VNG Magazine nr. 19-2024

SHADI NIKSHOMAR

blijf op de hoogte van het laatste gemeentenieuws

Snel en gemakkelijk

Schrijf je in voor onze gratis nieuwsbrieven!

Het belangrijkste gemeentenieuws, achtergronden, opinieblogs en méér, 2x per week in je mailbox

Houd je je bezig met bedrijfsvoering, het sociaal domein, ruimte en/of veiligheid?

Schrijf je dan ook in voor onze themanieuwsbrieven

schrijf je snel en eenvoudig in via gemeente.nu/nieuwsbrieven

IN DIT NUMMER

Coverfoto: Jiri Büller | Nummer 20 verschijnt op 20 december 2024

Najaars ALV

Afgelopen vrijdag vonden in Utrecht de Bestuurdersdag en de Najaars ALV van de VNG plaats. Een verslag.

Politie

Raadslid Shadi

Nikshomar

Kinderen moeten nog te vaak tolken voor gesprekken tussen de gemeente en hun ouders. Dat moet anders.

14 22 8 20 28 38

Burgemeesters moeten meer te zeggen krijgen over de inzet van politie. Nu hebben ze nog vaak het nakijken.

Hardenberg

De gemeenteraad van Hardenberg ontwikkelde zelf een ‘maatlat’ om duurzaamheid en gezondheid in de wijken te verbeteren.

Vuurwerkopslag Verbied opslaglocaties in woonwijken, zegt het Veiligheidsberaad.

Extremisme

Friese bestuurders volgen een training om beter om te kunnen gaan met geradicaliseerde inwoners.

EN VERDER 6 Lopende Zaken 7 Commentaar Leonard Geluk 13 Drie vragen aan 27 Thorbeckehoogleraar 31 Column André Krouwel 32 Betoog 34 Personalia 37 Raad & Werk

Dijksma: ‘Aanval op Femke is aanval op ons allemaal’

VNG-voorzitter Sharon Dijksma heeft het op de Najaars ALV van de VNG opgenomen voor burgemeester Femke Halsema van Amsterdam. ‘Een aanval op Femke is een aanval op ons allemaal’, zei ze.

PVV-leider Geert Wilders heeft het al enige tijd voorzien op Halsema. Zo zei hij op X dat Halsema het land uit moest, nadat ze op 7 oktober een pro-Palestijnse demonstratie had toegelaten tijdens de herdenking van de aanval van Hamas op Israël, een jaar eerder. En in november stelde Wilders in de Tweede Kamer, naar aanleiding van het geweld na de wedstrijd Ajax-Maccabi Tel Aviv, dat Halsema een ‘burgemeester van totale wanorde’ was. Daarnaast heeft de partij in de Kamer meerdere keren opgeroepen tot het ontslag van Halsema.

ALLE PERKEN TE BUITEN

De woorden in de Tweede Kamer ‘gingen echt alle perken te buiten’, zei Dijksma vorige week op de ledenvergadering in

Utrecht. ‘Laat ik hier heel duidelijk over zijn: een aanval op Femke is een aanval op ons allemaal. Want vandaag is zij aan de beurt, maar morgen is het één van jullie. En dat accepteren wij niet. Wij doen ons werk met hart en ziel, hoe groot de deining ook is. Maar het kan alleen samen.’

Eerder liet minister Judith Uitermark

(NSC) van Binnenlandse Zaken al weten dat ze niet van plan was om Halsema te ontslaan. ‘Geen haar op mijn hoofd die eraan denkt. Ik sta voor en ik sta achter mijn burgemeester.’

Uitermark was ook aanwezig op de ledenvergadering. Daar zei ze dat ‘we niet normaal moeten maken wat niet normaal is’. Uitermark heeft elke maand wel een burgemeester aan de lijn die bedreigd wordt. ‘Dat gaat me aan het hart.’ Een goed debat geeft volgens de minister zuurstof aan het debat. ‘Maar het wordt een probleem als mensen niet meer naar elkaar luisteren.’

ZORGAKKOORD

Op de ledenvergadering besloten gemeenten om de samenwerking aan het Integraal Zorgakkoord stop te zetten. Die stap volgt op het feit dat het rijk zich, volgens de gemeenten, niet houdt aan de afspraken die bij de totstandkoming van het IZA werden gemaakt. (RvdD) ←

Meer over de Bestuurdersdag en de Najaars ALV vanaf pagina 14.

Kabinet morrelt aan schatkistbankieren

Toen de boerenprotesten op hun hoogtepunt waren, was het als D66-politica in de Achterhoek niet makkelijk.

D66-raadslid Loes ten Dolle uit Winterswijk blikt terug op de (online) bedreigingen, NRC 28 november

Het kabinet wil de rentetarieven voor het verplicht schatkistbankieren mogelijk verlagen. Minister Eelco Heinen van Financiën schrijft dat aan de Tweede Kamer.

Heinen laat onderzoeken of het mogelijk is of de rentevergoeding voor het schatkistbankieren met 0,2 procentpunt kan worden verlaagd ten opzichte van de rente waartegen de staat zelf leent. Die verlaging levert het rijk geld op. Gemeenten moeten hun overschotten nu verplicht stallen bij het rijk. Dat leidt tot een lagere staatsschuld. De VNG wijst er in een reactie op dat het een grondrecht is beschikken. (RvdD) ←

Koopafspraak is niet per se vernietigbaar

Een koopovereenkomst die een gemeente in strijd met de Didamregels sluit, is niet op die grond vernietigbaar.

Dit blijkt uit het Didam II-arrest. Dat is een vervolguitspraak door de Hoge Raad op de eerste Didam-zaak van drie jaar geleden. Gemeenten horen onroerend goed en grond niet een-op-een te verkopen, zo oordeelde de Hoge Raad in die eerdere zaak. Andere gegadigden moeten de kans krijgen om mee te dingen.

De Hoge Raad stelt nu in een nieuwe uitspraak dat koopprocedures en koopovereenkomsten die in strijd met de Didam-regels geen kans bieden aan geinteresseerde marktpartijen, niet louter op die grond nietig of ongeldig zijn. Gemeenten hebben zelf beslissingsruimte aan wie zij onroerend goed verkopen, als dat maar gebeurt onder objectieve, toetsbare en redelijke criteria. Gebeurt dat niet, dan kan een gemeente schadeplichtig zijn jegens een gegadigde. (MM) ←

Verpakkingsafspraken verlengd

De huidige afspraken binnen de Ketenovereenkomst Verpakkingen, die

een jaar, maar begin 2025 volgt mogelijk al een akkoord op hoofdlijnen over langjarige afspraken.

Dat zijn Verpact, VNG en NVRD overeengekomen. De continuïteit van het inzamelen en verwerken van huishoudelijk afval, zoals plastic en metalen verpakkingen, glas, oud papier en karton, is daarmee voorlopig gewaarborgd. Veel gemeenten hebben moeite met de afspraken in de overeenkomst. In het voorjaar lieten de gemeenten het verpakkend bedrijfsleven weten geen trek te hebben in een verlenging van de overeenkomst met vijf jaar. Ze vonden het tijd voor nieuwe afspraken over onder andere maximaal hergebruik/recycling van kunststof verpakkingsafval, en de kostenvergoedingen. Alle gemeenten krijgen binnenkort een brief van Verpact met uitleg en bevestiging van de tijdelijke verlenging. Gemeenten die hun overeenkomst met Verpact hebben opgezegd, ontvangen een nieuwe overeenkomst. (MM) ←

De gemeente Rotterdam heeft 68 objecten uit de collectie teruggegeven aan Indonesië. Rotterdam is de eerste gemeente die roofkunst uit de eigen collectie restitueert.

De 68 objecten waren in beheer van het Wereldmuseum Rotterdam. De voorwerpen die nu teruggegeven worden, werden in de koloniale tijd in beslag genomen door het Nederlandse koloniale leger. ‘Rotterdam erkent dat de kunstwerken die we teruggeven nooit van ons waren en thuishoren in Indonesië’, zegt wethouder Said Kasmi. Onder de teruggegeven werken zijn twee singabeelden. Die werden in 1894 buitgemaakt tijdens de Lombok-oorlog. Daarnaast worden ceremoniële wapens, sieraden en textiel geretourneerd. (RvdD) ←

LOPENDE ZAKEN

BELANGRIJKE STAP VOOR

VOLDOENDE MIDDELEN EN GEZAMENLIJKE DOELEN

De VNG heeft op donderdag 21 november tijdens het overhedenoverleg met een brede delegatie van het kabinet gesproken over de grote uitdagingen waar Nederland voor staat. De dringende behoefte aan meer woningen, de beperkte beschikbare ruimte en de druk op de zorgsector waren centrale thema’s.

Zowel het rijk, gemeenten, provincies als waterschappen spelen een cruciale rol bij het aanpakken van deze uitda-

voor gemeenten en provincies en de uitvoerbaarheid van de plannen. Alle partijen zijn het erover eens dat er een goede balans moet zijn tussen ambities, taken, middelen en uitvoeringskracht.

COMPENSATIE VOOR STIJGENDE KOSTEN JEUGDZORG IN ZICHT

Het kabinet heeft tijdens het overleg aangegeven dat de ‘of-vraag’ over met betrekking tot de jeugdzorg niet aan de orde is; de focus ligt op het dossier wordt begin 2025 verwacht na de publicatie van het rapport van de deskundigencommissie-Van Ark over de hervormingsagenda jeugd. In het overhedenoverleg van februari 2025 worden de resultaten besproken en zullen deze uitkomsten in de Voorjaarsnota worden meegenomen.

AGENDA OP VOORWAARDENceerd voor intensieve samenwerking: wonen en bereikbaarheid, zorg, bestaanszekerheid en natuur en klimaat De uitwerking van samenwerkingsafspraken op deze terreinen wordt de komende maanden verder vormgegeven. Het doel is een meerjarigelijke agenda voor Nederland die gemeenten, provincies en het rijk

samen ontwikkelen. Dit pakket moet -

heden verlichten en concrete stappen mogelijk maken richting de gestelde doelen.

OVERHEDENOVERLEG

FEBRUARI 2025

De afspraken van 21 november vormen een basis voor het overleg in februari. De uitkomst zou wat de VNG -

cieel pakket voor medebewindstaken (waaronder jeugdzorg en Wmo) en een gezamenlijke ‘Agenda voor Nederland’, inclusief de randvoorwaarden die daarbij horen.

NEDERLAND PRESENTEERT

GEZAMENLIJK VISIEPAPER

COHESIEBELEID

Samen met de rijksoverheid, het IPO en de Unie van Waterschappen heeft de VNG een visiepaper opgesteld voor de Nederlandse inzet voor het toekomstige cohesiebeleid. Deze visie gebruiken de overheden in de belangenbehartiging, waarbij

Meer over de commissies en het vergaderschema: vng.nl/vereniging

TEKST: VNG

het rijk en decentrale overheden elk in hun eigen circuit aandacht vragen voor deze inzet.

Het is voor de VNG een belangrijke gemeenschappelijke basis voor de gesprekken met het Europees

Parlement, de EU-koepel CEMR en het Comité van de Regio’s. U vindt de visie op vng.nl.

KERNBOODSCHAPPEN

VAN GEMEENTEN

De volgende kernboodschappen in het gezamenlijke visiepaper zijn belangrijk voor gemeenten:

Het cohesiebeleid moet in principe beschikbaar blijven voor alle regio’s;

Binnen het cohesiebeleid zetten we in op de digitale, groene en

aanvragen en beheer, zodat de fondsen en programma’s toegankelijker worden en in lijn zullen zijn met de al ingezette trend op dit gebied;

We kunnen kijken naar de goede zaken van het coronaherstelfonds als inspiratie, maar we moeten niet te snel of te makkelijk over willensche model; Er blijft een mogelijkheid voor regionale uitvoering.

NIEUWE BEGROTINGSDISCUSSIE

Met het aantreden van een nieuwe Europese Commissie komt er een nieuwe begrotingsdiscussie op gang. Commissievoorzitter Von der Leyen heeft aangekondigd dat zij een eenvoudiger budget wil dat beter aansluit bij de uitdagingen waar de EU voor staat. Een eenvoudiger budget zou echter kunnen leiden tot een vergaande centralisatie van de Europese fondsen, wat zou kunnen leiden tot een afstandelijke en onduidelijke rol van gemeenten en regio’s. De VNG volgt deze discussie nauwlettend en zal het gemeentelijk perspectief in blijven brengen op de overlegtafels.

Leonard Geluk

Algemeen directeur VNG leonard.geluk@vng.nl, linkedin.com/in/leonardgeluk

COMMENTAAR

INGEHOUDEN FEESTJE

Wat je kent, voelt veilig. Met mijn calvinistische opvoeding denk ik altijd: kan het nog een tandje beter? Bij ons thuis kreeg je voor een zesje geen waardering. Zo ben ik bij de kritische VNG-achterban altijd prima op m’n gemak, en voelde het een beetje unheimisch dat Sharon en ik felicitaties kregen voor het onderhandelingsresultaat in het Overhedenoverleg.

We spraken erover in de klankbordgroep van gemeentebestuurders en op de Najaars ALV, vorige week. Het is winst dat het kabinet toezegde dat er – met terugwerkende kracht – een oplossing komt voor het tekort op de jeugdzorg. Het advies van de Deskundigencommissie-Van Ark, dat verschijnt in januari, krijgt de status van bindend nu het kabinet zegt dat het niet de vraag is of, maar hoe het er iets mee gaat doen. Dit voelt goed en het klopt; in de Gemeentewet staat dat het rijk medebewindstaken aan gemeenten vergoedt.

Nu een oplossing voor jeugd in zicht is, ontstaat ruimte om gezamenlijk aan het werk te gaan met de ambities voor wonen, zorg, bestaanszekerheid en natuur en klimaat. Het kabinet erkent dat er tekorten zijn bij de uitvoering. Het ontsluiten van woningbouwlocaties vereist bijvoorbeeld cofinanciering van gemeenten, maar daarvoor zit in het gemeentefonds nu geen geld. In de Voorjaarsnota moeten voorstellen komen voor het uitvoeren van de gezamenlijke ‘Agenda van Nederland’, ook financieel.

Het is een veelzeggend positief teken dat de gemeenten op de ALV in grote meerderheid ja zeiden tegen zo’n agenda, mits er voldoende geld beschikbaar komt. Ze spraken ook vertrouwen uit in de afspraken over jeugd, maar tegelijk dat ze een juridische procedure willen starten, mocht het onverhoopt niet goedkomen.

KABINET

TEKORTEN ZIJN BIJ

Het was een ALV met meer optimisme dan die van voor de zomer, maar de zorgen zijn niet weg. De komende maanden moet er nog veel gebeuren om afspraken met het kabinet te verzilveren. Er komen onderhandelingen over alle onderwerpen voor een bestuursakkoord, dat moet er liggen in februari. Mijn licht onbehaaglijke, bezorgde gevoel door de complimenten van gemeentebestuurders in de klankbordgroep wijt ik aan het besef dat we de komende tijd alert moeten blijven. De uitwerking van de afspraken is listig. Mijn innerlijke Calvijn herhaalt voortdurend dat er nog niets valt te juichen. Tegelijk geeft het veel voldoening dat het werk van de VNG wordt gezien en gewaardeerd. ‘Laten we een glas drinken om deze uitkomst te vieren,’ zei Sharon toen we na het Overhedenoverleg naar buiten liepen. Calvijn wilde weer protesteren, maar ik gaf hem geen gehoor. Zo vierden we een ingehouden feestje, en toostten we stilletjes ‘op de dag dat het geld in het gemeentefonds zit’. ←

SHADI NIKSHOMAR

‘Ik

het beleid passend maken’

VOORZITTER VAN NEDERLAND. SHADI

NIKSHOMAR VOERT GROENLINKS AAN IN DE GEMEENTERAAD VAN ALMERE. IN 2022 KWAM

ZE IN DE RAAD EN DIE IS ER SINDS DIE TIJD

BEPAALD NIET SAAIER OP GEWORDEN.

‘Als je ergensverandering wil maken dan is het in de politiek’

‘We schieten onszelf in de voet als we denken dat bezuinigen geld besparen betekent’

Met haar entree in de gemeenteraad van Almere zorgde Shadi Nikshomar (21) voor een flinke injectie passie en emotie. Haar heldere en felle manier van debatteren bleef niet onopgemerkt. Dat ze ook nog jong was, droeg bij aan de beeldvorming.

Wie is...

Shadi Nikshomar is sinds 2022 raadslid (GroenLinks) in Almere, in september 2023 werd ze fractievoorzitter. Zeen economie) aan de Vrije Universiteit en is bestuurslidder meer inzet voor menstruatiearmoede. Ze is ook lid van 2100, een netwerk van aanstormende

bestuurders die streven naar brede welvaart.

Om haar gedrevenheid te begrijpen moeten we een stukje terug in de tijd. Als veertienjarig meisje stond ze, tussen de mannen en vrouwen van in de 50, in een groen partijjasje te flyeren. ‘Ik vond het moeilijk een goed antwoord te geven op de vraag waarom ik daar stond. Pas toen ik ging solliciteren voor een plek op de kandidatenlijst, wist ik het. Als dochter van een politiek vluchteling uit Iran was ik thuis de Nederlandse taal het meest machtig. Als veertienjarige deed ik vaak alle communicatie met de gemeente en andere instanties. Vaak niet alleen voor mijn moeder, ook andere mensen uit de buurt die ook nog “een brief” hadden liggen. Vaak waren het mensen die juist de overheid extra nodig hadden maar niet kregen waar ze recht op hadden. Overigens waren dat niet alleen mensen met een migratieachtergrond, maar ook mensen die hier geboren zijn maar die de systeemtaal van de overheid niet begrepen.’

Volgens Nikshomar viel toen het kwartje. ‘Ik kon bezwaarschriften blijven schrijven, omdat het beleid niet passend is, maar ik kon ook het beleid passend gaan maken. Daarom stond ik daar met een flyer, daarom ging ik de raad in. Als je nu kijkt naar wat ik in de raad doe, zit die motivatie er heel vaak onder.’

Onlangs vroeg u aan het college of het duidelijk wilde communiceren met de inwoners dat er voor gesprekken met de gemeente een gratis tolk beschikbaar is.

‘De gemeente kan dit op z’n minst op de website zetten, maar doet het niet. Ze vindt het de verantwoordelijkheid van mensen zelf – wetende dat die

verantwoordelijkheid ook bij kinderen terecht kan komen. Maar je hebt het hier over een groep die de overheid juist het hardst nodig heeft, die vaak ook geen uitgebreid sociaal netwerk heeft en dan terugvalt op de kinderen. De gemeente wil de kosten aan de voorkant drukken, maar vergeet de maatschappelijke kosten op langere termijn. Ik ben niet tevreden met dat antwoord. Almere moet een stad zijn waar geen enkel kind hoeft te tolken of vanuit die motivatie met een flyer de straat op gaat.’

Is dat ook de reden waarom u voor de wereld van de grijze pakken koos, wat de gemeenteraad vaak nog is, in plaats van, bijvoorbeeld, een studentenvakbond of een actiegroep?

‘Ja, het is juist de politiek die een enorme invloed heeft op de levens van mensen. Als je érgens verandering wil maken dan is het daar. De overheid zou er moeten zijn om mensen te ondersteunen en helpen. Het zou moeten gaan over de vraag: wat heeft iemand nodig? Maar in de praktijk zien we dat het steeds meer draait om één vraag: hoeveel kost dat? Die vraag is steeds dominanter geworden, zeker nu met de bezuinigingen en het ravijnjaar in aantocht. We hebben de politiek en onze samenleving zo ingericht dat financiële kosten op korte termijn leidend zijn en we geen oog hebben voor de maatschappelijke impact en kosten op de lange termijn. We schieten onszelf in de voet als we denken dat bezuinigen geld besparen betekent. Het is hoogstens geld wat niet wordt uitgegeven.’

Reflecteer eens op uw rol en positie als jonge vrouw in de raad.

‘Ik heb me wel moeten bewijzen. Je stuurde mij een artikel uit VNG Magazine over seksisme in gemeenteraden en dat vrouwen altijd met 2-0 achter staan. Dat herken ik wel, ik heb me in een mannencultuur moeten invechten. Gelukkig heb ik me inhoudelijk wel bewezen. Maar eigenlijk vind ik dat onzin. Ik moest me bewijzen, anderen niet. Ik ben niet alleen jong, ik ben ook vrouw en iemand van kleur, ik ben

niet de norm. Het is zo jammer dat ik daarop word beoordeeld. Ik vind het ook storend als diversiteit wordt gezien als doel op zich, dan wordt het een checklijstje: we hebben een persoon met migratieachtergrond, we hebben iemand van de queergemeenschap, we hebben een vrouw. Dan nodigen we de vrouw alleen uit wanneer het gaat over femicide, de persoon met een migratieachtergrond als het gaat over het integratieprobleem en we vragen de persoon uit de queergemeenschap als het gaat over homohaat. Maar dat moet je niet willen. Je wilt dat de queergemeenschap óók meepraat over vraagstukken rond ruimtelijke ontwikkeling. Diversiteit hoort niet het doel te zijn, inclusie wel. Echte inclusie zit overal in, en zou dus niet een apart paragraafje mogen zijn.’

Ik merk dat u het ongemakkelijk vindt als ik begin over u als vrouw en persoon met een migratieachtergrond. Waarom?

‘Omdat dat soort vragen, hoewel het op zichzelf terechte en goede vragen zijn, alleen gesteld worden aan vrouwen, of mensen van kleur. “Wat vind jij, als vrouw, jong persoon of persoon van kleur van dit specifieke probleem?” Terwijl deze vragen juist aan iedereen gesteld moeten worden. Problemen als racisme, of problemen die worden gezien als “vrouwenproblemen” zijn helemaal geen problemen van een specifieke groep. Het zijn problemen van de hele samenleving. Die heeft er baat bij als racisme wordt opgelost, ook mensen die zelf niet direct racisme ervaren. Hetzelfde geldt voor genderongelijkheid. Het zou iedereen – ook mannen – moeten interesseren dat vrouwen disproportioneel worden geraakt door armoede. Door dit soort vragen en onderwerpen alleen op te brengen bij specifieke groepen, ontsla je anderen van hun eigenaarschap van het probleem. Stel de vragen ook maar aan mensen die de norm bepalen, de oudere witte man.’

Kunt u eens een voorbeeld geven van inclusie in de dagelijkse praktijk?

‘Neem armoede. Vrouwen komen vaak dieper in

armoede dan mannen, en langer. Beleid moet dan niet genderneutraal zijn, want dat betekent dat vrouwen daar altijd het minste voordeel van hebben. Bij evaluatie van je beleid zou je moeten differentiëren naar gender. Als ik voorstel om te bekijken hoe effectief armoedebeleid voor vrouwen is, ben ik weer die feministische zeikerd die aan komt zetten met een nieuwe theorie die veel geld gaat kosten. Nee, ons armoedebeleid kost ons nu geld omdat we niet goed ingaan op de specifieke vragen die vrouwen of mensen met een migratieachtergrond hebben. Daar moeten we naar kijken, dat zijn de maatschappelijke kosten. We weten dat als we de vrouwen uit de armoede halen, het gezin daarin meegaat. We zeggen dat werk dé oplossing is voor armoede. Vaak werkt dat bij mannen wel, maar bij vrouwen niet omdat zij ook nog eens de zorg voor kinderen hebben.

‘Een ander voorbeeld: vrouwen met een migratieachtergrond maken het meest gebruik van indoor sportfaciliteiten. En uitgerekend daar zijn we het meest op gaan bezuinigen. Als je dat durft te zien, kun je pas echt terug naar de oorsprong van het probleem en begrijp je waarom bepaalde groepen zo hard door je beleid worden geraakt. Het heeft allemaal met elkaar te maken, je moet er met een intersectionele blik naar kijken. “Maar dan stort ons hele kaartenhuis in elkaar”, hoor je dan. Daarbij wordt vergeten dat het een kaartenhuis is van papier, niet van mensen. Het is al ingestort, accepteer dat en durf wat anders op te bouwen.’ ←

‘Stel de vragen ook maar aan mensen die de norm bepalen’

60-plussers honkvast in hun woning

Als de oudste bewoner van een huis tussen 45 en 80 jaar oud is, is de kans dat een woning te koop komt kleiner dan gemiddeld.

Dit meldt het CBS op basis van nieuw onderzoek naar verhuisgedrag in Nederland in 2021 en 2022. Vooral 60-plussers zijn erg honkvast, blijkt uit het onderzoek van het statistiekbureau. Bij hen is de kans dat hun woning vrijkomt maar ongeveer 5 procent, terwijl het landelijk gemiddelde 11 procent is. Woningen wisselen relatief vaak van bewoner als huurders of eigenaren rond de dertig jaar oud zijn, ziet het CBS. (MM) ←

AGENDA

10 DECEMBER

Uitvoeringskracht bundelen bij gemeenten en RES-regio’s Online, 11.00-13.00 uur | vng.nl/agenda

10 DECEMBER

Mensenrechten in een digitale wereld Amsterdam, 20.00 uur | dezwijger.nl

11 DECEMBER Grip op innovatieve bedrijven met behulp van data

Online, 13.00-14.30 uur | vng.nl/agenda

12 DECEMBER

Lokale cyberweerbaarheid Roermond, 13.00-17.30 uur | hetccv.nl

12 DECEMBER Snel soeverein digitaliseren

Den Haag, 12.00-13.00 uur | digitaleoverheid.nl

13 DECEMBER Participatiewet in balans: de aftrap Utrecht, 10.00-13.00 uur | divosa.nl

13 DECEMBER

Buitenspelen in kaart (BinK) Online, 9.00-10.00 uur | sportengemeenten.nl

16 DECEMBER Hervormingsagenda jeugd: domeinoverstijgend werken

Online, 14.00-15.00 uur | vng.nl/agenda

16 DECEMBER

Stimuleren hospitaverhuur bij terugdringen woonruimtekort Online, 15.30-17.00 uur | platform31.nl

meter is het hoogste punt van Nederland slechts.

Eerder werd gedacht dat Mount Scenery op Saba 877 of 887 meter hoog was. Bron: NOS

Gemeenten houden vast aan Bouwdepot

Zeven gemeenten hebben in een brandbrief aan staatssecretaris Jurgen Nobel (Participatie) hun ongenoegen geuit over diens bemoeienis met de Bouwdepot-aanpak.

Nobel schrijft dat die aanpak buiten de kaders van de Participatiewet valt. Gemeenten zouden die daarom niet mogen

aan den Rijn, Amersfoort, Delft, Eindhoven, Groningen,

een effectieve aanpak is die zich bovendien in enkele jaren terugverdient.

maandelijkse schenking van 1.300 euro, het sociaal minimum, om hun leven op orde te brengen en aan perspectief te werken. Dat het rijk deze interventie nu wil verbieden, gaat volgens de gemeenten ten koste van jongeren in een kwetsbare positie. Volgens de Eindhovense wethouder Saskia Lammers (GroenLinks) hebben pilots in Eindhoven is en een positieve maatschappelijke kosten-batenanalyse oplevert.

Staatssecretaris Nobel stelt dat er sprake is van inkomensbeleid en dat mogen gemeenten niet bedrijven. Maar het inkomen, stellen de gemeenten. ‘Het is een integrale aanpak waarin wordt gewerkt aan een toekomst voor jongeren.’ De gemeenten willen dan ook, zolang er geen alternatief is, (LM) ←

3 VRAGEN AAN...

Bouke Arends

tuinder veel te veel gif had geloosd in de Westlandse wateren. Bouke Arends, burgemeester van Westland, pleit voor meer bevoegdheden voor burgemeesters.

Waar loopt u als burgemeester tegenaan?

‘Een vergrijp als dit is onacceptabel. Het heeft grote gevolgen voor de gezondheid van onze inwoners. Het gebruikte dichloorvos is een zeer giftige en kankerverwekkende stof, die ook nog eens de huid overgevoelig kan maken. Niet voor niets is dit sinds 2007 al verboden. Vervuilers moeten daarom hard worden aangepakt. Niet alleen strafrechtelijk, maar ook bestuurlijk, om herhaling te voorkomen. Op dit moment hebben burgemeesters en dijkgraven geen bevoegdheden om veroorzakers van milieudelicten aan te pakken. Dat zou ik graag anders zien en daarom kom ik in actie.’

Welke extra bevoegdheden heeft u als burgemeester nodig? ‘Bij drugsdelicten mag een burgemeester wel maatregelen nemen om herhaling van de overtreding te voorkomen, om overlast te beperken en om de leefomgeving te herstellen. Drugshandel zelf wordt via het strafrecht, en dus door het Openbaar Ministerie, aangepakt. Maar vanuit het bestuursrecht mogen gemeenten panden wel tijdelijk sluiten waardoor de overlastgevende situatie stopt, aantasting van de woon- en leefomgeving wordt hersteld en verdere aantasting kan worden voorkomen. Ook zijn burgemeesters bevoegd om in zulke gevallen een last onder dwangsom op te leggen. Daarbij moet een overtreder bij herhaling een geldbedrag betalen. Dit soort bevoegdheden hebben een burgemeester en een dijkgraaf niet als het gaat om het lozen van giftige stoffen.’

Loopt u met die extra bevoegdheden het Openbaar Ministerie niet voor de voeten?

‘Nee, integendeel. Ik zie het juist als een goede en noodzakelijke aanvulling op de bevoegdheden van het OM. Het biedt de mogelijkheid dergelijke ernstige overtredingen effectief te bestrijden. Daar waar het strafrecht zich in eerste instantie richt op vergelding, houdt het bestuursrecht zich juist bezig met voorkoming en herstel. Dat zijn echt twee verschillende dingen. Daarom heb ik de gemeenteraad toegezegd om in overleg met het Hoogheemraadschap van Delfland, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en de Unie van Waterschappen te onderzoeken of bedrijven die een ernstig milieudelict begaan ook bestuurlijk kunnen worden aangepakt. ←

STOPZETTEN IZA

Niet blaffen, BESTUURDERSDAG EN ALV

maar bijten

ZOALS VERWACHT HEBBEN DE GEMEENTEN OP DE LEDENVERGA

DERING VAN DE VNG IN UTRECHT MASSAAL INGESTEMD MET HET

VOORSTEL OM NIET LANGER IN GESPREK TE BLIJVEN OVER HET

De resolutie ‘Stop met gesprekken vervolg IZA totdat is voldaan aan gestelde voorwaarden’ werd met 93,4 procent van de stemmen aangenomen. Inhoudelijk staan de gemeenten nog altijd achter het IZA. Want de zorg staat onder druk en moet ook in de toekomst goed, toegankelijk en betaalbaar blijven. Daarover waren gemeenten, het rijk en andere organisaties in gesprek met als doel de zorg in Nederland te verbeteren en voor te bereiden op de toekomst.

VOORWAARDEN

Lange tijd was de VNG enthousiast deelnemer aan de gesprekken, mits aan bepaalde voorwaarden werd voldaan, waaronder een oplossing voor het financieel ‘ravijn’ van 2026 en uitzicht op structureel geld voor preventie en

gezondheidsbeleid. Aan die voorwaarden is niet voldaan. Met de komst van het nieuwe kabinet is ook een nieuwe situatie ontstaan, staat in de resolutie.

BIJTEN

Nu de VNG-leden hebben ingestemd met het voorstel niet meer aan de IZAonderhandelingstafel te gaan zitten, is het dreigement dat al een tijdje boven de markt hing realiteit geworden. Niet langer blaffen, maar bijten, zoals wethouder Nathalie Kramers van Leeuwarden, voorzitter van de VNG-commissie Zorg, Jeugd en Onderwijs, zei. Het is uitzonderlijk dat de ene overheid het gesprek met een andere overheid beëindigt, zeker bij een groot onderwerp als de toekomst van de zorg.

De gemeenten beseffen ook dat er risico’s aan deze verregaande stap zijn verbonden. Niet alleen praten ze niet meer mee, het kan ook negatief uitwerken voor de inwoners als zij een verminderde

samenwerking ervaren tussen het sociaal domein en de zorg. Een andere mogelijke consequentie is dat de opgebouwde relatie met IZA-partijen onder druk komt te staan. ‘Aan het besluit om nu te stoppen zitten risico’s, maar het doorgaan onder deze condities is niet realistisch’, zo licht de VNG de resolutie toe. ‘Die condities maken immers dat gemeenten de verwachtingen niet waar kunnen maken en ook niet in de positie zijn om te sturen.’

Helemaal de deur dichtgooien, doen de gemeenten niet. Ze keren terug aan de gesprekstafel als er sprake is van een ‘gelijkwaardige start’, zoals in de resolutie staat – gelijkwaardig ten opzichte van het ministerie van VWS als medeoverheid, en van de zorgverzekeraars als financiers. De belangrijkste randvoorwaarde blijft echter recht overeind staan: de financiële positie van gemeenten moet zijn verbeterd om mee te kúnnen doen in het nieuwe akkoord. (LM) ←

Gemeenten steunden in grote mate het voorstel om het gesprek over het Integraal Zorgakkoord stop te zetten. ‘Gaandeweg wordt het wel te dol’, zei burgemeester Ellen Nauta van Hof van Twente (met rode blouse) over de verhoudingen tussen rijk en gemeenten.

VNG: naar rechter als rijk niet over de brug komt met jeugdzorgafspraken

De VNG zal niet schromen naar de rechter te stappen als het kabinet geen ‘boter bij de vis levert’ als het de jeugdzorg.

Dat zei VNG-voorzitter Sharon Dijksma tijdens haar toespraak bij de ledenvergadering van de VNG. Een deskundigencommissie onder leiding van oud-minister en voormalig staatssecretaris Tamara van Ark kijkt op dit moment naar de uitvoering van de Hervormingsagenda Jeugd. De verwachting is dat Van Ark in januari haar bevindingen presenteert. ‘Ik denk dat zij met een heel reëel beeld zal komen’, zei Dijksma.

MINISTER

Eind november voerden gemeenten met het rijk opnieuw overleg over de erkende het rijk dat het de wettelijke taak heeft om ervoor te zorgen dat gemeenten de jeugdzorgtaken goed kunnen uitvoeren. Daarbij is afgesproken dat het rijk niet langer kijkt óf er

geld bij moet, maar hóé dat geregeld kan worden. ‘We nemen het advies heel serieus’, zei ook minister Judith Uitermark van Binnenlandse Zaken tijdens de Najaars ALV.

UITVOERINGSKRACHT

De VNG reageert voorzichtig positief op die uitkomst, zei Dijksma in Utrecht. Maar, zei ze erbij, als het rijk na ‘Van Ark’ niet levert, ‘dan gaan we alsnog naar de rechter.’ Dijksma: ‘Want wij willen hier ons gelijk halen. Niet voor onszelf, maar voor de uitvoeringskracht van al onze gemeenten en uiteindelijk voor al die jonge inwoners die kwetsbaar zijn en ons nodig hebben.’ Een resolutie waarin de gang naar de rechter wordt aangekondigd, werd

met ruim 97 procent van de stemmen aangenomen.

PIJLERS

Op het overhedenoverleg bekrachtigden gemeenten en het rijk de afspraak dat er op vier thema’s intensief zal worden samengewerkt. Het gaat dan onder meer om wonen, zorg en bestaanszekerheid. Die afspraken moeten leiden tot een gezamenlijke aanpak van rijk en gemeenten. Maar, zei Dijksma, dat kan alleen aanpak bij komt’. Want ondanks de goede intenties die bij het kabinet te horen zijn, zei de VNG-voorzitter, koersen gemeenten nog altijd in volle vaart op het ravijn af.’ (RvdD) ←

‘Wij willen hier ons gelijk halen’

BESTUURDERSDAG EN ALV

‘Denk na over demografie’

Het wordt hoog tijd dat politiek en overheid zich weer bezighouden maken.

Dat zei Paul Scheffer, hoogleraar Europese Studies aan de Tilburg University en lid van de Staatscommissie demografische ontwikkelingen 2050, tijdens de ALV. Demografie dwingt, zei hij, om in samenhang na te denken hoe de bevolkingsgroei en de verandering van de samenstelling daarvan door migratie en vergrijzing, doorwerken op de ruimtelijke inrichting, woningbouw, arbeidsmarkt, onderwijs en zorg. Dat is te lang niet gebeurd door de overheid. ‘Nederland is qua bevolkingsgroei het snelst groeiende land in Europa en na Malta het drukst

bevolkte land. Basale gegevens zijn lang niet verteld door de overheid. Die objectivering is wel nodig om het gesprek over de toekomstige inrichting van Nederland aan te gaan.’

MIGRATIESALDO

Nederland is op een uniek moment in de geschiedenis aangekomen. Het migratiesaldo is sinds 2015 hoger dan het geboorteoverschot. Omdat het geboorteen sterftecijfer elkaar nu in evenwicht houden, wordt de bevolkingsgroei naar verwachting ook in de komende 20 tot 30 jaar volledig gestuurd door migratie. Als Nederland een migratiesaldo van plus 150.000 mensen kent, zoals de afgelopen jaren het geval was, betekent dat een aanwas van 5 miljoen mensen in de komende 25 jaar. Scheffer: ‘Dat is ongekend in Nederland. Het rapport concludeert dat dit niet houdbaar is. Het

roept meer problemen op dan dat het oplost.’

IDEALE SCENARIO

Het ideale groeiscenario volgens de staatscommissie is een groei naar 20 miljoen mensen. ‘Dat groeitraject biedt veel ruimte aan migratie vanuit allerlei gezichtspunten.’ Scheffer noemt onder meer ondernemerschap. Dat betekent wel keuzes maken over de economie die we willen hebben. ‘Willen we de laagproductieve sectoren bestendigen of niet? Die drijven op onderbetaalde arbeidsmigratie.’ Scheffer noemt het ondernemingen met meestal de grootste ecologische en sociale voetafdruk. ‘Onze manier van kijken naar deze vragen is voor onderhoud vatbaar’, concludeert Scheffer. ‘Maak demografie tot hart van het beleid want we hebben richtgetallen nodig.’ (MM) ←

UITERMARK: GOED GESPREK

‘Ik heb begrip voor de problematiek waar gemeenten voor staan.’ Dat zei BZK-minister Judith Uitermark tegen de gemeenten. In november sprak Uitermark met gemeenten. Dat was geen gemakkelijk gesprek, maar ‘wel een goed gesprek’.

‘Asielopvang

niet gemakkelijker’

Het wordt er voor gemeenten niet gemakkelijk op om asielzoekers op te vangen nu het kabinet doet alsof het aantal vluchtelingen dat onze kant op komt, drastisch minder wordt.

Dat zei Mark Boumans, vicevoorzitter van de VNG en voorzitter van de Tijdelijke Commissie Asiel & Migratie tijdens de Najaars ALV. Volgens Boumans hebben gemeenten veel werk verzet. ‘Maar het wordt er niet gemakkelijker op, nu het kabinet doet alsof er geen vluchtelingen meer zijn.’

Gemeenten namen tijdens de ALV twee resoluties met ruime meerderheid aan. In de stukken wordt opgeroepen om het bestaande asielinstrumentarium te behouden tot de keten op orde is, en om te zorgen voor een ‘houdbaar perspectief voor de opvang van Oekraïners’.

Boumans: ‘Wij vangen mensen op uit medemenselijkheid, uit humanitaire overwegingen, omdat de wet nog geldt, omdat we onze buurten en wijken leefbaar willen houden en mensen op een fatsoenlijke manier worden opgevangen. Dat wordt ingewikkelder. Inwoners zijn boos. Die begrijpen niet waarom ik als gemeentebestuurder vluchtelingen opvang terwijl de minister zegt dat er geen probleem is.’ (MM) ←

Meer

Meer over de Bestuurdersdag en Najaars ALV is te vinden op vng.nl/alv.

geld schoolgebouwen

Gemeenten krijgen van het rijk veel te weinig geld voor onderwijshuisvesting. Dat moet anders, vonden alle gemeenten die aanwezig waren bij de algemene ledenvergadering.

Wettelijk hebben gemeenten een zorgplicht voor hun onderwijsgebouwen. Daarvoor krijgen ze een vergoeding van het rijk, maar die staat volgens de gemeente Goirle, die hierover een motie had ingediend, in geen verhouding tot de kosten die gemeenten moeten maken.

In september luidden de VNG, de PORaad en de VO-raad al de noodklok in een brief, waarin ze aangaven dat het

rijk extra geld moet reserveren om alle schoolgebouwen voor 2050 te renoveren en te vernieuwen.

In de motie riep Goirle het VNG-bestuur op er bij het rijk voor te pleiten dat de compensatie in de algemene uitkering voor onderwijshuisvesting gelijke tred houdt met de stijging van de bouwkosten. Die ligt nu veel hoger dan de indexering van het gemeentefonds. Het VNG-bestuur zag de motie als een ondersteuning van de lijn die de VNG al geruime tijd geleden heeft ingezet. Vergelijkbare moties konden in 2018 en 2020 ook al rekenen op steun van de gemeenten. (LM) ←

Zorgkosten van jonge asielzoeker

Verschillende gemeenten moeten onevenredig veel kosten maken voor de inzet voor jeugdhulp voor asielzoekerskinderen. Daarom moet de VNG met het rijk in gesprek over een aanpassing van de uitkering.

Een motie met deze strekking werd op de ledenvergadering van de VNG met algemene stemmen aangenomen. Daarnaast moet er volgens de motie een onderzoek komen naar het gebruik van jeugdzorg door alleenstaande minderjarige vreemdelingen, amv’s. Als dat gebruik hoger is, zou dat ook aanleiding kunnen zijn voor een aanpassing van de financieringssystematiek. Het zijn vooral de gemeenten met relatief veel kinderen in een asielzoekerscentrum die hiermee worden geconfronteerd, vooral wanneer kinderen met een complexe problematiek in een gespecialiseerde jeugdinstelling moeten worden geplaatst. (LM) ←

Jeugdtarief

Er moeten landelijke, uniforme tarieven komen voor de inkoop van jeugdzorg. Het VNG-bestuur moet hiervoor het komend halfjaar een plan van aanpak opstellen.

Deze oproep van de gemeente Deventer kon op grote steun rekenen van de VNG-leden.

Die tarieven moeten onderdeel zijn van ‘uniforme beleidskaders’, waarin onder meer is aangegeven wat van gemeenten en inkoopregio’s wordt verwacht en welke mogelijkheden er zijn om versnelling aan te brengen in de uitvoering van de jeugdzorg. (LM) ←

IN BEELD

SPANNING IN DE COMMANDOPOST Gespannen volgen vertegenwoordigers van defensie, politie, brandweer en de gemeente Zuidplas het ontmantelen van twee vliegtuigbommen uit de Tweede Wereldoorlog. De bommen waren gevonden in Moordrecht. Tijdens de operatie moesten mensen binnenblijven en werd de A20 afgezet. Het treinverkeer lag enige tijd stil. In de Commando Plaats Incident in het gemeentehuis van Zuidplas hielden de instanties alles in de gaten, zodat er bij noodsituaties snel kon worden ingegrepen. Ook werd gecontroleerd of de noodverordening van de gemeente werd nageleefd.

VUURWERKOPSLAG

‘Hoeveel

waarschuwingen heb jenodig?’

NOG STEEDS WORDT IN WOONWIJKEN VUURWERK OPGESLAGEN.

BURGEMEESTERS MAKEN ZICH GROTE ZORGEN OVER DE VEILIG

HEID VAN ZOWEL OMWONENDEN ALS HULPVERLENERS.

ONDANKS EEN OPROEP VAN LOKAAL BESTUURDERS WIL HET

KABINET DE OPSLAGLOCATIES NOG NIET VERBIEDEN.

Jack Mikkers burgemeester van ’s-Hertogenbosch

Begin dit jaar ontplofte in Rotterdam-Zuid een drugslab in een garagebox in een woonwijk. De explosie liet een enorme ravage achter, drie mensen kwamen om het leven. Het incident had nog groter kunnen zijn: enkele tientallen meters van de ontplofte box was een vuurwerkopslag gevestigd. Hulpdiensten haalden de opslag tijdens de brand die volgde op de explosie in allerijl leeg. Daarmee voorkwamen ze erger.

Ondanks de vuurwerkramp in Enschede in 2000, en die in Culemborg in 1991, zijn er nog altijd zo’n vierhonderd vuurwerkopslaglocaties gevestigd in woonwijken, meldde EenVandaag begin dit jaar. Veelal gaat het om kleinere locaties met een capaciteit tot 10.000 kilo vuurwerk. Voor deze aantallen, denk aan de verkoopvoorraad van de detailhandel, is geen vergunning nodig; wel moet het worden gemeld bij de gemeente. In opdracht van de Tweede Kamer deed de Universiteit Twente vorig jaar opnieuw onderzoek naar de lessen van Enschede en Culemborg. De conclusie: ondanks alle maatregelen na Enschede, gevat in het Vuurwerkbesluit 2002, is de opslag van vuurwerk nog steeds gevaarlijk. En die gevaren doen zich niet alleen voor bij groothandels. Ook bij de kleinere opslaglocaties bestaat het risico op een massaexplosie, waarbij al het aanwezige vuurwerk tegelijkertijd explodeert, ook als daar alleen relatief licht vuurwerk wordt opgeslagen.

SCHRIKKEN

‘Dat rapport was voor ons wel even schrikken’, zegt burgemeester Jack Mikkers van ’s-Hertogenbosch. ‘We hebben altijd gedacht dat de handelsvoorraden relatief veilig werden opgeslagen. Maar dat is dus niet zo.’ Hij verwijst naar de brand in Rotterdam. ‘Hoeveel waarschuwingen heb je nodig?’ Mikkers heeft in het Veiligheidsberaad, het overleg tussen de voorzitters van de 25 veiligheidsregio’s, de brandweerportefeuille. Als het aan het beraad ligt, worden de gevaarlijke opslaglocaties in woonwijken zo snel mogelijk gesloten. Maar, zegt Mikkers, de wetgever is daarvoor aan zet. ‘De staatssecretaris kan dit eenvoudig aanpassen.’

Maar staatssecretaris Chris Jansen van Milieu wil zover nu nog niet

In Rotterdam haalden hulpdiensten eind januari vuurwerk uit een opslag omdat vlakbij brand in een drugslab was ontstaan.

gaan. In reactie op het Twentse rapport zei hij afgelopen oktober dat hij de verpakkingseisen voor vuurwerk verhoogt. Zo zijn zogeheten gaasverpakkingen, goed voor 13 procent van het vuurwerk, niet meer toegestaan. In die verpakkingen blijft er een risico op een massaexplosie, constateerden de UT-onderzoekers. Daarnaast laat Jansen onderzoeken of er aanvullende maatregelen nodig zijn, en of de regels uit het Vuurwerkbesluit uit 2002 nog voldoen. Als dat niet zo blijkt te zijn, kunnen er mogelijk extra maatregelen volgen.

PLEZIER

In een persbericht zei Jansen in oktober voorstander te zijn van ‘een veilig en handhaafbaar vuurwerkbeleid’. ‘Veel mensen ontlenen plezier aan de vuurwerktraditie. Maar het moet wel veilig kunnen. Dat geldt ook voor de opslag van vuurwerk.’

Mikkers ergert zich aan de koppeling die de staatssecretaris maakt tussen het veilig opslaan en het plezier dat vuurwerk mensen biedt. ‘Dat is een andere discussie. Het gaat ons erom dat het gevaar op een ontploffing op een opslaglocatie weggenomen wordt. Ik zou willen dat de staatssecretaris het Vuurwerkbesluit dusdanig aanpast dat opslag in woonwijken niet meer kan. Hij reageert nu heel beperkt door alleen de verpakkingen aan te passen.’

Mikkers wijst erop dat gemeenten ook verantwoordelijk zijn voor brandweermensen die in actie moeten komen bij een vuurwerkbrand. Zij moeten bij een brand in een opslaglocatie uitgaan van de zwaarste categorie vuurwerk. Dat betekent vooral afstand bewaren en zorgen dat omstanders ook uit de buurt blijven. Mikkers: ‘De brandweer wordt hiermee voor een onwenselijk dilemma geplaatst, waarbij het redden van

mensen en het beperken van materiële schade moeten worden afgewogen tegen het risico van massaexplosie. Brandweermensen willen juist in actie komen. Maar we kunnen niet anders. De brandweer kan bij zo’n brand zijn werk niet veilig doen.’

Bijkomend probleem is dat omstanders en omwonenden van de brandweer verwachten dat die gaat blussen. ‘Als dat niet gebeurt, krijg je boosheid, dan komt het draagvlak voor hulpdiensten in gevaar.’

In steeds meer gemeenten gaan stemmen op voor een algeheel vuurwerkverbod. Dat zou ook de problemen met de onveilige opslaglocaties voorkomen. Ook in het Veiligheidsberaad is een meerderheid hiervan inmiddels voorstander. Maar Mikkers is terughoudend. Want, ziet hij: een vuurwerkverbod voorkomt niet dat er vuurwerk wordt afgestoken.

Liever ziet Mikkers dat er op Europees niveau afspraken worden gemaakt. Hij wijst erop dat in Duitsland en België zwaarder vuurwerk mag wordt verkocht dan in Nederland. Een lokaal verbod helpt dan niet. ‘We hebben met elkaar de plicht om de legale omgang met vuurwerk op een goede manier vorm te geven en de samenleving te garanderen dat het veilig is. ‘Die garantie kunnen we nu niet geven.’ ←

Handreiking aanpak vuurwerk Elk najaar zijn politie en justitie druk met onderzoeken naar handel in en opslag van (zwaar) professioneel vuurwerk. Deze illegale opslag levert grote veiligheidsrisico’s op. De Handreiking bestuurlijke aanpak bij aantreffen vuurwerk is bedoeld voor dergelijke situaties en voor VNG-leden gepubliceerd op het VNG Forum: forum.vng.nl

‘De staatssecretaris kan dit eenvoudig aanpassen’

ZEGGENSCHAP POLITIE

Land

mag niet vóór lokaal gaan

BURGEMEESTERS MOETEN EEN STEM KRIJGEN BIJ DE INZET VAN DE POLITIE, STAAT IN EEN MANIFEST VAN DE REGIOBURGEMEES TERS. NU BESLIST DE MINISTER EN HEBBEN BURGEMEESTERS HET NAKIJKEN. HET PROBLEEM WORDT BREED HERKEND, OOK DOOR DE VNG.

HBasisteams uit het hele land worden bijvoorbeeld steeds vaker opgetrommeld bij ordeverstoringen, evenementen en voetbalwedstrijden. Vanwege een demonstratieverbod na de wedstrijd Ajax-Maccabi Tel Aviv grijpt de politie in.

et veiligheidsbestel piept en kraakt, constateren politiewetenschappers al een aantal jaren. De samenleving kreeg sinds de start van de nationale politie in 2013 te maken met nieuwe problemen, zoals radicalisering en terrorisme, ondermijning, polarisatie, maatschappelijke onrust en cybercrime. Het lijkt logisch dat de minister van Justitie en Veiligheid, die over het beheer van de politie gaat, hiervoor agenten vrijmaakt. Maar het gevolg is dat de burgemeesters het moeten doen met de capaciteit die overblijft. Basisteams uit het hele land worden bijvoorbeeld steeds vaker opgetrommeld bij ordeverstoringen, evenementen en voetbalwedstrijden. Vorige maand was dit nog het geval bij de rellen na de wedstrijd Ajax-Maccabi, waarbij onder meer een beroep werd gedaan op basisteams uit OostNederland. Politiecapaciteit uit de regio’s gaat ook naar extra taken op het gebied van bewaken en beveiligen van personen en voor de begeleiding van asielzoekers in Ter Apel en Budel.

CHECKS AND BALANCES

Het lastige daarbij is dat de minister van ‘eigenstandig besluit over afwegingen rondom bijstandsaanvragen’, zegt burgemeester Lieke Sievers

‘We willen lokaal meer ruimte krijgen om te werken aan leefbare, veilige buurten’

van Edam-Volendam. Terwijl de nationale politie de keuze maakt waar die capaciteit vandaan komt.’ Een ander probleem is dat de landelijke politiek – de Tweede Kamer – zich er ook mee bemoeit, analyseert ze. ‘Een bijzondere situatie, want formeel ligt het gezag op lokaal niveau, bij de officier van justitie en de burgemeester.’

CAPACITEIT

Terwijl burgemeesters verantwoordelijk zijn voor de openbare orde en veiligheid in hun gemeente, is ‘geen capaciteit’ een veelgehoorde klacht. Volgens Sievers, die jarenlang als districtschef en hoofd bedrijfsvoering voor de politie werkte, zijn de checks and balances in het politiebestel scheefgegroeid. ‘In de Politiewet kent het politieapparaat twee gezagen: het openbaar bestuur en het Openbaar Ministerie. Maar het beheer valt onder het ministerie van Justitie. Als je kijkt naar de scheiding der machten, dan hebben we het in Nederland dus niet goed georganiseerd.’

Vóór de nationalisering van de politie lag het beheer van de politie bij het ‘kernministerie’ van Binnenlandse Zaken. ‘Dat zorgde voor het noodzakelijke evenwicht tussen repressie en preventie, tussen openbaar bestuur en de justitiële taken van de politie.’

De burgemeester van Edam-Volendam pleit voor een inhoudelijke en fundamentele stelseldiscussie, omdat

zowel de trias politica als de verhoudingen tussen het beheer en gezag op landelijk niveau als de invloed van het lokale gezag weer in ere moeten worden hersteld. ‘Het versterken van veiligheid in plaats van vooral het bestrijden van onveiligheid. Dat vraagt om structurele veranderingen en herstel van de balans tussen openbaar bestuur, Openbaar Ministerie en de ministeries van JenV en BZK.’

TWIN TOWERS

De verantwoordelijkheden van burgemeesters op het gebied van openbare orde en veiligheid zijn alleen maar toegenomen, constateert Lieke Sievers. Ze wijst op de politie-inzet bij personen met verward gedrag, bij crisisplaatsingen en bij burgemeesterssluitingen van woningen. Repressieve maatregelen, terwijl de noodzaak voor preventie groot is. ‘We hebben een decentrale, gezamenlijke aanpak nodig. Mensen met verward en problematisch gedrag zijn bijvoorbeeld een probleem dat niet meer alleen door de politie kan worden opgelost.’

Sievers heeft het idee dat de oplossingen die nu worden bedacht, gebaseerd zijn op oude ideeën van twintig jaar geleden, vóór de vorming van de nationale politie. ‘Na de rampen in Enschede en Volendam werd een gebrek aan coördinatie ervaren in de crisisbestrijding. De aanslagen op de Twin Towers versterkten de

De verantwoordelijkheden van burgemeesters op het gebied van openbare orde en veiligheid zijn alleen maar toegenomen, zoals politie-inzet bij personen met verward gedrag.

Verbinding maken met de samenleving is een reden waarom veel politiemensen voor het werk kiezen.

behoefte aan centralisering.’ Nu staat de samenleving voor andere uitdagingen. ‘De afstand tussen overheid en samenleving vraagt juist om decentrale oplossingen.’

Ook het Manifest Lokaal Gezag van de regioburgemeesters, die het gezag van de politie vanuit het landelijke bestuur vertegenwoordigen, vindt dat het politiebestel niet meer naar behoren functioneert. De regioburgemeesters vrezen dat het lokaal gezag ‘een papieren werkelijkheid’ gaat worden. De politie dreigt uit de spreekwoordelijke haarvaten van de samenleving te verdwijnen.

EXTRA ZUURSTOF

‘Soms lastig te volgen’, vindt burgemeester Frederiek Schouwenaar van Veere de bestuurskundige discussie over het politiebestel. Ze heeft niet het gevoel dat haar lokaal gezag is aangetast. ‘Als het nodig is, zoals laatst bij het bezoek van de koning, kan er worden opgeschaald. In het veiligheidsspectrum weet ik dat de politie er altijd is. Bij aanslagen is er een landelijk Rapid Response Team en bij terreur staat de Dienst Speciale Interventies klaar.’ Maar als er geen direct gevaar is en het gaat om ‘lokaal maatwerk’, dan wordt het moeilijker, geeft de burgemeester toe. ‘Dan ben je als politie te vaak reactief bezig.’

Basisteams in de wijken zijn gebaat bij ‘extra zuurstof’, stelt ze. ‘Ze verdienen steun, rugdekking en waardering maar worden te veel belast met bureaucratie.’ Als leidinggevende bij de politie zag ze ‘de blauwe vlam brandend houden’ als een belangrijke taak. Dat lukt het beste als haar teams in verbinding waren met de samenleving, de reden waarom veel politiemensen voor dit werk kiezen. Tegelijkertijd, geeft ze toe, zat ze als leidinggevende heel vaak over capaciteit te praten. ‘En daarbij was de vraag regelmatig hoe we dat probleem gingen oplossen.’

Besturen is omgaan met schaarste, zegt Schouwenaar. Daarom hoor je haar niet zo snel mopperen over een gebrek aan politiecapaciteit. ‘De discussie zou vooral moeten gaan over hoe we de politie zo effectief mogelijk kunnen inzetten.’ Ze is blij met de ondersteuning van boa’s op het gebied van leefbaarheid en veiligheid, ‘maar het ontslaat de politie er niet van om de verbinding met inwoners te houden.’ Juist omdat zij óók het geweldsmonopolie hebben, slagen politiemensen er beter in de verbinding te maken.

Het vertrouwen van de inwoners in de politie is onverminderd groot. Community policing, dicht op de buurten en wijken, is een discipline waarin de Nederlandse politie, evenals de Londense Metropolitan Police, van oudsher goed is. ‘Juist omdat wij achter de voordeur komen en het vertrouwen hebben, kunnen we escalaties voorkomen.’ Ze noemt het voorbeeld van het Hoofd handhaven netwerken, een politiemedewerker die zich in burger tussen demonstranten begeeft. ‘Die functioneert zo goed omdat er een backup is van collega’s van de ME die kunnen ingrijpen als het misgaat.’

Geweld en verbinding zijn volgens haar twee kanten van dezelfde medaille. ‘In de discussie mis ik soms de waardering voor deze bijzondere eigenschap van politiemensen.’

DUIZENDDINGENDOEKJE

Korpschef Janny Knol noemt het ‘een goede ontwikkeling’ dat gemeenten zich, ook in de commissie Bestuur en Veiligheid van de VNG, beraden op veranderingen in het veiligheidsbestel. Ze heeft tegelijkertijd een kanttekening bij de politieke roep om meer aanwezigheid in de wijken. ‘Het overgrote deel van de criminaliteit heeft tegenwoordig op de een of andere manier een onlinecomponent, een deel van de misdrijven vindt volledig online plaats.’

Knol constateert dat veranderingen in onder meer het sociaal domein direct consequenties heeft voor het politiewerk. ‘Denk aan laagdrempelige inloopvoorzieningen, opvangplekken, opbouwwerkers en ga zo maar door. In steeds meer gevallen geldt: als de politie niet zou komen, zou er niemand zijn. Hoe meer de publieke sector zich terugtrekt, des te meer de politie een duizenddingendoekje wordt.’ Dat is slecht nieuws voor de vaak kwetsbare en hulpbehoevende burgers, zegt Knol.

Het zorgt er ook voor dat de kernfunctie van de politie onder druk komt te staan. ‘Ik vind het daarom van belang dat wij veel structureler gaan samenwerken met andere partijen in de intake en afhandeling van incidenten. Hier zijn al mooie voorbeelden van, bijvoorbeeld centra seksueel geweld waar partijen gezamenlijk kijken naar welke manier van opvolgen het best aansluit bij wat een burger nodig heeft. Gemeenten kunnen dit soort ontwikkelingen stimuleren en aanjagen.’ ←

Manifest In het Manifest Lokaal Gezag 2024 formuleren de regioburgemeesters negen knelpunten voor de politie. De VNG en het Nederlands Genootschap van Burgemeesters sluiten zich hierbij aan. Het manifest is te lezen op regioburgemeesters.nl en op vng.nl.

Verbeelding

Verbeelding speelt een belangrijke, maar ondergewaardeerde rol in het publiek debat, laten de auteurs van een nieuwe bundel zien.

Het openbaar bestuur is een uiting van verbeelding. Het is geen bestaand object dat je even vast kunt pakken, het is een bedenksel, een afspraak tussen mensen om ons als zodanig te organiseren. Maar er is maar weinig aandacht voor verbeelding in het openbaar bestuur, zien de samenstellers van een nieuwe bundel. Zij zetten het ‘ver-beelden’ van het bestuur centraal.

Die verbeelding is op het oog minder noodzakelijk geworden door voortschrijdende techniek en een veranderde staatsinrichting. In de oude vorstendommen van voor de Franse Revolutie was verbeelding nodig om de macht van de vorst te symboliseren. Tegenwoordig gebeurt dat op basis van wetten en regels,

Over mensen

en is het openbaar bestuur rationeel en objectief. Maar het openbaar bestuur kan niet zonder verbeelding. Dat begint al klein en

praktisch, met logo’s en beeldmerken die gemeenten gebruiken. Maar ook metaforen als het Huis van Thorbecke zijn producten van onze verbeelding. Dergelijke verbeeldingen helpen om de samenleving te ordenen en waar nodig te veranderen, maar kunnen ook belemmerend werken. Zo is het openbaar bestuur veel meer organisch dan een concept als een Huis van Thorbecke met drie vaststaande verdiepingen doet vermoeden. Maar dan moeten beelden wel overtuigen, stellen de auteurs. Daarvoor verdiepen ze zich onder meer in de manier waarop het openbaar bestuur in de cultuur en in de literatuur wordt neergezet.

Geerten Boogaard, Boudewijn Steur, Rik Dekker en Sebastiaan van der Lubbe (red.), Het Huis van Thorbecke. Verbeelding in het openbaar bestuur. Boom, € 24,90.

Hoe is het mogelijk dat in een rijk land als Nederland één op de drie mensen moeite heeft om rond te komen?

Die vraag staat centraal in We hebben het over mensen van Esmah Lahlah, voormalig wethouder van Tilburg en nu lid van de Tweede Kamer. Als wethouder kreeg Lahlah landelijke bekendheid door een maand van een bijstandsuitkering te

leven en werd ze uitgeroepen tot Beste Lokale Bestuurder. Lahlah zegt dat alle verhalen die mensen de afgelopen jaren met haar deelden, haar beleidsideeën hebben gevormd. Die verhalen komen in het boek terug. Van Hanny bijvoorbeeld, die met haar stofzuiger de vernederende gang naar het gemeentehuis moest maken om te bewijzen dat die kapot was en ze

echt een nieuwe nodig had. Zo komen meer voorbeelden langs die veel wethouders zullen herkennen. Met het boek wil Lahlah niet alleen de problemen blootleggen, maar ook perspectief bieden en inspireren tot actie.

Esmah Lahlah, We hebben het over mensen. Pleidooi voor een waardig bestaan. Uitgeverij De Geus, € 16,99.

ACTUEEL

Beste Thorbeckeprofessor,

Ik heb op de A50 in de file gestaan. Maar ik heb liever dat ik daar in de file sta dan in de binnenstad.

van Mobiliteit mijdt het centrum van Arnhem om het verkeer in de stad te ontlasten, de Gelderlander 25 november

Financiële conditie is verslechterd

GERRITSE EN ED KERKHOFF,

Geachte heren,

‘Zomaar’ kan het in elk geval niet. De raad moet dat in zijn Reglement van Orde op een politiek neutrale manier regelen. Alleen al de suggestie dat een bepaalde politieke richting minder spreektijd krijgt, is dodelijk.

Bovendien zit er altijd een ondergrens: iedere volksvertegenwoordiger moet individueel minimale ruimte krijgen om zijn of haar werk te doen. Maar binnen die marges is wel een verdeling van de spreektijd mogelijk die rekening houdt met de grootte van fracties of met afsplitsers. Ook de omvang van een fractie is immers een uitspraak van de kiezer. ←

De VNG checkt jaarlijks de financiële conditie van de gemeenten. Dat gebeurt op basis van tien kengetallen in de jaarrekeningen over het afgelopen jaar. Voor elke onvoldoende gaat er een heel of half punt af van de startscore van tien punten. Vijftien gemeenten scoorden in 2023 een onvoldoende; een jaar eerder waren dat er nog 11. Daarnaast liep het aantal gemeenten met een negatief exploitatieresultaat op. In 2022 waren dat er 31, vorig jaar 72. Dat komt onder meer omdat gemeenten de afgelopen vier jaar meer zijn gaan investeren, nadat die investeringen volgens de VNG ‘jarenlang ver onder de maat’ waren. Dat doen ze bijvoorbeeld door scholen te bouwen. Het aantal gemeenten met een negatief exploitatieresultaat schommelt jaarlijks, omdat gemeenten niet elk jaar grote uitgaven doen. Wel is het aantal gemeenten dat al meer dan drie jaar een negatief resultaat schrijft, verdubbeld van vijf naar tien. ←

Ook een vraag voor Geerten Boogaard?

Stuur een mail naar: thorbeckehoogleraar@ vngmagazine.nl.

FLORIS

RAADSPROGRAMMA

masterpiece van participatie

DE GEMEENTERAAD VAN HARDENBERG WERKT AAN DE ONTWIK

KELING VAN EEN VERPLICHTE GROENE EN GEZONDE MAATLAT VOOR BIODIVERSITEIT, KLIMAAT EN GEZONDHEID. EEN UNIEK INITIATIEF OMDAT DE RAAD HET VOORTOUW NEEMT, ÉN DAAR GEZONDHEID ALS PARAMETER AAN TOEVOEGT.

Na de laatste gemeenteraadsverkiezingen werd in Hardenberg een brede coalitie gevormd met 26 van de 33 raadszetels. ‘Een vastomlijnd coalitieakkoord leek ons daarom niet zo’n goed idee’, vertelt ChristenUnie-fractievoorzitter Simone Hof. ‘Er werd ingezet op een soort raadsprogramma.’

Kapstok daarvoor vormde het visiedocument klimaat, biodiversiteit en water van het college. Daarin was sprake van een maatlat waarvan de criteria nog ingevuld moesten worden, zegt Hof. ‘De raad trok dit naar zich toe en verbreedde de maatlat door het onderdeel gezondheid toe te voegen. Daarmee kunnen we onze wijken

en bedrijventerreinen voor de toekomst beter inrichten in relatie tot het klimaat, de biodiversiteit en tot de gezondheid en het welbevinden van inwoners.’

Een raadsbrede stuurgroep ging een jaar geleden met de invulling van de maatlat aan de slag. Deze wordt naar waarschijnlijkheid in februari 2025 aangenomen en ingezet.

Hof noemt het een programma waarmee de raad substantieel kan sturen in de samenleving. ‘Waar voorheen de raad daarin vaak een wat afwachtende houding aannam, doen we dat nu niet. Er moeten bijvoorbeeld zo snel mogelijk nieuwe woningen komen. Daar wil de raad graag aan voldoen. Wij gaan echter niet mee in de teneur dat dit in tegenspraak is met een groene en gezonde invulling van een wijk.’

TOEKOMSTBESTENDIG

Volgens Bert Gelling, VVD-fractievoorzitter en voorzitter van de raadsstuurgroep, is Hardenberg voortvarend aan de slag gegaan met de aantallen te bouwen woningen. De laatste jaren werden al die bouwprogramma’s ingegeven door de wens om tempo te maken, en om vanwege de bouwkosten en grondprijzen kleiner te bouwen. ‘Maar om vervolgens later maar te bezien hoe de boel kwalitatief ingevuld kan worden, daar trekt de raad een streep’, zegt Gelling. ‘We zetten niet voor de korte termijn alle belangen voor de lange termijn opzij. De raad zet in op toekomstbestendig bouwen, ook voor de komende generaties.’

Dat er tegenwoordig op klimaat en biodiversiteit wordt gefocust is volgens Gelling niet zo raar omdat bodemgesteld-

heid leidend is. ‘De stuurgroep gaat een stap verder door daar gezondheid aan toe te voegen. De raad wil ook dat er goede fietspaden komen en dat onze kinderen veilig naar school kunnen lopen. Het is echt belangrijk dat we buurten ontwikkelen waar groen, klimaat en welzijn maatgevend worden. De maatlat bepaalt daarvoor straks bij nieuwe ontwikkelingen de ondergrens.’

Hof schetst een beeld van wijken waarin mensen elkaar op een natuurlijke manier kunnen ontmoeten en waar gemeenschapszin en sociale cohesie worden gestimuleerd. Dat impliceert een kleinere rol voor de auto en juist een grotere rol voor wandelen en fietsen. ‘We kennen allemaal de wijken uit de jaren zestig en zeventig die nu tegen de vlakte gaan. Als wij over twintig jaar door de nieuwe wijken lopen, willen we kunnen zeggen: dat hebben we mooi gedaan met elkaar. De woningen moeten er dan nog altijd netjes bijstaan en voldoen aan de eisen van de maatlat. Daarom concentreert de raad zich op wijken waar bewoners zich op een natuurlijke manier kunnen bewegen.’

ONTSLOTEN

De ChristenUnie-fractievoorzitter doelt daarmee onder meer op wijken

vanwaaruit je snel bij wandel- en fietsgebieden bent. Dan hoeven mensen niet eerst in de auto te zitten om ergens de benen te kunnen strekken. ‘De stuurgroep onderzoekt nu bijvoorbeeld ook in hoeverre het mogelijk is om inwoners te verplichten hun voortuin niet te verstenen en een deel van de achtertuin groen in te richten. We werken nadrukkelijk aan een zo gezond mogelijke leefomgeving, daarmee vergroot je ook de biodiversiteit. Het gaat de raad zowel om het fysieke als mentale welzijn van onze inwoners.’ Volgens VVD’er Gelling geeft de raad normaliter weliswaar de kaders mee, maar is de invulling meestal aan het college. De raad wordt dan pas weer geïnformeerd ‘als bij wijze van spreken de verkoopbrochures bij de makelaars liggen’, ziet hij. ‘Hoewel de raad de kwalitatieve kaders wel meegaf, constateerden we telkens dat bouwprojecten steeds

minder aansluiten bij de kwalitatieve gedachten die de raad daarbij heeft.’ Dat was reden voor de raad om zelf de handschoen op te pakken. Belangrijk daarbij is dat de raad de kaders vaststelt en veel sneller in het proces wordt betrokken. Gelling: ‘Voorafgaand aan de gebiedsontwikkeling worden straks de eerste ontwerpen al besproken. Nu zullen er best bestuurders zijn die dat wat lastig vinden, want je moet al vroeg in het proces min of meer met de billen bloot. Doen we dit echter niet, dan komt de raad pas laat in het proces aan bod en is het risico groot dat plannen worden tegengehouden. Dit leidt vervolgens tot vertraging, terwijl er juist vaart gemaakt moet worden met de woningbouw.’

LEKENBESTUURDERS

Raadsleden zijn lekenbestuurders die overdag druk met andere dingen bezig

‘We kennen allemaal wijken die nu tegen de vlakte gaan’

Bert Gelling, VVD-fractievoorzitter, en ChristenUnie-fractievoorzitter Simone Hof. (Beeld: gemeente Hardenberg)

zijn. Het idee van de stuurgroep was dan ook om iemand in te huren die hen in het proces voor de maatlat zou begeleiden. ‘Daarnaast gaf een betrokken ambtenaar ons het advies om de ambtelijke organisatie actief in het proces te betrekken’, zegt Gelling. ‘Hij voorspelde dat er met een extern opgestelde maatlat niets zou gebeuren. Dan beklijft het niet in de organisatie. Het proces vraagt echt om een andere denkwijze, voordat zo’n organisatie kantelt moet er heel veel gebeuren.’

Daarom besloot de raad uiteindelijk om een stuurgroep op te tuigen waarin alle raadsfracties deelnemen. Naast de ingehuurde procesbegeleider zijn ambtenaren betrokken in het proces en is er een continue terugkoppeling met de raad, het college en de ambtelijke organisatie. Gelling: ‘Daarmee is het niet alleen de raad die telkens ergens iets van vindt. Het gehele proces wordt intensief vormgegeven door

‘We werken nadrukkelijk aan een zo gezond mogelijke leefomgeving’

begeleiders vanuit iedere invalshoek. Daar is ook nog een groep van kritische vrienden bijgezet. waaronder de GGD, de woningbouwstichting, een aannemer en Landschap Overijssel. Die professionals geven op werkgroepavonden hun input. Daarvoor worden ook inwoners uitgenodigd. Dit is een masterpiece van participatie.’

VOORUITLOPEN

Volgens Gelling haken steeds meer mensen vanuit de gemeentelijke organisatie aan. Hij complimenteert de organisatie, omdat de laatste twee ontwikkelingen al vooruitlopen op de maatlat. Verder heeft de stuurgroep zich verplicht om een maatschappelijke kosten- en batenanalyse te laten uitvoeren. ‘Dit om inzichtelijk te krijgen wat een groene en gezonde wijk nu eigenlijk financieel oplevert en waar de baten terechtkomen. Daarin

Als het aan de raad van Hardenberg ligt, worden woonwijken duurzamer en gezonder.

wordt ook gekeken naar de weerslag op toekomstige maatschappelijke kosten.’ Het mooie van deze aanpak is, stelt Hof, dat de stuurgroep naast de ambtelijke organisatie ook alle raadsleden en het college verleidt om hier samen positief mee aan de slag te gaan. ‘Ik merk dat mensen er heel enthousiast van worden. Dat is natuurlijk ook wel belangrijk om het straks onder breed draagvlak te laten functioneren. Waar in het begin het college aangaf dat de maatlat een leuke handreiking was, is er nu het besef dat dit echt beleid gaat worden. Alle plannen die we gaan ontwikkelen, worden langs die groene en gezonde maatlat gelegd zodra die er is. Het is niet vrijblijvend. De stuurgroep heeft het afgelopen jaar flink druk op het proces gehouden, om het in deze raadstermijn te kunnen afronden. En dat gaat lukken: in februari 2025 ronden we het af.’ ←

André Krouwel Oprichter Kieskompas politicoloog Vrije Universiteit andre.krouwel@vu.nl @AndréKrouwel

COLUMN

DADERS EN SLACHTOFFERS

Naast de mensen die slachtoffer werden van geweld tijdens de ongeregeldheden na de wedstrijd Ajax-Maccabi Tel Aviv, sneuvelde die avond ook de waarheid. Aanvankelijk meldden nationale en internationale media correct dat Maccabi-supporters zich schuldig maakten aan racistische leuzen, het mishandelen van voorbijgangers, aanvallen op taxichauffeurs en agenten, vernielingen en het weghalen van Palestijnse vlaggen van woningen. Maar al snel kantelde het verhaal: de Israëlische Maccabi-supporters veranderden van daders in ‘slachtoffers van antisemitisme’. Dit sluit aan bij het dominante frame waarin geweld tegen Israëli’s vaak snel wordt gekoppeld aan termen als ‘holocaust’ en ‘pogrom’. Vrijwel alle media pasten hun berichtgeving aan, zodat deze beter aansloot bij bestaande vooroordelen. Ook de burgemeester en de premier voegden zich in het dominante discours. Hoe konden bestuurders zich zo laten meeslepen? De Israëlische wetenschapper Gadi Wolfsfeld toont aan dat autoriteiten die in crisissituaties de grip op politieke gebeurtenissen verliezen, vaak ook de controle over de berichtgeving kwijtraken. Hier speelde de Israëlische regering slim op in. Binnen enkele uren organiseerde zij een propagandistische persconferentie waarin het Israëlische slachtofferschap werd benadrukt en moslims als geweldplegers werden neergezet. Israël dreigde zelfs vliegtuigen te sturen om bedreigde joden te repatrië-

EEN GIFTIGE

ren. Deze propaganda had effect: belangrijke bestuurders en mediakanalen brachten het al snel als een conflict tussen moslims en joden, en niet als het geweld van een racistische supportersclub. Geen enkele bestuurder kan verrast zijn dat de harde kern van voetbalsupporters bij veel clubs extremistische, racistische en soms zelfs fascistische opvattingen koestert en uitdraagt. Maccabi’s ultrahooligans zijn openlijk nationalistischzionistisch en opereren steeds gewelddadiger. Een giftige identiteitspolitiek sluipt gestaag alle lagen van de samenleving in: sport, onderwijs, kunst en al langer ook de politiek en het openbaar bestuur. In combinatie met toenemende islamofobie en antisemitisme zal dit nog tot vele geweldsuitbarstingen leiden. Terwijl bestuurders en veiligheidsdiensten elkaar de schuld geven van het voetbalgeweld, blijft het diepere, fundamentele probleem onopgelost. Voor journalisten en bestuurders wordt het moeilijker om af te wijken van het steeds extremere en bevooroordeelde dominante discours in onze samenleving. Mensen zien de wereld door een frame van ‘waarheden’ die keer op keer door media en politici worden herhaald. Informatie die niet binnen dat frame past, wordt genegeerd of direct verworpen. Bestuurders staan dan voor een keuze: capituleren voor het dominante verhaal, of het risico nemen dat ze, door tegen de stroom in te gaan, zelf onderdeel van het conflict worden. ←

BETOOG GER DE

WEERT

‘Gemeente, rapporteer óók over duurzaamheid’

Ondernemingen zijn verplicht om te rapporteren over hun duurzaamheid, maar overheden niet. Toch start een brede coalitie van gemeenten nu uit eigen beweging met de rapportages. Gelijke monniken, gelijke kappen, schrijft wethouder Ger de Weert.

Op het gebied van waardecreatie maken we wereldwijd een transitie door. Waar voorheen vooral werd gestuurd op het bbp en het resultaat voor aandeelhouders, worden niet-financiële resultaten steeds belangrijker. In de loop van de tijd zijn er diverse raamwerken voorbijgekomen, zoals de sociale duurzaamheidsdoelen (SDG) van de VN, brede welvaart en de Europese CSRD-richtlijn, die bedrijven verplicht om te rapporteren over hun impact op mens en klimaat. En ook al zijn het verschillende initiatieven, met verschillende invalshoeken, in feite beogen ze allemaal hetzelfde: op een brede manier welvaart creëren.

Het bedrijfsleven krijgt met de CSRD-richtlijn nu

regelgeving opgelegd: zij zijn, afhankelijk van de omvang van de activiteiten, verplicht onder andere te rapporteren over doelstellingen en bereikte resultaten op het gebied van environment, sociale aspecten en governance (ESG). En niet alleen over de eigen directe impact, maar de hele keten.

Maar waarom legt een overheid deze regels op voor het bedrijfsleven, maar blijft ze zelf buiten schot?

Die vragen horen we steeds vaker. Gelijke monniken, gelijke kappen. Daarnaast zou het logisch zijn dat we dit als decentrale overheden ook willen. Wij zijn er toch om maatschappelijke effecten te realiseren?

COALITIE

Het was daarom voor ons een logische keuze om aan te sluiten bij het initiatief van de gemeente Haarlem: de coalition of the willing. Deze coalitie heeft in november een handreiking gepubliceerd. Hiermee ontstaat een standaard waarlangs we kunnen rapporteren.

‘Wij zijn er toch om maatschappelijke effecten te realiseren?’

Dat het onderwerp binnen de decentrale overheid speelt, blijkt wel uit de brede coalitie die zich heeft gevormd bij de totstandkoming van deze handreiking. Rapporteren over ESG is echter niet het doel. De rapportage draagt bij aan de transparantie op het gebied

Schrijf ook een betoog voor VNG Magazine: redactie@vngmagazine.nl

Beeld: gemeente Etten-Leur

van ESG om daarmee een beweging in gang te zetten op deze onderwerpen. Daarnaast draagt het bij aan het onderling benchmarken en het delen van best practices.

In Etten-Leur hebben we in 2022, vanuit de nieuwe Omgevingswet, de programma-indeling in onze verantwoordingen aangepast. Dit heeft erin geresulteerd dat duurzaamheid is opgenomen in het raadsprogramma. We zetten in op beleid om effect te sorteren op onze inwoners en het bedrijfsleven. Duurzaamheidsrapportages beginnen echter bij je eigen bedrijfsvoering. Zo kijken we naar onze eigen CO2-uitstoot. Door intern het gesprek hierover te hebben, ontstond het beeld dat als we onze bedrijfsvoering zichtbaar verduurzamen, we ook geloofwaardiger worden richting inwoners en het bedrijfsleven. Practice what you preach.

KLEIN BEGINNEN

Belangrijk bij deze ontwikkelingen is klein beginnen. Daar sluit starten met de CO2-uitstoot binnen de eigen bedrijfsvoering goed bij aan. De volgende stap is dan het in kaart brengen van de uitstoot binnen onze eigen keten en dus ook Etten-Leur. Om vervolgens te bepalen hoe we invloed met beleid kunnen uitoefenen op het reduceren van de CO2-uitstoot. Daarna willen

‘Als we onze bedrijfsvoering verduurzamen, worden we geloofwaardiger richting inwoners en bedrijven’

we kijken naar de andere programmaonderdelen op het gebied van duurzaamheid. Ten slotte zullen we ook aan de slag gaan met sociale aspecten en governance. Het doel voor nu is dat we de raad meenemen in onze plannen, voortgang kunnen boeken en dus kunnen leren. En dat we in 2026 bij de totstandkoming van het nieuwe raadsprogramma de raad bottom-up kunnen faciliteren met het definiëren van meer concrete effecten die we als gemeente willen bereiken op het gebied van duurzaamheid. ←

Ger de Weert (CDA) is wethouder van Etten-Leur. De Handreiking duurzaamheidrapportage en -verantwoording voor decentrale overheden staat op vng.nl.

PERSONALIA

OVERSTAP

Miguel Israel

Israel verruilt de Tweede Kamer, waar hij veertien jaar voor

Vanwaar deze overstap? ‘Toen ik de vacature in Utrecht te zien kreeg, begon er iets te sprankelen. Dat was voor het eerst in jaren bij een vacature. Ik was helemaal niet op zoek naar een andere baan, maar kreeg deze functie getipt. Ik kom uit Utrecht, studeerde daar planologie en ik kom er nog steeds vaak. En de functie zelf is heel interessant. Ik werk graag in een politieke context met maatschappelijke relevantie. Utrecht heeft een zelfbewuste raad en een zelfbewuste griffie, ook dat spreekt me aan.’

Wat laat u achter? ‘Ik ben eigenlijk nog helemaal niet klaar in de Tweede Kamer. Ik laat een professionele organisatie achter. Ik laat nu allerlei klussen uit mijn handen vallen, zoals de evaluatie van de kabinetsformatie. De afgelopen veertien jaar heb ik van de Kamerorganisatie veel ruimte en vertrouwen gekregen. Ik was onder meer griffier van de parlementaire enquêtecommissie Groningen. Daar ben ik het meest trots op. In Groningen hebben we veel keukentafelgesprekken gevoerd. We zagen dat de Groningers het vertrouwen in de overheid echt hadden verloren en in ons nog een laatste mogelijkheid zagen om iets recht te zetten. Dat motiveerde ons als team enorm. En het lukte om de politiek buiten de commissie te houden. We hebben gezien hoe groot de afstand is tussen de systeemwereld van de Haagse bureaucratie en de leefwereld van de Groningers.’

Wat heeft u geleerd? ‘Dat er echt wat stukgaat als we de leefwereld van mensen over het hoofd zien. Ik hoop in Utrecht bij te dragen aan direct contact met de inwoners waar we voor werken. Ik heb geleerd dat je als politiek neutrale griffier veel van de inhoud moet weten, maar vooral ook mensenkennis moet hebben. Ik wil in de eerste periode ook veel gaan luisteren. Om daarna kleine stappen te zetten voor een groter doel.’ (RvdD) ←

OVERLEDEN

Martine Overmeer-Jansen, VVD-raadslid in Hof van Twente, is op 12 november op 72-jarige leeftijd overleden. Ze zat sinds 2022 in de gemeenteraad maar was al langer actief voor de VVD en de lokale politiek, aanvankelijk in Naarden, later in Hof van Twente.

Carola van ’t Schip-Nieuwboer, raadslid voor de lokale partij DOP in de gemeenteraad van Dijk en Waard, is op 21 november op 56-jarige leeftijd overleden. Ze was ruim 26 jaar raadslid, eerst in Heerhugowaard en daarna in Dijk en Waard.

GEMEENTEN

Marjan van Kampen (CDA) is op 12 november begonnen als waarnemend burgemeester van Bergen (Noord-Holland). De benoeming duurt tot 31 januari 2025. De zittende burgemeester Lars Voskuil (PvdA) is tot eind januari met verlof nadat de gemeenteraad een motie van wantrouwen tegen hem aannam. Van Kampen is burgemeester van Schagen. Ze zal beide burgemeesterschappen combineren.

Burgemeester Ester Weststeijn is door de gemeenteraad van Rozendaal voorgedragen voor een tweede termijn, die ingaat op 14 februari 2025. Weststeijn begon in februari 2019 in Rozendaal. Daarvoor werkte ze onder meer als concerncontroller bij de gemeente Pijnacker-Nootdorp.

Miguel

Victor Molkenboer (PvdA) stopt als burgemeester van Woerden. Zijn tweede ambtstermijn eindigt op 28 februari 2025. Hij is dan 67 jaar en wil niet in aanmerking komen voor herbenoeming voor een derde termijn. Voordat hij in 2013 naar Woerden ging, was Molkenboer burgemeester van Leerdam (2005-2013) en raadslid en wethouder in Leiderdorp.

Burgemeester Lieke Sievers van Edam-Volendam stopt in maart 2025. Sievers is dan ruim acht jaar burge-

meester geweest. Ze begon in december 2016 in EdamVolendam. Daarvoor had ze een lange loopbaan in het veiligheidsdomein. Tussen 1982 en 2008 werkte ze bij de politie. Aansluitend was ze directeur van de veiligheidsregio IJsselland en ook regionaal commandant van de brandweer.

Jeroen Gebben (VVD) stopt als burgemeester van Tytsjerksteradiel. Hij wordt directeur Veiligheid bij de Veiligheidsregio Fryslân en algemeen commandant van de Brandweer Fryslân.

Gebben start op 1 maart 2025 in zijn nieuwe functie. Zijn laatste werkdag als burgemeester is vrijdag 28 februari, precies acht jaar na zijn installatie. Voordat Gebben in 2017 burgemeester werd, was hij raadslid en wethouder in Barendrecht.

Burgemeester Anton Ederveen van Valkenswaard stelt zich niet beschikbaar voor een nieuwe, vierde termijn. Zijn derde termijn loopt af op 19 maart 2025. Hij is dan achttien jaar burgemeester geweest van Valkenswaard. Bij zijn start

Ingezonden mededeling

Ons aanbod

redactie@vngmagazine.nl

Laat u inspireren door onze opleidingen en congressen

Om welk vakgebied het ook gaat: als geen ander weten we hoe complex de inhoud van beleid en wet- en regelgeving kan zijn. Kom daarom naar een van onze inspirerende en verdiepende congressen.Voor heldere en praktische handvatten én om vakgenoten uit het hele land te ontmoeten.

Ons hele aanbod vindt u op vngconnect.nl

in Valkenswaard was de CDA’er de jongste burgemeester van Nederland. Daarvoor was hij al wethouder in het Amsterdamse stadsdeel GeuzenveldSlotermeer.

Roderick van de Mortel (VVD) stopt per 1 april 2025 als burgemeester van Vught. Hij is dan drie termijnen burgemeester geweest. Van de Mortel startte in april 2007 als burgemeester van Vught. Daarvoor was hij politiek actief in ’s-Hertogenbosch, waar hij achtereenvolgens

4-daagse training Woonbeleid start 23 januari Utrecht

Leertraject Onderwijs 2024-2025 start 4 maart Utrecht

Gemeentelijk Grondstoffencongres 20 maart (save the date) NBC Nieuwegein

Sociale Toer 2025 20 maart (save the date) Amersfoort

commissielid (1994-1996), raadslid (1996-2002) en wethouder (2002-2007) was.

De gemeenteraad van Horst aan de Maas heeft Ryan Palmen voorgedragen voor een tweede termijn als burgemeester. Die gaat in op 1 april 2025. Voordat Palmen (VVD) in 2019 in Horst aan de Maas werd benoemd, was hij burgemeester van Hilvarenbeek (2010-2019) en wethouder in Simpelveld (2003-2010).

Huug Derksen is per 1 december aan de slag gegaan als waarnemend gemeentesecretaris in Sint-Michielsgestel. In 2021 was hij daar ook al interim-secretaris. Hij volgt Dirk van Eeten op, die per dezelfde datum als gemeentesecretaris in Overbetuwe begint. Derksen was eerder gemeentesecretaris in Zaltbommel en interim-secretaris in Boxtel en Montferland.

Martijn Schroor wordt per 1 januari 2025 de nieuwe gemeentesecretaris van Drechterland en algemeen directeur van de SEDorganisatie, de ambtelijke

werkorganisatie van Stede Broec, Enkhuizen en Drechterland. Hij wordt de opvolger van Wim van Twuijver, die de functie sinds februari 2024 waarneemt als vervanger van Chantal Minnaert Zij vertrok naar Medemblik. Schroor is nu nog (sinds 2017) gemeentesecretaris van Bergen (NH). Daarvoor had hij diverse leidinggevende functies bij de BUCHorganisatie (de ambtelijke dienst van Bergen, Uitgeest, Castricum en Heiloo) en, voor de ambtelijke fusie, bij de gemeente Bergen.

Jacqueline van Zwam begon op 1 december als raad van Epe. Ze was Berkelland. Eerder was ze

in Hattem. Van Zwam is de opvolger van Dennie Kattenberg van Kampen vertrok.

Irene de Groot startte op 1 december als raadsgrif-

Ze was plaatsvervangend

Daarvoor was ze raadsad-

Foort van Oosten, burgemeester van Nissewaard, is aanbevolen voor herbenoeming voor een tweede termijn. Zijn eerste ambtstermijn eindigt op 19 februari 2025. De VVD’er was voordat hij in 2019 burgemeester in Nissewaard werd, raadslid en wethouder in Schiedam en lid van de Tweede Kamer.

Etienne Franken start op 1 januari 2025 als griffier van de gemeenteraad van Venlo. Hij is op dit moment griffier in de gemeente Meierijstad. Hij vervult deze functie sinds de fusie van Veghel, Schijndel en Sint-Oedenrode tot de gemeente Meierijstad per 1 januari 2017. Daarnaast is hij in de regio Noordoost-Brabant op dit moment adoptiegriffier voor de regionale samenwerking. Eerder was hij onder meer griffier in Loon op Zand. Franken volgt in Venlo Geert van Soest op, die begin dit jaar na 21 jaar terugtrad. Marijke van de Plasse is sinds maart 2024 interim-griffier.

opvolger van Hanneke van Dongen, die in april wethouder van Bladel werd.

ANDERE ORGANISATIES

Petra Paulides wordt de nieuwe directeur van de Nederlandse Vereniging

per 1 januari 2025 Henk Bouwmans op, die met pensioen gaat. Hij was ruim tien jaar directeur van de raadsledenvereniging. Paulides is zelfstandig adviseur Lokale Democratie en was voorheen statenlid in Noord-Brabant en raads-

BURGEMEESTERS VACATURES

De burgemeestersvacature van Roerdalen (circa 20.900 inwoners), vacant per 1 juli 2025, is opengesteld. Het salaris is € 9.539,58 bruto -

schets staat op limburg.nl/ bestuur/commissariskoning/benoemingen. Sollicitaties vóór 17 december sturen naar de CdK in de provincie Limburg.

Belangstellenden kunnen solliciteren naar het burgemeestersambt van Haaksbergen (circa 24.400 inwoners), vacant per 17 april 2025. Het salaris bedraagt € 10.358,31 bruto per maand. werkenbijoverijssel.nl/ burgemeesterhaaksbergen. Sollicitaties vóór 20 december sturen naar de CdK in de provincie Overijssel.

Het is mogelijk om te solliciteren naar het burgemeestersambt van Het Hogeland (circa 48.300 inwoners), vacant per 1 augustus 2025. Het salaris bedraagt € 11.218,35 per maand. Meer informatie staat op hethogeland.nl/ vacature-burgemeester. Sollicitaties vóór 4 januari 2025 sturen naar de CdK in

RAAD & WERK

Ellen Boelen

RAAD SOCIAAL DUURZAAM WESTSTELLINGWERF WERK OPLEIDINGSCOÖRDINATOR KNVB ACADEMIE

‘Wie voetbaltrainer wil worden, moet daarvoor een opleiding doen. Wij coördineren die opleidingen door locatie en vraag en aanbod samen te brengen. De jongste kinderen mag je zonder papieren trainen. Daarna moet je eerst de VC1-training doen, daarmee mag je pupillen en junioren trainen. Met de vervolgopleiding mag je de hogere jeugdklasses en laagste standaardteams trainen.

Op mijn eigen voetbalclub, FC Wolvega, volg ik nu zelf ook de training. Zo krijg ik meer inzicht in hoe de opleiding eruitziet. Ik ben heel actief bij de vereniging; tot voor kort zat ik in het bestuur. En ik sta elke zaterdag langs het veld, of ben bij het wedstrijdsecretariaat. Op de club hoor je goed wat er leeft in de samenleving. Dat kan ik goed gebruiken in de gemeenteraad.’

EXTREMISME

Als je

van het erf wordt gejaagd

GERADICALISEERDE INWONERS

Zeven jaar geleden, op 18 november 2017, vormde een groep boze Friezen een blokkade op de A7 om drie bussen met demonstranten tegen Zwarte Piet tegen te houden. De actie ging gepaard met geweld en bedreigingen en kreeg landelijk enorme media-aandacht. Uiteindelijk werden er in 2019 in hoger beroep vijftien mensen veroordeeld tot taakstraffen. Ze kregen de geuzennaam ‘blokkeerfries’, die zelfs werd opgenomen in het woordenboek van Van Dale.

De blokkeerfries staat misschien wel model voor de radicalisering onder een groeiend aantal inwoners. Mensen die het vertrouwen in ‘het systeem’ zijn verloren, niet langer deel willen uitmaken van de maatschappij en zich vastklam-

pen aan oude waarden. Een zorgelijke ontwikkeling die zich deels buiten het gezichtsveld van lokaal bestuurders afspeelt en daardoor niet altijd even grijpbaar is.

EXTREMISME RUKT OP

Dat blijkt ook uit de Fenomeenanalyse Extremisme Noord-Nederland 2014-2022, uitgevoerd door de Rijksuniversiteit Groningen in opdracht van de gemeente Groningen. De onderzoekers schetsen hierin een beeld van de ontwikkeling van het extremistische landschap in Noord-Nederland. Vooral sinds de uitbraak van de coronapandemie in 2020 zijn de scheidslijnen en de verharding in het maatschappelijke en politieke debat duidelijker zichtbaar geworden. Dat is zowel terug te zien in de samenleving zelf als via sociale media.

Online lijkt een toenemend aantal mensen te radicaliseren onder invloed van complotdenkers en radicaal- en extreemrechtse groeperingen. Vaak doen ze dat door te reageren op specifieke issues zoals het corona- en stikstofbeleid, asielzoekerscentra of Zwarte Piet. Noord-Nederland neemt hiermee een bijzondere plek in binnen Nederland, ook vanwege regionale problematiek rondom gaswinning, windmolens en asielzoekerscentra in de drie provincies. Daarnaast leven in Noord-Nederland relatief sterke gevoelens van maatschappelijk onbehagen en anti-Randstedelijk sentiment. Hierdoor biedt de regio een voedingsbodem voor anti-overheidsextremisme en radicaal- en extreemrechts. Deze ontwikkelingen verdienen meer aandacht van bestuurders dan ze nu gemiddeld genomen krijgen, concluderen de onderzoekers.

De blokkeerfries staat misschien wel model voor de radicalisering onder een groeiend aantal inwoners. (Beeld: Niels Wenstedt/ANP)

UITSCHRIJVEN

In Friesland is de ernst van deze problematiek al wel doorgedrongen. Vier Friese colleges besloten een basistraining radicalisering te gaan volgen. Ook zitten alle Friese burgemeesters met enige regelmaat bij de commissaris van de Koning aan tafel om met elkaar over de toenemende radicalisering en de groei van extremisme te praten. ‘Ook intern in het eigen college staat het op het netvlies’, vertelt burgemeester Jeroen Gebben van Tytsjerksteradiel. ‘Ik krijg met enige regelmaat een brief van een inwoner die zich uit wil laten schrijven als staatsburger.’

Gebben verzamelt en bewaart de brieven; het zijn er tientallen inmiddels. Uitschrijven uit de basisregistratie is wettelijk echter niet mogelijk. ‘Het mag niet en we doen het niet.’ Vaak is het een roep om aandacht of hulp, zegt hij, en daarom reageert de gemeente wel op een dergelijke brief. ‘We laten weten dat we niet aan hun eisen zullen toegeven, maar bieden wel hulp aan’, zegt Gebben. ‘Dat is ook onze verplichting, zelfs voor mensen die dat niet accepteren. Door in gesprek te gaan, kom je er misschien achter wat er aan de hand is. Vaak gaat het om een opeenstapeling van frustratie en onvrede en zijn er onderliggende factoren als werkloosheid of grote schulden, waardoor mensen zich buitengesloten

voelen en niet langer onderdeel uit willen maken van de maatschappij.’

Het rechtse gedachtegoed neemt toe in het noorden van het land, zegt Gebben. In een aantal gemeenten weerspiegelt zich dat in de samenstelling van de gemeenteraad sinds de laatste raadsverkiezingen van 2022. Als bekendste voorbeeld van radicalisering in Friesland noemt ook hij de blokkeerfriezen. ‘Moet ik daar nog meer over zeggen’, vraagt hij zich vervolgens retorisch af. ‘De blokkeerfriezen zijn een duidelijk voorbeeld van afgehaakt Nederland, van mensen die niet veel ophebben met gezag en in het bijzonder met de overheid. Wij hebben eveneens inwoners, ook wel soevereinen genoemd, die helemaal niets meer met ons te maken willen hebben en die zich soms letterlijk terugtrekken op hun erf of achter de voordeur. Als een

handhaver of deurwaarder ze probeert te bezoeken, worden ze soms letterlijk van het erf gejaagd, onheus bejegend of zelfs bedreigd. We hebben daar als gemeente echt last van, het werkt ondermijnend.’

Persoonlijk is Gebben ook geconfronteerd met bedreigingen. ‘Ik ben niet angstig, maar wel voorzichtig.’

De burgemeester zet gebiedsteams in om op onderzoek te gaan en polshoogte te nemen als er een vermoeden van radicalisering of extremisme bestaat. Met hun ervaring kunnen de leden van de teams detecteren of er actie nodig is of dat het een storm in een glas water betreft. ‘We denken er redelijk zicht op te hebben, maar zien lang niet alles’, constateert Gebben een tikje cruijffiaans. ‘Wel zijn er aanknopingspunten, zoals frequent schoolverzuim, forse betalingsachterstanden of aanhoudende geluidsoverlast. Dit

‘Ik kan je wel vertellen dat de adrenaline door je heen schiet’

voorkom een zoektocht naar de juiste kengetallen

Heb je als deskundige in jouw dagelijkse praktijk regelmatig comptabele gegevens nodig op het gebied van sociale zekerheid, maatschappelijke dienstverlening, gezondheid, belastingen, huurtoeslag en arbeidsmarktmaatregelen?

Of bijvoorbeeld op het gebied van de wet woz, loonbelasting, premieheffingen en zorgverzekering?

Met deze nieuwe actuele wettenbundels van Sdu word je optimaal geïnformeerd.

te bestellen via : www.sdu.nl/shop

‘Ik krijg met enige regel- maat een brief van een inwoner die zich wil laten uitschrijven als staatsburger’

kunnen voorbodes zijn van een terugtrekkende beweging uit de samenleving.’ De radicalisering onder de bevolking vindt volgens hem plaats door alle klassen heen, maar de sociaal zwakkere milieus zijn wel oververtegenwoordigd.

TRAINING RADICALISERING

Bij het college van Tytsjerksteradiel heeft het onderwerp extremisme regelmatig een plek op de agenda en wordt er af en toe over doorgepraat in het bijzijn van de gemeentesecretaris. Gebben: ‘We moeten ervoor zorgen dat we niet in de reflex schieten dat dit niet bij ons speelt. Ik vind het belangrijk om bestuurlijk besef te kweken, dat doordringt dat dit ons ook kan raken. Mede daarom heb ik zelf al twee keer een training gedaan over radicalisering en extremisme. Dat gun ik mijn wethouders en gemeentesecretaris ook.’

Vandaar dat het hele college van de gemeente Tytsjerksteradiel binnenkort de Radicalisering Basistraining gaat volgen, met als ondertitel (H)erken het verhaal erachter. De cursus wordt verzorgd door het Dienst Justitiële Inrichtingen van het ministerie van Justitie en Veiligheid. Een belangrijk doel van deze basistraining is onder meer een verhoogde weerbaarheid en alertheid onder bestuurders.

Gebben: ‘Het mooie aan deze interactieve training vind ik dat theorie, praktijksituaties, uitwisseling van ervaringen en oefeningen elkaar afwisselen. Zo leer je onder meer wat radicalisering is en hoe het zich verhoudt tot extremisme en terrorisme. Ook sta je stil bij hoe de dreiging van extremisme en terrorisme zich

de laatste decennia heeft ontwikkeld en hoe hier landelijk beleid op is gemaakt. En je verkrijgt inzicht in waarom mensen radicaliseren en welke factoren iemand kwetsbaar en juist weerbaar kunnen maken. Je leert, kortom, signalen herkennen.’

ACTEURS

AANPAK

Naast het creëren van bewustwording en extremisme beter leren herkennen –wat de Friese bestuurders in de training leren – is het ook van belang om beter zicht te krijgen op de online activiteiten binnen de extremistische netwerken. Dat concluderen de onderzoekers van de fenomeenanalyse. Daarnaast geven zij als aanbeveling aan gemeenten mee om te zorgen voor een betere integratie van het thema radicalisering en extremisme met andere ambtelijke domeinen en thema’s. Denk daarbij aan openbare orde, zorg, digitale veiligheid en specifieke dossiers als aardgaswinning en stikstof. ‘Maar wees bij de aanpak ook oprecht nieuwsgierig naar andersdenkenden, want achter elke uiting van extremisme kan iets diepers schuilgaan’, voegt burgemeester Gebben nog toe. ‘Probeer verbinding te houden, goed te luisteren en in gesprek te blijven. Houd daarbij wel altijd voor ogen dat je alles wat ongewoon of afwijkend is, nooit gewoon moet gaan vinden.’ ←

Naast het college van Tytsjerksteradiel gaan ook de colleges van Opsterland, Noardeast-Fryslân en Harlingen de cursus volgen, die door de provincie Fryslân wordt aangeboden. Deze vier gemeenten zijn de voortrekkers. Wat Gebben vooral goed vindt aan de cursus, zijn de rollenspellen. ‘Je speelt met acteurs situaties uit de praktijk na. Zo heb ik zelf kunnen ervaren hoe het is als je bijvoorbeeld plotseling op straat of in de supermarkt wordt geconfronteerd met een uiting van extremisme. Ik kan je wel vertellen dat de adrenaline door je heen schiet, dat vergeet je niet snel meer. Het was een ongelooflijke ervaring.’ Het helpt volgens hem om als bestuurder je handelingsrepertoire uit te breiden, zodat je in dit soort situaties net iets anders leert reageren. ‘Als je agressief gedrag bijvoorbeeld beantwoordt met boosheid, dan keert het zich tegen je. Als het je lukt rustig te blijven, kun je misschien de angel eruit halen.’

‘Wees ook nieuwsgierigoprecht naar andersdenkenden’

VACATURES

Hét overzicht van vacatures binnen gemeenten voor hoger opgeleiden.

Gegevensbeheerder geo-informatie

Zwartewaterland

BESTUURLIJK

Directiesecretaris

BEL Combinatie (Eemnes)

Communicatieadviseur

De Bilt

Content creator

Maasdriel

Jurist/advocaat

Westland

Juridisch medewerker/ coördinator Woo-verzoeken

Wijk bij Duurstede

Financieel adviseur

Gouda

Teamcoördinator economie

Leiden

Financieel controller/ adviseur concerncontrol

Maashorst

Financieel adviseur sociaal domein

Wassenaar

Regiefunctionaris

belastingen

Wassenaar

Beleidsmedewerker accommodaties

Bodegraven-Reeuwijk

Beleidsadviseur cultuur

Medemblik

Consulent leerplicht

Westland

Facilitair coördinator

Hilversum

Medewerker klantcontactcentrum

Zwartewaterland

Financieel controller

Eindhoven

Colofon

Jurist APV en bijzondere wetten

De Bilt

Beleidsadviseur openbare orde en veiligheid

Haarlemmermeer

Procesadviseur/ beleidsadviseur VTH

Maashorst

Voor een overzicht van alle vacatures en meer informatie zie www.gemeentebanen.nl.

ORGANISATIE

HR-adviseur

BEL Combinatie (Eemnes)

Arbeidsmarktcommunicatiespecialist

Schouwen-Duiveland

ORDENING

Projectleider warmtetransitie

Alphen aan den Rijn

Adviseur energietransitie

Amstelveen

Senior beleidsadviseur milieu

Barendrecht

Adviseur projectbeheersing

Deventer

Vergunningverlener bouw

Enschede

Projectleider verduurzaming maatschappelijk vastgoed

Haarlemmermeer

Jurist grondzaken

Houten

Vergunningverlener

Omgevingswet

Katwijk

Teammanager klimaat en energie

Maashorst

Vragen aan de VNG? Bel het team Informatievoorziening, tel. 070-373 83 93, info@vng.nl

Adviseur landschap en cultureel erfgoed

Maastricht

Beleidsmedewerker circulaire economie

Schouwen-Duiveland

Beheerder water en riolering

Voorschoten

Beleidsmedewerker milieu

Wassenaar

Werkmakelaar

doelgroepregister

Amstelveen

Beleidsadviseur werk en inkomen

Eindhoven

Wijkmanager/ adviseur wijkgericht werken en participatie

Middelburg

Klantregisseur sociaal team

Uitvoeringsorganisatie BBS (Soest)

Jobcoach Leeuwarden

Jeugdhulpverlener

Medemblik

Beleidsadviseur welzijn

Nieuwegein

Uitgever Dineke Sonderen, Sdu BV, tel. 070-378 99 24 Hoofdredactie VNG Chef redactie Rutger van den Dikkenberg Redactie Leo Mudde, Marten Muskee, Monique Westenbroek Medewerkers Marije van den Berg, Geerten Boogaard, Sandra Braakmann, Dimitry de Bruin, Jiri Büller, Annemieke Diekman, André Krouwel, Sanne van der Most, Martijn van der Steen Contact redactie tel. 070-378 96 43, redactie@vngmagazine.nl Ontwerp Fier.media Vormgeving Monique Westenbroek Druk Senefelder Misset, Doetinchem Advertentie-exploitatie

Abonnementen parlementariërs en ambtenaren bij gemeenten en stads- en streekgewesten. Aanvragen en wijzigingen: www.vng.nl, vngleden@vng.nl of 070-3738393

Mis niets!

Neem nu een jaarabonnement op VNG Magazine via sdu.nl/service of bel naar 070-378 98 80

Betaalde abonnementen Prijs jaarabonnement: 198 euro (excl. 9% btw). Sdu Klantenservice, www.sdu.nl/service, tel. 070-378 98 80. Schriftelijk opzeggen uiterlijk twee maanden vóór het einde van de abonnementsperiode bij Sdu Klantenservice, Postbus 20025, 2500 EA Den Haag © 2024, ISSN 1566-1636

de gemeentewet lastig te begrijpen?

Geactualiseerde editie 2024

De Gemeentewet helder uitgelegd

Met het praktische boek De Gemeentewet in eenvoudig Nederlands wordt de Gemeentewet voor iedereen toegankelijk

Voor raadsleden en andere geïnteresseerden actief in de gemeente

Geen juristentaal maar begrijpelijk Nederlands

Voortaan bent u zeker van de juiste interpretatie van de Gemeentewet

isbn 978 90 12 40927 8 Els Boers & Douwe Brongers 150 pagina’s

te bestellen via : www.sdu.nl/shop

Certified ESG Management opleiding voor de lokale overheid

(4 dagen)

SCHRIJF JE NU IN VOOR DE OPLEIDING DIE IN MAART 2025 VAN START GAAT!

Als professional actief binnen de gemeente, provincie of waterschap, krijg je mogelijk te maken met zaken als aanbestedingen, leveranciersvragen en ESG-gerelateerde data, zoals CO2-footprints. Bovendien kunnen er binnen jouw gemeente of bij deelnemingen duurzaamheidsinitiatieven zijn die aan de CSRD moeten voldoen. Wil je graag meer praktische informatie verwerven om zowel intern als extern een goed onderlegde gesprekspartner te zijn? Dan is deze opleiding iets voor jou.

Profiteer tijdens de opleiding van gratis toegang tot JES! Knowledge en JES! Workflow voor een geïntegreerde leerervaring. Grijp deze kans om jouw ESGkennis te verdiepen en een gewild certificaat te behalen.

Voor meer informatie over ESG-opleidingen en webinars, bezoek: sdu.nl/jes/opleidingen