Dolap niçin inilersin? Derdim vardır inilerim. dediği gibi, mü’minin, mü’min-i kâmilin işi çoktur, derdi çoktur, gayesi büyüktür. Onun için mahzun olacak. Bu mahzunluk çok uykuyla olmaz. Yâni mahzunluk burada neyi sembolize ediyor? Mahzunluk; duygululuğu, duyarlılığı, hassaslığı sembolize ediyor. Bu hassaslık çok uykuyla olmaz. Yatıyor, horul da horul, horul da horul, uyusun da büyüsün mâşâallah... Tabii o zaman o hüzün hali olmuyor. Çok uykuyla o rikkat, o lirizm, o tasavvufî şey, o iştiyak hasıl olmuyor. 3. Sonra, Allah korkusu dünyaya rağbet varken olmuyor. Dünyayı gözünden silecek, dünyaya rağbet etmeyecek, dünyaya karşı zâhidâne aldırmaz duygular içinde olacak. O zaman havfullah gönlünde teşekkül eder, Allah’tan korkar. Allah’ın gazabından, azabından, ikàbından korkar, Allah’ın lütfunu kaybetmekten korkar. Cenneti kaybetmekten tir tir titrer. Rızasına aykırı bir iş yapmaktan korkar, tir tir titrer. O bakımdan dünyaya meyli olmaması lâzım ki, bunları düşünebilsin. Dünyaya meyli varken bu yapılamaz. 4. Sonra, Allah’la ünsiyet etmek istiyorsa... Yâni ünsiyet ne demek? Bir arada olmak, ahbaplık, yârenlik etmek demek... Bu ünsiyetin olması için, mahlûk ile ünsiyetten kesilmesi lâzım! Kahvede olmaz, kalabalıkta olmaz. Çekilecek bir halvet, tenha bir kenara, tenhalarda gözyaşı dökecek, tenhalarda tefekkürlere dalacak, tenhalarda zikirlere dalacak da;39
.أَنَا جَلِيسُ مَنْ ذَكَرَنِي 39
Beyhakî, Şuabü’l-İman, c.I s.451, no:680; Ka’bü’l-Ahbar’dan.
331