er nefnilega töluverð vinna.“

Umsóknarferli Írisar Desember 2014: Sótti um á vefsíðu að vera sjálfboðaliði. Gat valið um að vera á frjálsíþróttavelli eða í fimleikum. Tók ýmis einföld próf, s.s. í tungumálum.

Mars 2015: Fékk að vita að hún kæmist áfram.

Júní 2015: Viðtal á Skype um sjálfboðaliðastarfið.

Nóvember 2015: Samþykkt sem sjálfboðaliði.

Febrúar 2016: Komst að sem sjálfboðaliði á frjálsíþróttavellinum.

Júní 2016: Ítarlegar upplýsingar um staðsetningu og vinnuna á Ólympíuleikunum.

SKINFAXI tímarit Ungmennafélags Íslands

3

Leiðari Skinfaxa:

UMFÍ veitir ungu fólki tækifæri til að blómstra

Ungmennafélag Íslands. Fyrir hvað stendur það? Í hugum margra af yngri kynslóðinni er félagið samtök gamalla karla og kerlinga sem halda að þau séu kúl. Þetta er gamaldags. En samt er töff að vera í íþróttafélagi eða í einhverjum klúbbum. Er þetta raunveruleikinn? Ég vona ekki. Í huga mínum er ungmennafélag félagsskapur þar sem fólk á öllum aldri, með ólíkar þarfir á ýmsum sviðum, getur unnið saman að áhugamálum sínum, hvort sem það eru félagsmál, íþróttir eða eitthvað annað sem snertir lýðheilsu og heilbrigðan lífsstíl.

Ef litið er til baka þá voru ungmenna­ félögin stofnuð af ungu og þróttmiklu fólki sem vildi koma hugðarefnum sínum á framfæri. Þau voru vettvangur til að hitt­ ast, skiptast á skoðunum, hafa félagsskap hvert af öðru og hvetja til hreyfingar. Þessi félög voru með dansæfingar, settu upp leikverk, stunduðu íþróttir og margt fleira gagnlegt. Það má alveg segja að þetta fólk hafi verið langt á undan sinni samtíð – allavega áratugum áður en kyrr­seta tók að aukast verulega sem varð til þess að við urðum að setja verkefni á borð við Hreyfiviku UMFÍ af stað.

En eitthvað er til í öllu umtali. Þeir sem starfa innan ungmennafélaganna eldast eins og aðrir. Yngra fólk þarf að taka við keflinu. Spurn­ingin vaknar auðvitað um það, hvernig það eigi að fara fram. Erum við sem eldri erum tilbúin að láta yngri kynslóðina taka við? Ég held það, allavega vona ég að ekkert okkar haldi of fast í sitt.

Núna er víða verið að stofna ungmenna­ ráð, bæði innan ungmennafélaga og einnig hjá sveitarfélögum, því að rödd unga fólksins á að heyrast. En það er ekki nóg að stofna ungmennaráð. Við þurfum að virða unga fólkið okkar og skoðanir þeirra og vera tilbúin til að hlusta og taka mark á athugasemdum þeirra. Þetta er stór hópur kraftmikils fólks með sterkar

skoðanir á öllu á milli himins og jarðar.

Ungt fólk hefur oft aðra sýn á hlutina held­ur en við sem eldri erum – og býr yfir þekk­ingu til að nýta sér tæknina til upplýs­inga­öflunar. Möguleikarnir og þær leiðir sem ungt fólk getur nýtt sér eru nánast án takmarkana. Þau eru óhrædd við að skoða hvað aðrir gera og nýta sér hugmyndir annarra í stað þess að standa þvermóðskulega föst á sínu. Ungt fólk veit að það þarf ekki alltaf að finna upp hjólið, enda er löngu búið að því.

Við sem vinnum með börnum og unglingum þurfum að vanda okkur. Nýtum okkur ákafa ungmenna en drepum ekki niður áhuga þeirra, vinnum saman með hugmyndir þeirra innanborðs og reynslu okkar. Þegar reynslan, hugmyndaauðgin og krafturinn koma saman þá getur niðurstaðan ekki orðið neitt annað en góð og farsæl til framtíðar.

Ef okkur tekst vel til með börnin og unglingana trúi ég ekki öðru en að upp vaxi sterk kynslóð ungmenna sem tekur við keflinu í ungmennafélagshreyfingunni. Við getum verið stolt af því.

Leyfum unga fólkinu að blómstra – og þá blómstrum við öll.

Ragnheiður Högnadóttir, stjórnarmaður UMFÍ

Unglingalandsmót UMFÍ 2017

Sjáumst í Hveragerði á Jónsmessunni 2017 Næsta Landsmót UMFÍ 50+ verður í Hveragerði dagana 23.–25. júní 2017.

Næsta Unglingalandsmót UMFÍ verður haldið á Egilsstöðum um verslunarmannahelgina 2017. Mótið var síðast haldið á Egilsstöðum árið 2011 en verður nú haldið á ný, og sem fyrr í umsjá Ungmenna- og íþróttasambands Austurlands (UÍA) í samstarfi við sveitarfélagið Fljótsdalshérað.

Unglingalandsmót UMFÍ var fyrst haldið á Dalvík árið 1992 og því verður mótið á

4

SKINFAXI tímarit Ungmennafélags Íslands

Egilsstöðum 25 ára afmælismót. Við bætist að þetta verður tuttugasta árlega mótið, en þau voru haldin á tveggja ára fresti í byrjun.

Unglingalandsmót UMFÍ er vímulaus íþrótta- og fjölskylduhátíð sem haldin er árlega um verslunarmannahelgina. Mótið er öllum opið á aldrinum 11–18 ára. Allir geta tekið þátt, óháð hvort viðkomandi sé í einhverju íþróttafélagi eða ekki.

Landsmótsnefndin er þegar komin af stað við undirbúning mótsins. Gísli Páll Pálsson, framkvæmdastjóri Dvalarheimilisins Áss í Hveragerði, er formaður landsmótsnefndar. Gísli segir mótið verða skemmtilegt eins og alltaf og boðið verði upp á fjölda líflegra og krefjandi keppnisgreina. Hann nefnir m.a. að umhverfið sé fallegt í Hveragerði og margar skemmtilegar gönguleiðir í boði.

Mörg gistiheimili og hótel eru í bænum auk tjaldstæða fyrir þá sem þau kjósa.

17

Ekki gleyma að láta skoða kaggann á nýju ári.

BETRI STOFAN

Keyrum örugg inn í árið og látum skoða bílinn þar sem reynslan er mest!

Það er metnaður okkar hjá Frumherja að veita góða þjónustu og hagstæð kjör á skoðunum.

32

skoðUNARsTÖðVAR Um lANd AllT

Mundu að aftasti stafurinn í bílnúmerinu þínu táknar þann mánuð sem mæta á með bílinn í skoðun.

OK 801 17

- örugg bifreiðaskoðun um allt Íslands land 5 SKINFAXI tímarit Ungmennafélags Fax: 570 9002 · Netfang; frumherji@frumherji.is · www.frumherji.is

Börnin færa forsetanum jákvæð skilaboð „Við erum mjög stolt af þessu því þetta eru mjög jákvæð skilaboð,“ segir Sólrún Halla Bjarnadóttir, formaður UMSB. Hún er kennari við grunnskólann á Hvanneyri. Þar hefur hún ásamt nemendum sínum á aldrinum 6–10 ára búið til litla og litskrúðuga platta úr tré með skemmtilegum og góðum skilaboðum. Nemendurnir eru aðeins 28 talsins og hafa þeir búið til hvorki fleiri né færri en 160 platta með skilaboðum sem þeir vilja færa fólki. Þeim hefur verið dreift víða um sveitir í Borgarfirðinum.

Sólrún gaf Guðna Th. Jóhannessyni, forseta Íslands, einn tréplatta á Degi sjálfboðaliðans sem fagnað var á Bessastöðum 5. desember sl. Þangað bauð forseti Íslands í heimsókn forsvarsmönnum aðildarfélaga UMFÍ, stjórn og starfsfólki. Guðni bauð upp á kaffi og kruðerí, sýndi og fræddi gesti um húsakynni á Bessastöðum ásamt því að minnast langafa síns, alþýðufræðarans Guðmundar Hjaltasonar, sem var ötull talsmaður ungmennafélagshreyfingarinnar og þess sem hún stendur fyrir.

Skinfaxi 4. tbl. 2016 Skinfaxi er tímarit Ungmennafélags Íslands. Það hefur komið út samfleytt síðan árið 1909.

Blaðið kemur út ársfjórðungslega. Tímaritið dregur nafn sitt af hestinum fljúgandi sem dró vagninn sem goðsagnaveran Dagur ók um himinhvolfið í norrænum sagnaheimi

Guðni Th. Jóhannesson, forseti Íslands, og Sólrún Halla Bjarnadóttir, formaður UMSB.

Fleiri ungmennafélagar komu færDæmi um skilaandi hendi á Bessastaði. Ungmennaboð barnanna félagið Þróttur gaf forsetanum buff „Bros er þinn stíll“ og fékk hann auk þess að gjöf treyju „Þú ert hetja“ með merki Ungmennafélags Íslands „Njóttu lífsins“ auk bókanna Vormenn Íslands sem „Lifðu lífinu“ fjallar um sögu UMFÍ og sögu um Landsmót UMFÍ, eintök af tímaritinu Skinfaxa og ýmislegt fleira tengt hreyfingunni.

Ritstjóri: Jón Aðalsteinn Bergsveinsson Ábyrgðarmaður: Haukur Valtýsson, formaður UMFÍ Ljósmyndir: Jón Aðalsteinn Bergsveinsson, Gunnar Gunnarsson, Jón Kristján Sigurðsson, Hafsteinn Snær o.fl.

Umbrot og hönnun: Indígó Prentun: Ísafoldarprentsmiðja Prófarkalestur: Helgi Magnússon Auglýsingar: Miðlun ehf. o.fl.

Ritnefnd: Gunnar Gunnarsson formaður, Örn Guðnason, Birgir Örn Sigurðsson, Jón Páll Hreinsson og Vigdís Diljá Óskarsdóttir.

Skrifstofa UMFÍ/Skinfaxa: Þjónustumiðstöð UMFÍ, Sigtúni 42, 105 Reykjavík, sími: 568-2929 umfi@umfi.is – www.umfi.is Starfsfólk UMFÍ: Auður Inga Þorsteinsdóttir, framkvæmdastjóri Helgi Gunnarsson, fjármálastjóri Jón Aðalsteinn Bergsveinsson, kynningarfulltrúi og ritstjóri Skinfaxa Ómar Bragi Stefánsson, landsfulltrúi og framkvæmdastjóri Landsmóta (með aðsetur á Sauðárkróki) Sabína Steinunn Halldórsdóttir, landsfulltrúi og verkefnastjóri Ragnheiður Sigurðardóttir, landsfulltrúi og verkefnastjóri Guðbirna Kristín Þórðardóttir, ritari Starfsfólk Evrópu unga fólksins Anna R. Möller, forstöðumaður Helga Dagný Árnadóttir, verkefnastjóri Hjörtur Ágústsson, kynningarfulltrúi

Ungmennafélagar í heimsókn hjá Guðna Th. Jóhannessyni, forseta Íslands, á degi sjálfboðaliðans sem var 5. desember sl.

Starfsfólk UMFÍ á Laugum í Sælingsdal Anna Margrét Tómasdóttir, forstöðukona Jörgen Nilsson, tómstundaleiðbeinandi Gunnar Már Gunnarsson, tómstundaleiðbeinandi og starfsmaður Sælingsdalslaugar Hrönn Jónsdóttir, tómstundaleiðbeinandi Marta Sigurðardóttir, matráður Vladimir Babic, tómstundaleiðbeinandi Céline Castel, matráður Tomáš Hub, tómstundaleiðbeinandi Stjórn UMFÍ: Haukur Valtýsson, formaður Örn Guðnason, varaformaður Hrönn Jónsdóttir, ritari Helga Jóhannesdóttir, gjaldkeri Ragnheiður Högnadóttir, meðstjórnandi Gunnar Gunnarsson, meðstjórnandi Björn Grétar Baldursson, meðstjórnandi Varastjórn UMFÍ: Þorgeir Örn Tryggvason, Kristinn Óskar Grétuson, Sigurður Óskar Jónsson og Guðmundur Sigurbergsson.

Forsíðumynd: Hressar stelpur á Unglingalandsmótinu í Borgarnesi síðastliðið sumar.

Guðni Th. Jóhannesson, forseti Íslands, ásamt Erni Guðnasyni, varaformanni UMFÍ, og Auði Ingu Þorsteinsdóttur, framkvæmdastjóra UMFÍ.

6

SKINFAXI tímarit Ungmennafélags Íslands

OMEGA 3 LIÐAMÍN HYAL-JOINT®

SKJÓTARI EN SKUGGINN Kipptu liðunum í lag með Omega 3 liðamíni

JANÚAR

Omega 3 liðamín vinnur gegn stífum liðum og viðheldur heilbrigði þeirra.

Liðamín inniheldur Hyal-Joint sem einnig má finna í liðvökva, seigfljótandi vökva sem smyr og viðheldur mýkt í liðamótum. Það hjálpar líkamanum einnig að fyrirbyggja stirða liði, sem getur skipt höfuðmáli í þjálfun og líkamsrækt.

www.lidamin.is

Fimleikadeild Ung mennafélagsins

Sindra á Höfn í

Hornafirði hóf í

haust að bjóða upp

á fimleika fyrir full orðna eftir vinnu.

Fjöldi iðkenda er um tólf til fjórtán einstaklingar á aldrinum 18–45 ára og hefur hluti þeirra ekki æft fimleika áður.

Yfirþjálfarinn Einar Smári Þorsteinsson segir hugmyndina byggja á starfi frænda síns, sem stýrði fimleikum fullorðinna fyrir um áratug auk þess sem horft var til þess að boðið var upp á fimleika einn vetur fyrir fjórum árum. „Ég og fleiri íþróttaþjálfarar vildum hreyfa okkur meira og mér datt í hug að bjóða fleirum að gera það líka. Þess vegna fórum við að bjóða upp á fimleika fyrir fullorðna í Höfn með svipuðu sniði og er í boði víðar,“ segir Einar. Æfingar voru fyrstu árin á föstudagskvöldum. Það þótti óheppilegt í vikulokin, tími sem margir vilja eyða með fjölskyldunni. Erfitt var að koma fimleikunum fyrir á öðrum tíma. Einar og bróðir hans, sem var yfirþjálfari í fimleikum í fyrra, höfðu augastað á Mánagarði, félagsheimili Nesjamanna. Húsið er farið að eldast, enda vígt árið 1952. Í húsinu er íþróttasalur sem ekki er almennt í notkun nema helst undir þorrablót og stöku leiksýningar. Fimleikasalurinn er ákjósanlegur og fóru þeir bræður að

Félögin bjóða upp á fleiri möguleika til að hreyfa sig

Það er alltaf gaman að heyra af einhverju skemmtilegu og heilbrigðu sem maður vissi ekki af og prófa það. Á sambandsþingi UMFÍ, sem fram fór í Vík í Mýrdal í október 2015, fengu allir fulltrúar kynningu á starfsemi Ungmennaog tómstundabúða UMFÍ að Laugum í Sælingsdal. Tveir fulltrúar frá Ungmennafélagi Kjalnesinga (UMFK) heilluðust mjög af kynningunni og starfi búðanna. Þegar heim var komið var blásið til fundar í stjórn UMFK og sögðu þeir þar frá starfinu í ungmennabúðunum. Ásdís Hallgrímsdóttir, formaður UMFK, fylgdi málinu eftir. Hún er sérkennslustjóri leikskólans á Kjalarnesi en hann er sameinaður Klébergsskóla sem er grunnskóli fyrir nemendur í 1.–10. bekk. Ásdís kannaði hvort áhugi væri hjá skólastjórnendum fyrir að senda nemendur á unglingastigi í búðirnar og fékk hún góðar undirtektir. Þar sem UMFK hafði safnað fjármagni í sjóð var ákveðið að styrkja alla nemendur unglingastigsins til ferðarinnar. Þeir hafa nú farið einu sinni vestur í Dali. Mikil ánægja var með ferðina og hefur verið ákveðið að UMFK styrki elsta stig grunnskólans (8.–10. bekk) þriðja hvert ár til þess að fara í Ungmenna- og tómstundabúðirnar að Laugum. Venjan er að nemend-

Gaman þegar nemendur hitta jafningja á Laugum

8

SKINFAXI tímarit Ungmennafélags Íslands

vinna í því að fá að kenna fimleika í húsinu. Þar fengu þeir inni með æfingar í byrjun árs 2016. Æfingar voru síðar færðar yfir á þriðjudagskvöld og við það sáu sér fleiri fært að mæta á æfingarnar.

„Við byrjum á upphitun og förum síðan í teygjur. Eftir það taka við stökk. Þeir taka þátt sem telja sig ráða við það. Við endum svo alltaf á þreki og léttum teygjum.“ Hvaða möguleika býður félagið þitt upp á?“

Ásdís Hallgrímsdóttir, formaður UMFK. ur 9. bekkja í grunnskólum landsins komi alla jafna til Lauga. Í Klébergsskóla er samkennsla 8.–10. bekkjar. Nemendurnir eru um 40 og fá allir á þessum aldri því tækifæri til að fara einu sinni á Laugar. Ásdís segir ferðina hafa verið ákaflega skemmtilega og var nemendum boðið upp á fjölbreytt verkefni sem stuðluðu að frumkvæði þeirra. Gaman hafi líka verið fyrir nemendur í litlum skóla á borð við Klébergsskóla að hitta jafningja úr öðrum skólum.

Allir nemendur á þessum aldri fá tækifæri til að fara einu sinni á Laugar.

Viltu vita meira um Ungmennabúðir UMFÍ á Laugum í Sælingsdal?

Meiri upplýsingar eru á www.ungmennabudir.is

þú þarft nesti Nýtt og ferskt Nesti bíður þín hvert sem þú ferð um landið. Sem fyrr tökum við vel á móti þér með nýbökuðu og ilmandi bakkelsi, matarmiklum salötum, frískandi boozti og eðal kaffidrykkjum sem þú getur gripið með þér eða notið hjá okkur í rólegheitunum.

Nesti um land allt N1 Nesti Ártúnshöfða • N1 Nesti Bíldshöfða • N1 Nesti Háholti • N1 Nesti Borgartúni N1 Nesti Fossvogi • N1 Nesti Stórahjalla • N1 Nesti Lækjargötu • N1 Nesti Hringbraut N1 Nesti Borgarnesi • N1 Nesti Staðarskála • N1 Nesti Blönduósi • N1 Nesti Egilsstöðum N1 Nesti Hvolsvelli • N1 Nesti Selfossi

hluti af

SKINFAXI tímarit Ungmennafélags Íslands

9

Hvað er þinn frístundastyrkur hár?

Þ

átttaka barna og ungmenna í skipulögðu íþrótta- og tómstundastarfi er gott veganesti út í lífið. Niðurstöður árlegrar könnunar rannsóknarmiðstöðvarinnar Rannsóknir og greining benda einmitt til þess að börn og ungmenni, sem stunda íþróttir og reglulega hreyfingu, horfi til jafningja sinna og minni líkur séu á að þau leiðist út í tóbaksneyslu en þau börn og ungmenni sem eru ekki í skipulögðu íþrótta- og tómstundastarfi. Niðurstöður miðstöðvarinnar benda jafnframt til að beint orsakasamband sé á milli líkamlegs atgervis, hreyfingar og námsframmistöðu barna og unglinga/ ungmenna.

10

SKINFAXI tímarit Ungmennafélags Íslands

Sveitarfélög hjálpa til

Á Íslandi eru 74 sveitarfélög. Langflest þeirra veita styrki, hvatagreiðslur eða nota aðrar útfærslur til að niðurgreiða fyrir skipulagt íþrótta- og æskulýðsstarf barna og ungmenna. Sveitarfélög landsins eru hins vegar ekki bundin af lögum til að veita stuðning sem þennan. Útfærsla á stuðningi sveitarfélaga er jafn misjöfn og sveitarfélögin eru mörg. Engu skiptir hvort sveitarfélögin eru á höfuðborgarsvæðinu eða í dreifðari byggðum landsins. Eftirtektarvert er að í þéttbýli er beinn fjárstyrkur algengara stuðningsform en í dreifbýli. Þá skiptir fjöldi íbúa í sveitarfélögum líka máli en í sumum þeirra eru afar fá börn, eins og í Árneshreppi á Ströndum.

Það getur tekið í buddu foreldra að greiða fyrir þátttöku barna og ungmenna í skipulögðu íþrótta- og æskulýðsstarfi. Flest sveitarfélög landsins létta undir með foreldrum og styðja við skipulagt starf með ýmsum hætti. Ýmist er veittur beinn fjárstyrkur til einstaklinga/barna og ungmenna í formi frístundastyrks eða hvatagreiðslu eða þá að þátttökugjöld eru niðurgreidd með beinum stuðningi við íþróttafélög.

Misháir styrkir í mislangan tíma

Frístundastyrkir eru víðast hvar í kringum 30.000 krónur á ári en getur verið lægri. Eins er hann á sumum stöðum nokkuð hár, upp í 50.000 krónur og meira eins og í Ásahreppi á Suðurlandi, Breiðdalshreppi á Austurlandi og víðar. Talið hefur verið til hagsbóta að bjóða upp á hærri styrki en lægri. Hækkun varð sem dæmi ofan á í Reykjavík en borgarstjórn ákvað á fundi sínum snemma í desember 2016 að hækka hann úr 35.000 kr. í 50.000 kr.

En upphæðin segir ekki allt. Útfærslan á frístundastyrkjum eða hvatagreiðslum er misjöfn eftir sveitarfélögum og misjafnt hvað börnin eru gömul sem rétt eiga á styrkjum eða niðurgreiðslu vegna þátttöku í íþrótta- og tómstundastarfi. Börnin geta verið allt frá fæðingu og upp í 16 til 18 ára.

Stuðningur sveitarfélaga við skipulagt íþrótta- og æskulýðsstarf Sveitarfélag

Styrkur 2016

Aldur

Höfuðborgarsvæðið

Sveitarfélag

Lifandi skjal

Styrkur 2016

Aldur

Norðurland eystra

Garðabær

30.000

5–18 ára

Akureyrarkaupstaður

16.000

5–17 ára

Hafnarfjarðarkaupstaður

36.000

6–18 ára

Dalvíkurbyggð

21.600 1

6–18 ára

Eyjafjarðarsveit

30.000 2

6–17 ára

37.000

5–18 ára

Fjallabyggð

9.000

4–18 ára

Kjósarhreppur Kópavogsbær Mosfellsbær

27.500

5–18 ára

Grýtubakkahreppur

Reykjavíkurborg

35.000

6–18 ára

Hörgársveit

Seltjarnarnesbær

50.000

6–18 ára

Langanesbyggð

12.000

Norðurþing

Suðurnes Grindavíkurbær

0

5–17 ára

Skútustaðahreppur

*

Reykjanesbær

15.000

6–16 ára

Sandgerðisbær

30.000

4–18 ára

Sveitarfélagið Garður

30.000

4–18 ára

Sveitarfélagið Vogar

10.500

0–16 ára

Svalbarðshreppur Svalbarðsstrandarhreppur Tjörneshreppur

17.000 3 0

Svona var könnunin gerð

Þingeyjarsveit Austurland

Vesturland Akraneskaupstaður

25.000

Borgarbyggð

20.000

6–17 ára

Dalabyggð Eyja- og Miklaholtshr.

Grundarfjarðarbær

0

Hvalfjarðarsveit

40.000

Skorradalshreppur

Borgarfjarðarhreppur Breiðdalshreppur

50.000

Djúpavogshreppur

0

Fjarðabyggð

0

Fljótsdalshérað

0

Fljótsdalshreppur

Helgafellssveit 0–18 ára

0

0

Vopnafjarðarhreppur

0

*

Suðurland

Stykkishólmsbær

0

Ásahreppur

50.000

Bláskógabyggð

Árneshreppur Bolungarvíkurkaupstaður Ísafjarðarbær

20.000

0–20 ára

*

Kaldrananeshreppur

30.000

Reykhólahreppur

15.000

5–17 ára

Súðavíkurhreppur Strandabyggð

0

Tálknafjarðarhreppur

0

Vesturbyggð

*

Grímsnes- og Grafningshr.

30.000

6–18 ára

Hrunamannahreppur

20.000

6–16 ára 0–18 ára

Hveragerðisbær

15.000

Mýrdalshreppur

0

Rangárþing eystra

0

Rangárþing ytra

0 40.000

6–18 ára

Skeiða- og Gnúpverjahr.

55.000

0–18 ára

Sveitarfélagið Árborg

15.000

5–17 ára

Skaftárhreppur

Akrahreppur Blönduósbær 17.000

20.000

Sveitarfél. Hornafjörður

Norðurland vestra

Húnaþing vestra

0–18 ára

*

Flóahreppur

0

0–16 ára

6.000

Seyðisfjarðarkaupstaður

Snæfellsbær

Vestfirðir

6–18 ára

Húnavatnshreppur Skagabyggð Sveitarfél. Skagafjörður

8.000

6–18 ára

Sveitarfél. Skagaströnd

15.000

6–16 ára.

1) 1.800 pr. mán. (allt að 3 greinar).

2) Styrkir 20.000 og niðurgreiðsla 10.000.

3) Fyrir börn á leik- og grunnskólaaldri.

Markmiðið með þessari samantekt er ekki að draga ályktanir eða komast að einni tiltekinni niðurstöðu. Það er fremur að ná upplýsingunum saman með það fyrir augum að sjá samanburðinn á milli sveitarfélaga en meta kosti og galla mismunandi útfærslu á stuðningi sveitarfélaga við skipulagt íþrótta- og tómstundastarf barna og ungmenna.

Erfitt er að henda reiður á umfangi frístundastyrkja og niðurgreiðslu á skipulögðu íþrótta- og tómstundastarfi barna og unglinga. Við hjá UMFÍ ákváðum því að búa til lifandi skjal sem aðgengilegt er á vefsíðu UMFÍ, www.umfi.is. Þar eru jafnframt ítarlegri upplýsingar um stuðninginn fyrir einstök sveitarfélög.

Sveitarfélagið Ölfus

0

Vestmannaeyjabær

0

* Skýringar Ísafjarðarbær: Þessu er svipað háttað í Ísafjarðarbæ og í Grindavík. Ekki eru greiddir frístundastyrkir heldur er samningur við héraðssambandið og íþróttir og tómstundir mikið niðurgreiddar. Börn í 1.–4. bekk geta valið allar greinar sem í boði eru en greiða einungis kr. 8.000 fyrir önnina. Í eldri bekkjum er gjaldið hærra en samt mun lægra en gengur og gerist vegna styrks sveitarfélagsins. Þá geta börn í 1.–4. bekk tekið þátt í fríu tómstundastarfi klukkutíma á dag á skólatíma. Í ár er boðið upp á jóga, dans, útivist, frjálsan leik og frístundafjör svo eitthvað sé nefnt. Þetta skipulag kemur mjög vel út fyrir alla aðila.

(Framhald á bls. 12)

UMFÍ sendi fyrirspurn í tölvupósti á tengiliði allra sveitarfélaga landsins. Í fyrsta lagi var spurt hvort boðið væri upp á frístundakort eða niðurgreiðslu á íþróttastarfi barna og ungmenna í viðkomandi sveitarfélagi. Í öðru lagi var spurt, ef um styrk var að ræða, hvað hann væri hár á önn eða ári. Svör bárust í tölvupósti ýmist frá bæjarstjóra, sveitarstjóra, oddvita eða tómstundafulltrúa sveitarfélagsins.

Af þeim 74 sveitarfélögum sem fyrirspurnin var send til bárust svör frá 58 sveitarfélögum. Ef beðið var lengi eftir svörum var ítrekun send.

Svörin voru misítarleg. Hringt var eftir nokkrum svörum og viðtöl tekin við þá sem tjá sig hér í umfjölluninni.

Dæmi um svör við spurningum UMFÍ: Árneshreppur á Stöndum „Við erum ekki með frístundastyrki fyrir börn í hreppnum, börnin eru mjög fá. En við styrkjum ýmis verkefni sem þeim standa til boða, s.s. danskennslu, keppnisferðir og skólaselsferðir. Þetta er ekki með reglubundnum hætti þar sem börnin eru á misjöfnum aldri frá ári til árs.

Nú hafa orðið miklar breytingar í skólastarfinu þar sem skipti um áhöfn nú fyrir skömmu og því er ekki með öllu ljóst hvernig málum verður háttað framvegis.“

SKINFAXI tímarit Ungmennafélags Íslands

11

Háar greiðslur eða styrkir hvetja foreldra barna og ungmenna til að nýta sér þær

REYKJANESBÆR

E

inar Haraldsson, formaður og framkvæmdastjóri Keflavíkur, íþrótta- og ungmennafélags, segir frístundastyrki koma bæði börnum og foreldrum til góða. Að hans mati myndi rafræn skráning hvata- og frístundastyrkja einfalda utanumhaldið.

Reykjanesbær greiðir árlega hverju barni, sem lögheimili á í bæjarfélaginu og er í grunnskóla, 15.000 krónur til niðurgreiðslu á viðurkenndu íþrótta-, tómstundaog listgreinastarfi. Skilyrði þess að hægt sé að nýta hvatagreiðslurnar er að um skipulagt starf sé að ræða, sem er stundað undir leiðsögn þjálfara og kennara/leiðbeinanda og nái yfir eina önn eða að lágmarki átta vikur. Hafi viðkomandi ekki nýtt sér hvatagreiðslur að hluta eða að fullu falla eftirstöðvar niður um áramót.

Einar segir að hvatagreiðslurnar hafi verið frekar lágar fyrstu árin. Þær hafi verið

10.000 kr. um skeið en hafa hækkað. Hvatagreiðslur eru á þessu ári eru 15.000 kr. Hann segist telja að þær eigi að hækka í 21.000 kr. 2017. Það er jákvætt skref, að hans mati þó svo að þær mættu vera hærri.

Umsýsla greiðslna og frístundastyrkja er mjög mismunandi milli sveitarfélaga. Í sumum tilvikum eru ávísanir sendar foreldrum í pósti eða styrkirnir greiddir eftir á og haldið utan um greiðslurnar á bæjarskrifstofunum með einföldum hætti, svo sem í töflureikni á borð við Excel. Í Reykjanesbæ senda íþróttafélögin skýrslur um þátttöku barna í íþróttum á bæjarskrifstofuna svo fólk geti gengið frá hvatagreiðslum. Að mati Einars myndi það einfalda alla umsýslu verulega að hafa eina gátt á borð við vefskráningar- og greiðslukerfið Nóra, sem mörg íþróttafélög nýta sér.

Til viðbótar við hvatagreiðslur styrkir Reykjanesbær Íþróttabandalag Reykjanes-

Einar Haraldsson, formaður og framkvæmdastjóri Keflavíkur, íþrótta- og ungmennafélags.

bæjar um 18 milljónir króna á ári í formi þjálfarastyrks sem bandalagið útdeilir eftir ákveðinni reiknireglu. Til þess að eiga tilkall í þennan styrk þurfa félögin að vera innan Íþróttabandalags Reykjanesbæjar og vera fyrirmyndarfélag/deild innan ÍSÍ.

Einar telur nauðsynlegt að styrkja skipulegt íþrótta- eða tómstundastarf barna og ungmenna auk þess að styrkja foreldra með frístundastyrk eða hvatagreiðslum. „Um leið og íþróttaiðkun og tómstundir kosta iðkendur ekkert þá verður starfið ómarkvissara. Þjálfarar vita ekki hve mörg börn mæta á æfingar og skipulagið verður upp og ofan og reiðileysi verður ofan á.

Hvatagreiðslur koma í veg fyrir þetta. Háar greiðslur eða styrkir hvetja foreldra barna og ungmenna til að nýta sér þær og þjálfarar geta boðið upp á markvissari æfingar en ella,“ segir Einar Haraldsson.

* Skýringar (frh.)

Grindavík: Fyrirkomulagið í Grindavík er með nokkuð öðrum hætti. Ekki er greiddur frístundastyrkur með tilheyrandi umsýslu heldur gerður beinn samningur við UMFG og félög sem bjóða upp á frístundastarf. Í raun er þetta því beinn styrkur til foreldra. Þetta þýðir að börn á grunnskólaaldri geta t.d. æft eins margar íþróttir innan UMFG og þau vilja fyrir eitt gjald. Sem dæmi rukkar UMFG eitt æfingagjald, 22.500 kr. á ári, fyrir hvert barn. UMFG sér um umsýslu í gegnum Nora. Innan UMFG er svo formúla sem reiknar út styrkinn frá bænum til deildanna.

Bláskógabyggð: Greiddir fastir vísitölutryggðir styrkir til íþróttafélaga og björgunarsveita núna í ár, þ.e. 2016.

Vesturbyggð Vesturbyggð er ekki með beina frístundastyrki en styrkir íþróttafélögin og starf þeirra bæði með beinum styrkjum og einnig með niðurgreiðslu á leigu á íþróttamannvirkjum. Kostnaður við þátttöku barna og ungmenna á námskeiðum hjá íþróttafélögum á vorönn nam lægst 8.500 kr. fyrir eina grein og 23.680 kr. fyrir þrjár greinar. Íþróttaskóli er starfræktur fyrir börn 6–9 ára og kostar hann 1.750 kr. á mánuði.

Snæfellsbær: Snæfellsbær niðurgreiðir 100% alla tíma sem ungmennafélögin nota í barna- og unglingastarf, bæði í íþróttahúsi og sundlaug. Reiknaður styrkur til þeirra nemur 11,5 milljónum króna. Að auki er beinn styrkur til ungmennafélaganna upp á 3,2 milljónir króna og launastyrkur vegna framkvæmdastjóra íþróttastarfs barna og unglinga upp á 1,1 milljón kr.

12

SKINFAXI tímarit Ungmennafélags Íslands

V E LKOM I N á unglingalandsmót UMFÍ í Þorlákshöfn 2018

olfus@olfus.is

SKINFAXI tímarit Ungmennafélags Íslands

13

14

SKINFAXI tímarit Ungmennafélags Íslands

Telja hagkvæmara að niðurgreiða íþrótta- og tómstundaiðkunina

ÍSAFJARÐARBÆR

F

rístundakort eru ekki í boði í Ísafjarðarbæ. Margrét Halldórsdóttir, sviðsstjóri skóla- og tómstundasviðs Ísa­fjarðarbæjar, segir peningana nýtast betur með því að niðurgreiða íþrótta- og tómstundastarf fyrir börn. „Við teljum að peningar, sem lagðir eru í íþrótta- og tómstundastarf barna og ungmenna, nýtist betur með þeim hætti sem við bjóðum upp á en með frístundastyrkjum til foreldra. Börnin geta valið hvað þau vilja stunda,“ segir Margrét. Ísafjörður býður foreldrum barna og ungmenna ekki upp á frístundastyrk. Þess í stað niðurgreiðir bærinn íþrótta- og tómstundastarf barna. Ísafjarðarbær og Héraðssamband Vestfirðinga gerðu sín á milli samstarfssamning árið 2008 um íþróttastarf barna í bænum. Samningurinn hefur tekið breytingum við endurnýjun og í dag leggur sveitarfélagið til 15,6 milljónir króna

F

rístundastyrkir tíðkast ekki í Vopnafirði. Sveitarfélagið leggur rúmar 4,2 milljónir króna á þessu ári til íþrótta- og æskulýðsstarfs, að stórum hluta til Ungmennafélagsins Einherja.

Hlutaðeigandi félög nota styrki sína bæði í þágu ungmenna og fullorðinna. Hjá Ungmennafélaginu Einherja, Hestamannafélaginu Glófaxa og Björgunarsveitinni Vopna er rekið umtalsvert ungmennastarf. Er starfið hjá Einherja að sjálfsögðu umfangsmeira en hinna, stundar góður hluti nemenda Vopnafjarðarskóla æfingar hjá félaginu sumar sem vetur. Einherji býður jafnframt upp á æfingar í fótbolta og blaki. Er til þess tekið hversu starfið er blómlegt en Einherji heldur úti meistaraflokki í karla- og kvennaflokki, sem er skipaður heimafólki að langmestu leyti.

Um nokkurt árabil hefur verið í gildi samningur Vopnafjarðarhrepps og

til frístundaskóla og rekstrarstyrki til íþróttafélaga auk annarra fjármuna. „Ef nemendafjöldi í 1.–4. bekk er skoðaður með hliðsjón af þeirri upphæð sem fer í frístundaskóla greiðir Ísafjarðarbær 45–50 þúsund krónur fyrir hvert barn. Á sama hátt gera rekstrarstyrkir og niðurgreiðslur íbúða fyrir þjálfara íþróttafélaga félögunum kleift að halda æfingagjöldum lágum fyrir eldri nemendur. Núna greiða foreldrar barna í 1.–4. bekk 8.000 kr. á önn, sama hversu margar íþróttagreinar barnið stundar,“ segir Margrét.

Margrét Halldórsdóttir, sviðsstjóri skóla- og tómstundasviðs Ísafjarðarbæjar.

Jákvætt að geta valið

Nú stendur yfir sjötta starfsár Íþróttaskóla HSV. Í vetur er skólinn í samstarfi við Frístund fjórða árið í röð. Frístund er samstarfsverkefni HSV, Grunnskólans á Ísafirði, heilsdagsskólans Dægradvalar og tónlistarskóla.

Mikið æskulýðs- og ungmennastarf í Vopnafjarðarhreppi VOPNAFJARÐARHREPPUR

Skipulagið er með þeim hætti að á hverjum degi er gert hlé á skóladeginum klukkan 11 fyrir nemendur til að sinna íþróttum og tómstundum í eina klukkustund. Sumir velja íþróttir eða tónlist en aðrir kjósa að fara út að leika. Þetta er gert til að brjóta upp dag nemenda og flétta íþrótta- og tómstundastarfi inn í skóladaginn. „Þetta er jákvætt því allir taka þátt í einhverju íþrótta- og tómstundastarfi. Svoleiðis var það ekki áður. Foreldrar greiða fyrir íþróttaiðkun barna og tónlistarnám eins og áður. En það eru líka margar tómstundir í boði sem sveitarfélagið greiðir fyrir að fullu því börnin geta valið útivist, dans, frístundafjör, yoga, rólegheitastund, bókasafn og frjálsan leik þar sem hægt er að gera ýmislegt. Við erum ánægð og stolt af þessu verkefni,“ segir Margrét.

útgerðarfyrirtækisins HB Granda um rekstur íþróttahúss Vopnafjarðarhrepps.

Með samningnum er tryggt að allir fái frítt aðgengi að líkamsrækt íþróttahússins og hefur það eðlilega mælst ákaflega vel fyrir. Nemendur 8.–10. bekkjar Vopnafjarðarskóla mega stunda þar æfingar undir eftirliti og þetta er fyrirtaksgrunnur fyrir fullorðinsárin. Sveitarfélagið rekur jafnframt félagsmiðstöðina Drekann og er hún opin öllum nemendum grunnskólans að kostnaðarlausu. Þar er starfsmaður í 30% starfshlutfalli. Í gegnum tíðina hefur Vopnafjarðarhreppur lagt umtalsvert fé til menningarmála og staðið að margs konar ungmennastarfi, s.s. listasmiðjum, sem lokið hefur með sýningu þátttakenda.

Hefur starfið lengstum verið krökkunum að kostnaðarlausu.

SKINFAXI tímarit Ungmennafélags Íslands

15

Íþrótta- og tómstundaþátttaka barna og unglinga:

Börnin fá misjöfn tækifæri Agnes Helga Sigurðardóttir

A

gnes Helga Sigurðardóttir kannaði hvernig stuðningi sveitarfélaga væri háttað vegna íþrótta- og tómstundaþátttöku barna og unglinga þegar hún gerði BA-verkefni sitt í félagsráðgjöf við Háskóla Íslands árið 2013. Niðurstöður hennar eru þær að stuðningurinn er mjög misjafn eftir sveitarfélögum, ef hann er þá til staðar. Tækifæri barna til æfinga er að sama skapi ójöfn.

Eins og fram kemur í könnun UMFÍ getur stuðningur sveitarfélaga birst með mismunandi hætti. Hann getur verið í formi beins fjárstyrks til foreldra eða foráðamanna barna og ungmenna í formi inneignar eða frístundastyrks, fjárframlags til íþrótta- og ungmennafélaga, sem sjá þá um alla íþrótta- og tómstundaþjónustu sveitarfélagsins en líka í formi húsnæðisstyrkja. Misháir frístundastyrkir tíðkast á höfuðborgarsvæðinu. Á landsbyggðinni er stuðningurinn í formi frístundastyrkja, inneignar og með beinum fjárframlögum til íþróttafélaga.

16

SKINFAXI tímarit Ungmennafélags Íslands

69 sveitarfélög með stuðning

Þegar Agnes gerði rannsókn sína studdu aðeins fimm sveitarfélög börn og unglinga ekki á nokkurn hátt. Af þeim 69 sem studdu íþrótta- og tómstundaiðkun ungmenna á einhvern hátt gerðu 27 sveitarfélög það með beinum fjárstyrkjum. Inni í þeim fjölda voru ekki þau sveitarfélög sem buðu upp á sund án endurgjalds.

Agnes sagði niðurstöðurnar sýna að sveitarfélögin á höfuðborgarsvæðinu og þau stærri líka beini stuðningi sínum frekar til einstaklinga en sveitarfélög á landsbyggðinni styðji íþrótta- og tómstundaiðkun frekar almennt.

Framboð íþrótta og tómstunda er misjafnt eftir landshlutum og virðist fara nokkuð eftir búsetu. Sveitarfélögin eru ekki lögbundin til að taka þátt í niðurgreiðslu á þátttöku barna og unglinga í íþróttum og tómstundum og er verðlagningin með ýmsu móti.

Agnes segir niðurstöðurnar hafa komið mjög á óvart. Í upphafi rannsóknar hafi hún talið að sveitarfélög væru lögbundin til að veita stuðninginn, eins ef eitt barn fengi hann þá hlytu öll börn að njóta þess sama. Annað kom á daginn.

Komin út á land

„Mér finnst mikilvægt að börn, hvar sem þau búa, hafi sambærilega möguleika á því að stunda íþróttir. Það er ekki raunin. Þótt sveitarfélög úti á landi bjóði ekki öll upp á frístundastyrki heldur beinan fjárstuðning við íþróttafélög í sveitarfélaginu þá er framboðið takmarkað, stundum aðeins hópíþróttir og áherslan jafnvel á eina grein umfram aðra,“ segir hún.

Agnes var búsett í Reykjavík þegar hún vann lokaverkefni sitt árið 2013. Eftir útskrift fluttist hún vestur í Stykkishólm og er hún þar íþrótta- og tómstundafulltrúi bæjarins og í forsvari fyrir 149 grunnskólabörn.

Fjölbreytni er kostur

Agnes bendir á að mikilvægt sé að börn finni sig í íþrótta- og/eða tómstundastarfi þar sem slíkt sé mikilvæg forvörn.

Eins og flestir vita er körfubolti í hávegum hafður í Stykkishólmi og hafa körfuboltaliðin skarað fram úr á landsvísu. Körfubolti er þó ekki fyrir alla. Æfingar í körfubolta standa öllum aldursflokkum til boða oft í viku og á móti er boðið upp á fótbolta og frjálsar íþróttir en alls ekki eins oft. Þá er

Auðvelt að æfa í þéttbýli ekki boðið upp á sundþjálfun þó svo að sveitarfélagið skarti vandaðri og góðri sundlaug. Agnes segir að blessunarlega hafi mörg börn brennandi áhuga á körfubolta og stundi hann af miklum eldmóði en þó séu nokkur börn sem finna sig ekki þar og er þá lítið annað hægt að prufa til þess að finna sinn innri íþróttamann.

Eins hafi alls ekki allir áhuga á íþróttum en sveitarfélagið reynir að efla ýmislegt tómstundastarf og er það vel sótt. „Ég held að þetta sé ekki einsdæmi. Við þurfum meiri fjölbreytni. En auðvitað eru sveitarfélögin misstöndug og sum það fámenn að þau geta ekki boðið upp á meira þar sem það kostar sitt að ráða þjálfara,“ segir Agnes og bendir á að nýverið hafi valmöguleikar barna aukist á Grundarfirði. Þar geta börn nú æft fimleika. Ástæðan fyrir því var einfaldlega sú að þjálfari í fimleikum flutti í bæinn. Nú skutla sumir foreldrar börnum á Grundarfjörð til að æfa fimleika. Ferðin aðra leiðina tekur um 30 mínútur.

Agnes segir enga yfirsýn vera yfir málaflokinn og vill sjá samræmingu á landsvísu í stuðningi við íþrótta- og tómstundaþátttöku barna og ungmenna. Íþróttir og

tómstundir séu afar mikilvægur þáttur í lífi barna og unglinga. Það sé réttlætismál að öll börn hafi möguleika á iðkun, óháð því hvar á landinu þau búa.

Agnes Helga Sigurðardóttir.

Agnes Helga ólst upp í Reykjavík og bjó í Grafarvogi. Á yngri árum hennar var Ungmennafélagið Fjölnir að byggja upp starfsemi sína og æfði hún frjálsar íþróttir hjá félaginu. Hún fékk svo áhuga á fimleikum. Ekki var boðið upp á þá hjá Fjölni. „Þá tók ég bara strætó eða var skutlað niður í Ármann,“ segir Agnes og bendir á að börn, sem hafi áhuga á öðru en boðið er upp á í bæjarfélagi þeirra, þurfi að leggja mikið á sig – og foreldrar þeirra líka.

Agnes segir að íþróttastarf hvíli mikið á foreldrum barna í sveitarfélögum úti á landi og vinni þeir að íþróttamálum sem sjálfboðaliðar. „Ef forsvarsmenn íþróttafélaga úti á landi hafa of mikið að gera í vinnunni þá getur það komið niður á íþróttastarfi í sveitarfélaginu,“ segir hún og bendir á að sama máli gegni um þá foreldra sem hafi brennandi áhuga á einni íþróttagrein umfram aðra. Þegar því er að skipta sé hætt við því að fjárframlög til sömu greinar verði meiri en annarra. Það dragi úr möguleikum barna til að stunda fjölbreyttar íþróttir.

SKINFAXI tímarit Ungmennafélags Íslands

17

UMFÍ vill auka þátttöku fólks af erlendum uppruna og barna þeirra í skipulögðu íþróttastarfi

Ragnheiður Sigurðardóttir, landsfulltrúi UMFÍ, fékk styrk hjá Evrópu unga fólksins til að sækja SALTO-námskeið á Möltu. Á námskeiðinu var lögð áhersla á það hvernig auðvelda megi innflytjendum, hælisleitendum og öðrum, sem nýverið hafa flust til nýs lands, að aðlagast samfélaginu. Hér segir Ragnheiður frá námskeiðinu og aðdraganda þess að hún fór á það.

18

SKINFAXI tímarit Ungmennafélags Íslands

H

já Evrópu unga fólksins (EUF) er hægt að sækja um fjölda nám­skeiða yfir árið. Snemma í sumar sá ég eitt slíkt auglýst og ákvað að sækja um. Ég var heppin því um haust­ið fékk ég svar um að umsókn mín hafði verið samþykkt. Námskeiðið sem ég sótti um var TOOL FAIR XI og fór fram dagana 7.–12. nóvember á eyjunni Möltu í Miðjarðarhafi. Í stuttu máli snerist námskeiðið um að kynna ýmis verkfæri eða tól sem einstaklingar eða félagasamtök sem starfa með börnum og ungmennum geta notað í tengslum við óformlegt nám. Á nám­ skeiðinu var sérstök áhersla á börn sem hafa orðið út undan í minnihlutahópum, börn flóttafólks, innflytjenda og hælisleit­ enda, þ.e. hvernig er hægt að auðvelda þessum hópum að aðlagast nýju samfélagi. Alls tóku 126 þátttakendur frá 36 löndum þátt í námskeiðinu, að mestu sjálfboðaliðar sem sinna ýmsum verkefnum í ólíkum félagasamtökum. Slagorð námskeiðsins var #readyfortheroad.

Verkfærakistan

Dagskráin var mjög þétt og stóð frá kl. 9 á morgnana og fram á kvöld. Alls voru um sextíu mismunandi verkfæri eða tól (Enska orðið Tool eða verkfæri/tól var yfirskrift námskeiðsins) kynnt en hverjum þátt­tak­ anda gafst tækifæri á að velja um fimm mál­stofur og fá þannig góða kynningu á ákveðnu verkfæri. Jafnframt fóru fram fjórir fyrirlestrar til þess að kveikja áhuga og dýpka skilning þátttakenda á viðfangsefni og markmiðum námskeiðsins. Til viðbótar fór fram svokallaður markaður þar sem öll­um þátttakendum gafst tækifæri til að kynna sín eigin verkfæri fyrir öðrum þátt­ takendum.

Samskipti með tónlist

Hver stóð fyrir ráðstefnunni?

Ráðstefnan Tool Fair var ellefta slíka ráðstefnan sem fer fram á vegum SALTO-YOUTH, stuðningsskrifstofa æskulýðshluta Erasmus+.

Þær málstofur sem ég valdi voru ákaflega mismunandi. Í einni þeirra var þátttakendum kynnt hvernig hægt er að eiga sam­ skipti við annað fólk án orða ýmist með því að nota tónlist eða leik. Í annarri var sýnt hvernig borðspil nýtist til að kveikja áhuga fólks á sögu og auka þekkingu

þátttakenda. Í þeirri þriðju var svo farið yfir hvernig hægt er að nýta brúður til þess að auka skilning barna á ákveðnum málefn­um og styrkja bæði börn og ungmenni til þess að opna sig og tjá sig. Í fjórðu mál­stofunni var kynnt hvernig hægt er að útbúa rými/herbergi með ákveðinni sögu sem þátttakendur eiga síðan að reyna að sleppa út úr með því að leysa ýmsar ólíkar þrautir og verkefni. Í fimmtu málstofunni voru kynntir leikir og æfingar fyrir hópa þar sem notast þarf við mörg tungumál. Í matarhléum og skoðunarferðum var ekki slegið slöku við. Þar spjölluðu þátttakendur saman um heima og geima, um störfin í heimalandinu, aðstæður og tækifæri.

Innflytjendur í skipulagt íþróttastarf

UMFÍ vinnur statt og stöðugt að því að gera hlutina vel og stíga það aukaskref sem þarf til að gera gott starf betra. Tilgangur umsóknar minnar um námskeiðið á Möltu var liður í undirbúningi í þeim áformum UMFÍ að auka þátttöku innflytjenda og barna þeirra í skipulögðu íþróttastarfi. Íþróttir eru ákjósanleg leið.

Reglur í boltan­um eru einfaldar og leikurinn skemmtileg­ur og því eiga bæði börn og fullorðnir auðvelt með að kynnst hvert öðru á jafningjagrundvelli. Þátttakan og gleðin sem þátt­taka í íþróttum með öðrum felur í sér dregur svo úr hættunni á félagslegri einangrun. Verkefnið er komið nokkuð á veg og er stefnt að því að kynna það betur í byrjun nýs árs. Ég hvet alla þá sem starfa með börnum og ungmennum til þess að kynna sér þau fjölmörgu námskeið sem auglýst eru á heimasíðu EUF (www.euf.is). EUF styrkir 90% af ferðakostnaði þátttakenda frá heimili til heimilis. Styrkurinn nýtist þeim sem vilja stíga út fyrir þægindarammann og ferðast til annarra landa, kynnast nýju fólki, auka þekkingu sína og víðsýni og þroskast.

Eftir námskeiðið á ég heimboð til margra landa sem ég get ekki beðið með að nýta mér til þess að auka þekkingu og vinskap enn frekar.

Evrópa unga fólksins opnar dyr

SALTO-YOUTH býður upp á möguleika á þjálfun og samstarf með það fyrir augum að auka þekkingu og mat á óformlegu námi. Markmiðið með SALTO-námskeiðum er að undirbúa og hvetja þátttakendur til að miðla upplýsingum áfram, en fá auk þess tækifæri til að vinna áfram með viðfangsefnin sem SALTO-námskeiðin fjalla um. Þetta veitir þátttakendunum tækifæri til að þróa hugmyndir sínar og verkefni innan áætlunarinnar.

Evrópa unga fólksins (EUF) er rekin af UMFÍ í samstarfi við Mennta- og menningarmálaráðuneytið og framkvæmdastjórn Evrópusambandsins. EUF veitir styrki úr Erasmus+ sem er mennta-, æskulýðs- og íþróttaáætlun ESB. Þar eru ýmsir styrkir í boði sem geta gagnast í starfi með ungu fólki. Verkefnin sem EUF styrkir eru m.a. ungmennaskipti, EVS sjálfboðaliðaverkefni, þjálfun aðila í æskulýðsstarfi, yfirfærsla þekkingar, nýsköpun í æskulýðsstarfi, frumkvæði ungs fólks og fundir ungs fólks og ráðamanna.

Ítarlegri upplýsingar á: www.salto-youth.net

Ítarlegri upplýsingar á: www.euf.is.

SKINFAXI tímarit Ungmennafélags Íslands

19

Fólk hættir of snemma að leika sér

„Það er erfitt að hætta að hreyfa sig. Maður skuldar alltaf líkamanum hreyfingu,“

segir íþróttamaðurinn og eldri borgarinn Sigurður Haraldsson

Hann er einn af stofnfélögum Ungmenna­félagsins Leiknis á Fáskrúðsfirði og annar af tveimur heiðursfélögum félagsins.

Hann spilaði lengi knattspyrnu með félaginu, auk þess að taka þátt í ýmsum öðrum greinum. Sigurður gerði hlé á íþróttaiðkun sinni þegar hann fluttist suður til Reykjavíkur og Danmerkur á þrítugsaldri og reimaði ekki á sig íþróttaskónna fyrr en hann komst á aldur.

Heimsmeistari 85 ára

Sigurður hefur náð afspyrnugóðum árangri með öldungum í frjálsum og kom heim með þrjú gull og heimsmeistaratitla í sleggjukasti, lóðkasti og kringlukasti auk silfurs í spjótkasti og kúluvarpi af heimsmeistaramóti öldunga í frjálsum í Búdapest í Ungverjalandi árið 2014. Þessum árangri náði Sigurður í flokki 85 ára og eldri.

Sigurður hefur glímt við bakmeiðsli lengi og ætlaði að leggja skóna á hilluna á þessu ári. Hann hefur hins vegar dregið í land með það og æfir enn frjálsar íþróttir með öldungum fjórum sinnum í viku. „Ég hryggbrotnaði þegar ég var að byrja seinni ferilinn fyrir 20 árum, rann þegar ég var að kasta spjóti og fóru við það tveir hryggjarliðir. Bakið var spengt upp. Ég hef verið að keppa á öllum innanlandsmótum þar til í sumar þegar ég fór að finna fyrir hreyfingu í járndraslinu í bakinu og verkj­um og dró mig í hlé,“ segir Sigurður sem hefur keppt á öllum Landsmótum UMFÍ 50+ nema í sumar. Hann útilokar ekki að mæta á næsta ári. „Ef þetta grær almennilega og verður orðið þokkalegt þá kem ég aftur.“

Vill sjá fleiri aldraða æfa íþróttir

Sigurður telur fólk hætta of snemma í íþróttum á Íslandi eða á milli tvítugs og þrítugs. Mikilvægt sé að halda sér við. En svo sé gaman og gott að finna þörfina aftur og hreyfa sig á ný á efri árum eins og hann sjálfur gerði. „Þegar ég hætti að vinna fyrir tæpum 20 árum þá fékk ég spurnir af því að gamlir íþróttamenn væru að æfa saman. Ég kannaðist við þá og fór að fikta við að æfa aftur í frjálsum í Reykjavík. Ég fann fljótt að ég ætti eitthvað eftir og aðlagaðist hópnum,“ segir Sigurður en hann hafði þar til á þessu ári keppt fjórum sinnum á ári í mótum auk Landsmóts UMFÍ 50+.

Sigurður er elstur í hópi öldunga sem æfir frjálsar. Sá næstelsti er 85 ára og aðrir yngri.

Sigurður segir leiðinlegt hversu litla um­fjöllun og athygli íþróttir aldraðra fá í fjöl­miðlum. Tækju fleiri eftir því og möguleik­unum sem aldraðir hafa þá myndu fleiri æfa íþróttir. „Þegar menn hætta að vinna þá hafa þeir tíma og finna þörf fyrir því að hafa félagsskap. Hann er dýrmætur til að brjóta upp daginn. Það þýðir ekkert að leggjast fyrir, þá fer maður að hrörna,“ segir Sigurð­ur Haraldsson.

20

SKINFAXI tímarit Ungmennafélags Íslands

Sigurður Haraldsson hefur ekki keppt á móti erlendis síðan í Búdapest árið 2014 en vonast til að snúa aftur til keppni þegar hann lagast í bakinu sem hefur angrað hann í 20 ár.

Stoltir af Sigurði og Skúla Sigurður Haraldsson er einn af stofnfélögum Ungmennafélagsins Leiknis á Fáskrúðsfirði en það var stofnað árið 1940. Hann er annar af tveimur heiðursfélögum þar og hefur fram til þessa farið austur á hverju sumri. Í íþróttahúsinu á Fáskrúðsfirði er veggur með verðlaunapeningum og bikurum sem Sigurður hefur fengið á ferli sínum. Stefnt er að því að á veggnum verði sett mynd af honum þegar hann sneri heim með heimsmeistaratitilinn árið 2014. Fáskrúðsfirðingar halda ekki síður í heiðri afrekum annars íþróttamanns í íþróttahúsinu.

Sá er kraftlyftingakappinn Skúli Óskarsson, sem var fyrsti Íslendingurinn sem setti heimsmet í viðurkenndri íþrótt.

Sundlaugar Garðabæjar Frábær afþreying, fjör, líkamsrækt og slökun.

Fjörið er í Álftaneslaug s: 550 2350 Rólegheitin ríkja í Ásgarðslaug s: 565 8066

SKINFAXI tímarit Ungmennafélags Íslands

21

Aðalbjörn í ungmennaráði UMFÍ:

„Hvaða tækifæri hafa ungmenni í félagi þínu?“

Ungmenni hafa rödd „Ég hef aldrei hitt barn eða ungmenni sem hefur ekki skoðanir. En ungt fólk er ekki vant því að vera spurt og því ekki alltaf með svör á reiðum höndum,“ segir Aðalbjörn Jóhannsson, formaður Ungmennaráðs UMFÍ. Hann er ánægður með umræðupartý fyrir fólk á aldrinum 18 til 30 ára sem stefnt er á að halda reglulega næstu tvö árin. Áformað var að halda fyrsta umræðupartýið í nóvember 2016. Því var frestað fram í febrúar 2017. Ástæðan fyrir því að slegið verður upp ungmennapartýi er sú að margir félagsmenn innan hreyfingarinnar eru börn og ungt fólk. Rödd þeirra og skoðanir heyrast sjaldan og vill UMFÍ breyta því. Til veislu eru líka boðnir stjórnendur íþrótta- og ungmennafélaga til að eiga samtal við yngri ungmennafélaga.

Aðalbjörn segir umræðupartý UMFÍ til fyrirmyndar enda sé það vettvangur fyrir ungmenni til að þjálfast í því að vera spurð. „Við þurfum ekki að hafa sömu skoðanir heldur finna leið til að koma þeim á framfæri. Við finnum stuðning hjá UMFÍ og sá stuðningur og hvatning sem við fáum frá UMFÍ er svolítið einstakur. Það er fullt af samtökum og sveitarfélögum sem eru að setja á stofn ungmennaráð. En markmið sumra þeirra er óljóst. Hjá UMFÍ finnum við að ungmenni hafa tilgang og eru þess

22

SKINFAXI tímarit Ungmennafélags Íslands

vegna viljug til að taka þátt í starfi ungmennaráðs UMFÍ. Það síðasta sem við viljum er að þátttaka í ungmennaráði UMFÍ verði leiðinleg,“ segir hann.

Frábært á Ungt fólk og lýðræði

Seta og vinna í ungmennaráði UMFÍ er sjálfboðaliðastarf. En hvernig er það, er ekki talað um að erfitt sé að fá sjálfboðaliða til starfa nú til dags?

Aðalbjörn telur ástæðuna þá að sumum félagasamtökum hafi gengið treglega að fá sjálfboðaliða til starfa og að þau hafi orðið stór og stofnanavædd. Fólk fái ekki tilfinningu fyrir samvinnu við slík apparöt, sérstaklega ekki ungt fólk. Öðru máli gegni um UMFÍ, sem hafi snemma tekið að virkja ungt fólk innan hreyfingarinnar. Hann nefnir sem dæmi ráðstefnurnar Ungt fólk og lýðræði sem haldnar hafa verið á hverju árið síðastliðin sjö ár. Árið 2016 mættu um 100 ungmenni á ráðstefnuna, sem haldin var á Selfossi. „Það var ómetanlegt að sjá jafningja sína sem skipulögðu ráðstefnuna með UMFÍ bregðast við þeirri ábyrgð og trausti sem fylgdi. Tilfinningin fyrir hreyfingunni sjálfri verður persónulegri og dýpri en áður,“ segir Aðalbjörn og bætir við að á ráðstefnuna hafi hist ungmenni sem ekki hafi

Aðalsteinn Gunnlaugsson (afi Aðalsteins) ásamt Pálma Gíslasyni, þáverandi formanni UMFÍ.

verið virk í afreksíþróttum. „Við erum ekki með neina elítu. Við viljum samtal við alvöru fólk. Við þurfum að hlusta á þær raddir sem hafa ekki verið áberandi hingað til. Það rímar einmitt við UMFÍ og leiðarljósið í nýlegri stefnu; UMFÍ er fyrir alla.“

Ungmennafélagsandi í hnotskurn Aðalbjörn Jóhannsson er Þingeyingur, fæddur árið 1992 og er því 24 ára. Hann ólst upp í Öxarfirði á milli milli Tjörness og Melrakkasléttu. Hann gekk menntaveginn á Akureyri og fór utan í hálft ár í lýðháskóla í Danmörku. „Ég er úr fjölskyldu sem ég skilgreini sem kjarna-ungmennafélagsfjölskyldu. Aðalbjörn afi (Gunnlaugsson) var ungmennafélagsandinn í hnotskurn. Bjartsýnn, jákvæður og hvatti aðra. mjög virkur í hreyfingunni og í stjórn Ungmennafélags Öxfirðinga og UNÞ þótt hann hafi ekki getað tekið þátt í íþróttum vegna lömunarveiki sem hann fékk 19 ára gamall. Ég kynntist honum aldrei því hann dó tveimur árum áður en ég fæddist. Amma Erla hefur alltaf farið á landsmót eins og við hin og hún hefur orðið Íslandsmeistari á Landsmóti UMFÍ 50+. Ég keppti á unglingalandsmótum og landsmótum en hef aldrei verið í afreksíþróttum.“

Leiðin í ungmennaráð • Aðildarfélag UMFÍ tilnefnir full trúa í Ungmennaráð.

• Oft er haft samband við ung menni sem hafa verið virk í ung mennaráðum aðildarfélaga UMFÍ og þau spurð hvort megi tilnefna þau.

• Aðalbjörn var virkur í æskulýðs starfi á svæði Ungmennafélags Norður-Þingeyinga (UNÞ) og hafði framkvæmdastjóri félagsins samband við hann.

• Skipað er í Ungmennaráð UMFÍ á sambandsþingum sem haldin eru á tveggja ára fresti. Aðalbjörn var skipaður á sambandsþingi UMFÍ í Vík í Mýrdal 2015 til tveggja ára.

SKINFAXI tímarit Ungmennafélags Íslands

23

Sýnum karakter

bætir starfið í félögunum Sýnum karakter er langtímaverkefni sem byggir á stöðugri söfnun og miðlun upplýsinga til að gera gott starf með börnum og ungmennum enn betra.

Verkefnið hefur það aðalmarkmið að þjálfa sálræna og félagslega færni barna og ungmenna í íþróttum. Hugmyndafræði verkefnisins byggir á að hægt sé að þjálfa og styrkja sálræna og félagslega færni iðkenda eins og líkamlega færni.

Grunnhugmyndin að verkefninu kemur frá dr. Viðari Halldórssyni, félagsfræðingi við Háskóla Íslands, og Valdimar Gunnarssyni hjá UMSK. Á undanförnum misserum hefur verkefnið verið prófað og þróað innan UMSK og er nú svo komið að stærstu íþróttahreyfingar Íslands, Ungmennafélag Íslands (UMFÍ) og Íþrótta- og Ólympíusamband Íslands (ÍSÍ), hafa tekið höndum saman um það að koma verkefninu á framfæri út í íþróttahreyfinguna.

Verkefninu var ýtt úr vör með stórri ráðstefnu 1. október síðastliðinn þar sem frábærir fyrirlesarar tóku þátt og fjölluðu um ýmsa þætti sem varða sálræna og félagslega þjálfun. Ráðstefnan tókst með eindæmum vel og fór fjöldi þátttakenda fram úr björtustu vonum. Í lok nóvember var önnur ráðstefna haldin í Háskólanum á Akureyri og mættu um 180 þátttakendur. Áhersla var lögð á fyrirlesara af svæðinu sem tengir félögin á Norðurlandi enn frekar við verkefnið.

Verkefnið Sýnum karakter er rétt að byrja enda mörg tækifæri fyrir íþróttahreyfinguna til að gera gott starf betra. Nú þegar

24

SKINFAXI tímarit Ungmennafélags Íslands

Mynd að ofan: Aðstandenur ráðstefnunnar Sýnum karakter sem haldin var í Reykjavík 1. október sl.

Valdimar Gunnarsson, framkvæmdastjóri UMSK, flytur ávarp.

hafa nokkur félög tekið Sýnum karakter markvisst inn í sitt starf og vinna með verkefnið í öllu starfi sínu. Á þann hátt tryggja félög enn frekar að allir þjálfarar gefi öllum börnum sömu jákvæðu og uppbyggilegu skilaboðin, hvort sem barnið æfir eina íþrótt eða fleiri. Á heimasíðu Sýnum karakter má lesa pistla frá einstaklingum sem starfa við eða koma að þjálfun barna á einn eða annan hátt.

Pálmar Ragnarsson, Jónína Margrét Guðbjartsdóttir, Dagný Linda Kristjánsdóttir og Sævar Árnason voru á ráðstefnunni á Akureyri.

Á vefsíðunni má lesa fjölmarga pistla frá íþróttamönnum, þjálfurum og fleiri sem vinna með börnum og ungmennum.

Hér eru ráð úr völdum pistlum. „Það er persónubundið hvort fólk kýs að velja sér raunhæfari markmið sem eru innan seilingar eða draumkennd markmið sem kannski er langsóttara að ná. En það er allavega á hreinu að markmiðin nást ekki, sama hversu stór þau eru, ef þau eru ekki mótuð og skilgreind í huga manns.“ – Hannes Þór Halldórsson, aðalmarkvörður íslenska landsliðsins í knattspyrnu. „Bestu æfingarnar eru þær þar sem við skiljum allar óþarfa hugsanir eftir við dyrnar og sökkvum okkur ofan í viðfangsefnið. Við þurfum öll einhverja leið til að kveikja á þessu hugarástandi. Mín leið er hneigingin. Hvað notar þú?“ – María Helga Guðmundsdóttir, bikarmeistari í karate.

Hver er reynsla þín af þjálfun sálrænna og félagslegra þátta?

Veistu um rannsóknir, greinar eða dæmi sem geta gagnast öðrum?

Sendu okkur línu á synumkarakter@synumkarakter.is

Fjör á ULM í Borgarnesi

Verið velkomin á unglingalandsmót UMFÍ á Egilsstöðum 2017.

Gleðileg jól og farsælt komandi ár.

Fljótsalshérað

VISIT

glerborg_logo_med_svortum_undirtexta_hrt_anramma_2014.pdf 1 13.10.2014 11:35:40 www. visitegilsstadir.is EGILSSTAÐIR

G l e r, g l u g g a r, g l e r s l í p u n & s p e g l a g e r ð f rá 1922

SKINFAXI tímarit Ungmennafélags Íslands

25

ULM 2016

Halda sér heitum með briddsi Fimm helstu og elstu glímudómarar landsins setjast niður þegar þeir hittast á hverju einasta Unglingalandsmóti og taka nokkra umganga í bridds áður en þeir dæma í glímu á mótinu. „Við þurfum að halda okkur við,“ segir Hörður Gunnarsson.

Hörður er elsti meðlimur hópsins, 77 ára gamall þegar Unglingalandsmót UMFÍ fór fram í Borgarnesi. Fátítt er að glímudómararnir séu aðeins fimm. Þann sjötta vantaði í hópinn að þessu sinni. Sigurjón Leifsson er maðurinn en hann var ekki á mótinu. Hann er jafnaldri Kjartans Lárussonar og eru þeir yngstu glímudómararnir í hópnum.

Hörður hefur verið viðriðinn glímu frá 1. febrúar árið 1948 og var gerður að dómara átta árum síðar. Það var árið 1956, sama ár og fyrsta plata Elvis Presley kom út, sú með lögunum Blue Suede Shoes, Tutti Frutti og Blue Moon. Þetta er reyndar ekki eina skiptið sem glímudómararnir taka í spil. Hluti hópsins hittist nefnilega á hverjum miðvikudegi í Reykjavík auk þess að setjast niður við spilaborðið á ýmsum glímumótum yfir árið.

Hörður segir þá félagana hafa spilað saman um 5–10 sinnum á ári síðastliðin 30 ár. Spilamennskan fylgir ákveðinni rútínu: Hörður gefur og Rögnvaldur er í forhönd.

Þetta eru dómararnir Dómararnir eru yfirleitt sex sem setjast niður við spilamennsku á mótum þar sem keppt er í glímu. Þeir voru fimm núna og þurfti því einn að sitja hjá að þessu sinni. Þetta eru dómararnir við spilaborðið og makkerar þeirra.

Hörður Gunnarsson Makker: Þorvaldur Þorsteinsson Garðar Erlendsson Makker: Rögnvaldur Ólafsson Kjartan Lárusson sat hjá þegar myndin var tekin.

Hitamál við grillið Allir leggja hönd á plóg svo allt gangi nú smurt og vel fyrir sig á Ungl­inga­landsmótum UMFÍ. Ásmundur Einar Daðason, þá þingmaður Fram­sóknar­flokksins, grillaði af krafti á meðan mótshaldinu stóð. Ásmundur Daði, sem var tiltölulega nýfluttur í Borgarnes, stóð ekki vaktina í nafni stjórnmálaflokks heldur sem formaður kvennaráðs meistaraflokks körfuknattleiksdeildar Ungmennafélagsins Skallagríms í Borgarnesi. Ásmundur hafði nóg að gera á hamborgaravaktinni enda borgarar og svaladrykkur eftirlæti þátttakenda Unglingalandsmótsins. Hann taldi 250 hamborgara á föstudeginum en var kominn í 150 um miðjan dag á laugardag. En enginn er eyland í ungmennafélagshreyfingunni. Það sama átti við um Ásmund Daða við grillið. Hér á miðri myndinni með honum er Björn Bjarki Þorsteinsson, forseti sveitarstjórnar Borgarbyggðar og oddviti Sjálfstæðismanna í stjórninni. Þeir hafa því geta talað um ýmislegt fleira en borgara og veðrið.

26

SKINFAXI tímarit Ungmennafélags Íslands

M

Margir ánægðir hjá íþróttafélaginu sínu

ikill meirihluti (60%) nemenda í 9–10 bekk grunnskóla um land allt stunda íþróttir einu sinni í viku eða oftar. Fleiri stunda nú íþróttir fjórum sinnum í viku eða oftar hjá íþróttafélagi eða 41% nemendanna. Þetta er á meðal þess sem fram kemur í nýjustu niðurstöðum Ánægjuvogarinnar, könnunar rannsóknamiðstöðvarinnar Rannsóknir og greining. Könnunin hefur verið gerð frá árinu 2003 á meðal ungmenna sem stunda íþróttir innan UMFÍ og ÍSÍ. Þannig stundar 41% nemenda á þessu aldursbili íþróttir með íþróttafélagi fjórum sinnum í viku eða oftar. Tala þeirra nemenda sem segjast stunda íþróttir með íþróttafélagi einu sinni til þrisvar sinnum í viku lækkar aftur á móti úr 21% í 19%.

Niðurstöðurnar staðfesta að íþróttahreyfingin stendur sig vel enda eru ungmennin ánægð með þátttöku í íþróttastarfinu.

Með niðurstöðum Ánægjuvogarinnar gefst forsvarsmönnum íþróttafélaga tækifæri til að skoða starfið, rýna í árangurinn, bera hann saman milli ára og huga að því hvernig hægt sé gera gott starf betra.

Minnst 60 mínútur á dag Samkvæmt ráðleggingum embættis landlæknis eiga börn og ungmenni að hreyfa sig minnst 60 mínútur á dag. Rannsóknir sem gerðar hafa verið á Íslandi, sýna að þátttaka í skipulögðu íþróttastarfi hefur jákvæð áhrif á líðan ungmenna og dregur úr áhættuhegðun eins og áfengisneyslu, reykingum og steranotkun. Aftur á móti sýna niðurstöðurnar að þau ungmenni sem stunda eingöngu óformlegt íþróttastarf, utan íþróttafélaga, eru jafnvel líklegri en þau ungmenni sem engar íþróttir stunda til að drekka áfengi eða nota stera. Þessar niðurstöður sýna hve háð forvarnagildi íþrótta er þeim félagslegu kringumstæðum sem ákvarða þátttökuna hverju sinni. Íþróttaiðkun hefur sérstaklega verndandi áhrif fyrir þá einstaklinga sem búa við erfiðar heimilisaðstæður. Við þetta má bæta að stöðugt fleiri rannsóknir benda til að sterkt samband sé að finna á milli líkamlegs atgervis, hreyfingar og námsframmistöðu barna og unglinga.

SKINFAXI tímarit Ungmennafélags Íslands

27

„Algerlega frábært að komast á þessi landsmót“

H

ugmyndin að Unglingalandsmóti UMFÍ kom fyrst fram hjá Ungmennasambandi Eyjafjarðar (UMSE) árið 1991. Upphafsmaður hugmyndarinnar var Jón Sævar Þórðarson, þáverandi framkvæmdastjóri UMSE. Strax í upphafi kom fram sú hugsun að mótið ætti ekki fyrst og fremst að miðast við toppárangur í einstökum íþróttagreinum. Blandað yrði saman keppni og kvöldvökum, skemmtun, útivist og þarna yrði eitthvað fyrir alla. Upphaflega var farið af stað með það að halda mótið þriðja hvert ár en frá árinu 2002 hefur mótið farið fram á hverju ári og alltaf um verslunarmannahelgina.

Allt frá fyrsta móti hefur Unglingalandsmót UMFÍ verið vímulaus íþrótta- og fjölskylduhátíð. Mótið er opið öllum á aldrinum 11–18 ára. Allir geta tekið þátt, óháð hvort viðkomandi sé í einhverju íþróttafélagi eða ekki. Í ár var mótið haldið í Borgarnesi um verslunarmannahelgina. Mótshaldari var Ungmennasamband Borgarfjarðar (UMSB).

Keppendur voru um 1.400 talsins og voru drengir heldur fleiri þátttakendur en stúlkur.

28

SKINFAXI tímarit Ungmennafélags Íslands

Flestir keppendur komu frá HSK en næstflestir frá UMSK. Fjölmennustu keppnisgreinarnar voru knattspyrna og frjálsar íþróttir.

1

Hvernig fannst þér mótið?

Sú nýjung var gerð eftir mótið í ár að rafræn könnun var send til þátttakenda eða forráðamanna þeirra. Tilgangur og markmið könnunarinnar voru að heyra álit þátttakenda á mótshaldinu og afþreyingu, skemmtun og hvernig þeim fannst aðstaðan. Svarhlutfall var um 25%. Svörin voru öll nafnlaus. Flestir svarenda voru ýmist foreldrar eða aðrir forráðamenn keppenda.

1

Alls fannst um 84% svarenda framkvæmd greina á Unglingalandsmóti UMFÍ í Borgarnesi mjög góð eða góð.

Helstu athugasemdir voru þær að keppni í knattspyrnu og frjálsum íþróttum var í nokkrum tilvikum á sama tíma. Eins komu fram athugasemdir með dómgæslu í körfuknattleik og knattspyrnu. Í körfunni voru dómarar gagnrýndir fyrir að fylgja ekki

Hvernig fannst þér framkvæmd greina sem þú tókst þátt í?

Mjög gott

14,6% 40,0%

Hvorki né Slæmt

43,8%

2

Gott

Mjög slæmt

Hvernig upplifðir þú afþreyingu á mótinu?

Mjög góð

11,3% 32,9% 50,0%

Góð Hvorki né Slæm Mjög slæm Annað

Unglingalandsmót UMFÍ hafa farið fram á eftirfarandi stöðum: 1992 1995 1998 2000 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Dalvík Blönduós Grafarvogur Tálknafjörður Stykkishólmur Ísafjörður Sauðárkrókur Vík í Mýrdal Laugar Höfn í Hornafirði Þorlákshöfn Sauðárkrókur Borgarnes Egilsstaðir Selfoss Höfn í Hornafirði Sauðárkrókur Akureyri Borgarnes

Næstu Unglingalandsmót: 2017 Egilsstaðir 2018 Þorlákshöfn 2019 Höfn í Hornafirði

3

Gistir þú á tjaldsvæðinu, hvernig líkaði þér að vera á því?

Mjög gott

29,4%

13,1% 46,9%

Vel hvorki né Illa Mjög Illa Annað

4

Hvernig líkaði þér að vera á Unglingalandsmóti UMFÍ?

Mjög vel Vel

29,2%

Hvorki né

69,6%

Illa Mjög illa Annað

reglum sérsambanda en sumum þóttu dómarar í knattspyrnu í sumum tilvikum of ungir.

2

Um 83% svarenda upplifðu afþreyingu á mótinu mjög góða eða góða. Helsta gagnrýnin var sú að kvöldvökurnar væru of langt fram eftir kvöldi. Fram kom sú hugmynd að aldursskipta kvöldvökunum og koma betur til móts við mismunandi aldurshópa mótsins.

Margar jákvæðar athugasemdir komu fram. Dæmi um nokkrar eru: „Virkilega skemmtileg upplifun í alla staði.“ „Rosalega flott og vel skipulagt, fannst æði hvað það var mikið í boði á svæðinu sem kostaði ekki auka pening.“

3

Flestir þátttakendur, eða um 66% gistu á tjaldsvæði á meðan mótinu stóð. Um 76% svarenda líkaði mjög vel eða vel tjaldsvæði mótsins. Helsta gagnrýnin var sú að salernisaðstaða hefði verið mátt vera á fleiri stöðum. Þá þótti of þröngt um nokkur héraðssambönd og of mikið af bílum inni á svæðinu. Margir hefðu líka

viljað hafa sturtuaðstöðu á tjaldsvæðinu. Ánægja var með strætóferðir á milli tjaldsvæðis og keppnissvæðis, hvað salernin voru snyrtileg og hvað starfsfólk var almennilegt yfir mótshelgina.

4

Um 99% svarenda svöruðu því til að þeim líkaði mjög vel eða vel að vera á mótinu og 99,6% svarenda sögðust mæla með mótinu við aðra. Af þeim svörum sem bárust má greina góða almenna ánægju með Unglingalandsmótið. Alltaf er þó hægt að gera betur og verða þær ábendingar og athugasemdir sem fram komu í könnuninni hafðar til hliðsjónar við undirbúning 20. Unglingalandsmóts UMFÍ sem fram fer á Egilsstöðum um verslunarmannahelgina 2017.

UMFÍ hlakkar til að sjá ykkur hress og kát á mótinu. „Með því besta sem ég hef gert.“ „Algerlega frábært að komast á þessi landsmót og ég hlakka til þess næsta.“ „Yndislegt að hafa þennan fasta punkt um verslunarmannahelgi. Hollt og heilbrigt!“ SKINFAXI tímarit Ungmennafélags Íslands

29

Hvatning og umfjöllun skila sér í meiri áhuga á íþróttum „Hvatningarverðlaunin vöktu mikla athygli og fólk talaði mikið um þau,“ segir Guðríður Aadnegard, formaður HSK. Héraðssambandið Skarphéðinn hlaut hvatningarverðlaun Ungmennafélags Íslands og voru þau afhent á sambandsráðsfundi UMFÍ sem haldinn var að Laugum 15. október sl. Guðríður og Engilbert Olgeirsson, framkvæmdastjóri HSK, veittu þeim viðtöku.

Öflugt og metnaðarfullt frjálsíþróttastarf

Guðríður Aadnegard, formaður HSK, Haukur Valtýsson, formaður UMFÍ, og Engilbert Olgeirsson, framkvæmdastjóri HSK.

Útbúum

sjúkrakassa fyrir fyrirtæki, heimili og bíla

3 + ! 0! 2 ) . . ! 5 ' , Æ 3 ) . ' ! 3 4 / & !

Verðlaunin voru veitt fyrir öflugt og metnaðarfullt frjálsíþróttastarf á vegum frjálsíþróttaráðs HSK, en ráðið er vettvangur fjórtán aðildarfélaga HSK um sameiginlegt frjálsíþróttastarf og hefur frjálsíþróttafólk HSK átt góðu gengi að fagna á mótum í gegnum tíðina. Frjálsíþróttaráð HSK hefur jafnframt rekið frjálsíþróttaskóla UMFÍ fyrir 11–18 ára börn og ungmenni síðastliðin sjö sumur. Skólinn er vinsæll og uppselt hefur verið í hann síðastliðin tvö sumur. Þetta var í annað sinn sem HSK hlýtur hvatningarverðlaun UMFÍ.

Guðríður segir að það hljóta verðlaunin sé mikilvægt og skemmtilegt fyrir þau se eru svo heppin og þeim hleypur kapp í kinn. „Þau sem starfa í frjálsum eru mjög metnaðarfull og leggja mikið á sig. Alltaf þegar félögum er hampað og fjallað um þau þá skilar það sér í auknum áhuga á starfi félagsins,“ segir hún.

r: artíma –18 n u n p 9 O aga Virka d aga 10–14 rd Lauga aga 12–14 d u Sunn Smiðjuvellir 32, Akranesi Sími 431 5090 - Fax 431 5091 www.apvest.is

30

SKINFAXI tímarit Ungmennafélags Íslands

Er vefsíða félagsins góð? Það getur verið vandasamt að halda úti góðri vefsíðu. Ef vefsíðan á að gera gagn þarf hún að vera lifandi og uppfærð reglulega. Í haust var forvitnileg grein í danska tímaritinu Udspil um viðhald og vinnu við vefsíður. Þar sagði frá því til hvaða ráða félagsmenn í íþróttafélaginu Firehøje IF gripu til árið 2014 til að lífga upp á vefsíðuna og þjónustu við notendur. Ástæðan fyrir inngripinu var að formaður félagsins síðustu 26 árin hafði séð um allt. Þegar hann hætti störfum varð vefsíðan óvirk.

Til að ráða bragarbót á þessu var settur saman vinnuhópur sem fór yfir vefmálin og lagði fram nokkrar tillögur til úrbóta.

Hann fór yfir vefmálin og kom með nokkrar tillögur.

Niðurstaðan var þessi: • Settur var saman hópur 21 sjálfboðaliða á öllum aldri.

• Reglur voru búnar til fyrir vefsíðuna, svo sem um hvaða stafa gerð skuli nota, stafastærð, notkun merkja íþróttafélaga og þess háttar. Reglurnar eru aðgengilegar öllum vefstjórum.

• Vefstjórar voru skipaðir. Tveir bera ábyrgð á forsíðunni en 1–2 tryggja upplýsingagjöf frá hverri grein fyrir sig. Mikilvægt er að vefstjórar hafi áhuga á efninu sem þeir eiga að sjá um. Þess vegna er besta lausnin að fá einhvern úr fótbolta til að sjá um þá grein en iðkendur í karate til að sjá um þá deild, fimleikafólk sjái um sína deild og svo framvegis.

• Hópurinn hittist á þriggja mánaða fresti (ársfjórðungslega).

Það verður kannski seint sagt um vefsíðu Firehøje IF að hún verðskuldi verðlaun fyrir bestu hönnunina. En vinnuhópar sjálfboðaliða félagsins tryggja að upplýsingagjöfin sé regluleg og áreiðanleg.

Hvað er DGI? DGI er stytting fyrir Danmarks Gymnastik- og Idrætsforeninger. DGI eru systursamtök UMFÍ í Danmörku og gefa út tímaritið Udspil, sem kemur út átta sinnum á ári.

Góð samvinna og vinskapur er á milli samtakanna og koma margar fyrirmyndir af verkefnum UMFÍ einmitt frá DGI.

Í maí 2015 fór stór hópur ungmennafélaga í heimsókn til DGI til þess að kynna sér verkefni og störf þeirra. Í ágúst 2015 kom síðan stjórn DGI í heimsókn til þess að kynna sér og upplifa Unglingalandsmót UMFÍ. DGI heldur stórt og mikið landsmót í Álaborg sumarið 2017.

SKINFAXI tímarit Ungmennafélags Íslands

31

Flaggar Hvítbláni á hverjum degi

Þ

eir sem leið eiga um Álafosskvosina í Mosfellsbæ komast vart hjá því að taka eftir Hvítbláni, einkennisfána Ungmennafélags Íslands, sem blaktir þar við hún á hverjum degi. Þegar nánar er að gáð er fáninn á tveimur stöðum, á báðum brúarstöplunum að Álafosskvosinni og uppi á hæð, í suðri gegnt Álafossversluninni og á milli minjavöruverslunar og Sundlaugarinnar, hljóðvers hljómsveitarinnar Sigur Rósar.

Ungmennafélagar spyrja sig efalítið þess, hverju sæti að Hvítbláinn blaktir við hún í Álafosskvosinni. Það vita máske þeir sem eldri eru en tvævetur. Þegar gengið er inn í Álafossverslunina og skoðað í hillur er ljóst að þar er saga Álafoss og ungmennahreyfingarinnar í hávegum höfð. Á milli lopa, sokka, peysa og trefla eru innrammaðar eftirprentanir af ljósmyndum ásamt texta þar sem fortíðinni er lýst; íþróttakennslu drengja við

32

SKINFAXI tímarit Ungmennafélags Íslands

Íþróttaskóla Álafoss, sundkennslu í Varmá og ýmsum merkum viðburðum á milli stríðanna stóru.

Sá sem dregur fánann að húni og heldur sögu Álafoss á lofti er Guðmundur Arnar Jónsson, framkvæmdastjóri Álafoss. Hann er heillaður af sögu staðarins, sérstaklega glímukónginum Sigurjóni Péturssyni kaupsýslumanni sem keypti nær allan hluta í Álafossi árið 1917 og byggði staðinn upp sem bæði leiðandi fyrirtæki í ullariðnaði og íþróttum. „Þegar ég tók við Álafossi árið 2005 fannst mér svæðið allt svo frábært. Þegar ég kynnti mér síðan sögu staðarins varð ég svo heillaður af henni og Sigurjóni Péturssyni glímukóngi að ég hafði samband við Ungmennafélag Íslands og fékk hjá því fána og leyfi til að flagga til að heiðra minningu Sigurjóns og ungmennafélagshreyfingarinnar sem honum var annt um,“ segir Guðmundur.

Varð næstum því þjóðfáni Íslands

Þ

egar ungmennafélögin komu til sögunnar í kringum aldamótin 1900 neitaði yngri kynslóðin að lúta dönskum kóngi og dönskum fána. Sjálfstæðishugur var í fólki og það vildi eignast íslenskan þjóðfána. Einar Benediktsson skáld varpaði þeirri hugmynd fyrstur manna fram í mars árið 1897 í Dagskránni, blaði sem hann átti og stýrði, að búa til sérstakan íslenskan fána sem skyldi vera hvítur kross á bláum feldi.

Litirnir stóðu fyrir bláan himin og hvítan snjó. Föðursystir hans, Þorbjörg Sveinsdóttir, hafði forgöngu um að sauma fánann og var kraftur settur í að kynna hann við ýmis tækifæri.

Ungmennafélag Akureyrar átti frumkvæði að því að setja bláhvíta fánann í öndvegi. Ungmennafélagshreyfingin tók undir afstöðu Akureyringa. Hannes Hafstein var foringi Heimastjórnarmanna, sem voru mótfallnir bláhvíta fánanum sem þjóðarfána, en þeir töpuðu í alþingiskosningum sumarið 1908.

Fátt bar til tíðinda í fánamálum Íslands þar til fimmtudagurinn 12. júní 1913 rann upp. Þá reri Einar, bróðir Sigurjóns, sér til skemmtunar um Reykjavíkurhöfn með bláhvíta fánann við hún. Danskur varð-

skipsforingi taldi þetta óhæfu og lét gera fánann upptækan. Fréttin af aðgerðum Dananna leiddi til þess að hópur ungmennafélaga í bænum lagði niður störf og hvatti bæjarbúa til að draga bláhvíta fánann að húni. Fljótlega blakti hvítblái fáninn víða og voru þeir dönsku fánar sem enn blöktu teknir niður. Strax um kvöldið mættu fimm þúsund manns á borgarafund og mótmæltu því að fáninn hafði verið tekinn af Einari. Árið 1915, tveimur árum eftir að fánamálið komst í hámæli, eignuðust Íslendingar þrílita fánann sem enn er í notkun. Ungmennafélagar höfðu hins vegar tekið ástfóstri við Hvítbláin og varð hann að fána UMFÍ. Þeir bræður, Sigurjón og Einar, vildu veg Hvítbláins sem mestan og hélt Sigurjón honum í heiðri á sérstökum fánadegi, sem hann ákvað að halda hátíðlegan 12. júní ár hvert til að minnast handtöku bróður síns. Annað hlutverk fánadagsins var reyndar það að fjármagna byggingu sundlaugarinnar í Mosfellssveit. Heilmikið hefur ætíð verið gert í tengslum við fánadaginn í Álafosskvosinni síðan þetta var og er hið árlega Álafosshlaup arfleifð frá þeim dögum.

Hver var Sigurjón Pétursson?

Hvítbláinn er nátengdur þeim bræðrum, Sigurjóni og Einari Péturssonum. Sigurjón var einn mesti íþróttakappi Íslands á öðrum áratug 20. aldar. Hann var glímukóngur Íslands samfleytt árin 1910–1919, sexfaldur skjaldarhafi Ármanns, óvenjulega góður skautamaður, sundmaður, göngugarpur og frjálsíþróttamaður.

Sigurjón átti meðal annars frumkvæðið að því að íþróttahreyfingin á Íslandi sameinaðist árið 1912 og leiddi til þess að Íslendingar kepptu á Ólympíuleikunum í Stokkhólmi.

Sigurjón Pétursson var ötull talsmaður íþrótta og lýðheilsu. Sigurjón eignaðist hlut í Álafossverksmiðjunni í Mosfellssveit árið 1917.

Hann varð síðar aðaleigandi hennar og var frumkvöðull í iðnaði tengdum ullarvörum.

Hann nýtti líka heita vatnið á svæðinu á nýstárlegan máta, til kyndingar og fleira

sem styrkti stoðir ullariðnaðar að Álafossi.

Sigurjón nýtti líka vatnið til sundkennslu og kenndi sveitungum sínum auk þess dýfingar.

Sigurjón var sjálfur mikill áhugamaður um íþróttir og árið 1928 stofnaði hann íþróttaskóla fyrir börn sem starfaði til ársins 1940. Í upphafi var sund stundað í Varmá sem var volg fyrir ofan fossinn en þar myndaðist veglegt lón þegar fallvatnið var virkjað og hún því góð til sunds og dýfinga. Árið 1933 var vígð sundhöll að Álafossi og var hún ein fyrsta sinnar tegundar á landinu. Dæmi eru um fólk hafi komið víða að og ungmenni hafi ferðast í hópum, fótgangandi eða á reiðhjólum frá Reykjavík til þess að fá sér sundsprett í sundhöllinni í Álafosskvosinni.

Sigurjón andaðist árið 1955, aðeins 67 ára að aldri.

SKINFAXI tímarit Ungmennafélags Íslands

33

Lýðháskóla heim UMFÍ

vinnur nú að því að koma á fót útivistar- og íþróttalýðháskóla á Íslandi sem byggi á óformlegu námi með nálgun danska prestsins Nikolai Frederik Severin Grundvig, föður lýðháskóla hugmyndafræðanna, að leiðarljósi. Dagana 31. október til 4. nóvember fór sjö manna hópur á vegum UMFÍ til Danmerkur með stuðningi frá Evrópu unga fólksins og kynnti sér tvo lýðháskóla.

Hópurinn fór til Danmerkur með það markmið að afla sér þekkingar frá tveimur lýðháskólum, þ.e. Vejle og Gerlev, og flytja þekkinguna heim. Áhersla var lögð á innviði skólanna, faglega nálgun þeirra á framsetningu, námsframboð, rekstur og stefnumótun námsins. Nauðsynlegt er að vanda vel til verka þegar kemur að því að stofna nýjan skóla, undirbúa námið, framsetningu þess, heildarmarkmið og áherslur.

Staða mála í dag

Umræðan um lýðháskóla á Íslandi hefur farið fram um árabil en segja má að nú sé hún komin á annað stig sem grundvallast af nokkrum þáttum.

34

SKINFAXI tímarit Ungmennafélags Íslands

Fyrst ber að nefna tillögu til þingsályktunar um lýðháskóla. Þar segir: „Alþingi ályktar að fela mennta- og menningarmálaráðherra að hefja vinnu við gerð frumvarps til almennrar löggjafar um lýðháskóla á Íslandi. Markmið löggjafarinnar verði að gera lýðháskóla að viðurkenndum valkosti í menntun sem njóti lagalegrar umgjarðar og stuðnings hins opinbera. Við vinnuna verði horft til þess fyrirkomulags sem gildir um starfsemi lýðháskóla annars staðar á Norðurlöndum. Ráðherra leggi fram frumvarp eigi síðar en á vorþingi 2016.“ Allsherjar- og menntanefnd hefur fengið UMFÍ til álitsgjafar á ályktuninni, bæði þar sem UMFÍ hefur verið leiðandi afl í málefnum ungs fólks um árabil og einnig lengi stutt íslensk ungmenni til námsdvalar við lýðháskóla í Danmörku.

Af hverju Vejle og Gerlev?

UMFÍ hefur átt í nánu samstarfi við báða skólana síðastliðin ár. UMFÍ hefur gert samning við Højskolernes Hus varðandi móttöku á íslenskum ungmennum til náms ytra og hafa þessir skólar verið mjög

vinsælir meðal íslenskra ungmenna. Samstarfið hefur verið gott og farsælt og skólarnir báðir hafa heimsótt UMFÍ reglulega. UMFÍ hefur einnig kynnt skólana vítt og breitt, bæði í eigin miðlum og á formlegum kynningum, fyrir ungmennum á Íslandi.

Báðir skólarnir búa yfir góðri faglegri þekkingu á starfi lýðháskóla og áralöng saga og hefð er til staðar. Skólarnir eru ólíkir og námsframboð þeirra mjög ólíkt þó báðir séu í grunninn með íþróttir og útivist sem aðalfög.

UMFÍ veitir styrki til náms

UMFÍ veitir ungu fólki, sem hyggur á nám við lýðháskóla í Danmörku, styrk fyrir árið 2017. Markmið með styrkveitingunni er að gefa ungu fólki tækifæri til að víkka sjóndeildarhring sinn. Einnig tækifæri til að kynnast nýju tungumáli og menningu, auka færni sína og þekkingu á völdu sviði í gegnum óformlegt nám og styrkja leiðtogahæfileika sína um leið. Allar nánari upplýsingar er að finna á heimasíðu UMFÍ.

Umsóknarfrestur er til 10. janúar 2017.

Íslendingar hafa um áratuga skeið farið í nám við danska lýðháskóla. Fjöldi íslenskra ungmenna var þar þegar fulltrúa á vegum UMFÍ bar að garði. En hvað heitir fólkið og af hverju kaus það að fara í nám í lýðháskóla í Danmörku?

Við spurðum þau Hörpu og Aron í Vejle.

Harpa Kristín Björnsdóttir, 21 árs „Ég vissi ekki hvað mig langaði til að gera, ætlaði í háskóla en vissi ekki hvað mig langaði að læra. Ég ákvað því að prófa eitthvað alveg nýtt. Ég er í skíðaáfanga en þarf að velja annað með og valdi spinning og er líka í styrktarþjálfun.“ Er ekki skrýtið að vera í skíðaáfanga í Danmörku? „Jú, það er skrýtið enda engin fjöll hérna. Við gerum styrktarþjálfun fyrir læri og kvið og förum í skíðaferð til Austurríkis.“

Eru margir Íslendingar í skólanum? „Við erum átta, öll með danska herbergisfélaga.“ Hver var mesta áskorunin? „Að fara í nýtt umhverfi og læra nýtt tungumál.“

Aron Brink, 21 árs Af hverju Vejle? „Ég fór á háskólakynningu um skólann. Mér fannst það frábært og ákvað að skella mér út. Það var risastórt skref að fara að heiman, vera fjarri fjölskyldunni, læra nýtt tungumál og prófa eitthvað nýtt.“

Skólar með langa sögu

Þetta sögðu þau eftir ferðina

Vejle er íþróttalýðháskóli staðsettur á Jótlandi. Skólinn var stofnaður um miðja síðustu öld og á því langa sögu. Skólinn sérhæfir sig í íþróttum og er jafnframt með undirbúningsnám fyrir lögregluskóla. Skólinn býður upp á yfir 20 mismunandi íþróttagreinar á þremur línum, þ.e. boltaíþróttir, fitness og útivist. Skólinn leggur ríka áherslu á gildi hreyfingar og íþrótta fyrir einstaklinginn, félagsmótun, sjálfstraust og félagslíf. Horft er til allra þátta heilsunnar þ.e. líkamlega, andlega og félagslega.

Gerlev er íþróttalýðháskóli á Sjálandi.

Skólinn var stofnaður 1938 og er hann einn af þeim elstu í Danmörku. Skólinn leggur ríka áherslu á samvinnu og lýðræðisleg vinnubrögð. Skólinn býður upp á fjölbreytt svið íþrótta þar sem ávallt er leitast við að ögra einstaklingnum og fara út fyrir þægindarammann til að þróast og þroskast. Skólinn vinnur með skilning einstaklinga á tilgangi lífsins í gegnum íþróttir og lýðheilsu.

Hver nemandi velur sér aðalfög sem eru rauði þráðurinn í námi hans og blandar síðan saman við það valfögum allt frá parkour yfir í heimspeki. Námsframboð í Gerlev er mjög fjölbreytt.

Sabína Steinunn, landsfulltrúi UMFÍ: „Við erum komin með verkfæri í hendur til að takast á við þær áskoranir sem fylgja stofnun lýðháskóla UMFÍ.“ Auður Inga, framkvæmdastjóri UMFÍ: „Ég er þess fullviss að lýðháskóli UMFÍ kemur til með að hafa umtalsverð áhrif á samfélagið og það námsframboð sem stendur íslenskum ungmennum til boða.“ Í hópnum, sem kynnti sér danska lýðháskóla, voru: Auður Inga Þorsteinsdóttir, framkvæmdastjóri UMFÍ; Björk Óttarsdóttir, sérfræðingur í mennta- og menningarmálaráðuneytinu; Valdimar Gunnarsson, framkvæmdastjóri UMSK; Hrönn Jónsdóttir, stjórnarmaður UMFÍ; Valur Rafn Halldórsson, sérfræðingur hjá Sambandi íslenskra sveitarfélaga; Smári Stefánsson, aðjúnkt við Háskóla Íslands, íþrótta- og heilsufræði, og Sabína Steinunn Halldórsdóttir, landsfulltrúi UMFÍ.

Valdimar, framkvæmdastjóri UMSK: „Ferðin var frábært tækifæri til að meta og kynnast námsskrám skólanna og sjá daglegt líf í skólunum sjálfum.“ Valur Rafn, sérfræðingur hjá Sambandi íslenskra sveitarfélaga: „Þetta var flott tækifæri til að meta ólíkar nálganir og styrkleika hvers skóla fyrir sig.“ Hrönn, stjórnarmaður UMFÍ: „Heimsóknin var mikilvægur hlekkur fyrir frekara samstarf um stofnun lýðháskóla.“

SKINFAXI tímarit Ungmennafélags Íslands

35

Lærðu að undirbúa framsögn VERKEFNI

UMFÍ

SEM TENGJAST

„Þetta var flott. Ég lærði hvernig ég á að setja upp ræður, draga úr stressi áður en ég tala fyrir framan hóp af fólki og hvernig ég á að standa þegar ég kem fram. Þetta lærum við ekki nema að hluta í skólanum,“ segir Vaka Agnarsdóttir, 15 ára nemandi við Hraunvallaskóla í Hafnarfirði.

Vaka kom í lok nóvember, ásamt 17 öðrum grunnskólanemendum sem sæti eiga í Ungmennaráði Hafnarfjarðar og Ungmennaráði Mosfellsbæjar, í þjónustumiðstöð UMFÍ. Þar sátu þau félagsmálanámskeiðið Sýndu hvað í þér býr. Á námskeiðinu var farið yfir ýmsa þætti sem

tengjast ræðumennsku, framkomu, ræðuflutningi og raddbeitingu, fundarsköpum, fundarreglur, boðun funda, fundarskipan, meðferð tillagna, kosningar og fleira. Þátttakendur vinna jafnframt einföld verkefni og fara í leiki til þess að brjóta upp námskeiðið.

Sambandsaðilar UMFÍ geta haft samband við þjónustumiðstöð UMFÍ og óskað eftir því að fá námskeiðið til sín eða senda ungmennaráð og félaga á námskeið í þjónustumiðstöð UMFÍ í Reykjavík.

Sabína Steinunn Halldórsdóttir, landsfulltrúi UMFÍ, hefur veg og vanda af kennslunni og utanumhaldi námskeiðsins Sýndu hvað í þér býr. Sabína hefur farið um allt land með námskeiðið fyrir bæði ungmenni og stjórnendur ungmennafélaga. Um 200–300 manns sitja námskeiðið á hverju ári.

Á meðal þess sem Vaka lærði var að byggja ræður upp á réttan hátt, koma á staðinn þar sem mun flytja ræðu talsvert á undan öðrum og fara yfir efnið góðri stundu áður en hún á að koma fram. „Ég lærði það á námskeiði UMFÍ,“ segir Vaka.

Þ

„Mikilvægt að allir einstaklingar sem vinna með börnum fái námskeið á þessu sviði“

etta eru orð Höllu Karí Hjaltested, framkvæmdastjóra fimleikadeildar Fjölnis. Í haust fékk félagið námskeiðið Verndum þau til sín. Halla Karí sagði jafnframt, „námskeiðið vakti mig til umhugsunar um hvað það er mikilvægt að huga að einstaklingunum en ekki bara að faglegri þjálfun. Eftir námskeiðið þekki ég betur ferlið með hvað skal gera ef grunur um ofbeldi kemur upp.“ Á námskeiðinu Verndum þau er fjallað um hvernig bregðast eigi við grun um ofbeldi og vanrækslu gegn börnum og ungmennum. Námskeiðið er ætlað öllum þeim sem starfa með börnum og ungmennum á sviði íþrótta- og æskulýðsmála.

Nokkrar umsagnir um námskeiðið:

„Virkilega fræðandi námskeið og frábærir kennarar.“ „Vekur mig til umhugsunar um hvað það er mikilvægt að huga að einstaklingnum en ekki bara að faglegri þjálfun.” „Fylgist betur með hvernig iðkendur mínir eru, hvernig þau tala og hvernig þeim líður.” „Mikilvægt að allir einstaklingar sem vinna með börnum fái námskeið á þessu sviði.” „Þekkjum betur ferlið með hvað skal gera ef grunur um ofbeldi kemur upp.“

Ólöf Ásta Farestveit, uppeldis- og afbrotafræðingur (t.v.), og Þorbjörg Sveinsdóttir, sálfræðingur (t.h.).

Höfundar bókarinnar Verndum þau, Ólöf Ásta Farestveit, uppeldis- og afbrotafræðingur, og Þorbjörg Sveinsdóttir, sálfræðingur, sjá um kennslu á námskeiðinu.

Báðar starfa þær í Barnahúsi og hafa mikla reynslu af barnaverndarmálum.

36

SKINFAXI tímarit Ungmennafélags Íslands

Sambandsaðilar UMFÍ geta óskað eftir því að fá námskeiðið til sín endurgjaldslaust með því að hafa samband við Þjónustumiðstöð UMFÍ. Það er Æskulýðsvettvangurinn, samstarfsvettvangur UMFÍ, BÍS, KFUM og K og Slysavarnafélagsins Landsbjargar sem greiðir fyrir námskeiðið. Hvert námskeið er 3 klst. Hægt er að nálgast bókina Verndum þau í Þjónustumiðstöð UMFÍ.

Segðu ekki meir við einelti og aldrei aftur M

VERKEFNI SEM TENGJAST

UMFÍ

ikilvægt er að öllum börnum og ungmennum líði vel í leik og starfi.

Einn liður í því er að stuðla að jákvæðum samskiptum þar sem hver og einn er ábyrgur fyrir orðum sínum og gjörðum. „Þegar kemur að framkomu við aðra er ekkert grátt svæði. Öllum persónulegum séreinkennum, háttum, venjum og siðum ber að sýna virðingu. Koma skal fram við aðra af kurteisi og alúð hvernig sem þeir eru og hvernig sem okkur kann að líka við þá. Barátta gegn eineltishegðun getur aldrei verið bara átak, hún verður að vera viðvarandi hluti af starfseminni, eigi hún að skila sér.“ Þetta eru orð Kolbrúnar Baldursdóttur, sálfræðings og höfundar bókarinnar Ekki meir, sem er leiðarvísir í aðgerðum gegn einelti fyrir starfsfólk skóla, íþróttaog æskulýðsfélaga, foreldra og börn.

Veggspjald sem minnir á að koma vel fram og vinna gegn einelti. Hægt er að nálgast eintök í þjónustumiðstöð UMFÍ.

Sambandsaðilar UMFÍ geta óskað eftir fræðslu, forvörnum eða úrvinnslu eineltismála með því að hafa samband við Þjónustumiðstöð UMFÍ. Á heimasíðu UMFÍ er að finna aðgerðaáætlun Æskulýðsvettvangsins, sem UMFÍ er aðili að, gegn einelti og annarri óæskilegri hegðun. Hægt er að óska eftir eintökum með því að hafa samband í þjónustumiðstöð UMFÍ.

Kolbrún Baldursdóttir, sálfræðingur og höfundur bókarinnar Ekki meir.

Hvað er UMFÍ?

Sendiherra Bandaríkjanna leist vel á mótið

Ungmennafélag Íslands er samtök ungmennafélaganna á Íslandi, skammstafað UMFÍ. Samtökin voru stofnuð árið 1907.

Hlutverk og gildi UMFÍ er Ræktun lýðs og lands. UMFÍ leggur áherslu á að vinna að líkamlegum, andlegum og félagslegum þroska félagsmanna, forvörnum og lýðheilsu ásamt því að kenna þeim að bera virðingu fyrir umhverfi og náttúru landsins.

UMFÍ lætur sig varða lýðheilsu almennings og leggur sitt af mörkum við að búa komandi kynslóðum sem best uppvaxtarskilyrði.

UMFÍ er þjónustu- og samræmingaraðili fyrir 29 sambandsaðila og um 340 aðildarfélög þeirra. Félagsmenn eru rúmlega 160 þúsund um allt land.

Meirihluti barna- og ungmennastarfs á Íslandi er innan vébanda UMFÍ. UMFÍ leggur áherslu á fagleg vinnubrögð, jákvæð samskipti og samstarf með sameinaða krafta félagsmanna að leiðarljósi.

Robert C. Barber, sendiherra Bandaríkjanna á Íslandi, var á ferðalagi með vinahópi í námunda við mótocrosssvæðið á Akranesi laugardaginn 30. júlí þegar keppnin á Unglingalandsmótinu fór þar fram. Hann varð forvitinn og fylgdist með hluta mótorkeppninnar. Guðmundur Sigurbergsson, sem sæti á í varastjórn UMFÍ, hitti Barber á mótssvæðinu. Barber þekkti ekki til Unglingalandsmóts UMFÍ og fræddi Guðmundur hann um það.

Leist Barber vel á, að sögn Guðmundar.

UMFÍ vinnur þessa dagana að verkefni sem hefur það markmið að auka þátttöku barna og ungmenna af erlendum uppruna í skipulögðu íþróttastarfi. Fjölmörg félög hafa sýnt því áhuga að koma að verkefninu með UMFÍ. Er félag þitt að vinna að þessum málum?

Hefur þú áhuga á að koma að verkefninu?

Nánari upplýsingar veitir Ragnheiður Sigurðardóttir, landsfulltrúi UMFÍ.

Netfang ragnheidur@umfi.is

SKINFAXI tímarit Ungmennafélags Íslands

37

Eftirtaldir aðilar styðja starfsemi

Ungmennafélags Íslands: Reykjavík

Danica sjávarafurðir ehf.

(Danica Seafood Ltd.), Suðurgötu 10 Stólpi-gámar ehf., Klettagörðum 5 Ásbjörn Ólafsson ehf., Köllunarklettsvegi 6 Henson Sports Europe á Íslandi ehf., Brautarholti 24 Landssamband lögreglumanna, Grettisgötu 89 Smith & Norland hf., Nóatúni 4 Efling stéttarfélag, Sætúni 1 Gáski ehf., Bolholti 8 Heilsubrunnurinn ehf., Kirkjuteigi 21 Slökkvilið höfuðborgarsvæðisins bs., Skógarhlíð 14 T.ark Arkitektar ehf., Brautarholti 6 Bókhaldsstofa Haraldar slf., Síðumúla 29 Fastus ehf., Síðumúla 16 Blaðamannafélag Íslands, Síðumúla 23 Lögmannafélag Íslands, Álftamýri 9 Ennemm ehf., Grensásvegi 11 Gull- og silfursmiðjan ehf., Álfabakka 14b Áfengis-/tóbaksverslun ríkisins, Stuðlahálsi 2 Bílasmiðurinn hf., Bíldshöfða 16 Landsnet hf., Gylfaflöt 9 Mennta- og menningarmálaráðuneytið, Sölvhólsgötu 4

Komdu í umræðupartý!

UMFÍ hvetur þig til þess að taka föstudaginn 3. febrúar frá

Þennan dag stefnir UMFÍ að allsherjar umræðudegi – gleði – góðum veitingum – nýjum lærdómi og góðum reynslusögum. Klukkan 12:00–15:00 er stefnt að hittingi framkvæmdastjóra og starfsmanna félaga. Klukkan 17:00–19:30 fer síðan fram UMRÆÐUPARTÝ UMFÍ þar sem markmið úr nýrri stefnu UMFÍ verða til umræðu.

Ungmenni á aldrinum 18–30 ára eru sérstaklega hvött til þess að mæta sem og stjórnendur félaga. Ungmennaráð UMFÍ mun sjá um að stýra stuðinu. Fylgist með á heimasíðu og samfélagsmiðlum UMFÍ til að fá nánari upplýsingar.

Kópavogur

Ungmennafélagið Breiðablik, Dalsmára 5 Rafmiðlun hf., Ögurhvarfi 8

Garðabær

Geislatækni ehf., Laser-þjónustan Suðurhrauni 12c Garðabær, Garðatorgi 7 Sjóklæðagerðin hf., Miðhrauni 11 Raftækniþjónusta Trausta ehf., Lyngási 14

Hafnarfjörður

Hagtak hf., Fjarðargötu 13–15

Reykjanesbær

Framleiðum barmmerki í öllum stærðum og gerðum.

Mosfellsbæ

Mikið úrval af bikurum og verðlaunapeningum.

Verslunarmannafélag Suðurnesja, Vatnsnesvegi 14 DMM Lausnir ehf., Hafnargötu 91 Verkalýðs- og sjómannafélag Keflavíkur, Krossmóa 4 Höfðakaffi ehf., Stórakrika 10 Nonni litli ehf., Þverholt 8

Akranes

Bifreiðastöð Þórðar Þ. Þórðarson, Smiðjuvöllum 15

Borgarnesi

Matstofan ehf., Brákarbraut 3 Kaupfélag Borgfirðinga, Egilsholti 1 Samtök sveitarfélaga Vesturlands, Bjarnarbraut 8 Pétur Geirsson, Egilsgötu 16 Eyja- og Miklaholtshreppur, Hofsstöðum

Ísafjörður

Sjúkraþjálfun Vestfjarða ehf., Eyrargötu 2

38

SKINFAXI tímarit Ungmennafélags Íslands

Verið velkomin í verslun okkar að Síðumúla 17 eða hafið samband í síma 588-3244 fax 588-3246 netfang: isspor@simnet.is

Heimsfræg á Hólum

U

ngmenni sem dvelja að Laugum í Sælingsdal fara í þriggja tíma göngu að bænum Hólum. Þetta er nýjung í dvölinni en boðið var í fyrsta sinn upp á gönguferðirnar í haust. Rebecca Cathrine Kaad Ostenfeld, bóndi á Hólum, komst í heimsfréttirnar í lok sumars þegar fréttamiðlar fluttu fréttir af bréfi sem henni barst frá erlendum ferðamönnum sem dvalið höfðu á Hólum. Ferðafólkið vissi hvorki deili á Rebeccu né heiti bæjarins. Þegar til Reykjavíkur var komið ákváðu þau að senda bréf til Hóla. En í stað þess að skrifa heimilisfang eins og flestir björguðu þau sér með því að teikna utan á kortið mynd af staðsetn ingu bæjarins með lykilupplýsingum um Rebeccu. Bréfið sendu þau í vor. Bréfbera tókst að koma bréfinu til skila.

Myndin á umslaginu rataði inn á vefsíðuna Reditt og fór það á flug á samfélagsmiðlum og í fjölmiðlum um heim allan í kjölfarið.

Fjöldi erlendra fjölmiðla hefur tekið viðtal við Rebeccu um bréfið, þar á meðal í Danmörku, Bandaríkjunum og Ungverjalandi. Enn fleiri hafa fjallað um það. Fleiri bréf hafa borist henni með álíka myndum í stað heimilisfangs, frá löndum á borð við Sviss og Rússland. Að sögn Rebeccu sendir fólkið bréfin til að kanna hvort þau komist til skila. Rebecca sendi einum bréfaritara svar til baka án þess að vita heimilisfang hans. Þess í stað teiknaði hún mynd af Moskvu. Ekki er vitað hvort bréfið hafi komist til skila.

Eftirtaldir aðilar styðja starfsemi

Ungmennafélags Íslands: Bolungarvík

Bolungarvíkurkaupstaður, Aðalstræti 12

Patreksfjörður

Oddi hf., Eyrargötu 1

Tálknafjörður

Þórsberg ehf., Strandgötu 25

Sauðárkrókur

Verslun Haraldar Júlíussonar, Aðalgötu 22 K-Tak ehf., Borgartúni 1

Siglufjörður

Íþróttamiðstöðvar Fjallabyggðar, Gránugötu 24

Rebekka með bréfið umtalaða og hundinum sínum sem stillti sér sérstaklega upp fyrir myndatökuna.

Akureyri

Hnjúkar ehf., tannlæknastofa Bessa, Hauks og Hjördísar, Kaupvangi Mýrarvegi Raftákn ehf., Glerárgötu 34 Baugsbót ehf., Frostagötu 1b

Grenivík

Brattás ehf., Ægissíðu 11

Húsavík

Jarðverk ehf., Birkimel

Laugar

Framhaldsskólinn á Laugum, Laugum Reykjadal

Vopnafjörður

Hólmi NS-56 ehf., Hafnarbyggð 23

Egilsstaðir Af upplýsingum framan á bréfinu má vel ráða hvert því er ætlað að fara.

Kirkjubæjarklaustur – Verið hjartanlega velkomin

Bókráð,bókhald og ráðgjöf ehf., Miðvangi 2–4 Hitaveita Egilsstaða og Fella ehf., Einhleypingi 1 Fljótsdalshérað, Lyngási 12 Héraðsprent ehf., Miðvangi 1

Seyðisfjörður

Seyðisfjarðarkaupstaður, Hafnargötu 44

Reyðarfjörður

Stjórnendafélag Austurlands, Austurvegi 20

Neskaupstaður

Síldarvinnslan hf., Hafnarbraut 6

Höfn í Hornafirði

Sveitarfélagið Hornafjörður, Hafnarbraut 27

Selfoss

Búnaðarsamband Suðurlands, Austurvegi 1 Vélaverkstæði Þóris ehf., Austurvegi 69

Þorlákshöfn

Sveitafélagið Öfluss, Hafnarbergi 1

Laugarvatni

Menntaskólinn að Laugarvatni,

Flúðir

Flúðasveppir, Garðastíg 8

Hvolsvöllur

Krappi ehf., Ormsvöllum 5

Íþróttamiðstöð, sundlaug, upplýsingamiðstöð og sýningar.

Kirkjubæjarklaustur

Hótel Laki ehf., Efri-Vík Kirkjubæjarstofa, Klausturvegi 2 Skaftárhreppur, Klausturvegi 10

SKINFAXI tímarit Ungmennafélags Íslands

39

Þekkir þú NSU?

Frá vinstri: Hanne fráfarandi framkvæmdastjóri, Pia formaður og Anne verðandi framkvæmdastjóri.

S

amtökin Nordisk samorganisation for ungdomsarbejde, eða NSU, eru samtök ungmennafélaga á Norðurlöndunum. Samtökin voru stofnuð árið 1946 og samanstanda í dag af tólf aðildarfélögum og fjórum samstarfsfélögum. Heildarfjöldi meðlima er um 700.000 einstaklingar. Á vettvangi samtakanna er unnið mikið af sameiginlegum verkefnum sem tengja Norðurlöndin saman. Má þar nefna ungmennaskipti, ungmennavikur, markmiðsráðstefnur og ungbændaráðstefnur. UMFÍ hefur verið aðili að samtökunum frá upphafi og tekið góðan þátt í verkefnum samtakanna. Jafnframt hefur UMFÍ átt fulltrúa í stjórn samtakanna í gegnum árin.

Hanne Müller þökkuð vel unnin störf hjá NSU

Á aðalfundi samtakanna í september 2016 var Hanne Müller, fyrrum framkvæmdastjóra samtakanna, þakkað fyrir vel unnin störf í þágu samtakanna. „Þetta er eitt það skemmtilegasta sem ég hef gert og það hefur verið gefandi að fást við ólík verkefni,“ sagði Hanne þegar hún þakkaði fyrir sig.

Hanne hefur verið viðloðandi NSU í um áratug, fyrst fyrir hönd DGI, systursamtaka UMFÍ, og síðar sem starfsmaður. Í þakkarræðu sinni rifjaði Hanne upp verkefni eins og leiðtogaskóla á Grænlandi sem fjallaði um loftslagsbreytingar og námskeið á Helsingjaeyri 2012 þar sem 30 ungmenni veltu fyrir sér framtíð samtaka sinna á skapandi hátt sem lauk með stórri ráðstefnu í Kaupmannahöfn.

40

SKINFAXI tímarit Ungmennafélags Íslands

Breytingar á stjórn NSU

Á aðalfundi samtakanna var í fyrsta skipti kosið eftir nýju stjórnarfyrirkomulagi og náði Jörgen Nilsson, frambjóðandi UMFÍ, kjöri. Pia Nurmio-Perälä frá Finnlandi hlaut endurkjör sem formaður. Aðrir í stjórn eru þau Sven Wamser frá SDU í Slésvík, Hjördis Gaard frá FUR í Færeyjum og Rene Mejer Lauritsen frá 4H í Danmörku. Á fundinum var jafnframt samþykkt starfsáætlun fyrir árið 2017. Stærstu verkefnin verða leiðtoganámskeið í Turku í Finnlandi í febrúar, evrópsk ráðstefna í Búdapest í Ungverjalandi ásamt fleirum í maí og ráðstefna í Kaupmannahöfn seinni hluta árs. Málefni innflytjenda og flóttamanna verða í brennidepli á viðburðunum þremur. Horfið verður frá hinum hefðbundna leiðtogaskóla og ungmennavikum NSU en ýmsir viðburðir eru í gangi á vegum aðildarfélaga samtakanna sem samtökin hafa hug á að bjóða norrænum gestum til.

Skrifstofa NSU flyst til Helsinki

Um áramótin flyst skrifstofa NSU til Helsinki í Finnlandi þar sem Anna-Emilie Lindberg hjá Finlands Svenska Ungdomsförbund (FSU) verður nýr starfsmaður. Um leið lýkur löngu samstarfi við ISCA sem hýst hefur skrifstofu NSU um áraraðir.

Sterkari saman Hér má sjá þau Iðunni, Fanneyju og Ragnar í ritnefnd Ungmennafélagsins Þjótanda með eintak af fréttabréfinu Áveitunni á milli sín.

„Það er mikilvægt fyrir samfélagið að hafa svona fréttabréf. Þá fá allir sömu fréttirnar á sama tíma með sama hætti í sveitarfélaginu,“ segir Fanney Ólafsdóttir á bænum Hurðar­­ baki í Flóahreppi og ein þriggja í ritnefnd Ungmennafélagsins Þjótanda. Fanney er formaður ritnefndar félagsins, sem gefur út fréttabréfið Áveituna í samvinnu við sveitarfélagið. Í Flóanum hafa komið út fréttabréf um hver mánaðamót í um 30 ár. Fanney segir að þótt nýrri miðlar hafi komið síðan fréttabréfið kom fyrst út þá hafi verið tekin sú meðvitaða ákvörðun að halda útgáfunni áfram. „Ef fréttabréfið væri einungis birt á Facebook eða í tölvupósti þá er alltaf hætt við að einhver missi af efninu úr því,“ svarar Fanney og bendir á að Ungmenna­ félagið Þjótandi sé með Facebook-síðu og birti þar helstu upplýsingar um starf­semi félagsins. Öðru máli gegni um frétta­ bréfið, það hafi samfélagslegu hlutverki að gegna.

Skrifa helst ekkert sjálf

Í Áveitunni eru sagðar fréttir af því sem fram undan er í Flóahreppi, fundum, við­burðum, leiksýningum, íþróttafréttir, fréttir af þorrablótum, pistlar frá skóla­ stjórnendum, auglýsingar og ýmislegt frá sveitarstjórn, kvenfélögum, búnaðarfélögum og fleirum. Nýverið var tekin upp sú nýlunda að birta uppskriftir frá íbúum í sveitinni. „Við í ritnefndinni skrifum helst ekkert í blaðið heldur leitum eftir innsendu efni. Það gengur ágætlega,“ segir Fanney.

Efni í blaðið er oftast sent til ritnefndar í tölvupósti. Fanney setur blaðið saman, og ritnefndin hittist svo einu sinni í mánuði í Flóaskóla og ljósritar. Fréttabréfið er gefið út í samvinnu við sveitarfélagið, sem greiðir efniskostnað og greiðir fyrir dreifingu þess. Í fréttabréfinu eru stundum auglýsingar frá fyrirtækjum og fær ungmenna­ félagið þá greitt fyrir auglýsingarnar.

Fréttabréf Ungmennafélagsins Þjót­ anda er ljósritað í um 280 eintökum og 100 til viðbótar send í tölvupósti. Því er dreift um sveitarfélagið og að auki það sent til um 50 áskrifenda sem búa utan sveitarfélagsins.

•

Samþykkt var árið 2006 að sameina Gaulverjabæjarhrepp, Villingaholtshrepp og Hraungerðishrepp í Flóahrepp.

•

Eftir sameininguna tóku ungmennafélögin á svæðinu upp samstarf um útgáfu fréttabréfs, og fékk blaðið nafnið Áveitan.

•

Ungmennafélögin Vaka í Villingaholtshreppi, Ungmennafélagið Samhygð í Gaulverjabæjarhreppi og Ungmennafélagið Baldur í Hraungerðishreppi sameinuðust í Ungmennafélaginu Þjótanda árið 2015. Nýtt félag tók við verkefninum félaganna þriggja, og þar með útgáfu Áveitunnar.

•

Í ritnefnd Áveitunnar eru auk Fanneyjar Ólafsdóttur, Iðunn Ýr Ásgeirsdóttir og Ragnar Sigurjónsson.

SKINFAXI tímarit Ungmennafélags Íslands

41

Mikill samhljómur á 40. sambandsráðsfundi UMFÍ

S

ambandsráðsfundur Ungmennafélags Íslands (UMFÍ) var haldinn að Laugum í Sælingsdal laugardaginn 15. október síðastliðinn. Eins og fram kemur í 10. grein í lögum UMFÍ er sambandsráðsfundur UMFÍ æðsta vald í málefnum UMFÍ á milli sambandsþinga. Sambandsráð er skipað formönnum sambandsaðila UMFÍ eða varamönnum þeirra, ásamt stjórn UMFÍ. Verkefni sambandsráðsfundar eru að ræða skýrslu næstliðins árs. Afgreiða reikninga liðins árs. Afgreiða fjárhagsáætlun næsta árs og viðfangsefni UMFÍ á milli þinga.

Laugar í Sælingsdal

Að Laugum rekur UMFÍ Ungmenna- og tómstundabúðir yfir skólaárið fyrir nemendur í 9. bekk. Árlega sækja þangað um tvö þúsund nemendur víðs vegar að frá

landinu. Aðstaðan á Laugum er til fyrirmyndar, þar er íþróttasalur, stór matsalur, fundarrými og nægt svefnrými. Það nýttu sér einmitt margir fundargesta sem komu að Laugum á föstudeginum og gistu.

Samhljómur um góða stefnu

Fundinn sóttu 44 fulltrúar með stjórn og starfsfólki UMFÍ. Fulltrúar frá 24 sambandsaðilum UMFÍ mættu en vantaði fulltrúa frá fimm sambandsaðilum. Dagskrá var hefðbundin. Þorgrímur Einar Guðbjartsson, bóndi á Erpsstöðum, og Helgi Gunnarsson, starfsmaður UMFÍ, fóru með fundarstjórn og leystist þeim það verkefni vel.

Mikil sátt ríkti á fundinum og var andrúmsloft gott. Auður Inga, framkvæmdastjóri UMFÍ kynnti ársskýrslu stjórnar og stiklaði á stóru um starf félagsins undanfarið ár. Auður Inga lagði jafnframt fram ársreikning félagsins í fjarveru gjaldkera og voru þeir samþykktir samhljóða. Ný heildstæð stefna samtakanna var kynnt og tekin til umfjöllunar í þjóðfundarfyrirkomulagi. Fundurinn samþykkti stefnuna og fól stjórn að fullvinna hana og framfylgja. Nokkur umræða kom upp á fundinum um notkun rafretta en fór svo að fundurinn samþykkti að taka höndum saman og standa með tilheyrandi aðilum gegn notkun þeirra sem og annarra tóbaksvara.

42

SKINFAXI tímarit Ungmennafélags Íslands

Hjartnæm frásögn Þorgríms Í lok sambandsráðsfundar sagði Þorgrímur fundarstjóri hjartnæma sögu af syni sínum, Guðmundi Þorgrímssyni.

Hann sagði Guðmund, sem margir þekkja sem Guðmund tvíbura, hafa stigið sín fyrstu skref í fimleikum á Unglingalandsmóti á Egilsstöðum árið 2011. Ástæða þess að Þorgrími lá sagan á hjarta var sú að daginn áður, laugardaginn 14. október, keppti Guðmundur á Evrópumótinu í hópfimleikum og

Þorgrímur Einar Guðbjartsson, bóndi á Erpsstöðum.

lenti lið hans þar í þriðja sæti. Augljóst stolt og gleði skein af Þorgrími þegar hann bar fundinum fréttirnar af árangri sonar síns enda brast röddin nokkrum sinnum þegar tilfinningarnar höfðu næstum borið hann ofurliði. Þorgrímur bætti því við að Unglingalandsmótið skipti miklu máli fyrir hinar dreifðu byggðir, þar sem ekki er endilega boðið upp á æfingar í öllum íþróttagreinum.

Prjónaskapur eykur einbeitingu „Ég er alltaf með prjónana í töskunni og prjóna alltaf á fundum sem eru lengur en ein klukkustund,“ segir Guðný Stefanía Stefánsdóttir, formaður Héraðssambands Vestfirðinga (HSV).

Eftirtekt vakti á sambandsráðsfundi UMFÍ hversu margar konur voru þar á meðal fundargesta og með margt mismunandi á prjónunum. Það var auðvitað upplagt að smella mynd af þessum vinnusömu fulltrúum aðildarfélaga UMFÍ sem létu myndatökur ekki trufla sig við vinnuna.

Guðný Stefanía segir algengt að konur prjóni á fundum UMFÍ. Þetta séu langir fundir og hjálpi það mikið að prjóna til að halda einbeitingunni. „Ég hef alltaf einbeitt mér betur á fundum þegar ég prjóna,“ segir hún og rifjar upp að þegar hún var á löngum fundi, þar sem lokaverkefni útskriftarnema voru kynnt á lokaári hennar í íþróttakennarafræðum á Laugarvatni, hafi hún heklað í 4–5 klukkustundir. „Kennaranum fannst þetta mjög merkilegt, sérstaklega þegar ég varpaði fram spurningu um efni sem var til umræðu. Hann hélt að ég hefði ekki verið að hlusta.“

NÝPRENT

LEIGJUM ÚT OG ÞJÓNUSTUM VATNSSALERNI á íþróttamót og hverskyns mannamót

Borgarflöt 15 550 Sauðárkrókur Sími: 891 9181 Fax: 453 5778 Netfang: okgam@simnet.is

SKINFAXI tímarit Ungmennafélags Íslands

43

JÓLAÍS 2016

MEÐ

JARÐARBERJASÓSU & MJÚKU SÚKKULAÐI 1L

Jólaísinn 2016 er fullkominn endapunktur á jólamáltíðinni. Silkimjúkur vanilluís með jarðarberja– og súkkulaðisveip er sígild blanda sem skapar hinn sanna jólaanda.

44

SKINFAXI tímarit Ungmennafélags Íslands