VNG Magazine nr. 06 - 2025

FLOOR VERMEULEN

De ambities van Wageningen

Naast elkaar, niet tegenover elkaar

In de wereld van de gebiedsontwikkeling zijn we geen tegenstanders, maar partners, of je nu namens de gemeente, een woningcorporatie of een ontwikkelaar aan tafel zit. Volgens Margo Meijer, regiodirecteur Noord-Oost en Midden Nederland bij BPD, mag het vertrekpunt verschillen, maar zijn we allemaal op pad met dezelfde missie: het realiseren van goede leefomgevingen met betaalbare en duurzame woningen, werkruimte en voorzieningen.

Nieuwe woningen en gebieden zijn er voor iedereen. Een gebouw raakt altijd aan de openbare ruimte. Een nieuwe wijk kan niet oreren zonder groen, water, slimme mobiliteits- en energieoplossingen, scholen en andere voorzieningen. Daar werken we samen aan, we kunnen al die dingen niet op ons eigen houtje bedenken. Er is afstemming voor nodig, samenwerking. Het raakvlak tussen markt en overheid is dus veel groter dan de verschillen. We hebben natuurlijk wel verschillende belangen die we met elkaar moeten verkennen, met een gezamenlijk resultaat als doel.

‘ HET RAAKVLAK IS VEEL GROTER DAN DE VERSCHILLEN’

Tot eind 2023 was ik bij de gemeente Utrecht eindverantwoordelijk voor de ontwikkeling van de Merwedekanaalzone, een voormalig industriegebied dat een duurzame leefomgeving wordt, met woonruimte voor zo’n 10.000 huishoudens, werken en voorzieningen. Binnen die gemeente heb ik ook de stedelijke sturing opgezet: wat doe je als ruimte en middelen beperkt zijn? Toen ik in 2023 bekend maakte dat ik bij BPD ging werken, kreeg ik gefronste wenkbrauwen te zien.

‘DE TOEKOMST

VAN NEDERLAND, DAAR KRIJG

JE SAMEN

INSPIRATIE VAN

’

Ik begreep die reactie wel. Maar op een andere plek aan tafel gaan zitten – dat heeft niets met overlopen te maken. Of we nu werken bij de overheid, een woningcorporatie of een ontwikkelaar: we delen allemaal hetzelfde belang. We willen Nederland (her)inrichten met waardevolle leefomgevingen die bijdragen aan een duurzame toekomst met ruimte om te wonen, te werken en te ontspannen.

En dat lukt ook vaak. Ik ken talloze goede voorbeelden van geslaagde samenwerking. Aan beide kanten van de tafel heb ik eraan gewerkt. Bij de ontwikkeling – in publiekprivate samenwerking – van de wijk Vathorst in Amersfoort was ikzelf nauw betrokken. Nu zie ik elke dag hoe goed het is geworden. Dat goede resultaat kon alleen worden bereikt dankzij goede samenwerking. Maar ‘oude vormen en gedachten’ zijn nog niet weg. Van beide kanten niet. Er zijn vooroordelen, over en weer. Maar de ene partij kan wat de andere niet kan. We komen alleen verder als we niet vervallen in contraproductief wij-zij-denken. Een overheid die dat uit het oog verliest, is net zo onverstandig bezig als een ontwikkelaar die alleen aan winst denkt.

Vanzelfsprekend hebben overheid en private partijen uiteenlopende belangen en uitgangspunten. Maar ze delen ook iets, iets belangrijks: de publieke zaak. Allemaal willen we leefomgevingen voor de lange termijn ontwikkelen. Het gaat om de toekomst van Nederland. Daar krijg je samen inspiratie van. We hebben wat dat betreft het mooiste vak van de wereld.

Echte samenwerking brengt ons verder. Daarvoor is transparantie noodzakelijk, vertrouwen, het overstijgen van oude vooroordelen en tegenstellingen. Als je dat vertrouwen écht in elkaar hebt en als je beseft dat je – bij alle verschillen en met respect voor verschillende perspectieven – werkt aan hetzelfde doel, dan kunnen we echt verder komen. Niet tegenover elkaar, maar naast elkaar. Eén plus één is drie.

Over Margo Meijer

Sinds december 2023 is Margo Meijer programmadirecteur Noord-Oost en Midden Nederland bij BPD. Hiervoor werkte ze bij woningcorporatie De Alliantie en de gemeente Utrecht, onder meer als programmamanager Merwedekanaalzone.

IN DIT NUMMER

Coverfoto: Jiri Büller | Nummer 7 verschijnt op 25 april 2025

Impasse

Rijk en gemeenten verkeren in een impasse. Ga op een rationele manier met elkaar in gesprek, zegt ROB-lid Peter Verheij.

NUMMER 6 • 11 APRIL 2025 • JAARGANG 79 14 22 8 18

Reservisten

Reservisten spelen een grote rol in de plannen van Defensie. VNG Magazine sprak drie van hen met een gemeentelijke achtergrond.

Jeugdcriminaliteit

Een kleine groep steeds jongere criminelen zorgt voor meer en zwaarder geweld. Het programma Preventie met Gezag probeert het tij te keren.

EN VERDER

Floor Vermeulen

Wageningen scoort op alle fronten. De ambities van de gemeente zijn groot, zegt burgemeester Floor Vermeulen.

Giftreinen

Als het aan het kabinet ligt, rijden giftreinen straks overal. Gemeenten maken zich zorgen.

Scouting ‘Nederland heeft meer scouting nodig’, zegt burgemeester Céline Blom van Nunspeet. Zij is sinds kort voorzitter van Scouting Nederland.

ROB: ‘terug naar de basis’ bij verhoudingen overheden

Het rijk weet niet goed welke taken het aan gemeenten heeft opgedragen en hoe die taken gefinancierd worden. Dat concludeert de Raad voor het Openbaar Bestuur. Die disbalans leidt tot frictie tussen het rijk en gemeenten, ziet ook VNGvoorzitter Leonard Geluk.

Bij het uitbesteden van taken naar gemeenten gelden de uitgangspunten van de Gemeentewet en de Grondwet. Taken worden zo decentraal mogelijk uitgevoerd, tenzij het beter is om de uitvoering bij het rijk te beleggen.

DISBALANS

Maar bij de medebewindstaken is te weinig rekening gehouden met de mogelijkheden voor gemeenten om te sturen op de kosten. Dat leidt tot een disbalans, waarin gemeenten de taken financieel niet meer goed kunnen uitvoeren. Daarbij kan het rijk dus ook niet meer goed aangeven welke taken er nou bij gemeenten belegd zijn en welke budgetten daar-

bij horen. En de gemeenten zelf hebben ook moeite om dat inzicht te geven, ziet de ROB. ‘Het geheel aan medebewindstaken is een brij, een kluwen, die snel en grondig ontrafeld moet worden’, zegt ROB-lid Peter Verheij in een interview in VNG Magazine. De overheden zouden terug moeten naar de basisafspraken uit de Grondwet en de Gemeentewet. Om de problemen op te lossen, zouden rijk en gemeenten samen een goed over-

zicht moeten opstellen van de taken en middelen. Verheij: ‘Het antwoord is dat beide bestuurslagen op een rationele manier in gesprek moeten, zonder de dictie van geld.’

VOORJAARSNOTA

In een reactie op het rapport stelt VNGdirecteur Leonard Geluk dat gemeenten vastlopen ‘op concrete problemen in steden en dorpen’. Geluk: ‘het kabinet moet deze problemen op korte termijn oplossen in de Voorjaarsnota.’ Geluk noemt de aanbevelingen ‘waardevol’. ‘Terug naar de basis met de Gemeentewet en Grondwet als uitgangspunt bij elke nieuwe taak. Maak duidelijke afspraken over monitoring en vervolg. Het is belangrijk dat dit rapport ook wordt betrokken bij komende debatten in Tweede en Eerste Kamer. Ik zal alles doen om deze aanbevelingen op te volgen en nodig het kabinet uit om hierover op korte termijn in gesprek te gaan.’ (RvdD) ←

Pagina 14: interview ROB-lid Peter Verheij

Zorgen over vervoer van gevaarlijke stoffen

Laaggeletterdheid ga je maar op één manier tegen: door veel te oefenen en veel te lezen.

De Rotterdamse cultuurwethouder Said Kasmi (D66) wil met gratis lidmaatschappen mensen naar de bibliotheek lokken, NRC 1 april

Gemeenten maken zich zorgen over de plannen van het kabinet om geen grenzen meer te stellen aan de hoeveelheid gevaarlijke stoffen die per spoor wordt vervoerd.

Volgens gemeenten en provincies is er een betere balans nodig tussen veiligheid, ruimtelijke ordening en vervoersbelangen. Zorgen zijn er niet alleen over eventuele calamiteiten, ook vrezen de gemeenten dat het vrijgeven van de tracés voor gevaarlijke stoffen ook de woningbouw belemmert.

Nieuwbouwprojecten langs het spoor zouden door de aangepaste plannen met veel strengere en duurdere veiligheidseisen te maken krijgen. ←

Lees meer vanaf pagina 18

VNG: snel van stikstofslot

Om Nederland van het stikstofslot af te krijgen, moet de daartoe aangestelde commissie snel met een juridisch houdbaar maatregelenpakket komen.

Die boodschap bracht de VNG over tijdens een nieuw gesprek met de ministeriële commissie Economie en Natuurherstel. Alleen met een degelijk pakket maatregelen voor natuurherstel én emissiereductie kan de vergunningverlening weer op gang komen. Het kabinet moet daarbij eindelijk eens lastige knopen doorhakken.

Samen met de koepels van de provincies en waterschappen maakte de VNG duidelijk dat het uitgangspunt ‘vrijwilligheid’ slechts beperkt stand kan houden om maatschappelijke opgaven (weer) te kunnen uitvoeren. In combinatie met de toepassing van een rekenkundige ondergrens kan er ruimte ontstaan om Nederland van het slot te halen. Dan kan worden gewerkt aan woningbouw, natuurherstel, emissiereductie én bovenal aan perspectief voor inwoners en ondernemers in het landelijk gebied. (MM) ←

‘Asielopvang moet en kan beter’

De opvang van asielmigranten moet beter worden geregeld. Dat kan ook nog eens een miljard euro besparen.

Dat zeggen de Adviesraad Migratie en de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) in een advies over asielopvang als maatschappelijke opgave. Daarvoor zijn duidelijke financiële afspraken nodig en een tijdige betrokkenheid van burgers. Ook moeten gemeenten en uitvoeringsorganisaties beter met elkaar samenwerken. Nieuwe doorstroomlocaties moeten zo worden ingericht dat ze statushouders een goede start in de samenleving geven, aldus de beide adviesraden.

In een manifest benadrukten gemeenten vorige week ook dat er een afgestemde aanpak van het asiel- en migratiebeleid moet komen, met echte samenwerking tussen rijk en gemeenten en passende financiering. ‘Alleen dan kunnen we chaos in de asielketen voorkomen, het draagvlak onder inwoners herstellen en zorgen dat nieuwkomers in onze gemeenten een goede uitgangspositie krijgen.’ (LM) ←

Op verzoek van de VNG heeft cartoonist Joep Bertrams de discussie tussen de gemeenten en rijk over het financiële ravijn in 2026 in één beeld gevangen.

LOPENDE ZAKEN

Meer over de commissies en het vergaderschema: vng.nl/vereniging

TEKST: VNG

Inschrijving VNG Jaarcongres 2025

Op 17 en 18 juni is het zover: het VNG Jaarcongres in Brainport Eindhoven. Dit jaar is extra bijzonder, want het is de honderdste editie. De inschrijving is geopend voor alle raadsleden, gemeentesecretarissen, griffiers, wethouders en burgemeesters.

THEMA: ‘SAMEN MAKEN WE DE TOEKOMST’

‘Samen maken we de toekomst’ is het thema van deze jubileumeditie. Hoe kunnen gemeenten elkaar versterken en vernieuwende oplossingen vinden voor de grote maatschappelijke opgaven? Gastregio Brainport Eindhoven biedt niet alleen een inspirerende omgeving, maar ook een voorbeeld van hoe samenwerking leidt tot vooruitgang. Van in-

TERUGBLIK HEIMIDDAG

VNG-BESTUUR 28 MAART 2025

Het VNG-bestuur was op 28 maart bijeen voor een heimiddag in Villa Jongerius in Utrecht. Op het programma stonden drie grote onderwerpen: de inzet richting het Overhedenoverleg op 14 april, het conceptboek dat de Denktank Nederland 2040 heeft opgeleverd en het voorstel tot oprichting van een Risicobeheerfonds.

INZET RICHTING OVERHEDENOVERLEG 14 APRIL

Alle inzet is er nu op gericht om voor en achter de schermen maximaal druk uit te oefenen richting het kabinet en de Eerste en Tweede Kamer voor een structurele oplossing voor de gemeentefinanciën.

Bij het debat in de Tweede Kamer op 26 maart waren maar liefst honderdvijftig lokaal bestuurders aanwezig om deze boodschap kracht bij te zetten.

Het VNG-bestuur komt op 14 april in een extra vergadering bijeen om de balans op te maken van de uitkomsten van het Overhedenoverleg.

geopend

novatieve technologieën tot nieuwe samenwerkingsmodellen: hier is te zien hoe gedeelde ambities leiden tot concrete resultaten. Dat maakt deze regio de ideale plek om samen vooruit te kijken en met hernieuwde energie gemeenten klaar te maken voor de toekomst.

NEDERLAND IN 2040: EEN TOEKOMSTBEELD

Doel van de onafhankelijke Denktank Nederland 2040 is om te komen tot een hoopgevend, samenhangend en realistisch verhaal voor de toekomst van Nederland. Voorzitter Sharon Dijksma noemt het verhaal dat voorligt ‘een slijpsteen voor de geest’ waar we ons voordeel mee kunnen doen, zowel lokaal, regionaal als landelijk. Dat de Denktank onafhankelijk is, betekent dat het boek dat in mei wordt gepresenteerd niet per se de visie en standpunten van de VNG bevat.

Het bestuur gaf een aantal adviezen en aandachtspunten mee, onder andere om concreter te maken hoe bestuurders de koppeling kunnen maken tussen het toekomstbeeld dat geschetst wordt en de dagelijkse realiteit. De condities voor de oprichting van een stichting worden geagendeerd in een volgende bestuursvergadering.

VOORSTEL OPRICHTING

RISICOBEHEERFONDS

NEDERLANDSE GEMEENTEN

Het Risicobeheerfonds wil door collectieve krachtenbundeling gemeenten

in staat stellen meer grip te krijgen op de risico’s van gebouwen, de veiligheid van gebouwen vergroten, en structureel besparen op verzekeringspremies voor gemeentelijke gebouwen. De VNG speelt hierin een rol als facilitator, verschaffer van financiële stabiliteit, verbinder en kennisdeler.

Een groot aantal adviesgroepen en experts heeft adviezen meegegeven die zijn verwerkt in de voorstellen. Elke gemeente beslist zelf over deelname en het Risicobeheerfonds start pas als 30 procent van de gemeenten die samen goed zijn voor 5,4 miljoen inwoners hieraan deelnemen.

Het bestuur stemde in met de vervolgstappen om te komen tot het Risicobeheerfonds. Ook gaf het bestuur een aantal adviezen en aandachtspunten mee, vooral als het gaat om de inrichting van de governance en het betrekken van de leden.

Afgesproken wordt dat de inrichting van de governance en de betrokkenheid van het VNG-bestuur hierbij terugkomen op de agenda van de volgende bestuursvergadering.

Leonard Geluk

Algemeen directeur VNG leonard.geluk@vng.nl, linkedin.com/in/leonardgeluk

COMMENTAAR

STABIEL BESTUUR

Niet groots en meeslepend, niet spannend of spectaculair. Ik droom van iets dat lang gewoon was, maar dat stilletjes – of nee, juist in gekrakeel en kippendrift – is verdwenen. Een droom die wortelt in de Hollandse polder: stabiel bestuur.

Naar analogie van het Pareto-principe dat 80 procent van de uitkomsten kan worden verklaard door 20 procent van de oorzaken, gaat 80 procent van de politieke verschillen over 20 procent van de problemen. Over 80 procent van de problemen is 80 procent van de mensen het in grote lijnen eens. Maar gek genoeg is de koers voor deze 80 procent onhelder. Of het nu gaat over energie, klimaat, stikstof of woningbouw, het beleid is consequent niet consistent. Alles gaat daardoor moeizaam. Stel, we zouden beleid maken waarover 80 procent van de samenleving het eens is. Een agenda van de belangrijkste punten waarover we in het brede politieke midden keuzes maken waar we nooit spijt van kunnen krijgen. Over de onderwerpen waarover de slimste adviseurs jarenlang hebben nagedacht. Zo bracht de Staatscommissie Demografische Ontwikkelingen het rapport Gematigde groei uit, met aanknopingspunten voor gebalanceerd migratiebeleid en de economische keuzes die dit vraagt. Over samenwerking aan de economie en defensie in Europa staan bouwstenen in het rapport van Mario Draghi. Op het terrein van woningbouw liggen er afspraken, al gaat de versnelling nog niet hard genoeg. De vergrijzing en de toenemende vraag naar zorg vragen actie in

de volle breedte. Dit is ook zo voor klimaatadaptatie en de energietransitie waar een gezamenlijke agenda nodig is, alle overheden staan aan de lat voor een deel van het energiestelsel. Niet in de laatste plaats vraagt bestaanszekerheid een gemeenschappelijke agenda.

IN DEN HAAG

Op al deze onderwerpen zijn in het brede politieke midden, samen met het maatschappelijk middenveld, keuzes te maken die richting geven en die draagvlak hebben in de samenleving. In de politiek gaat het steeds over de emotie van verschil en te weinig over de samenbindende kracht van urgentie. Stabiel bestuur vraagt samenwerking met bestuurlijke en maatschappelijke partners. Maar in Den Haag voeren versplintering en polarisatie de boventoon. Dit geeft voeding aan het maatschappelijk onbehagen, terwijl er in de samenleving juist verlangen is naar perspectief en verbindend leiderschap.

Over voldoende onderwerpen is er tussen politieke partijen verschil van inzicht. Maar als politici, bestuurders en de samenleving zich richten op de 80 procent waar draagvlak voor is, kunnen we een heel eind komen op weg naar een stabiel bestuur met een duidelijke focus. Uiteraard met aandacht voor de uitvoerbaarheid van de keuzes, inclusief een solide financiering. Dat moet haalbaar zijn, al lijkt het utopisch. Hoe dan ook, ik kijk ernaar uit! ←

FLOOR VERMEULEN

Boksen boven zijn klasse

TOT EEN JAAR OF VIJF GELEDEN WAS WAGENINGEN EEN NIET AL TE OPVALLENDE GEMEENTE. HOORDE JE WAGENINGEN, DAN DACHT JE AAN DE UNIVERSITEIT MET DEZELFDE NAAM, NIET PER SE AAN DE STAD. DAT IS VERANDERD. WAGENINGEN IS NIET LANGER BESCHEIDEN, MAAR ZELFBEWUST, ZEGT BURGEMEESTER FLOOR VERMEULEN.

Wageningen heeft zich de laatste jaren ontpopt als een trotse, zelfbewuste gemeente. Niet langer verstopt de stad zich in de cocon van de gemeentegrenzen, ze vlindert nu met flair door het land en praat mee over van alles en nog wat. En presteert ook nog eens bovengemiddeld. Steeds vaker duikt Wageningen op in het linkerrijtje van ranglijstjes van goed presterende gemeenten. De bescheidenheid is afgeschud.

In zijn nieuwjaarstoespraak, begin dit jaar, wond burgemeester Floor Vermeulen er geen doekjes om. ‘Ik ken Wageningen als de stad die altijd een stap harder loopt. De stad die het goede voorbeeld geeft. De stad die het net even anders én beter doet’, zei hij, en somde de successen nog maar eens op: het meest vooruitstrevende inkomenszekerheidsbeleid van Nederland; een van de snelst groeiende gemeenten; duizend opvangplaatsen voor vluchtelingen; een duidelijke visie op de toekomst. En, voegt hij er aan het eind van het interview met VNG Magazine nog fijntjes aan toe: ‘We zijn ook nog eens de sportiefste gemeente van Nederland, blijkt uit onderzoek van een zorgverzekeraar.’

Uit een in opdracht van de gemeente uitgevoerd onderzoek naar de bestuurskracht, concludeerde TwynstraGudde in augustus vorig jaar dat

Wageningen ‘boven zijn klasse bokst’: ‘Wageningen doet het bijzonder goed voor een gemeente van die omvang. Het onderscheidt zich door een unieke mix van eigenzinnigheid en wijsheid. De opgaven waar het voor staat en de ambities die Wageningen wenst te realiseren, zijn niet typisch voor een gemeente met ruim 40.000 inwoners.’

Wat is het geheim achter het Wonder van Wageningen? ‘Ervoor zorgen dat je een hoog ambitieniveau hebt en je uiterste best doen om dat waar te maken. Maar wél vanuit de kennis en de inzet die in de stad beschikbaar zijn. Onze inwoners, onze vrijwilligers hébben die ambitie. Wij

‘Je kunt hier niet denken: dat doe ik even op een

achternamiddag’

Wie is...

Floor Vermeulen is sinds juni 2021 burgemeester van Wageningen. Daarvoor was hij statenlid (2007-2015) en gedeputeerde (2015-2021) in de provincie ZuidHolland.

vertolken dat graag als gemeenteraad en als college, wij worden gedragen door de stad. Die vraagt veel van ons. Je kunt hier niet werken of bestuurder zijn of raadslid en denken: dat doe ik even op een achternamiddag, dat gaat gewoon niet.’

Kwamen die lovende woorden van TwynstraGudde over de bestuurskracht als een verrassing?

‘We zeiden steeds wel tegen elkaar dat we lekker bezig zijn, maar het is altijd fijn als dat wordt bevestigd. Eerlijk gezegd waren we er niet zo mee bezig, maar toen onze buurgemeente Renkum liet weten na te denken over haar bestuurlijke toekomst en daarbij een voorkeur heeft voor een samengaan met Wageningen, wilden we toch wel weten waar wij zelf eigenlijk staan. Uit dat onderzoek blijkt aan de ene kant dat we het hartstikke goed doen, maar er staat ook in dat we moeten nadenken of we dit op de langere termijn volhouden en dat we wat strakkere keuzes moeten maken. Maar het is natuurlijk een compliment aan de raad, het college en de ambtenaren die hier goed samenwerken. En aan de stad, het is niet gering wat we samen met de stad neerzetten. Daar ben ik supertrots op.’

Wageningen komt van ver. Tussen 1997 en 2005 passeerden hier maar liefst vier burgemeesters, van wie twee waarnemers.

‘De stad kende roerige tijden. Mijn voorganger Geert van Rumund trad in 2005 aan en heeft de bestuurlijke rust teruggebracht. Daar hebben we veel voordeel van gehad. Er ligt een grote opgave om zaken te realiseren. De woningbouw op gang brengen, de samenwerking met de universiteit verbeteren, stappen zetten met het

‘We zijn minder bescheiden zelfbewuster’geworden,

sociaal beleid. Daar is de nodige bestuurskracht voor nodig.’

U bent nu bijna vier jaar burgemeester. Wat trof u aan?

‘Bezuinig niet op onderwijs en onderzoek, maar investeer erin’

‘Een gemeente die erg op zichzelf was. Het college ging bijvoorbeeld nooit naar de congressen van de VNG. Daarvan hebben we gezegd: dat moet anders, we gaan meer naar buiten. Sindsdien zijn we landelijk actief, de wethouders praten mee over inkomensbeleid, over asiel en migratie, de gemeentesecretaris zit in het bestuur van de Vereniging van Gemeentesecretarissen. We zijn minder bescheiden geworden, zelfbewuster. Mijn eerste jaar heb ik gebruikt om te investeren in de stad. Daarna zeiden de fractievoorzitters, terecht: we hebben je niet hiernaartoe gehaald om geen gebruik te maken van je netwerk in Den Haag.’

Betaalt die profilering zich op enige manier uit?

‘Los van de waardering voor Wageningen en het feit dat we opvallen, laat dat zich lastig in een staatje weergeven. De kosten gaan voor de baten uit. Maar we hebben wel een heel goede Regio Deal binnengehaald, de provincie Gelderland gaat fors investeren in de stedelijke voorzieningen, zowel in de regio als in Wageningen, dus ik denk wel dat het effect heeft.’

Hoe belangrijk is de aanwezigheid van Wageningen University & Research voor de stad?

‘De WUR is al twintig keer op rij verkozen tot beste universiteit van Nederland, en is de meest duurzame universiteit van de wereld. In het buitenland kent iedereen die in de landbouwsector werkt de naam Wageningen, dankzij de universiteit. Wij zijn de kleinste universiteitsstad, maar hebben in verhouding de meeste studenten. De WUR heeft ook een toekomstvisie ontwikkeld over hoe Nederland er over honderd jaar uit zou kunnen zien. De vertaling daarvan naar Wageningen hebben wij in onze gemeentelijke visie meegenomen. De universiteit denkt mee over alles wat een bedreiging voor de wereld vormt: stikstof, water, voedselzekerheid, klimaat. Die kennis wil ze graag delen met de Nederlandse regering, maar die moet

daar wel voor openstaan. De Haagse molens draaien heel traag, daarom komen wij met eigen plannen voor onze woningbouw, energielevering en klimaattransitie. Daar hebben we de kennis van de universiteit voor nodig. Daarom zeggen we als universiteitssteden ook tegen de regering: bezuinig niet op onderwijs en onderzoek, maar investeer erin. Om met Klaas Knot van De Nederlandsche Bank te spreken: je moet niet 85 keer het woord innovatie in je regeerprogramma zetten en er vervolgens op bezuinigen.’

Komt Wageningen, met al zijn bestuurskracht, het ravijnjaar 2026 en de jaren daarna zonder kleerscheuren door?

‘Natuurlijk hebben wij daar ook last van en we voeren hier ook de discussie wat we gaan doen, welke keuzes maken we als het rijk niet over de brug komt. Onze Duitse partnerstad Mörfelden-Walldorf, bij Frankfurt, vraagt weleens: hoe doen jullie dat eigenlijk, met al die taken die jullie meer hebben dan wij, en de helft van het personeel? We hebben van de gemeenteraad de afgelopen jaren de ruimte gekregen om de organisatie te vergroten. Hebben we nu alles wat we nodig hebben?

Nee natuurlijk niet, we zijn geen 100.000+-gemeente met veel medewerkers. De monumenten vliegen je hier om de oren, maar voor erfgoed is maar 0,9 fte beschikbaar. Onze ambtenaar sport is twee jaar geleden ingezet voor de opvang van Oekraïners. Tja, dan kan hij niet werken aan sportbeleid.’

Vorige maand, bij de ledenbijeenkomst van de VNG, stelde u voor om direct naar de rechter te stappen omdat het rijk niet met geld voor gemeenten over de brug komt, en niet te wachten tot het volgende Overhedenoverleg op 14 april.

‘Toen ik nog gedeputeerde was heb ik als vicevoorzitter van het IPO ook bij het Overhedenoverleg met het rijk en de gemeenten aan tafel gezeten, dus ik weet een beetje hoe dat gaat. Ik hoop dat de gemeenten op 14 april binnenhalen wat we binnen moeten halen, maar gelet op het trackrecord van de rijksoverheid is mijn verwachting niet hoog. Dan moet je, helaas, de druk maximaal opvoeren.’ ←

Lees een uitgebreidere versie van dit interview op vng.nl/magazine of scan de QR-code.

MAGAZINE 2025

Te weinig opvang huiselijk geweld

In 40 procent van de gemeenten staan vrouwen op de wachtlijst voor een plek in een opvanglocatie voor huiselijk geweld. Dat blijkt uit een monitor van de VNG en branchevereniging Valente.

Internationale normen schrijven voor dat er één opvangplek per 10.000 inwoners moet zijn. In Nederland zou dat moeten neerkomen op 1.800 plekken. Er zijn echter maar duizend plekken beschikbaar, blijkt uit de cijfers. Op basis van de monitor willen de VNG en Valente aan de slag om de opvang voor slachtoffers van huiselijk geweld te verbeteren. (RvdD) ←

AGENDA

12 APRIL

Raad op Zaterdag online, 10.00 - 13.00 uur VNG en NVvR raadopzaterdag.nl

14 APRIL

Online vragenuur: Wet collectieve warmte (Wcw) Online, 12.00-13.00 uur nplw.nl/agenda

16 APRIL

Inspiratiebijeenkomst: Gebruiken uitvoeringsvarianten; Aan tafel met de keten

Colour Kitchen, Utrecht, 15.00 - 19.30 uur | vng.nl/agenda

17 APRIL

Online meetup: Ethische commissies in de praktijk online, 13.30-15.30 uur vng.nl/agenda

17 APRIL

Congres gebiedsontwikkeling Hembrugterrein

Zaanstad, 10.15-18.00 uur | Platform31.nl/ agenda

22 APRIL

Derde Dinsdagwebinar Gemeentefinanciën online, 16.00-17.00 uur vng.nl

24 APRIL

Gemeentelijk i-Café: Open Overheid

Atrium Willemshof, Den Haag, 14.30-18.00 uur | vng.nl

24 APRIL

Webinar aanpak dakloosheid: Voorkom huisuitzetting, voorkom dakloosheid online, 10.00-11.30 uur vng.nl

minder blikjes in het zwerfafval sinds de invoering van het statiegeld.

Bron: Zwerfinator.nl

‘Schrap hoger beroep bij bouwprojecten’

Om de woningbouw te versnellen, moet het hoger beroep tegen de omgevingsvergunning van een woningbouwproject worden geschrapt.

Wie beroep wil instellen tegen de vergunning die nodig is om te bouwen, kan dan alleen nog maar terecht bij de rechtbank. Die oordeelt dan over een omgevingsvergunning. Dat scheelt anderhalf jaar proceduretijd.

Dat is een van de meest verregaande voorstellen van de adviesgroep STOER (Schrappen Tegenstrijdige en Overbodige Eisen en Regelgeving) om de woningbouw op gang te brengen. Die adviesgroep, onder voorzitterschap van emeritus hoogleraar Friso de Zeeuw, brengt in kaart welke regels kunnen verdwijnen of aangepast om de achterstand in de woningbouw in te lopen.

De adviescommissie stelt verder onder meer voor dat gemeenten in de toekomst mogen afwijken van landelijk geldende technische bouweisen met lagere eisen. Een ander voorstel is de aanscherping van de milieuprestatieeis voor woningen te schrappen. Die zou te veel dubbelen met Europese regelgeving. De commissie is verder van mening dat het verplichte tweede trappenhuis in woningbouwprojecten overbodig is. Ook stelt de commissie voor de verplichte verdiepingshoogte te verlagen. Daarnaast doet de adviesgroep voorstellen om het bouwen bij vliegvelden en treinstations makkelijker te maken. De geluidshinder zou dan op een andere manier berekend kunnen worden. (MM) ←

3 VRAGEN AAN...

Harrie van der Laan

De Zaanse wethouder Harrie van der Laan (Partij voor Ouderen en Veiligheid, POV) zoekt naar structurele financiering voor Anna’s Huis, het lokale IPSO centrum (Centra voor leven met en na kanker). Landelijk zijn er daar zo’n honderd van.

Waarom zet u zich hiervoor in?

‘Ik kwam in aanraking met Anna’s Huis door allerlei betrokken ondernemers en een ex-burgemeester van Wormerland die daar voorzitter van is. Uit de gesprekken bleek dat zij niet in aanmerking komen voor reguliere subsidie. Dat is heel raar, dit hoort eigenlijk gefinancierd te worden door de diegenen die er het meeste baat bij hebben, de ziektekostenverzekeraars. Anna’s Huis biedt psychosociale zorg door vrijwilligers aan mensen die leven met en na kanker. Dat betekent dat deze mensen veel minder een beroep doen op de huisarts en andere zorgverleners. De centra halen de druk weg bij huisartsen en bijvoorbeeld bij psychologen. Ik lobby bij de zorgverzekeraar om hier structureel geld voor vrij te maken. Die kan hier eigenlijk niet omheen. Onze wethouder financiën lobbyt hiervoor bij het rijk.’

Wat is het belang van een IPSO centrum?

‘Eén op de twee mensen krijgt te maken met kanker. Zeventig procent daarvan krijgt na behandeling te maken met een lagere kwaliteit van leven. Een derde voelt zich eenzaam, onbegrepen of worstelt met psychische klachten zoals angst en depressie. Als zij daarmee naar een huisarts gaan, dan heeft deze tien minuten de tijd om over de individuele problemen en emoties van de patiënt te praten. In zo’n centrum lopen mensen rond die kanker hebben, hebben gehad of die iemand daaraan hebben verloren. Die gaan op een heel andere manier om met de emoties van de patiënt. Er wordt echt contact gemaakt. De meeste mensen die een IPSO centrum bezoeken, gaan beter in het leven staan. Dat scheelt veel geld aan reguliere zorg. Geld moet terechtkomen daar waar het hoort. Nu zijn we via achterdeurtjes bezig om financiering te regelen voor iets waarvan ik als zorgwethouder zeg: maak dit structureel. Mensen bloeien hier op. De wachtlijsten bij de GGZ lopen waanzinnig uit de klauwen.’

Wat is uw oproep aan gemeenten?

‘Zet de stap naar voren. Ga met de zorgverzekeraars in gesprek. Geef aan dat dit een ontzettend belangrijke investering is. Het is geen grote investering. Zeker niet afgezet tegen wat je bespaart door minder geld uit te geven aan andere zorg. Het is echt bizar dat deze psychosociale zorgverlening gebeurt door vrijwilligers. Door mensen die er niet voor zijn opgeleid. Zij doen het echt fantastisch. Maak dat nou eens belangrijk. Datzelfde geldt voor de hospices. Zonder die vrijwilligers staat Nederland stil en rijzen de kosten van nazorg de pan uit. De opbrengst van deze informele zorg is een veelvoud van de investering.’ ←

TAKENDISCUSSIE

Gegijzeld door geld

DE AANWEZIGHEID VAN EEN DISBALANS TUSSEN TAKEN, BEVOEGDHEDEN EN MIDDELEN BIJ GEMEENTEN IS NIET NIEUW.

HOE KAN HET DAN DAT DEZE SITUATIE AL JARENLANG VOORTDUURT? DE HELE DISCUSSIE WORDT GEGIJZELD DOOR GELD, ZEGT DE RAAD VOOR HET OPENBAAR BESTUUR.

Peter Verheij is raadslid Raad voor het Openbaar Bestuur

‘De disbalans tussen taken, bevoegdheden en middelen is de afgelopen twintig jaar sluipenderwijs ontstaan’, zegt Peter Verheij. Hij is raadslid bij de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB), die onlangs het rapport Afrekenen met disbalans uitbracht. Daarin staat het dringende advies om terug te keren naar de basis, naar wat er over medebewindstaken staat in zowel de Grondwet als de Gemeentewet. ‘Het gesprek rond de bekostiging van medebewindstaken is volledig vastgelopen, maar gemeenten kunnen niet langer wachten. Zeker niet met het oog op het snel naderende ravijnjaar, waarin ze te maken krijgen met een forse korting op de gelden vanuit het rijk.’

JEUGDZORG

‘Als het rijk zich niet consequent aan deze taakverdeling en de bekostiging daarvan houdt, ontstaat er spanning tussen gemeenten en de wetgever die kan leiden tot een disbalans’, stelt Verheij. In het advies laten verschillende voorbeelden duidelijk zien waar het de afgelopen jaren is misgelopen. Allereerst bij de decentralisatie van de jeugdzorg. De taken die hieruit voortvloeien blijken omvangrijk en nauwelijks (financieel) beheersbaar, concludeert de ROB. Er is daarbij weinig zicht op resultaten die gemeenten behalen, terwijl de wetgever zich daar-

voor wel moet verantwoorden. Een tweede voorbeeld zijn de veiligheidsregio’s. Daar is de financiële rol van gemeenten veel groter dan hun beleidsinvloed. Het zou volgens de ROB daarom logischer zijn als de minister de veiligheidsregio’s rechtstreeks zou bekostigen.

Dan is er de onderwijshuisvesting. Nederland heeft een enorm arsenaal aan oude schoolgebouwen, waarbij veel gebouwen kampen met achterstallig onderhoud. De ontstane disbalans is deels te verklaren uit onbegrip van de wetgever voor de gemeentelijke financiën. Vergelijkbare problemen doen zich voor bij de uitvoering van de klimaattaken.

Doordat de gesprekken tussen de beide bestuurslagen over een

goede balans tussen taken en middelen te weinig plaatsvinden en te oppervlakkig van aard zijn, komen partijen volgens ROB-raadslid Verheij niet toe aan de inhoud. Ook hekelt hij het taalgebruik dat aan beide kanten wordt gebezigd. ‘Gemeenten hebben het over een lobby die ze voeren, het rijk spreekt over claims van gemeenten. Dat is op z’n zachtst gezegd merkwaardig. Deze woorden verwijzen naar een strijd in plaats van naar samenwerking.’

Zoals het tot nu gaat, wordt bij de overdracht van de taken de balans besproken en vindt er eventueel discussie plaats, daarna verdwijnt alle informatie over taakverdeling, verantwoordelijkheden en middelen in het niets. Het geheel aan medebewindstaken is een brij, een kluwen, die snel ontrafeld moet worden.’

UP-TO-DATE

‘De gesprekken worden tot nu toe niet zuiver genoeg gevoerd door niet naar de fundamentele uitgangspunten te kijken. Hoe is het in de wet bedoeld? In de basis is het namelijk heel eenvoudig’, zegt Verheij. ‘Bijzaken vertroebelen echter het beeld, zoals ministers die reppen over dingen als: het ontbreekt aan uitvoeringskracht en ambitie bij gemeenten. Of: is het echt wel zo erg gesteld? Met dergelijke uitspraken ga je voorbij aan de kern van de zaak. Aan beide kanten is wantrouwen ontstaan dat een constructief gesprek in de weg zit. De verhoudingen zijn behoorlijk verstoord.’ Er is daarom een duidelijk up-to-date overzicht nodig van de taakverdeling tussen gemeenten en rijk. Gek genoeg ontbreekt dat. De Kamer vroeg in oktober 2024 om zo’n overzicht, maar zowel de minister van Financiën als die van BZK moest het antwoord schuldig blijven.

Volgens de ROB kunnen partijen niet langer zonder dit overzicht. Verheij: ‘Daarmee kunnen rijk en gemeenten een goed inzicht krijgen in gemeentelijk beleid en uitgaven. Er zijn voldoende aanknopingspunten om zo’n overzicht te maken. Dat vraagt niet alleen inzet van het rijk, maar ook inspanningen vanuit gemeenten. Pas als de kluwen is ontward, kun je inhoudelijke gesprekken voeren. Anders blijft het te abstract en gaat het alleen maar over geld.’ Hoe doorbreek je nu deze impasse? Ook na het adviesrapport Rust-Reinheid-Regelmaat van de ROB uit 2021, bleef actie uit. Verheij: ‘Het antwoord is dat beide bestuurslagen op een rationele manier in gesprek moeten, zonder de dictie van geld.’ Gemakkelijk zal dit niet zijn, zegt hij daar gelijk bij: ‘Gemeenten zitten in de overlevingsstand. Dat zorgt ervoor dat er te weinig tijd en mentale ruimte zijn om het wezenlijke gesprek te voeren. De discussie lijkt nu gegijzeld door geld.’ Intussen worden de problemen groter zolang er niets gebeurt. ‘Wachten is geen optie meer. Het rijk moet kiezen uit twee smaken om de balans te herstellen. Als de wetgever geen extra middelen kan of wil verstrekken, moet het de taken terugschroeven. Of omgekeerd.’ ←

‘Het geheel medebewindstakenaan is een brij, een kluwen’

Het zou volgens de ROB veel logischer zijn als het rijk de taken van de veiligheidsregio’s bekostigt.

IN BEELD

STAPJE DICHTER BIJ

DE WIETPROEF

Stapje voor stapje komt het langverwachte experiment dichterbij, zij het met horten en stoten. De landelijke proef met de teelt en verkoop van legale wiet, zoals hier in Bemmel, is deze week gestart. Maar de proef is deels uitgesteld omdat het nog onduidelijk is of er voldoende hasj aanwezig is om alle coffeeshops te benaderen, schrijft minister David van Weel van Justitie en Veiligheid aan de Tweede Kamer. Het besluit tot gedeeltelijk uitstel is genomen in overleg met de burgemeesters van de deelnemende gemeenten.

GOEDERENVERVOER

Het gevaar

van de giftrein

HET KABINET WIL HET VERVOER VAN GEVAARLIJKE STOFFEN OVER HET SPOOR VRIJGEVEN. GEMEENTEN MAKEN ZICH GROTE ZORGEN, OVER ONDER MEER DE GEVOLGEN VOOR DE WONINGBOUW. ‘DIT VALT NIET AAN ONZE INWONERS TE VERKOPEN.’

‘Het is compleet tegenstrijdig, wat hier gebeurt.’ Wethouders Hanneke

Steen (CDA, Hengelo) en Marcel Elferink (Gemeentebelang, Deventer) uiten stevige kritiek op de kabinetsplannen om het gehele spoornet vrij te geven voor het goederenvervoer.

Het huidige Basisnet, dat werkt met risicoplafonds, wordt ingeruild voor een Robuust Basisnet dat werkt met aandachtsgebieden.

Het Basisnet bestaat uit wegen, vaarwegen en spoorwegen, waarbij voor bepaalde routes strenge regels gelden.

In het Robuust Basisnet wordt het één groot generiek systeem met een stringent ruimtelijk kader.

WONINGBOUW

Het kabinetsplan draagt volgens gemeenten en provincies niet bij aan de verbetering van de veiligheid van inwoners die langs het spoor wonen. Tegelijkertijd maakt het de broodnodige bouw van woningen ingewikkelder. Binnenstedelijke verdichting, een grote wens van kabinet en gemeenten, wordt moeilijker. De Tweede Kamer hield onlangs een rondetafelgesprek over het spoornet, waar wethouder Steen namens de gemeenten het woord voerde.

OVERSCHREDEN

Volgens het kabinet voldoet het vervoer van gevaarlijke stoffen over het spoor aan strenge internationale regels. Als enige land in Europa heeft Nederland nog extra regels vastgelegd in het huidige Basisnet. Dat werkt met risicoplafonds gebaseerd op het maximaal aantal

treinen met gevaarlijke stoffen dat op een bepaalde route wordt verwacht. Omdat Europa echter vrij verkeer van goederen kent, blijkt volgens het kabinet dat die verwachtingen in de praktijk soms verkeerd worden ingeschat. Daarom worden de risicoplafonds overschreden. De plafonds zouden daarom voor verwarring en onrealistische verwachtingen bij lokaal bestuurders en omwonenden zorgen. Gemeenten stellen echter dat het rijk nooit serieus aan de slag is gegaan met het Basisnet. Hoezo zou het dan niet werken? Het vrijgeven van het vervoer van deze stoffen, waarbij de verantwoordelijkheid voor de veilige leefomgeving nu volledig bij gemeenten en provincies wordt neergelegd, past volgens de VNG en het IPO niet bij de samenhang met de grote maatschappelijke opgaven. Risico’s worden moeilijker te beheersen, terwijl de woningbouw wordt belemmerd

Goederentreinen op het spooremplacement van Deventer.

vanwege de hogere bouwkosten die het gevolg zijn van de strengere veiligheidsmaatregelen langs het spoor, en betreffen onder meer scholen en zorggebouwen. De strengere bouwregels gelden ook op trajecten waar nauwelijks gevaarlijke stoffen over worden vervoerd. De regels gelden daarnaast alleen voor nieuwbouw en niet voor bestaande bouw langs het spoor. Gemeenten zetten dan ook in op een kleiner Basisnet: alleen die routes waarover substantiële hoeveelheden gevaarlijke stoffen gaan. Daarnaast moet er een toetsingskader komen voor wanneer het risico van het vervoer van gevaarlijke stoffen onaanvaardbaar wordt met handhaving.

RISICOPLAFOND

‘Zonder een risicoplafond kunnen we niet bepalen welke veiligheidsmaatregelen we moeten nemen’, zegt wethouder Steen. ‘Onbegrensd goederenvervoer over een bepaalde lijn, in ieder geval op papier, betekent dat ik rekening moet houden met het maximale risico. Omgerekend zijn daar heel dure maatregelen voor nodig, terwijl we niet weten of in de praktijk daadwerkelijk zoveel treinen passeren.’ Voor de lijnen waarvan duidelijk is dat er geen of bijna geen goederentreinen overheen rijden, worden de risicoplafonds ook vrijgegeven. ‘Op papier dus onbegrensd. De

gemeente moet dan de afweging maken wel of geen dure veiligheidsmaatregelen te nemen.’

Volgens Steen werkt het Basisnet niet, omdat het rijk nooit heeft willen handhaven. Die zou geen sturing hebben op de goederenstromen waardoor begrenzen en handhaven onmogelijk zijn. ‘Wij denken dat handhaving best mogelijk is. Kijk daar als rijk naar. Er zijn de nodige onderzoeken naar gedaan.’

STURING

In de Tweede Kamer werd ingegaan op de claim van het kabinet dat Nederland het meest veilige spoor van Europa heeft. Wethouder Elferink was als toehoorder aanwezig. ‘De afgelopen honderd jaar is er niks gebeurd met dit soort treinen, werd gezegd. Dat geeft natuurlijk geen enkele garantie voor de toekomst. Hoogleraar Nils Rosmuller [Universiteit Twente, red.] gaf duidelijk aan dat die

risicobenadering nodig is in ons dichtbevolkte land om besluiten te kunnen nemen. Zeker voor de lokale overheid geldt dit als sturingsmechanisme.’

Elferink wijst erop dat er in Deventer een hogeschool staat naast het spooremplacement waar treinen rangeren en van rijrichting veranderen. ‘Dat is een risicovolle activiteit in flinke aantallen. Hoe moet ik daar als bestuurder mee omgaan, gezien de actuele goederenstromen?’

ACTEREN

Elferink wil kunnen handelen: de gemeente geeft al dan niet de vergunning af om ergens woningbouwontwikkeling mogelijk te maken. Dan moet ze wel ergens vanuit kunnen gaan. De wethouder snapt het belang van de Rotterdamse haven en de energietransitie waarbij andere vervoersstromen komen. ‘Daar moeten we samen zo optimaal mogelijk mee omgaan. Wat er nu echter gebeurt,

‘Zonder een risicoplafond kunnen we niet bepalen welke veiligheidsmaat­ regelen we moeten nemen’

‘Als het verkeerd gaat, staan de inwoners wel bij de gemeente op de stoep’

is dat alles wordt losgelaten. Daarmee wordt het vervoer dus ongelimiteerd. Dan kunnen er in plaats van nu twintig wagons straks vijftig wagons langskomen. En hoe je het ook wendt of keert: risico is kans maal effect.’

Ter verduidelijking laat Elferink een grafiek zien. Die toont het vervoer van gevaarlijke stoffen dat de gemeente de afgelopen jaren passeerde als bijvoorbeeld brandbaar gas en toxisch gas. Hieruit blijkt helder dat de risicoplafonds op de zogeheten Bentheimroute door het oosten van Nederland structureel fors worden overschreden.

Volgens Steen is het vervoer van gevaarlijke stoffen over het spoor veilig, maar niet volledig zonder risico. ‘Goede beheersmaatregelen bepaal je op basis van het risico. Als dat onbegrensd is, nemen we misschien onrealistische beheersmaatregelen. Als het verkeerd gaat, staan inwoners wel bij de gemeente op de stoep. Dit is een heel ingewikkelde afweging die wij als bestuurders moeten maken.’

CYNISCH

De Hengelose wethouder noemt het voorbeeld van een school langs een spoor waar af en toe een goederentrein overheen rijdt. Volgens de nieuwe regelgeving hoeft er aan die bestaande school niets te gebeuren. Is er echter een uitbouw nodig, dan moet die helemaal dichtgetimmerd worden met dure bouwkundige maatregelen als brandwerend glas. De school kan dat niet betalen en schrapt het plan.

Steen: ‘Dan moet ik als bestuurder aan de ouders vertellen dat de uitbouw er

vanwege die veiligheidsmaatregelen niet komt, maar dat ze hun kinderen gerust naar het hoofdgebouw kunnen brengen waar helemaal geen maatregelen nodig zijn. Ik kan dat niet uitleggen, ik wíl het niet uitleggen. We weten dat de risicoplafonds overal worden overschreden, op het baanvak Deventer-Hengelo soms dubbel. Ik verwacht dan dat het ministerie ingrijpt en handhaaft. Dat doet echter precies het tegenovergestelde. Het ministerie schrapt de risicoplafonds en de mogelijkheid om gevaarlijke stoffen via een andere route te sturen. Dat is best cynisch.’

BLAUWDRUK

Het door het kabinet voorgestelde Robuuste Basisnet wordt ook van toepassing op emplacementen. IPO en VNG raden dit ten zeerste af. Het risico rond emplacementen is anders en groter dan op doorgaand spoor. Rangeerhandelingen moeten als een milieubelastende activiteit beschouwd blijven, vinden de decentrale overheden. Daarvoor blijft dan ook lokaal maatwerk nodig.

Elferink nam deel aan het overleg over de emplacementen. ‘De crux van de zaak is dat Deventer samen met de veiligheidsregio maatwerk levert op ons emplacement’, zegt hij. ‘Er zijn vergunningen op afgegeven. Het kabinet komt nu met een landelijke blauwdruk waar alle emplacementen aan moeten voldoen. Gemeenten die meer willen doen moeten het zelf maar betalen. Dit is in het belang van de BV Nederland, maar moet Deventer daar de lasten van dragen terwijl we ook eigen belangen

hebben? ProRail vraagt om meer ruimte op het emplacement voor 740 meter goederentreinen. Deventer wil daar juist een parkeerhub bouwen om inwoners te bewegen het spoor te gebruiken. Personenvervoer en goederenvervoer zitten elkaar ook in de weg.’

VISIETRAJECTEN

Die disbalans heeft alles te maken met de slechte onderbouwing van het Robuuste Basisnet, zeggen de wethouders. Daarvoor zijn eerst robuuste politieke keuzes nodig, maar die ontbreken vooralsnog. Steen: ‘Het rijk werkt aan diverse visietrajecten als de Nota Ruimte, de visie spoorgoederenvervoer en de economische visie op onder andere de energietransitie. Waar gaan we de energy hubs ontwikkelen, hoe doen we dat dan met ammoniak en waterstof? We wachten ook op het toekomstbeeld openbaar vervoer waar het rijk aan werkt, want in elke goederenwagon die over het spoor gaat zitten geen passagiers. Het duurt erg lang allemaal met die visietrajecten. Dit kabinet stopt zelfs met nadenken over bepaalde zaken omdat er toch geen geld is voor bijvoorbeeld infrastructuur. Ondertussen worden wel verregaande maatregelen genomen, zoals het afschaffen van de risicoplafonds.’

Gemeenten zijn bang dat er geen weg terug is zodra het ongemaximeerde en ongestuurde vervoer er eenmaal is. ‘Ik verwacht dat de rijksoverheid als een fatsoenlijke overheid eerst nadenkt en dan handelt in plaats van andersom’, zegt wethouder Steen. ‘Onze inwoners zijn de dupe. Inwoners die ook van het rijk zijn.’ ←

Ik was denk ik ongeveer de enige vader in Nederland die blij was toen onze kinderen uit huis gingen.

De net gestopte burgemeester Roderick van de Mortel van Vught over de doodsbedreigingen aan zijn adres toen hij nog burgemeester was, Brabants Dagblad 2 april

Alert blijven op aanpak complotten

Gemeenten en andere overheidsorganisaties moeten alert blijven op acties van complotdenkers, en niet denken dat dit ‘bij ons niet zal gebeuren’. Die waarschuwing doen onderzoekers naar aanleiding van de casusBodegraven.

In Bodegraven zorgden complotdenkers voor grote onrust door op internet te publiceren over een vermeend satanisch-pedoseksueel netwerk dat veel jonge slachtoffers gemaakt zou hebben. Veel complotdenkers reisden af naar de begraafplaats van Bodegraven om bloemen te leggen op de graven van de vermeende slachtoffers. Het complot zorgde voor veel onrust in de gemeente, en het lokaal bestuur van Bodegraven-Reeuwijk had aanvankelijk grote moeite om het fenomeen de kop in te drukken. De gemeente ontwikkelde met politie en justitie uiteindelijk een aanpak die werkte. De combinatie bestuursrecht, civielrecht en strafrecht kan werken, concluderen de onderzoekers, maar ook zachte waarden als moreel leiderschap en empathie zijn belangrijke voorwaarden om de aanpak te doen slagen. Ook het begrenzen van digitale platforms, en het bewaken van die grenzen, zou de aanpak kunnen versterken. (RvdD) ←

Beste Thorbeckeprofessor,

DE GEMEENTERAAD VAN VLISSINGEN GAAT

EEN HALFJAAR IN MIDDELBURG VERGADEREN OMDAT ZIJN EIGEN RAADZAAL WORDT VERBOUWD. MAG DAT ZOMAAR? IK KOM LIEVER NIET IN MIDDELBURG.

EEN

ARGWANENDE INWONER VAN VLISSINGEN

Beste inwoner van Vlissingen,

Er is geen wettelijke verplichting om in het eigen gemeentehuis te vergaderen en het is zelfs niet verplicht om binnen de gemeentegrenzen te blijven. Daarom weken sommige kleinere gemeenteraden in coronatijd ook wel uit naar de raadzalen van grotere; dan konden ze meer afstand van elkaar houden. Behalve als het eigen Reglement van Orde strikter was dan de wet en wel een verplichte locatie voorschreef.

Natuurlijk zitten er wel altijd grenzen aan het verplaatsen van de vergaderlocatie. Als er geen serieuze mogelijkheid meer overblijft voor het publiek om erbij te zijn of in te spreken, ontstaat er wel een probleem. De raadsvergaderingen van Vlissingen op bijvoorbeeld Schiermonnikoog uitschrijven, zou een ander verhaal zijn.

Overigens begreep ik dat de vergaderingen van Vlissingen niet in de raadzaal van Middelburg zullen zijn maar in de vergaderzaal van het algemeen bestuur van het waterschap. Misschien scheelt dat? ←

Geerten Boogaard, Thorbeckehoogleraar

Ook een vraag voor Geerten Boogaard? Stuur een mail naar: thorbeckehoogleraar@ vngmagazine.nl.

RESERVISTEN

groen hart

DEFENSIE WIL UITBREIDEN. EEN FLEXIBELE SCHIL MOET HET VOOR

HET LEGER MAKKELIJKER MAKEN OM BIJ EEN CRISIS SNEL OP TE SCHALEN. RESERVISTEN VORMEN EEN BELANGRIJK ONDERDEEL

VAN DIE FLEXIBELE SCHIL. DRIE DEELTIJDMILITAIREN MET EEN GEMEENTELIJKE ACHTERGROND OVER HUN ERVARINGEN.

De Russische inval in Oekraïne zette de verhoudingen al op scherp, en nu de Verenigde Staten onder president Donald Trump de NAVO mogelijk de rug toekeren neemt in Europa de urgentie toe: Nederland en de andere Europese landen willen meer investeren in de eigen verdediging. Vorige maand kwam staatssecretaris Gijs Tuinman van Defensie daarom met voorstellen die moeten leiden tot een ‘inzetbare en schaalbare krijgsmacht’. Die moet snel kunnen groeien als de dreigingen toenemen, en kunnen afschalen als de rust weerkeert. De krijgsmacht moet flink groeien, van 70.000 mensen nu naar op termijn 200.000 militairen. Met het oog op de krappe arbeidsmarkt zoekt Tuinman daarbij nadrukkelijk de samenwerking met andere organisaties, om bijvoorbeeld personeel te delen in combinatiebanen. Ook reservisten spelen een grote rol in de uitbreidingsplannen van Defensie. Deeltijdmilitairen die goed getraind en geëquipeerd zijn, maar ook een baan hebben buiten Defensie, spelen een grote rol bij de flexibele krijgsmacht die de staatssecretaris voor ogen heeft.

VNG Magazine spreekt met drie reservisten over hun ervaringen als deeltijdmilitair. Hoe beleven zij hun defensietaken, en hoe ziet de kruisbestuiving met de gemeente eruit?

‘Bij Defensie leer je rust te bewaren en het overzicht te creëren; dat neem ik mee naar de politiek’

Ronald Schneider

BURGERFUNCTIE: BURGEMEESTER

BARENDRECHT

MILITAIRE FUNCTIE: STRATEGISCH ADVISEUR

1 CIVIEL EN MILITAIR INTERACTIECOMMANDO, LANDMACHT

‘Eén van mijn jeugdvrienden is reservist. Af en toe ging hij op uitzending. Dat leek me interessant. Ik heb nooit in dienst gezeten. De dienstplichtigen die net als ik zijn geboren in de laatste maanden van 1962 hoefden niet op te komen. Een jaar of zes geleden werd ik gewezen op het 1 CMI-commando. Dat is een aparte tak van de reservisten. Defensie ziet in dat mensen die civiele expertises hebben, ook van nut kunnen zijn bijvoorbeeld in de interactie met civiele partijen. Ik ben nooit op missie geweest. Nadat ik kort wethouder was in Albrandswaard, deed zich de mogelijkheid voor om voor een halfjaar naar Irak te gaan. Daar heb ik me voor aangemeld, maar dat ging helaas niet door. In mijn huidige functie als burgemeester kan ik niet meer op uitzending. Ook pelotonsavonden moet ik soms laten schieten omdat er dan ook een raadsvergadering is. Voor mij staat het ook niet ter discussie. Ik ben nu de burgemeester, en dat is het mooiste beroep van de wereld. En als er wat gebeurt, blijf ik als burgemeester op ook op mijn post, dat weten ze bij Defensie ook. Maar ik heb wel een groen hart.’

GOUDA

Dave Heemskerk

BURGERFUNCTIE: PARTICIPATIEADVISEUR

GEMEENTE GOUDA

MILITAIRE FUNCTIE: GROEPSCOMMANDANT KORPS NATIONALE RESERVE

‘

Als groepscommandant ben ik onderofficier en dan zijn drie pijlers van belang: vakman, leider en instructeur. Ik geef andere reservisten les over het zijn van militair. Denk bijvoorbeeld aan de omgang met wapens, medische hulpverlening en andere skills en drills. Om dat te kunnen doen, moet ik zelf ook vakbekwaam zijn. In 2011 begon ik als reservist, gewoon als soldaat. Vrij snel promoveerde ik tot korporaal. In mijn diensttijd had ik al mijn militair rijbewijs C gehaald. Daardoor kon ik doorgroeien. In 2023 heb ik aan de KMS een verkorte opleiding tot onderofficier gevolgd en ben ik sergeant geworden. Het militaire wereldje trekt me.

BREDA

Jason Koevoet

BURGERFUNCTIE: GEMEENTERAADSLID BREDA

MILITAIRE FUNCTIE: PLAATSVERVANGEND GROEPSCOMMANDANT, KORPS NATIONALE RESERVE

‘H

et prikkelde altijd al een beetje om bij Defensie te gaan. Tijdens mijn studie technische bedrijfskunde hoorde ik van het bestaan van de mogelijkheid reservist te worden. Ik

ben het naast mijn studie gaan doen, met het idee om later beroepsmilitair te worden. Dat is er niet van gekomen door een leuke kans in het bedrijfsleven, maar ik ben wel reservist gebleven. Zo heb ik het beste van twee werelden. Ik ben korporaal bij het Korps Nationale Reserve. Dat is een onderdeel van de Landmacht. Reservisten kunnen onder meer worden ingezet bij het bewaken en beveiligen van vitale infrastructuur in Nederland. Denk bijvoorbeeld aan de havens, maar eventueel ook kerncentrales en andere objecten.

Bij Defensie leer je om rust te bewaren en het overzicht te creëren; dat neem ik mee naar de

Tijdens mijn diensttijd in 1993 ben ik vrijwillig uitgezonden naar Bosnië, als blauwhelm voor de Verenigde Naties. Voor die missie hadden België en Nederland er een transportbataljon opgericht. Ik hoefde niet te gaan, maar wilde het graag meemaken om te zien of beroepsmilitair wat voor me was. Uiteindelijk werd ik journalist, maar het militaire bleef altijd trekken. De combinatie civiel en deeltijdmilitair trekt me erg, ook nu de dreiging concreter wordt. Ik realiseer me nog beter waarom ik reservist ben geworden. Ik ben graag maatschappelijk betrokken. Daarom werk ik ook voor de gemeente Gouda. Ik kan het goed combineren. Ik ben zo’n veertien uur per week bezig met Defensie, maar omdat ik in Gouda heb gekozen voor een parttimefunctie hoef ik weinig af te stemmen. Woensdag is mijn Defensiedag en de meeste trainingen zijn in het weekeinde. Er is veel kruisbestuiving tussen de gemeente en Defensie. Van wat ik op de KMS heb geleerd, profiteer ik ook in mijn functie bij Gouda, houding en omgaan met druk bijvoorbeeld. Wel heb ik op het werk het gesprek gevoerd: wat gaat voor als er een crisis uitbreekt? Ook als participatieadviseur heb ik dan een rol.’

politiek. In de raad kun je weleens onder vuur komen te liggen, als reservist train je om op een goede manier met die druk om te gaan. Daarnaast leer je bij Defensie nog een hoop andere vaardigheden die je in andere functies goed kunt gebruiken. Ook tussen Defensie en mijn dagelijks werk bij VDL is veel overlap. Op de dag van de Russische inval in Oekraïne, 24 februari 2022, zat ik in de auto. “Het is oorlog in Europa” hoorde ik op de radio. Dat zinnetje vergeet ik nooit meer. Ik ben niet bang om opgeroepen te worden. Maar als het gebeurt, dan is het goed mis in Europa. Dan ben ik voorbereid.’

Raadsbreed akkoord

Raadsbrede akkoorden hebben potentie als alternatief voor het traditionele coalitieakkoord, maar alleen als er wordt geïnvesteerd in het onderlinge vertrouwen in de gemeenteraad, en de samenwerking goed wordt georganiseerd.

Promovenda Lianne van Kalken deed de afgelopen jaren onderzoek naar het fenomeen ‘raadsbreed akkoord’. Haar onderzoek is nu gebundeld in een boek, Uit de groef

De aanleiding voor het onderzoek waren de eigen ervaringen van Van Kalken als raadslid in Vlaardingen, de gemeente waar ze tegenwoordig wethouder is. Vlaardingen begon in 2018 vol goede

Hekse Falsema

Waar komt de haat voor vrouwelijke politici toch vandaan? Schrijver en historicus Daan Heerma van Voss onderzocht aan de hand van interviews en historische bronnen hoe de groeiende vrouwenhaat de democratie dreigt te vergiftigen.

Heerma van Voss komt in zijn zeer lezenswaardige essay tot de conclusie dat het etiket ‘vrouwenhaat’ te gemakkelijk is en geen verklarende waarde heeft. Steeds weer kent die ‘haat’ een seksuele component, samengevat in twee woorden: heks en hoer. Waarom? Dat is wat de schrijver in 175 pagina’s probeert te ontrafelen.

Hij sprak voor zijn boek met ervaringsdeskundigen, onder wie Sigrid Kaag, Sylvana Simons en Femke Halsema op wier naam de titel is gebaseerd. ‘Hekse Falsema’ is overigens geen verzinsel van Heerma van Voss, maar van de Amsterdamse taxichauffeur die hem in zijn elektrische Kia Niro door de stad reed en over weinig anders kon praten dan de burgemeester, ‘dat mens’ door wie de hele stad naar de klote ging.

Daan Heerma van Voss, Het geval Hekse Falsema. Waarom Nederland zijn vrouwelijke politici haat, Thomas Rap, € 20,99.

moed aan een raadsakkoord, maar binnen een jaar klapte de samenwerking.

Van Kalken noemt het nu een ‘briljante mislukking’, omdat er uit de casus veel lessen zijn te trekken.

Van Kalken komt met acht aanbevelingen voor gemeenteraden die na de verkiezingen van volgend jaar maart aan de slag willen met een raadsakkoord. De belangrijkste: de keuze voor een coalitieakkoord of een raadsakkoord is niet zwart-wit: er zijn veel varianten mogelijk.

Lianne van Kalken, Uit de groef. Een onderzoek naar raadsbreed werken in gemeenten in de periode 2014-2022, Boom, € 39,95.

JONGERENCRIMINALITEIT

Voorkomen

dat kwetsbare kinderen afglijden

DE JEUGDCRIMINALITEIT NEEMT AF, MAAR EEN KLEINE GROEP STEEDS JONGERE CRIMINELEN ZORGT VOOR MEER EN ZWAARDER GEWELD. HET PROGRAMMA PREVENTIE MET GEZAG MOET VOORKOMEN DAT DE JEUGD AFGLIJDT NAAR DE DRUGSCRIMINALITEIT OF DAARIN ‘DOORGROEIT’. SINDS KORT DOEN OOK KLEINERE GEMEENTEN MEE.

Jay zit in de problemen. Zijn jongere zus heeft vijfduizend euro geleend voor schoolspullen. Ze kreeg het voorschot van Jamai, een jongen die in de buurt bekendstaat als drugscrimineel. Hij was zelfs een beetje beledigd toen ze in eerste instantie weigerde. Maar nu wil Jamai het geld in één keer terug. Geld dat het gezin niet heeft. Jermain zet de oudere broer Jay onder druk om ‘een pakketje’ weg te brengen naar Antwerpen.

In de aula van het Rijswijks Lyceum maken de broer en zus ruzie. De zus wil naar de politie stappen, maar Jamai heeft gedreigd met geweld tegen het gezin. Dan onderbreken de drie acteurs van Stichting Confro uit Rotterdam het toneelstuk. Van een muisstille zaal vol jongerenwerkers, jeugdboa’s en wijk-

agenten willen ze weten wat Jay moet doen. Naar de politie gaan? Geen enkele hand gaat omhoog.

KORTE SCÈNE

De scène zet een gesprek in gang onder de deelnemers, die naar de Rijswijkse school zijn gekomen voor de kick-off van een nieuw programma tegen jongerencriminaliteit. Naar de ouders zullen de meeste jongeren evenmin stappen, weet acteur Jermain Ferrier, die de scène al op talloze scholen heeft gespeeld. Maar als jongerenwerker hoopt hij dat Jay wél het lef heeft om op hem en zijn collega’s af te stappen. Die zal op zijn beurt weer overleggen met de wijkagent over hoe ze Jay het beste kunnen helpen. Stichting Confro speelde deze korte scène bij de Rijswijkse kick-off van het programma Preventie met Gezag. Rijswijk is een van de twintig gemeenten die

meedoen aan de tweede ronde van het programma, eerder kregen grotere steden al geld voor de preventie van jeugdcriminaliteit. Over de hele linie neemt jeugdcriminaliteit in Nederland af, blijkt uit cijfers. Maar een kleine groep jonge criminelen zorgt voor relatief veel en zwaardere incidenten, zoals wapen-, drugs- en geweldsdelicten. Een groep die bovendien steeds jonger wordt.

NIEUWE AANWAS

Rijswijk krijgt de komende drie jaar 1,2 miljoen euro van het ministerie van Justitie en Veiligheid. Naast het voorkomen van deze ‘nieuwe aanwas’ hoopt de gemeente hiermee te voorkomen dat startende jonge drugscriminelen verder afglijden. Alhoewel het met de meeste Rijswijkse jongeren goed gaat, is een klein deel kwetsbaar voor ‘criminele invloeden, verleiding en dwang’,

zorgt voor relatief veel en zwaardere incidenten, zoals drugsgeweld.

staat in het projectplan. Ook opvallend: gemeentegrenzen zijn voor criminele jongeren van geen betekenis. Slechts één vijfde van de incidenten in Rijswijk wordt gepleegd door de ‘eigen’ jeugd, het merendeel van de jonge daders komt uit Den Haag.

ONLINE RONSELAARS

De kwetsbare jongeren wonen in Rijswijkse wijken als de Muziekbuurt, het Havenkwartier en de Ministerbuurt. Het gaat om kinderen die jong zijn, naïef, soms een lichte verstandelijke beperking hebben, weinig ouderlijk toezicht kennen en in armoede en met schulden opgroeien.

Van de 225 jongeren die hun eerste stappen maken in de criminele wereld, zijn 75 zogeheten ‘jonge aanwas’. Zij worden bijvoorbeeld in groep 8 ingezet voor klusjes als het verkopen van vapes of, als ze wat ouder zijn, het rondbrengen van pakketjes. Ruim veertig jongeren dreigen af te glijden naar de ‘harde kern’ die verantwoordelijk is voor relatief een groot aantal delicten.

Het programma Preventie met Gezag begon in 2022 met de vijftien meest kwetsbare wijken, in 2023 kwamen daar nog eens twaalf gebieden bij. Omdat jeugdcriminaliteit niet ophoudt bij de grenzen van (groot)stedelijke gebieden, krijgen nu ook kleinere gemeenten zoals Almelo,

Bergen op Zoom, Brunssum, Rijswijk, Kerkrade, Zoetermeer en Zwolle geld van het ministerie van Justitie en Veiligheid; een kleiner bedrag met een kortere looptijd van drie jaar.

Rijswijk biedt vier interventies aan, vertelt projectleider Jitse Bosch. Een daarvan is het redelijk succesvolle lesprogramma ‘Alleen jij bepaalt’ waarin basisscholieren alert worden gemaakt op criminele beïnvloeding. Voor jongeren die al onder de invloed van criminelen zijn, volgt een persoonsgerichte aanpak. Bijzonder is dat Rijswijk inzet op jongerenparticipatie en veel plek inruimt voor het voorkomen van online ronselaars.

WILLEKEUR

Online jongerenwerkers van Epic Youth struinen het internet af op zoek naar meidengevechten, vernederfilmpjes en ronselvideo’s voor uithalers in de haven. De heat maps worden vervolgens

gedeeld met scholen, wijkagenten en jongerenboa’s. ‘Wie heeft hier TikTok?’, vraagt burgemeester Huri Sahin aan de jongerenwerkers en politiemensen. Lang niet alle handen gaan omhoog. Ze verwijst naar de chaos die ontstond nadat influencer Chempie17 in Rijswijk een voetbalspel organiseerde waar honderden fans gehoor aan gaven. ‘Als het gaat om onlinegedrag, hebben we een grote achterstand in kennis,’ zegt ze. Met drie jaar subsidie hoopt de Rijswijkse burgemeester een slagvaardig programma uit te voeren met een kennisnetwerk dat straks sterk genoeg is om op eigen kracht verder te gaan. Eerder protesteerden gemeenten als Zoetermeer over de willekeur waarmee sommige gemeente tien en andere drie jaar subsidie kregen. Ook de Rijswijkse wethouder Werner van Damme (VVD) refereerde hieraan op de kick-off. ‘Het heeft iets oneerlijks dat Delft en Den Haag tien jaar subsidie krijgen en wij drie jaar.’

Gemeentegrenzen zijn voor criminele jongeren van geen betekenis

Een kleine groep jonge criminelen

‘Als het gaat om online­ gedrag, hebben we een grote achterstand in kennis’

AULAVERBODEN

Ook de gemeente Kerkrade werd afgelopen zomer toegelaten tot het programma Preventie met Gezag. Hier gaat de interventie ‘Alleen jij bepaalt’ aan de slag op twee basisscholen en een vmbo-school. Daarnaast is er een programma Jong en Verbonden, dat moet zorgen voor meer wederzijds begrip tussen ouderen en jongeren. In november werd er bovendien een jeugdhonk geopend.

Kerkrade was al bekend met het programma vanwege Heerlen-Noord, dat bij de eerste lichting van het programma zat en besloot de aanpak deels met heel Parkstad Limburg te delen. Dat moet ook wel, zegt projectleider Gerben Brouwers, want de problemen in dit gebied zijn grootstedelijk. Uit cijfers uit 2021 van het CBS bleek dat Kerkrade en Heerlen binnen Parkstad Limburg de meeste kwetsbare jongeren hebben die kans maken om te worden gerekruteerd door criminelen.

Met de extra subsidie van drie jaar kunnen de kleinere gemeenten hun eigen accenten leggen. In Kerkrade is dat De Preventieve Leerkracht. Signalen van onder meer vmbo-scholen waren de aanleiding, vertelt de projectleider. ‘Bij nieuwe brugklassers werden gedragsproblemen geconstateerd die de scholen zorgen baarden’, vertelt hij. ‘Leerlingen gedroegen zich zo extreem dat er aulaverboden werden afgevaardigd. Een aantal kinderen bleek met twaalf en dertien jaar al in aanraking te zijn gekomen met de politie.’

Kerkrade besloot dat dus al op jongere leeftijd op scholen moest worden ingegrepen. Ze kwamen in contact met

criminoloog Ydwien Vervoort die eerder in de Haagse Schilderswijk op verschillende scholen met evidence based gedragsinterventies werkte. Leerkrachten op zowel het primair als voortgezet onderwijs krijgen een training van respectievelijk vier of zes dagdelen om problematisch gedrag vroegtijdig te signaleren, te voorkomen en waar nodig positief aan te pakken.

KENNISLACUNE

De deelnemende docenten zijn zeer positief over de interventie, zegt Vervoort, zowel wat betreft de deskundigheidsbevordering als de handelsbekwaamheid. ‘Luidruchtig of agressief gedrag zien we als een signaal dat een kind positieve kadering nodig heeft, vanuit liefde en verbinding. Doordat docenten beter leren kijken naar de signalen, kunnen zij deze ook beter aanpakken en positief beïnvloeden.’ Het langetermijneffect op de jongeren zal over de komende drie à vier jaar gemeten worden. Ook een relatief kleine Parkstadgemeente als Brunssum kreeg een subsidie voor drie jaar en doet mee aan

De Preventieve Leerkracht. Daarnaast zet de gemeente in op cameratoezicht om jongerenoverlast te verminderen. Uitgangspunt van het programma is dat partners en gemeenten van elkaar leren. Eerder constateerde Bureau Beke, dat onderzoek doet naar jeugdcriminaliteit, dat er sprake is van een kennislacune als het gaat om de rekrutering en ingroei onder jongeren. Het programma moet meer duidelijk maken hoe en waarom jonge kinderen ten prooi vallen aan criminelen. ←

Martijn van der

Steen Co-decaan NSOB en bijzonder hoogleraar EUR steen@nsob.nl

COLUMN

SLOTFASE

Ik moest het drie keer lezen toen ik het op mijn lokale nieuwssite zag. ‘D66 doet in 2026 mee aan de gemeenteraadsverkiezingen!’ Mijn verbazing was niet dat D66 in mijn woonplaats meedeed, maar dat het in de krant stond. Het bericht deed mij realiseren dat we minder dan een jaar verwijderd zijn van de gemeenteraadsverkiezingen. En dat roept de vraag op wat dat laatste jaar voor u betekent.

Het (mijn) Feyenoord van Arne Slot had een opmerkelijke eigenschap. De latere kampioen stond vaak tot diep in de tweede helft achter, om dan in een zinderende laatste fase alsnog de wedstijd te beslissen. Zo harkte mijn team in de slotfase een groot deel van de punten binnen. Met het kampioenschap tot gevolg. De slotfase maakte dat seizoen het verschil. Je kunt de laatste fase ook anders benutten. Als je in de Tour de France als knecht elke dag hard moet werken voor je kopman, dan loont het om in de slotfase van de etappe je krachten te sparen. Dan laat je je uit het peloton zakken en trap je rustig naar boven. Zo spaar je krachten, die je morgen immers weer nodig hebt. Je rijdt de Tour uit door zuinig met je krachten om te springen. De slotfase van vandaag staat in het teken van de inspanning van morgen. Door in de laatste fase de benen rust te geven kun je morgen tot het gaatje gaan.

Mijn vraag is wie u als raadslid of wethouder wilt zijn. Het Feyenoord van Arne Slot, dat er tot de allerlaatste seconde elke druppel energie uitperst? Of de wielrenner die in de laatste fase de benen spaart voor morgen? Allebei is

legitiem. Maar afhankelijk van wat u kiest zal uw laatste jaar er heel anders uitzien.

Ik heb een vermoeden hoe het zal gaan. Ik hoor het in mijn praktijk al dagelijks terug. ‘Ja, in november is het al campagnetijd natuurlijk.’ En tja, in zo’n laatste jaar gebeurt er niet veel meer. Het lokaal bestuur valt stil, omdat u straks de benen stil houdt. Mij ergert de vanzelfsprekendheid van die gedachte. Niemand kijkt er meer van op.

Ik snap dat campagnetijd belangrijk is en dat politieke mores daar ruimte voor bieden. Politici gunnen elkaar hun campagnetijd. Maar ik denk niet dat de samenleving zich politici kan veroorloven die de benen stilhouden. We hebben een rijksoverheid die niets beslist en die elk vraagstuk onbeantwoord laat. Die vraagstukken liggen in uw gemeente op straat en bij mensen op de keukentafel. We gaan als gemeenschap de slotfase in op achterstand en we hebben heel dringend een slotoffensief nodig.

Dus alsjeblieft, raadsleden en wethouders van Nederland: doe voor de samenleving wat Arne Slot bij Feyenoord deed. Vlieg er in de slotfase met volle overtuiging in en ga voor niets minder dan de late winnende goal. Dan belanden we (ooit) alsnog samen op de Coolsingel. ←

KINDT

Koorddansen met burgerparticipatie

Burgerparticipatie kan verbroederend werken en ontevreden burgers weer bij de democratie betrekken, zegt onderzoeker Rosa Kindt. Maar gemeenten die hiermee aan de slag gaan, moeten wel zoeken naar een ingewikkelde balans.

Een steeds grotere groep burgers heeft het idee dat er een kloof is ontstaan tussen het democratische ideaal en de democratische praktijk van volksvertegenwoordiging.

Ze hebben het idee dat politici niet naar ze luisteren, dat hun problemen niet worden gezien, dat de democratie niet meer werkt. Deze burgers worden boos of keren zich van de democratie af.

Een manier om deze ontevreden burgers weer bij de democratie te betrekken, is door het organiseren van burgerparticipatie. Voor mijn promotieonderzoek heb ik onderzoek gedaan naar de deelnemers aan burgerbegrotingen in drie gemeenten. Dit onderzoek laat zien: juist die burgers die het gevoel hebben dat de politiek niet naar ze luistert, voelen zich gehoord en

‘De aanwezigheid van politici wordt verschillend ervaren’

serieus genomen na deelname, staan positief tegenover hun lokale politiek, en staan achter de uitkomst die via burgerparticipatie is bereikt.

Hier zijn wel kanttekeningen bij te maken. Gemeenten die burgerparticipatie organiseren met het doel afgehaakte burgers opnieuw te betrekken, kunnen door bepaalde keuzes te maken maximaal aan deze burgers tegemoetkomen. Ze lopen dan wel het risico dat burgers die geen afstand tot de politiek ervaren met een ontevreden gevoel naar huis gaan. Op een aantal punten zijn hun voorkeuren namelijk tegenovergesteld.

POLITICI

Ten eerste wat betreft de aanwezigheid van politici. Hun aanwezigheid wordt verschillend ervaren. Verrassend genoeg zijn het juist de burgers die afstand tot de politiek ervaren die veel halen uit persoonlijk contact met lokale politici. Voor hen mogen politici dus heel aanwezig zijn, aan tafel aanschuiven, en praatjes maken met deelnemers.

Burgers die geen afstand tot de politiek ervaren, zien burgerparticipatie als iets voor en door burgers. Zij vinden een al te grote aanwezigheid van politici ongepast, en zien de rol van politici het liefst beperkt tot het openen van de bijeenkomst. Om een zo groot

Schrijf ook een betoog voor VNG Magazine: redactie@vngmagazine.nl

Het potentieel van verbroedering maakt burgerparticipatie de moeite waard, zegt onderzoeker Rosa Kindt. Beeld: Bert Beelen

mogelijke groep deelnemers tevreden te stellen, moet hierin een balans gevonden worden.

Ten tweede wat betreft de representativiteit van de bijeenkomst. Burgers die afstand tot de politiek ervaren, hechten geen belang aan objectieve representativiteit van de bijeenkomst. Voor hen is het niet belangrijk als er bepaalde sociaaleconomische groepen ondervertegenwoordigd zijn onder de deelnemers.

LASTIGE KEUZE

Burgers die geen afstand tot de politiek ervaren vinden representativiteit daarentegen heel belangrijk.

Zij zien dat bepaalde groepen missen, wijten dat vaak aan onvoldoende inzet van de organiserende gemeente, en vinden dit afdoen aan de uitkomst van de burgerparticipatie. Beperkte representativiteit kan voor hen dus vergaande gevolgen hebben. Hierin is een lastige keuze te maken, want de kans is groot dat een grotere objectieve representativiteit juist in het verkeerde keelgat schiet van de ontevreden burgers. Zij zijn vaak meer geneigd bepaalde groepen van deelname te willen uitsluiten.

Het organiseren van burgerparticipatie gaat dus gepaard met het zoeken naar een ingewikkelde balans. Toch maakt het verbroederende potentieel

‘Beperkte representativiteit kan voor bepaalde groepen vergaande gevolgen hebben’

van burgerparticipatie die zoektocht de moeite waard. Zowel de ‘tevreden’ als de ‘ontevreden’ burgers die aan de burgerbegrotingen deelnamen, gaven aan dat ze bovenal de gesprekken met andere deelnemers op prijs stelden. Daarbij deed het er niet toe of die anderen het met hen eens waren of juist andere perspectieven op tafel legden. Het zou dus kunnen dat een ervaren afstand tot de politiek verkleind kan worden door de afstand tussen burgers te overbruggen. ←

Rosa Kindt is onderzoeker voor de Algemene Rekenkamer. Zij promoveerde vorige week aan de Radboud Universiteit in Nijmegen op een onderzoek naar populisme en het vertrouwen in de politiek.

PERSONALIA

OVERSTAP

Michael Sijbom

Na ruim vier jaar directeurschap bij Landschap Overijssel keert

Michael Sijbom terug in de lokale politiek. Volgende week start de oud-burgemeester van Losser als burgemeester van Dalfsen.

Vanwaar deze overstap?

‘In Losser heb ik het burgemeesterschap altijd met veel plezier en energie gedaan. Vanwege privéomstandigheden ben ik destijds gestopt en naar het noorden verhuisd. Maar het ambt, het dienstbaar zijn aan de samenleving, heeft me altijd getrokken. Ik heb het erg naar mijn zin bij Landschap Overijssel. Maar toen Dalfsen vrijkwam, een prachtige groene gemeente met een betrokken gemeenschap, begon het toch wel te kriebelen.’

Wat gaat u doen? ‘Ik wil me dienstbaar opstellen, een allemansburgemeester zijn; dat is altijd mijn streven geweest. Die rol past me. Dat betekent dat ik ook benaderbaar wil zijn. Mijn 06-nummer is openbaar, het staat nog steeds op mijn X-account en op LinkedIn. Dat wil ik graag zo houden, ik hoop dat dat lukt. Maar ik lees ook met afgrijzen berichten over burgemeesters, ambtenaren en raadsleden die bedreigd worden. Het zijn vaak enkelingen die dat doen, ik wil daar zo min mogelijk aan toegeven. Ik zie dat de samenleving nog steeds een samenleving is waarin mensen om elkaar geven.’

Wat heeft u geleerd? ‘Bij Landschap Overijssel was ik wel een vreemde eend in de bijt, zonder kennis van ecologie of natuur. Mijn politiekbestuurlijke achtergrond kwam van pas. Ik heb heel veel geleerd over natuurlandschap en -erfgoed, en ik heb me gerealiseerd dat onze natuur echt bijzonder is. We hebben elkaar nodig om dat zo te houden. De natuur kan niet zonder de boeren, de boeren kunnen niet zonder de natuur. De polarisatie die door een deel van de politiek in Den Haag naar het platteland is gebracht, vind ik heel vervelend. Ik geloof dat we meer kunnen bereiken als we de verbinding met elkaar opzoeken.’ (RvdD) ←

OVERLEDEN

Wil Verschuur, raadslid in Alphen aan den Rijn, is op 28 maart 2025 op 84-jarige leeftijd overleden. Verschuur was sinds 1999 raadslid voor Beter Alphen. Ze kampte al enige tijd met gezondheidsproblemen.

GEMEENTEN

Frank van der Meijden is op 26 maart per direct gestopt als burgemeester van Tiel. In een toelichting zegt hij dat zijn bestuursstijl schuurt met de bestuursstijl in Tiel. Van der Meijden (CDA) was nog maar een jaar burgemeester van Tiel, sinds 15 februari 2024. Daarvoor was hij bijna acht jaar burgemeester van Laarbeek.

Elly Blanksma is vanaf 31 maart waarnemend burgemeester van Someren. Blanksma (CDA) was twaalf jaar burgemeester van Helmond (2012-2024) en daarvoor onder meer Tweede Kamerlid en lid van provinciale staten van Noord-Brabant. In Someren vervangt ze Dilia Blok, die zich om gezondheidsredenen tijdelijk heeft teruggetrokken als burgemeester.

Burgemeester André van de Nadort van Weststellingwerf start op 14 april als waarnemend burgemeester van Waadhoeke. De overstap volgt op het afscheid van Marga Waanders. Zij stopte onlangs omdat ze ongeneeslijk ziek is. Van de Nadort (PvdA) is sinds september 2017 burgemeester van Weststellingwerf.

Jaco Geurts is door de gemeenteraad van Bunschoten voorgedragen als nieuwe burgemeester. Hij begint op 12 mei. Geurts wordt de opvolger van Melis van de Groep (CU), die in september 2024 stopte. Sindsdien is Bort Koelewijn waarnemer. Geurts (CDA) is nu nog waarnemend burgemeester van Culemborg. Daarvoor was hij een jaar waarnemend burgemeester van Maasdriel. Van 2012 tot juni 2023 zat hij in de Tweede Kamer.

Anne-Marie Fellinger start

op 22 mei als burgemeester van Montferland. Fellinger werkt nu nog als gebiedsofficier van justitie. Het burgemeesterschap van de Montferland wordt sinds oktober 2021 waargenomen door Harry de Vries (CDA). Hij verving toen Peter de Baat (VVD.

Nanning Mol (VVD) wordt de nieuwe burgemeester van Dordrecht. Hij wordt op 5 juni geïnstalleerd. Mol is sinds 2019 burgemeester van Laren, waar hij onlangs nog is voorgedragen voor een tweede termijn, die

in september zou beginnen. Mol volgt in Dordrecht Wouter Kolff op, die commissaris van de Koning van Zuid-Holland is geworden. Momenteel is Peter van der Velden waarnemend burgemeester.

De raad van Wassenaar heeft burgemeester Leendert de Lange (VVD) aanbevolen voor een tweede termijn. Die gaat in op 18 juli. De Lange begon in 2019 in Wassenaar. Eerder was hij wethouder, van 2006 tot en met 2013 van Noordwijk, en aansluitend een jaar in

Ingezonden mededeling

Laat u inspireren door onze opleidingen en congressen

Agenda

Om welk vakgebied het ook gaat: als geen ander weten we hoe complex de inhoud van beleid en wet- en regelgeving kan zijn. Kom daarom naar een van onze inspirerende en verdiepende congressen. Voor heldere en praktische handvatten én om vakgenoten uit het hele land te ontmoeten.

redactie@vngmagazine.nl

Wassenaar. Van 2015 tot 2017 was De Lange lid van de Tweede Kamer.

Froukje de Jonge (CDA) wordt de nieuwe burgemeester van Oss. Ze is op dit moment wethouder van Almere. Dat is ze sinds 2014 met een onderbreking van twee jaar, toen was ze waarnemend burgemeester van Stadskanaal (20182020). In Oss wordt ze de opvolger van Wobine Buijs (VVD), die na bijna veertien jaar stopt. Buijs is sinds 29 september 2011 burgemeester van Oss.

Bekijk hier ons aanbod voor de komende maanden: Raad op Zaterdag (online bijeenkomst) 12 april 2025

Leertraject onderwijs - Module onderwijshuisvesting (groep 2 2025) 22 mei 2025

Cursus gemeentefinanciën voor-niet financiële ambtenaren 22 mei of 26 juni 2025

Cursus gemeentefonds in één dag! 19 juni 2025

Van Migratie tot Participatie 2025 2 juni 2025, Utrecht

VNG Jaarcongres 17 & 18 juni 2025, Brainport Eindhoven

Ons hele aanbod vindt u op vngconnect.nl

Sybrand van Haersma

Buma is door de raad van Leeuwarden voorgedragen voor een tweede termijn als burgemeester. Die begint op 26 augustus. Buma begon in augustus 2019 als burgemeester van Leeuwarden. Daarvoor was hij lid van de Tweede Kamer. Van 2012 tot 2019 was hij ook partijleider van het CDA.

De gemeenteraad van Zandvoort heeft David Moolenburgh aanbevolen voor herbenoeming als burgemeester. Zijn tweede termijn begint op 19 september. Voor Moolenburgh (CDA) in 2019 naar Zandvoort ging, was hij wethouder van De Ronde Venen.

Burgemeester Cornelis Visser van Katwijk heeft zijn vertrek aangekondigd. Hij wil dit najaar stoppen. Eind dit jaar wordt Visser zestig, en dan is hij vijftien jaar burgemeester geweest. Visser (CDA) is sinds 2017 burgemeester van Katwijk. Daarvoor was hij burgemeester van Twenterand, lid van het Europarlement en wethouder van Goedereede.

René Roossien wordt de nieuwe gemeentesecretaris van Westerwolde. Hij vervangt Harby Scheper, die in april met pensioen gaat. Roossien is sinds januari 2018 manager samenleving en locogemeentesecretaris van Westerwolde.

Gemeentesecretaris Gerben

Karssenberg vertrekt bij de gemeente Doetinchem. Hij start op 1 juni als secretarisdirecteur bij het waterschap

Rijn en IJssel. Karssenberg werkt sinds september 2019 als gemeentesecretaris van Doetinchem.

Hans van Leeuwen is na bijna zeventien jaar gestopt als griffier van de gemeenteraad van Uithoorn. Hij nam afscheid in de raadsvergadering van 27 maart. Voor Van Leeuwen in 2008 naar Uithoorn kwam, was hij raadsgriffier in Jacobswoude en Alkemade. Als griffier wordt hij opgevolgd door Suzanne Kox, die al sinds november 2019 plaatsvervangend griffier is.

Hans Wammes is op 1 april gestart als raadsgrif-

Hans Broekhuizen start op 25 augustus als burgemeester van Het Hogeland. Broekhuizen (CDA) is nu nog burgemeester van Twenterand, waar hij in 2020 begon. Daarvoor was hij gemeenteraadslid en wethouder in Heerenveen. In Het Hogeland volgt hij partijgenoot Henk Jan Bolding op, die met pensioen gaat.

Birgit Op de Laak is door de gemeenteraad van Nederweert voorgedragen voor een tweede termijn als burgemeester. Die begint op 19 augustus. Op de Laak (PvdA) begon in augustus 2019 in Nederweert. Eerder was Op de Laak gemeenteraadslid en wethouder in Horst aan de Maas. Ook werkte ze lang in het sociaalcultureel werk.

fier in Medemblik. Hij was daar sinds januari 2020 al plaatsvervangend griffier. Daarvoor werkte hij ruim achttien jaar bij de gemeente Stede Broec, en ook nog vijf jaar bij de SED organisatie. De benoeming van Wammes volgt op de pensionering van griffier Afra Reus

Niels te Sligte wordt griffier van de gemeenteraad van Veere. Hij begint op 15 mei. Te Sligte was sinds 2018 lid van de gemeenteraad van Veere, maar dat lidmaatschap heeft hij inmiddels beëindigd. Als griffier volgt hij Astrid Piersma op, die met pensioen gaat.

Jules Vaessen start op 1 juni als griffier van de gemeenteraad van Simpelveld. Vaessen is nu nog adjunctgriffier in Meerssen. Hij is ook raadslid in Maastricht. Vaessen wordt de opvolger van Frank Simons, die sinds februari griffier is in Leudal.

Olof Mudde begint op 1 juni 2025 als nieuwe griffier van de gemeenteraad van Land van Cuijk. Mudde is op dit

moment concernstrateeg bij de provincie Gelderland. Als griffier wordt hij de opvolger van Richard van der Weegen, die sinds 1 januari griffier is in Roermond. Kike Groenewoud is nu waarnemend griffier.

VACATURES

De burgemeestersvacature van Valkenswaard (circa 31.8000 inwoners) is opengesteld. Het salaris is € 10.358,31 bruto per maand. De profielschets kan opgevraagd worden via burgemeestersaangelegenheden@brabant.nl. Sollicitaties vóór 16 april sturen naar de commissaris van de Koning van de provincie Noord-Brabant.

De burgemeestersvacature van De Ronde Venen (circa 45.900 inwoners) is opengesteld. Het salaris is € 11.218,35 bruto per maand. Op provincie-utrecht.nl staat de profielschets. Sollicitaties moeten vóór 23 april worden gestuurd naar de commissaris van de Koning van de provincie Utrecht.

RAAD & WERK

Gijs Hoogenboom

RAAD VVD, OUDEWATER WERK EIGENAAR ZUIVELBOERDERIJ

‘Op onze zuivelboerderij maken we op jaarbasis zo’n 5 miljoen liter yoghurt. Daarvoor gebruiken we de melk van onze eigen 270 koeien, maar we verwerken twee keer zoveel melk. Onze yoghurt verkopen we voornamelijk aan leveranciers in Nederland en België. Mijn ouders zijn hier in de jaren tachtig mee begonnen. Mijn zus en ik hebben een aantal jaren geleden het bedrijf overgenomen. Mijn zus doet de koeien, ik de yoghurttak. Denk bijvoorbeeld aan het klantencontact en de productieplanning. Ik zit nu zeven jaar in de gemeenteraad. Van huis uit kregen we mee dat dat we ook maatschappelijk actief moeten zijn. Vanuit het werk neem ik ondernemingszin mee naar de raad. In het begin verbaasde ik me weleens hoe langzaam de processen gaan in het lokaal bestuur.’

CÉLINE BLOM

Ambtsketen én scoutingdas

SINDS KORT IS BURGEMEESTER CÉLINE BLOM OOK VOORZITTER VAN DE GROOTSTE JEUGDORGANISATIE VAN HET LAND, SCOUTING NEDERLAND. DOOR DE WEEK DRAAGT ZE DE AMBTSKETEN, IN HET WEEKEND EEN SCOUTINGDAS. DE SAMENLEVING KAN WEL WAT MEER SCOUTING GEBRUIKEN, ZEGT ZE.

Soms, als ze in het weekend activiteiten voor scouting heeft en toevallig geen verplichtingen voor de gemeente, stapt Céline Blom in een andere wereld. In plaats van de nette kleding die van haar als burgemeester wordt verwacht, mag ze dan ‘gewoon lekker in een spijkerbroek en een scoutingblouse’. Die combinatie van twee functies vindt ze heerlijk.

MODDER

Sinds december is Blom, in het dagelijks leven burgemeester van Nunspeet, voorzitter van Scouting Nederland. Een zijinstromer, noemt ze zichzelf, want als kind zat ze niet op scouting. ‘Ik woonde in Barneveld, daar was geen scouting. Ik heb dus niet die modder aan mijn voeten.’

Wat scouting precies inhield, leerde ze toen ze in 2007 bij Scouting Nederland ging werken. Ze verliet de organisatie na vijf jaar, maar scouting liet haar daarna niet meer los. ‘Toen ik een tijdje geleden de vraag kreeg of ik interesse had in het voorzitterschap, twijfelde ik enorm. Ik weet hoeveel tijd scouting kost en als je zoiets doet, moet je het goed doen. Maar ik vond het ook heel erg mooi om naast mijn vak als burgemeester iets als vrijwilliger te doen. We kunnen het belang van vrijwilligerswerk wel allemaal prediken, maar we moeten het ook zelf doen.’

CONTACT

Het presidium van haar gemeenteraad wilde wel weten welke consequenties de nieuwe nevenfunctie voor Nunspeet had. Een terechte vraag, zegt Blom. ‘Als voorzitter van Scouting Nederland kom ik op allerlei plekken. Op 5 mei zit ik bij

het Concert op de Amstel en als mensen dan horen dat ik ook burgemeester ben, gaan de gesprekken ook over Nunspeet. Andersom is het voor scouting goed dat haar voorzitter een burgemeester is. Ik denk mee over de financiële uitdagingen van scoutinggroepen en kan het een en ander meegeven over wat de taal van de gemeente is en hoe ze beter contact met de gemeente kunnen leggen.’ Sinds ze voorzitter is, heeft ze ook heel nieuw netwerk aangeboord. ‘Nadat ik het op LinkedIn had geplaatst, kwamen veel mensen naar me toe die ook scout bleken te zijn. Allemaal mensen die ik al lang kende, maar van wie ik het niet wist. Ik zou het heel mooi vinden als we een extra netwerk kunnen maken met bestuurders die aan de knoppen zitten, om zaken waar we met scouting weleens tegenaan lopen, beter mogelijk te maken.’

‘Scouting zorgt ervoor dat je naar buiten gaat’, zegt Scouting Nederland-voorzitter

Céline Blom.

Ze vindt het voorzitterschap van de grootste jeugdvereniging van Nederland een mooie manier om, na alle kansen die ze zelf in haar leven heeft gehad, iets terug te doen voor de samenleving. Maar vooral is ze onder de indruk van wat scouting allemaal betekent. ‘Vroeger had ik een beetje het klassieke beeld van de padvinders, een beetje tuttig, niet hip. Nu weet ik wel beter. Driekwart van de leiding bij scouting is jonger dan 25 jaar, dat is nogal wat. Een jeugdlid krijgt dankzij de doorlopende leerlijn steeds meer verantwoordelijkheid, ze leren daar zo enorm veel.’

MEERWAARDE

In 2013 verscheen een onderzoek naar de maatschappelijke meerwaarde van scouting. Daaruit bleek dat het vrijwilligerswerk de samenleving jaarlijks ongeveer 160 miljoen euro bespaart. Er is geen reden om aan te nemen dat de situatie twaalf jaar later heel anders is. Blom merkte het ook toen ze nog als HRM-coördinator bij Scouting Nederland actief was en later, toen ze in het bestuur van een basisschool zat. ‘Mensen blijken via scouting ongemerkt veel vaardigheden te hebben opgedaan. Zelfstandigheid, uit je comfortzone stappen, de leiding nemen, zorgen dat je goed samenwerkt. Allemaal dingen die voor een team heel

waardevol zijn. Ik weet nog dat we een nieuwe leerkracht aannamen en in het gesprek kwam natuurlijk naar voren wat ze allemaal bij scouting had gedaan. Ze had daarvan niets in haar cv gezet, uit bescheidenheid en misschien had het ook met het imago van scouting te maken. Dat is volgens mij veranderd, het imago is veranderd, scouts zijn trotser geworden.’

LEREN

Blom durft de stelling wel aan dat de maatschappij behoefte heeft aan meer scouting, juist in een tijd waarin de samenleving onder spanning staat. ‘Bij scouting leren kinderen samen te werken, zowel fysiek als sociaal. Die sociale component wordt ook steeds duidelijker. Toen in de coronatijd alles op slot ging, mocht scouting vrij snel al weer doorgaan. Ik was er toen nog niet bij betrokken, maar hoor wel de verhalen hoe snel de organisatie de programma’s aanpaste

zodat iedereen elkaar weer kon ontmoeten en het scoutingspel kon spelen, met een kompas of gps. Toen merkten we ook hoe belangrijk het is dat er een vorm van georganiseerde vrijetijdsbesteding is voor onze jeugd. Heel veel kinderen, die toen alleen thuis zaten, werden doodongelukkig.’

DUURZAAMHEID

Dan is er natuurlijk het buitenleven, het beeld dat iedereen van scouting kent: struinen door de bossen met een kaart en een kompas, koken op houtvuur, kamperen. Blom: ‘Hoeveel kinderen zitten niet gewoon binnen achter een beeldscherm? Scouting zorgt ervoor dat je naar buiten gaat. Duurzaamheid heeft scouting natuurlijk al veel langer in het vaandel.’

Laat het helder zijn: als burgemeester is de plaatselijke voetbalclub haar even lief als de scoutinggroep. ‘Ik ben er voor iedereen. Ik ga niet zeggen dat

‘Mensen doen via scouting ongemerkt veel vaardigheden op’

Snel en gemakkelijk

Schrijf je in voor onze gratis nieuwsbrief!

• Het belangrijkste gemeentenieuws, achtergronden, opinies en méér, 2x per week in je mailbox.

• Volop aandacht voor lokale thema’s als bedrijfsvoering, ruimte, sociaal, veiligheid, samenwerking, etc.

schrijf je snel en eenvoudig in via gemeente.nu/nieuwsbrief

‘Soms klim je in een boom en val je eruit. Is dat heel erg?’

scouting beter is dan voetbal of hockey, het is fantastisch als kinderen elkaar ontmoeten en naar buiten gaan en actief zijn.’

Scouting biedt meer, zoals omgaan met risico’s. ‘We zitten in een tijd waarin we proberen het leven maakbaar te maken. We proberen te voorkomen dat mensen ziek worden, of dat kinderen vallen. Bij scouting leren ze vallen. En ja, ze hebben een mes, maar ze krijgen ook training hoe ze daarmee om moeten gaan. Soms snij je dan in je vinger, en soms klim je in een boom en val je eruit. Is dat heel erg?’

Als burgemeester, zegt ze, is het belangrijk om een bepaalde mindset te ontwikkelen als het gaat om vrijwilligerswerk. ‘Door mijn betrokkenheid bij scouting, ben ik daar anders naar gaan kijken. Ik ben onder de indruk van al die jonge mensen die zich gemiddeld acht uur per week voor scouting inzetten. Scouts zijn te bescheiden, ze vinden het heel normaal wat ze doen. Misschien komt het omdat ik een zijinstromer ben, maar ik vind het bijzonder.’

BUSHCRAFT

In een tijd waarin iedereen wordt opgeroepen weerbaarder te worden en overlevingspakketten in huis te halen voor als er een langdurige crisis ontstaat, gunt Blom elk kind scouting. ‘Scouting is het antwoord op veel zaken, op vragen die we onszelf vaak niet eens stellen. Je kunt tegenwoordig een bushcraft-cursus volgen om voorbereid te zijn op een situatie zonder elektriciteit of water. Bij scouting leer je dat al. Als er onverhoopt zo’n situatie ontstaat, dan weet ik ook zeker

dat scouts klaarstaan om te helpen. Dat deden ze ook bij de watersnoodramp in Limburg. Helpen, anderen bijstaan zit in het DNA van scouting. Net als waarden als respect voor anderen, zorg voor de natuur. Die zijn niet ouderwets, ze zijn van alle tijden.’

HOUTSTOOK

In de praktijk lopen scoutinggroepen bij gemeenten en beheerders van natuurgebieden vaker tegen problemen aan. Houtstook wordt aan banden gelegd, er komen steeds meer gebieden waar het verboden is om een mes bij je te hebben en het kamperen of het na zonsondergang aanwezig zijn in bossen wordt aan banden gelegd. ‘Ik begrijp met m’n ene pet op dat we heel zuinig moeten zijn op onze natuur, maar met m’n andere pet denk ik wel: is dit nou waar de natuur slechter van wordt? Bij ons op de Veluwe is het risico op een natuurbrand groot.

Met scouting kun je heel goed afspraken maken, omdat onze leiding goed is opgeleid om rekening te houden met wat wel en niet mag. De overheid moet natuurlijk wel één lijn trekken met haar regels, maar de sjeu gaat er zo wel een beetje vanaf. Mijn grote wens zou zijn dat we niet alles dichtregelen.’

Scouting Nunspeet is trots op Céline Blom. ‘Toen bekend werd dat ik voorzitter zou worden, zeiden ze: nu hebben we niet alleen de leukste burgemeester, maar ook de leukste voorzitter van Nederland.’ Andersom is zij trots op de Nunspeetse scouts: ‘Tijdens de 4 meiherdenking zal ik weer een rede houden op de begraafplaats. Daar zullen de scouts dan ook weer zijn, zoals in veel gemeenten en ze ook bij de nationale herdenking op de Dam een rol hebben. Ik zal me nu, als burgemeester en als voorzitter van Scouting Nederland, extra trots voelen.’ ←

VACATURES

Hét overzicht van vacatures binnen gemeenten voor hoger opgeleiden.

AUTOMATISERING/ ICT

„ Functioneel beheerder Alphen aan den Rijn

„ Teamleider I&A

Dienstverlening en Beheer

Dijk en Waard

„ Information Security Officer (ISO)

Haarlemmermeer

„ Senior informatiebeheerder Nieuwegein

„ Information Security Officer (ISO)

Zwartewaterland

AUTOMATISERING/ ICT

„ Senior jurist/ raadsadviseur

Capelle aan den IJssel

„ Medewerker griffie en raadscommunicatie

SED organisatie (Hoogkarspel)

FINANCIEEL/ ECONOMISCH

„ Financieel adviseur

Capelle aan den IJssel

Colofon

„ Teamleider financiën

Medemblik

OPENBARE ORDE EN VEILIGHEID

„ Senior handhavingsjurist

De Bilt

„ Teammanager openbare orde en veiligheid

De BUCH (Castricum)

„ Teamleider sector

veiligheid en handhaving Eindhoven

„ Jurist vergunningen

Zaanstad

PERSONEEL/ ORGANISATIE

„ P&O-adviseur/ HR-adviseur

Baarn

„ P&O-adviseur

Noordwijk

„ Senior HRM-adviseur

Texel

„ HR-adviseur

Wassenaar

RUIMTELIJKE ORDENING

„ Beleidsadviseur wonen

Capelle aan den IJssel

„ Projectleider openbare ruimte

Capelle aan den IJssel

Voor een overzicht van alle vacatures en meer informatie zie www.gemeentebanen.nl.

„ Senior planoloog

Haarlemmermeer

„ Jurist bestuursrecht fysiek domein

Hellendoorn

„ Beleidsadviseur

water

Lansingerland

„ Adviseur mobiliteit en parkeren

Lelystad

„ Juridisch adviseur omgevingsrecht

Medemblik

„ Beleidsadviseur leefomgeving Noordoostpolder

„ Beleidsadviseur ruimtelijke ordening

SED organisatie (Hoogkarspel)

„ Omgevingsmanager Tilburg

„ Beheerder grond- en oppervlaktewater

Veenendaal

„ Adviseur maatschappelijk vastgoed

Vught

„ Beleidsadviseur ruimtelijke ontwikkeling

Wassenaar

SOCIALE ZAKEN/ WERKGELEGENHEID

„ Beleidsregisseur participatie

Alphen aan den Rijn

VNG Magazine is het officiële orgaan van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten Vragen aan de VNG? Bel het team Informatievoorziening, tel. 070-373 83 93, info@vng.nl

„ Werkmakelaar

Amstelveen

„ Teammanager inkomen

Capelle aan den IJssel

„ Beleidsadviseur sociaal

domein

Haarlemmermeer

WELZIJN

„ Wmo-consulent

Capelle aan den IJssel

„ Woonbegeleider

Dijk en Waard

„ Beleidsadviseur beschermd wonen

Eindhoven

„ Teamleider migratie en inburgering

Eindhoven

„ Consulent jeugd

Gouda

„ Consulent inburgering

Katwijk

„ Klantmanager inburgering

Leiden

„ Consulent inburgering en bijzondere bijstand

Medemblik

„ Senior beleidsadviseur Wmo/ sociale basis

Meppel

„ Jeugdconsulent

SED organisatie (Hoogkarspel)

„ Consulent Wmo

Voorschoten

Uitgever Dineke Sonderen, Sdu BV, tel. 070-378 99 24 Hoofdredactie VNG Chef redactie Rutger van den Dikkenberg Redactie Leo Mudde, Marten Muskee, Monique Westenbroek Medewerkers Marije van den Berg, Geerten Boogaard, Sandra Braakmann, Jiri Büller, Annemieke Diekman, Saskia Klaassen, André Krouwel, Sanne van der Most, Martijn van der Steen Contact redactie tel. 070-378 96 43, redactie@vngmagazine.nl

Ontwerp Fier.media Vormgeving Monique Westenbroek Druk Senefelder Misset, Doetinchem Advertentie-exploitatie Cross, tel. 010­742 10 20, traffic@cross.nl

Abonnementen Gratis voor burgemeesters, wethouders, gemeentesecretarissen, raads­ en commissieleden, raadsgriffiers, parlementariërs en ambtenaren bij gemeenten en stads- en streekgewesten. Aanvragen en wijzigingen: www.vng.nl, vngleden@vng.nl of 070-3738393

Betaalde abonnementen Prijs jaarabonnement: 208 euro (excl. 9% btw). Sdu Klantenservice, www.sdu.nl/service, tel. 070-378 98 80. Schriftelijk opzeggen uiterlijk twee maanden vóór het einde van de abonnementsperiode bij Sdu Klantenservice, Postbus 20025, 2500 EA Den Haag © 2025, ISSN 1566-1636

Mis niets! Neem nu een jaarabonnement op VNG Magazine via sdu.nl/service of bel naar 070-378 98 80

De eerste betrouwbare AI-tool voor gemeenten

Met de opkomst van AI ontstaan nieuwe mogelijkheden in verschillende sectoren.

GenIA-L is ontworpen om optimaal gebruik te maken van deze technologie. De tool gebruikt geavanceerde algoritmen in combinatie met een uitgebreide database van juridisch gevalideerde bronnen. Dit stelt gebruikers in staat om snel en nauwkeurig antwoorden te vinden op complexe vragen.

Privacy en Veiligheid

Privacy en Veiligheid GenIA-L garandeert de privacy en veiligheid van zijn gebruikers. Prompts worden niet opgeslagen en de tool opereert binnen een gesloten omgeving.

Vertrouwen in AI

Transparantie is een belangrijk kenmerk van GenIA-L. Het stelt gebruikers in staat om de bron van elk gegenereerd antwoord te traceren. Door de mogelijkheid te bieden om de betrouwbaarheid van de informatie te verifiëren, vergroot GenIA-L het vertrouwen in AI-gedreven onderzoek.

Meer dan alleen antwoorden

Meer weten? Neem dan contact op met:

Bas Vermeer

Innovatie consultant

+31 (0)6 10430004

b.vermeer@sdu.nl

GenIA-L gaat verder dan het simpelweg genereren van antwoorden. Het helpt ook bij het verwerken van de antwoorden. Of het nu gaat om het opstellen van e-mails aan klanten, het samenvatten van meerdere antwoorden of het herformuleren van antwoorden in alledaagse taal, GenIA-L is ontworpen om professionals te ondersteunen in hun dagelijkse werk.

voorkom een zoektocht naar de juiste kengetallen zorg dat je op de hoogte bent !

Heb je als deskundige in jouw dagelijkse praktijk regelmatig comptabele gegevens nodig op het gebied van sociale zekerheid, maatschappelijke dienstverlening, gezondheid, belastingen, huurtoeslag en arbeidsmarktmaatregelen? Of bijvoorbeeld op het gebied van de wet woz, loonbelasting, premieheffingen en zorgverzekering?

Met deze nieuwe actuele wettenbundels van Sdu word je optimaal geïnformeerd.