"Bij een clubpartij ken je je tegenstander niet echt"

Gert Devreese

Waarom bent u ingegaan op de uitnodiging om voor Groningen te spelen?

"Ik ken Tea Lanchava al lang, al sinds de jeugd-WK’s van, denk ik, 1989. Het idee om contact met mij op te nemen kwam van Tea, dat was in juni-juli 2006. Ik gaf haar meteen een algemeen antwoord in de zin van: ja graag, waarom niet? We hebben toen gekeken of er ruimte was in mijn schaakkalender. Die zit immers meestal eivol. Maar na onderzoek bleek dat mijn kalender het toeliet om naar Groningen te komen voor de Match van het Jaar. En er zitten ook wat vrienden van me bij Share Dimension.

Onder andere de twee jongens die me hebben bijgestaan in de laatste match om het WK: Rublevsky en Motylev. Voor mijn vrienden doe ik graag iets terug. Ik hou van de sfeer bij Groningen, het is een leuk team. Als dat niet zo was, zou ik zeker niet hebben meegedaan. Want dit soort clubpartijen speel ik niet heel veel.

Ik heb beslist om het ditmaal bij wijze van uitzondering nog eens te proberen. Volgens mij is het jaren geleden dat ik aan een clubcompetitie heb meegedaan."

En Groningen betaalt u natuurlijk erg goed...

"Ja, dat speelde ook, maar dat was zeker niet doorslaggevend in mijn beslissing. Ik heb immers in mijn schaakcarrière al heel goed geld verdiend, ik heb het geld niet meer zo nodig. Ik kan een tijd verder met wat ik al heb. Onder meer met de inkomsten uit mijn WK-matches. Het was dus mijn vrije keuze om voor Groningen te spelen."

Speelt u volgend seizoen opnieuw voor Groningen?

"Ik weet natuurlijk niet of de club me dan opnieuw wil vragen, maar dat is zeer goed mogelijk."

Is het anders om een clubpartij te spelen?

"Het is wel een beetje anders dan wat ik gewoonlijk doe. Het belangrijkste verschil is dat je je vooraf niet echt kan voorbereiden op je tegenstander. Je kent je tegenstander niet echt."

Iedereen dacht dat u tegen Van Wely zou spelen. Het werd Jan Smeets. "Ik was er behoorlijk zeker van dat ik tegen Van Wely zou spelen. Daarom had ik vooraf een klein beetje voorbereiding gedaan voor een partij met Van Wely. Dat kon ik meteen weggooien, toen ik zag dat Jan Smeets Van Wely’s plaats innam. Ik had geen flauw idee van wat voor varianten Smeets speelt of wat ik best tegen hem speelde."

Wist u dat in de Nederlandse clubcompetitie het schuiven met borden is toegestaan?

"Nee, maar daar kan ik mee leven. Maar het is vanzelfsprekend een beetje moeilijk. Ik vind het aangenamer als ik me een klein beetje op een partij kan voorbereiden en op zijn minst vooraf een paar partijen van mijn tegenstander heb kunnen bekijken. De partij van vandaag verliep ook tamelijk snel. Ik kreeg niet echt de kans om er een echt gevecht van te maken. Met wat voorbereiding had ik misschien wel een manier gevonden om meer strijd te brengen. Nu belandden we snel in een nogal droge remisestelling, die weinig mogelijkheden bood."

Zult u ook voor Groningen uitkomen in de Europacup?

"Die vindt plaats in de tweede jaarhelft, en daar ligt mijn speelschema nog niet vast. Maar als ik tijd vind, wil ik dat doen. En àls ik in de Europacup aantreed, zal het voor Groningen zijn."

Computer

Over een jaar of twee wilt u opnieuw een computermatch spelen. Heeft dat nog wel zin na uw duidelijke 2-4 nederlaag tegen Deep Fritz in december?

"Het is niet meer dan een gedachte. Er zijn geen concrete plannen voor een nieuwe match. Maar het is de zwaarste uitdaging die een schaker in deze tijd kan aangaan. Dat maakt het zo interessant. Ik denk dat ik in ideale omstandigheden nog steeds kans maak om te winnen. Ik zou deze keer natuurlijk wel meer tijd uittrekken om me voor te bereiden en een beetje een fris hoofd aan de match beginnen." (de computermatch werd niet lang na de zware

Heeft u niet eventjes genoeg van computermatches?

"Welnee. Als je een match hebt verloren, wil je graag revanche nemen. Het is net andersom: als ik had gewonnen, zou ik geen interesse meer hebben in een dergelijke match. Nu wil ik graag een nieuwe kans om het beter te doen dan de vorige keer."

En uw imago? U verloor met 2-4, een volgende keer wordt het misschien 0-6. "Het is een spel. Als je al van te voren bang bent om te verliezen, kun je beter thuis blijven. Ik weet maar al te goed dat ik in een nieuwe match met de computer niet de favoriet ben. De computers van nu spelen onvoorstelbaar sterk. Toch wil ik het graag proberen. In Bonn, tegen Deep Fritz10, ging het, op mijn blunder in de tweede partij na, behoorlijk gelijk op. Als ik fris aan een nieuwe match mag beginnen, maak ik kans op een gelijkspel, misschien kan ik zelfs winnen. De strijd met de machine is niet beslecht. 4-2 was geen eerlijke uitslag, ik ben niet kansloos de boot ingegaan. Het had ook 3-3 of 3-2 kunnen zijn."

U maakte in de tweede partij wel ‘de Blunder van de Eeuw’ en miste een mat in één.

"Ik was helemaal niet moe, ik barstte net van de energie. Ik had een duidelijk plan en kon alle varianten heel goed uitrekenen. In de eindstelling heb ik alle mogelijkheden ontelbare keren bekeken. Het blijft onwaarschijnlijk bizar dat dit kon gebeuren.

Normaal blunder je als je erg vermoeid bent, een slechte dag hebt gehad of slecht hebt geslapen. Je bent dan wat trager dan gewoonlijk. Daar was in die tweede partij bij mij totaal geen sprake van. Ik was topfit. Maar wat doe je eraan? Gewoon pech. Toch blijf ik het een mysterie vinden. Aan het bord zat ik nog te denken: er klopt iets niet aan deze zet. Het kan niet dat ik zo makkelijk win. Ik checkte de mogelijkheden keer op keer, maar kon maar niet vinden wat er aan schortte: ik bekeek werkelijk alle mogelijke zetten, alleen die ene dodelijke matzet van de computer bleef ik elke keer missen. Hoewel ik goed besefte dat er iets fout zat. Dat is echt een heel vreemde ervaring. Dat is de enige keer in mijn carrière dat me zoiets is overkomen."

Topalov

Was Toiletgate nu goed of slecht voor het imago van schaken?

"Persoonlijk verkies ik dat schaken meer zou worden geassocieerd met het spel zelf dan met de belachelijke schandalen die nu worden gecreëerd. En het was voor het Topalov-kamp misschien leuk om vals te spelen, vergeet toch niet dat hun gedrag bijna de match heeft vermoord. Het heeft echt niet veel gescheeld of ik was er op een bepaald moment uitgestapt. Ik kreeg na de twee eerste verloren partijen sterk het gevoel dat Topalov en Danailov er werkelijk alles aan deden om de match nog te winnen. Ze zijn bewust een psychologische oorlog begonnen. Er stond voor hen veel op het spel: ze wilden ten koste van alles de wereldtitel en het ermee verbonden grote geld behouden. Ik vind hun zeer onsportief gedrag totaal onaanvaardbaar. Voor Danailov en Topalov heb ik alle respect verloren."

Sommigen zien het gekonkel in de WK-match vooral als het werk van zijn manager.

(opgewonden) "Dat is pas een comfortabele positie om in te nemen, je verstoppen achter je manager. Topalov is geen klein kind van een jaar of vijf. Hij draait al jaren mee in de top. Topalov is niet stom, dat kan ik je verzekeren. Dan is het wel erg makkelijk om te zeggen ‘het is allemaal Danailovs werk, ik ben clean en concentreer me alleen op schaken’

Maar zo zit het niet in elkaar. Al deze trucs zijn overduidelijk gebeurd met instemming van Topalov. Hij zegt trouwens overal in interviews dat hij blij was met wat zijn manager deed. Sommige mensen geloven nog in sprookjes. Ik zeg u: het is niet waar, ze deden het sámen."

Mede door uw ziekte (een erge vorm van artritis, red.) duiken regelmatig geruchten op dat u met schaken wilt stoppen. Hoelang gaat u nog door?

"Ik ben nog altijd gemotiveerd. De eerste twee jaren zie ik me er niet mee ophouden. Maar rond mijn veertigste ernstig zal ik wellicht ernstig overwegen om wat anders te gaan doen. Geen idee wat dat zal zijn."

Schaakorganisatoren die een lintje krijgen, dat komt regelmatig voor. Vrouwelijke organisatoren die koninklijk worden onderscheiden maak je minder vaak mee. Eind maart was het zover. De Schaakvereniging Krommenie vierde het 75-jarig bestaan met een massakamp en bestuurslid Anneke Schol dacht rustig haar partijtje te spelen. Dat liep anders. De loco-burgemeester van Zaanstad kwam langs om Anneke Schol te benoemen tot Lid in de Orde van Oranje Nassau. Schaakmagazine sprak met de gelukkige.

Verrast?

"Ik wist er helemaal niets van. Ze deden wel wat mysterieus, hadden een paar dingen anders geregeld dan ik wilde, daar was ik zelfs nog boos om geworden, maar ze hadden het heel handig aangepakt. Ik had niets door."

Je bent 25 jaar jeugdleider van Krommenie. Hoe ben je in het organiseren terecht gekomen?

"Dat kwam door mijn oudste zoon die schaakte. Ik wilde altijd al lesgeven aan de jeugd, dat zit me in het bloed. Maar ja, je hebt kleine kinderen en daar moet je ’s avonds bij blijven. Mijn man hielp in die tijd bij de jeugdafdeling en ging op een zaterdag als begeleider mee naar een toernooi in Purmerend. Ik kon niet want ik speelde op dat moment in het vrouwenkampioenschap van Nederland. Later liet hij zich ontvallen dat hij die drukte verschrikkelijk vond. Hij vindt lesgeven aan de jeugd wel leuk, maar dan één op één. Ik heb hem toen vervangen op de club, voor mij geldt hoe meer hoe liever, en hij ging thuis oppassen. Een paar jaar later ben ik jeugdleider van Krommenie geworden."

Het gaat nu even wat moeilijk met het schaken. Hoe zit dat in Krommenie?

"Dat was bij ons ook zo. Maar op zo’n moment ga ik me extra inzetten op basisscholen. Dat heeft wat geholpen en je moet

Anneke in de weekends heb je vaak toernooien. Dus dat is soms een heel weekend. Ik heb geen baan en daardoor heb ik de tijd. Dat is de keus die je maakt." ook mazzel hebben. Een paar jaar geleden gaf ik een clinic van een ochtend op een school en dat leverde zo acht kinderen voor de club op. Ik heb een paar jaar geleden een cursus voor Schaaktrainer A gevolgd. Daardoor zijn mijn lessen verbeterd, je hebt er steun aan. Vroeger was het veel moeilijker, je werkte met de methode Withuis en in mijn tijd als jeugdspeler had je helemaal niets."

Vrouwen en schaken, hoe staat het ervoor bij Krommenie?

"Ik ben bij de senioren de enige vrouw op de club. Bij de jeugd hebben we wel een paar meisjes. Ik geef ook cursussen voor volwassenen en daar komen wel wat vrouwen op af. Pogingen om ze bij de club te krijgen doe je altijd, maar het lukt niet. De een zegt: laat die mannen maar lekker op de club spelen, dan heb ik het een avond lekker rustig.

Zeker veel tijd kwijt aan al dat organiseren?

"Enorm veel maar het is moeilijk te zeggen hoeveel precies. Het zijn allemaal stukjes: op maandag een paar uur op school en ’s avonds een uurtje op de club. Dinsdag een uur. Woensdag heb je soms wedstrijden en

En een andere werkt overdag en is ’s avonds te moe. Ik doe wel pogingen, maar het wil niet lukken. Vaak heb ik op de cursus vrouwen die met pensioen zijn. Die hebben tijd genoeg zou je denken, maar die willen daar wat anders mee doen dan schaken."

Heb je een verklaring?

"Mannen, die het schaken serieus beleven, zijn in de ogen van vrouwen niet zo toegankelijk. Je moet de hele avond je mond houden en dat is voor vrouwen, die over het algemeen meer van een babbeltje houden niet op te brengen."

Als er één man in de Nederlandse schaakwereld is die populair is bij de vrouwen, dan is het Ger Dekker uit Deurne wel. Hij is 61 jaar, maar ‘doet het nog goed’ bij het andere geslacht. Sterker nog, de vrouwen staan voor hem in de rij. Hij heeft al ’n jaar of tien een hele harem ter beschikking…!

Frank Clevers