Santa Marija Mqabba - Feast Publication 2007

Palazz Santa Marija, Pjazza tal-Knisja, Mqabba, Malta Tel: 21683020 http://www.santamarija.com e-mail: info@santamarija.com

Bord Editorjali Antoine Sciberras Carmel Briffa Alfred Galea Christopher Spiteri Artikolisti Carmel Zahra Nicholas Briffa Kappillan Dun Nazzaren Caruana Carmel Ellul Carmel Briffa Mro. David Agius Mario Camilleri Fr. Joseph Zahra O.P. Alfred Galea Anthony Ellul Giovanni Farrugia Fran©iska Ghigo Andrew Bugeja Vince Attard Antoine Sciberras Carmen Lia Christopher Spiteri Joe Chetcuti Provigarju Dun Anton Gouder Mons. Lawrence Gatt Soç. Geraldu Attard Carlo Sciberras Antoine Sciberras Superjur Joe Vidal Charlie Busuttil John Zammit Joseph Camilleri Stefano Farrugia Victor Galea Benjamin Camilleri Joseph Farrugia Seminarista Jonathan Farrugia Edward Galea Mro. Raymond Attard Proof Reading Elvin Sciberras Ritratti tal-Qoxra Quddiem L-istatwa artistika u devota ta’ Santa Marija, flimkien ma’ San Ìor© Preca, l-ewwel Qaddis Malti. Flisfond l-arma tas-Soçjetà u partitura tal-muΩika li jirrappreΩentaw is-60 sena tal-Banda Re Ìor© V. Wara Il-Banda Re Ìor© V ta’ l-Imqabba ddoqq ©ewwa s-Sala Paola VI waqt l-udjenza privata mal-Papa Benedittu XVI ©ewwa l-Vatikan.

Design, Prepress & Printing

Ûurrieq Road, Qrendi Tel: 21680789, 21649012

Kumitat EΩekuttiv 2007 ......................................................................................................................... 3 Flimkien nissa˙˙u aktar – Messa©© tal-President tas-Soçjetà ............................................................... 5 Nifir˙u flimkien – L-awgurju tas-Sindku ta’ l-Imqabba ....................................................................... 7 L-Aptit tal-Qdusija – Riflessjoni mill-Kappillan tal-Parroçça ............................................................... 9 Frott Sena ta’ Óidma Flimkien – Messa©© mis-Segretarju tas-Soçjetà ............................................... 11 Soçjetà mog˙nija bl-unuri u tifkiriet sbie˙ - Appell tal-Kaxxier ......................................................... 13 Banda GlorjuΩa – Messa©© tas-Surmast Direttur tal-Banda Re Ìor© V ............................................. 15 Inkomplu nsebb˙u l-Festa b’Armar ©did – Sezzjoni Armar ................................................................ 17 L-Assunzjoni u s-Simboli marbuta mag˙ha – Riflessjonijiet mid-Direttur Spiritwali .............................................................................................. 20 Profil Mro. David Agius – 10 snin Surmast Direttur tal-Banda Re Ìor© V ........................................ 25 Relazzjonijiet Internazzjonali… Inkomplu fejn ˙allejna ..................................................................... 27 Insebb˙u u nkabbru l-KaΩin tag˙na - Rendikont mid-Direttur tal-KaΩin ............................................ 33 Il-Libruni – Kotba tal-kant antikissimi ................................................................................................ 35 Óidma kontinwa - Messa©© mill-Ferg˙a Nisa tas-Soçjetà .................................................................. 37 Andrew Bugeja ................................................................................................................................... 38 Attivitajiet varji matul is-Sena – Messa©© mid-Delegat Attivitajiet fil-KaΩin .................................... 39 Il-Ìublew tad-Djamanti tal-Qanpiena l-Kbira ..................................................................................... 40 60 Sena Banda Re Ìor© V ................................................................................................................... 44 Óidmet il-Banda Re Ìor© V – Rapport mill-Kummissjoni Banda ...................................................... 47 Programm Strumentali u Vokali – 10 ta’ Awissu 2007 ....................................................................... 49 Programm Festi Esterni f’©ie˙ Santa Marija ....................................................................................... 50 Funzjonijiet tal-Knisja ......................................................................................................................... 53 L-Arti Marjana matul is-snin ............................................................................................................... 56 Marija fil-Fidi – Ìimg˙a Marjana 2007................................................................................................ 57 Marija Mudell – Ìimg˙a Marjana 2007 .............................................................................................. 59 Marija u Dun Ìor© Preca – Ìimg˙a Marjana 2007.............................................................................. 63 Marija fil-Knisja – Ìimg˙a Marjana 2007 ........................................................................................... 67 Il-Virtujiet ta’ Marija – Ìimg˙a Marjana 2007 ................................................................................... 71 Sena ta’ Óidma u Suççess – Messa©© mis-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ Santa Marija ...................................... 75 Mons. Pawlu Cremona O.P. – L-Arçisqof il-©did ta’ Malta................................................................. 83 Mons. ÌuΩeppi Mercieca – Arçisqof Emeritus .................................................................................... 85 Sena ta’ Grazzja – 100 Sena MUSEUM, San Ìor© Preca u 75 sena MUSEUM fl-Imqabba ......................................................................................................... 87 San Ìor© Preca u s-Soçjetà tal-MUSEUM – L-ewwel Qaddis Malti................................................... 91 Viva Santa Marija ta’ l-Imqabba – PoeΩija ......................................................................................... 101 Trofew Chev. George Martin A. Mus. L.C.M.,O.S.T.J. – L-attivist tas-Sena 2006........................... 103 Sena s˙i˙a mimlija wirjiet tal-log˙ob tan-nar..................................................................................... 105 Programm tal-log˙ob tan-nar .............................................................................................................. 113 Sena impenjattiva g˙all-G˙aqda tan-Nar Santa Marija – Messa©© G˙aqda tan-Nar ......................... 115 Mater Divinae Gratiae – PoeΩija ......................................................................................................... 119 Bijografija ta’ ÌuΩeppi Galea (1918-1980)- Fundatur ‘Orkestra Santa Marija’................................. 121 Plançier g˙all-Banda Re Ìor© V – Rendikont.................................................................................... 125 Il-Fratellanza tas-Sagrament ............................................................................................................... 127 L-Ostensorju ta’ Santa Marija f’g˙eluq il-95 sena ............................................................................. 131 L-Istatwa ta’ Marija Assunta fuq il-KaΩin f’g˙eluq il-55 sena ........................................................... 133 15 ta’ Awissu 1945 – ÌuΩè Ghigo (1927-2003) ................................................................................. 135 Quddiesa mill-Arçisqof g˙all-Organizzaturi tal-Festi fil-Parroçça.................................................... 137 San BaΩilju l-Kbir (329-379) ............................................................................................................. 143 Il-Knejjes ta’ San BaΩilju u San Mikiel ............................................................................................. 145 Minn fejn se jg˙addi l-Març .............................................................................................................. 154 Mqabba Football Club – 50 Sena mit-twaqqif tal-KaΩin u l-Promozzjoni fl-Og˙la DiviΩjoni ......... 157 G˙axar Snin mill-Mi©ja fostna tal-Banda Ìemellata ........................................................................ 161 Il-MuΩika Marjana u l-Knejjes Parrokkjali ddedikati lil Marija Assunta f’Malta u G˙awdex .......... 162 Il-Le©©enda ta’ San Pietru u San ÌuΩepp. ......................................................................................... 166 Rendikont Çelebrazzjonijiet fil-Knisja - Festa Santa Marija 2006 ....................................168

Kumitat EΩekuttiv 2007

Presidenti Onorarji Onor. Dr. Louis Galea B.A., LL.D., M.P., Sur Joseph Farrugia President Carmel Zahra

Viçi-President Antoine Sciberras

Segretarju Carmel Ellul

Assistent Segretarju Mario Camilleri

Kaxxier Carmel Briffa

Assistent Kaxxier Carlo Sciberras

Delegat Banda / PRO Christopher Spiteri

Direttur tal-KaΩin Anthony Ellul

Delegat tan-Nar Michael Ghigo

Delegat Attivitajiet Vincent Attard

Delegati g˙all-Armar Mario Camilleri, Alex Falzon, Michael Ghigo

Delegat tal-Plançier Benny Camilleri

Direttur Spiritwali Fr. Joseph Zahra O.P.

Uffiçjal Relazzjonijiet Internazzjonali Alfred Galea

RappreΩentant fl-G˙aqda KaΩini tal-Baned Maltin Carmel Briffa

ReviΩuri Daniel Camilleri, Paul Spiteri

Konsulent Legali Dr. Marse Ann Farrugia Dip. CAN.L., LL.D. Surmast Direttur tal-Banda Mro. David Agius A.Mus. L.C.M., A.Mus. V.C.M.(Hons.), A.L.C.M. Kummissjoni Banda Christopher Spiteri, Nicholas Baldacchino, Alfred Galea, Adrian Zahra

3

Messa©© mill-President tas-Soçjetà is‐Sur Carmel Zahra

Flimkien Nissa˙˙u Aktar In˙ossni onorat b˙ala President f’kompetizzjoni Mondjali ©ewwa s-Soçjetà tag˙na. Dejjem g˙andna tas-Soçjetà Santa Marija u Banda Re l-Italja. Illum fil-bidu tax-xahar ta’ nkunu maturi u attenti li ma naqg˙ux Ìor© V li se nwassal il-messa©© tieg˙i Lulju, li qieghed nikteb dawn il-ftit fix-xibka li ntellfu l-©ie˙ tal-Festa g˙al din il-Festa ta’ din is-sena hekk versi, propju xahar biss qabel ma jsir g˙aΩiΩa tag˙na. Dan l-a˙˙ar kelli kbira u mag˙rufa, il-Festa ta’ Santa dan l-avveniment, nixtieq nifra˙ lill- diversi laqg˙at li wassluni qrib aktar Marija. Nibda biex infakkar lis-Sur G˙aqda tan-Nar Santa Marija g˙as- taΩ-Ωg˙aΩag˙ u bil-kollaborazzjoni Mattew Zammit, ex-Segretarju tas- suççess mixtieq biex b’hekk inkomplu tag˙hom u l-Kumitat Çentrali n˙oss Soçjetà li ˙alliena proprju matul il- nkabbru l-isem tas-Soçjetà tag˙na kif li ser ikollna Festa o˙ra mill-isba˙ ad festa tas-sena l-o˙ra. In˙ossni kburi ukoll ta’ ra˙alna u ta’ pajjiΩna. Minn unur Ommna Marija. Nixtieq ni©bed wkoll li din is-sena qeg˙din infakkru hawn nixtieq nirringrazzja lil kull l-attenzjoni sabiex matul il-©ranet s-sittin anniversarju minn meta l- min ta s-sehem tieg˙u. Fl-istess ˙in tal-Festa n©ibu ru˙na ta’ nies maturi Orkestra Santa Marija fi ˙dan l-ewwel nixtieq nifra˙ ukoll lil dawk kollha li u b’mod eΩemplari ˙alli nag˙tu ©ie˙ Soçjetà MuΩikali ©ewwa kif jixraq lil Marija Assunta. ra˙alna, ©iet trasformata Nag˙laq bis-soltu f’Banda kif nafuha llum. ringrazzjamenti tieg˙i; lil Dan l-anniversarju mills˙abi tal-Kumitat g˙allewwel ifakkarni f’ÌuΩeppi appo©© li dejjem sibt fihom, Galea li kien il-pijunier lis-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ u tal-Orkestra u wara tallill-Ferg˙a tan-Nisa g˙allBanda. Ta’ dan nirringrazzja g˙ajnuna li dejjem taw, kif lil ÌuΩeppi li g˙alkemm ukoll lis-Sezzjoni Armar li m’g˙adux mag˙na in˙oss anke din is-sena komplew il-preΩenza tieg˙u fil-Banda fejn ˙allew is-sena l-o˙ra.

Re Ìor© V. Propju sabiex Nirringrazzja lill-G˙aqda taninfakkru dan l-anniversarju, Nar li b’tant sagrifiççju dejjem il-Banda Re Ìor© V g˙at- L‐E.T. Arçisqof Mons. Pawlu Cremona O.P. jiffirma l‐ktieb tal‐viΩitaturi taw spettakli mill-isba˙, tas‐Sur Carmel Zahra, President tas‐Soçjetà Santa Marija tieni darba fl-istorja tag˙ha fil‐preΩenza ori©inali u impressjonanti. u Banda Re Ìor© V. kienet ambaxxatriçi ta’ l-arti Nawguralhom kull suççess muΩikali Maltija ©o l-Italja. Hawn taw il-kontribut tag˙hom fil-Festival speçjalment fil-kompetizzjoni li ser nixtieq nirringrazzja lis-Sur Alfred tan-Nar ta’ l-Art fejn l-G˙aqda issir f’Ruma, l-Italja. Nirringrazzja Galea tal-˙idma kbira tieg˙u sabiex tag˙na spiççat fost l-ewwel erba’ lis-Surmast u lill-bandisti li kienu dan l-avveniment seta’ jkun suççess. postijiet. Dan wera biç-çar li anke ambaxxaturi ta’ Malta ©ewwa l-Italja Nie˙u l-opportunità sabiex infakkar f’dan is-settur l-G˙aqda tag˙na hija kif ukoll nawgura kull suççess u unur u nirringrazzja lis-surmastrijiet u fost l-a˙jar f’pajjiΩna. lill-Banda Re Ìor© V. Fl-a˙˙ar iΩda lill-bandisti kollha li tul dawn is-snin Din is-sena ma nistg˙ux ng˙idu li Ωgur li mhux l-inqas nirringrazzja lil offrew is-servizzi tag˙hom sabiex kienet sena kollha ward u Ωg˙ar, però marti Mary u lil uliedi g˙all-paçenzja kabbru isem is-Soçjetà u l-Banda Re bid-determinazzjoni tieg˙i u ta’ s˙abi li jie˙du bija sabiex inkun nista’ Ìor© V. Hawnhekk nixtieq b’mod fil-kumitat kollu, dejjem irba˙na kull nag˙ti l-kontribut tieg˙i mill-a˙jar partikulari nirringrazzja u nifra˙ lis- ostaklu, dejjem fl-interess u l-©id tas- li nista’. L-a˙˙ar appell tieg˙i huwa Surmast attwali tal-Banda Mro. David Soçjetà. Dan wassal sabiex ikollna biex kemm jista’ jkun nattendu g˙allAgius li propju din is-sena qeg˙din Festa sabi˙a u grandjuΩa kif nafu funzjonijiet sbie˙ li jkollna fil-knisja ukoll infakkru l-g˙axar anniversarju nag˙mlu a˙na ming˙ajr ebda sforzi kif ukoll nattendu fil-marçi u b˙alma mill-˙atra tieg˙u b˙ala Direttur tal- artifiçjali biex inkabbru l-Festa tag˙na. ktibt aktar qabel in©ibu ru˙na sewwa Banda tag˙na.

Nie˙u l-opportunità sabiex inwassal ta’ nsara ˙alli nag˙tu eΩempju lil Din is-sena wkoll g˙andna il-messa©© tieg˙i liΩ-Ωg˙aΩag˙ dawk kollha li jog˙©obhom iΩuruna. avveniment importanti ie˙or, dak sabiex iΩommu saqajhom ma’ l-art u Grazzi minn qalbi u l-Festa t-tajba li permezz tal-G˙aqda tan-Nar ma ji©rux wara illuΩjonijiet li fil-futur lil kul˙add. Viva Santa Marija, Santa Marija sejrin nie˙du sehem jistg˙u jtellfu l-unuri li qed tgawdi Patruna ta’ l-Imqabbin.

5

Messa©© mis-Sindku is‐Sur Nicholas Briffa

Nifir˙u Flimkien

Waslet il-festa u g˙al darb’o˙ra qed niççelebraw il-Festa Titulari ta’ Santa Marija li lkoll in˙obbu u nqimu b˙ala Omm ta’ dan irra˙al. B˙ala poplu nisrani g˙andna n˙arsu lejn il-Madonna b˙ala dik il-kreatura li dejjem da˙let g˙alina quddiem il-Mulej u xerrdet lim˙abba fost il-popli kollha ta’ kull Ωmien.

Il-messa©© tieg˙i b˙ala Sindku ta’ dan ir-ra˙al nindirizzah lejkom l-Imqabbin kollha flimkien, u flimkien nag˙mlu soçjetà wa˙da li tkun aktar tolleranti u mag˙quda biex f’din l-okkaΩjoni ta’ festa firra˙al tag˙na, in˙ossu f’qalbna l-fer˙ li wie˙ed jistenna f’okkaΩjonijiet b˙al dawn. Ninsab çert li kemm il-membri ta’ din is-Soçjetà kif ukoll il-Kumitat g˙amlu ˙ilithom u ˙admu bis-s˙i˙ biex g˙al darb’o˙ra jkollna Festa, li tag˙mel unur lilna l-Imqabbin. In˙e©©e© lill-Imqabbin kollha biex jag˙mlu minn kollox ˙alli flimkien ingawdu l-Festa bittradizzjonijiet kollha li ©©ib mag˙ha u nag˙tu eΩempju tajjeb lil min ji©i jΩurna f’dawn iΩ-Ωminijiet ta’ festa.

Nag˙tu timbru f’din l-okkaΩjoni, biex min ji©i fostna, imur lura sodisfatt u jibqa’ jsemmi lil ra˙alna g˙all-˙iliet u t-tradizzjonijiet kollha li baqa’ jΩomm tul is-snin.

G˙andna napprezzaw dejjem il˙iliet ta’ xulxin u nifir˙u flimkien b’dak kollu li ©ie ppreparat g˙alina

biex ingawduh flimkien. Inkunu responsabbli u ma n˙allux lentuΩjaΩmu ji©ri bina u fl-im©iba tag˙na nuru maturità b˙ala poplu wie˙ed.

Nappella lir-residenti biex jikkoperaw kemm mal-Kunsill kif ukoll mal-Kumitat tal-Festa, biex kull inkonvenjent li jista’ jinqala’ nissuperawh flimkien g˙all-©id ta’ kul˙add. Il-Kunsill ˙a ˙sieb minn kmieni u g˙amel laqg˙at mal-Kumitati tal-festi biex ji©i kkordinat l-andament tal-Festa, kemm f’dak li hu g˙eluq ta’ toroq, immani©jar ta’ traffiku u l-indafa pubblika. Nappella lil kul˙add biex jag˙ti sehemu f’dan ir-rigward ˙alli kollox jimxi kif ©ie ppjanat.

Ma nistax nikkonkludi dan ilmessa©© u ma nfa˙˙arx il-˙idma tal-Kumitat u l-membri kollha tasSoçjetà Santa Marija u Banda Re Ìor© V g˙all-impenn tag˙hom matul is-sena kollha. Is-sabi˙ ta’ dan kollu hu li g˙al dan ix-xog˙ol

tant vast ˙add ma jippretendi xejn u kollox isir b’mod volontarju.

InΩommu ˙ajja l-kultura talmuΩika li g˙andha tibqa’ l-pern ta’ l-attivitajiet li jsiru fil-kaΩini tal-baned tag˙na, naturalment ma’ attivitajiet o˙ra kulturali u soçjali li ji©u organizzati matul is-sena misSoçjetà Santa Marija u Banda Re Ìor© V li wkoll jixirqilhom kull tif˙ir. Din is-sena, b˙as-snin ta’ qabel, il-Banda Re Ìor© V kienet impenjata u esegwiet wie˙ed millisba˙ kunçerti fis-Sala Robert Samut fil-Furjana. Verament kien programm muΩikali li la˙aq livell g˙oli ˙afna.

Fl-a˙˙arnett f’ismi u f’isem ilfamilja tieg˙i, flimkien ma’ s˙abi l-Kunsilliera, nawgura l-Festa ttajba lill-President, Kumitat, Soçi u lill-Imqabbin kollha u biex f’dawn il-©ranet ta’ festa nkattru aktar lg˙aqda ta’ bejnietna, g˙all-©id tag˙na lkoll u ta’ ra˙alna li tant in˙obbu u ng˙oΩΩu.

Is‐Sur Nicholas Briffa, Sindku tar‐ra˙al jippreΩenta rigal lill‐President tas‐Soçjetà, is‐Sur Carmel Zahra nhar l‐10 ta’ Awissu 2006.

7

Riflessjoni mill-Kappillan tal-Parroçça Dun Nazzaren Caruana

L‐Aptit tal‐Qdusija It-3 ta’ Ìunju 2007 se tibqa’ ta˙t it-titlu ta’ l-Assunta. B˙al Dun ©urnata memorabbli g˙aliex Ìor© il-Madonna ˙adet il-premju dakinhar ©ie kanonizzat l-ewwel tag˙Ha wara ˙ajja mimlija virtujiet Malti, is-Saçerdot Dun Ìor© Preca, u m˙abba kbira lejn Alla. B˙al fundatur tal-MUSEUM. Fra˙na Dun Ìor©, Hi kellHa f’qalbHa li g˙aliex barra li hu wie˙ed minna, tag˙mel ir-rieda t’Alla u qatt ma ˙afna minna niftakruh ˙aj. Donnu fittxet l-interessi tag˙Ha. Dun Ìor© Preca fet˙ilna lilna lkoll l-aptit g˙all-qdusija.

Jiena na˙seb li l-aktar ˙a©a li tolqtok f’dan il-fatt huwa li fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar m’hemmx g˙alfejn tag˙mel affarijiet straordinarji sabiex titqaddes. Kien tifel b˙alna u meta kiber mar l-iskola kif g˙amilna a˙na. Alla mbag˙ad sejja˙lu sabiex isir saçerdot. Xejn straordinarju.

B˙al kul˙add fil-vokazzjoni tieg˙u sab ˙afna diffikultajiet speçjalment sabiex iwaqqaf is-Soçjetà tal-MUSEUM. Din ma ˙adhiex b˙ala diffikultà iΩda aktar b˙ala sfida li hu laqag˙ha bil-fer˙.

It-triq tag˙na hi l-istess b˙al tieg˙u.

Jista’ jkun li s-sej˙a tag˙na ma kinitx g˙as-saçerdozju.

Forsi g˙aΩ-Ωwie© jew inkella g˙aΩilna triq o˙ra. Meta Il‐Kappillan Dun Nazzaren Caruana waqt iç‐çerimonja tal‐ d-diffikultajiet ne˙duhom PreΩentazzjoni tat‐tfal u trabi. b˙ala sfida, il-˙ajja narawha mod Meta no˙or©u l-istatwa tag˙Ha ie˙or. IΩda Dun Ìor© kellu sigriet dakinhar tal-Festa tag˙Ha, propju ie˙or. U dan kien l-g˙aqda s˙i˙a li fil-15 ta’ Awissu, dak li jolqotna kellu ma’ Alla. Dan narawh çar fil- huwa l-wiçç sabi˙ ta’ Marija kitbiet tieg˙u speçjalment fil-mod li i˙ares lejn is-sema. Huwa wiçç kien jitlob. Kien devot kbir ta’ l- seren li jixhed dak li hemm fil-qalb Ewkaristija. Id-diffikultajiet tag˙na ta’ din il-mara ©eneruΩa. Donnu nistg˙u nibdluhom fi sfida sabi˙a qed tg˙idilna, ‘Ag˙mlu kura©©, jekk a˙na nΩommu din l-g˙aqda anke intom tistg˙u tkunu b˙ali fils˙i˙a ma’ Alla. Ìenna’.

Bil-mod il-mod de˙lin f’dawn Dan li qed ng˙id nistg˙u narawh fil-qaddisin l-o˙ra. U l-aktar fil- il-©ranet ta’ Festa. Ìranet ta’ Madonna li dalwaqt fil-parroçça ta˙bit u ta’ stennija. Il-litur©ija tag˙na se nag˙mlu l-Festa tag˙ha wkoll tixtieqna li lkoll kemm a˙na

nippreparaw g˙al din l-okkaΩjoni li g˙alina hija t-Titular tal-parroçça tag˙na. IΩda kif qalilna tant tajjeb l-Arçisqof Cremona fid-diskors tieg˙u li g˙amel lid-diri©enti tal-festi f’Marzu li g˙adda ma rridux li dawn il-©ranet irendu ru˙hom b˙ala ©ranet ta’ ˙idma u tiΩjin u xejn sugu.

Kif tg˙addi l-festa ma jkunx jonqos biss li nΩarmaw il-knisja u t-toroq tag˙na.

IΩda rridu nag˙mlu l-kontijiet mhux biss dawk finanzjarji.

Irrid nistaqsi lili nnifsi: kemm swewli dawn il-©ranet sabiex ersaqt aktar lejn il-Madonna?

Kemm kbirt fl-im˙abba tieg˙i lejn Alla?

Kull festa titlob ˙afna ta˙bit u ˙sieb. Jien minn hawnhekk nirringrazzja lil dawk li f’dawn il-©ranet imiddu idejhom sabiex nag˙mlu Festa sabi˙a kif inhu xieraq. U dan ng˙idu kemm g˙al dawk li ja˙dmu fit-tiΩjin u ç-çelebrazzjonijiet tal-knisja kif ukoll dawk li ja˙dmu fuq barra.

Grazzi wkoll lis-Soçjetà Santa Marija li ta’ kull sena ta˙dem id f’id mag˙na sabiex inkunu nistg˙u norganizzaw din ilFesta. Il-©ranet tal-Kwindiçina kif ukoll tat-Tridu u çelebrazzjonijiet o˙ra, huma okkaΩjoni tajba sabiex nisimg˙u l-Kelma t’Alla li kif jg˙idilna San Pawl hija l-Kelma li tqanqal (g˙all-qdusija). In˙e©©e© lil kul˙add sabiex nattendu g˙al dawn il-funzjonijiet. Il-©ranet ta’ festi huma wkoll okkaΩjoni tajba sabiex nag˙mlu qrara u nfittxu aktar l-Ewkaristija. Minn qalbi nawgura l-Festa t-Tajba lillImqabbin kollha.

9

Jikteb is-Segretarju is‐Sur Carmel Ellul

Frott Sena ta’ Óidma Flimkien G˙addiet sena o˙ra. Re©a’ wasal iΩ-Ωmien li naqsam mag˙kom ˙idmet is-Soçjetà matul is-sena li g˙addiet. Biex ti©i ççelebrata lFesta li s-Soçejta’ tag˙na tiççelebra, jinvolvi xog˙ol impenjattiv tul issena kollha li jer©a’ jibda hekk kif tispiçça l-Festa tas-sena ta’ qabel.

Waqt li konna qed niççelebraw ilFesta tas-sena l-o˙ra ˙alliena l-ex Segretarju Mattew Zammit li kien Segretarju tas-Soçjetà fi Ωminijiet diffiçli. Minn hawn flimkien ma’ s˙abi nsellmu l-memorja ta’ Mattew Zammit tax-xog˙ol siewi li g˙amel b’riΩq il-kaΩin.

Wara li n©abar l-armar kollu tassena li g˙addiet, il-Kumitat beda ja˙seb u jippjana kif ser jorganizza Festa o˙ra kif jixraq lill-Patruna ta’ l-Imqabba, Santa Marija. Biss ma’ dawn il-preparamenti nqalg˙u stediniet biex l-G˙aqda tan-Nar tag˙na tie˙u sehem fil-konferenza organizzata minn Thomas Cook.

Konna mistiedna wkoll fl-ewwel Festival tan-Nar ta’ l-Art, l-g˙eluq tal-Festival Internazzjonali tanNar ta’ l-Ajru, u l-akbar stedina u sfida hija li nie˙du sehem filFestival Mondjali tan-Nar ta’ l-Ajru organizzat ©ewwa Ruma fil-bidu ta’ Awissu, Caput Lucis.

Stedina o˙ra saret lill-Banda tag˙na biex flimkien ma’ baned o˙rajn tie˙u sehem f’©img˙a attivitajiet ©ewwa Cave, Ruma.

Dawn l-attivitajiet barra lkalendarju tas-Soçjetà tag˙na, komplew ikabbru l-isfida biex minnhom inkomplu nkabbru l-isem tas-Soçjetà tag˙na u no˙or©u blunuri kollha.

Meta qed nikteb dawn ilkelmtejn baqa’ biss ftit jiem qabel ma l-Banda tag˙na tmur l-Italja u l-G˙aqda tan-Nar tie˙u sehem

fil-kompetizzjoni mondjali tannar. Nixtieq mill-qalb kull suççess g˙al dawn iΩ-Ωew© avvenimenti barra pajjiΩna. Matul is-sena li g˙addiet il-Banda tag˙na g˙amlet programm suççess fl-10 ta’ Awissu fejn il-mistieden prinçipali kien içChampion Mondjali tat-tisfir David Morris. Wara tellg˙et programm ie˙or fis-sala Robert Samut f’Marzu li g˙adda u wara fi Ωmien il-Ìimg˙a l-Kbira, il-Banda tag˙na laqg˙et lill-E.T. Arçisqof ©did ta’ Malta Mons. Pawlu Cremona O.P. Ilqofol ta’ dan kollu jintla˙aq matul il-Festa li ser niççelebraw.

Il-Kumitat kompla bil-˙idma tieg˙u ta’ matul is-sena flimkien mas-sotto kumitati fi ˙dan is-Soçjetà fejn tkompla x-xog˙ol fuq il-pro©ett tal-plançier, kompla x-xog˙ol fuq armar ©did kif ukoll sar investiment fuq makkinarju biex jit˙affef ixxog˙ol ta’ l-armar fi Ωmien il-Festa.

Hawn nappella biex kull min jista’, joffri l-g˙ajnuna tieg˙u fit-twaqqif ta’ l-armar u fiΩ-Ωarmar ta’ l-armar fil-©ranet tal-Festa. L-G˙aqda tanNisa kompliet biex setg˙u jinxtraw

sett qniepen ©odda g˙all-Banda.

Is-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ din is-sena, apparti l-attivitajiet li jorganizzaw matul is-sena, da˙lu g˙al Ωew© pro©etti kbar fejn l-ewwel pro©ett kien il-Presepju Óaj f’Diçembru li g˙adda u wirja ta’ statwi talÌimg˙a l-Kbira fil-kaΩin.

Nag˙laq dawn il-kelmtejn billi nirringrazzja l-ewwel nett lil s˙abi tal-Kumitat u l-familji tag˙hom, lill-G˙aqda tan-Nar, lill-G˙aqda ta’ l-Armar, lis-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙, lisSurmast u l-bandisti, lill-benefatturi tas-Soçjetà, soçi u partitarji, lillKunsill Lokali, lill-kappillan u lkleru u lil kull min jg˙in fl-armar tal-knisja. Hawn nag˙mel appell biex kull min jista’ jattendi g˙allfunzjonijiet ta’ ©ol-knisja li jsiru fil-©ranet tal-Festa. Appell ie˙or imur lejn is-soçi u l-partitarji sabiex fil-©ranet tal-Festa nie˙du pjaçir fil-marçi ming˙ajr ma noffendu lil ˙add biex ingawdu frott is-sena ta’ ˙idma flimkien.

Grazzi lil kul˙add.

Viva l-Patruna ta’ l-Imqabba Viva Santa Marija

Is‐Sur Carmel Ellul, Segretarju tas‐Soçjetà waqt bdil ta’ rigali fit‐tieni Ωjara ©ewwa l‐Italja tal‐Banda Re Ìor© V.

11

Appell mill-Kaxxier is‐Sur Carmel Briffa

Soçjetà Mog˙nija bl‐Unuri u Tifkiriet Sbie˙ Nibda billi nsellem lill-qarrejja kollha ta’ dan il-ktieb li ta’ kull sena tag˙mlu l-appuntament tag˙kom mag˙na sabiex taraw x’hemm im˙ejji g˙all-Festa tag˙na ta’ Santa Marija li ti©i ççelebrata b’dedikazzjoni kbira ©ewwa r-ra˙al tag˙na ta’ l-Imqabba fix-xahar ta’ Awissu.

tan-Nar ©ewwa Valmontone filprovinçja ta’ Ruma ©ewwa l-Italja.

Dan wara Ωew© impenji o˙ra li lG˙aqda tan-Nar di©à kellha wara r-reb˙ ta’ l-Ewwel Kampjonat Internazzjonali tal-Log˙ob tan-Nar ta’ Malta. Dawn l-impenji kienu l˙arqa fil-Port il-Kbir f’Diçembru li g˙adda fl-okkaΩjoni ta’ Konferenza

Is‐Sur Carmel Briffa, Kaxxier flimkien mas‐Sur Christopher Spiteri waqt bdil ta’ rigali mal‐Banda Taljana ‘Granadieri di Sardegna’ waqt il‐‘Festa del Socio’ ©ewwa Ruma l‐Italja.

Fil-fatt b˙alissa ninsabu nippreparaw sabiex f’g˙eluq issittin sena mill-Banda Re Ìor© V immorru ©ewwa Cave l-Italja fejn il-Banda ser tkun impenjata f’Festival Internazzjonali ta’ Baned fosthom mill-Italja, Ingilterra, u Franza. Minn hawn nixtieq nawgura kull suççess lill-Banda tag˙na.

Barra minn hekk l-G˙aqda tan-Nar Santa Marija fil-bidu ta’ Awissu ser tie˙u sehem f’Kompetizzjoni Internazzjonali

organizzata minn Thomas Cook u l˙arqa l-o˙ra fl-a˙˙ar ta’ April fejn kienet mistiedna sabiex tag˙laq ilFestival Internazzjonali tan-Nar. Minn hawn nixtieq nawguralhom kull suççess.

G˙all-Festa ta’ din is-sena jiena flimkien mal-Kumitat ˙adna ˙sieb sabiex jer©a’ jkollna Banda Internazzjonali minn ©ewwa Cornwall l-Ingilterra, St Slythians Brass Band li flimkien mal-Baned Maltin mistiedna, kif ukoll il-

Banda tag˙na ser jallegrawna matul il-©ranet tal-Festa. Minn hawn nixtieq nirringrazzja lis-Surmast u l-bandisti tal-post g˙all-impenn tag˙hom permezz ta’ diversi kunçerti matul is-sena kollha.

Nixtieq nifra˙ lis-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ g˙all-˙idma tag˙hom matul is-sena, fosthom il-presepju ˙aj fil-festi tal-Milied, il-Wirja talÌimg˙a l-Kbira, “La Semana Santa” kif ukoll il-Ìimg˙a Marjana. Dan barra l-involviment tag˙hom matul il-©ranet tal-Festa fejn jid˙ol briju u armar.

Ma nistax ma nsemmix lG˙aqda ta’ l-Armar fejn g˙all-Festa ta’ din is-sena ser tlesti s-sett armi tat-Trofini tal-Pjazza kif ukoll taxxog˙ol li sar fuq sett pedestalli g˙al Triq Karmenu Ciantar. Is-Sezzjoni Nisa komplew bil-˙idma tag˙hom ta’ matul is-sena fejn jorganizzaw Coffee Mornings, jag˙tu sehemhom fil-˙jata, lotteriji u ©bir ie˙or matul is-sena.

Kif qeg˙din taraw na˙seb li lkoll taqblu mieg˙i li din issena se jer©a’ jkollna Festa o˙ra speçjali. G˙alhekk nitlobkom tg˙inuna b’kull mezz possibbli, sew finanzjarju kif ukoll manwali g˙aliex l-impenji li g˙andna huma kbar. L-okkaΩjoni tal-Festa Titulari toffrilna l-opportunità sabiex ingawdu flimkien l-atmosfera ferrie˙a u brijuΩa li ©©ib mag˙ha l-Festa. Huwa dmir tag˙na lkoll li nibΩg˙u g˙al dak li ksibna matul is-snin u nkomplu nistinkaw sabiex inkomplu ng˙ollu l-livell tal-Festa u tas-Soçjetà tag˙na, Soçjetà mog˙nija bl-unuri u tifkiriet sbie˙.

VIVA SANTA MARIJA 13

TAX-XIÓA RESTAURANT Blue Grotto, Wied iΩ-Ûurrieq

specialising in: FRESH FISH AND MEAT (A la Carte and Maltese Rabbit also available) AND MANY SPECIAL DISHES

For reservations phone 21680684 Opening Hours (from 1st June onwards) from 9.00am till 11.00pm

Messa©© mis-Surmast Direttur tal-Banda Mro. David Agius

Banda GlorjuΩa G˙addew g˙axar snin minn meta ©ejt appuntat Surmast Direttur ta’ din il-Banda glorjuΩa. Din infatti hija il-˙dax-il festa tieg˙i peress li kont appuntat fil-bidu tas-sena 1997.

F’dawn l-g˙axar snin kelli ˙afna esperjenzi sbie˙ fejn tista’ tg˙id doqt kull esperjenza li banda tista’ tag˙tik.

Nibda biex insemmi li eΩatt kif ©ejt appuntat, mill-ewwel kelli l-kunçert ©ewwa l-Università li kien il-bidu ta’ triq ta’ suççessi kontinwi li ksibt ma’ din il-Banda. Mument ie˙or li nibqa’ niftakar huwa l-Akkademja li konna tellajna ©ewwa l- knisja fl-okkaΩjoni tal-˙amsin sena tad-Domma ta’ lAssunta. Ma nistax ninsa l-ovazzjoni kbira li kienet ing˙atat meta konna wasalna fl-a˙˙ar battuti ta’ l-Innu tal-mibki ex-Surmast tal-Banda Mro George Martin.

Sentejn ilu, kelli esperjenza kbira o˙ra, fejn il-Banda Re Ìor© V kienet l-ewwel banda Mqabbija li daqqet ©ewwa t-Teatru Manoel.

Hawnhekk mhux bi fta˙ir, g˙ax jing˙ad x’jing˙ad, f’dawn l-a˙˙ar snin g˙adu ˙add ma tella’ kunçert ta’ kalibru b˙al dan . Dan ng˙idu b’ fatti konkreti u fuq baΩi ta’ kummenti li g˙adni nirçievi s’issa wara sentejn ta’ dan il-kunçert kolossali minn diversi esponenti u nies ta’ çertu esperjenza f’dan il- qasam!! Dawn il-kummenti nista’ nelenkahom f’punti kif ©ej: Lewwel u qabel kollox il-programm kien fih diversi siltiet li jirrikjedu impenn s˙i˙ minn kull sezzjoni talbanda u kienet muΩika ta’ kalibru g˙oli f’termini ta’ diffikultà! It-tieni, il-mod kif ©iet esegwita l-muΩika f’termini ta’ interpretazzjoni.

Dan kien possibbli biss g˙allammont kbir ta’ provi li l-muΩiçisti kollha attendew g˙alihom u g˙arresponsabbiltà li kul˙add refa’ flimkien mieg˙i biex ˙dimna flimkien g˙al suççess mist˙oqq. It-tielet punt kien li l-muΩiçisti tal-lokal kienu kollha preΩenti u kollha taw sehemhom biss˙i˙, mhux kif jag˙mlu çertu baned

li g˙all-kunçerti b˙al dawn jinqdew bi professjonisti li kultant ma tkunx tista’ til˙aq il-livell me˙tie©. G˙ax dawn sfortunatament min˙abba l˙afna impenji tag˙hom ma jattendux g˙all-ammont konsiderevoli ta’ provi. G˙alhekk it–teamwork li huwa importanti, ma jkunx hemm. Irraba’ punt kien is-sekwenza kif kien imfassal il-programm, fejn intla˙aq climax qawwi meta beda jg˙addi l˙in.

Mro. David Agius li 10 snin ilu n˙atar Surmast tal‐Banda Re Ìor© V.

Wara dan l-avveniment kien imiss avveniment ie˙or importanti. Dak ta’ din is-sena stess fejn il-Banda ˙adet sehem u rrappreΩentat lil Malta g˙attieni darba ©ewwa l-Italja. Hawnhekk il-Banda ˙adet sehem f’Festival tal-baned fost erba’ baned o˙ra mill-Italja, Franza, u l-Ingilterra.

F’dan l-avveniment wie˙ed ikun jista’ jevalwa l-livell tal-banda meta tipparagunah mal-baned l-o˙rajn.

F’dawn it-tip ta’ festivals, wie˙ed jevalwa t-tip ta’ repertorju u s-sistemi uΩati biex jintla˙aq il-livell fil-˙oss.

Kien ukoll ta’ sodisfazzjon g˙alija li l-Banda daqqet ©ewwa Sala Nervi fl-udjenza mal-Papa Benedittu XVI, fejn fost diversi siltiet il–Banda g˙alqet l-udjenza b’mod ©enerali bid-

daqq tal-Marcia Pontifica li l-Papa laqa’ bi ˙©aru b’attenzjoni kbira.

Barra dawn id-diversi pa©ni tad-deheb fl-istorja ta’ din il-Banda ma nistax ma nsemmix il-kunçert annwali ta’ Ωmien il-Festa kif ukoll dak introdott minni stess g˙all˙abta ta’ Marzu fejn f’kull kunçert urejna versatilità u kellna sorpriΩi biex iΩommu l-udejnza interessata u tinqatel il-monotonija.

Fil-kunçerti ta’ l- 10 ta’ Awissu wkoll tindaqq muΩika diffiçli biex inΩommu l-livell tal-Banda u lkunçert ikun ta’ çertu valur!! Ma nistax ukoll ma nsemmix li kelli sehem fit-tieni parti tal-Ìemella©© li s-Soçjetà reb˙et l-unur ta’ L’Etoile D’Or mill-Kummissjoni Ewropea.

Dan ix-xog˙ol kollu f’dawn l-a˙˙ar g˙axar snin ©ie mirqum tajjeb u m˙awwar bis-sa˙˙a tar-rieda tajba minn kull esponent.

Nibda mill-muΩiçisti fi ˙dan isSoçjetà tag˙na, minn kull membru tal-Kumitat, kif ukoll bis-sapport tal-partitarji li rajt jiΩdiedu fl-appo©© tag˙hom minn sena g˙all-o˙ra. Dan jixhed il-mod kif qed isir il-briju filmarçi li dejjem qed nara jiΩdied minn sena g˙all-o˙ra. G˙alkemm sar ˙afna xog˙ol ma rridux nieqfu hawn. IΩda g˙andna nkomplu ninvestigaw toroq ©odda biex intejbu l-livell u nibqg˙u nΩommu l-Banda tag˙na fost l-aqwa poΩizzjoni tal-baned f’Malta!!

Nag˙laq biex nirringrazzja lillKumitat g˙all-fiduçja li dejjem wera fija, lill-bandisti kollha g˙all-appo©© u l-kura©© li jag˙mluli, u lill-partitajri kollha.

Nixtieq nirringrazzja fuq kollox lis-Sur Chris Spiteri, id-Delegat tal- Banda li kellu involviment kbir mieg˙i biex is-suççessi msemmija hawn fuq setg˙u jsiru possibbli, kif ukoll lis-Sur Alfred Galea li birrelazzjonijiet internazzjonali jg˙in ˙afna biex il-Banda tibqa’ moderna u tiffjorixxi. Grazzi mill-qalb u l-Festa t-tajba lil kull˙add.

15

Property for Sale direct from owner. Maisonettes & Appartments in a quiet area; 3 bedrooms, main bedroom with ensuite & optional garages in Gudja. Starting from Lm52,000.

Messa©© mid-Delegat tas-Sezzjoni Armar is‐Sur Mario Camilleri

Inkomplu Nsebb˙u l‐Festa b’Armar Ìdid Ninsabu ftit ©ranet biss qabel niççelebraw il-Festa tant g˙aΩiΩa g˙alina l-Imqabbin, il-Festa ta’ Santa Marija Patruna tar-ra˙al tag˙na. B˙al kull sena f’dan lintervent annwali tieg˙i nag˙ti rendikont ta’ ˙idmet is-Sezzjoni Armar matul din is-sena. Fil-fatt appena g˙addiet il-Festa fassalna programm s˙i˙. Sa minn xahar wara l-Festa li g˙addiet bdejna na˙dmu fuq li ˙allejna. Kif jaf kul˙add is-sena li g˙addiet bdejna wkoll na˙dmu fuq diversi xog˙ol g˙al Triq Karmenu Ciantar.

L-ewwel prijorità li kellna g˙al din is-sena kienet li nlestu xxog˙ol fuq tmien armi ta’ trofej g˙all-pjazza. Hekk kif g˙addiet ilFesta s-Sur Michael Ghigo kompla ja˙dem fuq l-iskultura ta’ dawn larmi biex b’hekk stajna nag˙qdu ddiversi biççiet ta’ skultura flimkien.

Dan ix-xog˙ol kien jirrikjedi ˙afna attenzjoni u ninsab ukoll konvint li ˙a jintg˙o©bu minnkom il-partitarji. Din is-sena ˙dimna wkoll xi skultura fuq l-injam fuq l-

Is‐Sur Michael Ghigo ma’ wa˙da mill‐armi qabel ma ©ew indurati u r˙amati. Xog˙ol li ser narawh fil‐festa ta’ din is‐sena.

iskudett ta’ din l-arma. Barra minn hekk ˙dimna tmien ornamenti g˙al ta˙t dawn l-armi.

B˙al kull sena Michael ta kontribut kbir lil din l-G˙aqda g˙all-volum ta’ xog˙ol li jag˙mel u anke g˙ax-xog˙ol professjonali li kapaçi jo˙loq. Ix-xog˙ol ta’ xkatlar, induratura u r˙amar ta’ dawn l-armi u ornamenti ˙adt ˙siebu jien fejn g˙al din il-Festa l˙aqt lestejt ittmienja li huma.

Il-passi li jmiss issa huma li jinbidlu fis-snin li ©ejjin il-bnadar u anke na˙dmu fuq it-tmien bandalori ©odda kif jixraq ma’ dawn it-trofej.

Is-sur Jerry Ghigo ˙a ˙sieb ja˙dem tmien strutturi tal-˙adid g˙allbnadar tat-trofej filwaqt li ˙adem ukoll fuq tmien arbli ©odda g˙al ©ol-pjazza. Hawnhekk ta’ min isemmi li Jerry minn dejjem kien ta’ g˙ajnuna g˙al din l-G˙aqda kif ukoll g˙as-Soçjetà tag˙na g˙axxog˙ol volontarju li jag˙mel.

Hekk kif g˙addiet il-Festa u tlestew id-disinni bdejna wkoll na˙dmu fuq sett ©did ta’ pedestalli g˙al Triq Karmenu Ciantar. Iddisinn huwa tas-Sur Andrew Bugeja. Dan id-disinn ikompli jikkumplimenta ma’ sett tat-tmien trofej li n˙admu s-sena li g˙addiet.

Din is-sena se jkollna opportunità li naraw ix-xog˙ol li twettaq fuq erba’ pedestalli ©odda. Dan ix-xog˙ol tal-injam in˙adem min Sur Charles Falzon meg˙jun minni u tista’ tg˙id mill-familja tieg˙u kollha. Nixtieq nirringrazzja lil sie˙bi Chalie b’mod speçjali din is-sena g˙ax naf il-volonta’ kbira li kellu biex inlestu dawn il-pedestalli. B˙al kull sena s-Sur Carmel Ellul, Segretarju ta’ din is-Soçjetà kien ta’ g˙ajnuna kbira g˙as-self ta’ ˙afna g˙odda li ˙affewlna x-xog˙ol u anke g˙all-

pariri li tana waqt il-kostruzzjoni ta’ dawn il-pedestalli. Is-sena li ©ejja hija l-intenzjoni tag˙na li nlestu dan is-sett mix-xog˙ol ta’ l-injam.

Nixtieq nirringrazzja lis-Sinjuri Emanuel Pace, Antoine Abdilla u Joe Abdilla li g˙enuna waqt dan il-proçess.

Is‐Sur Charles Falzon ma’ wie˙ed mill‐ pedestalli ©odda g˙al Triq Karmenu Ciantar.

Kif jaf kul˙add is-sena li g˙addiet tajna bidu g˙al sett ©did ta’ statwi g˙al Triq Karmenu Ciantar. Kellna kliem ta’ tif˙ir minn kul˙add g˙all-ewwel statwa li ΩanΩanna f’din it-triq u dawn ilkummenti poΩittivi taw ra©un lil din l-G˙aqda wara li g˙aΩlet lillistatwarju Aaron Camilleri Cauchi biex ikun hu li ja˙dem fuq dan is-sett ta’ persuna©©i. Din is-sena ˙a jkollna l-opportunità li naraw statwa ©dida dik ta San ÌuΩepp li b˙as-sena li g˙addiet ©iet im˙allsa mis-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙.

Din is-sena nbeda x-xog˙ol fuq l-iskultura g˙at-tmien trofej ta’ Triq Karmenu Ciantar. Dan ixxog˙ol in˙adem mis-sur Andrew 17 Bugeja. G˙al din is-sena ma kienx

Aldo Ritchie ‘Madonna ta’ Pinu’, Triq il‐Óarri©iet Mqabba ZRQ 08 Tel: 21641032 Mob: 9946 5963 e‐mail: alnaca@onvol.net

Fantasy Flowers Flowers for weddings, engagements, etc Invitations & Souvenirs

“Dan ix-xog˙ol jirrikjedi ˙afna attenzjoni” possibli li jitlesta x-xog˙ol kollu fuq din l-istess skultura. G˙alhekk is-sena li ©ejja ser jitkompla dan ixxog˙ol u nispera li jibda x-xog˙ol ta’ induratura u r˙amar fuq dan issett ta’ trofej.

Wara l-Festa li g˙addiet iddeçidejna li kien hemm bΩonn li jinbeda xog˙ol ta’ restawr fuq erba’ stawi tal-appostli. Dan ix-xog˙ol qed isir mis-sur Andrew Bugeja.

Ix-xog˙ol kien jinvolvi Ωebg˙a

©dida u anke kien hemm bΩonn li x-xog˙ol ji©i msa˙˙a˙ b’xi fibre u anke jinbidel xi injam fejn kien hemm bΩonn.

L-istawi li ©ew irrestawrati huma dawk ta’ San Pietru, San Mattew, San Ìakobb iΩ-Ωg˙ir u San Xmun. Is-sena li ©ejja ser inkomplu r-restawr fuq xi statwi o˙ra li huma l-aktar fil-bΩonn.

Matul din is-sena n˙admet kwantità kbira ta’ liedna g˙al diversi toroq madwar l-Imqabba. Dan ixxog˙ol sar mis-Sinjuri Roderick Pace, Emanuel Pace, Raymond Vella u Antoine Abdilla.

Qabel nag˙laq dan l-artiklu ma nistax ma nirringrazzjax lil dawk kollha li tawna l-g˙ajnuna tag˙hom, lill-benefatturi, lil Doris Camilleri li kull sena tg˙ini fil-©bir ta’ fondi, lis-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ u lil s˙abi tal-Kumitat EΩekuttiv tal-fiduçja li dejjem urewni.

Nixtieq nag˙laq dan il-messa©©

L‐istatwa ta’ San Ìwann il‐Battista. Statwa li ΩΩanΩnet matul il‐festa tas‐sena l‐o˙ra m˙allsa mis‐Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ tas‐Soçjetà.

billi nappella lil kul˙add b’mod partikulari liΩ-Ωg˙aΩag˙ biex filjiem tal-Festa ji©u jag˙tu s-sehem tag˙hom fl-armar u fiΩ-Ωarmar.

Nawgura l-festa t-tajba lil kul˙add.

JMA Aluminium works Joseph Mizzi Aluminium works & soffit ceilings 6, Sejba Road, Mqabba Tel: 2164 2955 Fax: 2164 9170 Mob: 9944 5686 E-mail: mizalum@maltanet.net

For aluminium products with competitive prices and professionally done with years of experience in aluminium works We fabricate aluminium apertures, like doors & windows with new profiles and a large range of colours.

We cater for customer made structures, as greenhouses, verandas, skylights, facades and more.

Call for free quotation for: Louvers fixed & adjustable Double glazed apertures (with Argon Gas) Showers & partitions Insect screens & roller nets Hinged, sliding & revolving apertures Maltese balconies, stairs & handrails Security main doors Arched apertures & folding doors We do also soffitt ceilings in mineral fibre & gypsum in various models

19

Riflessjonijiet mid-Direttur Spiritwali Fr. Joseph Zahra O.P.

L‐Assunzjoni u s‐Simboli Marbuta Mag˙ha Qeg˙din niççelebraw festa o˙ra f’©ie˙ l-Assunta u din id-darba g˙aΩilt li nitkellem mag˙kom minn simboli li huma marbuta mal-Assunta. Is-simboli b˙alma kul˙add jaf qeg˙din hemm biex lilna jg˙inuna nifhmu ˙wejje© og˙la minnhom. Hekk nie˙du eΩempju imma©ini ta’ Ωew© çrieket mag˙quda flimkien, nifhmu li dak is-simbolu qed jirreferi g˙as-sagrament taΩΩwie© li b˙ala Ωwie© ma jin˙all qatt – g˙alhekk g˙andna iç-çrieket mag˙qudin flimkien. Mela f’dan il-kaΩ is-simbolu qed jirreferi, kif fil-fatt g˙andu jkun g˙al xi ˙a©a bil-wisq og˙la minnu.

B˙ala simboli li huma marbuta mal-Assunta, nistg˙u nintraççaw mill-inqas ˙amsa: Il-qabar vojt, ilward, il-©ilji, iç-çintura u l-an©li li fl-arti l-aktar antika, jidhru madwar il-Madonna li qed itellg˙uha fissema, b˙alma g˙andna l-kwadru sabi˙ tal-Assunta, mag˙rufa l-aktar b˙ala “Ta’ Pinu”, f’G˙awdex.

Normalment qabar vojt jindika qabar li jkun intuΩa. Qabar li ma jkunx ©did, ma jkunx vojt. Qabar minnu nnifsu huwa simbolu talmewt. Qabar qieg˙ed hemm biex fih jilqa’ l-katavru ta’ bniedem li jkun temm ˙ajtu fuq din l-art.

Ma’ qabar dejjem hemm assoçjati çertu affarijiet b˙alma huma ddekompoΩizzjoni tal-©isem mejjet, tmermir, swidija, g˙eluq. Il-qabar vojt mela huwa sinjal ta’ mewt.

Fis-simbolu tal-qabar miftu˙ di©à g˙andna kollox il-kuntrarju.

Qabar miftu˙ huwa sinjal tarreΩurezzjoni, tal-qawmien. Sinjal li l-©isem mejjet mhux hemm. U hekk hu fil-fatt fuq il-qabar miftu˙ nilm˙u 20 ix-xbieha tant g˙aΩiΩa u g˙al qalbna

– ix-xbieha tal-Madonna li qed ti©i me˙uda fis-sema mill-an©li.

L-an©li jwasslulna tama ©dida.

Hekk se˙˙ per eΩempju fit-t˙abbira ta’ l-an©lu lil Marija, li nitkellem fuqha aktar ’il quddiem. Din hija tama ©dida g˙alina lkoll. Tama li tahielna Ìesù bilqawmien tieg˙u millimwiet. Tama li qed tag˙tina ukoll Marija li ssie˙bet fil-qawmien ta’ binha Ìesù u ©iet imtellg˙a s-sema bir-ru˙ u l©isem. U din hi t-tama tag˙na.

Araw x’jg˙allimna l-Ispirtu sSantu permezz ta’ San Pawl: “Jekk g˙andna tama fi Kristu g˙al din il-˙ajja biss, a˙na l-aktar nies imsejkna fost kemm huma lbnedmin”. (1Kor, 19) Mela a˙na lkoll ninsabu msejj˙a biex in˙arsu lejn is-sema pajjiΩna. Hekk insibu fl-ittra lill-Filippin kapitlu 3 vers 20 u 21: “..a˙na pajΩani tas-sema; minn hemm bil-˙erqa nistennewh ji©i, is-Salvatur tag˙na Sidna Ìesù Kristu. Hu g˙ad ibiddlilna l-©isem imsejken tag˙na fis-sura tal-©isem tieg˙u, bil-qawwa tas-setg˙a

li g˙andu li j©ib kollox ta˙tu.” Óajjitna tajjeb li nie˙du ˙siebha fuq din l-art, imma ˙ajjitna mhix biss fuq din l-art. Il-˙ajja tag˙na trid tkompli g˙all-eternità, hemm fejn marru qabilna Ìesù u Marija Ommna. U din il-fidi mhix gidba.

Kienet tkun gidba kieku Kristu mhux veru kien imqajjem mill-

imwiet: Imma Kristu verament kien imqajjem mill-imwiet – l-ewwel fost dawk li raqdu” (Kol 1, 18). U kieku Kristu ma kienx imqajjem mill-imwiet, fier˙a hi l-fidi u lpredikazzjoni tag˙na. (cfr.1 Kor,17) Mela l-qabar miftu˙ irid ifakkarna f’dan il-messa©© evan©eliku, messa©© mimli tama fil-˙ajja eterna. Messa©© li kien ©ie m˙abbar lil Marija Santissima permezz talArkan©lu Gabriel (cfr. Lq 1, 2638), messa©© li t˙abbar lir-rg˙ajja permezz tal-An©li, u hekk b˙alma dakinhar huma kantaw: “Glorja ’l Alla fil-g˙oli tas-smewwiet u sliem fl-art lill-bnedmin ta’ rieda tajba (cfr. Lq 2, 8-15), hekk ukoll f’din is-solennità tal-Assunta, issa naraw lill-An©li li qed itellg˙uha s-sema

bir-ru˙ u l-©isem u qed t˙alli lil dak il-qabar vojt. Din hija reb˙a o˙ra fuq il-mewt u d-dnub. Il-mewt ma kinitx l-a˙˙ar kelma f’Marija g˙ax Marija hija l-aktar safja, l-aktar pura u g˙alhekk li dan il-messa©© tal-qawmien huwa mmarkat ukoll bil-©ilji tas-safa. Dan ilmessa©© evan©eliku, huwa messa©© safi. Ma g˙andux tidwir – ma g˙andux gideb – huwa biss ilproklamazzjoni tal-verità u g˙alhekk li d-domma talAssunta hija pprokklamata b˙ala verità tal-fidi li rridu nemmnuha.

Dawn il-©ilji xi drabi jidhru wkoll u bl-istess sinifikat, fil-qabar ta’ Ìesù li qed jirxoxta. Hawn nistg˙u b’aktar façilità nassoççjaw ilqabar ta’ Ìesù ma’ dak ta’ Marija u minnhom nisiltu l-verità tal-fidi fis-safa kollu tag˙ha li ˙ajjitna ma tintemmx imma tinbidel. Din hija sej˙a g˙alina lkoll biex insaffu ttwemmin tag˙na: “Kull min g˙andu din it-tama fih, jissaffa b˙alma safi huwa Kristu.” (1Gw 3,3) Ma’ dan, inΩidu simbolu ie˙or – il-ward. Simbolu b’tifsira kbira, tifsira li titlaq mill-qawl: “mixxewk jo˙ro© il-ward”. Dan ifisser li mill-mewt Alla kapaçi jag˙mel ˙wejje© kbar. Mix-xewk tat-tbatija, tad-dnub, tal-mewt, Alla kapaçi jo˙ro© il-ward, il-fwie˙a, il-˙ajja eterna li g˙andha diversi aspetti, b˙alma l-warda g˙andha diversi petali li flimkien qed jiffurmaw is-sbu˙ija kollha tal-warda fiha nnifisha. G˙alhekk f’diversi kwadri li jirrafiguraw l-Assunta, a˙na nilm˙u l-ward. Marija kellha tbati f’˙ajjitha (ftakru fis-seba’ duluri ta’ Marija). Marija kellha wkoll tg˙addi mill-mewt f’din il-˙ajja, imma lmewt ma kellhiex l-a˙˙ar kelma.

Il-mewt ta’ Marija ©iet mirbu˙a mill-grazzja ta’ Kristu Rxoxt u allura ©iet img˙ollija fuq il-kori kollha tal-an©li. Hekk kien me˙tie© li wara li ttemm ˙ajjitha fuq din lart, Marija kellha tittie˙ed fis-saltna tas-smewwiet bir-ru˙ u l-©isem. (cfr. Kostituzzjoni Dommatika

“Munificentissimus Deus” talPapa Piu XII li fiha jiddefinixxi l-Assunzzjoni ta’ Marija b˙ala Dogma). Hawn hi l-fwie˙a qaddisa li to˙ro© mill-qabar ta’ Marija li allura narawh mimli jew imdawwar bil-ward.

Simbolu ie˙or marbut maxxbieha tal-Assunta huwa ç-çintura.

Skond it-tradizzjoni mqaddsa u l-istorja tal-Knisja, l-Imqaddsa Ver©ni Marija tlett ijiem wara li temmet ˙ajjitha fuq din l-art, ©iet imtellg˙a s-sema bir-ru˙ u l-©isem.

Waqt li kienet qed ti©i mtellg˙a ssema hija tat iç-çintura mqaddsa tag˙ha lill-Appostlu Tumas. Tumas flimkien mal-kumplament talAppostli, fet˙u l-qabar imma ma sabux il-©isem tal-Ver©ni Mbierka.

B’hekk iç-çintura mqaddsa saret ix-xhieda l-aktar awtentika tattlug˙ fis-sema tal-Madonna bir-ru˙ u l-©isem. Is-simbolu taç-çintura mqaddsa mela huwa simbolu li jqanqal fl-Appostli u b’mod partikulari f’Tumas (li ma tantx kien jemmen malajr), konsolazzjoni.

Konsolazzjoni li g˙alkemm Marija ma g˙adhiex bil-©isem tag˙ha f’nofshom, ˙allitilhom tifkira dejjiema tal-preΩenza tag˙ha. U hija propju l-fidi li trid tikkunslana f’din id-dinja sakemm naslu g˙assaltna tal-©enna fejn hemmhekk nithennew g˙al dejjem flimkien ma’ Kristu Sidna u ma’ Marija Ommna u ma’ s˙abna l-qaddisin.

Qaddisa li talbet ˙afna meta kienet g˙addejja minn mumenti ta’ dulur u xewk fil-˙ajja tag˙ha, u li g˙andha tkun mudell g˙alina devoti tal-Assunta, hija Santa Monika, omm il-kbir Santu Wistin.

Santa Monika batiet ˙afna tara lil binha fit-triq tat-telfien. Skond listorja kienet Marija stess li dehret lil Santa Monika liebsa biç-çintura mqaddsa, biex f’mumenti daqshekk diffiçli tal-˙ajja tag˙ha, twasslilha l-Konsolazzjoni. Dakinhar ilMadonna stess b’xhieda tal-fara© li bih farr©et lil dik l-omm, qalg˙et iççintura minn ma’ ˙Ωiemha u ˙allitielha b˙ala sapport.

EΩattament kif kienet g˙amlet ma’ l-Appostlu Tumas, dakinhar tat-tlug˙ tag˙ha fis-sema. Kienet imbg˙ad Santa Monika stess li tatha lil binha, li mal-konverΩjoni tieg˙u, dan g˙addiha lill-membri tal-kommunità monastika li hu kien waqqaf. Minn dawn is-simboli li tkellimt dwarhom, nislet ilmessa©© tieg˙i g˙al din is-solennità tal-Assunta. Messa©© li nixtiequ jkun ta’ t˙e©©i©a g˙al ˙afna. Ejjew ilkoll nit˙e©©u fid-devozzjoni vera lejn il-Madonna. Marija tixtieqna nkunu nsara veri. Nsara veri li meta nag˙mlu l-festi tag˙na, dawn ikunu manifestazzjoni ta’ fidi vera li tkun immarkata bit-tama vera g˙as-saltna tas-smewwiet fejn mar qabilna Ìesù u fejn mieg˙u ©iet imsie˙ba Marija Assunta.

Nawgura g˙alhekk il-Festa ttajba lil kul˙add filwaqt li nag˙mel l-appell tieg˙i tas-soltu biex ma n˙allux il-Festa tg˙addi ming˙ajr ma nersqu lejn is-sagramenti talqrar u tat-tqarbin.

21

Emanuel Cini For all Industrial, Electrical, Mechanical & Electronic Services “Meterora”, Plot 28 Triq il‐Konvoj ta’ Santa Marija Mqabba ÛRQ 09, Malta Tel: 2168 5014 Fax: 2164 9161 Mob: 9942 6850 E‐mail: mancini@onvol.net

Fejn issibu:

Prop. Joseph Farrugia

Drain Pipes u Fittings (Plastic u Asbestos) Fittings tad-dawl u ta’ l-ilma, Cement, Kolla tal-Madum u Grouting, Hand tools, Power tools u aççessorji o˙ra Cristalite Kitchen Sinks u Geysers, Ilbies Protettiv u Safety Shoes, Tankijiet ta’ l-ilma tal-Fibre, Materjal ta’ Kisi u fuq il-Fil. Issibu wkoll ’il fuq minn 5000 Kulur ta’ Ûebg˙a ta’ kull tip kemm g˙al barra u anke g˙al ©ewwa. In˙alltuha dak il-˙in.

Qtug˙ ta’ kull kwalità ta’ çwievet kif ukoll security keys.

• 10% Discount on Paints, Power Tools, Electric & Water Fittings • Nispeçjalizzaw f ’self adhesive signs b˙al No Parking, No Smoking, etc…

• Importaturi ta’ g˙odda tad-ditta professjonali CENTURION bi prezzijiet kompetittivi

FREE DELIVERY Opening Hours: Monday to Friday: 7.00 a.m. - 7.00 p.m.

Saturday: 7.00 a.m. - 3.00 p.m.

ILLUSIONS

BAR & BISTRO

Pizzeria & Cafeteria & Ice Cream Open 9:30am till 11:00pm for breakfast, lunch & dinner.

Open air service, fully stocked bar, moderate prices, games room too.

Big Screen for Live Football & Formula 1.

Pretty Bay, BirΩebbu©a BBG 02, Malta • Mob: 9942 1014

Blue Grotto Avenue, Zurrieq T: 2164 2396 F: 2168 9745 E: farell@onvol.net

Farell Bathrooms

Profil

Mro. David Agius

10 Snin Surmast Direttur tal‐Banda Re Ìor© V David Agius in˙atar Surmast mal-Banda Re Ìor© V nhar it-23 ta’ Marzu 1997. Beda l-karriera muΩikali tieg˙u mal-Banda San Mikiel ta’ ÓaΩ-Ûabbar meta kellu biss 7 snin. Óare© idoqq g˙all-ewwel darba bilklarinett fl-1982. Sentejn biss wara huwa ©ie appuntat klarinett solista ma’ l-istess banda. Matul il-karriera muΩikali tieg˙u, David daqq ma’ g˙add ta’ baned Maltin u G˙awdxin,

fosthom il-Banda Nazzjonali.

Kompla javvanza fl-istudji tieg˙u, kemm fil-prattika kif ukoll fit-teorija g˙and diversi g˙alliema fosthom Mro. Ronnie Debattista u Freddie Mizzi. Dawn l-istudji wassluh biex jikseb bl-unuri kollha d-Diplomi A. (Mus.) V.C.M. A. (Mus.) L.C.M. u l-A.L.C.M. David Agius illum il-©urnata huwa mag˙ruf sewwa fil-qasam bandistiku

Mro. David Agiud jidderie©i l‐Banda Re Ìor© V waqt li ssellem il‐˙ru© ta’ l‐istatwa minn fuq iz‐ zuntier.

Mro. David Agius waqt il‐kunçert indimentikabbli nhar il‐15 ta’ Novembru 2005 ©ewwa t‐Teatru Manoel.

Malti, l-aktar g˙all-g˙add ta’ marçi li kkompona fosthom il-famuΩi Santos, Al Pacino u Censinos. Fir-repertorju ta’ dan is-Surmast huwa estenda biex ikkompona kompoΩizzjonijiet diversi fosthom fl-1999 Festive Fantasy, fl-2000 Id-Domma ta’ lAssunta, fl-2001 Kantata g˙al Sidtna Marija Omm tal-Grazzja u Musical Impressions, poema sinfonika fl2005. Flimkien mal-Banda Re Ìor© V, David Agius imexxi wkoll ilBanda San Mikiel ta’ ÓaΩ-Ûabbar, li tag˙ha la˙aq Surmast Direttur fissena 2000, wara li g˙amel numru ta’ snin iservi b˙ala Assistent Surmast.

Ilu wkoll g˙al diversi snin jokkupa l-kariga ta’ Assistent Surmast malBanda Sant’Elena ta’ Birkirkara.

Mro. David Agius iddistingwa ru˙u wkoll internazzjonalment meta mexxa l-Banda San Mikiel, kien Assistent Surmast mal-Banda Sant’Elena, kif ukoll daqq ma’ diversi baned Maltin u G˙awdxin ©ewwa g˙add ta’ pajjiΩi madwar iddinja. Propju din is-sena Mro. David Agius mexxa lill-Banda Re Ìor© V waqt Festival Internazzjonali g˙allBaned ©ewwa l-Provinçja ta’ Ruma fl-Italja.

Fil-˙ajja professjonali tieg˙u David Agius jokkupa l-kariga ta’ Senior Broker ma’ Kumpanija ta’ l-Assikurazzjoni.

David Agius huwa miΩΩewwe© lil Antonella, li hi wkoll muΩiçista. Huma jg˙ixu ©ewwa r-Rabat, Malta u g˙andhom tlett itfal, Mayron Jose’, Kyran u Quivan. Il-Kumitat, membri u bandisti tas-Soçjetà Santa Marija u Banda Re Ìor© V jifir˙u lis-Surmast David Agius f’g˙eluq l-10 snin b˙ala Surmast Direttur tal-Banda Re Ìor© V u jawgurawlu aktar snin fittmexxija tal-Banda, kif ukoll aktar suççessi fil-karriera muΩikali tieg˙u.

25

Mini Skip Service also available Leli Camilleri Leli, Triq il-Madonna tal-ĂŒilju, Mqabba Tel: 9947 4468

Old Valletta Road, Mqabba Mob: 7973 0206

Relazzjonijiet Internazzjonali … ... Inkomplu fejn ˙allejna Jikteb is‐Sur Alfred Galea

Fil-Ktieb tal-Festa tas-sena l-o˙ra kont ˙allejtkom b’rapport dettaljat rigward iΩ-Ωjara f’Malta tal-Banda IngliΩa Bedford Town Concert Brass Band li saret matul il-©ranet tal-festa 2005. Kont tajt ukoll informazzjoni dettaljata fuq il-mistednin Internazzjonali li kellna g˙all-festa tas-sena l-o˙ra ©ewwa l-Imqabba. Ilfesta tas-sena 2006 nistg˙u ng˙idu li g˙addiet b˙al berqa. Kellna festa o˙ra sabi˙a li fiha ççelebrajna flimkien suççess ie˙or Internazzjonali. Wara l-unur Etoile d’Or miksub fl-1998, issena l-o˙ra Ωidna mieg˙u unur ie˙or presti©©juΩ internazzjonali – Kul˙add jista’ jinduna li qed nirreferi g˙ar-reb˙a assoluta fil-Festival Internazzjonali tan-Nar li sar f’Malta f’Mejju 2006.

Mimli b’kura©© wara dan kollu jien qatt ma’ waqaft na˙dem fil-kwiet f’din l-isfera hekk importanti fid-dinja tal-lum. Permezz ta’ din il-kitba ser inΩommkom infurmati rigward ixxog˙ol li g˙amilt matul din l-a˙˙ar sena fejn jid˙lu relazzjonijiet Internazzjonali g˙as-Soçjetà u Banda tag˙na.

Festa 2006 Kif tafu g˙all-festa 2006 komplejna nΩidu r-rekord ta’ mistiedna Internazzjonali li Ωaru Malta g˙all-festa ta’ Santa Marija fl-Imqabba. Minbarra s-solitu Banda Barranija s-sena l-o˙ra rnexxieli nag˙mel kuntatti sabiex g˙allProgramm Annwali tal-Festa jkollna xi ˙a©a ©dida u ori©inali. Dan wassal sabiex flimkien mal-Banda Re Ìor© V fl-10 t’Awissu 2006 ikollna lil David Morris, World Whistling Champion mill-Ingilterra.

David Morris wasal Malta matul il-lejl tas-7 t’Awissu 2006. L-g˙ada, it-8 t’Awissu, David Morris ©ie lKaΩin tas-Soçjetà fejn saru provi ©enerali flimkien mal-Banda g˙allprogramm, wara li konna ilna xhur s˙a˙ nikkunçertaw il-muΩika li David kien bag˙tilna mill-Ingilterra.

Dakinhar saru wkoll intervisti lil David Morris minn stazzjonijiet tar-Radju u

David Morris flimkien mal‐Banda Re Ìor© V (Mqabba 10/08/06)

TeleviΩjoni Maltin. Ma naqasx ukoll illi David Morris jag˙mel l-ewwel ˙bieb Imqabbin ©ewwa l-KaΩin tasSoçjetà, u bejn xi flixkun birra u ie˙or ma naqasx illi jdewwaq ftit mit-talent fenomenali tieg˙u lil dawk preΩenti fil-KaΩin. Il-jum tad-9 t’Awissu kienet imbag˙ad il-©urnata tal-wasla f’Malta tal-Banda minn Cornwall l-Ingilterra St. Keverne Town Silver Band. Dawn waslu ©ewwa l-ajruport internazzjonali ta’ Malta dakinhar bil-lejl fuq titjira minn Exeter.

Il-jum ta’ l-10 t’Awissu kienet il-©urnata ta’ David Morris kif ukoll

il-jum meta tajna mer˙ba fl-Imqabba lill-Banda mistiedna Internazzjonali minn St. Keverne. Qabel il-Banda Re Ìor© V bdiet bil-Programm Annwali tag˙ha, sar març mill-Banda ta’ St. Keverne. Il-març mexa tul Triq Karmenu Ciantar u hekk kif wasal filparti tal-Pjazza quddiem l-istatwa talPapa, il-Banda g˙amlet parata qasira stil ta’ Military Tattoo. Waqt il-març u d-display spikkaw il-preçiΩjoni f’dak li hu marching drill u fejn tid˙ol Military Tattoo Style Display. Kien imiss imbag˙ad wara l-Programm tal-Banda Re Ìor© V. F’dan il-˙in tas-serata spikkat il-professjonalità ta’ David Morris f’kull silta li fiha akkumpanja l-Banda. Kull min kien preΩenti g˙asserata jaf x’ra u x’sema’. Kienet xi ˙a©a ©dida u ori©inali li sa˙˙ret lil kul˙add.

Waqt il-Programm spikkaw ukoll ilmembri tal-Banda u l-akkumpanjaturi minn St. Keverne li da˙lu malajr flatmosfera tal-festa speçjalment waqt id-daqq tal-Pomp and Circumstance March ta’ Edward Elgar, muΩika ferm popolari mal-Brass Bands IngliΩi.

Matul il-jiem tal-11 u 12 t’Awissu 2006, waqt li fl-Imqabba kompliet g˙addejja l-festa ta’ Santa Marija, David Morris u St. Keverne Town Silver Band kellhom iç-çans juru t-talenti tag˙hom lill-kumplament tal-poplu Malti permezz ta’ kunçerti ©ewwa

Kunçert minn St. Keverne Brass Band (Mqabba 13/08/06)

27

©ew offruti ikel fuq il-bejt tal-KaΩin minn fejn kellhom ukoll iççans isegwu l-ispettaklu grandjuz tan-nar, spettaklu li segwew b’attenzjoni mill-bidu sa l-a˙˙ar.

Nhar il-festa nnies ta’ St. Keverne ©ew l-Imqabba fil-˙in Març minn St. Keverne Brass Band (Mqabba 10/08/07) eΩatt sabiex jaraw ilWied il-G˙ajn u l-Mellie˙a. Dawn il- bidu tal-purçissjoni. Hekk kif da˙let mistiedna mbag˙ad re©g˙u rritornaw il-purçissjoni, il-Banda telg˙et fuq illura l-Imqabba nhar it-13 t’Awissu, plançier u tat bidu g˙al kunçert ie˙or l-a˙˙ar jum tat-tridu. Dakinhar qabel din id-darba mimli b’muΩika ferri˙ija. il-bidu tal-març mill-Banda Re Ìor© Spikka waqt dan il-kunçert is-sense V sar kunçert ta’ muΩika le©©era fil- of humor li g˙andhom dawn in-nies li pjazza quddiem il-kaΩin fejn David mhux biss kapaçi jdoqqu iΩda kapaçi Morris kellu çans ukoll jurina l-abbiltà jo˙olqu atmosfera allegruΩa, ˙a©a li tieg˙u b˙ala surmast tal-Banda. Wara niΩlet g˙asel ma’ kull min, Imqabbin u l-kunçert il-mistednin Internazzjonali mhux, li g˙o©obhom jibqg˙u l-Imqabba kellhom laqg˙a mas-Sindku u Kunsill anke jekk il-purçissjoni kienet ilha li Lokali ta’ l-Imqabba fil-bini ta’ l- da˙let. Wara li spiçça kollox il-Banda isptar il-qadim ©ewwa l-Imqabba. Il- u n-nies ta’ St. Keverne telg˙u g˙allkumplament tal-lejla kien naturalment a˙˙ar darba fis-swali tal-KaΩin fejn sar riservat g˙all-qofol tal-març ta’ l-a˙˙ar riçeviment ta’ l-a˙˙ar. Ma naqsux ltridu ©ewwa l-pjazza ta’ l-Imqabba. a˙˙ar ritratti quddiem il-pitturi ©ewwa Fil-jum ta’ l-14 t’Awissu, lejliet s-sala prinçipali, u l-bdil ta’ l-a˙˙ar il-festa, marti Antoinette u jien rigali bejnietna, mumenti li jien u lakkumpanjajna lil David Morris l- familja tieg˙i diffiçli ninsew – matul ajruport, u wara komplejna mal-Banda dan il-˙in ©ejna ppreΩentati rigali tipiçi ta’ St. Keverne li dakinhar kellha impenn minn Cornwall mill-manager u surmast ie˙or g˙all-festa ta’ Santa Marija. tal-Banda Alan Retallack, akkumpanjat EΩattament qabel l-ispettaklu tan-nar minn çapçip u g˙ajjat mill-grupp kollu sinonimu ma’ lejliet il-festa, il-Banda ta’ “Alfred, Alfred, …..” tat kunçert ie˙or quddiem il-kaΩin.

Il-Banda ˙alliet Malta l-g˙ada F’dan il-kunçert, ippreΩentat b’abbiltà tal-festa wara nofsinhar biex b’hekk mill-bandist tal-post Daniel Camilleri, g˙alaqna kapitlu ie˙or fl-istorja. Kienet spikkat il-bravura tal-bandisti ta’ din esperjenza o˙ra sabi˙a u ta’ sodisfazzjon il-banda u t-teamwork li ja˙dmu bih kbir kemm g˙alija, g˙all-familja tieg˙i, ta˙t id-direzzjoni tas-Surmast tag˙hom kif ukoll g˙al dawk kollha li kienu Alan Retallack. Wara li saru xi bdil ta’ mag˙na. Ringrazzjament speçjali jmur rigali il-kunçert ©ie fi tmiemu bid-daqq l-ewwel u qabel kollox lil dawk kollha ta’ l-innijiet nazzjonali. EΩatt wara l- li kienu mieg˙i u tawni l-g˙ajnuna kunçert il-mistiedna minn St. Keverne me˙tie©a fosthom marti Antoinette

u binti Martina, Antoine Sciberras, Daniel Camilleri, Chris Spiteri u Carmel Ellul min-na˙a tas-Soçjeta, Nicholas Briffa Sindku u l-Kunsilliera ta’ l-Imqabba, Kunsilli Lokali ta’ Marsakala u Mellie˙a. Grazzi wkoll lil dawk li g˙enuna min-na˙a tal-media, ewlenin fosthom Remenda Grech, Mario Fenech u Toni Abela. Fl-a˙˙ar iΩda mhux l-anqas grazzi lill-Imqabbin u Maltin u G˙awdxin li apprezzaw dan it-talent Internazzjonali meta Ωaruna g˙all-festa.

B’dispjaçir insemmi fl-a˙˙ar xi individwi li ppruvaw iwaqqg˙u g˙aç-çajt lil dawn il-barranin – ng˙idilhom illi a©ir b˙al tag˙hom ma jservi g˙alxejn ˙lief i˙amme© l-unur tag˙na l-Maltin. Nispera li esperjenzi b˙al dawn iservu wkoll sabiex nedukaw lil dawn it-tip ta’ nies.

Wara l-Festa 2006 Hekk kif g˙addiet il-festa 2006, komplejt bil-˙idma tieg˙i f’din l-isfera.

F’mo˙˙i kelli s-sena 2007, sena li fiha l-Banda Re Ìor© V tag˙laq 60 sena. Ósibt li kien xieraq illi g˙al din is-sena nag˙mel xi ˙a©a iΩjed g˙all-Banda tag˙na f’dan il-birthday speçjali. Ftit qabel il-festa 2006 kont irçevejt stedina mill-Italja g˙al Festival Internazzjonali tal-Baned li kellu jsir ©ewwa l-belt ta’ Cave viçin Ruma. EΩatt wara l-festa pproponejt l-idea li nie˙du sehem f’dan il-festival lill-kumitat, li min-na˙a tieg˙u qabel mieg˙i. Flimkien ma’ dan kollu jien komplejt ukoll na˙dem sabiex fil-festa ta’ din is-sena in©ib xi Banda o˙ra barranija. Dan kollu wassal sabiex bejn it-3 u d-9 ta’ Lulju 2007 ilBanda Re Ìor© V telg˙et iddoqq g˙attieni darba ©ewwa l-Italja. G˙all-festa ta’ din is-sena wkoll fostna ser ikollna xi mistiedna Internazzjonali – IlBanda St Stythians Brass Band minn Cornwall, l-Ingilterra, kif ukoll Andy Isca, Professur tal-muΩika u surmast minn ©ewwa l-Istati Uniti – dawn kollha ©ejjin Malta g˙all-festa ta’ din is-sena.

IΩ-Ωjara tal-Banda Re Ìor© V fl-Italja – Lulju 2007

28

Wie˙ed mill‐a˙˙ar ritratti tal‐grupp minn St. Keverne f’Malta

L-ewwel kuntatt li kelli kien ftit xhur qabel il-festa 2006 meta permezz ta’ email minn Cave rçevejt stedina sabiex nie˙du sehem matul Festival Internazzjonali g˙all-Baned imsejja˙ b˙ala Festa del Socio – Cave, 2007.

Minn hemm ’il quddiem nista’ ng˙id li bis-support kontinwu ta’

Kunçert minn St. Keverne Brass Band (Mqabba 14/08/06)

marti Antoinette, g˙amilt sena u nofs ˙idma bejn kuntatti u arran©amenti sabiex wasalna ˙alli ftit ©img˙at ilu lBanda tag˙na setg˙et tag˙mel it-tieni avventura tag˙ha barra minn Malta.

F’Marzu li g˙adda jien u l-familja tieg˙i tlajna l-Italja fejn iltqajna mal-Banda Associazione Bandistica Citta’ di Cave, organizzaturi ta’ dan il-Festival. Hemmhekk iffinalizzajt kollox u wkoll wassalt stedina uffiçjali ming˙and is-Soçjetà tag˙na sabiex ilBanda ta’ Cave ΩΩur Malta g˙all-festa ta’ l-2008, stedina li ntlaqg˙et bil-fer˙a min-na˙a tat-Taljani. Ta’ min jg˙id ukoll illi fuq talba tat-Taljani jien kont involut ukoll f’˙idma sabiex il-Banda minn Cornwall St. Keverne Town Silver Band ˙adet sehem ukoll f’dan il-festival. B’hekk dan il-Festival serva wkoll sabiex ner©g˙u niltaqg˙u malBanda IngliΩa li kienet mistiedna misSoçjetà g˙all-festa tas-sena l-o˙ra.

L-avventura tag˙na ©ewwa l-Italja bdiet nhar it-Tlieta 3 ta’ Lulju 2007 filg˙odu meta grupp ta’ 72 ru˙ bejn Bandisti u Partitarji ˙allejna Malta lejn Ruma. Mal-wasla tag˙na sibna lPulmans jistennewna li ˙aduna g˙al excursion ©ewwa l-Belt ta’ Tivoli fejn

kellna l-opportunità nΩuru Villa Este, post bi ©miel liema b˙alu fosthom ©nien enormi mimli nixxieg˙at u funtani. Wara Tivoli kompleja t-triq lejn Cave fejn sibna jistennewna lKumitat tal-Banda ta’ Cave mmexxija minn Blandino Sfera, President, delegazzjoni mill-Kunsill ta’ Cave, flimkien mal-Banda IngliΩa minn St. Keverne. Wara din il-mer˙ba kul˙add er˙ielha lejn il-lukanda. Wara li jien flimkien mal-President tal-Banda ta’ Cave solvejna xi problemi lo©istiçi li nqalg˙u ma’ xi bandisti barranin li kienu mag˙na, inΩilna g˙all-ikel u kellna l-kumplament tas-serata libera.

L-Erbg˙a 4 ta’ Lulju 2007 kienet ©urnata ferm importanti matul din il©img˙a. Kmieni filg˙odu l-grupp Malti flimkien mal-grupp IngliΩ tlaqna lejn Ruma fejn ˙adna sehem attiv waqt lUdjenza tal-Papa fil-Vatikan. Hekk kif d˙alna sibna post riservat g˙alina flimkien ma’ Ωew© baned o˙rajn, wa˙da mill-Polonja u l-o˙ra millItalja. Kienet esperjenza ferm sabi˙a li tqabbdek il-bard meta tisma’ u tara l-Banda tag˙na ddoqq ©ewwa Sala Paolo VI fil-vatikan. Billi l-Papa ttardja ftit biex wasal kellna çans indoqqu ftit

Il‐poster bil‐Programm uffiçjali tal‐Festival

Les Cateau Chambresis minn Franza waqt il‐Festival (08/07/07)

mhux ˙aΩin. Il-muΩika hija verament lingwa universali – tirrealizza dan meta tara erba’ baned minn pajjiΩi differenti jdoqqu b’mod alternat spontanjament.

Esperjenza li ma tinsa qatt meta tara nies ©ejjin mid-Dinja kollha jçapçpu u japplawdu lill-Banda tag˙na. Wara li spiççat l-udjenza mxejna flimkien tul Via della Conciliazione lejn Castel Sant’ Angelo f’Ruma, wie˙ed millmonumenti l-aktar importanti ©ewwa Ruma. Hemmhekk il-Banda Re Ìor© V flimkien mal-Banda ta’ St. Keverne daqqew marçi wara xulxin propju fittriq li tag˙ti g˙ad-da˙la prinçipali ta’ dan il-monument/muΩew. Wara li kellna l-ikel u ftit ˙in mistrie˙ barra

Associazione Bandistica Città di Cave waqt jum il‐Festival (08/07/07)

g˙ad-dell ta’ dan il-Kastell, qbadna l-Pulman li ˙adna lejn Piazza dei Quiriti fejn il- Banda Re Ìor© V u St. Keverne Town Silver Band taw kunçert quddiem il-funtana li hemm tiddomina din il-Pjazza importanti ©o Ruma. Wara l-Kunçerti lkoll er©ajna lura lejn il-lukanda g˙all-ikel ta’ filg˙axija. B’hekk temmejna din il©urnata hekk importanti li g˙andha tag˙milna lkoll kburin. Veru kienet ©urnata twila g˙all-Banda tag˙na u g˙all-Banda ta’ St. Keverne, però meta n˙arsu lura g˙andna nindunaw illi din kienet ©urnata Kbira g˙asSoçjetà tag˙na. Flimkien ktibna pa©na storika o˙ra g˙as-Soçjetà u l-Imqabba.

Il-Banda Re Ìor© V daqqet ©ewwa l-Vatikan, fost folla enormi ta’ nies mid-dinja kollha, u l-aktar importanti, f’waqtiet minnhom ftit metri biss ’il bog˙od mill-Papa Benedittu XVI. Dan ma kienx biΩΩejjed – daqqejna f’postijiet prominenti ©ewwa Ruma.

M’hix ˙olma ta’ kull Banda Maltija li ddoqq quddiem monument hekk kbir u Importanti fiç-çentru ta’ Ruma, b˙alma hu Castel’ Sant’ Angelo? G˙andek

29

Il‐Baned Re Ìor© V quddiem il‐Vatikan (04/07/07)

30

t˙ossok kburi meta ssir taf illi Pjazza hekk importanti fiç-çentru ta’ Ruma b˙alma hi Piazza dei Quiriti ting˙alaq g˙at-traffiku sabiex il-Banda tag˙na tkun tista’ ddoqq?

Il-Óamis 5 ta’ Lulju kienet ©urnata ta’ divertiment g˙alina billi morna g˙al excursion li ˙aditna Castel Gandolfo, il-post fejn il-Papa g˙andu r-residenza tas-sajf. InΩilna wkoll Lago Albano, g˙adira fil-viçin li jg˙idu hija bokka ta’ vulkan antik li llum inbidlet f’g˙adira hekk sabi˙a. Filg˙axija kellna mbag˙ad iç-çans li nassistu g˙all-kunçert talBanda Associazione Bandistica Citta’ di Cave, parti mill-Primo Raduno Internazionale di Bande Musicali – Festa del Socio 2007.

Il-Ìimg˙a 6 ta’ Lulju 2007 filg˙odu kellna excursion lejn Cassino.

Hemmhekk Ωorna l-Monasteru ta’ Montecassino, monasteru bi storja twila li fl-a˙˙ar gwerra dinjija kien ©ie distrutt kompletament minn bumbardamenti, li iΩda mbag˙ad re©a ©ie mibni eΩatt kif kien qabel ma’ ©ie m©arraf. Interessanti g˙al ˙afna Maltin kienet iΩ-Ωjara fil-muΩew ta’ dan ilmonasteru li j©ieg˙lek tg˙ix l-istorja ta’ dan il-bini storiku li nsibu fl-Italja.

F’dan il-jum irritornajna kmieni fillukanda min˙abba li l-Banda Re Ìor© V kellha tkun impenjata permezz ta’ programm muΩikali ©ewwa l-anfiteatru ta’ Cave fejn kienet qed issir il-Festa del Socio 2007. Matul is-serata lewwel assistejna g˙al Kunçert talBanda FrançiΩa Harmonie Municipale Le Cateau Cambresis li ©ejja mitTramuntana ta’ Franza, ftit ’il bog˙od mill-fruntiera mal-Bel©ju. EΩatt wara ˙adna postna fuq il-palk a˙na fejn daqqejna programm muΩikali li ntlaqa’ tajjeb ferm mill-udjenza numeruΩa preΩenti.

Matul il-jum tas-Sibt 7 ta’ Lulju er©ajna morna Ruma, din id-darba

sabiex nag˙mlu dawra ta’ interess madwar din il-Belt Storika. L-ewwel kellna Ωjara madwar il-BaΩilika ta’ San Pietru, Ωjara gwidata minn Mons.

Renzo Cilia, qassis Malti li jg˙ix ©ewwa Ruma, u ja˙dem ©ewwa l-Vatikan.

Matul il-jum ukoll kellna l-opportunità naraw aktar postijiet f’Ruma fosthom Fontana di Trevi, Piazza del Colosseo, Piazza Navona, u Piazza Venezia fost o˙rajn. Filg˙axija rritornajna Cave fejn assistejna g˙al aktar kunçerti mill-

fil-platea bi flixkun inbid sabiex jag˙mel brindisi mas-surmast tal-Banda Stuart Chappell. Fl-a˙˙ar ta’ dan il-kunçert ilBanda mhux talli intalbet tag˙mel Bis, iΩda sa˙ansitra kellha tag˙mel Tris!! Óadt gost ˙afna nara lil s˙abi t-Taljani jkantaw fer˙anin u kburin l-innu Taljan fl-a˙˙ar tal-Kunçert. Óassejtni fer˙an u kburi g˙ax permezz ta’ xog˙li rnexxieli g˙al darb’ o˙ra nag˙mel xi ˙a©a ta’ sodisfazzjon g˙al kul˙add!!

L-a˙˙ar ©urnata tag˙na ©ewwa Cave bdiet permezz ta’ quddiesa filknisja ta’ Santo Stefano, li tinsab bieb ma’ bieb mal-muniçipju ta’ Cave, fejn il-Banda ta’ Cave g˙andha l-kwartieri tag˙ha. Óassejtni verament kburi b’dak li wettaqt meta l-Litur©ija tal-Kelma inqrat bil-lingwi kollha tal-pajjiΩi rappreΩentati fil-Festival tal-Baned. Lewwel tela’ jaqra bandist mill-Banda ta’ Cave li qara’ l-ewwel Ωew© lezzjonijiet bit-Taljan. Imbag˙ad il-Kappillan talKnisja qara’ l-Evan©elju bit-Taljan li mbag˙ad inqara’ bil-FrançiΩ minn Bandist tal-banda FrançiΩa, bl-IngliΩ minn Alan Retallack, manager tal-

Il‐Banda Re Ìor© V ©ewwa Sala Paolo VI fil‐vatikan (04/07/07)

Baned mistiedna. L-ewwel kellna lill- banda mill-Ingilterra, u fl-a˙˙ar bilBanda Militari Taljana Dei Granatieri Malti, li nqara minni f’isem il-Banda di Sardegna. Fl-a˙˙ar ta’ dan il-kunçert tag˙na. Kienet esperjenza o˙ra li ser ippreΩentajna wkoll rigal f’isem is- tibqa fil-memorja tieg˙i. Matul din Soçjetà lil din il-Banda. Ikkonfermajt l-esperjenza kelli sehem kbir sabiex ukoll l-idjoma ‘Id-dinja Ωg˙ira’, meta reli©jonijiet differenti jing˙aqdu u eΩatt wara l-kunçert iltqajt ma’ bandist jie˙du sehem attiv f’çelebrazzjonijiet Antonio Conte li qalli hu ˙abib kbir ta’ Kattoliçi. Ta’ sodisfazzjon kbir huwa Ilio Volante, kompoΩitur u muΩiçista l-fatt illi nies li ma j˙addnux ir-reli©jon Taljan li jien nikkorrispondi mieg˙u tag˙na tarahom kburin meta jie˙du ta’ sikwit bl-emails. Wara l-Banda Dei Granatieri di Sardegna kien imiss lillBanda ˙abiba tag˙na St. Keverne Town Silver Band li tat kunçert denju ta’ Banda Professjonali li hi. Tant hu hekk illi fl-a˙˙ar tal-Kunçert Maurizio Mazzenga, uffiçjal tal-Banda ta’ Cave niΩel ji©ri Il‐Banda Re Ìor© V ©ewwa Cave (08/07/07)

Il‐Banda Re Ìor© V iddoqq ©ewwa Piazza dei Quiriti f’Ruma (04/07/07)

sehem f’dan it-tip ta’ attivitajiet tarreli©jon tag˙na. Wara l-quddies saret sfilata mill-Baned parteçipanti madwar Cave. L-ewwel imxew l-IngliΩi, imbag˙ad a˙na l-Maltin, warajna lFrançiΩi, u fl-a˙˙ar kif inhu xieraq, ilBanda ta’ Cave f’isem l-Italja. Hekk kif spiççat l-isfilata ©ejna offruti Aperitivo Musicale li kien jikkonsisti f’xorb u ˙elu tradizzjonali ta’ Cave. Wara nofsinhar l-erba’ baned er©ajna ltqajna flimkien g˙all-Gran Finale, imsejja˙ mit-Taljani, Raduno Bandistico e Concertone Finale. Re©g˙et saret sfilata mill-erba’ baned wara xulxin miççentru ta’ Cave sa l-Anfiteatru fejn sar il-Festival. Hemmhekk indaqqu numru ta’ marçi minn kull Banda individwali.

Wara sar bdil ta’ rigali bejn l-erba’ baned u s-Sindku ta’ Cave. EΩatt wara kull Banda daqqet l-innu nazzjonali tal-pajjiΩ rispettiv. Imbag˙ad il-Baned kollha ing˙aqdu f’Banda wa˙da sabiex idoqqu l-març Armi e Brio mag˙Ωul mill-Banda ta’ Cave. Kollox ©ie fi tmiemu permezz ta’ l-Innu Ewropew Ode to Joy ta’ Beethoven.

L-avventura ©iet fi tmiemha itTnejn 9 ta’ Lulju. Fi sbie˙ il-jum ©barna kollox lura fil-bagalji u wara li sellimna lill-President tal-Banda ta’ Cave Blandino Sfera u lis-Surmast talbanda ta’ Cave Giuseppe Ambrosini irkibna l-Pulmans li ˙aduna lura lejn l-ajruport ta’ Fiumicino minn fejn qbadna t-titjira lura lejn Malta, fejn wasalna wara nofsinhar.

Meta n˙ares lura lejn din lesperjenza kemmxejn friska f’mo˙˙i

Concertone Finale – Cave 08/07/07

n˙oss sodisfazzjon kbir. Nammetti li ma kienx façli g˙alija norganizza ˙a©a b˙al din. Jien bniedem li nkun nixtieq kollox jimxi perfett kif inkun ippjanajtu jien. Però jkolli nammetti li fid-dinja xejn ma’ jista’ jkun perfett. Il-Malti jg˙id: ‘Mitt bniedem, mitt fehma’. A˙na ©ewwa l-Italja konna 72 ru˙. Il-Malti jg˙id ukoll illi: ‘Anke l-imsaren fiΩΩaqq igorru’. Tista’ timma©ina allura 72 ru˙ ilkoll flimkien!! Jien nirringrazzja minn qalbi lill-ma©©oranza tan-nies li kellna mag˙na g˙all-koperazzjoni li wrew mieg˙i waqt din il-biçça xog˙ol li Ωgur ser tkun okkaΩjoni o˙ra li titniΩΩel b’ittri tad-deheb fl-istorja tas-Soçjetà tag˙na. Fl-a˙˙ar iΩda mhux l-inqas, grazzi kbira lil marti Antoinette. Flimkien fil-kwiet ta’ darna qattajna ˙afna ˙in fuq il-kompjuter u fuq it-telefon nikkomunikaw ma’ ˙biebna Taljani u IngliΩi sabiex stajna norganizzaw avveniment hekk kbir mill-a˙jar li stajna. Grazzi kbira lit-tifla tieg˙i Martina talli ˙adet paçenzja bija.

Nammetti illi kelli nnaqqas xi ftit mill˙in mag˙ha biex stajt na˙dem fuq din is-safra!!

Il‐Banda St Stythians Brass Band

Il-mistiedna barranin g˙all-festa 2007 St Stythians Brass Band – Cornwall, Ingilterra

It‐tieni ittra ta’ stedina minn Cave

b˙al Ωjajjar fil-pubs, jew billi nΩuru u ndoqqu f’pajjiΩi b˙al Malta u lÌermanja. Nippruvaw ma’ nie˙dux lilna nfusna bis-serjetà u dejjem infittxu muΩiçisti ©odda sabiex jing˙aqdu mag˙na” Matul ix-xhur tas-Sajf il-Banda tag˙ti kunçerti marbuta b’tema ©ewwa Falmouth, Cornwall.

Dawn il-kunçerti li jsiru kull nhar ta’ Óadd bejn Ìunju u Settembru, jinvolvu l-uΩu ta’ kostumi, u jistiednu l-udjenzi jie˙du sehem b’mod attiv, f’tentattiv sabiex iΩommu latmosfera ˙ajja.

It-temi tal-kunçerti jinkludu: G˙anjiet tradizzjonali; Glenn Miller; Oktoberfest; u Traditional Brass.

Il-banda tkun akkumpanjata wkoll millifjen gruppi muΩikali ta’ Cornwall, b˙al Korijiet u Baned ˙bieb. Mistiedna o˙ra jinkludu PreΩentaturi popolari tar-radju u televiΩjoni. Matul dawn l-a˙˙ar snin kemm ilhom isiru dawn il-kunçerti lBanda qed ikollha udjenzi li qatt qabel ma tiftakar li kien ikollha.

G˙alkemm il-kunçerti huma

Il-Banda twaqqfet fl-1928 minn parruççani ta’ St Stythians. St. Stythians fil-verità mhux villa©© wa˙dieni, imma Ωona li ti©bor fiha hamlets u r˙ula tradizzjonali Cornish. Ir-ra˙al l-aktar importanti fiΩ-Ωona huwa Stithians, fejn il-Banda hija bbaΩata. Flimkien ma’ madwar 40 kunçert fis-sena din il-Banda tie˙u sehem f’madwar 4 kompetizzjonijiet kull sena. B˙alissa l-banda tikkompeti fil-UK Brass Bands’ 2nd Section. Testimonjanza mill-membri tal-Banda tg˙id: “G˙alina l-muΩika hija passatemp. Nippruvaw inΩommu dan il-passatemp interessanti billi ng˙aqqduh ma’ attivitajiet soçjali St Stythians Band wara reb˙a f’kompetizzjoni

31

St Stythians jimmarçjaw waqt Bugle Contest

l-˙obΩa ta’ kuljum tal-Banda, St Stythians Brass Band tie˙u sehem ukoll f’kompetizzjonijiet. L-g˙an wara dan hu sabiex il-membri jattendu aktar provi u jie˙du sfidi biex idoqqu çertu Test Pieces. Dan kollu jg˙in sabiex il-livell tal-Banda jkompli jog˙la. Naturalment dan ukoll jg˙in sabiex il-membri talBanda jing˙aqdu aktar flimkien. Grazzi g˙as-suççessi li l-banda kisbet matul is-snin, illum St Stythians Brass Band hi meqjusa b˙ala wa˙da mill-a˙jar baned f’Cornwall. Madankollu l-Banda tippreferi ma tkunx involuta ΩΩejjed f’kompetizzjonijiet anke min˙abba illi t-tip ta’ muΩika li hemm bΩonn tindaqq waqt kompetizzjonijiet simili tkun ©eneralment inqas melodjuΩa.

Meta l-banda tikkompeti, il-membri jikkonçentraw aktar fuq id-daqq tag˙hom milli fuq id-daqq tal-baned l-o˙rajn. Minn hawn ˙are© il-motto talbanda:

‘G˙al min indoqqu a˙na?!

G˙alina!’

32

Derek Johnston, li twieled ©ewwa l-belt ta’ Carlisle f’Cumberland, huwa s-surmast ta’ din il-banda. Beda jistudja l-muΩika ta’ ˙ames snin mannannu tieg˙u John li kien surmast malbanda militari ta’ Carlisle. Aktar tard fi tfulitu mar mal-familja tieg˙u joqg˙od ©ewwa Yorkshire u hemmhekk beda jdoqq mal-Brass Bands, l-ewwel fuq Cornet u aktar tard fuq Trombone, strument li wasslu sabiex jid˙ol ma’ laqwa baned ©ewwa Yorkshire. Wara li missieru la˙aq surmast ta’ Camborne Town Band il-familja ttrasferiet ru˙ha lejn Cornwall. Bis-sa˙˙a ta’ missieru Derek kompla javvanza filmuΩika sakemm fl-1992 ©ie mistieden jidderie©i lis-St. Keverne Town Band,

biex beda l-karriera tieg˙u b˙ala Surmast. G˙al ˙afna okkaΩjonijiet Derek daqq ma’ l-ifjen Baned IngliΩi fir-Royal Albert Hall ©ewwa Londra.

Kien jag˙mel parti millCamborne Town Band meta dawn reb˙u l-World Music Festival ©ewwa Kerkrade fl-Olanda. Fil˙ajja professjonali tieg˙u Derek Johnston jidderie©i l-Baned Hayle u St. Stythians minn Cornwall, kif ukoll ja˙dem b˙ala Recording Producer mal-kumpanija PM Sound. Ji©i msejja˙ ˙afna drabi biex jag˙mel parti mill-©urija waqt kompetizzjonijiet tal-baned. Huwa wkoll g˙alliem tal-muΩika mfittex ˙afna.

Dr. Andy Isca – Louisiana, U.S.A. It-tieni mistieden internazzjonali tas-Soçjetà matul il-festa ta’ din issena huwa Andy Isca minn ©ewwa l-Istati Uniti. Ilni g˙al dawn l-a˙˙ar sentejn jew tliet snin f’kuntatt ma’ dan issurmast Amerikan, snin li fihom Andy bag˙atli ammont ta’ muΩika, kemm kompoΩizzjoni tieg˙u u kemm muΩika o˙ra g˙all-Banda. Din is-sena Andy ser jog˙©bu jΩur Malta sabiex jesperjenza l-festa tag˙na. Ser ikun ukoll ilmistieden ta’ l-unur waqt il-programm ta’ l-10 t’Awissu fejn ser ikun ukoll mistieden jidderie©i l-Banda tag˙na.

Andy Isca twieled fi New York, iΩda ilu g˙al diversi snin jg˙ix ©ewwa Louisiana. G˙andu Ωew© Degrees filmuΩika mill-Università ta’ Louisiana, kif ukoll Dottorat mill-Konservatorju Amerikan tal-MuΩika. Andy g˙amel karriera b˙ala g˙alliem tal-muΩika, karriera li fiha kiseb diversi unuri fosthom Laurea ming˙and John Philip Sousa Foundation, unur li jing˙ata lil g˙axar g˙alliema kull sena. G˙amel Ωmien ukoll President tal-Association of American Concert Bands. Illum il©urnata Andy Isca jmexxi programm fuq KEDM Public Radio. Il-programm jismu Bandscape u jitratta muΩika millaqwa baned tad-dinja. Dr. Isca huwa sSurmast Fundatur ta’ Riverside Concert Band u regolarment ji©i mistieden

Programm Strumentali minn

St Stythians Brass Band - Cornwall, Ingilterra nhar it-Tlieta 14 ta’ Awissu fit-8.15pm jidderie©i diversi baned madwar lIstati Uniti. G˙al tliet snin s˙a˙ Dr. Isca mexxa l-American Winds Concert Band. Matul dawn is-snin huwa mexxa l-banda fi ˙dax-il pajjiΩ differenti flEwropa.

Messa©©i mill-Ingilterra - Ming˙and il-mistiedna tal-Festa 2006 Messa©© minn David Morris “Nixtieq nirringrazzja lil Alfred Galea u lill-organizzaturi tal-Festa Santa Marija Mqabba 2006, talli g˙o©obhom jistednuni nidher flimkien mal-Banda Re Ìor© V. Kienet esperjenza tant sabi˙a! Grazzi anke lis-Surmast David Agius g˙ax-xog˙ol siewi li wettaq sabiex jipprepara l-Banda fis-siltiet tieg˙i. Verament nispera li g˙all-futur ter©g˙u tistednuni mill-©did.”

David Morris World’s Top Whistler

Messa©© minn St. Keverne Town Silver Band “Il-membri u partitarji ta’ St. Keverne Brass Band minn Cornwall jixtiequ jawguraw lill-Banda Re Ìor© V kull suççess fil-festa ta’ l-2007.

Il-festa ta’ l-2006 kienet verament esperjenza memorabbli g˙alina lkoll.

Il-mer˙ba u l-ospitalità li urejtu mag˙na kienet xi ˙a©a fantastika. Il-mawra tag˙na f’Malta, b’mod partikulari lFesta ser jibqg˙u fil-memorja tag˙na.

M’g˙andniex dubju illi Baned o˙rajn ser ikollhom çans jifir˙u flimkien mag˙kom. Nibg˙atu l-awguri tag˙na u mill-©did nirringrazzjawkom g˙allesperjenza memorabbli” St. Keverne Band

Kitba mid-Direttur tal-KaΩin is‐Sur Anthony Ellul

Insebb˙u u Nkabbru l‐KaΩin Tag˙na G˙al darba o˙ra mess lili sabiex permezz ta’ din il-pa©na nag˙ti rendikont ta’ dak kollu li sar matul issena li g˙addiet b’mod speçjali fejn tid˙ol is-sede tag˙na. Però qabel xejn nixtieq l-ewwelnett nirringrazzja lil s˙abi tal-kumitat li g˙al darba o˙ra sibt appo©© kbir fejn jid˙ol ilqasam tieg˙i. Insellem ukoll b˙assoltu lir-residenti kollha tal-lokal tag˙na b’mod partikolari lil dawk li g˙o©obhom jag˙Ωlu lir-ra˙al tag˙na

Palazz Santa Marija, imΩejjen g˙all‐festa titulari ta’ Santa Marija.

b˙ala r-residenza tag˙hom. B˙assoltu nistedinkom taslu sal-kaΩin b’mod speçjali issa li waslet il-Festa.

Din is-sena komplejna bilmanutenzjoni ©ewwa l-kaΩin tag˙na fejn saru xi xog˙lijiet ta’ tik˙il u Ωebg˙a. Wara li s-sena li g˙addiet ©ie rrestawrat is-saqaf tas-sala artistika li g˙andna ©ewwa l-kaΩin, saru tliet pitturi ©odda fuq l-istess saqaf tassala li nkixfu propju fil-Festa tas-sena l-o˙ra, xog˙ol tal-wisq bravu il-Kav. Camilleri Cauchi. Dawn il-pitturi jikkumplimentaw ma’ dawk di©à eΩistenti sabiex komplew sebb˙u din is-sala unika u artistika fir-ra˙al tag˙na.

Wara li s-sena li g˙addiet ilKumitat ˙ass li kellu jixtri fork-lifter sabiex jintuΩa b’mod partikulari waqt l-armar tal-Festa, din is-sena ˙assejna li ninvestu f’generator kif ukoll inxtara tower-ladder sabiex ikompli jg˙inna fl-armar tal-Festa kif ukoll jitnaqqas il-periklu.

Illum qeg˙din fi stadju fejn qed nistennew il-permessi kollha me˙tie©a mill-MEPA sabiex jekk ilBambin irid hekk kif tg˙addi l-Festa nibdew ix-xog˙ol fuq il-parti l-©dida tal-KaΩin kif ukoll xi alterazzjonijiet

o˙ra fuq dik eΩistenti.

Pro©ett ambizzjuΩ li Ωgur li bil-g˙ajnuna ta’ kul˙add jirnexxielna nag˙mlu. Dan kollu jwassalna sabiex f’g˙eluq ilmitt sena tas-Soçjetà jkollna kaΩin akbar u isba˙. G˙alhekk minn issa nappella g˙all-g˙ajnuna tag˙kom li tant hija me˙tie©a. Nappella wkoll sabiex nibΩg˙u g˙all-propjetà tassede tag˙na. Niftakru li l-affarijiet li g˙andna ma ©ewx b’xejn imma b’sagrifiççji tag˙na u ta’ missirijietna.

Nixtiequ li matul is-sena jkollna aktar appo©© f’dik li hija manutenzjoni.

Nawgura lil kul˙add il-Festa ttajba ad unur Santa Marija, Patruna Universali.

Is‐sala artistika ©ewwa l‐kaΩin tkompli tissebba˙ bil‐pittura ma’ parti tas‐saqaf.

Frida’s Ltd.

Transport & Lifting Service St. Philip House, Triq il-Qattara – Mqabba Tel: 2123 0448 (Office) Mobile: 9944 4095, 9949 0332, 9949 7332

33

Nick’s Agriculture Supplier of Agricultural and Gardening Products + Others • Plant Protection Products • • Fertilizers • • Irrigation Fittings • Pots • • Peat and Potting Compost • • Drip Irrigation Systems • • Pet Foods and Other • Mons. Mikiel Azzopardi Street, Si©©iewi Tel: 2146 5869

Il‐Libruni

‐ Kotba tal‐Kant Antikissimi kitba tas‐Sur Giovanni Farrugia ‐ Storiku

Fl-Imqabba minn dejjem kien hawn ©ibda enormi lejn il-litur©ija tal-kant, tant li minn dak li qalli Dun Ew©en Mallia1, g˙all-˙abta tal-1710 di©à kellna Ωew© kotba tal-Laudi2 biex l-abbatini setg˙u jkantaw mal-qassisin. Dak iΩ-Ωmien kien hemm bejn tmienja sa g˙axar qassisin. Dawn il-kotba, imsej˙a libruni, konna nqeg˙duhom ©o speçi ta’ armarju f’nofs il-kor. Fuq dan larmarju kien hemm speçi ta’ le©iju g˙oli biex meta npo©©u l-ktieb ikun jista’ jidher sew mill-abbatini mdawrin mieg˙u u mill-qassisin li kienu jkunu fis-sa©©i mdawrin ©olkor. Niftakar li fl-erbg˙a ta’ wara nofs inhar ta’ kull nhar ta’ Sibt konna niltaqg˙u u nkantaw!

Wa˙da mill-kurΩitajiet li kelli hi kif dawn il-kotba nkitbu bl-idejn u kienu miktubin daqshekk bl-eΩatt.

Dun Ew©en qalli li skond ma kien jaf hu, ©o ÓaΩ-Ûebbu© kien hemm qassis li kien jiktibhom fuq ilparçmina u kellu ˙ila kbira.

Issa meta jien g˙amilt Ωmien ÓaΩ Ûebbu© u kont inkun ma’ Dun Salv Mallia u Dun Salv Caruana (storiku), Dun Salv Mallia qalli li dak kien Dun Teodoru li kien jg˙ix fil-1836 u li kellu id speçjali g˙all-kitba fuq il-parçmina. Dun Salv Caruana ikkonferma dan kollu u Ωied li anke bla versi kien jikteb b’dik il-preçizjoni. Dun Teodoru Piscopo miet ta’ 77 sena fis-sena 1853.

Dawn il-volumi kellhom qoxra kannella li kienet qisha tal-©ild u

kienu tqal mhux ˙aΩin. Wie˙ed minn dawn il-kotba kien jidher li ilu jintuΩa. Fl-istess volumi ta’ ÌuΩeppi Zahra3, sibt li fi Sqallija kien hemm gwardjan kappuççin

Spiteri. Biss meta bdejna biex naraw imqar fejnhom, Baskal beda jg˙idilna biex inΩulu minn hemm g˙aliex beda nieΩel xi ©ebel u trab li kien g˙adu qed jaqa’

Wie˙ed mil‐libruni li kienu jintuΩaw qabel ma nqerdu fil‐gwerra.

li kien jikteb dawn il-kotba wkoll g˙all-˙abta tas-sena 1726 ©ewwa l-kunvent imsemmi g˙all-kant gregorjan. Sa din ir-riçerka kont g˙adni ma sibtx min kiteb il-libruni tag˙na.

Dawn il-kotba prezzjuΩi ntradmu fid-9 ta’ April 1942 meta waqg˙et il-knisja. F’dak iΩ-Ωmien konna niltaqg˙u fil-kappella ta’ San BaΩilju sabiex nag˙mlu l-Assenjatur tal-MUSEUM hemmhekk. Konna tkellimna ma’ Baskal Xuereb biex nippruvaw inne˙˙u xi ©ebel biex forsi nsalvaw xi wie˙ed minn dawn il-kotba antiki. Niftakar konna jiena, Danjel Zammit u Karmnu

anke mill-koppla. Meta sar larran©ament biex nibdew no˙or©u l-©ebel niftakar li meta wasalna biex insibuhom kienu mg˙aff©in u spiççaw. Niftakar li kellna mag˙na lil Dun Ìerald Mangion, bniedem li tant kien i˙obb lill-Imqabba u li ˙adem ˙afna g˙all-g˙aqda fost lImqabbin, g˙alkemm forsi mhux dejjem irnexxielu.

Riferenzi 1 Dun Ew©en qal lili personalment fis-sena 1937 2 Dun Salv Caruana - Personali 1965 3 ÌuΩeppi Zahra - Storiku, Qormi Vol 5, P 174

www.santamarija.com 35

RAYMOND ABDILLA Exporter & Importer Seed and Ware Potatoes

“Le Nid”, Triq il‐Kuççard, Safi ÛRQ 11.

Tel: 21683870 (Office) • 21436594 (Grading Station) Mob: 9949 7980, 9944 9553 E‐mail: abdillaray@waldonet.net.mt

Qed naççettaw ordnijiet g˙al dawn il‐prodotti: Arinda – Patata Bikrija li tinΩera’ f’Ottubru Picasso – T’g˙ajna ˙amra Agria – Ta’ qatg˙a safra Stirling – Ta’ qatg˙a bajda Banner – Ta’ qatg˙a bajda Diamant – Ta’ qatg˙a safra Aladin – Ta’ qoxra ˙amra Marfona – Ta’ qatg˙a bajda Virgo – Ta’ qatg˙a bajda Guormandie – (g˙all‐esportazzjoni) Santè – TinΩera’ bikri (g˙all‐esportazzjoni) Alpha – Ta’ qatg˙a safra (g˙all‐esportazzjoni) Madalene – (g˙all‐esportazzjoni)

Fertilizer ÌermaniΩ ta’ l‐aqwa kwalità...

12+12+17+2+7 27% 21%

Messa©© mill-Ferg˙a Nisa Fran©iska Ghigo

Óidma Kontinwa Awissu re©a’ mag˙na! Xahar li fih i©ib ˙afna fer˙, g˙aliex bla ma trid t˙oss çertu fer˙ intern g˙ax taf li f’nofsu eΩatt ti©i ççelebrata l-akbar festa lil Ommna Marija Mtellg˙a s-Sema. Santa Marija, li g˙alina l-Imqabbin hija festa ta’ fer˙ bla tmiem li nkunu qed nistennew fuq ix-xwiek u li minn sena g˙al o˙ra litteralment inkunu qeg˙din ng˙ixu g˙aliha.

Din is-sena b˙al kull sena o˙ra, a˙na n-nisa kellna sena ta’ xog˙ol u sagrifiççju fejn komplejna ni©bru fondi biex dejjem ng˙inu lisSoçjetà tag˙na sabiex jittaffew xi ftit mill-ispejjeΩ kbar li jin˙tie©u g˙al festa kbira b˙alma hija lFesta ad unur Santa Marija Patruna ta’ l-Imqabbin kollha. Is-sena lo˙ra ˙sibna sabiex ni©bru fondi biΩΩejjed sabiex il-Banda Re Ìor© V ikollha sett qniepen ©odda.

Nixtieq nirringrazzja lis-soçi u partitarji kif ukoll ˙bieb o˙ra ta’ l-attendenza fl-attivitajiet kollha li norganizzaw kull xahar b˙alma huma ‘coffee mornings’, lotteriji u anke xi ˙ar©iet. Ma nistg˙ux ng˙idu li kollox kien ward u Ωahar iΩda ddeterminazzjoni u d-dedikazzjoni tag˙na lejn is-Soçjetà huma ˙afna akbar biex neg˙lbu kull problema.

Ringrazzjament speçjali jmur lejn s˙abi membri tas-sotto kumitat

u diversi nisa o˙ra li matul is-sena kollha jag˙mlu sagrifiççji kbar sabiex ji©bru l-fondi me˙tie©a u jbieg˙u biljetti tal-lotteriji u attivitajiet o˙ra li ji©u organizzati kemm mill-ferg˙a tan-nisa kif ukoll mis-sezzjonijiet l-o˙ra fi ˙dan is-Soçjetà. Hawn nag˙mel appell sinçier biex nie˙du sehem

˙sieb it-tindif tal-kaΩin. Nixtieq in˙e©©i©kom sabiex f’dawn il©ranet ta’ fer˙ u ta’ g˙oΩΩa g˙alina lkoll nersqu aktar lejn is-sagramenti b’mod partikulari s-sagramenti talqrar u t-tqarbin. Dan sabiex il-festa tag˙mel aktar sens f’˙ajjitna u hekk inkunu qed inqimu lil Ommna Marija tas-Sema flimkien ma’

Progamm MuΩikali fl‐okkaΩjoni ta’ l‐ewwel Ωjara fostna ta’ l‐E.T. Arçisqof Mons. Pawlu Cremona O.P. fuq stedina mis‐Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ Santa Marija.

f’kull attività li ti©i organizzata, kemm fiç-çelebrazzjonijiet ©ewwa l-knisja kif ukoll attivitajiet esterni, filwaqt li n©ibu ru˙na ta’ nies serji u maturi.

Nirringrazzja wkoll lil dawk in-nisa li b’sagrifiççju kbir jie˙du

Binha Ìesù.

G˙aliex x’jiswa li niççelebraw festa ad unur il-Madonna u mbag˙ad inkunu ’l bog˙od mis-sagramenti!

VIVA SANTA MARIJA PATRUNA TA’ L-IMQABBIN KOLLHA.

Akkademja tal-muΩika ©ewwa l-KaΩin Ibg˙at lil uliedek jitg˙allmu l-muΩika b’xejn ©ewwa l-KaΩin kull nhar ta’ Sibt wara nofsinhar.

37

Xog˙ol u Dedikazzjoni jikteb is‐Sur Andrew Bugeja

Jiena Andrew Bugeja. Twelidt il-Birgu, propju fil-©urnata tal-15 ta’ Awissu 1968. Bilfors li din il©urnata nibqa’ niftakarha. G˙addew 15-il sena li jien bdejt na˙dem g˙al din il-Festa ta’ Santa Marija u bla dubju nista’ nistqarr li qed na˙dem veru g˙al qalbi ˙afna g˙aliex insib veru koperazzjoni kbira minn sie˙bi Mario Camilleri li dan tista’ tg˙id li nsibu ta’ g˙ajnuna kbira f’dan ilqasam tax-xog˙ol.

Tista’ tg˙id li mag˙kom ˙dimt diversi xog˙lijiet; pittura g˙allpavaljuni g˙al Triq Santa Katarina, il-bandalori g˙all-pjazza, l-imrew˙a li ©iet imΩanΩna waqt il-març ta’ la˙˙ar Tridu, u anke f’dawn l-a˙˙ar snin bdejt na˙dem fuq restawr ta’ statwi li hemm ©ol-pjazza. Din is-sena ˙dimt fuq erba’ appostli wara li s-sena li g˙addiet ˙adt ˙sieb nirrestawra listatwi tal-pedestall il-kbir li huwa opra tassew mill-isba˙.

Però jiena na˙seb li t-trofej u l-pedestalli ta’ l-istatwi l-©odda li jiena ˙adt ˙sieb niddisinja se jkunu pro©ett ambizzjuΩ ˙afna g˙aliex se jkunu sett artistiku li jpaxxi lil dawk id-dilettanti talfesti. Din is-sena ˙dimt fuq iΩ-Ωew© faççati tat-trofej li ˙afna mill-partitarji setg˙u jaraw esebiti ©ewwa l-kaΩin g˙al diversi ©img˙at. Is-sena li ©ejja g˙andna nkomplu x-xog˙ol ta’ skultura biex b’hekk jibda x-xog˙ol ta’ l-ir˙amar u induratura tag˙hom. Jien lilkom partitarji u lil sie˙bi Mario, ng˙idilkom li l-Imqabba mhux ser tibqa’ biss l-aqwa g˙an-nar, iΩda tkunu mag˙rufin ukoll g˙all-armar artistiku li qeg˙din u ˙a nkunu na˙dmu f’dawn is-snin. Illum il-©urnata tista’ tg˙id li l-Festa ta’ Santa Marija hija mΩewqa b’kollox.

Ma nixtieqx noqg˙od nifta˙ar, però l-isem tieg˙i illum il-©urnata tisma’ bih f’bosta festi. Din is-sena kienet wa˙da impenjattiva ˙afna bil-pro©ett ta’ wie˙ed mill-isba˙ plançieri li nsibu f’Malta, dak tal-Birgu. Din is-sena rrestawrajt tista’ tg˙id l-iskultura tal-knisja kollha tal-Birgu kif ukoll il-gallarija tal-orgni li hija ta’ valur kbir u wa˙da mill-isba˙ li nsibu filknejjes Maltin. Barra minn hekk ˙dimt diversi xog˙ol g˙allÌimg˙a l-Kbira f’din l-a˙˙ar sena.

Fl-a˙˙arnett nixtieq nirringrazzja lis-Soçjetà u lill-Kumitati EΩekuttivi ta’ dawn l-a˙˙ar ˙mistax-il sena, tal-fiduçja li dejjem kellhom fija. Nawgura l-Festa t-tajba lil s˙abi tal-Kumitat u 38 lill-partitarji ta’ Santa Marija.

Is‐Sur Andrew Bugeja waqt il‐˙idma tieg˙u.

Attivitajiet Varji matul is‐Sena Kollha jikteb is‐Sur Vincent Attard ‐ Delegat Attivitajiet

Sabiex kaΩin jinΩamm ˙aj u attiv je˙tie© li ji©u organizzati diversi attivitajiet varji u ta’ interess ©enerali li jolqtu l-gosti ta’ kul˙add.

Dan nistg˙u nikkonfermawh b’mod partikolari din is-sena fejn is-Soçjetà tag˙na kienet impenjata f’kull qasam b’attivitajiet differenti li jvarjaw minn dawk soçjali, kulturali, reli©juΩi u sportivi.

Insemmu pereΩempju l-PreΩentazzjoni tat-tfal lill-Madonna, attività innovattiva li rat il-bidu tag˙ha fil-Festa tal-2005.

Dan sabiex inkabbru d-devozzjoni lejn Ommna Marija kif ukoll lejn ittalba tar-RuΩarju.

Fir-rigward tal-Banda din issena kellna impenn qawwi. Sabiex infakkru l-g˙axar sena mill˙atra ta’ Mro. David Agius b˙ala Surmast Direttur tal-Banda, ©ie mtella’ kunçert sinfoniku ©ewwa s-Sala Robert Samut fil-Furjana.

Din is-sena wkoll qeg˙din infakkru s-sittin sena tal-Banda Re Ìor© V. Iç-çelebrazzjonijiet bdew permezz ta’ mawra o˙ra barra minn xtutna, sewwasew ©ewwa Ruma, l-Italja.

Il-qofol ikunu propju fil-©img˙a tal-Festa anke permezz ta’ banda o˙ra mistiedna mill-Ingilterra kif ukoll Surmast Direttur Amerikan.

Is-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ kienet

strumentali fl-organizzazzjoni ta’ diversi attivitajiet li jvarjaw minn ikliet, discos, Ωjajjar lill-anzjani, wirjiet kif ukoll ˙ar©iet. L-aktar Ωew© avvenimenti importanti u li kienu suççess totali kienu l-Presepju Óaj organizzat g˙all-ewwel darba fil-Milied li g˙adda kif ukoll ilwirja b’vari artistiçi ta’ ‘La Semana Santa’ li nfet˙et uffiçjalment millW.R. Arçisqof ta’ Malta Mons.

Pawlu Cremona. Dan barra lÌimg˙a Marjana li issa saret parti integrali fil-kalendarju tas-Soçjetà tag˙na.

Fir-rigward tan-nar kellna sena impejattiva g˙all-a˙˙ar. Nibdew billi nsemmu Ω-Ωew© spettakli ©ewwa l-Port il-Kbir matul ilKonferenza ta’ Thomas Cook.

Komplejna billi ˙adna sehem fl-ewwel Festival tan-Nar ta’ lArt fejn spiççajna fl-ewwel erba’ postijiet kif ukoll sar spettaklu ie˙or ta’ nar sinkronizzat mal-muΩika b˙ala g˙eluq tal-Festival tan-Nar ta’ l-Ajru. L-akbar avveniment minbarra dak fil-©img˙a talFesta ser ikun il-Kampjonat Mondjali tan-Nar ta’ l-Ajru ©ewwa Valmontone, Ruma. Din ser tkun l-ewwel esperjenza barra minn xtutna. Minn hawn nawgura kull suççess lil din l-G˙aqda li b’˙ilietha g˙olliet isem is-Soçjetà tag˙na kif ukoll isem ra˙alna.

Dan u ˙afna aktar jixhed li l-kaΩin tag˙na huwa ˙aj is-sena kollha.

M’hemmx bΩonn ta’ ˙afna daqq ta’ trombi Ωejda imma bil-g˙aqal u l-˙sieb kapaçi norganizzaw attivitajiet varji u ori©inali li r-riΩultat Il‐preΩentazzjoni tat‐tfal. Funzjoni li saret g˙all‐ewwel ikun suççess kbir. darba fl‐Imqabba fil‐festa ta’ l‐2005.

Party tat‐tfal tal‐Milied 2006 ©ewwa l‐kaΩin.

Attività innovattiva. Presepju ˙aj organizzat mis‐Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ fi Ωmien il‐Milied 2006.

Attendenza numeruΩa fil‐laqg˙a ta’ tag˙lim organizzati fil‐Ìimg˙a Marjana 2007.

39

Il‐Ìublew tad‐Djamanti tal‐Qanpiena l‐Kbira jikteb is‐Sur John Zammit

L-elementi li jag˙mlu l-festa tarra˙al huma ˙afna: mill-vara titulari sat-tiΩjin il-prim fil-knisja, min-nar ta’ l-ajru u ta’ l-art sal-banda, mill-armar ta’ barra sal-koppla mixg˙ula. Element ie˙or tal-festa tar-ra˙al hu d-daqq talqniepen. U din is-sena, il-qanpiena l-kbira, li t˙abbar b’daqq speçjali lfesta titulari ta’ Santa Marija, qieg˙da tfakkar anniversarju speçjali, dak tal©ublew tad-djamanti. Kien 75 sena ilu meta l-qanpiena l-kbira tbierket millIsqof ta’ dak iΩ-Ωmien u ttellg˙et filkampnar tal-knisja parrokkjali.

Il-benefatturi Zammit u Inguanez Il-benefatturi li ˙allsu g˙allqanpiena l-kbira kienu Mikiel Zammit, mag˙ruf b˙ala l-Mejlaq, u martu Giovanna mwielda Inguanez.

Mikiel Zammit, flimkien ma’ martu u niesha, kien di©à wera ru˙u benefattur sinjifikanti tal-festa ta’ Santa Marija u tal-parroçça ta’ l-Imqabba fis-snin ta’ qabel. Il-familji Zammit u Inguanez ma’ familji o˙rajn kienu minn ta’ quddiem biex kmieni fis-snin 20 tasseklu l-ie˙or kienet saret il-vara lkbira ta’ l-Inkoronazzjoni. Fl-1928, Mikiel Zammit u o˙t martu, Grazzja

Inguanez, kienu ˙allsu biex saret ilbradella ta’ l-istatwa titulari meta xxbig˙a ta’ l-injam ta’ Santa Marija kien sarilha l-pedestall tal-fidda. Jidher li kien Mons. Giovanni Battista Ghigo mill-Imqabba, li dak iΩ-Ωmien kien Arçipriet iΩ-Ûurrieq u li kien espert fit-tonalitaçç tal-qniepen, li mbag˙ad kien ˙ajjar g˙all-pro©ett tal-qanpiena lill-familja Zammit meta kien kellem lil iben Mikiel Zammit, Wenzu.

Il-funderija Barigozzi ta’ Milan Il-qanpiena l-kbira kienet ordnata g˙and il-funderija mag˙rufa Taljana Fratelli Barigozzi ta’ Milan li g˙amlet ˙afna qniepen fl-Italja u f’pajjiΩi o˙ra kif ukoll diversi qniepen f’Malta fosthom il-qanpiena l-kbira ta’ Birkirkara (li ttellg˙et tliet ©img˙at wara dik ta’ l-Imqabba). Fil-festa talQalb ta’ Ìesù ta’ l-1931, il-fonditur Prospero Barigozzi nnifsu tela’ filkampnar tal-knisja ta’ l-Imqabba biex jara u jisma’ l-qniepen l-o˙rajn ˙alli jkun jaf sew x’ton kien me˙tie© g˙allqanpiena l-kbira. Sar ftehim bejn Mikiel u Giovanna Zammit min-na˙a l-wa˙da u d-ditta Barigozzi min-na˙a l-o˙ra li ntrabtet li tfondi qanpiena b’nota muΩikali ‘si’ grave’ u li kellha tiΩen madwar 2000 kilogramm. Il-ftehim kien jg˙id li l-qanpiena kellha tin˙adem skond kif titlob l-arti u s-seng˙a u l-bronΩ kellu jkun ta’ l-aqwa kwalità. Dwar il-permess me˙tie© biex issir qanpiena ©dida, tressaq rikors fil-Kurja mill-Kappillan Pacifico Mifsud fl-10 ta’ Ìunju 1931.

Minn Milan g˙al Genova, Malta u l-Imqabba 40

Mikiel Zammit, il‐Mejlaq, mal‐qanpiena l‐kbira li hu u martu, Giovanna mwielda Inguanez, kienu ˙allsu g˙aliha

Wara li l-qanpiena tlestliet fil-funderija Barigozzi f’Milan, din ittie˙det il-port ta’ Genova

Mument mit‐tlug˙ tal‐qanpiena l‐kbira bil‐ kampnar imΩejjen hu u jilqag˙ha

minn fejn telqet lejn Malta fis-16 ta’ Diçembru 1931 fuq il-vapur ‘Garibaldi’ u waslet fit-22 ta’ Diçembru 1931.

Imbag˙ad in©arret fuq karru mi©bud mill-Imqabbin. Meta waslu fit-telg˙a ta’ Óal Luqa, il-karru n©ibed minn trakk tal-linja. Il-qanpiena jing˙ad li kienet mg˙ottija b’bandiera Maltija u l-ilsien tag˙ha kien maqlug˙ u mqieg˙ed fit-trakk biex ma ssirlux ˙sara. It-trakk wasal l-Imqabba ˙dejn l-iskola fejn marru ˙afna nies u t-tfal ˙ar©u mill-iskola biex jarawha. Wara, in©arret minn Triq il-Karmnu g˙al fuq iz-zuntier in-na˙a tal-kappellun ta’ lAgunija. Il-gazzetta ‘Malta’ tat-30 ta’ Diçembru 1931 irrappurtat li ˙afna nies marru jammirawha sakemm damet fuq iz-zuntier. L-armar u kull ma kien jin˙tie© g˙at-tlug˙ tag˙ha n©ieb u ntrama mis-suldati tar-Royal Malta Artillery bis-sehem ta’ ˙afna r©iel Imqabbin. Peress li l-qanpiena hi usa’ mill-arkata tal-kampnar, inqalg˙u l-balavostri u xi çnagen millkoxxa tal-kampnar biex il-qanpiena setg˙et tg˙addi.

Il-maltemp idewwem it-tlug˙ Iç-çerimonja u l-˙idma tat-tlug˙ kienet bdiet fid-9 ta’ filg˙odu tal-Óadd

3 ta’ Jannar 1932 meta l-qanpiena lkbira kienet tbierket mill-Isqof ta’ dak iΩ-Ωmien, Mons. Mauro Caruana, imdawwar mill-kleru tal-parroçça u Ω-Ωew© parrinijiet tal-qanpiena, ilbenefatturi nfushom. Il-qanpiena u l-kampnar iΩΩejnu b’girlandi tal-fjuri, rand u palm. In©abru ˙afna r©iel u nisa biex jaraw il-qanpiena titbierek u tittella’. Óafna r©iel kienu lesti biex jg˙inu billi ji©bdu l-˙bula. Latmosfera ta’ festa sseddqet bid-daqq tal-banda ta’ l-Istitut ta’ San ÌuΩepp tal-Óamrun. IΩda Jannar jista’ jkun inkrepattiv g˙at-temp u hekk kien.

Jing˙ad li l-˙bula kienu simnu bix-xita li g˙amlet fil-©ranet ta’ qabel. Hawn min jg˙id ukoll li nqalg˙u intoppi o˙rajn min˙abba li l-kampnar ma kienx jesa’ l-ir©iel kollha li kien hemm bΩonn biex jg˙inu ˙alli l-qanpiena titqieg˙ed f’postha. Il-gazzetta ‘Malta’ fir-rapport tag˙ha tg˙id li, min˙abba l-maltemp, kien deçiΩ li l-qanpiena tittella’ l-g˙ada t-Tnejn 4 ta’ Jannar 1932 meta fil-fatt il-biçça xog˙ol irnexxiet biex il-qanpiena l-kbira tqieg˙det f’postha f’nofs il-kampnar u bdiet iddoqq b’mod li “dawk kollha li kienu preΩenti baqg˙u entuΩjaΩmati meta semg˙u l-ewwel tokki”. Itton tag˙ha kien deskritt mill-istess gazzetta b˙ala “perfett” u ng˙ata tif˙ir lid-ditta Barigozzi li fondietha.

AvviΩi fil‐gazzetti ‘Le˙en is‐ Sewwa’ u ‘Il‐Poplu’ fil‐©ranet ta’ qabel dwar it‐tlug˙ tal‐qanpiena l‐kbira fl‐Imqabba

miΩΩew©in Zammit, ulied dan ir-ra˙al, biex ikabbru l-qima lejn Alla u lejn il-Ver©ni Omma Alla mtellg˙a fil-glorja tas-sema. Mog˙tija lill-Kappillan P Mifsud fis-sena talMulej 1931.” Ma’ din il-kitba hemm il-figuri tal-Kurçifiss, San Mikiel u Santa Marija.

Daqq b’mod speçjali fil-festa tal-parroçça Kif jixraq lill-festa tal-parroçça Mqabbija, il-qanpiena l-kbira ddoqq b’mod speçjali f’Santa Marija. Is-sej˙a g˙all-quddies fil-jum tal-festa titulari jindaqq bil-qanpiena l-kbira. Il-moti ewlenin tal-jiem tal-festa li jibdew

Id-daqs u s-siwi talqanpiena ‘Maria’ Il-qanpiena l-kbira ing˙atat lisem ‘Maria’ kif ukoll l-ismijiet tal-parrinijiet, il-benefatturi tag˙ha, ‘Mikiel’ u ‘Giovanna’.

L-uΩin tal-qanpiena wa˙edha hu 2,109 kilogrammi, l-ilsien jiΩen 105 kilogrammi u l-istringa tal-©ilda bil˙olqa tiΩen Ωew© kilogrammi; b’kollox 2,216-il kilogramm, jew madwar 28 qantar. Hija g˙olja 150 çentimetru u wiesg˙a wkoll 150 çentimetru (˙ames piedi).

Il-qanpiena l-kbira swiet 366 lira minbarra d-dazju ta’ 36 lira; b’kollox 402 liri. Aktar minn nofs il˙las tal-qanpiena, 205 liri, kien di©à sar fil-11 ta’ Awissu 1931. Il-bqija t˙allsu f’Ωew© pagamenti fit-13 ta’ Jannar u fis-6 ta’ Frar 1932. Il-qanpiena daqqet g˙all-ewwel darba uffiçjalment filfesta ta’ l-Epifanija, l-Erbg˙a 6 ta’ Jannar 1932. It-traduzzjoni tal-kitba bil-Latin li hemm fuq il-qanpiena hi: “Jien ir-rigal ta’ Mikiel u Giovanna

minn nofsinhar nieqes kwart ta’ lejlet il-festa jibdew b’qanpiena differenti kull wa˙da u l-itwal u l-a˙˙ar mota, ta’ nofs sieg˙a, tibda bil-kbira. Hi lqanpiena l-kbira wkoll li tibda l-moti li j˙abbru l-˙ru© ta’ l-istatwa titulari ta’ Santa Marija fid-darbtejn li to˙ro© mill-knisja tag˙ha fil-festa, dakinhar tal-˙ru© min-niçça u dakinhar talfesta propja, kif ukoll il-purçissjoni tat-tranΩlazzjoni lejlet il-festa.

Interessanti jing˙ad li, aktar tard fl-istess sena meta kienet ittellg˙et ilqanpiena l-kbira, kienet saret ukoll liΩg˙ar qanpiena li g˙andna fil-kampnar ta’ l-Imqabba, ukoll fonduta mid-ditta Barigozzi ta’ Milan u li hi mag˙rufa b˙ala ‘iΩ-Ûubu’ g˙ax dan kien laqam id-donatur tag˙ha, Mikiel Xuereb li kien ˙allas g˙aliha flimkien ma’ martu, Antonia nee Caruana. Din il-qanpiena qieg˙da fl-arkata tal-kampnar li t˙ares lejn il-koppla u jing˙ad li ttellg˙et mill-garigor tal-kampnar u li daqqet g˙all-ewwel darba fil-festa ta’ Lapsi ta’ l-1932. Ta’ min jg˙id ukoll li lfunderija Fratelli Barigozzi ta’ Milan baqg˙et ta˙dem sa l-1975 u, f’dawn la˙˙ar 30 sena, is-sede tag˙ha f’Milan qed isservi ta’ muΩew dwar l-arti tal-qniepen ta˙t l-isem ta’ Fonderia Napoleonica Eugenia. Óajr lil Carmen Lia g˙al tag˙rif ippubblikat fil-Programm tal-festa ta’ Santa Marija – Mqabba fl-1995 u g˙al riçerka addizzjonali

Ir‐rapport fil‐gazzetta ‘Malta’ tal‐5 ta’ Jannar 1932 jitkellem dwar iç‐çerimonja tat‐tberik, il‐˙idma tat‐tlug˙, il‐posponiment g˙all‐g˙ada min˙abba l‐maltemp, l‐intonatura tal‐qanpiena l‐©dida, il‐funderija Barigozzi ta’ Milan u l‐˙ajr lid‐donaturi tal‐qanpiena

Tul is-snin, Le˙nek wens.

Tag˙na niket, fer˙, Kollox qsamt mag˙na.

41

60 Sena mit‐Trasformazzjoni ta’ l‐Orkestra Santa Marija kitba ta’ Carmen Lia B.Ed (Hons), B.A.

Fl-1939 is-Soçjetà bdiet t˙addan l-arti muΩikali meta ÌuΩeppi Galea, muΩiçista tajjeb u membru talkaΩin, beda jg˙allem il-muΩika biex hekk kif g˙addiet il-gwerra, eΩattament fl-1945, waqqaf lOrkestra Santa Marija. L-ewwel programm muΩikali ta’ l-orkestra sar nhar it-12 t’Awissu 1945 ta˙t id-direzzjoni ta’ Mro. Espedito Deguara. Nhar l-20 t’Ottubru 1946, waqt seduta ©enerali, il-membri qablu li l-orkestra g˙andha tinbidel f’banda.

Id-deçizjoni storika li l-Orkestra tkun trasformata f’Banda ta˙t isSurmast Giuseppe Maria Barbara ttie˙det fi Ωmien il-President Ìanni Ghigo, fis-Seduta Ìenerali numru V111 tal-20 ta’ Ottubru tal-1946, li b˙ala A©enda kellha tiddiskuti “Jekk tibqax l-Orkestra u jekk issirx Banda u ˙wejje© o˙ra”. Il-President tas-Soçjetà kien feta˙ is-Seduta u wara li spjega kemm l-Orkestra kienet ta’ sodisfazzjon g˙as-Soçjetà, semma d-diffikultajiet kollha biex tkun armata banda. G˙addiskussjoni kien hemm il-mozzjoni ta’ Filippu Psaila ssekondata minn Giovanni Camilleri dwar jekk l-Orkestra ssirx Banda u wara diskussjoni twila ©iet g˙all-Voti:“Favur 44. Kontra 4 u Astjena 1”.

Innocenzo Farrugia kien ippropona li tinΩamm ukoll l-Orkestra u kien issekondat minn Michele Camilleri. Din il-mozzjoni, iΩda, kienet b’ma©©oranza rri©ettata.

G˙alhekk, il-Banda l-©dida u çÇirkolu ˙adu l-isem ta’ King George V bla xejn korrispondenzi, permessi u approvazzjoni uffiçjali.

F’perjodu qasir ta’ tliet xhur, il-membri ta’ l-Orkestra Santa 44 Marija biddlu l-istrumenti tag˙hom minn dawk orkestrali g˙al dawk

bandistiçi bl-ewwel programm muΩikali twettaq nhar Óadd ilPalm ta’ sena wara, ji©ifieri fid-29 ta’ Marzu 1947, b’g˙add ©mielu ta’ bandisti tal-post li fi tliet xhur bidlu l-istrumenti minn dawk talorkestra g˙al dawk ta’ banda kif nafuha llum. Din hija prova o˙ra ta’ kemm kien sod it-tag˙lim muΩikali li ˙adu dawn l-ewlenin muΩiçisti Imqabbin.

Wara Mro. Barbara, fl-1951 ilBanda g˙addiet ta˙t it-tmexxija ta’ Mro. Leonard Spiteri, iben ilBanda. Fl-istess Ωmien, is-Sur John

g˙addiet ta˙t it-tmexxija ta’ iben ie˙or is-Soçjetà, ji©ifieri Mro. Anthony Camilleri. Dan ma kienx ikun possibbli li kieku mhux g˙att˙abrik tal-mibki ex President Onorarju tas-Soçjetà u wie˙ed mill-ewlenin bandisti tal-Banda tag˙na, is-Sur Leonard Farrugia, li partikolarment ˙adem bis-s˙i˙ biex jg˙allem il-muΩika fil-kaΩin tag˙na.

Is-Surmast Direttur preΩenti talBanda huwa Mro. David Agius li ilu jokkupa l-kariga minn Marzu ta’ l-1997.

Tul dawn is-snin kollha l-Banda

L‐‘Orkestra Santa Marija’ mwaqqfa fl‐1945.

Camilleri wie˙ed mill-ewlenin bandisti tag˙na wkoll kien ©ab iddiploma muΩikali. Dan ikompli juri b’liema ˙e©©a u determinazzjoni l-banda kienet miexja ’l quddiem.

Mro. Leonard Spiteri dam jidderie©i l-Banda sas-sena 1956, f’liema sena emigra l-Ingilterra. G˙alhekk il-banda g˙addiet ta˙t it-tmexxija ta’ Mro. George Martin, li kellu ˙ajja twila mal-Banda u Ωgur jibqa’ mfakkar g˙all-Innu kapolavur ‘Lil Marija Mtellg˙a s-Sema’, fuq versi tal-mibki Direttur Spiritwali tasSocjetà il-W.R. Patri J.M. Ghigo.

Wara l-mewt ˙esrem ta’ Mro. Martin, fi Frar tal-1991 il-Banda

Re Ìor© V dejjem kienet impenjata f’bosta bliet u r˙ula madwar Malta u G˙awdex. Fis-sena 1996 inkitbet pa©na storika o˙ra fi ˙dan isSoçjetà Santa Marija u Banda Re Ìor© V. Is-Soçjetà tag˙na ˙asbet sabiex torganizza Ìemella©© malBanda Taljana Corpo Bandistico ta’ Santa Vittoria in Matenano ©ewwa Ascoli Piceno. Dan kien ifisser li lBanda Re Ìor© V kienet ser to˙ro© g˙all-ewwel darba barra minn xtutna. Kien propju fuq inizjattiva personali tal-˙abrieki s-sur Alfred Galea, bandist attiv u Uffiçjal g˙arRelazzjonijiet Internazzjonali li dan l-avveniment seta’ jkun suççess

totali. Fis-sena 1997 kien imiss it-tieni parti tal-Ìemella©© fejn ilBanda ©emmella kienet il-mistiedna speçjali matul il-Festa ad unur Santa Marija. Dan il-Ìemella©© kompla bis-suççess tieg˙u meta fl1998 l-Unjoni Ewropea ippremjat lis-Soçjetà tag˙na bl-Unur uniku Etoile d’Or du Jumelage, ©ewwa Ferrara l-Italja.

Fis-snin segwenti kienu bosta lbaned, korijiet u mistednin distinti kemm Maltin kif ukoll barranin li kienu mistiedna ©ewwa l-kaΩin tas-Soçjetà fejn fost l-o˙rajn kellna baned mill-Ìermanja, Greçja, IΩrael kif ukoll mill-Ingilterra.

Fis-sena 2000 il-Banda Re Ìor© V esegwiet programm muΩikali ©ewwa l-knisja parrokkjali ta’ lImqabba. Is-sena l-o˙ra kellna fosta mistieden speçjali s-sur David Morris World Whistling Champion li akkumpanja l-Banda Re Ìor© V matul il-programm sinfoniku ta’ l10 ta’ Awissu.

Is-sena 2005 immarkat

Il‐Banda Re Ìor© V waqt kunçert ©ewwa l‐knisja parrokkjali ta’ l‐Imqabba fis‐sena 2000 b˙ala parti miç‐çelebrazzjonijiet tal‐50 sena mill‐Proklamazzjoni tad‐Domma ta’ l‐Assunzjoni.

bosta avvenimenti importanti.

F’Novembru l-Banda Re Ìor© V kienet l-ewwel Banda Mqabbija li esegwiet programm strumentali ©ewwa t-Teatru Manoel, ta˙t ilpatroçinju tal-E.T. President ta’ Malta Dr. Edward Fenech Adami.

Pa©na o˙ra tnaqqxet fl-istorja tas-Soçjetà meta l-Banda Re Ìor© V kienet impenjata g˙at-tieni darba barra minn xtutna propju ©ewwa lprovinçja ta’ Ruma l-Italja.

Dan nistg˙u ng˙idu li kien ittieni ©emella©© li l-Banda tag˙na

g˙amlet ma’ baned barranin. IlBanda Taljana mill-belt ta’ Cave f’Ruma di©à hi mistiedna ta’ l-unur g˙all-Festa ta’ Santa Marija flImqabba tas-sena li ©ejja 2008.

Dan kollu juri l-livell miksub tul dawn l-a˙˙ar sittin sena talBanda Re Ìor© V fi ˙dan is-Soçjetà Santa Marija u Banda Re Ìor© V ta’ l-Imqabba. Ûgur li dan kollu jipprometti tajjeb sabiex din ilBanda tkompli tikber u tifjorixxi.

B’hekk biss nistg˙u niggarantixxu futur mill-aqwa.

Charlie t‐Tirxa Demolishing of Buildings Transport of Materials Compressors & Bobcats Excavators for Hire Mob: 7927 7420 Tel: 2168 3033

45

Messa©© mill-Kummissjoni Banda

Óidmet il‐Banda Re Ìor© V G˙addiet sena o˙ra, sena ta’ l-Ingilterra. Banda Ωag˙Ωug˙a li li g˙andu janalizza kull stedina u ˙idma g˙as-Soçjetà, sena ta’ ˙idma offriet divertiment lill-partitarji u finalment ˙ass li stedina partikulari wkoll g˙all-Banda Re Ìor© V. l-pubbliku in©enerali matul l-a˙˙ar minn ©ewwa Cave, provinçja B˙as-soltu permezz ta’ dan l-artiklu tlett ijiem tal-Festa. Wara l-Festa ta’ Ruma kienet l-aktar attraenti ser nag˙tu rendikont tal-impenn li ftit jiem ta’ mistrie˙ u mill-©did li wie˙ed ma setax jirrifjuta. Ill-Banda tas-Soçjetà Santa Marija tfassal programm g˙al sena o˙ra. kummissjoni banda flimkien malkellha matul din l-a˙˙ar kumitat qablu u aççettajna sena. dan l-invit. Din il-mawra Is-sena 2006 offriet ©ewwa l-Italja li ta˙bat lill-Banda sfidi ©odda. Ilukoll f’g˙eluq is-sittin Banda Re Ìor© V kellha anniversarju tal-Banda diversi servizzi f’bosta ser tlaqqag˙na ma’ erba’ r˙ula, naturalment baned o˙ra Ewropej. Fil-fatt bil-qofol jintla˙aq filminbarra l-Banda tag˙na jiem tal-Festa Titulari ser ikun hemm ukoll banda ad unur Santa Marija.

Taljana, IngliΩa u wa˙da Nafu kemm il-Banda FrançiΩa. Çertament li dan tag˙na tkun impenjata il-festival internazzjonali matul din il-©img˙a u ser ikun ta’ esperjenza s-sena l-o˙ra ma kinitx Mro. David Agius jidderie©i l‐Banda Re Ìor© V waqt kunçert li ©ie mtella’ unika g˙all-Banda tag˙na. xi eççezzjoni. Fil-fatt ©ewwa s‐Sala Robert Samut fl‐Furjana biex ifakkar l‐10 anniversarju mill‐ Aktar tag˙rif rigward dan ilminbarra s-servizzi tal- ˙atra tieg˙u b˙ala Direttur tal‐Banda. festival issibuh f’dan l-istess marçi li jibdew minn Órug il-Vara Fil-bidu t’Ottubru 2006 is- ktieb. u jintemmu bil-març tradizzjonali Sur Alfred Galea, l-Uffiçjal Fix-xhur tax-xitwa komplejna ta’ nofs inhar, fl-10 t’Awissu kellna Relazzjonijiet Internazzjonali, bil-preparamenti g˙all-Home l-programm MuΩikali annwali. avviçina lill-kumitat u lill- Concert kif ukoll g˙all-impenn Programm li kien imΩewwaq kummissjoni banda fejn Ωvelalna internazzjonali. Fl-24 ta’ Marzu sar b’attrazzjoni muΩikali permezz tas- li kien hemm interess qawwi minn il-Home Concert fejn din is-sena sur David Morris ‘World Whistling xi baned barranin li jsir skambju fl-okkaΩjoni tal-10 anniversarju Champion’. Kienet serata ori©inali mal-Banda tag˙na. Il-kumitat ˙ass mill-˙atra ta’ Mro. David Agius, g˙all-a˙˙ar u ntlaqg˙et ferm tajjeb minn dawk preΩenti g˙al dan ilprogramm. Il-˙biberija li nibtet bejn is-sur Morris u l-Banda tag˙na tant kibret li ftit ©img˙at ilu waqt li konna g˙addejjin b’kunçert ©ewwa s-sala tal-Banda jitfaçça David flimkien mas-sinjura tieg˙u. Kienet sorpriΩa ferm sabi˙a u bla dubju lftit mumenti li kellu ©ewwa l-kaΩin er©ajna ©eddidna l-esperjenza sabi˙a li kellna flimkien. Minbarra dan l-artist ta’ fama internazzjonali, is-sena l-o˙ra kellna wkoll mistiedna l-Banda St. Kevern Brass Band minn ©ewwa Cornwall 47 Is‐Sur Rokku Camilleri jippreΩenta t‐trofew lis‐Sur Manswet Zammit b˙ala l‐Bandist tas‐Sena 2006.

Is‐Sur David Morris, ‘Whistling World Champion’ li kien wie˙ed mill‐ mistednin barranin g˙all‐festa tas‐sena l‐o˙ra. Is‐Sur Morris akkumpanja lill‐Banda Re Ìor© V waqt il‐Programm Strumentali nhar l‐10 ta’ Awissu.

b˙ala Surmast Direttur tal-Banda tag˙na, dan ilkunçert sinfoniku sar ©ewwa s-Sala Robert Samut.

Kienet okkaΩjoni sabi˙a o˙ra fejn spikkat l-g˙aΩla talmuΩika, ˙afna minnha kkomponuta mill-istess Surmast Agius. Ftit jiem wara kellna impenn ie˙or fuq stedina din id-darba tas-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙, bil-mi©ja ta’ lIsqof Pawlu Cremona ©ewwa l-Imqabba. Serata o˙ra li ntlaqg˙et ferm tajjeb b’g˙aΩla ta’ muΩika adattata g˙allokkaΩjoni. Matul dawn l-a˙˙ar ©img˙at komplejna bilpreparamenti kemm g˙all-impenji li kellna fl-Italja kif ukoll programm strumentali li g˙andna preparat g˙allFesta.

Qabel ma ntemmu dan l-artiklu nag˙mlu appell b’mod speçjali lill-©enituri sabiex tibag˙tu lil uliedkom jitg˙allmu l-muΩika b’xejn ©ewwa l-kaΩin tag˙na.

In˙e©©u wkoll lill-bandisti tal-post sabiex matul is-sena nag˙mlu daqsxejn sforz u nkunu aktar regolari g˙allkunçerti. A˙na nifhmu li ˙afna mill-bandisti jkunu impenjati, min b’xog˙ol u min bi studju, u napprezaw mhux ftit is-sagrifiççji li kull wie˙ed jag˙mel. Però huwa permezz t’hekk li l-livell tal-Banda jiΩdied.

Nag˙lqu dan il-messa©© billi b˙as-soltu nistiednu lil

Il‐Banda Re Ìor© V tidher iddoqq siltiet muΩikali ©ewwa s‐Sala Paolo VI waqt l‐udjenza privata mal‐Papa Benedittu XVI ©ewwa l‐Vatikan.

Il‐partitura ta’ l‐‘Innu Santa Marija Mtellg˙a s‐Sema’ ta’ Mro. David Agius

kul˙add sabiex matul il-jiem tal-Festa nakkumpanjaw il-baned kollha mistiedna. B’mod speçjali nistednukom sabiex tattendu g˙all-programmi strumentali kemm talBanda tag˙na kif ukoll tal-Banda IngliΩa li din is-sena ser tkun il-mistiedna speçjali tag˙na.

Viva l-Banda Re Ìor© V ta’ l-Imqabba

Palma Garage Professional Car Repair Centre Low Bake Oven Spray Painting Jig Alignment Panel Beating 48

Tel: 2168 0089 Mobile: 9944 9461

Programm Vokali u Strumentali mill‐Banda Re Ìor© V

nhar l‐10 ta’ Awissu 2007 Hymn

Innu lil Marija Assunta

Hymn

Innu lil ÌuΩeppi Galea – Fundatur tal-Banda

L. Farrugia V. Galea

Sopran: Priscilla Anne Madiona, Tenur: Stefano Calleja Overture Suite Preghiera

French Comedy

K. Bela

Carmina Burana

K. Orff

Ave Maria

J. Fenech

Singer: Tenor Andrew Sapiano March

Maltese Cross

A. Isca

Directed by Andy Isca Overture Big Band Piece

Maltesina At the Gramlin Ball

C. Pace Charles Lee Hill

Directed by Andy Isca Incidental Music

Meditation

Mro. D. Agius

Soloist on Tublar Bells: Mr. Chris Baldacchino Song

Tomorrow Singer: Myron Josè Agius

C. Strouse Arr. Mro. D. Agius

Mister Volare

D. Mudungo

Hymn

Lil Ra˙al Twelidi

A. Camilleri

Hymn

Innu tal-Banda

A. Camilleri

Selection

Mro. D. Agius A.Mus L.C.M A. Mus. V.CM ( Hons) ALCM Surmast Direttur

49

It-Tnejn, 30 ta’ Lulju: BIDU TAL-KWINDIÇINA – JUM IT-TFAL 6.00pm

8.00pm 8.00pm

Quddiesa Kantata li fiha jsiru l-preΩentazzjoni u t-tberik tat-trabi u tat-tfal lill-Madonna. Iqaddes u jmexxi l-funzjoni l-Wisq Rev. Dun Nazzaren Caruana, Kappillan. Il-Funzjoni tag˙laq billi l-©enituri jpo©©u l-fjuri u x-xema’ li jkun ©abu mag˙hom quddiem l-Istatwa tal-Madonna.

Ting˙ata Santa – tifkira lill-©enituri tat-tfal li jkunu ˙adu sehem fil-funzjoni.

Mixg˙ela tal-Knisja u tal-KaΩin tas-Soçjetà Santa Marija u Banda Re Ìor© V. Lejla Maltija fil-pjazza ta’ quddiem il-KaΩin. Jie˙u sehem l-aqwa talent Malti.

MATUL IL-ÌRANET TAL-KWINDIÇINA 8.00pm

Mixg˙ela tal-faççata tal-Knisja u l-KaΩin tas-Soçjetà.

Il-Óamis, 9 ta’ Awissu: JUM IL-ÓRUÌ TA’ L-ISTATWA 7.30pm

To˙ro© l-Istatwa artistika u devota ta’ Santa Marija fuq iz-zuntier, fejn ti©i milqug˙a mill-Banda Re Ìor© V bid-daqq ta’ innijiet marjani. Tie˙u sehem ukoll is-Sopran Imqabbi, is-Sinjorina Francesca Farrugia. Wara, il-Banda mmexxija minn Mro. David Agius tkompli tferra˙ it-toroq tar-ra˙al b’marçi brijuΩi.

Il-Ìimg˙a, 10 ta’ Awissu: JUM IL-BANDA 8.15pm 8.45pm

Il-Banda Re Ìor© V tag˙mel març qasir minn fejn il-Bini Muniçipali tal-Kunsill Lokali g˙allpjazza tal-Knisja, San BaΩilju u l-Pjazza ta’ quddiem il-KaΩin.

Wara li nassistu g˙all-wasla tal-mistednin distinti, il-Banda Re Ìor© V ta˙t id-direzzjoni ta’ Mro. David Agius tag˙ti bidu g˙all-Programm Vokali u Strumentali Annwali. Wara jsir riçeviment li g˙alih mistiedna s-soçji, benefatturi u partitarji nisa u r©iel kollha.

Is-Sibt, 11 ta’ Awissu: L-EWWEL JUM TAT-TRIDU 8.30pm

Il-Banda San ÌuΩepp ta’ Óal Kirkop, ta˙t id-direzzjoni ta’ Mro. Brian Cassar, tibda març brijuΩ minn quddiem il-KaΩin g˙al madwar diversi toroq fir-ra˙al li jer©a’ jispiçça quddiem il-KaΩin.

Il-Óadd, 12 ta’ Awissu: IT-TIENI JUM TAT-TRIDU 8.30pm

Il-Banda Sant’Elena ta’ Birkirkara, ta˙t id-direzzjoni ta’ Mro. Joseph Vella tibda març brijuΩ minn quddiem il-KaΩin g˙al madwar it-toroq ewlenin tar-ra˙al li jer©a’ jispiçça quddiem ilKaΩin.

It-Tnejn, 13 ta’ Awissu: IT-TIELET JUM TAT-TRIDU 8.30pm

8.45pm

Il-Banda tas-Soçjetà Santa Marija, il-Banda Re Ìor© V, ta˙t id-direzzjoni ta’ Mro. David Agius tibda l-març tradizzjonali ta’ l-a˙˙ar tridu organizzat u mmexxi miΩ-Ωg˙aΩag˙. B˙as-soltu, jakkumpanja l-març il-briju tas-soçji u partitarji flimkien ma’ sorpriΩi ©odda.

Il-Banda IngliΩa mistiedna g˙all-Festa ta’ din is-sena, St. Stythians Brass Band minn Cornwall, ta˙t id-direzzjoni ta’ Mro. Derek Johnston tesegwixxi programm qasir ©ewwa l-pjazza.

It-Tlieta, 14 ta’ Awissu: LEJLET IL-FESTA 8.00pm 8.15pm 10.15pm

Il-Banda San Mikiel ta’ ÓaΩ-Ûabbar, ta˙t id-direzzjoni ta’ Mro. David Agius tibda març mattoroq ta’ l-Imqabba.

Il-Banda IngliΩa, St. Stythians Brass Band minn Cornwall, ta˙t id-direzzjoni ta’ Mro. Derek Johnston tesegwixxi Programm Strumentali ©ewwa l-pjazza.

Programm Strumentali mill-Banda San Mikiel ta’ ÓaΩ-Ûabbar, dejjem ta˙t id-direzzjoni tasSurmast Direttur Mro. David Agius.

L-Erbg˙a, 15 ta’ Awissu: L-GÓID TA’ L-ASSUNTA 12.00pm 6.00pm 6.00pm

6.45pm 7.15pm

8.45pm

10.30pm

Il-Banda Re Ìor© V g˙al darb’ohra mmexxija minn Mro. David Agius, tibda l-març popolari ta’ filg˙odu minn quddiem il-KaΩin g˙al madwar it-toroq prinçipali tar-ra˙al.

Il-Banda Queen Victoria taΩ-Ûurrieq, ta˙t it-tmexxija ta’ Mro. Alfred Farrugia tibda març minn Triq Valletta sal-pjazza.

Il-Banda De Rohan ta’ ÓaΩ-Ûebbu©, ta˙t id-direzzjoni ta’ Mro. Ronnie Debattista tibda març minn Triq Santa Katarina sal-pjazza, tid˙ol fiz-zuntier tal-Knisja u tilqa’ l-˙ru© ta’ l-Istatwa artistika u devota ta’ Santa Marija b’innijiet marjani. Wara, il-banda tkompli takkumpanja lIstatwa tul il-purçissjoni.

Hekk kif iΩ-Ωew© baned mistiedna jaslu fil-pjazza, ikomplu jdoqqu wara xulxin sa quddiem ilKaΩin tas-Soçjetà Santa Marija.

Il-Banda Queen Victoria taΩ-Ûurrieq ta˙t id-direzzjoni ta’ Mro. Alfred Farrugia ssellem lIstatwa Titulari minn fuq il-plançier bid-daqq ta’ l-Ave Maria u innijiet ohra. Tie˙u sehem ukoll is-Sopran Francesca Farrugia.

Malli l-Istatwa tasal quddiem il-KaΩin, il-Banda Queen Victoria mmexxija minn Mro. Alfred Farrugia tesegwixxi l-Innu l-Kbir lil Marija Mtellg˙a s-Sema, kompoΩizzjoni ta’ Chev. Mro. George Martin, fuq kliem tal-W.R. Patri J.M. Ghigo. Jie˙u sehem il-Baritonu Piju Dalli , itTenur Andrew Sapiano kif ukoll il-Kor Parrokkjali San ÌuΩepp tal-Kalkara ta˙t id-direzzjoni tas-Sur Samuel Bezzina. Wara l-istess Banda tkompli bil-Programm Strumentali.

Wara ringrazzjament ©ewwa l-Knisja mill-membri u ammiraturi tan-nar, il-Banda IngliΩa, St. Stythians Brass Band minn Cornwall, mmexxija minn Mro. Derek Johnston tkompli tallegrana b’siltiet ta’ muΩika le©©era quddiem il-KaΩin.

L-Erbg˙a, 22 ta’ Awissu: L-OTTAVA TAL-FESTA 7.30pm

Mixg˙ela tal-faççata tal-Knisja kif ukoll tal-KaΩin tas-Soçjetà Santa Marija u Banda Re Ìor© V. Nag˙lqu l-Festa ta’ din is-sena b’serata ta’ kant u divertiment quddiem il-KaΩin.

Mallia Petrol Station Pjazza San Nikola, Si©©iewi Tel: 2146 7764

G˙al kull bΩonn fil-karrozza tieg˙ek, asal wasla s’g˙and Mallia Petrol Station fil-Pjazza tas-Si©©iewi fejn issib kull ˙a©a li tin˙tie© g˙all-karozza tieg˙ek, u issa jixtiequ j˙abbru li g˙andhom batteriji ta’ barra g˙all-karozzi kollha li jibdew bi prezzijiet ta’ Lm18.50.

Kif ukoll: Silencers g˙all-karrozzi kollha Crash Helmets kbar u Ωg˙ar Kull kwalità ta’ Ωjut Tyres ©odda ta’ kwalunkwe daqs G˙odod Tiswija ta’ Tyres fil-pront b’apparat modern Aççessorji u ‘spare parts’ ta’ kull kwalità G˙andek issib ukoll muturi u karrozzi g˙all-bejg˙

Self Service

Mit-Tnejn sal-Óadd il-lejl kollu

I N D U R AT U R I G˙all-materjal ta’ l-induratura irrikorru g˙and:

Theuma House, 302 St. Paul Street, Valletta VLT 07, Malta.

Tel: 21234075, 21236605 Fax: 21244201

It-Tnejn, 30 ta’ Lulju: Bidu tal-Kwindiçina – Jum it-Tfal 6.00pm

6.30pm

Issir il-preΩentazzjoni u tberik tat-trabi u tfal lillMadonna. Imexxi l-W. Rev. Kappillan Dun Nazzaren Caruana, Quddiesa Solenni g˙at-tfal tal-parroçça. Talba tal-Kwindiçina, Innu u Barka Sagramentali.

It-Tlieta, 31 ta’ Lulju: Jum iΩ-Ûg˙aΩag˙ 6.30 pm

Quddiesa bis-sehem taΩ-Ωg˙aΩag˙ minn Rev. Fr. Trevor Fairclough. Talba tal-Kwindiçina, Innu u Barka Sagramentali.

Il-Óamis, 2 ta’ Awissu: GriΩma tal-Morda 6.30pm

Quddiesa li fiha ji©i amministrat is-Sagrament tal-Morda. Huma m˙e©©a sabiex jattendu l-anzjani u l-morda tar-ra˙al. Imexxi Rev. Carmel Zammit O.P. Talba tal-Kwindiçina Innu u Barka.

Il-Ìimg˙a, 3 ta’ Awissu: Jum it-Tifkira tas-soçi u benefatturi 6.30pm

Quddiesa kantata mmexxija minn Rev. Patri Joseph Zahra O.P., b’suffra©ju g˙all-erwie˙ tassoçji u benefatturi mejtin. Talba tal-Kwindiçina, Innu u Barka Sagramentali.

L-Erbg˙a, 8 ta’ Awissu: Jum l-G˙aqda tan-Nar 6.30pm

Quddiesa g˙all-membri ta’ l-G˙aqda tannar mill-W. Rev. Kappillan Dun Nazzaren Caruana. Talba tal-Kwindiçina, Innu u Barka Sagramentali.

Il-Óamis, 9 ta’ Awissu: Óru© ta’ l-Istatwa 6.30pm 7.30pm

Quddiesa kantata, talba tal-Kwindiçina u Barka.

Isir il-˙ru© solenni ta’ l-Istatwa ta’ Santa Marija u wara jitkanta l-Innu Ave Maris Stella u lAntifona.

Il-Ìimg˙a, 10 ta’ Awissu: Jum il-Familji 6.00pm

Quddiesa bis-sehem tal-familji tal-parroçça.

Talba tal-Kwindiçina u Barka Sagramentali.

Is-Sibt, 11 ta’ Awissu: L-ewwel Jum tat-Tridu 6.30pm

Quddiesa solenni mill-W. Rev. Kanonku Carmel Attard. Wara, talba tal-Kwindiçina, Innu, Salve Re©ina, Litanija, Antifona u Barka Sagramentali.

Il-Óadd, 12 ta’ Awissu: It-Tieni Jum tat-Tridu 8.30am 6.00pm

(Quddies b˙al nhar ta’ Óadd) Quddiesa kantata.

Quddiesa solenni mill-W. Rev. Kanonku Carmel Attard. Wara, kollox b˙all-jum ta’ qabel.

It-Tnejn, 13 ta’ Awissu: It-Tielet Jum tat-Tridu 8.00am 6.30pm

Quddiesa kantata.

Quddiesa solenni mill-W. Rev. Kanonku Carmel Attard. Wara, kollox b˙all-jum ta’ qabel.

It-Tlieta, 14 ta’ Awissu: Lejlet il-Festa 8.00am

6.30pm

Quddiesa solenni mill-W. Rev. Kappillan Dun Nazzaren Caruana. Wara jitkanta t-Te Deum u l-Antifona “Beata Mater”.

TranΩulazzjoni solenni tar-relikwa, immexxija mill-W. Rev. Mons. Joseph Bugeja. Wara, quddiesa kantata, Salve, Litanija u Çelebrazzjoni Ewkaristika.

L-Erbg˙a, 15 ta’ Awissu: Jum il-Festa 7.00am 8.00am 9.15am 10.00am 11.00am 5.00pm 6.00pm 7.15pm

10.15pm

Quddiesa Quddiesa Quddiesa konçelebrata solenni bil-pani©ierku mill-W. Rev. Mons. Joe Carabott.

Quddiesa fil-kappella ta’ San BaΩilju.

Quddiesa.

Quddiesa.

G˙asar solenni mill-W. Mons. Alex Cordina.

Salve u Litanija.

Purçissjoni bl-Istatwa Artistika, Devota u Titulari tal-parroçça mmexxija mill-istess W. Rev. Çelebrant.

Antifona u Çelebrazzjoni Ewkaristika.

L-Erbg˙a, 22 ta’ Awissu: L-Ottava tal-Festa 6.30pm

Quddiesa, RipoΩizzjoni tar-Relikwa, Te Deum u Barka.

Nota: Il-muΩika tat-Tridu, lejlet u nhar il-Festa tkun ta˙t id-direzzjoni tas-Surmast W. Rev. Patri Salv Galea O.P. Sagrament tal‐Qrar: It‐Tlieta, 14 ta’ Awissu, Lejlet il‐festa, ikun hawn diversi konfessuri g˙all‐Qrar bejn it‐8.30 am u l‐10.30 am, u l‐4.30 pm u s‐6.30pm.

53

For all types of work on marble and granite, like staircases, kitchen tops, monuments, memoirs, window sills, facades, vanity units.

Visit our Showroom at Labour Avenue, Naxxar 10% Discount till 31st December

L‐Arti Marjana Matul is‐Snin kitba ta’ Joe Chetcuti

Ir-rappreΩentazzjoni artistika talVer©ni Mbierka Marija, kemm filpittura, fl-iskultura u arti o˙ra hi bilwisq abbundanti.

L-Arti Marjana bdiet kmieni fl-Era Kristjana. Barra li nsibu xi skrizzjonijiet u ta˙ΩiΩ linejari li jirreferu g˙all-Omm Ìesù, insibu wkoll, fil-katakombi tpin©ija impressjonanti tal-Omm u l-Iben li qed ji©u invistati mit-tliet Slaten Ma©i. Wa˙da mill-

ta’ l-Univers, Sultana tas-Sema, eçç.

Il-Papiet donnhom ˙adu pjaçir b’din it-tema; sa˙ansitra l-Papa Ìwanni VII kien ried li jpin©ulu kwadru talMadonna bil-kuruna ta’ imperatriçi fuq rasHa. Ried ukoll li jpin©u lilu stess inklinat ˙afna lejn l-art qisu xi lsir. IlPapa Ìwanni VII ipproklama lilu nnifsu b˙ala lsir tal-Madonna, skjav tal-Ver©ni Mbierka.

‘Marija fil‐Glorja’ – Pittura li tinsab fis‐sala prinçipali tal‐kaΩin.

56

pitturi fuq ˙ajt tal-katakombi hija dik fejn turi l-Madonna bil-Bambin li f’idu x-xellugija qed iΩomm romblu, filwaqt li b’subg˙ajH il-werrej ta’ idu lleminija qed juri stilla mpin©ija fuq ras Marija Ommu. Din il-pittura li tinsab fil-katakombi ta’ Santa Prixilla tpin©iet fit-tieni seklu ta’ l-Era Kristjana. Flistess pittura, mal–figuri tal-Madonna u l-Bambin hemm ukoll pittura ta’ ra©el.

Dwar din il-figura ta’ ra©el, kien hemm (u g˙ad hemm) kontroversja kbira fuq min hu dan ir-ra©el? IΩaija? San Ìwann il-Battista? Xi Appostlu? ... u lkontroversja tkompli.

Kien fil-belt ta’ Efesu li bdiet l-Arti Marjana. Kienu tpin©ijiet rudimentali, imma aktar ’il quddiem, fi Ωmien ilPapa Sistu, il-pittura li turi l-Madonna g˙amlet avvanz kbir min˙abba limpenn ta’ l-istess Papa. Il-Papa Sistu kien ordna li jsiru xbiehat tal-Madonna bil-muΩajk, mal-˙itan tal-BaΩilika ta’ Santa Marija Maggiore. Mis-seba’ sattnax-il seklu, il-Madonna kienet ti©i mpin©ija bit-tema ta’ Re©ina: Sultana tad-Dinja, Sultana ta’ l-An©li, Sultana

Ma rridux ninsew li g˙all-˙abta tasseba’ seklu qamet kontroversja kbira fil-knisja tal-Lvant dwar l-arti sagra.

L-insara nqasmu f’Ωew© kampijiet opposti; dawk li ma riedux aktar xbiehat u dawk li riedu li l-arti tkompli. Dawk li ma riedux aktar xbiehat kienu jsostnu li min iqim xbieha jkun idolatra. Ilkontestazzjoni kienet feroçi u kellu jkun il-Konçilju ta’ Niçea II li jiddeçiedi favur l-arti reli©juΩa. Il-Konçilju Vatikan II fid-dokument ‘Lumen Gentium’ insibu referenza g˙al dik id-deçiΩjoni li kienet ittie˙det fil-Konçilju ta’ Niçea II favur l-arti nisranija. Fil-‘Lumen Gentium’ insibu hekk: “... dawk id-digrieti li ©ew stabbiliti fiΩ-Ωminijiet tal-qedem rigward il-venerazzjoni tal-kwadri ta’ Ìesù, tal-Madonna u tal-qaddisin g˙andhom ji©u osservati b’reqqa kbira (L.G. Nru. 67).”

G˙all-a˙˙ar tal-Medju Evu, il-pitturi u l-iskuturi bdew ipin©u u jiskolpixxu xbiehat tal-Madonna ta’ ©miel liema b˙alu. Fost l-artisti l-kbar insibu lil Fra Angelico li kontra kif kien isir flikoni tal-qedem, beda jpin©i Madonni

l-©miel tag˙hom b’naturalezza kbira.

L-imma©ini tal-Madonna, b’wiçç Ωag˙Ωug˙ kemm jista’ jkun uman imma fl-istess ˙in kemm jista’ jkun ˙elu, bdiet ti©i mpin©ija fuq ˙afna materjal differenti: parçmina, tila, injam, ir˙am, ˙©ie©, eçç. Il-knejjes u l-katidrali bdew jimtlew bix-xbiehat tal-Madonna. Itteologija ta’ l-arti sagra, speçjalment fejn tid˙ol ix-xbieha tal-Madonna (fost dawk ta’ l-an©li u l-qaddisin) hi din: “Min iqim ix-xbieha jkun qed juri qima lejn min tirrappreΩenta x-xbieha u mhux lixxbieha nnifisha.” Din id-dikjarazzjoni nsibuha fil-‘Lumen Gentium’ li kkwota mill-kitba ta’ San BaΩilju, sekli qabel.

Fil-©rajja tad-dehra tal-Madonna ©ewwa Gwadalupe, il-Ver©ni Marija stess uriet kemm g˙andHa g˙al qalbha l-Arti Marjana, meta Hi stess irregalat pittura tag˙Ha stess fuq in-na˙a ta’ ©ewwa tattilma li kien jilbes Diego.

Fil-gΩejjer tag˙na ma bqajniex lura li npin©u kwadri u nag˙mlu statwi sbie˙ u ˙elwin tal-Ver©ni Marija biex bihom nimlew in-niçeç u nΩejnu l-knejjes tag˙na. InΩid ng˙id ukoll li kwadru ta’ l-Assunta f’dak iΩ-Ωmien kien f’kappella Ωg˙ira fl-in˙awi ‘Ta’ Pinu’ f’G˙awdex, li l-Madonna tkellmet u wriet ix-xewqa tag˙Ha lil tfajla ra˙lija jisimha Carmela Grima. Illum dik il-kappella Ωg˙ira saret Santwarju BaΩiliku ta’ kobor imponenti, wa˙da mill-isba˙ knejjes ta’ Malta u G˙awdex.

‘Il‐Konvoj ta’ Santa Marija’ li tinsab ©ewwa l‐kaΩin.

Marija fil‐Fidi

Ìimg˙a Marjana 2007 siltiet mid‐diskors ta’ Lorraine Bezzina ‐ Lajka

Fil-Óajja, li timxi wara Ìesù jew li tipprova timxi fuq il-passi tal-Madonna, qatt m’hu façli. L-aktar meta t˙ossok li qed timxi kontra kull kurrent. Però dan kollu qatt u qatt m’hu ta’ xejn.

Lorraine Bezzina, illum armla, omm ta’ Ωew©t itfal qasmet dawn il-ftit esperjenzi flimkien mag˙na fl-ewwel laqg˙a tal-Ìimg˙a Marjana organizzata ©ewwa l-Isptar il-Qadim bejn l-14 u 19 ta’ Mejju 2007. Lorraine, is-seba’ wild fost disat a˙wa (˙ames subien u erba’ bniet), iΩΩeww©et ta’ età Ωg˙ira ta’ tmintax-il sena. Forsi ftit kienet g˙adha taf x’toffri d-dinja. Kienet viçin ˙afna tal-©enituri tag˙ha l-aktar ta’ ommha. Il-˙ajja g˙al Lorraine ma kinitx wa˙da façli u feliçi.

Insemmu biss li wara sena Ωwie©, Lorraine ˙ar©et tqila iΩda sfortunatament korriet. Sitwazzjoni li t-tobba ddeskrivew b˙ala miraklu li hi g˙adha ˙ajja g˙aliex is-sitwazzjoni tag˙ha ma kinitx façli. Ftit wara xi nies da˙lulha d-dar u serquha.

Biss kien f’dawn iΩ-Ωminijiet li skopriet lil Ìesù. Ìesù… teΩor imprezzabbli li ˙add ma seta’ jisraqulha.

Jekk ma jkollokx lil Ìesù qrib tieg˙ek, jista’ jkollok kull ma toffri d-dinja imma jkun jonqsok l-isba˙ ˙a©a…ilveru fer˙ u paçi. Ìesù Hu l-uniku skop g˙all-˙ajja tag˙na. Ìesù g˙andu jkun fl-ewwel post fil-qalb tag˙na. G˙aliex Hu biss jaf joffri l-veru paçi. Ming˙ajr Ìesù l-˙ajja tag˙na ma fiha l-ebda skop.

Lorraine semmiet ftit esperjenzi minn tag˙ha fejn tisboq fuq kollox lim˙abba u l-fidi li g˙andna jkollna f’Marija Omm Ìesù u f’Ìesù nnifsu.

Semmiet ©rajja ta’ meta marret g˙and ommha. Quddiem xbieha tal-Madonna fil-kçina, omm Lorraine kienet po©©iet ˙afna fjuri milli kienet tatha o˙tha lo˙ra. Ìara li Lorraine hija wkoll kellha ©nien Ωg˙ir li iΩda ma riedx iwarrad.

X’˙in sabet ru˙ha quddiem dan ilkwadru, Lorraine daret fuq il-Madonna u qaltilha, “Mill-©nien tieg˙I ma tridx fjuri?” Óa©a ta’ l-g˙a©eb wara ftit

jiem il-©nien beda jwarrad u jag˙mel fjuri sbie˙.

Il-providenza ta’ Alla hija kbira g˙aliex Alla jisma’ t-talb li a˙na nag˙mlulu. U hekk ©ara f’din lesperjenza pjuttost ta’ dwejjaq meta Lorraine tilfet lil Ωew©ha. Kien g˙ad kellu 42 sena. Miet propju ˙dejha stess f’jum Kristu Re. Óalla lil Lorraine b’Ωew©t itfal Ωg˙ar xi trabbi. Qatt ma naqasha xejn. Kienet forsi anke lg˙ajnuna ta’ ommha stess li g˙enet lil Lorraine to˙or© minn dan id-dwejjaq.

l-egoiΩmu jwassalna biex nitbieg˙du minn Alla b˙alma ©ralu propju Luçiefru.

Kien l-isba˙ an©lu li ˙alaq Alla imma legoiΩmu u s-suppervja tieg˙u wassluh sabiex jinfired minn Alla. Irridu nkunu b˙al Marija li g˙alkemm kienet taf li Hi kienet il-mag˙Ωula ta’ Alla sabiex issir Ommu, ma tkabbritx iΩda malli saret taf li l-qariba tag˙ha EliΩabetta kienet ser tiled u jkollha tarbija, mill-ewwel marret Hi stess sabiex tg˙inha. U kellha ra©un li t-tarbija f’©uf EliΩabetta

Is‐Sinjura Lorraine Bezzina tindirizza lill‐mi©emg˙a dwar ‘Marija fil‐Fidi’ b˙ala wa˙da mil‐laqg˙at matul il‐Ìimg˙a Marjana 2007 organizzata mis‐Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ Santa Marija.

Kienet tg˙idilha li Ìesù ˙a lil Ωew©ha sabiex ikun tieg˙u fil-Ìenna.

Huwa propju dan il-messa©© li riedet twassal Lorraine fil-messa©© tag˙ha.

A˙na lkoll a˙na ulied Alla u flimkien g˙andna setg˙a kbira li l-ebda ta˙sir ma jista’ jag˙mlilna ˙sara. A˙na ulied adottivi ta’ Alla u dan g˙andu jag˙mlilna kura©© kbir. Ìesù meta kien fostna f’din id-dinja qajjem ilmejtin mill-mewt, fejjaq iz-zopop, u l-ebda ta˙sir ma g˙amillu ˙sara. Hekk l-istess a˙na g˙aliex a˙na ulied adottivi ta’ Alla l-Missier tag˙na.

Sfortunatament il-bniedem huwa egoist u ja˙seb biss fih innifsu. Dan

tifra˙. Kien hawnhekk li Marija lissnet dak il-kantiku sabih ta’ tif˙ir lil Alla.

“Ru˙i tfa˙˙ar il-kobor tal-Mulej u tifra˙ f’Alla s-Salvatur tieg˙i ...”

Irridu nag˙mlu kura©© u ma naqtg˙ux qalbna. Ma rridux inçedu g˙al dak li toffri d-dinja g˙aliex a˙na m’a˙niex ta’ din id-dinja imma rridu mmorru ngawdu lil Alla g˙al dejjem.

Huwa l-ispirtu li jrid imexxina fit-triq it-tajba.

A˙na familja wa˙da u flimkien jirnexxilna jkollna skop fil-˙ajja tag˙na.

Skop li jwassalna g˙al veru fer˙ u paçi li jkollna meta nkunu qrib ta’ Ìesù u ta’ Ommu Marija.

57

do not waste your time going around stop at

where you will find

everything under one roof More brands available...

Qrendi Road, Ûurrieq (Ódejn l‐Armerija) ZRQ 04. Tel / Fax: 21 642465

The Garage Door People

We supply ALL types of doors in PVC coated and galvanised steel and AUTOMATE them with REMOTE CONTROL, MAGNETIC KEY and CARD ACCESS systems

FGP LIMITED - GARAGE DOORS & ROLLER SHUTTERS 49, VALLETTA ROAD, LUQA LQA 05 TEL: 2166 7107-8, 2167 3627 FAX: 2167 5384

Marija Mudell

Ìimg˙a Marjana 2007 siltiet mid‐diskors ta’ Dun Anton Gouder ‐ Provigarju

Kultant meta n˙arsu lejn il- Marija meta semg˙et lill-an©lu dan il-kliem? Il-Madonna we©bitu, kwadri tal-Madonna nsibu lill- jg˙idilHa hekk wie©bet, “kif jista’ “Ikun minni skond kelmtek”. U xi Madonna b˙ala Mara ˙elwa, qisu jkun dan ladarba jien ma nag˙rafx tfisser din is-sentenza? Mhux qed mhux mara soda jew mhux mara ra©el?” Marija kienet miΩΩew©a lil nifhmek imma jekk qed tg˙id hekk ta’ sinsla qawwija.

Mentri fl- ÌuΩeppi però ma kinux g˙adhom IVA. Issa din trid tkun karattru Evan©elju, lill-Madonna nsibuHa joqog˙du flimkien g˙aliex il-Lhud dg˙ajjef biex tg˙id hekk jew trid b˙ala mara ta’ karattru sod ˙afna. kellhom id-drawwa li meta jiΩΩew©u tkun mara ta’ karattru sod u ta’ U g˙alhekk g˙andna g˙alfejn jag˙mlu sena ma jg˙ixux flimkien. grazzja kbira ma’ Alla l-Imbierek! nag˙ΩluHa b’mudell tag˙na. U Allura ma kienx ikun jista’ jkollhom Trid tkun ta’ karattru dg˙ajjef biex mhux mudell g˙an-nisa biss imma relazzjoni bejniethom u g˙alhekk ikollok esperjenza b˙al din, tag˙mel anke g˙all-ir©iel.

M’g˙andniex ma setax ikollhom tfal. G˙alhekk mistoqsijiet u flok jispjegahomlok in˙ossuna strambi li jkollna mara, Marija wie©bet lill-an©lu “…kif jg˙idlek misteru akbar, u tibqa’ ma il-Madonna, li nag˙ΩluHa b˙ala l- jista’ jkun dan la jiena ma nag˙rafx tifhem xejn u tg˙id, “Ikun minni mudell tag˙na. Fejn mudell tag˙na? ra©el” Mela meta qalilHa Sliem skond kelmtek” Mhux g˙ax fhimt Mudell tag˙na fl-im©iba tag˙Ha ma’ G˙alik flok spjegalHa qalilHa xi imma g˙ax nemmen. Dan huwa lAlla l-Imbierek. G˙aliex a˙na din ˙a©a itqal u meta we©bitu kompla ewwel episodju fejn a˙na nistg˙u l-aktar li tinteressana nie˙du lil Marija b˙ala fil-Madonna.

A˙na mudell. nippruvaw nimitawHa Fil-˙ajja tag˙na, lill-Madonna fuq kif Hi niltaqg˙u ma’ ˙afna ©abet ru˙Ha ma’ Alla laffarijiet li ma nistg˙ux Imbierek. nifhmuhom. Per eΩempju L-ewwel darba li xi diΩgrazzja. Mara jew niltaqg˙u ma’ Marija ra©el li forsi jkunu twajba, fl-Evan©elju hi meta lji©rilhom xi ˙a©a. Imma an©lu Gabrijel dehrilHa g˙aliex? Jew xi ˙add li jg˙ix u ˙abbrilHa li ser issir ˙ajja forsi mhux daqshekk Omm Alla. L-ewwel ma tajba, dejjem ji©ieh kollox beda jitkellem l-an©lu u tajjeb … in-negozju tieg˙u qalilHa, “Sliem g˙alik Il‐Provigarju Dun Anton Gouder jitkellem fuq Marija b˙ala l‐Mudell tag˙na dejjem jikber eçç. Fil-˙ajja Marija g˙ax inti sibt waqt il‐Ìimg˙a Marjana 2007. tag˙na niltaqg˙u ma’ ˙afna grazzja quddiem Alla.”.... sellmilHa. jg˙idilHa, “il-qawwa ta’ l-Ispirtu affarijiet li ma nifhmuhomx. Imma U x’©aralha Marija meta semg˙et s-Santu tinΩel fuqek u tix˙et id-dell a˙na g˙andna ng˙idu “Mulej ma lill-an©lu jg˙idilha hekk? In˙asdet, tag˙ha fuqek. Int ser ikollok iben nifhimx imma g˙andek ra©un.” Ma t˙awdet u beΩg˙at. L-an©lu kompla g˙aliex l-Ispirtu s-Santu ser jinΩel nistax nifhem imma jiena nemmen jg˙idilHa, “TibΩax Marija g˙ax Inti fuqek. Din hija ˙afna itqal! G˙aliex u ninsab çert li inti g˙andek ra©un. sibt grazzja quddiem Alla. Int ser din qatt ma nstemg˙et li ser ikollok Imma jrid ikollna rabta ma’ Alla likollok Iben u ssemmieh Ìesù.” iben permezz ta’ l-Ispirtu s-Santu. Imbierek biex naslu li ng˙idu hekk.

Mela g˙aliex l-an©lu qalilHa “Sliem A˙na din il-©rajja ilna nisimg˙uha Fil-˙ajja tag˙na normali a˙na rridu G˙alik”, Marija in˙asdet u l-an©lu minn meta twelidna, ilna elfejn sena, nippruvaw inkunu qrib ta’ Ìesù biex flok fissrilHa xi tfisser Sliem G˙alik ng˙iduha qisha mhu xejn imma hija meta jinqala’ xi ˙a©a, dak li nkunu mimlija bil-grazzja, qalilHa xi ˙a©a xi ˙a©a kbira ˙afna li ma setg˙etx ©emmajna bl-im˙abba ta’ Alla u bir˙afna itqal. L-an©lu qalilHa, “Sibt tifhimha. Mela l-an©lu flok jg˙inha rabta tag˙na ma’ Alla tkun tiswielna grazzja quddiem Alla. Int ser ikollok beda jkompli j˙awwadHa. Mela l- biex ma nitkissrux, ma nitfarkux, ma Iben u ssemmieH Ìesù.” Din hi ewwel l-an©lu sellmilHa. Imbag˙ad nitilfux il-fidi u ma nitilfux lil Alla. ˙afna itqal li ji©i l-an©lu u jg˙idlek flok fissrilha qalilha li ser ikollHa Iben Mela xi jfisser il-kliem ikun minni li ser ikollok Iben u ssemmieH Ìesù u wara permezz ta’ l-Ispirtu s-Santu. skond kelmtek. Naççetta li jiena 59 milli jg˙idlek is-Sliem G˙alik. U Ta˙sbu intom li l-Madonna fehmitu nsir Omm Alla. U b˙ala Omm Alla

TA’ BALAL PETROL SERVICE STATION GENERAL TYRE REPAIRS, ALSO NEW TYRES, LUBRICANTS, AUTO PARTS AND OTHER AUTO ACCESSORIES Prop. Emanuel Gatt

New Street, Luqa • Tel: 2180 9351

SCUDOFLEX MEMBRANE G˙andek il-bejt iqattar?

G˙andek il-kontrabejt maqsum?

Tista’ ssolvi din il-problema. UΩa l-membrane Ωebg˙a tal-pinzell u tag˙mel ix-xog˙ol int stess. Kif tag˙milha? Ting˙ata parir b’xejn ming˙and is-

SUPER S IRONMONGERY Óinijiet: img˙a Mit‐Tnejn sal‐Ì , 3.30pm – 7.00pm 6.30am – 1.00am Is‐Sibt 6.30am – 1.00pm

ta’

Triq Dun Matteolo Saliba, Ûurrieq Tel: 2168 9256 Mobile: 9949 2416 IL-PROPRJETARJI TAL-ÓANUT JAWGURAW IL-FESTI T-TAJBA LIL KULÓADD.

EUROCaterers Contact Person: Mario Attard

Sales and Rental of Slush Machines & Soft Serve Machines Testaferrata Street, Ûurrieq Tel. 2164 2647 Mob. 9982 0269 e-mail: pulsar@nextgen.net.mt

x’g˙amlet Marija? Marret g˙and il-ku©ina tag˙Ha sabiex tifta˙ar u tg˙idilha x’kien ©ralHa? Le. Marija marret sabiex tg˙in lil EliΩabetta, sabiex tkun il-qaddejja tag˙ha. Issa ejja nkunu sinçieri. Kieku lilek jidhirlek an©lu u jg˙idlek li inti ser issir Omm Alla, ta˙seb li inti ser tag˙milha ta’ qaddejja ta’ xi ˙add jew tara kif ser issib il-qaddejja g˙alik?

Inti x’kont tag˙mel?

Kieku … jien Omm Alla … arani u la tmissnix…..ara kif tkellimni.

Imma Marija marret tag˙milha ta’ seftura. Issa meta ng˙idu marret min-Nazzaret s’g˙and EliΩabetta, ma marretx b’xi karozza! Din hi umiltà. Malli Marija ˙abbrilha li ser issir Omm Alla, l-ewwel ˙sieb li ©ieHa f’mo˙˙Ha kien li t˙obb.

Tmur taqdi lil min g˙andu bΩonn. Óafna drabi a˙na meta nkunu nafu b’xi ˙add li g˙andu bΩonn l-g˙ajnuna tag˙na, ng˙idu, “jekk jg˙idli jew jitlobni ng˙inu.” Imma jekk jg˙idli!

Dan mhux dak li jrid minna Ìesù.

Fejn tara l-bΩonn anke jekk ma jg˙idlekx, ag˙ti sehmek. Fil-kaΩ ta’ Marija, EliΩabetta kienet di©à ilha sitt xhur tqila, imma Marija ma marretx tg˙idliha jiena tqila g˙andi bΩonnok. Imma kif saret taf li g˙andha bΩonn l-g˙ajnuna ma qalitx g˙alfejn ma qaltlix jew tkompli titkabbar wa˙edha.

Xejn minn dan. Meta saret taf, Marija avolja Omm Alla, marret tag˙milHa ta’ qaddejja. Dan hu mudell ie˙or.

Jien ng˙inek mhux jekk tg˙idli, g˙aliex forsi nist˙i ng˙idlek le, imma fejn tara l-bΩonn. Ag˙ti sehmek. Ìesù hekk g˙allimna. Ilkoll nafuha l-parabbola tas-Samaritan it-tajjeb.

Insibu li dak ir-ra©el qabΩu fuqu l-˙allelin u ˙allewh fl-art g˙alkwaΩi mejjet.

G˙adda qassis u baqa’ sejjer. G˙adda levita u baqa’ sejjer. G˙adda samaritan u nduna li dak g˙andu bΩonn l-g˙ajnuna u g˙enu. U Ìesù ma jg˙idx li dak ir-ra©el ta’ ma’ l-art beda jg˙ajjat g˙all-g˙ajnuna. Is-samaritan g˙enu mhux g˙ax qallu biex jg˙inu imma g˙aliex rah fil-bΩonn. U a˙na hekk irridu nag˙mlu. Lil min narawh fil-bΩonn anke jekk ma jg˙idilniex, irridu ng˙inuh. Dun Ìor© kien i˙obb jg˙id “kieku g˙andna paroli!

Waqt il-prova kollox!”. G˙alhekk meta nindunaw li xi ˙add g˙andu bΩonn l-g˙ajnuna a˙na g˙andna ng˙inuh.

Tkun qed tissogra li dak li jkun jg˙idlek tinda˙alx, ma rridx … imma b’daqshekk dan xi sogru kbir? U Marija qaltilha lil EliΩabetta x’kien ©ralha? Le. Lumiltà ta’ Marija ©eg˙litha biex iΩΩomm kollox f’qalbHa g˙aliHa. Issa ejja ng˙idu l-verità. Kieku kont inti x’kont tag˙mel? Lanqas biss tinΩel isfel imma tifta˙ it-twieqi u tibda’ tg˙id lill-©irien kollha. Ma tkunx qed tag˙mel xi ˙a©a ˙aΩina g˙aliex li ser issir Omm Alla hija a˙bar tajba. Imma Marija fl-umiltà tag˙Ha Ωammet kollox g˙aliHa. U Alla l-Missier lil Marija ppremjaha

g˙all-umiltà tag˙Ha billi nebba˙ lil EliΩabetta u EliΩabetta mill-ewwel laqg˙atHa g˙andha u qaltilHa, Kif ikun dan li Omm Sidi ti©i g˙andi?” Kif jista’ jkun li Omm Alla ti©i g˙andi. Jien suppost ni©i g˙andek. A˙seb u ara meta Marija qaltilha li marret biex taqdieha, biex isserviha!. G˙all-umiltà tag˙Ha Alla ppremjaha. Óafna drabi a˙na na˙sbu li jekk inkunu umli kul˙add jag˙mel li jrid bina. Jekk inkun umli ma nil˙aqx. Kul˙add jg˙addi minn fuq rasi. G˙ax min hu umli jafda f’Alla u jmexxieh Hu. G˙ax Marija kienet umli, Alla l-Imbierek taHa triq o˙ra u nebba˙ lil EliΩabetta. U Marija malli EliΩabetta qaltilHa kif jista’ jkun dan li Omm Sidi ti©i g˙andi, ma bdietx tifta˙ar u tg˙idilha x’kien ©ralha. Imma Marija meta ndunat li EliΩabetta taf, bdiet tfa˙˙ar ’l Alla.

Ru˙i tfa˙˙ar il-kobor tal-Mulej.

G˙aliex kull ˙a©a tajba ©ejja minn Alla. Kull ˙a©a tajba li hemm fina ©ejja minn Alla. G˙andna g˙aliex

nimitawHa lill-Madonna f’din din ir-rabta tag˙Ha ma’ Alla? A˙na l-ir©iel niddejqu li jkollna mara b˙al din b˙ala mudell g˙all-˙ajjitna?

Imbag˙ad x’©ara? ÌuΩeppi nduna li Marija kienet tqila. IlMadonna g˙ax qalet IVA lil Alla da˙let fi nkwiet kbir. ÌuΩeppi kien ra©el normali u ta’ l-affari tieg˙u. IlMadonna da˙let fi nkwiet kbir mhux g˙ax g˙amlet xi ˙a©a ˙aΩina imma g˙ax qalet IVA lil Alla. Kieku ÌuΩeppi rrapurtHa kienu j˙a©©ruHa Ωgur.

Imma g˙aliex ÌuΩeppi kien ra©el ©ust beda ja˙seb biex i˙arrabHa. U Marija ma setg˙et tag˙mel xejn g˙aliex ma setg˙etx tg˙idlu li bis-sa˙˙a ta’ l-Ispirtu sSantu. Óadd ma kien jemminHa! Ir-ra©el li tant kienet t˙obb kien qed ja˙seb ˙aΩin fiHa. Trid tkun sod jew dg˙ajjef biex issofri dan kollu?

G˙ax ˙alliet f’idejn Alla, Alla feta˙ triq. ÌuΩeppi kellu ˙olma u l-an©lu qallu, “TibΩax tie˙u g˙andek lil Marija g˙aliex dak li ser tiled Huwa opra ta’ l-Ispirtu s-Santu.”

Pjuttost naΩΩarda ng˙id li ÌuΩeppi kellu fidi akbar minn ta’ Marija g˙aliex Marija rat an©lu imma ÌuΩeppi ˙olom ˙olma. Dan seta’ qam fil-g˙odu u jg˙id, “...u iva din kienet ˙olma!”, u ma jag˙tix kaΩ. ÌuΩeppi kien ra©el ©ust, bniedem tajjeb ˙afna Induna li dik il-˙olma ©ejja minn Alla U ÌuΩeppi emmen ˙olma li ©ejja minn Alla. Min jaf kemm iddispjaçieh ÌuΩeppi li ˙aseb ˙aΩin f’Marija. Min jaf meta ÌuΩeppi u Marija ltaqg˙u flimkien wara dan l-episodju, x’qalilHa ÌuΩeppi? Min jaf kemm iddispjaçieh. Min jaf kemm qalilHa, “kif m’g˙idtli xejn?”

San ÌuΩepp kellu rabta kbira ma’ Alla. Hekk ukoll Marija kellHa fidi kbira u rabta kbira ma’ Alla.

U dan mhux kollox. Li kieku nduru lEvan©elju nsibu ˙afna aktar episodji li jg˙inuna sabiex Marija tkun ilmudell tag˙na. ÌuΩeppi u Marija flimkien, kellhom rabta qawwija ma’ Alla u allura g˙ax afdaw f’Alla l-ebda ˙sara ma setg˙et tkissirHom. Nitolbu flimkien biex il-familji kollha kemm l-ir©iel kif ukoll in-nisa, ilkoll nafdaw f’Alla g˙aliex hekk biss inΩommu l-familji 61 tag˙na mag˙qudin.

Bar & Restaurant Nispeçjalizzaw fil-Pasta, Steaks, Chickens u anke la˙am taΩ-Ωiemel

St. Thomas Road, Luqa Tel: 2180 0243 Inservu kull kwalità ta’ikel bi prezzijiet moderati.

Carabott Jewellers Dun ÌuΩepp Zammit Street Ûurrieq - Malta. Tel: 2168 0760 Business Hours: Monday to Friday: 9.00a.m. - 12.00p.m.

4.00p.m. - 7.00p.m.

Wednesdays & Saturdays : Half Days

COMBINED TRADES CENTRE SALJATURA STREET, MQABBA (wara Celest il-Mechanic)

Fejn issibu: varjeta ta’ g˙odda fosthom Welding Sets, Battery Chargers, Boosters, Tapes & Dies Metric, UNF, UNC. High Pressure Washers, Pompi ta’ l-ilma g˙ad-dar Boldijiet B.S.W., B.S.F., U.N.F., M.M. Kiri ta’ Chaser Speçjali g˙at-t˙affir tat-trinek tal-kanen tad-dawl. Óinijiet tal-ftu˙: Mit-Tnejn sal-Ìimg˙a mill-4.00 - 7.00p.m.

Is-Sibt mit-8.00a.m. - 12.30p.m.

Marija u Dun Ìor© Ìimg˙a Marjana 2007

mid‐diskors ta’ Mons. Lawrence Gatt ‐ Direttur tad‐Dar tal‐Providenza

Jg˙idu li darba Dun Ìor© qal li hu ma kienx ©ie biex joqg˙od iqarar imma biex jg˙allem. Issa Dun Ìor© qarar lil bosta nies imma Ωgur li hu kien ja˙seb u jemmen li l-missjoni tieg˙u kienet biex jg˙allem. Qatt ma tilef okkaΩjoni sabiex jg˙allem. Óajtu kollha kienet biex jg˙allem.

Kien i˙obb jg˙id, ‘it-tag˙lim g˙ajn ta’ kull ©id’. Din hi wa˙da millopri kbar tal-˙niena li tg˙allem lil min ma jafx. U minn dan hu li hu li kiteb daqshekk kotba. Biss Dun

u jitkellem mieg˙u. G˙alih Ìesù kien le˙en il-ma˙bub. Naturalment aktar viçin ta’ Ìesù nsibu lil Marija Santissma. Dun Ìor© kien jitkellem biex jifhmu kul˙add. Din kienet wa˙da mill-intuwizzjonijiet ta’ Dun Ìor© li kapaçi jitkellem kif jifhmu kul˙add. Jekk tkun trid xi ˙a©a inti ser tmur g˙and min jista’ jtik dik il-˙a©a. Inutli tmur g˙and min m’g˙andux! G˙alhekk Dun Ìor© kien idur fuq Marija Omm Ìesù

Mons. Lawrence Gatt, Direttur tad‐Dar tal‐Providenza, wie˙ed mill‐kelliema matul il‐Ìimg˙a Marjana 2007.

Ìor© lanqas biss kien jiffirmahom il-kotba li kiteb. Propju f’dan ilperjodu s-Soçjetà tal-MUSEUM fet˙et dak li nsej˙ulu l-Arkivju talkitbiet ta’ Dun Ìor©. Dan ifisser li s-Soçjetà tal-MUSEUM bdew ji©bru l-kitbiet, dokumenti eçç. kollha tieg˙u u tippreservahom kif g˙andu jkun sabiex kollox ikun mi©bur f’dan l-Arkivju – Çentru Studji Dun Ìor©.

Iç-çentru tal-˙ajja ta’ Dun Ìor© kien Sidna Ìesù Kristu. Dun Ìor© kien jg˙ix g˙alih. Ja˙seb fih

Dun Ìor© kien marbut ˙afna ma’ Marija Santissma.

Per eΩempju Dun Ìor© kien terzjarju tal-Karmnu fil-1928 wara li kien di©à ilu 22 sena saçerdot. Hawn min ja˙seb li Dun Ìor© kellu biΩa’ fuq is-salvazzjoni ta’ ru˙u. Dun Ìor© kien bniedem ta’ fidi kbira.

Kellu idea tant kbira ta’ Alla li kien jibΩa’ minn Alla. JibΩa’ mhux fissens li jitwerwer minn Alla imma li jibΩa ‘ li jonqsu, g˙aliex jekk veru t˙obb lil xi ˙add ma tkun trid tonqsu f’xejn. Dun Ìor© kiteb xi

affarijiet li kien iffirmahom b˙ala Patri Franco. Dun Ìor© stess kien jg˙id li kien imnebba˙ minn Beatu Franco li kien devot kbir tasSagrament u ta’ Marija Santissma.

Hawn min jg˙id ukoll li dan Beatu Franco kien bniedem ftit stramb u li jitilg˙ulu malajr. Jg˙idu li dan kien iΩomm ftit ©ebel f’idu biex jekk ikun ser jirrabja ida˙˙al ©ebla f’˙alqu u ma jirrabjax.

Il-karmelitani g˙o©bithom ˙afna li Dun Ìor© sar terzjarju tal-Karmnu u tawh ilprivile©© jg˙idulha l-figliolanza jew a˙jar aggregat speçjali b˙al meta ssir tesseru speçjali. Jg˙idu li f’Malta kienu tnejn biss li kellhom dan il-privile©©.

Il-Karmelitani mhux biss f’Malta imma wkoll madwar id-dinja jqisu lil Dun Ìor© b˙ala wie˙ed minnhom. Fil-fatt jg˙idu li dan Dun Ìor© huwa Beatu Karmelitan. L-idea tal-Karmelu hija d-devozzjoni lejn Marija Santissma u allura kellu devozzjoni kbira lejn il-labtu tal-Madonna. Óa©a talg˙a©eb hi li wara 45 sena fil-qabar, il-lazz tal-labtu tal-Madonna li Dun Ìor© kellu ma’ g˙onqu g˙adu jidher. Dun Ìor© kien g˙amilha regolament fuq il-membri talMUSEUM sabiex ikunu miktubin fil-labtu tal-Karmnu.

Jg˙idu li darba Dun Ìor© mar g˙and regattier u xtara minn g˙andu kwadru tal-Madonna talBon Consigli, tal-pariri t-tajba.

Dan il-kwadru stil grieg jew biΩantin, dendlu fit-tara© fid-dar tieg˙u fejn kien joqg˙od ©ewwa lÓamrun. Jg˙idu li kellu devozzjoni kbira lejn dan il-kwadru tant li kien i˙ares lejn il-Madonna u jitlobha lpariri. Darba, u dan l-episodju kien qalu Dun Ìor© stess kellu problema kbira, li bqajna qatt ma sirna nafu 63 x’kienet din id-diffikultà u hu u tiela’

La Spigola

Fish Shop

Quality fresh fish daily, frozen fish and seafood, ice flakes 49, Blue Grotto Avenue, Ûurrieq Mobiles: 9944 9258 9985 9639

SHOE SHINE FOOTWEAR MR & MRS CARUANA

FOOTWEAR & LEATHER GOODS SHOE SHINE, Carmelo Caruana Street, Ûurrieq ÛRQ 04 Phone: 2168 5241 • Fax: 2164 9381 • Mob: 9982 1932 E-mail: shoeshin@maltanet.net

Di DIEGO Lifestyle

Clo thin g Foo twe & ar

Di Diego, 113, Blue Grotto Avenue, Zurrieq Tel: 2164 9381, 2168 5241 Fax: 2164 9381 Mob: 9982 1932 E-mail: dapaola@maltanet.net

t-tara© waqaf quddiem il-kwadru u x’qed jg˙id. Dun Ìor© kien jg˙id taleb lill-Madonna: “Mater Boni ˙mistax il-posta ruΩarju u fl-1957 Consigli ora pro me”. Jg˙id li kien qal lil s˙abu tal-MUSEUM sema’ vuçi çara ˙afna u li jista’ li hu kien jg˙id ˙ames posti o˙ra jifhima u qaltlu, “Serva silenzium” li sej˙ilhom il-Misteri tad-Dawl ji©ifieri osserva s-silenzju. Kien fejn fihom sab sodisfazzjon kbir. jg˙id li ©ietu paçi kbira.

Dawn il-misteri huma episodji Dun Ìor© kien iqaddes ˙afna mill-˙ajja ta’ Ìesù – mag˙mudija, fil-knisja tas-Samra li tinsab l-ewwel miraklu tat-tie© ta’ Kana, mal-©enb tal-knisja l-kbira tal- meta g˙allem il-beatitudnijiet fuq Óamrun. Din jg˙idulha s-samra il-muntanja, it-trasfigurazzjoni u tg˙aliex il-Madonna hija ta’ kulur twaqqif ta’ l-Ewkaristija mqaddsa. iswed. Insibu devozzjoni kbira Propju ˙amsin sena ilu Dun Ìor© ta’ din il-Madonna ©ewwa Spanja kien di©à mnebba˙ minn Alla fuq u jg˙idulha ta’ Atoçja. Din hija l-Madonna mtellg˙a ssema u Dun Ìor© da˙˙al din id-devozzjoni lejn il-Madona tas-Samra.

Fil-knisja ta’ Damaxxena, il-knisja talGriegi li nsibu ©ewwa l-Belt Valletta, meta l-papas talgriegi kien ikun imsiefer, Dun Ìor© kien imur hu u jie˙u ˙sieb hu l-knisja talMadonna Damaxxena. Dun Ìor© hu propjament millBelt. Twieled il-belt imma kienu marru joqog˙du millewwel ©ewwa l-Óamrun.

Dun Ìor© kien tg˙ammed fil-knisja tal-Madonna ta’ Porto Salvo u Dun Ìor© kien jg˙idhom dawn l-affarijiet biex juri li hu kien marbut daqshekk ma’ episodji talMadonna.

Dun Ìor© kellu devozzjoni San Ìor© Preca, l‐ewwel Qaddis Malti kbira ˙afna lejn ir-ruΩarju u kien ukoll g˙amilha regola sabiex dawn il-misteri tad-dawl li propju is-soçi tal-MUSEUM g˙andhom ftit tas-snin ilu l-Papa ˙abbarhom jg˙idu r-ruΩarju. Dun Ìor© kiteb mad-dinja koll˙a. ktieb apposta fuq ir-ruΩarju li fih Kul˙add jaf li ç-çentru talformoli ta’ kif tg˙id ir-ruΩarju MUSEUM qieg˙ed ©ewwa l-Blata lb’mod differenti Billi r-ruΩarju Bajda fejn hemm ukoll il-knisja talhija talba ripetittiva kien jara kif Medalja MerakoluΩa. Devozzjoni jivvinta formoli biex inti tg˙id o˙ra kbira li kellu Dun Ìor©. ir-ruΩarju ming˙ajr ma tiddejjaq. Din id-devozzjoni wasslitu biex EΩempju wie˙ed hu li kien jg˙id g˙amilha li kull soçju jkun miktub biex il-missierna u l-ewwel tlett ave ukoll fil-medajla mirakoluΩa. Dun marijiet tg˙idhom bil-mod u ta˙seb Ìor© kellu sens kbir ta’ Alla. Alla fuqhom. Imbag˙ad is-seba’ ave m’g˙andux g˙edewwa ˙lief idmarijiet l-o˙ra ta˙seb fuq il-misteru dnub. nnifsu. Dan sabiex kemm jista’ jkun Allura l-istorja kollha talwie˙ed ma jaljenax rasu u jkun jaf medalja mirakoluΩa fejn il-Mara

tirfes ir-ras tas-serp, tad-dnub. Iddevozzjoni kbira ta’ Dun Ìor© wasslitu wkoll biex kiteb litanija twila ta’ tif˙ir lejn il-Madonna imsej˙a Vestis Honoris. Kull soçju tal-Museum g˙andu jg˙id dan ittif˙ir nhar is-7, 17 u 27 ta’ kull xahar. Kellu devozzjoni solida msej˙a krisoçentirka, imdawwra ma’ Kristu. Kien i˙obb ˙afna lill-Madonna g˙aliex kien i˙obb ˙afna lil Ìesù u viçi versa. Hekk g˙andha tkun id-devozzjoni tag˙na.

Sfortunatament a˙na ng˙idu li a˙na devoti lejn il-Madonna jew lejn xi qaddis g˙ax hekk kien missieri u n-nannu.

Forsi g˙ax jisimni g˙al xi qaddis partikolari. Din mhux devozzjoni lejn il-qaddis jew lejn il-Madonna imma lejn festa jew soçjetà.

Dun Ìor© kiteb ktieb kollu kemm hu fuq ilMadonna jismu Benedicta.

Ktieb immirat g˙ax-xahar ta’ Awissu. F’dan il-ktieb insibu tliet ra©unijiet g˙aliex il-Madonna tant t˙obb lilna lbnedmin: 1. Il-Madonna t˙obb lillbniedem g˙ax hu kien ilkawΩa li g˙aliha Ìesù sar bniedem u ©ie fid-dinja.

2. Il-Madonna t˙obb lillbniedem g˙aliex hi taf kemm batiet min˙abba fil-bniedem 3. Il-Madonna t˙obb lillbniedem g˙aliex hi biss taf kemm i˙obbna Alla lImbierek.

It-tradizzjoni tg˙id li l-Madonna mietet nhar it-13 ta’ Awissu. Kien hemm preΩenti l-appostli kollha minbarra Tumas. Jumejn wara, ji©ifieri fil-15 ta’ Awissu, Tumas kien mag˙hom u l-appostli riedu jift˙u l-qabar biex dan Tumas jara l-fdalijiet ta’ Marija. Ìara li l©isem ta’ Marija ma sabuhx. Din it-tradizzjoni antika turi li sa millbidu nett, l-insara kienu jemmnu li l-Madonna ©iet imtellg˙a s-sema bir-ru˙ u bil-©isem.

65

’ John s Butcher

Tue:

7.15 - 11.45

Wed: 9.30 - 11.45 16.00 - 18.45

Misra˙ il-Fidwa, Mqabba - Malta Tel: 2168 0942

Thurs: 6.30 - 11.45 Fri:

6.30 - 11.45 16.00 - 18.45

Sat:

6.30 - 11.45

Victor’s Take Away Bar, Restaurant, Cafeteria

Specialising in Fresh Fish, Maltese Food & Parties Dun ÌuΩepp Zammit Str., Ûurrieq (Next to Bus Terminus and near the Ûurrieq School)

Noffru servizz lill‐kaΩini f’dak li hu kiri ta’ platti, kikkri, frieket, skieken, eçç...

Inbid Home made bi prezz speçjali g˙al BBQ’s u attivitajiet o˙ra. (Fliexken jew Ìarar)

Tel: 2164 1033 • Mob: 9947 4249

PET CARE Kull ma trid g˙all-©nien u g˙ar-raba, sustanzi eçç.

G˙all-pets mediçini g˙all-annimali kollha. Ìwies u affarijiet g˙all-kaçça, insib u sajd, ˙niex ta’ Limperjal ta’ barra u reels, qasab, snanar u swivels u kaxxa tal-plastic tas-sajd, eçç.

Lanza, spag tan-nar, nases u dqiq tal-ful, eçç.

Qrendi Road, Ûurrieq

Tel: 2164 9727

Marija fil‐Knisja

Ìimg˙a Marjana 2007 siltiet mill‐messa©© ta’ Fr. Joseph Zahra O.P.

A˙na normalment nitkellmu ˙afna dwar Marija. Xi kultant ukoll nippruvaw nifhmu xi misteri dwar Marija. Hekk ng˙idu a˙na nippruvaw nifhmu kif hija l-Immakulata, kif hija nisslet u baqg˙et ver©ni, kif ©iet imtellg˙a s-sema bir-ru˙ u l©isem. IΩda dwar Marija ˙afna drabi ta˙arbilna l-aktar ˙a©a importanti, u allura ddeçidejt li nippruvaw naraw ftit min hi Marija. Kif g˙andna n˙arsu lejha? U meta nitkellmu dwar Marija, kif g˙andna nitkellmu dwarha?

Il-Knisja t˙ares lejn Marija laktar b˙ala dik li hija; ‘Omm Alla’.

Fil-fatt dan it-titlu (li m’hu titlu xejn imma hekk hu tassew) jindirizzana biex lil Marija narawha fir-relazzjoni tag˙ha mal-misteru tal-Verb Divin Inkarnat, u allura ukoll fir-relazzjoni tag˙ha mal-Knisja li hija l-Ìisem mistiku ta’ Kristu.

Il-Verb Divin, sar bniedem biex jifdi lill-bnedmin. Ladarba twieled biex jifdina, u hekk filfatt g˙amel sa temm ˙ajtu g˙alina fuq salib, Irxoxta u telà s-sema biex jibg˙atilna d-difensur. Dan g˙andu jfisser li a˙na b˙ala bnedmin g˙andu jkollna rikonnoxxenza lejn dan ilg˙emil ta’ m˙abba infinita. U jekk a˙na b˙ala bnedmin g˙andu jkollna rikonoxxenza, ifisser li g˙andu jkollna çerti doveri biex permezz tag˙hom nuru din ir-rikonoxxenza.

U hawn, allura, tajjeb li nifhmu x’doveri g˙andhom il-bnedmin mifdija lejn din l-Omm li hija “Omm Alla” u lejn dan Alla mag˙mul bniedem; Ìesù; Alla li jsalva; lImmanuel, Alla mag˙na.

Id-dover, l-obbligu, minnu nnifsu jitlob li jkun hemm tip ta’ relazzjoni.

X’tip ta’ relazzjoni g˙andna m’Alla u ma’ Marija? Kif nista’ nid˙ol f’relazzjoni ma’ Alla u ma’ Marija, jekk nibqa’ ma nafhomx? U allura

biex inkunu nafu x’relazzjoni g˙andu jkollna ma’ Alla u ma’ Marija, tajjeb li llum nitkellmu fuq kollox dwar ir-relazzjoni ta’ Marija malmisteru tal-Verb Inkarnat u talÌisem mistiku. Hemm bΩonn però inΩommu dejjem quddiem g˙ajnejna li g˙andna nirrikorru lejn l-Iskrittura Mqaddsa u lejn it-Tradizzjoni appostolika, g˙ax ma nistg˙ux ninjoraw l-iΩvilupp dottrinali li se˙˙ fil-Knisja sa Ωminijietna.

tal-Iskrittura Mqaddsa u t-tradizzjoni tal-knisja. Imbag˙ad, ikun utli ˙afna li nitkellmu dwar id-doveri tal-bnedmin mifdija lejn l-Omm imbierka ta’ Ìesù. Il-Kostituzzjoni Dommatika tal-Konçilju Vatikan II dwar il-Knisja, ‘Dawl tal-Ìnus’ (‘Lumen Gentium’), fin- numru 54, tg˙idilna hekk: “G˙alhekk ilKonçilju Mqaddes, waqt li qieg˙ed jesponi t-tag˙lim dwar il-Knisja li biha l-Feddej divin i˙addem is-

Id‐Direttur Spiritwali tas‐Soçjetà, Fr. Joseph Zahra O.P. jg˙addi l‐˙sibijiet tieg˙u waqt il‐Ìimg˙a Marjana 2007.

Minn dak li g˙edna s’issa nikkonkludu li, l-ewwel u qabel kollox, hemm bΩonn li nistqarru, nifhmu u nemmnu r-rwol ta’ Marija fl-istorja tas-salvazzjoni. Rwol li hu marabut b’mod li ma jistax jinfired mill-misteru ta’ Kristu u tal-Knisja.

Dan il-misteru ta’ Marija Omm il-Mulej, matul is-sekli impenja lil ˙afna rg˙ajja u mg˙allmin. U˙ud minnhom, huma u jippruvaw jg˙ollu l-aspetti çentrali tal-marjolo©ija, dejjem ittrattawha flimkien malkristolo©ija jew l-ekkleΩjolo©ija.

Marija però timmerita li ti©i trattata b’mod speçifiku fil-funzjoni tag˙ha fl-istorja tas-salvazzjoni, fid-dawl

salvazzjoni, irid b’mod xieraq ifisser x’kien is-sehem tal-Ver©ni Mqaddsa fil-Misteru tal-Verb mag˙mul bniedem u tal-Ìisem Mistiku u x’inhuma d-dmirijiet tal-bnedmin mifdija lejn Omm Alla, Omm Kristu u Omm il-bnedmin u, fuq kollox, Omm il-fidili (Omm dawk kollha li jemmnu).

Ir-rwol li Marija rçiviet millpjan Divin ta’ salvazzjoni, jin˙tie© attenzjoni partikulari. Dan ir-rwol jin˙tie© ukoll li kull min jemmen jilqg˙u bil-fer˙ ˙alli hekk jaççetta lil Marija f’˙ajtu u jag˙tiha l-post li jist˙oqqilha. Filfatt g˙alina l67 insara, dan ir-rwol ta’ Marija, meta

C.D.S.

Aluminium Works Sejba Road Mqabba For a Free Estimate Contact: Carmel D. Spiteri Mob: 9949 4304, 7999 3816

Benny il-Beach Pub (Ta’ Ìokba)

Benny il-Beach (Ta’ Ìokba)

Wine Bar

Two Big Screens Live Football & Karaoke

Specialising in Rabbit & Maltese Cuisine

Special appetizers are also served in a Friendly Atmosphere Smoking Area available

Triq il-BiΩantini, Qrendi • Tel: 21 685 087 • Mob: 9948 7275

naççettawh, jissarraf f’˙ajjitna flatte©©jamenti evan©eliçi li g˙exet qabilna hi. Marija g˙exet il-prinçipji evan©eliçi qabel ma dawn ©ew im˙abbra. Hekk narawha per eΩempju fit-T˙abbira ta’ l-An©lu: “Hawn jien il-qaddejja tal-Mulej ha jsir minni skond kelmtek” (Lq 1,38). Hawn Marija tkun di©à g˙amlet tag˙ha u g˙exet il-kliem li Ìesù g˙allimna fil-‘Missierna’ meta qal: “Ikun li trid int kif fis-sema hekk ukoll flart” (Matt 6,10). Dan Marija setg˙et tag˙mlu g˙ax kienet il-‘Mimlija bilgrazzja’ (Lq 1,28), mimlija b’Alla mag˙mulha esklussivamet g˙aliH, u allura me˙lusa minn dak kollu li huwa ˙aΩin.

Marija, Omm il-Mulej, g˙alhekk hija destinata biex teΩerçita influss speçjali fuq il-mod ta’ talb ta’ dawk li jemmnu. Illitur©ija tal-Knisja ukoll tag˙raf dan ir-rwol uniku u singulari li Marija g˙andha fid-devozzjoni u fl-eΩistenza ta’ dawk li jemmnu. U hawn jid˙ol dak li qalilna lArçisqof: “B’dak li jien qed nag˙mel, qieg˙ed nersaq aktar lejn Ìesù, u qieg˙ed inressaq o˙rajn lejn Ìesù?” Mela jekk a˙na qed norganizzaw ‘Wirja Marjana’, ‘Festa Titulari’ u o˙rajn, qieg˙ed nag˙mel minn dak li qed norganizza ‘talba’? Ma ninsewx li t-talb huwa l-uniku mod kif permezz tieg˙u nistg˙u nid˙lu f’relazzjoni ma’ Alla u ma’ Marija Ommu u Ommna.

U huwa propju g˙alhekk li g˙andna nkunu veri devoti ta’ Marija.

Xi tfisser tkun devot? Devozzjoni tfisser dedikazzjoni u ma tistax tkun dedikat g˙al xi ˙add jew lejn xi ˙a©a, jekk lil dak ix-xi ˙add jew lil dik ixxi ˙a©a inti ma t˙obbhomx. Kemm in˙obbuha verament lill-Madonna?

Il-Misteru ta’ Marija huwa verità rivelata li jist˙oqq attenzjoni kbira u wkoll studju sinçier u mimli m˙abba g˙al g˙erf t’Alla, b˙alma jsir flistess Teolo©ija. Ma rridux ninsew li Ìesù stess kien ©ibed l-attenzjoni ta’ niesu biex ma j˙arsux lejn Marija b’entuΩjaΩmu fil-vojt. Ìesù stieden lin-nies biex jag˙rfu f’Marija fuq kollox il-fatt li hija imbierka g˙ax

kienet kapaçi tisma’ l-Kelma ta’ Alla u twettaqha. (cfr Lq11,28).

Minn hawn nag˙rfu li huwa biss id-dawl tal-Ispirtu li jrid imexxina biex nifhmu min hi Marija eΩatt u x’kien ir-rwol tag˙ha fil-pjan tassalvazzjoni. U tant kemm dan huwa importanti, il-Konçilju Vatikan II j˙e©©e© lit-teolo©i u l-predikaturi sabiex, “joqog˙du lura b’˙afna attenzjoni minn kull esa©erazzjoni falza...” (cfr ‘Lumen Gentium’ n.67). A˙na u nitkellmu dwar Marija, irridu dejjem inΩommu quddiem g˙ajnejna r-rabta li hemm bejn ilpersuna umana tag˙ha u il-persuna divina ta’ Ìesù. Fl-istess waqt però jin˙tie© li nΩommu u nag˙rfu sew id-differenza ta’ bejniethom.

Ma nistg˙ux naqg˙u fir-riskju li lil

Marija niddivinizzawha (nag˙mluha alla). Irridu però nitkellmu bilfors minn dak kollu li tg˙idilna rRivelazzjoni dwar id-doni li Alla ta’ lil Marija g˙all-missjoni speçifika li sej˙ilha g˙aliha. Fl-istess waqt, ilKonçilju j˙e©©e© ukoll lit-tejolo©i u l-predikaturi biex ma jaqg˙ux fir-riskju li jçekknu lil Marija billi jaqg˙u “fl-irra©unar Ωejjed” (cfr ‘Lumen Gentium’ n.67). X’ji©ifieri?

Nie˙du b’eΩempju l-Ver©inità talMadonna; kif tista’ tkun ver©ni u tibqa’ ver©ni u fl-istess waqt tkun omm?

Din ma naslux g˙aliha blirra©unar ta’ mo˙˙na imma bil-fidi, meta nemmnu u naççettaw li Alla jista’ kollox u allura seta’ wkoll i˙alli lil din ix-xebba bla mittiefsa, nistg˙u naççettawha. Jew inkella, kif nista’ nifhem b’mo˙˙i li Marija hija kollha kemm hi qaddisa? Nifhem u nemmen però b’dik li hija fidi, g˙ax hekk

©ie mg˙oddi lilna mir-rivelazzjoni divina u mit-tradizzjoni.

Il-Konçilju jg˙inna biex nag˙rfu kif g˙andna nimxu fid-devozzjoni u fl-istudju tag˙na lejn Marija; “FilKnisja, Marija tokkupa, wara Kristu, il-post l-aktar g˙oli u l-aktar viçin tag˙na” (cfr “Lumen Gentium” n.

54).

Hemm bΩonn li niskopru aktar x’inhu dan il-post l-aktar og˙li dan il-kobor mog˙ti lill-Madonna fil-misteru tas-salvazzjoni. Dan ilkobor huwa kollu frott il-vokazzjoni speçifika tag˙ha. Vokazzjoni li hija b’mod komplet f’riferiment g˙al Kristu.

Tajjeb nifhmu ukoll x’inhu il-post l-aktar viçin tag˙na li Marija g˙andha. Óajjitna hija influwenzata milleΩempju u mill-interçessjoni ta’ Marija. U dan hu l-mandat li hija u a˙na rçevejna bi kliem Ìesù stess, meta minn fuq is-salib qal: “Hawn hi Ommok… Hawn hu ibnek” (Ìw 19,27). G˙alhekk hawn jin˙tie© nistaqsu lilna nfusna kemm a˙na viçin tag˙ha.

A˙na verament uliedha? Listorja tas-salvazzjoni tag˙na tistedinna biex in˙arsu lejn Marija.

L-axxetika kristjana ta’ kull Ωmien, ukoll tistedinna biex in˙arsu lejha u biex ne˙duha b’eΩempju perfett ta’ kif g˙andna naççettaw ir-rieda t’Alla f’˙ajjitna.

Marija hija l-mudell l-aktar qaddis li tiggwida l-passi ta’ min irid jemmen lejn is-sema’ pajjiΩna. Kif? Billi tibqa’ tkun ta’ eΩempju g˙alina b˙ala dik li dejjem semg˙et il-kelma talMulej u wettqitha, u wkoll b˙ala dik li tibqa’ dejjem tg˙idilna: “Ag˙mlu kullma jg˙idilkom Hu” (Ìw 2,5).

Min˙abba li hija ˙afna viçin tag˙na, Marija ssostnina waqt il-prova, tinkura©©ina fid-difikkultajiet tag˙na, u dejjem tpo©©i quddiemna l-g˙an ewlieni li naslu g˙assalvazzjoni. U huwa propju hawn li jispikka r-rwol tal-maternità talMadonna; b˙ala Omm binha Ìesù, Assunta fis-sema, tibqa’ tishar fuqna lkoll b˙ala wliedha, li minn fuq issalib Ìesù afdalna biex nilqg˙uha 69 b˙ala wliedha fil-fidi.

Velton Ltd G˙ad-dilettanti tal-Festi Lampi tal-Kulur u Çari 15 watts u 25 watts

Mob: 9949 7336

Il‐Virtujiet ta’ Marija Ìimg˙a Marjana 2007

siltiet mid‐diskors tas‐Soç. Ìeraldu Attard ‐ Soçju fil‐M.U.S.E.U.M.

Dun Ìor© kiteb bosta kotba nkunu qrib tieg˙u fil-©enna. fosthom ktieb jismu Benedicta (LFil-litanija tal-Madonna nsibu Imbierka), immirat g˙ax-xahar ta’ diversi invokazzjonijiet fuq ilAwissu . Dan jinkludi tletin lezzjoni Madonna. Anke Dun Ìor© kien fuq il-Madonna. Illum ser nitkellmu g˙amel litanija o˙ra fuq il-Madonna fuq ftit mill-virtujiet tal-Madonna li sej˙ilha Vestis Honoris – Libsa u kif inqeg˙duhom fil-prattika. ta’ Unur. Óafna titoli lill-Madonna.

Dun Ìor© kien i˙obb jg˙id li kien Din g˙adha ting˙ad sal-lum kull 7, delizzju g˙alih li jitkellem fuq 17 u 27 ta’ kull xahar mis-soçi talMarija Santissma. Kien jie˙u gost MUSEUM. jikteb u jitkellem fuq il-Madonna u kien jie˙u gost li ˙addie˙or jisma’ fuq il-Madonna. Biss la darba Dun Ìor© kien i˙obb ˙afna lill-Madonna ma setax jonqos li kien i˙obb ˙afna lil binha Ìesù. Fil-fatt Dun Ìor© kien jg˙id, “Nitpaxxa naqra lEvan©elju” u kien isejja˙ lil Ìesù b˙ala Le˙en il-Ma˙bub.

Mill-Evan©elju wie˙ed g˙andu jitg˙allem x’g˙andu jag˙mel fuq ˙ajtu kollha.

Tliet virtujiet li kellha lMadonna huma l-Fidi, it-Tama u l-Im˙abba lejn Alla u lejn il-proxxmu.

Tliet virtujiet Is‐Soçju Ìeraldu Attard jitkellem fuq il‐Virtujiet tal‐ insej˙ulhom teologali g˙aliex Madonna matul il‐Ìimg˙a Marjana 2007. g˙andhom x’jaqsmu dirett ma’ Alla.

Storja çkejkna.

Darba kien L-aqwa fosthom hija l-im˙abba. hemm tfajla li kienet f’kulle©© Dawn il-virtujiet teologali ilkoll (boarder) u talbet lil ommha sabiex irçivejnihom fil-mag˙mudija tag˙na. tibg˙atilha mera. Ommha li kienet L-ewwelnett wie˙ed irid ikollu l- mara twajba qatg˙et ix-xewqa fidi meta qeg˙din hawn fid-dinja. ta’ bintha imma flok mera wa˙da Nemmen fil-mag˙mudija, nemmen bag˙titilha tlieta. L-ewwel mirja f’Alla, nemmen fl-Ispirtu s-Santu kienet dik li talbitha. F’messa©© eçç. Meta nkunu l-©enna nkunu qed çkejken l-omm qaltilha “din il-mera naraw. A˙na nemmnu f’xi ˙a©a li turik inti kif inti”. It-tieni mirja g˙alissa mhux qed naraw. Il-virtù kienet ras ta’ mewt sabiex tfakkar tat-Tama jintemm ukoll hekk kif lit-tifla fis-sieg˙a tal-mewt tag˙ha inkunu ˙dejn Alla g˙aliex it-tama li kul˙add irid jg˙addi minnha u tag˙na llum hija li dak illi nitlobu lil l-a˙˙ar mera kienet xbieha talAlla naqilg˙uh. It-tama li mmorru Madonna sabiex tg˙in lit-tifla fuq ngawduh fil-©enna g˙al dejjem. L- liema passi trid timxi. Biex turi litim˙abba hija l-aktar virtù importanti tifla kif g˙andha tkun. Din trid tkun g˙aliex din hi li tibqa’. In˙obbu lil il-mera ta’ ˙ajjitna li naraw x’kienet Alla g˙al dejjem speçjalment meta tg˙id u tag˙mel il-Madonna,

x’inhuma l-virtujiet tag˙ha u lkoll nippruvaw nimitawha. Dun Ìor© kien i˙obb jg˙id li a˙na jrid ikollna vera devozzjoni lejn il-Madonna g˙aliex façli li wie˙ed jg˙id li j˙obb jew li hu devot tal-Madonna. Ilvera devozzjoni tfisser imitazzjoni.

A˙na rridu nimitaw lill-Madonna fis-sabar tag˙ha, fl-umiltà, flim˙abba eçç. San Pawl stess qal, “imitaw lili g˙aliex jiena imitajt lil Kristu”. U Dun Ìor© jista’ jg˙id dan id-diskors lilna. Issa a˙na x’qeg˙din nag˙mlu biex nixb˙u lil Dun Ìor©? Qeg˙din nisimg˙u l-Kelma t’Alla?

Qeg˙din nippruvaw inxandru lkelma t’Alla bl-eΩempju tag˙na?

G˙aliex finalment fuq dan ser ikun il-©udizzju tag˙na. Fuq a˙na x’g˙amilna f’˙ajjitna u mhux x’g˙amel ˙addie˙or. A˙na rridu nkunu appostli kif fil-fatt kien isejja˙ lill-ewwel membri Dun Ìor©. Appostli g˙aliex a˙na wkoll irridu nwasslu u nxandru l-Evan©elju bit-talb tag˙na, bl-eΩempju tag˙na eçç. A˙na rridu ng˙inu sabiex Kristu jkun mag˙ruf u ma˙bub. Dan hu fil-fatt l-g˙an g˙aliex Dun Ìor© waqqaf isSoçjetà tal-MUSEUM biex Kristu jkun mag˙ruf u ma˙bub. G˙aliex lewwel irridu nag˙rfu lil Kristu biex imbag˙ad inkunu nistg˙u n˙obbuh.

Anke l-kelma MUSEUM, Dun Ìor© taha tifsira speçjali – Mhux li kien li d-dinja kollha timxi wara l-Evan©elju tieg˙ek. Kristu stess qal, ‘Tg˙allmu minni g˙aliex jien g˙andi qalbi ˙elwa u umli”. Din hi l-virtù tal-manswetudni, il-virtù li ta˙fer u mhux li jkollok qalbek iebsa tal-˙adid. Din hi propju t-talba li g˙allimna Sidna Ìesù Kristu, ittalba tal-Missierna. U Dun Ìor© kien jg˙id li min ma ja˙firx ma 71

83, Valletta Road, Mqabba Open Days: Tuesday - Saturday 9.00am - 5.00pm Tel: 2164 7247 Mob: 9949 1329

jistax jitlob it-talba tal-Missierna g˙aliex f’din it-talba a˙na nitolbu lil Alla ja˙frilna dnubietna b˙alma a˙na na˙fru lil min hu ˙ati g˙alina.

Il-virtù tal-fidi fil-Madonna narawha sa mill-bidu nett. Meta l-an©lu Gabrijel deher lil Marija u ˙abbrilha li ser tkun Omm Alla, Marija wie©bet biss, “Hawn jien il-qaddejja tal-Mulej, ˙a jsir minni skond kelmtek.” Tant emmnet Marija li meta l-an©lu qalilha li EliΩabetta kien ser ikollha hija wkoll iben, marret g˙andha sabiex tg˙inha. Anke EliΩabetta qalet lill-Madonna, “Imbierka inti g˙ax emmint”.

Marija emmnet misteru kbir, ilmisteru ta’ l-Inkarnazzjoni. Kif Alla sar bniedem u ©ie fostna. Marija tissemma l-ewwel darba fil-bibbja fl-istorja ta’ Adam u Eva meta Alla qal lis-serp, “Inqajjem gwerra bejnek u bejn il-mara, bejn nislek u nisilha u hi tg˙affi©lek rasek..”

Din hi l-Immakulata Kunçizzjoni li fl-istatwi tag˙na nsibuha b˙ala qed tirfes ras is-serp. Qed tirba˙

il-˙aΩen. Dan hu t-twemmin li jrid ikollna a˙na. A˙na ma narawhx lil Alla fiΩikament imma nemmnu li qieg˙ed fostna, nemmnu li fittqarbin inkunu qed nirçievu l-©isem ta’ Kristu. Kristu stess qalilna, “…Min jemmen u jitg˙ammed isalva imma min ma jemminx ikun ikkundannat.” Dun Ìor© kien tant i˙obb lil Marija u lil Ìesù li kien jg˙id li kien qed imiss lil Kristu.

Kellu twemmin kbir. U San Pawl stess qal meta kien Ateni, “Fih a˙na, fih ng˙ixu u fih immutu.” U Dun Ìor© kien i˙obb i©ib dan l-eΩempju li a˙na b˙al ˙uta fl-ilma. Jekk il˙uta tne˙˙ieha mill-ilma tmut u jekk a˙na ma jkollniex lil Alla f’˙ajjitna li hu mxebbah ma’ l-ilma, immutu.

Biex ng˙idu li nemmnu rridu nipprattikaw il-fidi. U g˙alhekk Dun Ìor© kien i˙obb jg˙id “Uliedi l-Fidi kollox” u kien iΩid “Kieku g˙andna paroli”. G˙aliex il-Fidi trid tiprattikaha f’˙ajtek u mhux bil-kliem biss. Anke l-Malti jg˙id “Mill-kliem g˙all-fatti hemm ba˙ar jikkumbatti” Jekk a˙na ma jkollniex

il-fidi li Alla qed jarana, li Alla qed jismag˙na, li hemm il-Madonna li t˙obbna g˙aliex hija Ommna, tkun diffiçli l-˙ajja tag˙na. Il-Madonna sa mill-bidu nett kienet temmen u baqg˙et sa l-a˙˙ar temmen li Ìesù kien Alla. Sa mit-tnissil ta’ Ìesù f’©ufha fejn il-Madonna nsibuha b˙ala l-ewwel tabernaklu g˙aliex ©arret lil Ìesù g˙al disa’ xhur s˙a˙.

L-istess a˙na meta nkunu filgrazzja t’Alla, a˙na jkollna fina lit-tliet persuni f’Alla wie˙ed, ilMissier, l-Iben u l-Ispirtu s-Santu.

Hekk ukoll a˙na. Biex veru nkunu ulied Alla rridu nisimg˙u l-Kelma t’Alla u nag˙mluha kif qalilna Ìesù stess “Kull min jisma’ kliemi u jag˙mlu, dak huwa ommi u o˙ti u ˙ija”. Ìesù qal ukoll “Min i˙obbni i˙ares kliemi”. Dan g˙andu jkun g˙an f’˙ajjitna li a˙na nimitaw lillMadonna fil-virtujiet tag˙ha kollha, fl-ubbidjenza, fis-safa’ tag˙ha, fl-im˙abba, fit-tama, fil-fidi eçç., sabiex finalment immorru ngawdu lil Alla fis-sema g˙al dejjem.

SPECIALISTS IN KITCHEN TOPS WITH INTEGRATED GROVED DRAINBOARDS

Rabat Marbles Showroom: RIEBU WELL STREET, RABAT Factory: MISRAÓ SUFFARA, RABAT

• • • • • • •

Kitchen & Table Tops Staircases Flooring Facades Pool Coping Fire Places Photo Ceramics, etc.

A wide variety of colours is available

Tel: 2145 6680, 2145 0643 Mob: 9949 2281 Fax: 2145 5160 e-mail: rabmar2@global.net.mt

Designers & Manufacturers of Marble, Granite, Resin, Travestine & Other Stones

73

Messa©© mis-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ is‐Sur Carlo Sciberras ‐ President tas‐Sezzjoni

Sena ta’ Óidma u Suççess Huwa ta’ fer˙ kbir g˙alija li re©a’ mess lili b˙ala President tasSezzjoni Ûg˙aΩag˙ Santa Marija li nikteb dawn il-versi fl-okkaΩjoni talFesta Prinçipali ççelebrata fl-Imqabba ad unur Ommna Marija Santissima Mtellg˙a s-sema. Re©g˙et g˙addiet sena o˙ra! Sena li kienet tassew impenjattiva g˙as-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙, sena li fiha komplejna na˙dmu id f’id flimkien u tabil˙aqq urjena l-qawwa u d-determinazzjoni taΩ-Ωg˙aΩag˙ tag˙na. ‘Sena ta’ ˙idma u suççess’; din hija l-fraΩi li tiddeskrivi sewwa s-sena 2006/2007, u din hija l-fraΩi li kienet tberraq f’mo˙˙ iΩ-Ωg˙aΩag˙ tag˙na hekk kif kompla ji©©edded il-Kumitat taΩ-Ûg˙aΩag˙ f’Awwisu tas-sena lo˙ra.

Wara s-suççessi kbar miksubin is-sena li g˙addiet permezz ta’ lewwel Skambju Kulturali li qatt ©ie organizzat miΩ-Ωg˙aΩag˙ fl-Imqabba u l-Març Trijonfali ta’ l-a˙˙ar Tridu, tnissel interess kbir minn numru sabi˙ ta’ Ωg˙aΩag˙ li urew ix-xewqa li jing˙aqdu mal-bqija tal-membri talKumitat tas-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ fejn eventwalment Ωidna l-ammont ta’ membri fil-Kumitat. Issej˙et l-ewwel laqgha u dlonk fassalna pjan ta’ ˙idma

Ûjara lill‐anzjani ©ewwa San Vinçenz de Paule

Il‐Kumitat tas‐Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ 2007

li jekk Alla jrid ser na˙sdu l-frott fil©ranet tal-Festa. L-attivitajiet ta’ livell g˙oli ma naqsu qatt anzi komplejna no˙or©u b’ideat innovattivi mmens li taw identità ©dida lis-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ Santa Marija u r-ra˙al tag˙na. Komplejna wkoll insostnu ddjalogu regolari mal-bqija tal-komunità Mqabbija permezz tal-pubblikazzjoni tag˙na ‘It-Titular’, kif ukoll komplejna

ninvestu fl-armar estern bl-iffinanzjar ta’ statwa artistika ©dida li tirraffigura lil Patrijarka San ÌuΩepp, xog˙ol lartist Aaron Camilleri Cauchi g˙al Triq Karmenu Ciantar. Dan wara li s-sena li g˙addiet iffinanzjajna l-istatwa artistika mill-isba˙ ta’ San Ìwann il-Battista.

Minn dan l-ispunt nixtieq f’isem s˙abi nirringrazzja lil kull minn ta lkontribut tieg˙u sabiex b˙ala kumitat tas-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ stajna nwettqu b’suççess l-ewwel stadji ta’ pro©ett kbir g˙al Triq Karmenu Ciantar. Ódimna wkoll ammont konsiderevoli ta’ liedna sabiex inkomplu nsebb˙u t-toroq tag˙na b’liedna ©dida hekk kif jixraq lill-Festa ta’ l-Imqabba bil-g˙ajnuna tas-Sinjuri Roderick Pace, Ray Vella u Antoine Abdilla. Hekk kif semmejt iktar kmieni f’dan l-artiklu, l-attivitajiet ma qatg˙u xejn anzi komplew jiΩdiedu b’konsistenza kbira. Fl-1 t’Ottubru 2006, proprju fil-Jum Dinji ta’ l-anzjani g˙amilna Ωjara lir-residenti Mqabbin ©ewwa San Vincenz de Paule. L-g˙an wara din iΩ-Ωjara huwa sabiex ta’ kull sena jin˙oloq kuntatt bejn iΩ-Ωg˙aΩag˙ u dawk in-nies li tant kellhom g˙al qalbhom ir-ra˙al ta’ l-Imqabba. Ta’ min isemmi l-fer˙ ta’ dawn l-anzjani f’din

75

BeautyLab

• • • • • • • • • • • •

Beauty Therapies Facials (pigmentation, wrinkles, acne…)

Body massages (aromatherapy, stone therapy, indian head…)

Gym massage for face (lifting) Reflexology treatment Manicure/Pedicure (removing of corns & calluses) Waxing Electrolysis Nail extensions (acrylic, gels & wraps) Nail art Eyelash/Eyebrow tinting Diet treatments & consultations Professional makeup for all occasions (weddings, theatre…)

Ritienne Agius N.S.B.TH. I.T.E.C. Beauty Therapist O.P.I. Nail Technician 12, Triq il-Pal, Mqabba Tel: 2164 2553 / 7909 1799

The caterers for all occasions & functions Mdina Road, Ûebbu© ZBG 07 Tel: Fax: Mob:

2146 6360 2146 0523 2146 0523 9949 9132 9987 0975

E‐mail: stphilipltd@waldonet.net.mt

iΩ-Ωjara. Fost l-attivitajiet ordinarji li organizzajna din is-sena nsibu wkoll, ikla g˙all-partitarji ©ewwa l-Grotto Tavern fir-Rabat, Football Tournament fl-Imqabba Synthetic Ground, tliet Get Togethers g˙aΩ-Ûg˙aΩag˙ ©ewwa lKaΩin, sparatura g˙all-Plattini u diversi lotteriji bl-g˙ajnuna siewja tal-partitarja ˙abrieka, Doris Camilleri. Óejjejna wkoll quddiesa ta’ ringrazzjament flokkaΩjoni tal-bidu tas-sena 2007 filknisja parrokkjali ta’ l-Imqabba. G˙al dawn l-a˙˙ar tliet snin er©ajna konna parti min grupp organizzattiv li flimkien mal-Kappillan tal-Parroçça tellajna b’suççess diversi attivitajiet konnessi mal-Ìimg˙a Mqaddsa u l-G˙id ilKbir fosthom sensiela ta’ EΩerçizzi Spiritwali bit-tema mag˙Ωula g˙al din is-sena tkun “Óejju t-Triq g˙all-Mulej’ ©ewwa l-Youth Centre, il-festa ta’ Marija Addolorata bl-irfieg˙ tal-vara devota waqt il-purçissjoni u l-quddiesa ta’ Óamis ix-Xirka waqt il-˙asil tarri©lejn. A˙na min-na˙a tag˙na nemmu ˙afna f’dawn l-attivitajiet u g˙alhekk sa mill-bidu tag˙hom dejjem kellna parti importanti fl-organizzazzjoni.

Hekk kif tajna ˙arsa Ωg˙ira lejn lattivitajiet ordinarji li ©ew organizzati tul din isena, tajjeb jekk wie˙ed jag˙ti ˙arsa lejn l-attivitajiet ‘straordinarji’ li s-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ irnexxielha ttella’ b’suççess kbir grazzi g˙all-pjan amministrattiv realistiku u fuq kollox b’sens fratern ta’ ˙idma kollettiva.

L-ewwel Presepju Óaj flImqabba (mit-22 sas-26 ta’ Diçembru 2006)

‘La Semana Santa’ – Wirja ori©inali g˙all‐Ìimg˙a l‐Kbira

Hekk kif beda joqrob ix-xahar t’Ottubru ˙assejna l-˙tie©a li nibdew na˙sbu sabiex intellg˙u attività fi Ωmien il-Milied. Il-˙sieb tag˙na kien li norganizzaw xi ˙a©a li tkun innovattiva kemm fl-Imqabba kif ukoll g˙all-ir˙ula tal-madwar. Kien hemm li nibtet l-idea li ntellg˙u Presepju Óaj. Evalwajna flimkien il-possibiltajiet ta’ postijiet b’potenzjal fejn stajna ntellg˙u din l-attività u ddeçidejna li l-Binja ta’ LIsptar il-Qadim g˙andha tkun il-post liktar addattat u fil-fatt avviçinajna lillKunsill Lokali u aççetta li jg˙addilna il-post. Ta’ dan a˙na nirrigrazzjawh mill-qalb. Il-Binja ta’ l-Isptar ©iet ittrasformata f’villa©© tipiku hekk kif kien fiΩ-Ωmien tat-twelied ta’ Sidna Ìesù Kristu.

L-attività irrikjediet volum qawwi ta’ xog˙lijiet fuq il-bini tas-sett, koordinazzjoni ta’ ’l fuq min 40 karattru, bini ta’ sistemi ori©inali

ta’ dwal u g˙aΩla vasta ta’ muΩika addattata fost l-o˙rjan. Dan kollu sar grazzi g˙at-talent taΩ-Ωg˙aΩag˙ involuti. L-influss qawwi ta’ nies li ta’ kuljum invada l-Isptar il-Qadim huwa konferma li l-ewwel Presepju Óaj fl-Imqabba kien suççess kbir li ser jibqa’ mnaqqax fl-istorja tas-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ Santa Marija.

Min hawn nixtieq nie˙u lopportunità sabiex f’isem s˙abi talkumitat ner©a’ nrodd il-˙ajr lis-sinjuri Vince Ciantar, Roderick Pace, Benny Casha, Nicholas Briffa, Anthony Farrugia, Jerry Ghigo u Raymond Camilleri li tawna appo©© kontinwu tul din l-attività. Nixtieq nirringrazzja wkoll lil dawk iΩ-Ωg˙aΩag˙ kollha li b’xi mod jew ie˙or kienu involuti.

Impossibbli li noqg˙od insemmihom wie˙ed wie˙ed, però jien ng˙idilhom grazzi kbira talli huma g˙amlu parti mis-suççess li ksibna.

La Semana Santa – Espana

Mument waqt il‐bini tal‐presepju ©ewwa l‐Isptar il‐Qadim

(28 ta’ Marzu – 8 t’April 2007) Attività o˙ra totalment ©dida g˙allGΩejjer Maltin kienet bla dubju ‘La Semana Santa’ li kienet tikkonsisti f’esebizzjoni s˙i˙a ta’ repliki ta’ vari li nsibu fil-purçissjonijiet Spanjoli li huma tant mag˙rufa mad-dinja kollha.

Iddeçidejna li din g˙andha tittella’ ©ewwa s-swali tal-KaΩin, min˙abba li s-sala prinçipali di©a’ hija çentru artistiku fiha nnifisha. Tfassal pjan ta’ ˙idma flimkien mas-Sur Michael u ssinjuri Nathalie u Leonard Azzopardi fejn b’˙idma kollettiva rnexxielna no˙or©u l-massimu tag˙na b’atmosfera sinonima ma’ dawn il-purçissjonjiet.

Permezz ta’ din l-esebizzjoni wie˙ed seta’ japprezza d-dettall u r-rikkezzi ta’

77

dawn ir-repliki filwaqt li jassisti g˙allwirja unika g˙all-pajjiΩna. ‘La Semana Santa’ ing˙atat importanza assoluta, filfatt g˙all-©urnata ta’ l-inawgurazzjoni stedinna lill-Eççellenza Tag˙ha Marta Vilardell Ambaxxatriçi ta’ Spanja u lill-Eççellenza tieg˙u Mons. Pawlu Cremona Arçisqof ta’ Malta fejn lArçisqof innifsu feta˙ uffiçjalment lesebizzjoni.

Il-banda Re Ìor© V esegwiet programm strumentali ta’ muΩika Sagra u Spanjola proprju g˙al din l-okkaΩjoni fil-pjazza ta’ quddiem il-KaΩin. Tajjeb ng˙id ukoll li ma’ din l-attività ˙sibna sabiex namalgamaw xi forma ta’ ©est filantropiku fejn fil-fatt fit-8 t’April, fl-g˙eluq tal-wirja, ippreΩentajna donazzjoni ta’ flus lid-Direttur tad-Dar tal-Providenza l-Mons. Laurence Gatt b’riΩq l-istess Dar.

Stedina lill-Arçisqof Kien proprju f’Diçembru 2006 ftit tal-jiem wara t-t˙abbira li Patri Pawl ser ikun is-suççessur ta’ Mons. ÌuΩeppi Mercieca, li jien kellimt lidDirettur Spiritwali tas-Soçjetà Patri Joseph Zahra O.P. u urejt ix-xewqa li l-wirja ‘La Semana Santa’ ti©i inawgurata mill-Arçisqof innifsu, fejn xi jiem wara bg˙atna formalment listedina tag˙na g˙ad-data tat-28 ta’ Marzu. Sa dak iΩ-Ωmien il-mi©ja ta’ l-Arçisqof fostna kienet g˙adha ˙olma.

Wara diversi ©img˙at ta’ laqg˙at u stennija, l-Arçisqof innifsu tana la˙bar sabi˙a li kien aççetta b’fer˙ l-istedina tas-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ sabiex jag˙mel l-ewwel Ωjara tieg˙u flImqabba u eventwalment jifra˙ il-wirja mtella’ mis-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ Santa Marija. G˙aldaqstant, id-data tat-28 ta’ Marzu ser tibqa’ mnaqqxa fl-istorja

L‐E.T. Arçisqof Mons. Pawlu Cremona jiffirma l‐ktieb tal‐viΩitaturi fil‐ftu˙ tal‐Wirja ‘La Semana Santa’.

Parti mill‐Wirja fil‐Ìimg˙a Marjana 2007

tas-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ Santa Marija g˙all-fatt li kienet proprju hi permezz tal-wirja tag˙ha ‘La Semana Santa’ lqofol ta’ l-ewwel mi©ja ta’ l-Arçisqof Cremona fir-ra˙al ta’ l-Imqabba.

Il-Ìimg˙a Marjana (mill-14 sad-19 ta’ Mejju) G˙alkemm l-ewwel Ìimg˙a Marjana fl-Imqabba ©iet imtellg˙a misSezzjoni Ûg˙aΩag˙ tag˙na proprju fl2005, xorta wa˙da nag˙tu importanza kbira lil din l-attività. Ta’ kull sena ntellg˙u wirjiet artistiçi ©ewwa l-Isptar il-Qadim, kollha jissimbolizzaw ilfigura t’Ommna Marija Santissima f’diversi titli. Huwa interessanti l-fatt li tul il-Ìimg˙a kollha norganizzaw ta˙didiet ta’ tag˙lim Marjan minn kelliema esperti fil-kamp Marjolo©iku.

Din is-sena ˙sibna li fost il-kelliema jkollna lill-Provigarju Fr. Anton Gouder u lil Mons. Lawrence Gatt.

Hekk kif g˙amilna analiΩi qasira ta’ x’sar matul is-sena 2006/2007 mis-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ Santa Marija, wie˙ed malajr jista’ jinnota l-impenn kbir taΩ-Ωg˙aΩag˙ tag˙na fi ˙dan isSoçjetà u r-ra˙al ta’ l-Imqabba. Issa li qrobna ferm g˙all-Festa Ωgur ma jonqosx li g˙al darb’o˙ra ser inkunu minn ta’ quddiem b’˙idmietna u lpreparamenti li hemm im˙ejjin g˙al din is-sena kemm f’rigward ta’ armar kif ukoll fl-organizzazzjoni bil-qofol jintla˙aq proprju fil-Març Trjonfali ta’ l-A˙˙ar Tridu. Min hawnhekk nixtieq nirringrazzja lil dawk l-g˙exieren ta’ Ωg˙aΩag˙ li flimkien mal-bqija tal-Kumitat g˙addejjin bla heda sabiex ner©g˙u niΩguraw festa o˙ra indimentikabbli. Il-˙idma kollettiva u l-g˙aqda ta’ bejnietna hi li tag˙milna differenti minn g˙aqdiet o˙rajn.

G˙alhekk l-appell tieg˙i f’dawn il-©ranet huwa sabiex nie˙du pjaçir

flimkien ming˙ajr ma nwe©©g˙u lil ˙add u ma naqg˙ux g˙al xi provokazzjoni li jista’ jkun hemm. Niftakru li a˙na niççelebraw festa ad unur il-Madonna.

‘Sena ta’ Óidma u Suççess’ kienet il-frazi li jien uΩajt sabiex bdejt dan l-artiklu, u bl-istess fraΩi nixtieq nikkonkludi. In˙ossni ferm kuntent u onorat li nag˙mel parti minn dan innukleu ta’ Ωg˙aΩag˙ li flimkien qeg˙din nag˙mlu daqstant xog˙ol b’g˙an wie˙ed; l-g˙an li nkabbru l-festa ta’ Santa Marija, il-Festa ta’ l-Imqabba.

Sehem iΩ‐Ωg˙aΩag˙ matul il‐purçissjoni tad‐ Duluri

Filwaqt li nawgura l-festa t-tajba lil kul˙add, nixtieq nie˙u l-opportunità sabiex nifra˙ lill-Banda Re Ìor© V li x-xahar li g˙adda kienet impenjata bi programmi muΩikali fil-Kapitali Taljana kif ukoll nawgura suççess lil s˙abna ta’ l-G˙aqda tan-Nar li ser ikomplu jg˙ollu isem is-Soçjetà u isem Malta bil-parteçipazzjoni tag˙hom filKampjonat Dinji tal-Log˙ob tan-Nar bl-Isem ‘Caput Lucis’ ©ewwa Ruma bejn l-1 u l-5 t’Awissu.

Viva Santa Marija Protettriçi ta’ lImqabba!

81

Confectionery & Pastizzerija Orders accepted for Weddings and All Occasion Parties 134, Carmel Street, Luqa Tel: 2180 3999 Mobile: 9988 3692 St. George’s Street, Luqa Tel: 2167 7230

Valentina Hair Care Unisex Salon Mqabba - Tel: 2164 0215

e A young qualified professional hairdresser n n a o j offering all you need in y b Church

salon

BOV

TRIQ IL-MADONNA TAL-ÌILJU

Football Ground

Opening Hours Monday Closed Tuesday to Saturday: 9.00am to 5.00pm For an appointment phone: 2164 0215

• Child cut • Men cut • Men wash/cut/rinse • Women cut • Women sh. wash/cut/blow/dry • Women short blow dry • Women long blow dry • Colour roots • Colour whole head • Straightening short

• Straightening long • Hair treatment • Cap lights • Foil lights short • Foil lights long • Up styles • Perms

Mons. Pawlu Cremona O.P. L‐Arçisqof il‐Ìdid ta’ Malta

Mons. Pawlu Cremona O.P. twieled il-Belt Valletta nhar il-25 ta’ Jannar 1946. Missieru Joseph u ommu Josephine xebba Cauchi.

Hu g˙andu Ωew© ˙utu o˙rajn, Lino u Marie-Louise. Óa l-ewwel edukazzjoni tieg˙u fl-iskola primarja tal-montessori fil-Belt Valletta stess u wara l-edukazzjoni sekondarja fil-Liçeo, il-Óamrun. Mons. Pawlu Cremona O.P. da˙al fl-Ordni Dumnikana f’Settembru tal-1962 u ©ie professat fl-istess Ordni nhar id-29 ta’ Settembru 1963. Studja lFilosofija u t-Teolo©ija fil-Kulle©© ta’ San Tumas ta’ Akwinu filKunvent tad-Dumnikani fir-Rabat u ©ie ordnat saçerdot fit-22 ta’ Marzu 1969. Studja t-Teolo©ija Morali flUniversità Pontifiçja ta’ San Tumas ta’ Akwinu f’Ruma minn fejn kiseb id-Dottorat fl-1973.

Bejn l-1974 u l-1980 u aktar tard bejn l-1997 u l-2003, hu kien Pirjol fil-Kunvent ta’ Sidtna Marija tal-G˙ar fir-Rabat. Fl-1981 intg˙aΩel b˙ala Provinçjal tal-Provinçja Dumnikana Maltija fejn serva f’dan l-uffiççju g˙al Ωew© perjodi ta’ erba’ snin.

Wara ntbag˙at b˙ala Kappillan tal-Parroçça ta’ Fatima, Gwardamangia. Bejn l-1993 u l-1997 kien responsabbli millformazzjoni tan-Novizzi u l-istudenti Dumnikani fir-Rabat. Xog˙ol li re©a’ kien responsabbli minnu bejn l-2004 u l-2005. Fl-2005 ©ie ma˙tur Kappillan tal-Parroçça ta’ Ìesù Nazzarenu ©ewwa Tas-Sliema.

Mons. Pawlu Cremona O.P. serva wkoll f’diversi uffiççji o˙rajn ta’ lArçidjoçesi fosthom, Delegat ta’ l-Arçisqof g˙all-Óajja Konsagrata, Assistent Direttur Spiritwali fisSeminarju ta’ l-Arçisqof ©ewwa talVirtù r-Rabat, membru fil-Kunsill Presbiterali, kif ukoll President tal-

W.R. Mons. Arçisqof Pawlu Cremona O.P.

Kunsill tas-Superjuri Ma©©uri tarreli©juΩi Maltin.

Kiteb bosta kotba fosthom itTeΩi tieg˙u – The Concept of Peace in Pope John XXIII, kotba fuq ilKredu u l-Kmandamenti, erba’ kotba o˙ra li kiteb flimkien ma’ Mons. Ìor© Frendo O.P, illum Isqof fl-Albanija – Fil-mixja lejn is-Sena

2000, ie˙or fuq il-Virtujiet u fuq ilKnisja – Ikona tat-Trinità Qaddisa.

It-t˙abbira ta’ Mons. Pawlu Cremona O.P. b˙ala s-suççessur mag˙Ωul mill-Vatikan biex iservi b˙ala Arçisqof ta’ Malta saret nhar it-2 ta’ Diçembru 2006.

Il-˙atra uffiçjali tie˙u b˙ala Arçisqof il-©did ta’ Malta saret nhar il-Ìimg˙a 26 ta’ Frar 2007 ©ewwa l-Konkatidral ta’ San Ìwann, ilBelt Valletta. Il-motto mag˙Ωul mill-Arçisqof il-©did ta’ Malta hu ÓEJJU T-TRIQ GÓALLMULEJ. Is-Soçjetà Santa Marija u Banda Re Ìor© V tixtieq tifra˙ u tawgura lill-Arçisqof Mons. Pawlu Cremona O.P. g˙al din il-˙atra b˙ala Rag˙aj tag˙na lkoll. A˙na lkoll nemmnu fil-kapaçitajiet ta’ Mons. Pawlu Cremona u perswaΩi li din il-˙idma pastorali ser titwettaq b’responsabbiltà kbira.

Nitolbu sabiex il-Mulej iΩomm idejH fuq lArçisqof Cremona u jag˙tih id-don neçessarju f’din il-kariga ©dida.

Ad Multos Annos

Is‐salib (quddiem u wara) li j©orr l‐Arçisqof ta’ Malta, irregalat lilu mis‐Soçjetà tal‐MUSEUM, li huwa relikwa ta’ San Ìor© Preca.

83

Suppliers & Manufacturers of Bathroom Fittings G˙all-or˙os prezzijiet fis-suq

76, BirΩebbu©a Street, BirΩebbu©a • Tel: 2165 1583 • Mob: 7965 8539 E‐mail: acholdings@camline.net.mt • www.reaceramics.com

Apprezzament

Mons. ÌuΩeppi Mercieca Arçisqof ta’ Malta bejn Diçembru ta’ l‐1976 u Jannar tas‐sena 2007

ÌuΩeppi Merçieca twieled u hu baqa’ f’dan is-servizz sakemm ©ie nominat Im˙allef tat-Tribunal fir-Rabat, G˙awdex fil-11 ta’ ©ie nominat Arçisqof Metropolitan Suprem tas-Sinjatura Appostolika.

Fl-1995, l-Arcisqof Merçieca Novembru 1928. Beda jie˙u l- ta’ Malta fis-sena 1976. Óa l-pussess edukazzjoni tieg˙u fis-Seminarju tat-tmexxija ta’ l-Arçidjoçesi fit-12 ©ie mag˙Ωul b˙ala membru fixta’ G˙awdex u ©ie ordnat saçerdot ta’ Diçembru 1976. F’Ìunju ta’ Xirka Ìie˙ ir-Repubblika ta’ Malta fit-8 ta’ Marzu 1952. Studja fl- l-1991, Mons. ÌuΩeppi Merçieca u fl-istess Ωmien ©ie nominat ukoll b˙ala Kappillan Konventwali Universitajiet Gregorjana u ta’ l-Ordni Sovran Militari ta’ Lateranensi ©ewwa Ruma u Malta. Meta g˙alaq 75 sena, kiseb id-dottorat fit-Teolo©ija u fil-11 ta’ Novembru 2003, lfil-li©i Çivili u EkkleΩjastika.

Arçisqof Mercieca talab irMons. ÌuΩeppi Merçieca rinunzja tieg˙u, kif fil-fatt jesi©u tqie-g˙ed b˙ala Kançillier tall-li©ijiet tal-Knisja.

Kurja ta’ l-Isqof f’G˙awdex. FisDin però ©iet miç˙uda millSeminarju g˙allem it-Teolo©ija u Papa Ìwanni Pawlu II u baqa’ l-li©i tal-Knisja. jmexxi l-Arçidjoçesi ta’ Malta Mill-1959 sa l-1969, kien sal-25 ta’ Jannar 2007. rettur tas-Seminarju ta’ G˙awdex Fl-a˙˙arnett, il-Kumitat EΩesakemm fl-1969 ©ie mag˙Ωul kuttiv u s-Soçjetà Santa Marija u b˙ala M˙allef tas-Sagra Rumana Banda Re Ìor© V, juru l-apprezRota. Kien ukoll konsultur talzament tag˙na lkoll g˙ax-xog˙ol Kongregazzjoni tas-Sagramenti u siewi li l-Arçisqof ÌuΩeppi tal-Kongregazzjoni tad-Duttrina Merçieca g˙amel b’riΩq ltal-Fidi.

Arçidjoçesi ta’ Malta tul it-tletin Fis-27 ta’ Lulju 1974 ©ie sena li dam jokkupa l-kariga ta’ nominat Isqof titulari ta’ Ìemelle Arçisqof u Rag˙aj tag˙na lkoll. fin-Numidja u awΩiljarju g˙allArçisqof Gonzi. Ftit snin wara Mons. ÌuΩeppi Mercieca, Arçisqof ta’ Malta bejn l‐1976 u Ad Multos Annos tqieg˙ed b˙ala Vigarju Ìenerali, s‐sena 2007.

L-Avukat Dr Mark Portelli B.A., LL.D. Jawgura l-festa t-tajba Lill-Imqabbin kollha

Uffiččji:

11, Triq l-AĤwa Ghigo, Mqabba, MQB 1330 Tel: 2164 7089 | Fax: 2122 3058 | Mobile: 79055392 62/3, Triq l-Ifran, Valletta, VLT 1454 Tel: 2122 3235 | Fax: 2122 3058

85

Private Tuition Mathematics & Physics: Forms 3, 4, and 5 (SEC) Pure Mathematics: Locality: Mqabba / Ûurrieq Contact: M. Debattista B.Ed. (Hons) Mobile: 79 70 74 58

MATSEC Intermediate and Advanced (1st year course starting soon)

Sena ta’ Grazzja kitba tas‐Superjur Joe Vidal ‐ M.U.S.E.U.M. Mqabba

Kemm tkun sena kbira dik li fiha ja˙btulek ˙afna okkaΩjonijiet f’daqqa! Tabil˙aqq, hekk ©ara din is-sena, u g˙alhekk bir-ra©un sejja˙tilha sena ta’ grazzja. L-ewwel u qabel kollox, hija sena speçjali g˙alina l-membri tal-M.U.S.E.U.M. g˙aliex fiha qeg˙din infakkru lmitt sena mit-twaqqif ta’ l-g˙aqda tag˙na. It-tieni, g˙all-poplu kollu ta’ l-Imqabba min˙abba li l-Qasam tag˙na din is-sena jag˙laq 75 sena mill-bidu tieg˙u fil-Parroçça. IΩda, b’mod partikulari wkoll g˙allpoplu Malti u G˙awdxi kollu bilKanonizzazzjoni ta’ l-ewwel qaddis Il‐faççata tal‐Museum tas‐Subien fl‐Imqabba Malti, San Ìor© Preca.

San Ìor© Preca kien i˙obb jg˙id tal-M.U.S.E.U.M., hu kien jirrifjuta li xejn ma ji©ri bl-addoçç, iΩda dan it-titlu, u jg˙idilhom li kien kollox fid-dawl tas-sapjenza t’Alla, San Pawl li waqqaf is-Soçjetà g˙ax u fil-fatt kellu ji©i kkanonizzat kien minn g˙andu li silet din l-idea. proprju f’g˙eluq il-mitt sena tas- Barra minn hekk, hu qatt ma ried lil Soçjetà li hu stess waqqaf. Darba ˙add je˙odlu ritratti. Fost l-o˙rajn, wie˙ed soçju staqsa lil San Ìor©, insemmu l-©rajja ta’ meta ©ie “Int qaddis?”, g˙ax in-nies kienu mistieden mill-IngliΩi biex ibierek di©à jqisuh hekk. Huwa wie©bu, magna ©dida fil-laundry u hekk “Le, miniex, iΩda nixtieq insir”. kif lema˙ wie˙ed IngliΩ lest biex U sar tassew g˙ax issa g˙andna je˙odlu ritratt, bag˙at lis-superjur wkoll il-konferma ta’ dan mill- ta’ San Ìiljan li kien ja˙dem filKnisja universali. Il-Papa mhux post, jg˙idlu, “The father hates biss iddikjarah qaddis, iΩda talbu photos”. L-umiltà tieg˙u wasslitu jid˙ol quddiem Alla g˙all-Knisja biex meta kienu jg˙ajruh kien kollha.

Fl-Iskrittura hemm miktub li Alla jeΩalta lill-umli, hekk kif g˙amel lil Marija, g˙ax hi wkoll kienet mara mimlija bl-umiltà. Dan jg˙odd ukoll g˙al San Ìor© Preca, li minkejja d-dinjità tieg˙u ta’ saçerdot, qatt ma tkabbar f’˙ajtu, anzi xtaq li wara mewtu jintesa. Jekk nag˙tu ˙arsa lejn xi episodji mill-˙ajja tieg˙u, mill-ewwel ninteb˙u kemm kien umli. Kull meta kienu jirreferu g˙alih b˙ala l-fundatur San Ìor© Preca waqt wa˙da mis‐Sajdiet Museumini

iΩomm sieket. L-ilbies sempliçi tieg˙u kien ukoll xhieda ta’ din ilvirtù, u xi kultant kont anke ssiblu xi roqg˙a fi ˙wej©u. Episodju ie˙or mag˙ruf hu meta darba Dun Ìor© kien ˙iere© iqarben il-morda u wie˙ed saçerdot tah il-kowt tieg˙u biex jilqag˙lu l-kes˙a, iΩda Dun Ìor© ma libsux g˙ax rah sabi˙ wisq. U tabil˙aqq, g˙ax kien umli, Alla g˙aΩlu u fdah bit-tag˙lim talpoplu.

Fil-fatt, mitt sena ilu, ©ewwa dar çkejkna fil-Óamrun, huwa beda din l-opra li mbag˙ad infirxet ma’ Malta kollha u sa˙ansitra ˙ar©et barra minn xtutna. Kien bidu pjuttost kwiet b˙alma wara kollox kien seren l-ambjent tal-kamra ta’ fuq tad-dar tieg˙u li fiha huwa tant qatta’ ˙in f’meditazzjoni ma’ Alla.

Ma kienx hemm dawl elettriku u lmembri kienu joqog˙du bil-qieg˙da fuq daqsxejn ta’ ˙asira ma’ l-art g˙ad-dawl tal-lampa tal-pitrolju, waqt li Dun Ìor© kien joqg˙od bilqieg˙da fuq kaxxa mdaqqsa. Hekk kibret iΩ-Ωerrieg˙a li Ωera’ Alla, bi tfal, Ωg˙aΩag˙ u adulti jisimg˙u lKelma ta’ Alla. Minn dan jo˙ro© li l-g˙an tas-Soçjetà huwa t-tag˙lim, li g˙al Dun Ìor© hu l-g˙ajn ta’ kull ©id. Hu ried li waqt li jg˙allmu d-duttrina, is-soçji tal-M.U.S.E.U.M. ikunu huma wkoll im˙arr©a fit-tag˙lim.

G˙alhekk, huwa ˙oloq sieg˙a ta’ tag˙lim kuljum, imsej˙a l-Assenjatur, g˙ax ˙add ma jag˙ti minn dak li m’g˙andux.

Illum, is-Soçjetà tinsab f’diversi pajjiΩi fosthom l-Awstralja, isSudan, il-Kenja, l-Ingilterra, lAlbanija u l-Perù. Óamsa u g˙oxrin sena wara li nfet˙et l-ewwel dar 87

Dilja Car Imports Ltd. IMP O RT E RS O F JAP ANE SE C A RS Labour Road, Marsa (Next to Shipbuilding) Tel: 2122 6793 Fax: 2122 4144

Lorraine’s Beauty Clinic Lorraine Muscat I.T.E.C. Beauty Therapist, Electrologist • Facials • Specialised Facial Treatments • Pedicures • Manicures • Hand & Foot Treatments with Paraffin Wax • Eyebrow & Eye Lash Tinting • Eyelash Perming • Waxing • Electrolysis • Slimming Treatments • Make‐up for all occasions • Make‐up lessons (1‐11/2 hours) • Aroma Therapy Massage • Paraffin Wax Treatment • Nail Acrylics • Nail Art

Triq il-Madonna tal-Ìilju, Mqabba Tel: 2168 9785 / 2164 1263. Mobile: 9945 0647

Kappella moderna li tinsab fil‐Museum tas‐Subien

fil-Óamrun kien imiss li jinfeta˙ il-Qasam tal-M.U.S.E.U.M. flImqabba. Dan se˙˙ wara laqg˙at li kienu jsiru fil-kappelli ta’ San BaΩilju u Santa Katerina u li wasslu biex numru ta’ Ωg˙aΩag˙ Imqabbin jit˙ajru jing˙aqdu fis-Soçjetà.

Fost dawn insemmu lil Innocenzo Debattista, Andrea Magro u Toni

Venja ta’ talb fil‐Kappella tal‐Medalja MirakoluΩa ©ewwa l‐Blata l‐Bajda fejn jinsab il‐korp ta’ San Ìor© Preca.

Zammit. Wara ftit, eΩattament fis7 ta’ Novembru 1932, bl-g˙ajnuna ta’ tliet soçji mis-Si©©iewi, bdew jg˙allmu d-duttrina b’mod regolari.

Kemm tfal attendew g˙at-tag˙lim biex jag˙mlu l-Ewwel Tqarbina u lGriΩma ta’ l-Isqof! Kemm Ωg˙aΩag˙ iffurmaw lilhom infushom! Kemm ©id sar tul dawn l-a˙˙ar 75 sena!

G˙alhekk, l-ewwel ˙ajr tieg˙i f’ismi u f’isem is-soçji ta’ lImqabba jmur lil Alla talli f’din is-sena speçjali tefa’ l-barka tieg˙u fuqna, u nitolbuh jibqa’ j˙arisna.

Grazzi wkoll lil ˙afna benefatturi li g˙enu biex din l-opra setg˙et titwettaq. Grazzi mill-qalb.

Is-Soçjetà Santa Marija u Banda Re Ìor© V tifra˙ lis-Soçjetà tal-MUSEUM fl-okkaΩjoni tal-100 sena mit-twaqqif tag˙ha u f’g˙eluq il-75 sena mill-ftu˙ tal-MUSEUM ©ewwa l-Imqabba.

REPAIRS ON ALL TYPES OF CARS • TURBO FITTING • FULL CAR SERVICING • PRE TEST FOR VRT • REPLACEMENT OF PETROL ENGINE TO DIESEL • BATTERIES Christian Mifsud

Owner

1, Sejba Road, Mqabba ZRQ 09 Tel: 21 640684 • Mob: 79 444 420

89

Starbrite Dry Cleaning

Triq Tas-Sejba, Mqabba Tel/Fax: 2168 3367

James Green Funeral Service Irrikorru ‘‘Green House’, St. Catherine Street, Qrendi Tel: 2164 2738, 2164 2508, 2164 7791 Mobile: 9949 4880, 9949 7959

Mobiltech Prop. John W. Cutajar

Auto Electric Service

Valletta Road, Ûurrieq ZRQ 06 Tel: (+356) 2164 0466 – Fax: (+356) 2164 7052 – Mob: 9949 8465 E-mail: mobiltech@global.net.mt

San Ìor© Preca u s‐Soçjetà tal‐M.U.S.E.U.M.

L‐Ewwel Qaddis Malti 100 Sena mit‐Twaqqif tal‐M.U.S.E.U.M. 1880: 12 ta’ Frar: Dun Ìor© twieled minn Vinçenz Preca (li kien iben Ìor© u Karmela Mizzi) u Natalina, (imwielda Ceravolo u bint Antonju u Marija Canto) fi 53 Triq il-Punent, il-Belt Valletta.

Óamrun, sakemm fis-7 ta’ Marzu nkriet l-ewwel dar li kienet f’numru 6 Triq Fra Diegu, il-Óamrun.

1907: Is-Soçjetà ssej˙et M.U.S.E.U.M. - “Magister, utinam sequatur Evangelium universus mundus”. li tfisser, “O Mulej, kemm nixtieq li d-dinja kollha timxi wara l-Evan©elju Tieg˙ek”.

1880: 17 ta’ Frar: Ìie mg˙ammed fil-Parroçça tal-Portu Salvu, filBelt Valletta minn Patri Vinçenz Cousin, u ng˙ata l-ismijiet ta’ Ìor©, Pawlu, Manwel, Ìwanni, u Piju. Ilparrinijiet tieg˙u kienu Ìwanni u Marjanna Coppini.

1888: 2 t’Awissu: Wara li lfamilja tieg˙u g˙addiet toqg˙od g˙al Ωmien qasir f’Birkirkara u minn hemm g˙all-Óamrun, iç-çkejken Ìor© irçieva s-sagrament tal-GriΩma ta’ l-Isqof fil-Knisja Parrokkjali ta’ San Gejtanu mill-Isqof Kapuççin Mons. Anton Buhagiar. Il-parrinu tieg˙u kien Dun Karm Gatt.

1899: 5 ta’ Settembru: IsSeminarista Ìor© Preca nkiteb filPija Unjoni ta’ Ìesù Nazzarenu filKnisja tan-Nazzarenu f’Tas-Sliema fejn dik il-Pija Unjoni kienet affiljata mas-Santwarju ta’ Ìesù Nazzarenu f’Ruma.

1905: 8 ta’ April: Miet Dun Alwi© Galea, saçerdot ta’ qdusija li kien il-Konfessur tas-seminarista Ìor© Preca. Hu jiirrakkonta li dan deherlu u ˙abbarlu x’kienet il-missjoni li Alla ried jafdalu f’idejh.

1906: Kien Ωmien li matulu Dun Ìor© beda jlaqqa’ xi Ωg˙aΩag˙, u jkellimhom fuq il-passjoni ta’ Kristu. Dawn il-laqg˙at kienu jsiru fl-g˙alqa li f’dak iΩ-Ωmien kienet tinsab quddiem il-Parroçça ta’ San

San Ìor© Preca, kanonizzat qaddis nhar it‐3 ta’ Ìunju, 2007.

Gejtanu, il-Óamrun.

1906: 22 ta’ Diçembru: G˙alkemm marid sewwa, Dun Ìor© ©ie ordnat saçerdot. Imma, skond ilProfessur Enriku Meli, missieru ma kellu g˙alfejn joqg˙od jixtrilu xejn g˙aliex hu kien sejjer imut malajr.

1906: Nhar il-Milied: Dun Ìor© qaddes l-Ewwel Quddiesa Solenni tieg˙u fil-Parroçça ta’ San Gejtanu.

1907: Dun Ìor© beda, jlaqqa’ Ω-Ωg˙aΩag˙ fil-Knisja msej˙a Ta’ Nuzzu, u jg˙allem fil-Parroçça tal-

Santa tifkira ta’ l‐ewwel quddiesa ta’ San Ìor© Preca fl‐1906.

1909: Lejn din is-sena, is-Soçjetà M.U.S.E.U.M., g˙addiet minn Ωminijiet koroh. Dun Ìor© irçieva lordni li jag˙laq il-MuΩewijiet kollha; imma, g˙alkemm baxxa rasu, u kien lest biex jobdi, hu ma la˙aqx g˙alaq ˙lief wie˙ed. L-ordni kienet ©ejja mill-Isqof ta’ Malta Pietru Pace. Óafna kienu fesfsu f’widnejn l-Isqof ta’ Malta dwar it-ti©rb li seta’ ji©i minn dik is-Soçjetà ©dida. Imma ma naqsux lanqas dawk il-Kappillani li qabΩu g˙al Dun Ìor©; u kien bil˙ila tag˙om li dik l-ordni ma ©ietx esegwita. Madanakollu, l-g˙eluq ta’ qasam sewa ta’ ©id g˙al Dun Ìor© g˙aliex l-lsqof ra li hu kien lest biex joqg˙od g˙al li jg˙idlu. G˙al dawn ir-ra©unijiet l-ordni li l-Oqsma jing˙alqu ©iet irtirata, u l-opra tasSoçjetà baqg˙et sejra.

1910: Dun Ìor© waqqaf ilferg˙a tal-bniet: imma ried ukoll li din tkun dejjem mifruda minn dik tas-Subien.

1913: Dun Ìor© ta’ sikwit jirrakkonta li, lejn din is-sena, fi triqtu bil-mixi lejn Ra˙al Ìdid, meta kien g˙addej mill-Marsa qrib fejn kien hemm Salib tal-©ebel f’nofs it-triq, lilu deherlu li ra ’l Ìesù, fixxbieha ta’ tfajjel, qieg˙ed ji©bed karretta mimlija bid-demel. Hu ˙ass 91

• Fresh daily bread • 24 hrs Delivery service

10, Bajjada Street Ûabbar Tel: 21 803 897 Mob 79 803 897

li lilu l-Mulej sejja˙lu biex jg˙inu.

Dun Ìor© mar jimbotta ming˙ajr ma qag˙ad ja˙sibha xejn, u jirrakkonta wkoll li ˙ass ˙lewwa kbira huwa u jimbotta, imma mbag˙ad, hu nnifsu lanqas jaf kif re©a’ sab ru˙u wa˙du fit-triq. Dun Ìor© deherlu li fehem b’mod çar li l-Mulej kien qieg˙ed isejja˙lu biex jissokta f’dik l-opra kbira g˙at-tag˙lim li kien beda permezz tas-Soçjetà li kien g˙adu kif waqqaf.

1914: Fi Ωmien ta’ kalunnji, Dun Ìor© ordna li s-Soçi tieg˙u jag˙mlu l-vot tal-manswetudni li bih rabathom li ma jivvendikawx ru˙hom minn min jonqoshom.

1917: 3 ta’ Diçembru: Dun Ìor©, g˙all-ewwel darba, g˙amel uΩu millkelmiet: “Verbum Dei Caro Factum Est”: meta kitibhom fuq biçça karta, u qeg˙idhom fuq sider missieru li kien qieg˙ed imut.

1917: Dun Ìor© ˙ass li missieru deherlu u kellmu. Hu raddlu ˙ajr talli kien qeg˙idlu l-kliem tal-” Verbum Dei” fuq sidru waqt il-mewt. Dik l-espressjoni dejjem baqg˙et l-iktar wa˙da li laqtitu. Dawk il-kelmiet li jfissru ‘L-lben t’Alla sar Bniedem’ bdew jidhru ma’ kullimkien: fid-djar, fil-˙wienet, fil-postijiet tax-xog˙ol, fuq il-karrozzi u, b’mod speçjali,

fuq il-©lekk jew il-libsa tal-membri kollha tal-M.U.S.E.U.M. Sadattant, San Ìwann Battista kien intag˙Ωel b˙ala Patrun tas-Soçjetà.

1918: Il-membri tas-Soçjetà M.U.S.E.U.M., g˙all-ewwel darba, bdew juΩaw il-“badge” li ©©ib ilkelmiet “Verbum Dei Caro Factum Est”.

1918: 21 ta’ Lulju: Dun Ìor© inkiteb Terzjarju Karmelitan, u pprofessa fis-6 ta’ Settembru 1919.

B˙ala terzjarju, hu ˙a l-isem ta’ Patri Franku.

1921: Lejn din is-sena, b˙ala sinjal ta’ qima lejn il-kelmiet talEvan©elju ta’ San Ìwann: “Verbum (Dei) caro factum est”, Dun Ìor© ordna li kull Qasam tas-Soçjetà jag˙mel dimostrazzjoni bix-xbieha taççkejken Ìesù mat-triqat u bil-kant ferrie˙i tat-tfal lejliet il-Milied. Din il-purçissjoni saret l-ewwel darba filÓamrun; imma, imbag˙ad, infirxet ma’ kullimkien, u n-nies tkun tistennieha.

1932: 12 ta’ April: G˙alkemm ©ieli stqarr li kemm idum Isqof hu, is-Soçjetà Museum ma japprovaha qatt, fil-fatt l-Isqof Mawru Caruana ˙are© id-digriet ta’ l-erezzjoni kanonika tas-Soçjetà tad-Duttrina Nisranija. Minn dak il-waqt l-isem uffiçjali sar “Societas Doctrinae Christianae” (Soçjetà g˙ad-Duttrina Nisranija) mag˙rufa mill-poplu b˙ala M.U.S.E.U.M. Sa Ωmien lapprovazzjoni, l-isem kien g˙adu “Soçjetà ta’ Ulied il-Papa”.

1932: Infeta˙ il-qasam talM.U.S.E.U.M. tas-subien ©ewwa rra˙al ta’ l-Imqabba.

1941: 2 ta’ Awissu: Mons.

Dun Pawl Galea, il-Vigarju Ìenerali, wara li ©ew studjati u diskussi d-diffikultajiet li kienu nqalg˙u, bag˙at digriet ©did li bih approva l-istatuti tas-Soçjetà. Imma, kif isir dejjem, il-Kurja Djoçesana Ωammet id-dritt li dda˙˙al it-tibdil kollu li ’l quddiem jidher me˙tie©.

Dun Ìor© fl‐a˙˙ar snin

Dun Ìor©, flimkien ma’ l‐Arçisqof Mikiel Gonzi u Monsinjur Milanesi, waqt il‐funzjoni tat‐ tqeg˙id ta’ l‐ewwel ©ebla tad‐Dar Çentrali: fit‐2 ta’ Ottubru, 1954.

1951: 19 ta’ Mejju: Dun Ìor© bierek l-ewwel ©ebla ta’ l-iskola San Mikiel li s-Soçjetà M.U.S.E.U.M. kienet sejra tibni fl-in˙awi ta’ Santa Venera.

1951: 5 ta’ Awissu: Waqt Funzjoni Solenni, tqeg˙det l-ewwel ©ebla ta’ l-iskola San Mikiel millArçisqof Gonzi.

1951: Dun Ìor©, lis-Soçi talM.U.S.E.U.M., dejjem g˙afsilhom fuq li g˙andhom i©ibu fuqhom ilLabtu tal-Karmnu u jitkellmu fuqu kemm jifil˙u.

1952: Fis-27 ta’ Ìunju, isSoçjetà M.U.S.E.U.M. tat bidu uffiçjali g˙all-˙idma tag˙ha fl-Awstralja.

1952: 2 ta’ Ottubru: Wara talba ta’ l-Arçisqof Gonzi, ˙are© millVatikan id-dokument li Dun Ìor© Preca intag˙Ωel Kamrier Sigriet talPapa Piju XII bit-titlu ta’ Monsinjur.

Dun Ìor© ma kien jaf b’xejn bittalba li kienet saret mill-Arçisqof ta’ Malta.

1952: 20 ta’ Ottubru: Id-diploma tal-˙atra ta’ Monsinjur kienet waslet fil-Kurja Arçiveskovili ta’ Malta.

G˙alhekk, l-Arçisqof sejja˙ lil Dun Ìor© biex ikellmu. Dun Dun Ìor© ˙assu mnikket u lill-Arçisqof qallu, “Ne˙˙ejtli l-feliçità ta’ ˙ajti.”

1959-1962: Biex naraw jekk l- 93 isem ta’ Dun Ìor© hux imqieg˙ed

SPEND ‘N’ SAVE discount supermarket

115, St Catherine Street Ûurrieq Tel: 2168 9878

Fejn il-mara tad-dar issib minn kollox u fl-istess ˙in tiffranka l-flus u to˙ro© sodisfatta Offerta Speçjali: ma’ Lm 5 li tonfoq tie˙u flixkun ilma b’xejn jew pakkett g˙a©in ma’ Lm10 li tonfoq tie˙u 2 fliexken ilma b’xejn ma’ Lm20 li tonfoq tie˙u 3 fliexken ilma b’xejn ma’ Lm30 li tonfoq tie˙u 5 fliexken ilma b’xejn ma’ Lm40 li tonfoq tie˙u 6 fliexken ilma b’xejn ma’ kaxxa Pepsi jew Light Cola tie˙u flixkun b’xejn

Óin: mit-Tnejn sal-Ìimg˙a mis-6.00am sas-7.00pm Is-Sibt:6.00 a.m. - 6.30 p.m.

ma’ dak tal-Kamrieri Sigrieti ta’ dak iΩ-Ωmien. L-isem tieg˙u baqa’ ma nstabx. Dan ifisser li Dun Ìor© ma baqax Monsinjur sal-mewt. Dan il-fatt jikkonferma g˙al darb’o˙ra li Dun Ìor© ma kellu l-ebda rabta ma’ titlu fierag˙. It-titlu kien ©ie mog˙ti lilu bla ma xtaqu, u hu lanqas biss ma ta kaΩ li jibqa’ bih sal-mewt.

Kongregazzjoni tal-KawΩi talQaddisin id-dokumenti me˙tie©a g˙all-introduzzjoni tal-kawΩa talBeatifikazzjoni ta’ Dun Ìor©, u anki talba formali biex is-Soçjetà M.U.S.E.U.M. ti©i mag˙rufa b˙ala “Istitut Sekulari”.

1972: 21 ta’ Frar: IlKongregazzjoni Pontifiçja g˙allkawΩi tal-Qaddisin wie©bet lillArçisqof Mikiel Gonzi li, wara li ©ew eΩaminati d-dokumenti kollha li hu ppreΩenta, il-gudizzju tag˙ha kien wie˙ed favorevoli.

1954: 15 ta’ Awissu: Dun Ìor© fil-jum solenni ta’ l-Assunzjoni talVer©ni Marija fis-sema, bierek biçça art fil-Blata l-Bajda: fejn, minflok iç-çimiterju li kien hemm, kellha titla’ d-Dar Çentrali tas-Soçjetà M.U.S.E.U.M. 1954: 2 ta’ Ottubru: Tqieg˙det l-ewwel ©ebla tad-Dar Çentrali filBlata l-Bajda.

1955: 4 ta’ Settembru: Dun Ìor© bierek u qieg˙ed l-ewwel ©ebla ta’ l-lstitut Sagra Familja f’ÓaΩ-Ûabbar.

Il-˙sieb kien li ’l quddiem ikunu jistg˙u jg˙allmu s-snajja lit-tfal.

Imma x-xog˙ol tal-Istitut kellu jkun dak ta’ stamperija.

1958: 23 ta’ Frar: Tqeg˙det lewwel ©ebla tal-Kappella li tmiss mad-Dar Çentrali tal-Blata l-Bajda.

Il-kappella kellha tissemma g˙allMidalja MirakuluΩa.

1960: 7 ta’ Lulju: Min˙abba sa˙˙tu, Dun Ìor© talab u qala’ lpermess ming˙and Papa Ìwanni XXII li jkun jista’ jqaddes filKappella tad-dar tieg˙u.

1961: Dun Ìor© g˙amel Ωmien twil jg˙ix fi Triq il-Kbira, numru 683, il-Óamrun, kwaΩi quddiem il-Parroçça ta’ San Gejtanu. Imma sena biss qabel il-mewt tieg˙u eΩattament f’Lulju, Dun Ìor© biddel id-dar tieg˙u biex mill-Óamrun mar joqg˙od f’Santa Venera: f’dar San Gejtanu fi Triq il-Ìdida ma’ Triq Kanun.

1962: Lulju: Dun Ìor© kien batut ˙afna u tah l-ewwel attakk gravi tal-marda li kellha twasslu g˙al tmiem ˙ajtu.

Tifkira tal‐mewt ta’ Dun Ìor© Preca nhar is‐26 ta’ Lulju 1962,

1962: 8 ta’ Lulju: Lil Dun Ìor© g˙amlulu l-GriΩma tal-Morda.

1962: 26 ta’ Lulju: Dun Ìor© miet fit-tmienja neqsin kwart ta’ filg˙axija. G˙alkemm Dun Ìor© xtaq li jkollu funeral sempliçi, is-Soçjetà ˙assitha fid-dmir li lill-Fundatur tag˙ha tag˙millu funeral li kien jixraqlu. Dan kien ukoll mistenni minn kul˙add g˙aliex f’Dun Ìor© il-Maltin kollha raw benefattur kbir ta’ art twelidhom.

1975: Wara li l-Awtoritajiet Rumani taw il-kunsens tag˙hom biex tkun tista’ tibda l-kawΩa ta’ Dun Ìor©, fit-13 ta’ Marzu, ilKongregazzjoni g˙all-KawΩi talQaddisin iddikjarat li l-Arçisqof ta’ Malta seta’ jo˙ro© id-digriet g˙allftu˙ tal-kawΩa tal-Beatifikazzjoni ta’ Dun Ìor©, u ng˙ata wkoll issetg˙a li jwaqqaf Tribunal biex jibda l-Proçess. L-Arçisqof Mikiel Gonzi ˙are© id-digriet ta’ l-introduzzjoni tal-kawΩa ta’ Dun Ìor© Preca nhar l-24 ta’ Ìunju.

1976: 25 ta’ Frar: Infeta˙ itTribunal Arçidjoçesan ta’ Malta g˙all-kawΩa ta’ Dun Ìor© skond ilpreskrizzjonijiet tal-Kodiçi tal-Li©i tal-Knisja u l-istruzzjonijiet mog˙tija mill-Kongregazzjoni g˙all-KawΩi tal-Qaddisin.

1963: Is-Superjur Ìenerali Ew©enju Bor©, f’isem is-Soçjetà MUSEUM, irriakomanda l-kaΩ ta’ Dun Ìor© Preca sabiex l-Arçisqof Mikiel Gonzi jara jekk hux il-waqt li l-qdusija tal-Fundatur titressaq biex ti©i eΩaminata mill-Awtorità Suprema tal-Knisja.

1964: 3 ta’ Frar: L-ewwel miraklu li se˙˙ bl-interçessjoni ta’ Dun Ìor© kien il-fejqan fuq Charles Zammit Endrich, wara li kellu kumplikazzjonijiet fid-dawl t’g˙ajnejh.

1971: 29 ta’ Settembru: LArçisqof ta’ Malta ppreΩenta lill-

Il‐membri tas‐Soçjetà M.U.S.E.U.M. bi ˙©arhom mi©burin flimkien fil‐Kon‐Katidral ta’ San Ìwann waqt iç‐çelebrazzjonijiet solenni li fakkru g˙eluq il‐˙amsin sena mit‐twaqqif tas‐ Soçjetà.

95

Triq San BaΩilju, Mqabba (Wara l-Knisja)

Nispeçjalizzaw f’kull kwalità ta’ g˙a©ina, ravjul, pastizzi, eçç...

Dawn l-affarijiet issibhom kemm imsajrin kif ukoll tal-friΩa.

Tel: 2164 7233

Ikollna ukoll soft drinks, ©elati, sigaretti, eçç...

Naççettaw ordnijiet g˙all-parties.

G. Camilleri Petrol Station CAR SERVICING WHEEL BALANCING CAR ACCESSORIES CRASH HELMETS

PUNCTURE REPAIRS CAR BATTERIES MOUNTAIN BIKES OILS & FILTERS

FREE BALANCING WITH ALLOY WHEELS TEL/FAX: 2164 1647 Tel: 2164 7235

J. Cutajar SMOKING ARTICLES

For all your 46, Springvale, smoking needs Triq il‐Madonna tal‐Ìilju Mqabba ÛRQ 08 SMOKING ARTICLES Tel: 21689653 Mob: 7949 5354

J. Cutajar

u tmexxi l-iskola Preca College flAlbanija.

1999: 28 ta’ Ìunju: Dun Ìor© Preca ©ie ddikjarat b˙ala Venerabbli.

2001: 9 ta’ Mejju: Waqt Ωjara f’Malta mill-Papa Ìwanni Pawlu II, Dun Ìor© Preca ©ie ddikjarat Beatu flimkien ma’ Suor Maria Adeodata Pisani u l-Venerabbli Nazju Falzon.

B’dan id‐dokument ta’ Papa Piju XII, iffirmat minn Ìwanni Battista Montini, Dun Ìor© intg˙aΩel Kamrier sigriet tal‐Papa bit‐titlu ta’ Monsinjur. Dun Ìor© minflok ma fera˙, sewwed qalbu g˙aliex qatt ma xtaq il‐©ie˙ tad‐dinja.

1983: Is-Soçjetà M.U.S.E.U.M. tat bidu uffiçjali g˙all-˙idma tag˙ha fis-Sudan.

1988: Óames snin wara s-Soçjetà M.U.S.E.U.M. tat bidu g˙all-˙idma tag˙ha ©ewwa l-Kenja u l-Ingilterra.

1995: Is-Soçjetà intalbet formalment biex tg˙in fit-twaqqif

2001: Lulju: Il-fejqan ta’ tarbija minn ÓaΩ-Ûebbu©, bl-interçessjoni ta’ Dun Ìor© kien it-tieni u la˙˙ar miraklu li l-Vatikan approva u kellu bΩonn biex il-fundatur tal-M.U.S.E.U.M. isir qaddis. Ittarbija (illum tifel ta’ sitt snin) kellu kumplikazzjonijiet severi fil-fwied.

2003: Jannar: Is-Soçjetà talM.U.S.E.U.M. bdiet uffiçjalment il˙idma tag˙ha ©ewwa l-Peru’.

2007: 3 ta’ Ìunju: Il-Papa Benedittu XVI iddikjara lil Dun Ìor© b˙ala l-ewwel Qaddis Malti waqt çerimonja li saret ©ewwa lVatikan, Ruma.

Inçidentalment

Dun Ìor© g˙amel ˙iltu biex ikabbar id‐ devozzjoni lejn il‐Ver©ni Marija; lilha s‐Soçjetà M.U.S.E.U.M. iddedikat il‐Knisja li nbniet ma©enb id‐Dar Çentrali fil‐Blata l‐Bajda.

din is-sena ja˙bat ukoll l-ewwel çentinarju mit-twaqqif tas-Soçjetà tal-M.U.S.E.U.M.

R O Y A L L MOTORING SCHOOL L Driving Lessons on Automatic Car Call PAUL on

79729451 / 79797272

• Door to door pick-up: Home, work, etc • Car with A/C • Special attention given to drivers who already have the licence and are afraid to drive alone and need a little more lessons to drive • Insurance and VAT included in the price • No hidden charges • Money back guaranteed if client is not satisfied

97

XELINI Skip Hire Contact:

Mr. Esron Mifsud

Mob: 7923 0112

Viva ta’ Santa Marija ta’ l‐Imqabba miktuba minn Charlie Busuttil

Disa u g˙oxrin t’April sena elfejn u sitta ta’ l-Assunta ta’ l-Imqabba lesti kollha g˙al dik il-qatra Ìewwa Malta saret festa kompetizzjoni dik tan-nar bejn Maltin u Ewropej eluf ta’ nies marru jaraw Kieku tafu dan min kien meta ©ew biex jivvutaw rebbie˙a tal-kompetizzjoni Ta’ l-Imqabba lilhom taw Jiena rajtu fuq DVD kellkom Ωgur li lkoll tifta˙ru minn qalbi nawguralkom minn jaf kemm intom li fra˙tu Ra˙al Ωg˙ir ta’ ˙ila kbira ma’ Marija mag˙qudin g˙andkom ˙afna biex titkellmu g˙aliex f’Malta imfa˙˙rin ImΩejjen dak l-isparar g˙al murtali u muΩika warda tifta˙ forma ˙elwa issebba˙ lil dik iΩ-Ωifna Jistennew març ta’ fil-ghodu dawk iΩ-Ωg˙aΩag˙ kollha flimkien fuqhom g˙andhom il-Madonna biex t˙arishom mill-inkwiet Hekk g˙amilna tal-familja In©barna kollha bil-qieg˙da

Nixorbu xi ˙a©a rqieqa Marçi smajna ferri˙ija Kemm xtaqt li kont il-festa noqg˙od fuq dak is-si©©u lira minn qalbi jiena ntikom Nitpaxxa b’dak li g˙amiltu Ma˙dum b’intelli©enza anke ra©el ji©ri fis-sema sabiex jirba˙ dik it-ti©rija b˙alu Ωgur li qatt ma rajna Iddispjaçini meta smajt li fil-festa qattret ftit xita nispera li ˙adtu pjaçir g˙al Marija ©iet imwettqa Çelebrità volum erba’ pjaçir nisimg˙u u nkantah lejn Marija nduru a˙na nitolbuha tieqaf mag˙na Jien minn qalbi nsellmilkom j’Alla tibqg˙u dejjem flimkien g˙ax g˙alija inthom wie˙ed pajjiΩ Ωg˙ir imma kburin G˙alkemm jien minn Ra˙al Ìdid milli rajt u dak li smajt fuq dan-nies li jag˙mlu n-nar tg˙axxaqt bikom jien u fra˙t Ix-xewqa li jien baqag˙li meta ninΩel ner©a’ Malta narakom ©ewwa l-Imqabba u nixrob mag˙kom dik il-qatra

St. Albans Victoria Australia 10 ta’ Ottubru 2006

101

L‐attivist tas‐Sena

Trofew Chev. George Martin A. Mus. L.C.M., O.S.T.J. B˙al kull sena s-Soçjetà tag˙na tie˙u ˙sieb li tippreΩenta l-unur ta’ l-attivist tas-sena lil dak jew dawk il-persuni li fl-opinjoni tag˙ha jkunu ddistingwew ru˙hom b’xi mod aktar minn o˙rajn. G˙all-impenn u ˙idma matul is-sena. Din kienet inizjattiva o˙ra tal-familja Martin li bla dubju g˙andhom g˙al qalbhom ferm is-Soçjetà tag˙na.

L-attivist g˙al din is-sena kien fil-fatt is-Sur Ronald Zammit. Dan l-unur ©ie ppreΩentat nhar l-10 ta’ Awissu 2006 waqt il-programm vokali u strumentali mtella’ millBanda Re Ìor© V. Ronald huwa bniedem attiv ˙afna speçjalment fejn jid˙ol innar. Huwa bniedem ta’ kura©© kbir u dejjem i˙e©©i©na biex l-ispettakli tan-nar u l-festa li tant i˙obb ma jkun jonqoshom xejn. Kull naqra çans li jkollu tarah dejjem il-post tan-nar, fejn iqatta’ ©ranet s˙a˙ fil-post li tant hu g˙al qalbu. Ronald hu bniedem ˙abrieki ˙afna fil-˙idma tan-nar u dejjem jag˙ti kontribut qawwi biex il-festa ta’ Santa Marija tkun imΩewqa bl-isba˙ spettakli ta’ nar li jixraqilha. Fil-fatt Ronald huwa l-mo˙˙ jew a˙jar il-koordinatur

Is‐Sur Ronald Zammit jidher qed jirçievi t‐trofew ming˙and il‐familja Martin fil‐preΩenza tas‐Sur Carmel Zahra, President tas‐Soçjetà Santa Marija u Banda Re Ìor© V

fejn jid˙lu l-ispettakli tan-nar ta’ l-ajru sinkronizzati mal-muΩika li issa l-G˙aqda tan-Nar Santa Marija ta’ l-Imqabba hija tant rinomata g˙alihom. Ronald, bil-g˙ajnuna ta’ s˙abu kollha li b’mod volontarju ja˙dmu n-nar, kien strumentali fir-reb˙ ta’ l-Ewwel Festival tanNar ta’ Malta propju s-sena l-o˙ra fejn l-G˙aqda rnexxielha tirba˙

l-unuri g˙all-a˙jar spettaklu tannar, l-a˙jar sinkronizzazzjoni malmuΩika, l-a˙jar prodott ori©inali, l-a˙jar spettaklu skond l-opinjoni pubblika u finalment l-unur g˙arrebbie˙a assoluti ta’ dan l-ewwel festival tan-nar.

Prosit Ronald u l-membri kollha fi ˙dan l-G˙aqda tan-Nar Santa Marija.

Spettaklu li ddikjara l‐G˙aqda tan‐Nar Santa Marija ta’ l‐Imqabba b˙ala l‐Ewwel Rebbie˙a Assoluta ta’ l‐Ewwel Festival Internazzjonali tan‐Nar ta’ Malta 2006 organizzat ©ewwa l‐Port il‐Kbir. (Ritratti: Melvin Degiorgio)

103

We also make Pizza 9, Blue Grotto Avenue, Ûurrieq Tel: 21642986 Mob: 79476573

Sunray Butcher 40 , C h u r c h S quare , Mqabba Tel: 2168 3690 G˙al kull kwalità ta’ La˙am Frisk, Ti©ie© u Fniek, Bajd, eçç

GÓAR LAPSI VIEW Bar, Restaurant & Pizzeria (ta’ Rita) Now Under New Management Tel: 2164 0608 - 2168 0800 Open Daily from 9.00 onwards

L‐G˙aqda tan‐Nar Santa Marija ta’ l‐Imqabba Sena S˙i˙a Mimlija Wirjiet tal‐Log˙ob tan‐Nar L-ispettakli tal-log˙ob tan-nar ilhom sinonimi mal-festa ta’ Santa Marija fl-Imqabba. L-G˙aqda tanNar Santa Marija issa stabbiliet ru˙ha b˙ala G˙aqda li qed tipprovdi spettakli simili matul is-sena kollha f’Malta u dan l-a˙˙ar ukoll barra minn pajjiΩna.

Dawn l-a˙˙ar 12-il xahar milla˙˙ar edizzjoni ta’ dan il-Programm kienu xhur impenjattivi li matulhom l-G˙aqda tan-Nar Santa Marija ta’ l-Imqabba, apparti li g˙amlet ilwirjiet ta’ kull sena fil-festa tar-ra˙al, ipprovdiet Ωew© spettakli fil-Port il-Kbir g˙al konferenza ta’ a©enti ta’ l-ivvja©ar barranin, g˙alqet ilFestival Internazzjonali tal-Log˙ob tan-Nar fil-Port il-Kbir b˙ala lewwel rebbie˙a tal-kompetizzjoni fl-istess festival, ˙adet sehem filfestival tan-nar ta’ l-art lejlet ilfesta tal-Furjana u issa qed tie˙u sehem ukoll g˙all-ewwel darba flistorja tag˙ha u ta’ l-Imqabba barra minn Malta fil-Kampjonat Dinji tal-Log˙ob tan-nar f’Ruma, l-Italja.

Il-log˙ob tan-nar f’dawn il-wirjiet kif ukoll il-koreografija muΩikali kienu kollha xog˙ol id-dilettanti ta’ l-G˙aqda tan-Nar Santa Marija.

30 ta’ Lulju – 22 ta’ Awissu 2006: Çelebrazzjoni kif jixraq fil-Festa Il-festa ta’ Santa Marija s-sena l-

dilettanti ta’ l-G˙aqda. L-istess sistema kompjuterizzata ntuΩat ukoll nhar il-festa fil-kaxxa infernali tal-˙ru©. Il-wirjiet matul il-jiem talfesta kienu jinkludu wkoll murtali tradizzjonali tal-murtaletti, talberaq pront u tal-kulur u log˙ob tan-nar ta’ l-art flimkien ma’ kaxxi infernali.

2 u 5 ta’ Diçembru 2006: Ûew© wirjiet fil-konferenza ta’ Thomas Cook

o˙ra kellha tifsira speçjali wara li l-G˙aqda tan-Nar Santa Marija ta’ l-Imqabba f’April ta’ qabel kienet reb˙et l-ewwel kompetizzjoni li saret fil-Festival tal-Log˙ob tanNar fil-Port il-Kbir. L-entuΩjasti tan-nar tal-festa tar-ra˙al ˙ejjew spettakli tal-log˙ob tan-nar kif jixraq g˙all-ewwel festa wara rreb˙ tal-Festival.

L-ispettakli kienu tul il-jiem kollha tal-festa u la˙qu l-quççata tag˙hom nhar il-festa u lejlietha meta sar l-ispettaklu li kien fih log˙ob tan-nar varjat sinkronizzat ma’ siltiet mag˙rufin ta’ muΩika klassika permezz ta’ sistema kompjuterizzata u koreografat mid-

L-G˙aqda tan-Nar Santa Marija ta’ l-Imqabba fil-bidu ta’ Diçembru li g˙adda ©iet inkarigata tipprovdi Ωew© wirjiet tal-log˙ob tan-nar waqt il-Konferenza ta’ Thomas Cook li saret f’Malta. L-elfejn manager ta’ Thomas Cook li ©ew Malta nqasmu f’Ωew© gruppi li kull wie˙ed minnhom ra spettaklu filPort il-Kbir fi tmiem Ωew© ikliet fit-2 u fil-5 ta’ Diçembru li saru g˙alihom fil-Barrakka ta’ Fuq. L-ispettakli bdew kull wie˙ed b’wirja awdjo-viΩiva dwar l-istorja ta’ Malta b’log˙ob tan-nar ta’ lG˙aqda u projezzjonijiet ta’ Ross Ashton fuq il-forti Sant An©lu.

Immedjatament wara, l-G˙aqda tan-Nar Santa Marija ta’ l-Imqabba ipprovdiet il-wirjiet ta’ log˙ob tannar minn Bighi. L-ispettakli kien fihom ukoll log˙ob tan-nar fuq lilma u fuq ‘jet-skis’ madwar il-Port

105

Ritratti f’serje taΩ‐Ωew©t irdieden fil‐kategorija prinçipali huma u jag˙tu l‐ispettaklu tag˙hom u li g˙alih ©ew ikklassifikati ’l fuq fost il‐lista ta’ l‐14‐il g˙aqda li pparteçipaw.

u log˙ob ie˙or varjat sinkronizzat b’sistema kompjuterizzata ma’ siltiet muΩikali klassiçi.

21 ta’ April 2007: Sehem fil-festival tal-log˙ob tannar ta’ l-art Il-Kunsill Lokali tal-Furjana lejlet il-festa titulari ta’ San Publiju organizza festival tal-log˙ob tannar ta’ l-art. L-G˙aqda tan-Nar Santa Marija ta’ l-Imqabba ˙adet sehem bi tlett irdieden f’dan il-

festival, wa˙da fil-kategorija g˙all-irdieden ori©inali u tnejn fil-kategorija ewlenija tal-festival.

It-tlett irdieden ˙admu kollha b’suççess kif ippjanat u l-pubbliku preΩenti seta’ jara fihom id-diversi mekkaniΩmi, u˙ud li bdew jintuΩaw fil-passat proprju fil-©ig©ifogu fil-festa ta’ l-Imqabba. Il-festival tan-nar ta’ l-art intreba˙ millG˙aqda ‘Unjoni’ ta’ Óal Luqa li nifir˙ulhom (ara wkoll il-punte©© ta˙t).

Ir‐Raddiena fil‐Kategorija ta’ l‐Ori©inalità

L-Ewwel Festival tal-Log˙ob tan-Nar ta’ l-Art 2007 Il-Punte©©i uffiçjali kif mog˙tija mill-Ìurija Internazzjonali G˙aqda tan-Nar

Ra˙al

L-a˙jar MekkaniΩmu

L-a˙jar xog˙ol bilKatina

L-a˙jar Prodott

Punte©© Finali

1

Sant’ Andrija

Luqa

145

xejn

87

232

2

San ÌuΩepp

Kirkop

xejn

140

86

226

3

Santa Marija

Mosta

137.5

xejn

84.5

222

4

Santa Marija

Mqabba

70

73

77

220

5

San Pawl

Safi

135

xejn

83

218

6

Qrendi

Qrendi

128

xejn

75

203

7

San ÌuΩepp

Ûebbu©

127

xejn

74

201

8

Taç-Çintura

Gudja

65

60

74

199

9

Tal-Ìilju

Mqabba

122

xejn

74

196

10

Tad-Duttrina

Gudja

110

xejn

80

190

11

Santa Katarina

Ûurrieq

61

58

65

184

12

Tal-Vitorja

Naxxar

53

55

63

171

13

San Bartilmew

G˙arg˙ur

101

xejn

53

154

14

Santa Marija

G˙axaq

43

47

50

140

107

1 ta’ Mejju 2007: G˙eluq tal-Festival Internazzjonali tal-Log˙ob tan-Nar

2 ta’ Awissu 2007: L-ewwel parteçipazzjoni barra minn Malta

L-G˙aqda tan-Nar Santa Marija ta’ l-Imqabba din is-sena kellha l-privile©© li tag˙laq il-Festival Internazzjonali tal-Log˙ob tan-Nar li sar fil-Port il-Kbir u li g˙at-tieni darba ˙a l-forma ta’ kompetizzjoni.

Billi l-G˙aqda tan-Nar Santa Marija kienet reb˙et l-ewwel kompetizzjoni s-sena ta’ qabel, skond ir-regoli tal-Festival, ma ˙aditx sehem filkompetizzjoni iΩda kellha d-dritt li tag˙laq il-Festival. Hekk g˙amlet bi spettaklu ta’ log˙ob tan-nar minn fuq il-braken fil-Port il-Kbir f’nofs il-lejl, hekk kif qaleb l-Ewwel ta’ Mejju; it-tielet anniversarju tas-s˙ubija ta’ Malta fl-Unjoni Ewropea. Il-wirja kienet tinkludi log˙ob tan-nar varjat u spettakolari kollu xog˙ol id-dilettanti ta’ lG˙aqda, sinkronizzat ma’ siltiet ta’ muΩika klassika u koreografat mid-dilettanti ta’ l-G˙aqda. Qabel l-g˙eluq tal-Festival, l-G˙aqda tanNar Santa Marija ta’ l-Imqabba kellha l-pjaçir tg˙addi l-‘Aggregate Shield’ li kienet l-ewwel G˙aqda li naqqxet isimha fuqha s-sena ta’ qabel u tifra˙ kif jixraq lill-G˙aqda tan-Nar Madonna tal-Karmnu taΩÛurrieq li kienet ir-rebbie˙a ta’ din is-sena.

Fil-bidu ta’ Awissu ta’ din issena, l-G˙aqda tan-Nar Santa Marija ta’ l-Imqabba qed tikteb pa©na o˙ra kbira meta g˙all-ewwel darba flistorja tag˙ha u ta’ l-Imqabba, qed tag˙mel spettaklu tal-log˙ob tannar barra minn Malta.

L-G˙aqda qed tirrappreΩenta lil Malta fil-Kampjonat Dinji talLog˙ob tan-Nar li jsir fil-provinçja ta’ Ruma, l-Italja, bl-isem ‘Caput Lucis’, li bil-Latin ifisser ‘kapitali tad-dawl’.

F’Ruma, l-G˙aqda tan-Nar Santa Marija ta’ l-Imqabba qed tie˙u sehem b’talent Malti u b’xog˙ol uniku g˙al Malta flimkien ma’ ditti u g˙aqdiet tal-log˙ob tannar rinomati minn pajjiΩi differenti madwar id-dinja u li jkunu mag˙Ωulin biex jiedu sehem g˙ax ikunu urew li huma fost l-aqwa fiddinja.

L-G˙aqda tan-Nar Santa Marija ta’ l-Imqabba kien imissha tag˙ti l-ispettaklu tag˙ha l-Óamis, 2 ta’ Awissu. Il-parteçipanti l-o˙rajn filKampjonat Dinji tal-Log˙ob tanNar f’Ruma qed jirrappreΩentaw lill-Ìappun, l-Italja, l-Ingilterra, ir-Rumanija, is-Slovejna, Spanja u ç-Çina.

109

Di Rocco Ltd.

Di Rocco Ltd, Prince Albert Street, Albert Town, Marsa HMR 17 • Tel: 21 227344 • Fax: 21 227345 • E‐mail: dirocco@digigate.net

Jerry’Silencer Repairs CO2 Welding

Jerry’s Garage Si©©iewi Road, Mqabba Tel: 21640750 Fax: 21642535 Mob: 9944 9237

Programm tan‐Nar It-Tnejn, 30 ta’ Lulju: Bidu tal-Kwindiçina 8.00am 12.00pm 7.15pm 9.30pm

Óruq ta’ murtali tal-bomba u murtaletti. Óruq ta’ murtali tal-bomba u murtaletti.

Mad-daqq tal-Barka Sagramentali, ti©i sparata kaxxa infernali u murtaletti. Óruq tal-beraq pront u murtali tal-kulur.

Il-Óamis, 9 ta’ Awissu: Óru© ta’ l-Istatwa fuq iz-zuntier 8.00am 12.00pm 7.30pm

9.30pm 11.00pm

Óruq ta’ murtali tal-bomba u murtaletti. Óruq ta’ murtali tal-bomba u murtaletti.

Mal-˙ru© ta’ l-Istatwa jsir ˙ruq ta’ salut, musketterija, kaxxa infernali u murtaletti billog˙ob. Óruq ta’ murtali tal-beraq pront u tal-kulur. Óruq ta’ musketterija ma’ tmiem il-març.

Wara jsir ˙ruq ta’ log˙ob tan-nar ta’ l-art.

11.30pm

L-Erbg˙a, 15 ta’ Awissu: L-G˙id ta’ l-Assunta 8.00am 9.30am

11.45am

7.15pm

Is-Sibt, 11 ta’ Awissu: L-ewwel jum tat-Tridu 8.00am 12.00pm 8.15pm 9.15pm 11.30pm

Óruq ta’ murtali tal-bomba u murtaletti. Óruq ta’ murtali tal-bomba u murtaletti.

Mal-barka Sagramentali jsir ˙ruq ta’ musketterija u murtaletti bil-log˙ob. Óruq ta’ murtali tal-beraq pront u tal-kulur. Óruq ta’ musketterija ma’ tmiem il-març.

Wara jsir ˙ruq ta’ log˙ob tan-nar ta’ l-art.

Il-Óadd, 12 ta’ Awissu: It-Tieni jum tat-Tridu

9.30pm

10.15pm

Kollox b˙all-jum ta’ qabel.

It-Tnejn, 13 ta’ Awissu: It-Tielet jum tat-Tridu Kollox b˙all-jum ta’ qabel.

It-Tlieta, 14 ta’ Awissu: Lejlet il-Festa 9.30am

11.45am 6.30pm

9.45pm

Mad-daqq tat-Te Deum, ikun hemm ˙ruq ta’ musketterija, kaxxa infernali u diversi murtaletti bil-log˙ob. Óruq ta’ murtali tal-bomba u murtaletti billog˙ob.

To˙rog it-TranΩulazzjoni. Ikun hemm ˙ruq ta’ salut, kaxxa infernali u esebizzjoni kbira ta’ diversi settijiet ta’ murtaletti bil-log˙ob.

Jing˙ata bidu g˙all-ispettaklu kbir ta’ log˙ob

tan-nar ta’ l-ajru li jinkludi salut, bombi tallampjun, blalen u disinni, sfejjer, baraxxijiet kbar u spettakolari sinkronizzati mal-muΩika.

Kif ukoll settijiet ta’ murtali tal-beraq pront u murtali tal-kulur. Din is-sena ser tintuΩa g˙all-ewwel darba fl-Imqabba s-sistema kompjuterizzata tal-Fire One. Wirja ta’ log˙ob tan-nar ta’ l-art mekkanizzat.

Óruq ta’ murtali tal-bomba u murtaletti.

Mad-daqq tal-glorja, ikun hemm ˙ruq ta’ murtali tal-bomba, kaxxa infernali u murtaletti bil-log˙ob. Óruq ta’ murtali tal-bomba akkumpanjata mid-daqq tas-sirena, segwita minn ˙ruq ta’ murtaletti bil-log˙ob.

Waqt il-˙ru© tal-purçissjoni bl-Istatwa meraviljuΩa u artistika ta’ Ommna Marija Mtellg˙a s-Sema bir-Ru˙ u l-Ìisem, ji©i sparat salut. Hekk kif l-istatwa devota tal-Padruna tar-ra˙al, Santa Marija, to˙ro© fuq iz-zuntier u tindaqq l-Ave Marija, tin˙araq musketterija u kaxxa infernali spettakolari li ser tkun tinkludi ˙afna baraxxijiet u log˙ob ie˙or. Wara jkun hemm wirja kbira ta’ murtaletti bil-log˙ob li jakkumpanjaw il-purçissjoni.

Hekk kif ji©i esegwit l-Innu lil Santa Marija Mtellg˙a s-Sema, ikun hemm ˙ruq ta’ murtali tal-beraq pront u tal-kulur. Óruq ta’ kaxxa infernali tal-kulur ma’ tmiem il-purçissjoni. Wara, fil-knisja ting˙ata l-barka flimkien mal-partitarji u dawk kollha involuti fil-log˙ob tan-nar b˙ala ringrazzjament lillMadonna.

L-Erbg˙a, 22 ta’ Awissu: L-Ottava tal-Festa 6.00pm

Mal-˙ru© tal-purçissjoni tin˙araq musketterija, murtali tal-bomba u murtaletti.

Nota mill-Bord Editorjali: B˙as-snin ta’ qabel, dan ix-xog˙ol kollu sar bis-sa˙˙a tal-membri ta’ l-G˙aqda tan-Nar Santa Marija.

F’isem il-Kumitat EΩekuttiv, nie˙du din l-opportunità biex f’isem is-soçi u l-partitarji kollha, nirringrazzjaw u nuru l-apprezzament sinçier tag˙na lkoll lejn il-membri kollha ta’ din l-G˙aqda tan-Nar, kif ukoll lil kull min g˙en sabiex dan il-programm hekk vast seta’ jitwettaq. J’Alla jkollhom is-sodisfazzjon s˙i˙ ta’ xog˙olhom u nitolbu biex Santa Marija t˙arishom waqt ˙idmiethom fil-kmamar tan-nar kif ukoll waqt il-˙ruq.

113

Aida Hall Triq ÌuΩeppi Mattew Callus, Ûurrieq

For Receptions, Parties and all occasions Tel: 2168 3112 - 2164 0083

Messa©© mil-Licensee is‐Sur Joseph Camilleri

Sena Impenjattiva g˙all‐G˙aqda tan‐Nar Santa Marija G˙eΩieΩ partitarji, b˙alma tafu sena malajr tgerbeb. Is-sena elfen u sitta, lis-Soçjetà tag˙na permezz ta’ l-G˙aqda tan-Nar ˙allitilna fer˙ kbir. Fix-xahar ta’ April ©ewwa lport il-kbir sar g˙all-ewwel darba l-Festival tan-Nar li kien fuq baΩi ta’ kompetizzjoni. L-G˙aqda tannar tag˙na da˙let g˙alih bil-kbir u minn fost kompetituri Maltin u barranin, l-G˙aqda tan-nar tag˙na reb˙et bil-kbir din il-kompetizzjoni.

Però dan ma kienx biΩΩejjed g˙ax flerbatax ta’ Awissu 2006, lejliet Santa Marija, l-G˙aqda tan-Nar Santa Marija re©g˙et ippreΩentat wirja o˙ra impekkabbli li kull min kien preΩenti kul˙add ˙a gost speçjalment b’dawk il-˙afna forom, li ta’ min jg˙id ukoll li l-G˙aqda tag˙na kienet il-pijuniera tag˙hom ©ewwa Malta.

Ma tistax ukoll ma ssemmix dawk il-ftu˙ fl-ajru li jferr˙u lil kul˙add x’˙in tibda tara l-kliem fl-ajru. LG˙aqda tag˙na wara l-Festa ta’ Santa Marija mill-ewwel re©g˙et ©iet fdata Ωew© spettakli o˙ra ©ewwa l-Port il-Kbir li saru fl-ewwel ©img˙a ta’ Diçembru. Dawn iΩ-Ωew© spettakli saru fl-okkaΩjoni ta’ Konferenza ta’ Thomas Cook fejn kellna ˙afna nies minn madwar id-dinja jaraw dawn lispettakli kbar.

Il-kumpanija Thomas Cook kienu jafu min hu kapaçi biex jag˙mel

dawn iΩ-Ωew© spettakli kbar u g˙alhekk ©ew fuq l-G˙aqda tan-Nar Santa Marija ta’ l-Imqabba. Veru kienu jafu fejn g˙andhom imorru biex dawk in-nies jo˙or©u sodisfatti g˙ax wara li saru Ω-Ωew© spettakli, ilPort litteralment ittarrax biç-çapçip li kien prova ta’ l-approvazzjoni kbira li tawna minn fuq il-Barrakka.

L-G˙aqda tag˙na kienet l-ewwel f’Malta li g˙axar snin ilu bdiet toffri spettakli sinkronizzati mal-muΩika u ma’ laser shows kif ukoll bdiet tuΩa s-sistema kompjuterizzata mag˙rufa Fire One sabiex jin˙araq in-nar. Dan kien fil-qosor il-˙idmiet li kellna fissena 2006.

Però dan ma kienx biΩΩejjed g˙ax f’April ta’ din is-sena l-G˙aqda

tag˙na re©g˙et kienet mistiedna sabiex toffri spettaklu b˙ala Gran Finale fil-Festival tan-Nar ta’ Malta ©ewwa l-Port il-Kbir, g˙aliex b˙alma tafu skond ir-regolamenti, min jirba˙ il-Festival tan-Nar ma jistax jer©a’ jikkompeti. Biss, wara li sar dan lispettaklu kul˙add kien kelma wa˙da: X’esebizzjoni u x’meravilja offriet il-Kamra tan-Nar ta’ Santa Marija ta’ l-Imqabba. T˙ossok sodisfatt int u s˙abek li wara dak ix-xog˙ol kollu tisma’ lin-nies, kemm Maltin kif ukoll barranin jg˙idulek kummenti sbie˙ u li qatt ma raw spettaklu b˙al dak offrut mill-G˙aqda tag˙na. Dan ma kienx biΩΩejjed g˙aliex fit-2 ta’ Awissu 2007 l-G˙aqda tan-Nar Sant Marija ©iet mistiedna sabiex tikkompeti din id-darba barra minn xtutna sewwasew f’kompetizzjoni Internazzjonali kbira li minnha jo˙ro© ir-rebbie˙ assolut tad-dinja fillog˙ob tan-nar ta’ l-ajru – Campione del Mondo di fuochi Artificiali, li ti©i organizzata ©ewwa Valmontone filprovinçja ta’ Ruma.

G˙eΩieΩ partitarji, dan kollu jikkonferma bla tlaqliq u fanfarunati Ωejda kemm l-G˙aqda tag˙na stabbiliet ru˙ha sew ©ewwa Malta u issa anke barra xtutna. L-G˙aqda tag˙na ma toqg˙odx tin˙ela f’kummenti fuq

115

G. DARMANIN SERVICE STATION Valletta Road, Luqa. Tel: 2166 7109 ISSA UKOLL B’SISTEMA AWTOMATIKA

24 SIEGÓA SERVIZZ

SILVIO’S

For all types of chairs, stools, armchairs and tables Chairs and tables

FOR HIRE Telephones: 2146 8982, 2146 1683 Mob: 9945 4333

11, Triq il-KataniΩ, Ûebbu© - Malta

©urnali jew fta˙ir Ωejjed imma dejjem tara li to˙loq xi ˙a©a ©dida u ori©inali fl-ispettakli tag˙ha.

Issa g˙eΩieΩ partitarji, dan li g˙idna g˙adu m’hu xejn g˙aliex ilmembri ta’ l-G˙aqda tan-nar ˙ejjew spettakli o˙ra tan-nar g˙all-Festa Titulari ad unur il-Patruna tag˙na Santa Marija, Festa li g˙aliha lG˙aqda tan-Nar Santa Marija dejjem ˙admet b’©˙oΩΩa kbira g˙aliha.

Nassigurakom li l-Festa kienet, g˙adha u tibqa’ l-ewwel u qabel kollox u din is-sena mhux ser tkun anqas mis-snin l-img˙oddija g˙aliex g˙andna programm vast ta’ nar ippreparat g˙alikom. G˙eΩieΩ ˙uti partitarji, ma nistax ma nsemmix barra l-˙afna xog˙ol li g˙amilna g˙all-Festa, il-famuΩa esebizzjoni ta’ lejlet il-Festa fejn b˙as-soltu taraw ˙afna kwalitajiet ta’ disinni, u anke kliem jifforma fl-ajru li jafu kollha lbidu tag˙hom lill-G˙aqda tag˙na.

Barra dan l-G˙aqda ˙ejjiet ukoll prgramm vast ie˙or ta’ nar ta’ l-art g˙al matul il-©img˙a kollha tal-Festa bil-qofol ikun spettaklu ori©inali u kollu mekkanizzat lejlet il-Festa. LG˙aqda tag˙na ˙admet bis-s˙i˙ fuq dan il-programm fejn Ωgur li min ser jattendi jo˙ro© sodisfatt bil-kwalità ta’ funtani tal-kulur u ingrana©©i li jpaxxu lil min jarahom.

Ta’ min isemmi wkoll li din issena l-G˙aqda ˙adet sehem fl-ewwel Festival tan-nar ta’ l-Art u ©abet punte©©i g˙oljin ˙afna. Fil-fatt lG˙aqda tag˙na spiççat ma’ l-ewwel erba’ postijiet.

G˙eΩieΩ partitarji, jekk nibqa’ nikteb ma nispiçça qatt, però Ωgur li ma nistax nag˙laq din il-kitba ming˙ajr ma nifra˙ lil s˙abi ta’ lG˙aqda u anke lin-nisa tag˙hom u l-familjari kollha ta’ l-inkora©©iment li dejjem tawna. Prosit kbira lil dawk kollha fi ˙dan l-G˙aqda tan-nar tassuççessi li ©ibtu lil din is-Soçjetà g˙aliex fejn jirrigwardja n-nar, tellg˙uha fuq pedestall. Nawgura li jekk Alla jrid meta l-G˙aqda tie˙u sehem ©ewwa Ruma, ir-riΩultat ikun wie˙ed poΩittiv u forsi n©ibu xi unur ie˙or lejn is-Soçjetà tag˙na, lejn irra˙al tag˙na u lejn pajjiΩna. Qabel ma nag˙laq dawn l-erba’ kelmiet nixtieq nirringrazzja lill-benefatturi kollha tal-g˙ajnuna li dejjem tawna

sew finanzjarjament kif ukoll flarbular tal-Festa. B˙alma tafu lG˙aqda tag˙na tag˙mel sagrifiççji kbar biex tippreΩenta dawn lispettakli pirotekniçi hekk kbar.

G˙alhekk in˙e©©ukom li tkunu b˙al dejjem ©eneruΩi fl-g˙otjiet tag˙kom mill-a˙jar li tistg˙u. Nixtieq millqalb ukoll nirringrazzja lill-Kumitat EΩekuttiv ta’ l-g˙ajnuna kbira li dejjem tawna; lis-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ li dejjem sibnihom ta’ g˙ajnuna kbira u lis-sotto-Kumitati kollha fi ˙dan is-Soçjetà Santa Marija u Banda Re Ìor© V, kif ukoll lis-soçi, partitarji u benefatturi kollha tas-Soçjetà.

Grazzi lill-kleru ta’ din il-parroçça ddedikata lil Santa Marija Mtellg˙a s-Sema, Patruna ta’ l-Imqabbin kollha. Grazzi ˙afna lil dawk kollha li j˙alluna nuΩaw ir-raba’ tag˙hom f’dawn il-jiem tal-Festa. Grazzi mill-qalb lill-pulizija kollha li jie˙du sehem fil-Festa tag˙na. Nixtieq nirringrazzja wkoll lill-Maltin u lG˙awdxin kollha li ji©u jΩuruna filjiem tal-Festa ad unur Santa Marija.

In˙e©©e© lil kul˙add sabiex fil-jiem tal-Festa nersqu aktar lejn il-knisja g˙aliex hemm biss t˙ossok aktar kuntent. Meta f’dawn il-jiem talFesta tkun tqim lil Ommna Marija Santissma li dejjem tkun lesta sabiex taqlg˙alna dawk il-grazzji li jkollna boΩonn. Fl-a˙˙arnett, iΩda Ωgur li mhux l-inqas, grazzi kbira lilek Santa Marija u minn qalbna nitolbuk sabiex b˙alma dejjem g˙amilt tie˙u ˙siebna fil-kmamar tan-nar. Óu ˙sieb ukoll ilfamilji tag˙na u dejjem nitolbuk minn qalbna sabiex tindukrana sewwa.

A˙na nemmnu li Marija Assunta dejjem tid˙ol g˙alina quddiem ilMulej u lesta b˙al dejjem li tag˙ti dik l-g˙ajnuna me˙tie©a lil kull min jitlobHa. Nixtieq il-Festa t-tajba lillImqabbin kollha u anke lil ˙utna Maltin u G˙awdxin li jinsabu barra minn xtutna.

G˙eΩieΩ partitarji, ejjew ilkoll flimkien nie˙du gost filFesta tag˙na. Nie˙du gost ming˙ajr ma noffendu lil ˙add, sabiex inkunu ta’ eΩempju g˙al kul˙add u nag˙tu stampa sabi˙a ta’ ra˙alna li tant in˙obbu lkoll.

Viva Santa Marija, il-Patruna ta’ l-Imqabbin kollha u Patruna Universali.

117

DAN IR‐REKLAM JIDHER HEKK FUQ TALBA TAL‐KLIJENT

Mater Divinae Gratiae miktuba minn Stefano Farrugia

Din l-art mejta bil-g˙atx g˙all-im˙abba T˙ares lejk f’dan il-jum O Marija U titolbok li fiha titrabba L-o˙la grazzja li fik hi mog˙nija.

Nitolbuk li t˙allimna bil-g˙ana Li jitmewwe© f’dak ©ufek ˙anin, Biex f’˙ajjitna, f’kull g˙elt li jtebbag˙na, A˙na nis˙qu, is-serp, rebbi˙in.

Mill-˙sarat tat-tweg˙ir, tal-mibeg˙da, Mill-g˙arbiel tas-sikrana fl-uçu˙, Int tilqag˙na, ilkoll fl-art imwieg˙da, Safja b˙alek mill-˙aΩen fir-ru˙.

G˙ax Int l-arka glorjuΩa, dejjiema Li tindokra f’kull waqt lill-batut, Inti t-tarka tal-morda, l-iltiema, Jew ta’ min safa f’˙ajtu ttradut.

Int tag˙tina l-kura©©, kollok ˙lewwa U tre©©ag˙na g˙al ˙ajja bla tmiem, G˙aliex f’Ibnek nimir˙u fis-sewwa U naqilg˙u, il-premju tas-sliem.

Inti t˙ares lir-romol f’kull g˙abex U sserra˙hom fis-skiet mit-ti©rib, Lilna l-poplu ta’ Malta w ta’ G˙awdex Tina l-qawwa fil-©arr tas-salib.

Jekk ninsatru fil-mew©a belhiena Tad-dilemmi, id-dubji u d-dnub, O˙loq fina, indiema sog˙biena Óa noqorbu lejn Ibnek Ma˙bub.

G˙inna nifhmu x’sens fiha t-tbatija Sabiex qatt ma nintilfu fit-triq, Waqt li nishru, ilkoll im˙ejjija Biex nitg˙axxqu bis-seb˙ taΩ-Ωerniq.

Óalli l-g˙adam jitla˙˙am bil-˙ajja U jitmantna bil-frott tad-Divin, W hekk nissie˙bu ma’ t’Ibnek il-©rajja Meta nersqu bil-fer˙ g˙at-Tqarbin.

G˙alhekk a˙na, inΩejnu lkoll djarna U f’dar Ibnek nitwa˙˙du mill-©did, Waqt li na˙fru u nag˙dru lil g˙ajrna, U fil-©ilwa w’rajk nimxu, id f’id.

T˙alliniex aktar mejta fil-qabar Li jtarrafna, ’il bog˙’d mill-˙arsien, Tina d-dawl tal-qdusija u s-sabar Biex fik nilm˙u l-mudell tal-qawmien.

G˙alenija, g˙alik O Patruna, O Sultana bi ©mielek dehbien, Lejk induru w tag˙tina l-g˙ajnuna, U ssa˙˙a˙na fil-fidi w fl-g˙arfien.

F’dan iΩ-Ωmien li fih a˙na ntennulek It-tislima ta’ wlied mag˙qudin, F’din il-festa li m’nn qalbna nag˙mlulek B˙al kull sena, flimkien, l-Imqabbin,

Lilek nins©u din l-g˙anja smewwija, Mera ˙ajja ta’ kemm in˙obbuk, G˙aliex lilek O Santa Marija A˙na g˙al dejjem ©o qalbna nΩommuk!

In˙e©©u lil kul˙add sabiex fil-jiem tal-festa nersqu aktar lejn is-sagramenti ˙alli jkollna fina l-veru paçi u fer˙ f’qalbna, kif tixtieq Ommna Marija Mtellg˙a s-Sema.

119

TOPS ‘N’ TAILS YOU DESERVE THE ELEGANCE OF A NEW RANGE OF CLOTHES ON YOUR SPECIAL OCCASIONS. To look smart and elegantly dressed, why not visit us for wide selections of Tails, Dinner Jackets, Spencer and Morning Suits Even Coloured Suits available at:

51, MARINA STREET, PIETÀ TEL: 2123 5666 Prop. Mr M. Cassar No connection with any other shop

SCICLUNA FLORIST GARDEN CENTRE “Cor Jesus” Triq il-Bronja Ûurrieq Tel: 2164 9621, 2167 6252 Specialists in arrangements of fresh and artificial flowers for Weddings, Engagement Parties and Funerals Accepts orders for printing of invitations.

Souvenirs, Tulle and Accessories for all occasions at moderate prices.

Bijografija

ÌuΩeppi Galea (1918 ‐ 1980) Fundatur ‘Orkestra Santa Marija

kitba tas‐Sur Victor Galea, iben ÌuΩeppi Galea u Bandist Attiv

ÌuΩeppi Galea hu iben Mikiel u Anna, xebba Mallia. Twieled lImqabba nhar l-10 ta’ Novembru 1918 fejn g˙ex ˙ajtu kollha. ÌuΩeppi kien idoqq il-klarinett malBanda Sant’Andrija ta’ Óal Luqa u wara beda jistudja l-pjanu. Dan se˙˙ fis-snin tletin. Ftit qabel ittieni gwerra dinjija, ÌuΩeppi Galea beda jg˙allem il-muΩika fil-KaΩin Re Ìor© V iΩda kellu jieqaf ˙esrem min˙abba l-gwerra. F’dan iΩ-Ωmien insibuh idoqq l-orgni tal-knisja parrokkjali sakemm inqabad suldat mar-Royal Army Medical Corps.

Wara l-gwerra re©a’ ntefa’ b’ru˙u u ©ismu g˙at-tag˙lim tal-muΩika ©ewwa l-kaΩin sabiex fis-sena 1945 twaqqfet l-Orkestra Santa Marija.

Fl-istess Ωmien lil ÌuΩeppi Galea nsibuh jitg˙allem il-vjolinçell. Iddedikazzjoni fil-professjoni tieg˙u ta’ infermier u l-im˙abba altruwista g˙at-tixrid tal-kultura muΩikali g˙amlu lil ÌuΩeppi Galea bniedem rispettat u ma˙bub ˙afna. ÌuΩeppi miet nhar it-18 ta’ Jannar 1980.

Ìrajjiet u drawwiet ta’ ÌuΩeppi Galea Missieri b˙alma tafu, kien idoqq l-orgni tal-knisja, il-vjolinçell kif ukoll il-klarinett. Nibda b’rakkont li ©ralu meta darba kienu qeg˙din idoqqu mas-surmast Carmelo Pace.

Kienu qed jag˙mlu kunçert ©ol-kaΩin Vilhena mal-Orkestra tal-Malta Cultural Institute, g˙all-programm li kien ser isir ©ol-Phoenicia Hotel.

Niftakar missieri kien qed idoqq il-vjolinçell.

F’daqqa wa˙da, waqt il-kunçert bdiet tiççaqlaq illinfa u bdiet iççekçek. Is-saqaf beda jiççaqlaq u t-twieqi kollha

ÌuΩeppi Galea (1918‐1980), Fundatur ta’ l‐ Orkestra Santa Marija.

bdew içekçku. Óasbuh xi terremot u g˙alhekk qabdu l-istrumenti tag˙hom u ˙ar©u kollha ’l barra fi Triq Sant’Anna. Kienu xi 25 muΩiçist. Isfel fil-bar kien hemm xi nies jixorbu u qalulhom li kienu ˙assu xi terremot. Is-Surmast Pace kien baqa’ hemmhekk u ma ˙ari©x barra mag˙hom g˙ar-ra©uni li qal li xorta kellu jmut xi darba.

Meta dawn il-muΩiçisti fosthom missieri re©g˙u ltaqg˙u darb’o˙ra g˙all-kunçert, skoprew li dak ma kien terremot xejn imma kienu xi plejers tal-futbol li kienu qeg˙din jittrenjaw u jaqbΩu fis-sala ta’ fuq˙om fejn kienu qed jag˙mlu lkunçert.

Missieri wkoll kien jg˙allem ilmuΩika ©ewwa l-kaΩin u t-tag˙lim tal-muΩika kien jie˙du bis-serjetà ˙afna. Fuq hekk missieri u lmibki Nardu Farrugia kienu jaqblu ˙afna. Kien dejjem jara li jkellem

xi Ωg˙aΩag˙ u j˙ajjarhom g˙attag˙lim tal-muΩika. Niftakar fiΩΩmien meta jiena, Victor, kont qed nitg˙allem il-muΩika. Kien hemm ˙afna entuΩjaΩmu g˙at-tag˙lim talmuΩika u kien bil-paçenzja kollha jara li xi Ωg˙aΩag˙ jaslu g˙allistrument u jo˙ro©hom idoqqu g˙all-Festa g˙aΩiΩa tag˙na ta’ Santa Marija.

Missieri kien il-˙in kollu impenjat u ma kinitx tg˙addi minuta wa˙da li ma kienx ikollu x’jag˙mel.

Kien i©orrni mieg˙u meta kien imur idoqq il-vjolinçell barra r-ra˙al f’xi festa ©ol-knisja. Konna mmorru bil-karozza tal-linja u lili kien iqabbadni nΩommlu l-vjolinçell u hu kien iΩomm il-muΩika f’idejh.

Niftakar kien ipattili billi kien jixtrili xi ©elat.

Passatemp li kellu missieri kienet it-trobbija tal-fniek u tal-˙amiem.

Dak iΩ-Ωmien meta konna Ωg˙ar u kien g˙adu fl-aqwa tieg˙u, missieri kellu mqabbla g˙andu g˙alqa nna˙a ta’ l-Isqof u kien i˙obb jiΩra’ xi patata u xi basal. Peress li konna familja kbira, kien jag˙mel minn kollox biex jiffranka xi ˙a©a u jara li l-familja ma jonqosha xejn. L-aktar li konna na˙dmu mill-qrib tieg˙u fejn jid˙ol xi naqra xog˙ol iebes konna jiena Victor u o˙ti Mary. Óuti l-o˙ra kien aktar mo˙˙hom flistudju tal-iskola. Niftakar kemm kien jirrabja meta jien jaqsam xi patata l-aktar meta tkun kbira.

Niftakar meta beda tiela’ ˙afna bini, u l-g˙alqa ˙aduha g˙at-tqattieg˙ tal-blat. Niftakar ukoll li jien kont nie˙u ˙sieb li nnaddaf il-fniek u l˙amiem.

Peress li a˙na konna familja 121

Chris Mercieca Business Management and Tax Advisor

Offering services for sole traders and companies for :

Accounting Vat Tax Payroll Back�office Duties Management Accounts Internal Audit & Assurance service For a free appointment, please call Chris Mercieca on Tel/Fax: 21639201. Mob: 99828997. Email: cmer@di�ve.com

kbira, ommi qatt ma qatg˙et qalbha mix-xog˙ol tad-dar. IΩda meta missieri ÌuΩeppi ma kienx ikun xog˙ol, kienet tie˙u ftit tan-nifs g˙aliex missieri kien imidd g˙onqu wkoll g˙ax-xog˙ol tad-dar. Kien jg˙inna f’kollox; fil-˙asil tal˙wejje©, tisjir, tindif li jkun hemm bΩonn u qatt ma kien jg˙idilha ‘le’.

Missieri kien dilettant ˙afna li jarma l-presepju tal-Milied. Kien i˙obb jarmah ta˙t it-tara© u dan l-a˙˙ar ©ol-kamra tal-pranzu ©orrokna. Kien dilettant ukoll li jarma artal. Niftakar li kellu wie˙ed imdaqqas sew, g˙oli daqs kwaΩi bniedem u kien jie˙u pjaçir f’xi

festa jarmah bil-lampieri u gandlieri flimkien ma’ statwetti tal-appostli.

Missieri, ÌuΩeppi Galea, peress li kien infermier mag˙ruf ©or-ra˙al tag˙na u anke ©ieli ma’ barra rra˙al, ˙afna nies kienu jafdaw ˙afna fih. Missieri, idejh kienu taz-zokkor meta kien ikun qed idur b’xi pazjent u g˙adhom sal-lum isemmuh kemm kien twajjeb u ©entlom. Ìieli anke bil-lejl kienu ji©u ddar biex jg˙inhom u jdewwi xi nies.

G˙all-marid kien jag˙mel kollox biex isabbru u jarah imfejjaq.

Fuq missieri ÌuΩeppi, hemm pataflun ta’ kliem x’tikteb u ma tispiçça qatt. Kien jiççajta goff fiç-

çajt tieg˙u.

Imma kollox kellu l-limitu tieg˙u. Mid-da˙ka tieg˙u kont tinduna li kien ra©el sinçier u twajjeb. Meta ma kienx ikun xog˙ol kont tarah ˙dejn ommi jag˙mel xi borma minestra u kien jag˙milha tajba daqs ommi.

Nispera li ˙adtu gost taqraw ftit mill-˙sibijiet li jiena ktibt fuq missieri ÌuΩeppi. Ma nista’ ninsa qatt il-memorji tieg˙u. Jien dejjem inΩommu quddiem g˙ajnejja u nirringrazzja lil Alla li tani ©enituri hekk tajbin.

Sa˙˙a u l-Festa t-Tajba lil kul˙add.

O Madonna ieqaf mag˙na U ˙arisna mis-smewwiet.

Bierek jiemna u ˙idmietna Beg˙edna dejjem mill-inkwiet.

GARDEN ORNAMENTS Gudja Road, G˙axaq Tel: 21898046 Fax: 21666400

View our large selection of fountains & statues at our showroom

123

Sliema Road, GΩira GZR 04 Tel: 2131 5730 5, New Street, Luqa LQA 02 Tel: 2167 3238 EYE SPECIALIST IN ATTENDANCE

OPTICIANS SUNGLASSES CONTACT LENSES SPECTACLES We supply full range of contact lenses, tinting and anti-reflective coats, hard coating to reduce scratching, photochromatic lenses & Bifocals.

High - Scorers: The Shooter’s answer to better vision

Latest fashion spectacle frames

The Village Shop Triq l‐A˙wa Ghigo, Mqabba

Fejn tista’ ssib o©©etti li jiswew Lm1 biss u aktar affarijiet bi prezzijiet ir˙as Ftu˙: Tnejn ‐ Ìimg˙a • 9.00am ‐ 12.00pm – 4.30pm ‐ 7.00pm Is‐Sibt • 9.00am ‐ 12.30pm

Mobile: 7999 9912

To Save Time & Money Use Our Cleaning Products & Services We Offer: • Cleaning Service • Maid Service • Window Cleaning • Carpet/Sofa Cleaning • 1st Time Cleaning • Office Cleaning • ... & all other Cleaning

Omajco Cleaners Ltd.

11, Rokku Buhagiar Str., Qrendi

Call for a Free Quote Tel: 21 642 343 • Fax: 21 641 168 • Mob: 99 498 464 www.omajco.com sales@omajco.com

Sole Agents of Our 13, Rokku Buhagiar Str., Qrendi (Near Church) British Nova Cleaning Naxxar Road, San Ìwann (Near Church) Industrial Products Shops

Messa©© mid-Delegat Plançier is‐Sur Benjamin Camilleri

Plançier g˙all‐Banda Re Ìor© V Rendikont ta’ Óidma 2006/2007 Sena wara sena, iΩ-Ωmien igerbeb u b˙al lanqas inkunu nafu, jer©a’ jasal Ωmien il-Festa. Perjodu fis-sena li fih diversi sezzjonijiet tas-Soçjetà Santa Marija jesponu dak li jkunu ˙admu fuqu fix-xhur preçedenti, sew jekk hi l-banda, armar, jew nar. Huwa g˙alhekk xieraq li permezz ta’ din il-kitba nag˙ti rendikont tal-˙idma fuq ilplançier tal-Banda Re Ìor© V g˙assena 2006/2007.

Minn ©img˙a wara l-Festa ta’ Santa Marija 2006 er©ajt bdejt nag˙mel xog˙ol ta’ alterazzjoni fuq il-qafas sabiex jitnaqqas il-volum ta’ ˙adid li kien jifforma l-istess baΩi tal-plançier.

Dan il-proçess ˙a madwar tliet xhur biex tlesta u r-riΩultat kien wie˙ed poΩittiv ˙afna. Sa dan it-tant filwaqt li re©a’ ©ie mnaqqas ammont sostanzjali ta’ ˙adid, is-sa˙˙a tal-

baΩi baqg˙et bla mittiefes.

Minn hawn g˙addejt sabiex naltera iç-çirkonferenza taç-çirku ta’ quddiem tal-plançier. Tnaqqas b’erba’ pulzieri id-dijametru taççirku ta’ quddiem sabiex id-disinn ta’ mad-dawra u n-niçeç jaqblu u jkunu mehmuΩa a˙jar kif ukoll sabiex ix-xog˙ol li jg˙aqqad iççirku ta’ quddiem u dak ta’ wara ji©i mlaqqa’ sew u bl-istess simetrija tal-kumplament tal-gwarniça ta’ fuq u l-bordura t’isfel. Din solviet problema pendenti sa mill-bidu u diffikultajiet min˙abba d-diΩlivell.

Din l-alterazzjoni wasslet biex ikollhom ji©u adattati ukoll diversi partijiet mill-intavlar tal-wiçç.

Hekk kif dan ix-xog˙ol kien kollu lest, ˙adna wkoll l-okkaΩjoni biex bl-g˙ajnuna ta’ Joseph Tonna u Emanuel (Leli) Pace, er©ajna Ωbajna numru ta’ passati kemm ta’

Il‐Banda Re Ìor© tesegwixxi l‐programm annwali tag˙ha nhar l‐10 ta’ Awissu 2006.

wood sealer kif ukoll biΩ-Ωebg˙a.

Ta’ min wie˙ed isemmi li saru diversi xog˙lijiet o˙ra li mhux la kemm wie˙ed ipo©©ihom f’dokumentazzjoni b˙al din u wisq iktar diffiçli li w˙ud jindunaw bihom.

Però nista’ nassigurakom li dawn kollha kienu rikjesti u riedu l-˙sieb u sieg˙at ta’ ˙idma.

Dan ix-xog˙ol hawn fuq imsemmi kien kollu lest sa lewwel ©img˙a ta’ Jannar meta g˙addejt biex na˙dem kemm fuq produzzjoni ta’ xog˙ol ©did f’dak li g˙andu x’jaqsam mal-kumplament tal-panewijiet u l-pilastri ta’ maddawra.

Sa qrib l-a˙˙ar ta’ Lulju 2007, il˙idma kienet g˙adha tiffoka fuq dan ix-xog˙ol ©did li kien qed jin˙adem sabiex sal-Festa ta’ Santa Marija 2007, il-plançier ikun imdawwar kollu bil-panewijiet u pilastri u miΩbug˙ kollox abjad. Dan ifisser li filwaqt li l-wiçç u l©nubijiet ser ikuni lesti g˙all-ir˙amar, fis-sena ta’ ˙idma 2007/2008 jinbeda xog˙ol fuq il-faççata u lparti ta’ wara tal-plançier.

Filwaqt li g˙al darb’o˙ra nirringrazzja lil dawk li dejjem urew l-appo©© u l-fiduçja tag˙hom f’dan il-pro©ett, jien nassigurakom li ser inkompli nag˙mel l-almu tieg˙i biex fis-snin li ©ejjin niksbu wkoll is-suççessi mixtieqa f’dan il-qasam.

G˙aldaqstant nag˙laq dan il-messa©© bl-awguri talFesta t-tajba lil kul˙add.

125

KRISTIANNE BEAUTY CENTRE AND BABY CARE P. P. SAYDON STREET, ÛURRIEQ

Tel: 2164 7391 • Cosmetics • Skincare • Toiletries • Perfumes … and NOW a wide selection of pushchairs, prams, beds, nappy changers, highchairs and all you need for your baby

Il‐Fratellanza tas‐Sagrament kitba tas‐Sur Giovanni Farrugia ‐ Storiku

Il-Fratellanza tas-Sagrament tinsab g˙and G. Theuma minn 13–il ta’ l-Imqabba hi wa˙da antika riçerka u li vverifikajt mal-Propostu jew wa˙da mill-eqdem tal-gΩejjer Monsinjur Vella fl-1960, tg˙id li flMaltin. Din il-fratellanza g˙andha Imqabba u Ω-Ûurrieq kienet twaqqfet rabta kbira mal-kappella ta’ San kumpanija ta’ nies li jag˙mlu ˙in ta’ BaΩilju li g˙andna ©ewwa l- talb qudiem Ìesù Sagramentat wara Imqabba stess. l-quddies tal-Óadd u dawn kienu Tajjeb li qabel xejn niktbu biçça jissej˙u adoraturi. Dan kien circa mill-istorja biex naraw kif kien il- 12105. Issa wie˙ed jista’ jifhem li bidu tal-fratellanza. Il-parroçça l-idea tal-fratelli bdiet minn hawn. antika1 ta’ Bir Miftu˙ iddedikata lil Però b˙ala fratelli tas-Sagrament Marija Assunta kienet eretta mill- insibu li fl-1575 Monsinjur Dusina Isqof Mons. De Mello fil-1436. Ωar il-knisja ta’ Bir Miftu˙, li Issa f’dan iΩ-Ωmien l-Imqabba kien fiha madwar 30 dar li kwazi kienu jinsabu kollha qrib il-knisja ta’ San BaΩilju. Óal Farru© kien fih 10 djar2. Meta l-knisja ta’ Bir Miftu˙ saret parroçça fl-1436, f’dan iΩ-Ωmien fil-knisja ta’ San BaΩilju kienu di©à nbnew l-ewwel tlett arkati u kienu qed jissemmew li se jsiru tnejn o˙ra.

Però biex dejjem nibqg˙u dwar il-fratellanza tas-sagrament jaqbel li n˙allu g˙al ftit l-istorja ferm interessanti ta’ San BaΩilju g˙al darb’o˙ra. Minn dan naraw li din il-knisja kienet di©à qed ti©i ffrekwentata sew jew a˙jar kien hemm devozzjoni lejn din il-knisja g˙ax kienet qed ti©i ffrekwentata ta’ spiss peress li L‐istatwa ta’ Santa Marija merfug˙a mill‐Fratellanza tas‐ l-knisja ta’ Bir Miftu˙ kienet Sagrament. xi Ωew© mili bog˙od. Minkejja t-tbatija li missirijietna kellhom u kellha kappillan lil Dun Bartilmew anke l-faqar li kien hawn, kellhom Mangion mg˙ejjun minn qassis Dun devozzjoni serja li jwettqu dak li Pankrazju Cafur. F’din il-knisja jemmnu. kienu jinsabu ˙ames altari u fl-altar F’wa˙da mir-riçerki li ltqajt ma©©ur waqqaf il-Konfraternità mag˙hom u ta’ interess hija3 li fiΩ- tas-Sagrament u f’dak l-istess ˙in Ûurrieq, fl-Imqabba u Óal Safi, kiteb erbatax-il fratell tas-Santissmu kienu jiltaqg˙u xi nies jitolbu lil Sagrament. Dan kien fis-7 ta’ Frar Ìesù wara li tispiçça l-quddiesa tal- 1575. Li g˙andna nifhmu li dawn Óadd fil-g˙odu. Din i©©ib l-annu kienu mill-in˙awi kollha li kienu 13104. Kitba antika o˙ra li kienet jag˙mlu ma’ Bir Miftu˙.

6

Fit-8 ta’ Frar 1575 ©ie l-Imqabba Mons. Dusina li Ωar it-tmien knejjes li kien hawn dak iΩ-Ωmien. F’dan iΩ-Ωmien kien di©à hemm l-idea li l-Imqabba g˙andha ssir parroçça.

Infatti Mons. Gargallo fl-1598, g˙amel parroçça l-knisja ta’ lImqabba bil-kappillan ikun Dun Ìwann Mizzi.

Fil-vista ta’ Mons. Tommasu Gargallo, però meta kien kappillan Dun Pietru Pace, twaqqfet ilKonfraternità tar-Ruzarju7. F’dan iΩ-Ωmien l-Imqabba kienet tikkonsisti f’130 dar8 li l-biçça l-kbira tag˙hom kienu qrib ilknisja ta’ San BaΩilju.

Issa g˙alkemm fl-istorja ta’ Dun L. Zammit ma semmix kif kienu imqassmin il-fratelli li saru fis-7 ta’ Frar 1575, dawn kollha kienu mill-ir˙ula li kienu jaqg˙u ta˙t Bir Miftu˙. Dawn kienu mqassmin hekk: 95 millGudja, 3 minn Óal Kirkop, 3 mill-Imqabba, 2 minn Óal Safi u 1 minn Óal Farru©, g˙al total ta’ 14-il fratell li kif di©à g˙idna saru minn Mons. Duzina fis-7 ta’ Frar 1575.

Dawn bdew i˙ajru o˙rajn tant li l-Imqabba kienu Ωdiedu numru sabi˙ ta’ fratelli tasSagrament u g˙alhekk fl-1600 di©à kienet tiffunzjona sew din il-fratellanza.

Skond l-istoriku Dun L. Zammit, din il-fratellanza ma kellniex lapprovazzjoni s˙i˙a ta’ l-Isqof u ma kellhiex indul©enzi preskritti. Meta ©ie Mons. Cagliares10 li g˙amel vista fis-6 ta’ Ìunju 1621, ordna lil kappillan Dun Pietru Pace u lil Andrea Schembri, prokuratur ta’ limsemmija Konfraternità, li jg˙idu mill-aktar fis lill-Isqof biex din il- 127

ELECTROCARE 25, Valletta Road, Kirkop.

Tel: 21640654, Mobile: 9947 7755 T.V. Retailer including Plasma & LCD Screens of major brands: Panasonic, Grundig, Samsung, Hitachi etc Retailer of Satellite systems, Hi Fi systems, Projectors, Home Theatre sound systems, car stereos and speakers, Digital cameras: Canon, Benq, etc

Plasma TVs also available We also do REPAIRS, specialising in Videos, T.V.s and Hi‐Fi

Planning a party?

PISCOPO’S CASH & CARRY can provide you with all your needs Small pizza, sausage rolls, ice cream, stuffed olives, beers and minerals, juices, Panini, Gateaux, napkins, balloons, disposable plates and much much more!

All items at a discounted price!!

Triq Erba’ MwieΩeb St. Paul’s Bay SPB 06 Tel: 2157 0265, 2157 0375

fratellanza jΩejjinha bl-indul©enzi u jagredawha ma’ dik ta’ Santa Marija ta’ Ruma. U ordna l-istess lill-Konfraternità tar-RuΩarju li din ©iet imwaqqfa fil-parroçça ta’ San BaΩilju. Fis-sena 1634 kienet mag˙quda wkoll ma’ dik ta’ Santa Marija ta’ Ruma.

Wara din ir-riçerka11 li bdejt qabel l-1970 irrikorrejt lejn Dun Nikol Aquilina mis-Si©©iewi li kien intiΩ ˙afna f’dan ir-rigward u qalli li Mons. Cagliares ried li peress li flImqabba di©à kien hemm devozzjoni kbira, kif g˙idna qabel, lejn Ìesù flEwkaristija, u fl-istess Ωmien kienet qed tinxtered id-devozzjoni lejn Marija Assunta, allura kien xieraq li ti©i mog˙nija b’indul©enzi kbar u mag˙quda ma’ dik ta’ Santa Marija ta’ Ruma. Tant li fil-festi prima klassi, riedu jitwa˙˙lu mal-bieb talknisja, inkwadru bl-indul©enzi kif preskritti.12 Riçerka o˙ra13 li g˙amilt malProfessur Andrew Vella O.P., sibna li Ruma hemm imniΩΩla d-data tal1600 fit-twaqqif tal-Konfraternità tas-Santissmu Sagrament u msemmi wkoll Dun Pietru Pace b˙ala kappillan u Andrew Schembri b˙ala Prokuratur u li din il-Konfraternità qed tiffunzjoni fil-parroçça ta’ lImqabba.

F’Ottubru 196514 er©ajt iltqajt mal-Professur Andrew Vella biex inkomplu fejn ˙allejna, ji©ifieri biex insibu x’kienet ir-ra©uni g˙aliex

saret il-fratellanza. Ilverità kienet li dawk li ©ew approvati fratelli f’Bir Miftu˙, biΩ-Ωmien saru retturi u allura kellhom il-fakultà li jkabbru l-fratellanza.

Mill-bqija kif qalilna Dun Nikol Aquilina, tana spjegazzjoni tajba g˙aliex dan jirriΩulta wkoll li di©à kien hemm il-˙sieb li l-Beata Marija Assunta ssir parroçça ta’ l-Imqabba.

G˙alissa wasalna sa hawn15. Ktibt kemm jista’ jkun sempliçi biex ikollna ftit idea ta’ listorja tal-fratellanza tas-Sagrament. G˙ad fadal ˙afna aktar L‐istatwa titulari ta’ Santa Marija merfug˙a mill‐fratelli tas‐ mill-istorja ta’ din il- Sagrament. fratellanza li jekk il6 Storia Micabiba - Dun L. Zammit P9 Bambin irid nippubblikawhom 7 Castagnia - Vol 1 8 aktar ’il quddiem.

Giuseppe Zahra - Storiku, Qormi - Vol 5, Riferenzi 1 Storja ta’ l-Imqabba - Dun L. Zammit P1 2 Volumi antiki ta’ Loretu Vella - P111, Vol 4; li sibt fil-kotba ta’ Loretu Vella sibthom fil-karti li sellifni Patri Andrew Vella O.P. 3 Giuseppe Zahra - Storiku, Qormi - Vol 5, P112 4 G. Theuma Vol. 3, P120; kjarifika millPropostu Mons. Vella 1962 5 Storja ta’ l-Imqabba - Dun L. Zammit P4

9

10 11

12 13

14

15

P180 Storja ta’ Malta Giov. Second - Giuseppe Zahra Volumi Antiki Storia Micabiba - Dun L. Zammit P25 Dun Nikol Aquilina - Spjegazzjoni Personali - April 1961 Dawn osfru u ma baqg˙ux jidhru Profs. Andrew Vella O.P. - Spjegazzjoni Personali wara riçerka li g˙amel Profs. Andrew Vella O.P. - Kien Professur ta’ l-istorja li kien spjegalek b’çertu dettall u li jag˙tik ˙afna gost tisimg˙u Riçerka tas-sena 1978

HORACE ENTERPRISES LTD. Trophies & Sports Goods Importer & Wholesaler

Tel: 2169 6302, Mob: 9942 0346, Fax: 2169 3397 174, Triq Raymond Caruana, Gudja E-mail: horaceenltd@link.net.mt

129

f: o s r e i Suppl , Marble, s c ite i n m a a r r G e C , o z s z k a r c r o l e T B g n i v a P d n a

H C E O FEN

C S E C N A R F d, oa R a t t e Vall Mosta 3 4555 14 Tel: 2 43 3517 1 Fax: 2

L‐Ostensorju ta’ Santa Marija f’G˙eluq il‐95 Sena Fil-Knisja Parrokkjali ta’ lImqabba ddedikata lil Santa Marija, insibu diversi o©©etti imprezzabbli li kienu ©ew mag˙mula, mixtrija jew mog˙tija lill-istess Knisja Parrokkjali fl-img˙oddi minn missirijietna. Forsi ftit huma dawk li huma konxji ta’ dawn it-teΩori sbie˙ li tippossedi lKnisja tag˙na.

Fost diversi o©©etti li jinsabu fil-Knisja Parrokkjali ta’ l-Imqabba jixraq li wie˙ed isemmi s-Salib talKleru mag˙mul fis-sena 1768 millKappillan u l-Kleru ta’ dak iΩ-Ωmien.

Insibu l-Akkolti mixtrija fis-sena 1908 kif ukoll il-Lampier ta’ l-Altar Ma©©ur mog˙ti minn Maria Farrugia fis-sena 1789.

L-Isfera g˙all-EspoΩizzjoni tasSantissmu Sagrament ©iet mag˙mula fis-sena 1754, kif ukoll insibu erba’ Pissidi, wie˙ed kbir li kien iservi g˙all-Festi biss, tnejn o˙ra g˙al kuljum u l-ie˙or g˙all-Vjatku u erba’ Kalçi, wie˙ed mog˙ti min-Nutar M’Antonio Brincat fis-16 ta’ Frar 1737 u t-tlieta l-o˙ra saru fis-sena 1785.

Fil-Knisja Parrokkjali ddedikata

lil Santa Marija nsibu wkoll Ωew© Çnieser li wiehed minnhom ©ie mog˙ti minn Ìammari Camilleri fissena 1888 u ma˙dum minn Mastru Pawlu Busuttil.

Insibu wkoll Pedestall tal-Fidda ta’ l-Istatwa Titulari ta’ l-Assunzjoni ta’ MarijaVer©ni ma˙dum mid-ditta Antonio Ghezzi e Figli ta’ Milano kif ukoll erba’ Gastri tal-fidda ta’ l-istess Statwa Titulari. O©©etti o˙ra tal-fidda li nsibu ©ewwa l-istess Knisja ta’ lImqabba huma erba’ Lanterni, tnejn g˙all-konfraternità tas-Santissmu Sagrament u tnejn g˙all-konfraternità ta’ l-Immakulata Kunçizzjoni.

Fl-a˙˙arnett insibu wkoll erba’ Ostensorji, wie˙ed li nsibuh ta˙t forma ta’ Salib, ie˙or mag˙mul fissena 1743 u mog˙ti minn Katarina Briffa, ie˙or jo˙ro© fil-Festa ta’ San Innoçenzju Martri u l-ie˙or dak li jidher fir-ritratt.

Dan l-Ostensorju ©ie mag˙mul ˙amsa u disg˙in sena ilu sewwasew fis-sena 1912 u mog˙ti mis-saçerdot Dun Salv Schembri.

L-istess Ostensjorju jintuΩa g˙all-Festa Titulari tal-Parroçça dik ta’ Santa

Marija u jo˙ro© tliet darbiet fis-sena; fit-TranΩulazzjoni, fil-Purçissjoni ta’ nhar il-Festa u fl-Ottava tal-Festa.

Fl-1965 dan l-Ostensorju ©ie mog˙ni b’pedestall tal-fidda li ©ie mog˙ti minn ÌuΩeppi Facciol.

L‐Ostensorju li jintuΩa fil‐Festa Titulari ta’ Santa Marija. Fir‐ritratt jidher P. Ugolin Scerri OFM li mexxa l‐purçissjoni tal‐Festa 2006 kif ukoll Dun Raymond Cassar (xellug) u Patri Joseph Zahra OP (lemin), Direttur Spiritwali tas‐Soçjetà Santa Marija u Banda Re Ìor© V ta’ l‐Imqabba.

VIERGE Unisex Hair Salon by Sonia

The Salon for a New Look St. Innocent Street, Mqabba For Appointment Call: Tel: 2168 3175 Mob: 7920 8040

Opening Hours: Mon: Closed Tue, Thur, Fri & Sat: 9am - 7pm Wed: 9am - 2pm

131

A. Ferriggi Hand Tools Supplier Available from all leading ironmongeries ‘Fiorella’, 65, Triq ÌuΩè Abela, Ûejtun.

Tel: 2167 3719 Mobile: 9947 5154

San Dawtar, Fawwara Road, Si©©iewi Tel: 2146 6180 Fax: 2146 5922 Mobile: 7979 1210

QUALITY GUARANTEED

Fresh Quality Products

Treatments Available: • Relaxing Anti-Wrinkle Facials • Deep Cleansing Facials Lillian Camilleri • Eyelash/Brow Tinting • Electrolysis Beauty Therapist C.I.B.T.A.C. • Waxing Diploma B.A.B.T.A.C. • Make-up • Manicure and Pedicure 10, Triq il-Mit˙na, Mqabba Tel: 2168 3214 Mob: 9942 6054

L‐Istatwa ta’ Marija Assunta fuq il‐KaΩin f’G˙eluq il‐55 Sena Kienet ilha x-xewqa talmibki iΩda qatt minsi Lorenzo Ellul li jag˙mel statwa kolossali ta’ Santa Marija u jpo©©iha f’post prominenti biex t˙ares lil uliedha l-Imqabbin. Fil-˙sieb ori©inali tieg˙u din kellha tkun ta’ l-ir˙am u titpo©©a fil-pjazza.

IΩda min˙abba d-diffikultajiet kbar li ltaqa’ mag˙hom, dan il˙sieb falla.

IΩda l-˙erqa sabiex jag˙mel l-Istatwa ta’ Marija Mtellg˙a s-Sema baqg˙et dejjem tixg˙el ©o fih. Intant g˙all-a˙˙ar tas-sena 1951 wasal fi ftehim mas-Soçjetà, dak iΩ-Ωmien blisem ikun g˙adu King George V, fejn ing˙ata l-permess biex ipo©©i l-istatwa fuq il-bejt talKaΩin proprju fuq il-faççata.

Is-Sur Marco Montebello ntag˙Ωel biex jag˙mel id-disinn u x-xog˙ol ta’ fuq l-istatwa.

Intla˙aq ftehim malajr, u L‐istatwa fuq il‐bejt tal‐kaΩin li ©iet im˙allsa mis‐Sur f’Jannar tas-sena 1952 is-Sur Lorenzo Ellul.

Lorenzo Ellul, mg˙ejjun misl-iskultur kellu jirçievi s-somma soçi tal-KaΩin Re Ìor© V, qata’ ta’ ˙amsin lira sterlina (£50) minn l-©ebla tal-franka, s˙i˙a u hekk g˙and id-donatur wara li l-istatwa sabi˙a, mill-barriera tieg˙u stess jtellag˙ha f’postha ta˙t id-direzzjoni f’Ta’ Kandja limiti ta’ l-Imqabba. ta’ l-iskultur Montebello ming˙ajr Minn hawnhekk il-benefattur ˙adha ma dan jid˙ol fl-ispejjeΩ tat-tlug˙ u g˙as-spejjeΩ tieg˙u, fil-˙anut tas- tat-trasport.

Sur Montebello ˙dejn iç-çimiterju ta’ l-Addolorata.

Skond l-istess ftehim ixxog˙ol kellu jinbeda wara li ssir l-approvazzjoni tal-mudell ta’ listatwa mis-Sur Ellul u l-Kumitat. Listatwa vera kellha tkun mag˙mula minn ©ebla s˙i˙a mog˙tija millistess benefattur, tkun ta’ madwar 9 piedi g˙oli u tkun lesta sa Marzu tas-sena 1952.

Il-ftehim kien ikompli jg˙id li L‐ir˙ama li turi l‐indul©enza plenarja mirbu˙a g˙al min jg˙id Salve Regina quddiem l‐istess xbieha.

Ix-xog˙ol mexa mg˙a©©el sewwa u nhar il-Óadd, 22 ta’ Ìunju 1952, kienet il-©urnata li l-istatwa ta’ Santa Marija kellha tittella’ fuq il-KaΩn. Din il-©urnata kienet ta˙bat ukoll, fl-Imqabba, il-Festa tal-Qalb ta’ Ìesù. IΩda d-diffikultajiet ma kinux Ωg˙ar u wara ˙afna pariri, ˙sibijiet u diversi su©©erimenti minn persuni tas-seng˙a, ilKumitat inkariga lis-Sur Eugenio Sciberras biex jie˙u ˙sieb larmar u jtella’ l-istatwa. Dan qatag˙ha li l-istatwa g˙andha tibqa’ s˙i˙a u titla’ minn quddiem il-KaΩin; proçedura li kienet ta’ sogru mill-akbar.

Wara li twaqqaf l-armar, sar it-tberik ta’ l-istatwa ta’ Marija Mtellg˙a s-Sema mill-Eçç.

Tieg˙u Reverendissmu Mons.

Emmanuel Galea, Vigarju Ìenerali. Wara beda l-mument kritiku. Fost taqtig˙ il-qalb millakbar, iΩda wkoll fost fer˙ bla qies, Lorenzo Ellul, il-Kumitat tal-kaΩin, soçi u partitarji kollha raw lil din l-istatwa tiela’ bil-mod iΩda dejjem ’il fuq, sakemm waslet f’postha. Hawn saru x-xog˙lijiet neçessarji biex l-istatwa tibqa’ mwa˙˙la g˙al dejjem. B’hekk din l-istatwa ta’ Sidtna Marija Mtellg˙a s-Sema setg˙et t˙ares lil uliedha devoti.

U biex tfakkar din il-©rajja hekk sabi˙a, twa˙˙let ir˙ama fuq il-bieb tal-kaΩin li taqra hekk: ‘Min ig˙id Salve Regina quddiem din ix-Xbieha tal-B.V. MARIJA ASSUNTA jirba˙ 200 Jum Indul©enza. Mog˙tija fis-27 ta’ Ìunju 1952 mill-Arçisqof Mikiel Gonzi.’

133

Problems with your T.V.

Video

Hi-Fi

Call David Ciantar on

99821255 or 21 641 207 Workshop location: Mqabba

Tahabel Limited Prop: J. Ferriggi

Rope & Chair Dealer Fejn issibu kull tip ta’ spag u tajjar g˙ax-xog˙ol tan-nar.

‘St. Catherine’, John Borg Str., Ûejtun ZTN 05 - Malta Tel: 2167 3589 – Mob: 9947 0351 – Fax: 2169 2894

Il‐15 ta’ Awissu 1945 ÌuΩè Ghigo (1927‐2003)

tag˙rif mi©bur minn Joseph Farrugia

Iltqajt ma’ din il-poeΩija fit-tiftix tieg˙i g˙all-ktieb ‘50 Sena Domma (19502000) tal-Fidi ta’ l-Assunzjoni’. Billi ma kinitx fil-linja ta’ dak li kelli bΩonn, ˙adt nota tag˙ha g˙al xi okkaΩjoni o˙ra. Ftit ilu n©ibditli l-attenzjoni li Fr. Joseph Ghigo semmieni fl-a˙˙ar pubblikazzjoni ta’ ˙ajtu ‘Miexi lejn id-Dawl’.

G˙amlet bija l-kurΩità u g˙a©©ilt immur g˙all-ktieb. Ìejt mistieden misSoçjetà Santa Marija u Banda Re Ìor© V ta’ l-Imabba, g˙all-quddiesa fil-ftu˙ ta’ sena festi tal-Ìublew tad-deheb tad-Domma ta’ l-Assunzjoni nhar l-ewwel ta’ Novembru 1999. Qaddes il-kappillan Dun Joe Bartolo assistit minn Fr. Joe Ghigo, Direttur Spiritwali tas-Soçjetà. Fil-bidu tal-quddiesa nqara l-final talBolla Mugnificentissimus Deus.

Fis-sagristija wara l-quddiesa avviçinajt lil Fr. Ghigo, g˙al tag˙rif dwar missieru bil-˙sieb ta’ xi kitba fuqu. Fil-bidu tal-ktieb ‘Miexi lejn id-Dawl’ lawtur jg˙id: ‘Dik Ωgur kienet okkaΩjoni sabi˙a u veru tajba, wa˙da minn bosta, sabiex jien (hu) nibda ni©bor u nΩomm u nikteb dawn it-tifkiriet personali.’ U ˙sibt jiena...G˙aliex meta din hi l-a˙˙ar pubblikazzjoni ta’ Fr. Ghigo ma nie˙ux l-opportunità biex tinqara l-kitba li fl-opinjoni tieg˙i kienet l-ewwel laqg˙a tieg˙u mal-pubbliku? Nissu©©erixxi sabiex din il-poeΩija tinqara darbtejn biex tifhmu s-sbu˙ija tag˙ha; il-pinna Ωag˙Ωug˙a tal-kompatrijott Fr. Ghigo.

Estratt: IL-BERQA, L-Erbg˙a, 15 ta’ Awissu, 1945 Illum mhux id-difa tas-sema t’Awissu Jqanqal lil qalbna tinfexx f’dan il-fer˙: Jo’ l-fwie˙a w il-benna tal-frott u l-g˙elejjel, Illum mhux daw’l ˙wejje© jag˙mluha bis-ser˙.

G˙alhekk insellmulek, Feddejja ma’ Ibnek, Li kisser il-jasar, wellidna mill-©did, G˙aliex Dak li sejja˙ Missierna ’l Missieru, Óalliek fostna b’Ommna, tqassmilna kull ©id.

U l-anqas iΩ-Ωiffa li tfewwe© mill-ba˙ar, Li ttaffi din l-g˙omma u twieti l-˙olqien: Il-˙idma ta’ niesna, li b’seng˙a trodd g˙axqa Quddiem il-barrani, u lilna l-g˙ixien.

G˙alhekk insellmulek, u ˙ajr inroddulek, O sbej˙a Madonna, f’©urnata b˙al din: Nifir˙u, x’˙in nifhmu, nitg˙axxqu, u ftit nifhmu, Kemm Alla Missierna kien Mieg˙ek ˙anin.

Illum ©ewwa mo˙˙na ˙sieb wie˙ed isaltan Ng˙annulek din l-g˙anja, b’fo˙rija u b’©ieh: Ismag˙ha, Omm Óanina, din l-g˙anja minn qalbna, Il-fara© kattrilna u hemmna nissieh.

Il-lum ©ewwa mo˙˙na tistrie˙ dit-tifkira, Is-setg˙a li ta˙kem, fejn ta˙laq, bla qies, Qajjmitek mir-raqda, bil-˙effa ta’ l-an©li Refg˙etek f’Saltnatek, fuq l-An©li w in-nies.

Biex ninΩg˙u il-frug˙a kburija tad-dinja, Ninsew l-g˙ira, l-firda, li jsaltnu flimkien: U ˙siebna Fik jog˙la, ja ˙lejqa Omm Tag˙na, Biex nilm˙u f’faqarna, kull Ωmien kullimkien.

Hi kbira dil-©rajja, ‘mma akbar tifsirtha – G˙ax Alla li weg˙dek, Marija, w g˙anik B’kull ©id u b’kull tjieba, fil-milja ta’ kollox, B’din, seddqek u wettqek, b’kull ma g˙amel G˙alik.

Il-kobor, w is-setg˙a, w is-safa, w il-˙lewwa, Il-milja tat-tjieba li lilek tag˙nik: Fik nilm˙u, Marija, Sultana tal-˙lejjaq, Kemm Alla Missierna ˙anin kien G˙alik.

Dan l-hena, Marija, li jixg˙el ©o qalbna, Milquta b’tifkira ta’ ©rajja b˙al din, Li xeg˙’l fi qlub l-an©li, li jixhdu dil-©rajja, Illum jer©a’ jixg˙el fi qlub il-Maltin.

G˙ax ˙abbek u ˙atrek Omm Tieg˙u g˙aΩiΩa, Fil-˙e©©a ta’ m˙abbtu, g˙alina bnedmin: Hu nisslek bla ˙tija, Wa˙diena fid-dinja, U Minnek Hu twieled, biex ner©g˙u henjin.

Ix-xhieda dan l-hena, il-˙ajr ta’ min ©arrab Il-qirda fil-©lieda, il-g˙era u l-©u˙: Lil dawn li fer˙ulek f’©rajjietek ferra˙˙hom – G˙ax talbhom kien Minnek, u m’nn Ibnek mismug˙.

135

Fuq xewqa ta’ l‐E.T. Arçisqof ta’ Malta, Mons. Pawlu Cremona O.P., qeg˙din nirriproduçu l‐omelija li saret waqt quddiesa g˙all‐organizzaturi tal‐festi fil‐parroççi.

UFFIÇÇJU STAMPA Il-Kurja ta’ l-Arçisqof, Floriana Tel: 25906203/21241281 Fax: 21242971 16 ta’ Marzu 2007 TQASSIM: MEDIA KOLLHA MINN : C. BUTTIGIEG REF : 46/2007

Quddiesa mill‐Arçisqof g˙all‐Organizzaturi tal‐Festi fil‐Parroçça L-ispirtu Nisrani fil-festi Mons. Arçisqof Pawl Cremona O.P. nhar il-Óamis, 15 ta’ Marzu 2007, iççelebra Quddiesa fisSantwarju ta’ Santa TereΩa, Birkirkara, g˙ad-diri©enti u rappreΩentanti ta’ kumitati, gruppi, assoçjazzjonijiet u kaΩini li jag˙tu sehem fl-organizzazzjoni tal-festi tal-qaddisin fil-parroççi. Dan li ©ej hu t-test ta’ dak li Mons. Arçisqof qal dwar l-okkaΩjoni u dwar il-festi fil-bidu tal-Quddiesa u fl-Omelija.

Introduzzjoni Jumejn ilu kont qieg˙ed is-Seminarju. Kien hemm ilpremjazzjoni. Dak il-˙in, quddiem dawk it-tfal li jridu jitrawmu, ©ewni Ωew© kelmiet: xi privile©© li g˙andna dawk it-tfal f’idejna li nistg˙u nrawmuhom, u x’responsabbiltà li tipprova trawwimhom tajjeb. Jiena nixtieq li dawn iΩ-Ωew© kelmiet ikunu proprju l-qofol ta’ dak li qeg˙din niççelebraw il-lum. Huwa privile©© g˙aliex dalwaqt jibda, nistg˙u ng˙idulu hekk, l-ista©un

proprju tal-festi. Huwa privile©© g˙ax ikun hemm dak li, bl-IngliΩ, ng˙idulu coverage, fuq il-media, enormi tal-festi tag˙na. Xi privile©© li, permezz tal-festi, a˙na qeg˙din inwasslu wkoll din it-tog˙ma! Imma, fl-istess ˙in, huwa responsabbiltà ikbar, g˙aliex f’dan l-ista©un, ilwiçç ta’ - biex ng˙id hekk - talKnisja, irid jidher b’mod speçjali permezz tal-festi. Dak li hu tajjeb, niΩΩu ˙ajr lil Alla. Imma jista’ jkun ukoll xi ˙a©a li tkun - g˙ax ˙add ma hu perfett - xi ˙a©a li hija negattiva wkoll. G˙alhekk, jiena xtaqt - millewwel kelli dan il-˙sieb - li jekk taqblu mieg˙i, kull sena, qabel ma jibda l-ista©un tal-festi, niltaqg˙u hawn, nitolbu l-barka tal-Mulej fuq il-festi kollha tag˙na. Nixtieq nitlob il-barka tal-Mulej fuqkom ilkoll u fuq il-familji tag˙kom u fuq dawk kollha li tg˙idx kemm se jag˙tu ˙in mill-©urnata tag˙hom u mill©img˙at tag˙hom proprju biex isiru dawn il-festi. Nixtieq li l-barka talMulej tinΩel fikom biex dejjem iktar tqisuha b˙ala missjoni.

Omelija L-ewwelnett nirringrazzjakom talli ©ejtu hawnhekk flimkien mieg˙i, Knisja wa˙da, missjoni wa˙da, biex nirriflettu fuq dan isservizz li intom, b’mod speçjali, qed tag˙tu permezz tal-festi - dik li a˙na ng˙idulha b˙ala espressjoni reli©juΩa tal-fidi tag˙na. A˙na nafu li, meta naqraw il-Kelma ta’ Alla, naraw ukoll diversi okkaΩjonijiet fejn proprju l-fidi kienet ti©i espressa b’fer˙ – b’xi ˙a©a li hija esterna. Ti©ini f’rasi per eΩempju, l-eΩempju tas-sultan David, li kien jiΩfen u jkanta quddiem l-Arka talMulej. Il-fer˙ li kien ikollu f’qalbu kien jesprimieh permezz tal-kant u taΩ-Ωfin. Ti©ini f’rasi per eΩempju, meta Sidna Ìesù Kristu, naqraw flEvan©elju skond San Ìwann, kien sejjer lejn il-passjoni tieg˙u: fittriq, wasal f’Betanja, u kien hemm 137

wa˙da mara li xtrat Ωejt li kien jiswa ˙afna, biex tkun tista’ tidilku proprju qabel ma jbati. U Ìesù juri li ma ddejjaqx - allavolja Ìuda gerger - ma ddejjaqx li din il-mara g˙amlet dan il-©est. Ji©ifieri a˙na nag˙rfu l-importanza anke li l-fidi tag˙na ti©i espressa b’modi li huma barra minna, fosthom il-festi.

Is-Sinodu dwar il-festi G˙alhekk, meta kellna s-Sinodu Djoçesan, qalilna dan il-kliem fuq il-festi. G˙andna fuq id-dokument fuq il-kultura, soçjetà u Knisja, il-kultura reli©juΩa popolari hija l-mod kif il-poplu Malti jg˙ix irreli©jon fil-˙ajja ta’ kuljum. Flistess dokument, il-festi esterni huma element importanti tal-wirt kulturali, folkloristiku tal-gzira, sa ftit Ωmien ilu kienu jintegraw ru˙hom tajjeb maç-çelebrazzjoni litur©ika tal-festa tal-patrun talparroçça. U fid-dokument fuq ixxandir tal-Kelma g˙andna, il-festi titulari huma mumenti qawwija meta l-poplu tag˙na jistqarr b’mod pubbliku l-fer˙ tieg˙u. Meta a˙na semmejna dawk l-eΩempji, fil-bidu, mill-Kelma ta’ Alla, tas-sultan David u ta’ dik il-mara, a˙na kellna daqsxejn ta’ dawl, g˙aliex il-fer˙ ta’ David u ta’ dik il-mara ˙are© minn fidi kbira li huma kellhom lejn Sidna Ìesù Kristu.

L-ewwel lil Sidna Ìesù Kristu skoprewh, lil Sidna Ìesù Kristu ˙abbewh, imbag˙ad riedu jesprimu minn barra dan il-fer˙ kollu tag˙na.

U a˙na nafu, li l-festi tag˙na bdew mhux b˙ala festi; bdew g˙aliex kien ikun hemm komunità nisranija li t˙obb lil Alla l-Imbierek, bdiet tfittex kif tag˙tih ©ie˙, u wa˙da mill-modi li skopriet kif tag˙tih ©ie˙ kienet proprju billi tibda torganizza festi biex tesprimi minn barra dak li inti t˙oss ©ewwa fik.

Jiena na˙seb li dan huwa l-veru spirtu li rridu niskopru fil-festi tag˙na. Irridu ner©g˙u niskopru din l-g˙aqda kbira. Mhux xi ˙add li jag˙mel il-festi, imma intom ilkoll, a˙na lkoll, l-ewwel ikollok relazzjoni sabi˙a mal-Mulej - taf li

inti komdu mieg˙u, taf li inti qed timxi fuq il-passi tieg˙u - imbag˙ad il-fer˙ tesprimih proprju fil-festa li tista’ ti©i, tkun tal-patrun talparroçça tag˙na. Irridu ner©g˙u niskopru fil-fond, il-g˙aqda bejn il-fidi - li allura tkun is-sena kollha - u dak il-mument speçjali fejn ilkomunità nisranija ta’ ra˙al, ta’ parroçça, tin©abar biex din il-fidi tag˙ha tkun tista’ tesprimiha filfer˙.

Il-festa Nisranija Meta a˙na qed nitkellmu fuq din il-forma ta’ festa, a˙na rridu ng˙idu li l-forma ta’ festa Kristjana jrid ikollha tog˙ma differenti minn forom ta’ festi o˙rajn. G˙aliex?

G˙aliex il-festi l-o˙rajn li jsiru – jistg˙u jkunu politiçi, jistg˙u jkunu ta’ clubs tal-football … dawk qed ji©uni f’rasi - dawk qeg˙din hemmhekk biex jag˙tu gost lilna.

Imma meta a˙na qed nitkellmu fuq festi, a˙na qed ng˙idu u qed nag˙mlu xi ˙a©a biex nag˙tu gost lil Alla l-Imbierek, biex nag˙tu glorja lil Alla l-Imbierek. U allura meta int se tag˙ti rigal lil xi ˙add, int tipprova ta˙seb. Dan ir-rigal li se nag˙tih, liema hi l-biçça li tog˙©bu?

Kif g˙andu jkun biex din il-biçça tkun verament tog˙©bu? Naqralkom silta Ωg˙ira minn San Pawl: San Pawl kien jaf x’ji©ifieri l-fer˙ li jo˙ro© mill-fidi tieg˙u. Jg˙id hekk, fl-Ittra lill-Filippin: “Ifir˙u dejjem fil-Mulej. Ner©a’ ng˙idilkom, ifir˙u.

Il-˙lewwa tag˙kom, ˙alli jkunu jafuha l-bnedmin kollha. Il-Mulej qorob u s-sliem ta’ Alla jferr˙ilkom qalbkom u tag˙milkom qalbkom u mo˙˙kom s˙a˙ fi Kristu Ìesù. Alla tas-sliem ikun mag˙kom.” Dan huwa l-fer˙ nisrani li a˙na, minn ta˙t, irid jag˙ti daqsxejn ta’ tog˙ma lil kollox: lil-liturgija tag˙na u anki lill-festi tag˙na, ˙alli l-festi tag˙na jkunu parti wa˙da mill-missjoni tal-Knisja.

‘Óejju t-Triq g˙all-Mulej’ Tafu li b˙ala motto tieg˙i jiena ˙adt, “Óejju t-Triq g˙all-Mulej”.

Tafu li g˙idtha, g˙aliex nemmen

li l-Mulej g˙andu x-xewqa kbira li jkun jaf lil kul˙add u kul˙add ikun jafu u kul˙add iqimu. U jiena ˙adtha b˙ala motto g˙ax g˙edt, ‘a˙na b˙ala Knisja, mela, min a˙na?’

A˙na dawk li n˙ejju t-triq g˙allMulej, l-ewwel ©ol-qalb tag˙na, imbag˙ad permezz tag˙na n˙ejju t-triq g˙all-o˙rajn g˙al meta jersqu lejn il-Mulej. Allura nixtieq li a˙na lkoll kultant nag˙mlu daqsxejn ta’ riflessjoni. Tkun g˙addiet il-festa u wara l-festa tag˙mel il-mistoqsija: “Imma permezz tal-festa, qalbi saret iktar qrib tal-Mulej?” Mhux lejn ilqaddis biss. Ifhmuni… Jiena tafu li jiena patri ta’ San Duminku... Jiena dejjem kont nirra©una – mhux biex nag˙mel na˙a jew o˙ra… mhux importanti… biex ng˙id fatt. Imma darba kont irriflettejt, g˙edt: ‘San Duminku x’jixtieq?’ Jifra˙ meta jiena ng˙idlu, ‘viva San Duminku.’

Imma jifra˙ ˙afna meta ng˙idlu, ‘San Duminku, int wassaltni lejn Kristu.’ Iktar b’din jifra˙. U lqaddisin iktar b’din jifir˙u. Ji©ifieri, wara l-festa, wie˙ed irid jag˙mel daqxejn (riflessjoni) - b˙ala kumitati… ag˙mluha. Imma din ilfesta, b’dak l-isforz kollu, b’dawk is-sagrifiççji kollha… U tibda tag˙mel (riflessjoni): “Imma jiena ersaqt lejn il-Mulej?” U meta jiena nindaga fost s˙abi: “Grazzi tal-festa li g˙amiltuli”, jibdew jg˙idulna nnies. “Kieku taf kemm ˙assejtni iktar qrib tal-Mulej”. Jew inkella jkun hemm xi ˙add g˙adu qed ifittex il-Mulej: “Imnalla kienet il-festa tag˙kom, li lili ©abitni nemmen iktar, g˙ax rajt il-fer˙ nisrani li hemm ©ewwa qalbkom.” Dan qed ng˙idu g˙alija u g˙alikom; mhux g˙alikom biss, (imma) g˙alina lkoll. Irridu nie˙duha verament b˙ala sfida kbira. Qed ng˙id dan, g˙aliex? G˙aliex - ˙a ng˙idu wkoll xi ˙a©a spiritwali – tafu li fil-Pastorali (tar-Randan) tkellimt ukoll fuq il-˙ajja ta’ dejjem. Darba Sidna Ìesù Kristu qalilna, ‘a˙Ωnu teΩori fis-sema.’

Investiment tajjeb

Jiena ng˙id: Kemm hemm nies 139

G

REEN ARDEN

Joe Borg

Joe ta’ Lukardu tal-Fjuri

All Year round Growers of All Types of Flowers Specialising in Carnations, Gebra, Gladioli.

Residence: 12, St Bartolomew Street, Qormi Tel: 2144 3723 Ta’ Kandja Nursery, l/o Siggiewi Tel: 2164 0467 Fax: 2147 0335 Mob: 9945 8234

Numbers (small & large) • Printed & Embroider Logos

❑ T‐Shirts ❑ Scarves ❑ Caps

❑ Flags ❑ Banners ❑ Stickers

❑ Pvc Cards ❑ Clocks ❑ Small items

Triq in-Nassab, Qormi Tel: 2144 0815 • Fax: 2144 0832 • Mob: 9942 9798 E-mail: uvprint@waldonet.net.mt

li ja˙dmu tant g˙all-festi? Jekk a˙na ng˙aqqduhom – ma rridx inkun ˙afna negattiv - imma, per eΩempju, jekk jiena dak li qed nag˙mel… g˙ax il-Mulej, meta se ni©u quddiemu ma jg˙idlix biss, ‘g˙ax inti armajt g˙all-festa.’ Jie˙u gost ukoll.

Imma jg˙idli, ‘ Imma x’kien lispirtu?’ Ji©ifieri jekk jiena armajt il-festa u tlabtu meta qed narma, il-Mulej jifra˙ ˙afna. Imma jekk jiena waqt li qed narma, minflok ma fa˙˙artu g˙idt xi ˙a©a o˙ra, mhux se jservini b˙ala teΩor fis-sema. Jekk jiena, per eΩempju, inkunu flimkien u ng˙id, ‘isma’, ˙alli nippruvaw inkunu spirtu wie˙ed.’

Ma jimpurtax billi jkollok patrun jew ie˙or – ma tag˙milx ˙sara. Imma mbag˙ad ma nistax immur ng˙idlu, ‘Mulej, jien taf kemm armajtlek?’

U xi spirtu kellek? Spirtu ta’ firda; ‘taf kemm i©©ilidt kontra l-o˙rajn!’

Ma na˙sibx li (huwa) investiment tajjeb lejn dak li rridu na˙Ωnu. Dan li nixtieq ng˙idilkom huwa proprju

dan. Allavolja intom qed taqdu lillparroçça permezz tal-festi, araw ftit anke, forsi matul is-sena jkun hemm il-Kappillan - tafu li l-lum, anki l-Kappillani, huma daqsxejn mag˙fusin, qed nonqsu fin-numru, qed nafdaw ˙afna fuq il-lajçi min jaf kieku l-Kappillani, minn barra l-festa, tg˙idulhom: ‘Nistg˙u ng˙inuk Kappillan?’

B’mod jew ie˙or… Litur©ija – hi x’inhi. Nistg˙u nag˙tu s-sehem tag˙na? Ifhmuni: biex il-Knisja, il-parroçça ma tkunx il-festa biss, imma permezz tal-festa nasal ukoll lejn il-parroçça li hija l-veru missjoni tag˙na. Li xtaqt naqsam (mag˙kom) huwa dan: Jiena nittama - ma nafx x’ta˙sbu intom – imma nixtieq li kull sena nibda niltaqa’, proprju ˙alli ng˙addilkom din il-missjoni.

qeg˙din f’dinja li mhux dejjem tg˙inna, qeg˙din f’dinja sekularista.

Kemm hu sabi˙ kieku l-ener©ija li intom tag˙tu - u nirringrazzjakom tag˙ha… Jien kultant jistag˙©buni nara Ωg˙aΩag˙ qeg˙din jarmaw. Alla jbierek; ng˙id, ‘imma x’ener©ija!...

Din l-ener©ija kollha, ag˙mluha parti mill-missjoni tal-Knisja.

Kunu mieg˙i anki f’dan iddawl: li intom tikkunsidraw, dak li qeg˙din nag˙mlu jista’ jwassal lil xi ˙add biex idur lejn il-Mulej.

Jalla l-Mulej, lili u lilkom, jag˙tina dawl ©did, spirtu ©did, anki jiena g˙andi bΩonnu, biex ˙afna u ˙afna iktar f’Malta, b’mod speçjali, ikunu jafu lill-Mulej permezz ta’ kollox, anki permezz tal-festi li b’tant dedikazzjoni intom tag˙mlu f’kull parroçça. Grazzi mhux biss talli ©ejtu, grazzi tal-˙idmiet kollha tag˙kom.

Missjoni Il-missjoni tieg˙i, li nixtieq naqsam mag˙kom hija din: Qeg˙din fi Ωminijiet importanti. Tafu li

Santwarju Santa TereΩa, Birkirkara 15 ta’ Marzu 2007

MARCON’S HAIR SALON Triq l-A˙wa Ghigo, Mqabba Opening Hours: Tue-Fri: 09.00am–06.00pm Sat: 08.00am–07.00pm Monday closed

Tel: 27602437 Mob: 79602437

141

Arcadia, Gilbiena Street, Ûabbar.

Tel/Fax: 2167 7970 We Specialize in: 1. Frame Moulding in different shapes and sizes, Parquet Flooring and Wooden Skirting 2. Furniture Mouldings 3. Kitchen & Interior doors in standard measures or in desirable size 4. Panelling in solid Pine

All Selections can be made from a wide selection of wood (Pine - Oak - Mahogany - Samba) PURCHASE DIRECTLY FROM MANUFACTURER AND SAVE MONEY

FREE DELIVERY

Dolceria Croce Bonaci We are the originals Over 100 years Experience (Prop. Charles Bonaci) Dolceria: 32, St. Ursula Street, Valletta Tel/Fax: 2122 5924

Shop: 24D, St. John Street, Valletta.

Tel: 2124 7933

San BaΩilju l‐Kbir (329‐379)

kitba tas‐Sur Joseph Farrugia

Mill-medja sirt naf li kien qed isir damx igawdih ’il missieru. Dan miet restawr tal-Kappella ta’ San BaΩilju flmeta ibnu kien g˙adu ta’ età Ωg˙ira.

Imqabba. Din il-Kappella ttini tifkiriet Wara l-mewt ta’ missieru, BaΩilju ta’ tfuliti. Fiha kien isir id-dfin tatre©a’ lura f’Çesareja, belt twelidu, trabi u hemmhekk ˙adt g˙al xi Ωmien fejn seta’ jkompli l-istudji tieg˙u, it-tag˙lim tad-duttrina minn membri speçjalment fir-rettorika. Kien hawn tal-MUSEUM. Kull sena fl-ewwel li hu ltaqa’ g˙all-ewwel darba ma’ ta’ Jannar, kienet issir proçessjoni Girgor ta’ Nazjanze u li bejn it-tnejn tal-kleru mill-parroçça g˙al din nibtet ˙biberija l-iΩjed kbira. IΩda, il-Kappella u wara ssir quddiesa hekk kif BaΩilju g˙amel tieg˙u kulma kantata. Nifhem li billi l-festa ta’ San dik il-belt setg˙et toffrilu f’dak li hu BaΩilju ta˙bat fit-2 ta’ Jannar, il-festa g˙erf, hu r˙ielha g˙al Kostantinopli, fil-Kappella kienet tkun iççelebrata fejn l-aqwa g˙alliem tar-rettorika ta’ ©urnata qabel – festa kmandata. Meta dak iΩ-Ωmien, il-pagan Libjanu, kien ltqajt ma’ dan l-artiklu segwenti, ˙sibt jag˙ti l-lezzjonijiet tieg˙u. BaΩilju ma li jkun opportun li ng˙addih g˙alldamx ma sar l-aqwa skular ta’ Libjanu. pubblikazzjoni g˙al tag˙rif dwar Dan nafuh mill-korrispondenza li dan San BaΩilju l‐Kbir il-˙ajja ta’ dan il-qaddis li l-antenati il-g˙aref baqa’ jΩomm ma’ BaΩilju.

Nissa, San Pietru, Isqof ta’ Sebaste tag˙na g˙aΩlu bi protettur.

Min-na˙a tieg˙u, meta ma San BaΩilju, Isqof ta’ Çesareja u u Santa Makrina Ω-Ωg˙ira, li kienet baqag˙lux x’jitg˙allem iktar Duttur tal-Knisja, hu l-ewwel wie˙ed mudell ta’ ˙ajja axxetka. Iktar minn f’Kostantinopli, BaΩilju, imbuttat fost it-tliet g˙orrief imlaqqma ‘It- hekk, BaΩilju g˙adda l-ewwel snin ta’ mill-kilba li kellu g˙at-tag˙lim, telaq Tlieta tal-Kappadoçja’, u l-wa˙dieni ˙ajtu g˙and nanntu, Santa Makrina, lejn Ateni, il-metropoli tal-g˙erf fosthom li st˙aqqlu jibqa’ jissejja˙ fid-dar tal-kampanja li din kellha qrib u t-tag˙lim. Hawn, flimkien mar‘il-Kbir’. Flimkien mat-tnejn l-o˙ra: Noeçesareja. Ming˙andha BaΩilju rettorika, hu studja l-filosofija u l˙abibu, San Girgor ta’ Nazjanze u kiseb l-ewwel ˙jiel tal-virtù, waqt matematika. Tg˙idx kemm fera˙ meta ˙uh, iΩg˙ar minnu, San Girgor ta’ li ming˙and missieru, li kien avukat f’Ateni hu ltaqa’ mill-©did ma’ ˙abibu Nissa, hu ˙adem g˙all-paçi tal-knisja ta’ fama u g˙alliem tar-rettorika, hu Girgor; il-˙biberija ta’ bejniethom fi Ωmien il-persekuzzjoni arjana u ˙a l-ewwel tag˙lim fil-letteratura. tkompliet tikber u tissa˙˙a˙ u tΩviluppa t-tag˙lim tal-Knisja dwar it- Ming˙andu tg˙allem ukoll ikun bieΩel tnejn kienu jg˙inu ’l xulxin fl-istudji Trinità. BaΩilju baqa’ jissemma wkoll u ma jibΩax mix-xog˙ol. Min jaf kemm tag˙hom. IΩda l-fama li kiseb f’Ateni, b˙ala missier il-monakiΩmu tal-Lvant il-lejla, missieru kien jibqa’ mqajjem ’il BaΩilju ma g˙amlitx bih. Wara xi u g˙ar-riforma li wettaq fil-litur©ija. tard bil-lejl, ja˙dem fid-dawl tal-lampa erba’ jew ˙ames snin f’dik il-belt, hu Iktar mit-tnejn l-o˙ra, hu wera ˙ila taΩ-Ωejt, biex ila˙˙aq max-xog˙ol tal- re©a’ lura f’Çesareja, fejn feta˙ skola kbira b˙ala mexxej u organizzatur tal- klijenti tieg˙u, li f’g˙add kbir kienu ta’ l-oratorja u g˙amel ukoll xi xog˙ol jmorru g˙andu biex jg˙inhom jie˙du ta’ avukat. Kien f’din il-˙abta li hu Knisja.

BaΩilju twieled f’Çesareja tal- dak li kien tag˙hom. lΩda BaΩilju ma ddeçieda li jitg˙ammed; dak iΩ-Ωmien dan is-sagrament kien jit˙alla Kappadoçja, lejn it-tmiem g˙al meta wie˙ed jikber. G˙al tas-sena 329 W.K. Hu kellu lBaΩilju, il-Mag˙mudija kienet vanta©© li jitwieled f’familja sinjal g˙all-konverΩjoni ta’ qaddisin: nanntu kienet spiritwali. Hu telaq it-tag˙lim Santa Makrina l-kbira, li u l-˙ajjja fil-belt, biex jing˙ata sofriet g˙all-fidi ta˙t liΩjed g˙al Alla. L-ewwel ˙aga a˙˙ar imperaturi pagani, li g˙amel kien vja©© fl-E©ittu, missieru, BaΩilju wkoll, u is-Sirja u l-Mesopotamja, ommu Emmelja huma tfejn Ωar l-axxeti u l-eremiti ltnejn qaddisin, waqt li fost iktar mag˙rufa li kienu jg˙ixu l-g˙axar uliedhom, insibu hemmhekk. Hu baqa’ milqut tliet qaddisin o˙ra minbarra mill-˙ajja iebsa u ta’ ça˙da BaΩilju: San Girgor, Isqof ta’ Il‐kappella ta’ San BaΩilju wara x‐xog˙ol ta’ restawr li sar fuqha.

143

144

li dawn kienu jg˙ixu; iΩda deherlu li l-˙ajja organizzata f’komunità kienet a˙jar minn dik f’eremita©©. G˙alhekk, wara li qassam ©idu lill-foqra, mar jg˙ix, flimkien ma’ ftit o˙ra, fl-in˙awi ta’ Annesi, qrib Neoçesareja tal-Pontu.

Ma g˙addiex Ωmien wisq, li mieg˙u u ma’ s˙abu ma ng˙aqdux g˙add kbir ta’ nies o˙ra li b˙alhom kienu jfittxu l-˙ajja tal-perfezzjoni. IΩda BaΩilju ma riedx komunitajiet kbar. Ebda komunità ma ried, li jkollha iktar minn tletin jew erbg˙in ra˙eb. G˙alihom kiteb Ωew© regoli: ir-Regola t-Twila u r-Regola l-Qasira. F’dawn ir-regoli BaΩilju wera l-©enju prattiku li kellu u g˙alihom st˙aqqlu jissejja˙ ‘Missier il-MonakiΩmu tal-Lvant’. Kien hu li ©ietu l-ideja tan-novizzjati, fejn dawk li jit˙ajru g˙all-˙ajja reli©juΩa, jag˙mlu Ωmien ta’ prova u jitg˙allmu jirb˙u lilhom infushom billi jit˙arr©u fl-ubbidjenza, il-pern li fuqu r-ra˙eb kellu jibni l-qdusija tieg˙u. Ir-regola kienet wa˙da iebsa; iΩda ebda ra˙eb ma kellu jΩid xejn mag˙ha minn jeddu.

Dan BaΩilju g˙amlu biex ebda ra˙eb ma’ jitqanqal jag˙mel penitenza, imqanqal mis-suppervja jew il-vanità.

Elementi importanti kienu t-talb ta’ flimkien, l-astinenza perpetwa milla˙am u mill-inbid, u x-xog˙ol manwali li kull ra˙eb kien jing˙ata biex jag˙mel. B’danakollu lejn il-morda kellha tintwera m˙abba kbira: u dawn kellhom jing˙ataw l-ikbar kura u ma jiçça˙dilhom ebda konfort. L-ir˙ieb ta’ BaΩilju kellhom i˙arr©u wkoll ospitalità kbira mal-barranin li jΩuru l-monasteru.

Il-komunitajiet ta’ qrib Neoçesareja ma damux igawduh wisq lil BaΩilju.

Il-˙e©©a li kellu biex il-fidi tinΩamm safja, ©eg˙litu jer©a’ lura f’Çesareja, fejn l-ereΩija arjana kienet dakkret sa˙ansitra lill-Isqof Djanu tal-belt. Il˙idma ta’ BaΩilju swiet, g˙aliex fuq is-sodda tal-mewt Djanu g˙araf l-iΩball tieg˙u u stqarr ma’ BaΩilju l-lealtà tieg˙u lejn it-tag˙lim ta’ Niçeja.

L-Isqof Ewsebju, li la˙aq f’Çesareja wara l-mewt ta’ Djanu, kien dg˙ajjef u ma jinqalax b˙ala tejologu; g˙alhekk talab lil BaΩilju jg˙inu. BaΩilju aççetta u Ewsebju ordnah saçerdot. Hu kien lid il-leminija ta’ l-isqof: kien jg˙inu bil-pariri g˙aqlin tieg˙u, ifissirlu l-Kotba Mqaddsa u jurih x’kienu d-dmirijiet tieg˙u ta’ isqof. In-nies kienet tissa˙˙ar bil-priedki ta’ BaΩilju

u l-foqra tal-belt ma nsew qatt ilkarta’ kbira li wera mag˙hom fi Ωmien il-g˙aks li waqa’ fuq dawk l-in˙awi, wara li maltempati qliel bis-sil© kienu g˙amlu ˙erba kbira mill-g˙elejjel tar-raba’.

Kienet ˙a©a naturali, g˙alhekk, li mal-mewt ta’ Ewsebju, li ©rat fis-sena 370 W.K, minfloku jintg˙aΩel BaΩilju, li mal-˙atra, sar ukoll metropolità tal-Kappadoçja u eΩarka çivili tal-provinçja tal-Pontu.

Fit-tmien snin li dam isqof, BaΩilju wera l-˙ila kbira tieg˙u b˙ala mexxej.

Huwa mexxa ˙idma ta’ g˙ajnuna soçjali, ˙a ˙sieb it-tag˙lim tal-foqra u waqqaf orfanatrofji, fosthom l-istitut Ptocho-tropheion, li kien ma˙sub g˙at-tfal foqra.

Il‐kwadru li jinsab fil‐kappella ta’ San BaΩilju.

Hu ˙adem ˙afna wkoll biex jaqta’ abbuΩi ta’ simonija u nuqqas ta’ serjetà fil-g˙aΩla tas-saçerdoti. Ma setax jonqos li din il-˙idma ©©iblu oppoΩizzjoni kbira minn dawk li kienu qed imorru tajjeb b’dawn l-abbuΩi; iΩda l-poplu kien wara BaΩilju u kien jag˙tih awtorità, hekk li ˙add ma seta’ jieqaf g˙ar-rieda tieg˙u. Sa˙ansitra lImperatur Valent, li kien ja˙kem fuq l-imperu tal-lvant, u li g˙al ra©unijiet politiçi ried jimponi l-ereΩija arjana fuq il-provinçji kollha ta˙t is-setg˙a tieg˙u, ma’ BaΩilju ma seta’ jag˙mel xejn. Fil-waqt li isqfijiet o˙ra li ma qag˙dux g˙ar-rieda, ta’ l-imperatur tne˙˙ew u ©ew eΩiljati, BaΩilju baqa’ sod u b’tattika kbira u b’awtorità tal-g˙a©eb, waqqaf lill-imperatur milli jimponi l-ereΩija fuq id-djoçesi tieg˙u. Iktar minn hekk; ma kenitx l-

ewwel darba li l-imperatur innifsu ˙a sehem f’funzjonijiet immexxija minn BaΩilju, li f’wiççu kien içanfru g˙all˙aΩen tieg˙u. BaΩilju ma kkuntentax ru˙u li d-djoçesi tieg˙u kienet tgawdi paçi relattiva; it-tbatija ta’ l-insara fi djoçesijiet o˙ra, li min˙abba lpersekuzzjoni kienu sfaw bla rag˙aj, qanqlitu jmidd idejh u ja˙dem biex i©ibilhom g˙ajnuna mill-punent, speçjalment minn Ruma. Hu ˙adem ukoll biex isewwi l-firda li l-ereΩija ©abet fil-lvant. Nistg˙u ng˙idu, li wara l-mewt ta’ Sant Atanasju, il-piΩ tad-difiΩa tad-duttrina vera fil-lvant, kien waqa’ fuq spallejh. G˙alkemm f’˙ajtu BaΩilju ma la˙aqx jara t-trijonf tad-duttrina ta’ Niçeja fuq l-arjaniΩmu permezz tal-ewwel Konçilju ta’ Kostantinopli, kien hu l-bniedem iktar minn kul˙add li wassal g˙al dan it-trijonf.

L-a˙˙ar snin ta’ BaΩilju kienu ta’ niket kbir g˙alih. Sa˙˙tu qatt ma kienet tajba u l-isqfijiet s˙abu mhux dejjem fehmuh. Fis-sena 371 W.K, deçiΩjoni ta’ l-imperatur Valent, li jaqsam il-Kappadoçja f’Ωew© provinçji, ©abitlu nkwiet ma’ l-Isqof Antimus, li tqieg˙ed metropolità fuq il-parti li ma baqg˙etx ta˙t idejn BaΩilju. Dan, biex isa˙˙ah il-qag˙da tieg˙u, ˙oloq g˙add ta’ djoçesijiet ©odda, suffragani g˙alih. Djoçesi minn dawn hu taha lil ˙abibu, Girgor ta’ Nazjanze, li aççettaha kontra qalbu. IΩda meta ’l quddiem din il-˙atra tellfet lil Girgor id-dritt li jsir Isqof ta’ Kostantinopli, dan ˙adha bi kbira u tefa’ l-˙tija ta’ dan fuq BaΩilju. Min˙abba f’hekk il˙biberija ta’ bejniethom birdet u qatt ma re©g˙et ©iet g˙al li kienet. Mifni bix-xog˙ol, bin-niket u d-diΩappunti, BaΩilju miet f’qasir il-g˙omor, fl-1 ta’ Jannar tas-sena 379. Kien g˙adu ma g˙alaqx il-˙amsin sena. Il-poplu kollu; insara, Lhud u pagani, bkewh.

Tnejn u sebg˙in sena wara mewtu, il-Konçilju ta’ Kalçedonja sejja˙lu: ‘BaΩilju l-Kbir, ministru tal-grazzja li fisser il-verità lid-dinja kollha.’

Riferenzi: Philip Hughes: A History of the Catholic Church, Vol. I Sheed & Ward, London, 1956 Alex Bonnici, OFM Conv: Patrolo©ija Vol II; Reli©jon u Óajja, 1976 Butler’s Lives of the Saints G. Brimmer: Óajjet ta’ Qaddisin, G˙add 1, 1982, pa©ni 7-11

Il‐Knejjes ta’ San BaΩilju u San Mikiel Sem. Jonathan Farrugia

B.A. (Hons) B. A. Theol. & Hum. Stud. S. Th. B.

Din is-sena, bit-t˙abrik talKappillan u tal-Ministeru ta’ l-Onor. il-Perit Ninu Zammit kellna x-xorti li naraw l-eqdem Ωew© knejjes talparroçça tag˙na ji©u rrestawrati u mog˙tija l-˙ajja mill-©did. Ixxog˙ol minn ˙addiema u periti professjonali dam g˙addej madwar sena, minn ftit wara l-festa titulari ta’ Santa Marija Assunta tas-sena l-o˙ra, sakemm il-knejjes re©g˙u nfet˙u mill-©did fil-25 ta’ Mejju 2007. G˙aldaqstant ˙assejt li kien xieraq li din is-sena nikteb xi ˙a©a dwar dawn iΩ-Ωew© monumenti li jag˙mlulna ©ie˙, kif ukoll biex insiru nafu xi ftit dwar il-kult talqaddisin li lilhom huma ddedikati.

fil-Fidi u beda dejjem aktar ifittex il-perfezzjoni.

Wara xi Ωmien BaΩilju waqqaf l-ewwel monasteru çenobitiku1 f’Pontu, u kiteb ukoll Regula g˙al din it-tip ta’ ˙ajja – b’hekk dal-qaddis baqa’ mag˙ruf b˙ala missier il-monastiçiΩmu talLvant.

San BaΩilju u l-knisja tieg˙u fl-Imqabba BaΩilju twieled f’Pontu lejn is-sena 329 f’familja tat-tajjeb li kienet batiet ˙afna fi Ωmien il-persekuzzjoni ta’ Massiminu Galerju (305-314). Kellu trobbija nisranija imma ma tg˙ammidx meta kien tarbija, peress li d-drawwa kienet li l-insara jitg˙ammdu kbar wara xi xhur ta’ katekumenat.

Studja f’Çesarija, f’Kostantinopli u f’Ateni – l-aqwa bliet akkademiçi ta’ dawk iΩ-Ωminijiet. Sie˙bu fl-istudju kien il-qaddis Girgor Nazjanzenu. Mill-kitbiet ta’ San Girgor nafu li BaΩilju wera minn kmieni l-kwalitajiet intellettwali straordinarji li kellu; kien jinqala’ fir-rettorika, fil-filosofija, filmatematika, fl-astronomija, fil-mediçina u fil-grammatika.

Nistg˙u ng˙idu li kien ©enju g˙al Ωmienu. Meta spiçça mill-istudji tg˙ammed u mar lura lejn pajjiΩu, u hemm, bil-g˙ajnuna ta’ o˙tu, Santa Makrina, beda jinteressa ru˙u aktar

Il‐kappella ta’ San BaΩilju qabel ma sar ir‐ restawr.

Lejn is-sena 360 inqala’ xi nuqqas ta’ qbil fit-tag˙lim li wassal biex re©g˙et tfaççat l-ereΩija serja ta’ Arju, li ça˙ad id-divinità ta’ Kristu. BaΩilju kien wie˙ed mill˙afna eremiti li kellhom jitilqu millmonasteri biex imur Kostantinopli u jiddefendi l-verità. Huwa Ωamm mad-duttrina li kienet ©iet definita fil-Konçilju ta’ Niçea fis-sena 325, li Kristu huwa mag˙mul mill-istess sustanza tal-Missier u li hu daqsu u etern b˙alu.

Fis-sena 365 ©ie ordnat saçerdot u ˙ames snin wara sar lisqof ta’ Çesarija. Matul l-episkopat tieg˙u ˙adem ˙afna biex i©ib lg˙aqda fost l-insara li Ωammew mal-Fidi u l-o˙rajn li ng˙aqdu

ma’ xi moviment eretiku. Hu kien wie˙ed minn ta’ l-ewwel qaddisin tal-Lvant li g˙arfu l-isqof ta’ Ruma (il-papa) b˙ala l-kap tal-Knisja kollha. Fil-fatt g˙adhom jeΩistu xi ittri li bag˙at lill-Papa Damasu I li fihom ˙e©©u biex jikkundanna kull ereΩija li titfaçça, mhux biss fil-Punent, imma fil-Knisja kollha.

Il-˙idma bla waqfien fid-djoçesi tieg˙u, is-sagrifiççji li kien jag˙mel, flimkien ma’ marda fil-fwied wasslu biex BaΩilju miet fl-età ta’ madwar 50 sena, fl-1 ta’ Jannar 379. Baqa’ mag˙ruf b˙ala wie˙ed mill-ikbar qaddisin ta’ l-ewwel sekli tal-Knisja, u ©ie ddikjarat Duttur tal-knisja g˙al ˙afna kitbiet li ˙alla dwar id-duttrina tat-Trinità.

Il-festa tieg˙u ti©i ççelebrata fit-2 ta’ Jannar.

Il-knisja ta’ San BaΩilju nistg˙u nig˙idu li hija teΩor Imqabbi f’kull sens; min˙abba l-qedem tag˙ha, min˙abba l-arkitettura normanna li fiha, l-uniçità tad-dedikazzjoni tag˙ha f’pajjiΩna, kif ukoll min˙abba l-fatt li serviet g˙al diversi snin b˙ala l-knisja parrokkjali ta’ l-Imqabba.

Hawnhekk tajjeb li niççaraw punt li spiss jit˙alla barra. Il-parroçça ta’ l-Imqabba kienet minn dejjem iddedikata lill-Assunta minkejja li fl-ewwel snin il-knisja parrokkjali kienet proviΩorjament dik ta’ San BaΩilju. Meta seba’ Mqabbin missirijietna g˙amlu s-supplika ta’ l-1595, ix-xewqa tag˙hom kienet li l-knisja l-antika ta’ l-Assunta ssir parroçça. Dan jidher çar millkundizzjonijiet li g˙amlu lill-Isqof Tumas Gargallo fil-petizzjoni li ppreΩentawlu: Huma weg˙du li jo˙or©u ˙ames skudi fis-sena biex iΩommu jixg˙el il-lampier 145

For the Best Southern Fried Chicken in Malta available from B’Kara M’Scala B’Bu©a Óamrun

G˙al kull tip ta’ xog˙ol fuq il‐fil, tibjid, tik˙il, kisi u restawr fuq l‐antik SCAFFOLDING GÓALL‐KIRI

Mob: 9924 4807 jew 9986 1751

Il‐kappella ta’ San BaΩilju u San Mikiel li jinsabu fl‐Imqabba, wara li ©ew restawrati.

ta’ quddiem is-Sagrament fil-knisja ta’ l-Assunta, u li jo˙or©u wkoll 16-il skud u 6 irbajja fis-sena g˙allmanteniment ta’ dak li jin˙atar b˙ala kappillan jew kurat tal-knisja li kienet sejra ti©i ddikjarata parroçça. ©…˙ Imma l-flus ma kinux se jo˙or©uhom jekk il-knisja ta’ l-Assunta ta’ l-Imqabba ma tinqatax g˙al kollox minn dik ta’ Birmiftu˙. Is-somma mwieg˙da kienet sejra to˙ro© kull sena nhar il-festa ta’ Santa Marija Assunta, ji©ifieri fil-15 ta’ Awissu.2 G˙al ra©unijiet ta’ pastorali, l-Isqof waqqaf il-parroçça ta˙t ilpatroçinju li g˙adha ΩΩomm sallum, dak ta’ Santa Marija,3 imma ordna biex il-knisja ta’ San BaΩilju, peress li kienet l-ikbar wa˙da, tintuΩa b˙ala l-knisja ewlenija sakemm tinbena knisja akbar iddedikata lill-patruna tar-ra˙al.

Il-bidu tad-devozzjoni flImqabba lejn dan il-qaddis kbir talKnisja Orjentali mhux mag˙ruf.

Hemm min ja˙seb li xi nies barranin ˙arbu minn pajjiΩhom fiΩ-Ωminijiet tan-nofs meta l-Musulmani kienu qed jid˙lu fl-Ewropa, sabu rrefu©ju f’Malta fl-in˙awi ta’ lImqabba, u bnew knisja lill-qaddis

li kienu jqimu f’pajjiΩhom.

Minn studji li saru f’dwan la˙˙ar snin nafu li din il-knisja kienet di©à teΩisti fis-sena 1486.

Kienet iΩg˙ar milli hi llum – fil-fatt dak li llum nafuh b˙ala ‘l-artal tal©enb’, ori©inarjament kien l-artal prinçipali, u l-bieb ta’ quddiemu, li llum jag˙ti g˙all-kamrun, qabel kien il-bieb ewlieni li jag˙ti g˙attriq. Tkabbret diversi drabi, l-a˙˙ar darba kien fl-1515, meta ˙adet ilforma li g˙andha llum.

Mill-viΩti pastorali li saru matul is-sekli, nistg˙u nibnu ˙jiel dwar l-istorja ta’ din il-knisja, l-unika wa˙da f’Malta ddedikata lil dan ilqaddis. Nafu li fl-1575 fuq l-artal ma©©ur kien hemm ikona çkejkna, li nassumu kienet tirrappreΩenta lil dan il-qaddis. Il-knisja kienet fqira ˙afna. Fiha kienet ti©i ççelebrata quddiesa fil-Ódud u l-festi u fl-14 ta’ Ìunju4 kienet ti©i ççelebrata festa devozzjonali f’©ie˙ il-qaddis patrun. Nafu li f’dan iΩΩmien kellha wkoll xi altari laterali li ma setax isir quddies fuqhom.

L-unika viΩta pastorali li saret meta din il-knisja kienet mg˙ollija g˙al ©ie˙ ta’ knisja parrokkjali, kienet fis-7 ta’ Diçembru 1600, fi Ωmien l-isqof Gargallo.

F’daΩ-Ωmien il-knisja kellha

fonti tal-maghmudija ˙dejn ilbieb ta’ barra, pissidi ta’ l-injam indurat, tabernaklu xieraq ta’ linjam u kwadru titulari ©did bi tliet Il-kwadru lampieri quddiemu.5 titulari kien ikona fuq l-injam, trittiku ta’ stil BiΩantin, li fih kien juri lill-Madonna fiç-çentru, waqt li fil-©nub tag˙ha kien hemm San BaΩilju u San ÌuΩepp. Hemm min ja˙seb li l-fatt li l-Madonna kienet tpo©©iet fiç-çentru tal-kwadru titulari jixhed, li minkejja li l-knisja kienet iddedikata lil San BaΩilju, il-festa prinçipali kienet wa˙da talMadonna, presumibilment ta’ Santa Marija. Manuskritt antik li jinsab fil-Bibljoteka Nazzjonali jag˙ti xi dettalji dwar dan il-kwadru: ilMadonna kellha fi ˙danha lil Ìesù bambin u f’idha x-xellugija kienet qieg˙da ΩΩomm palma, waqt li fuqha kien hemm jidher il-Missier Etern. Ta˙t San BaΩilju kien hemm miktub “Basili Magni Episcopi” waqt li ta˙t San ÌuΩepp kien hemm “Joseph Confessoris Spon B.M.V.”.

Ta˙t il-Madonna mbag˙ad kien hemm “DE Auxilis Istam pinxit.

Anno. DML 1584”. B’hekk nafu li din l-ikona kienet tas-seklu sittax, u li Ωgur mhux l-istess kwadru titulari li jissemma fl-1575.

Il-viΩta tg˙idilna wkoll li kien hemm Ωew© altari o˙ra. Dak taxxellug kien iddedikat lill-Madonna tar-RuΩarju, mog˙ni b’pittura, b’lampier u tiΩjin ie˙or. Fuq dan l-artal fl-1596 kienet twaqqfet il-fratellanza tal-Madonna tarRuΩarju, l-ewwel fratellanza firra˙al tag˙na, li kienet ukoll lewlenija fit-tixrid ta’ devozzjoni vera lejn il-Madonna.

Kienet torganizza purçissjoni fl-ewwel

Il‐kappella ta’ San BaΩilju minn ©ewwa

147

Óadd ta’ kull xahar, u fil-festa talMadonna tar-RuΩarju, fl-ewwel Óadd ta’ Ottubru. L-artal tal-lemin kien iddedikat lill-ViΩitazzjoni talMadonna lil Santa EliΩabetta, u kellu wkoll pittura.

EΩattament ˙mistax-il sena u jumejn wara, nhar id-9 ta’ Diçembru 1615, saret viΩta pastorali millisqof il-©did ta’ Malta, Baldassare Cagliares, l-ewwel isqof Malti wara l-1299. Is-sede parrokkjali kienet di©à ©iet trasferita fil-knisja l-©dida ddedikata lil Santa Marija Assunta, u min˙abba f’hekk il-knisja ta’ San BaΩilju kienet tilfet ˙afna millimportanza li kellha. Madankollu ma kinitx mitluqa. Bastjan Schembri kien jie˙u ˙sieb jixg˙el il-lampier6 ta’ quddiem il-kwadru titulari, li kien g˙adu dak it-trittiku BiΩantin, kif ukoll biex jorganizza l-quddiesa tal-festa ta’ San BaΩilju. Ma nafux sewwasew x’sar minn din l-ikona.

Jidher illi baqg˙et tokkupa l-post b˙ala kwadru titulari sakemm saret il-pittura li hemm illum fl-1677.

Wara, dan tpo©©a fuq wie˙ed millaltari tal-©enb. Dan nafuh g˙ax jissemma fil-manuskritt li semmejt ftit ilu. Hija tassew ˙asra li dan ittrittiku ntilef.

L-artal tar-RuΩarju u l-fratellanza kienu trasferiti g˙all-parroçça, g˙alhekk ma kinux g˙adhom jeΩistu fil-knisja ta’ San BaΩilju. L-artal u l-kwadru tal-ViΩitazzjoni kienu g˙adhom hemm u jgawdu çerta devozzjoni. Dan tne˙˙a u ttie˙ed fil-knisja parrokkjali xi Ωmien wara din il-viΩta.

Wara dan ma sarux aktar viΩti pastorali f’din il-knisja. L-uΩu tag˙ha jidher li baqa’ g˙addej kontinwament g˙all-quddies. Filpesta ta’ l-1675 il-knisja u z-zuntier tag˙ha servew ta’ çimiterju. Fost il-vittmi ta’ din il-marda qalila kien hemm il-kappillan ta’ dak iΩ-Ωmien Dun Dumink Pace flimkien ma’ Ωewg saçerdoti o˙ra: Dun Valerju Zammit u Dun Luqa Zammit. Ittlieta jinsabu midfunin fil-knisja ta’ San BaΩilju u l-monument li naraw fuq iz-zuntier, mag˙mul fl1677, huwa mafkar f’©ie˙hom. Fl-

Mafkar fuq iz‐zuntier mag˙mul fl‐1677.

in-numru ta’ l-imwiet Ωdied ˙afna.

Il-Kungress Nazzjonali ordna biex fejn hu possibbli ma jibqg˙ux jindifnu nies fil-knejjes parrokkjali biex forsi l-mixja ta’ l-epidemija tonqos. Peress li fl-Imqabba ma kienx hawn çimiterju, g˙al xi Ωmien re©a’ ntuΩa z-zuntier ta’ San BaΩilju biex fih jindifnu l-mejtin.

Bejn April u Settembru 1799 hemm indifnu 21 persuna, li ismijiethom g˙adhom jinsabu f’manuskritt flarkivju parrokkjali.7 Sal-bidu tas-Seklu XX nhar l-ewwel tas-sena kienet issir purçissjoni devozzjonali li kienet titlaq mill-knisja parrokkjali, iΩΩur il-knejjes tad-Duluri u ta’ Santa Katarina u tispiçça fil-knisja ta’ San BaΩilju, fejn kienet issir quddiesa solenni bil-kant li kienet tispiçça bit-Te Deum. Il-g˙ada mbag˙ad, fil-festa litur©ika tal-qaddis patrun ta’ din il-knisja, kien ikun hemm quddiesa kantata solenni o˙ra b’suffra©ju tal-mejtin u kienu jitbierku l-oqbra ta’ fuq iz-zuntier.

Qabel ma l-Imqabba saret parroçça, il-purçissjoni ta’ l-ewwel tas-sena kienet titlaq mill-matriçi u tispiçça f’San BaΩilju.8 L-ewwel lezzjonijiet tadduttrina nisranija mill-membri tal-MUSEUM, li bdew isiru flImqabba f’Mejju 1932 g˙all-bniet u f’Novembru ta’ l-istess sena g˙assubien, kienu jsiru f’din il-knisja antika, sakemm is-superjura TereΩa Ghigo tat post ˙dejn id-dar talfamilja tag˙ha Triq San BaΩilju.9 Fi Ωmien il-gwerra, wara li ntlaqtet il-knisja minn bomba ÌermaniΩa, il-knisja ta’ San BaΩilju re©g˙et serviet b˙ala s-sede uffiçjali

istess sena sar il-kwadru titulari li naraw illum. Dan i©ib fil-parti ta’ fuq tieg˙u lis-Santissma Trinità; fuq in-na˙a tal-lemin tag˙hom hemm Ommna Marija tal-Grazzji bil-˙alib ˙iere© minn sidiriha; fuq in-na˙a tax-xellug hemm xbieha tal-Patrijarka San ÌuΩepp. Dan jidher bil-qieg˙da fuq l-is˙ab b’id fuq sidru u bl-o˙ra jΩomm il-bastun tal-©ilju. Il-˙arsa ta’ g˙ajnejh hija mwa˙˙la fuq Marija, li tinsab bi drittu fin-na˙a l-o˙ra tal-kwadru.

Artistikament dawn iΩ-Ωew© figuri huma riflessjoni perfetta ta’ xulxin, sew fil-qag˙da kif ukoll fl-ilbies.

Fil-parti t’isfel imbag˙ad naraw lil San BaΩilju Isqof fuq il-lemin u lil San Rokku fuq ix-xellug, u bejniethom hemm l-erwie˙ talPurgatorju. Fil-pajsa©© li jidher bejn dawn il-figuri, fejn hemm tiçrita kerha fit-tila, jidhru xi nies qed jittrasportaw l-i©sma ta’ dawk li mietu bil-pesta. Ori©inarjament dan kien imdenel fin-niçça normanna li hemm fil-˙ajt, iΩda meta tpo©©a l-altar tal-©ebel li hemm illum, fil-bidu tasseklu XX, peress li dan kien kbir wisq, g˙atta sew ilpittura, li allura nqalg˙et u tpo©©iet fuq l-altar isserra˙ mal-˙ajt.

Fi Ωmien l-imblokk talFrançiΩi, il-©u˙ u l-g˙aks ©ab mieg˙u ˙afna mard u b’konsegwenza ta’ hekk L‐artal ori©inali

149

For Information and Reservations, kindly phone 2146 2786 or 2146 2800

Parti mill‐bieb ori©inali tal‐kappella ta’ San BaΩilju

tal-parroçça g˙al xi xhur, sakemm inbena ˙ajt li qata’ l-parti l-im©arrfa mill-kursija u setg˙et tintuΩa din mill-©did. Fid-9 ta’ Awissu 1942, eΩattament erba’ xhur wara li waqg˙et il-knisja, f’air raid li sar fil-g˙odu kmieni, saret xi ˙sara fissaqaf ta’ din il-knisja, li b’miraklu baqg˙et wieqfa.10 Wara dan intuΩat mill-©did b˙ala l-knisja ewlenija bejn is-16 u t-18 ta’ Awissu 1958 min˙abba li l-knisja parrokkjali kienet ing˙alqet g˙al tlett ijiem wara lfesta ta’ Santa Marija min˙abba xi nkwiet li nqala’ bejn ir-reffieg˙a tal-vara titulari b’konsegwenza ta’ polemika li kienet inqalg˙et sena qabel u li kompliet tikber min˙abba nuqqas ta’ qbil serju bejn il-kaΩin u l-kappillan Dun Ìerald Mangion.11 F’nofs dawk it-tlett ijiem, nhar is-17 ta’ Awissu 1958, fil-knisja ta’ San BaΩilju (flok fil-knisja parrokkjali) saret il-quddiesa ta’ radd il-˙ajr ta’ P. Joseph M. Ghigo SJ li kien ordnat saçerdot sena qabel.12 Jien niftakar din il-knisja tintuΩa g˙all-quddiesa tat-tfal kull nhar ta’ Óadd fit-8:15. Din twaqqfet mill-kappillan Dun Joe Bartolo.

Skultura fil‐kappella ta’ San BaΩilju

G˙adha tintuΩa g˙allquddies fil-festa titulari ta’ Santa Marija u fil-festa tal-Madonna tal-Ìilju biex Ωgur kul˙add ikollu çans jattendi g˙all-quddies f’dawn il-©ranet speçjali.

F’okkaΩjonijiet speçjali marbutin ma’ anniversarji tal-parroçça u mal-festa ewlenija ta’ l-Assunta, fittranΩulazzjoni ta’ lejlet il-festa, ir-relikwija talMadonna tin©abar mill-knisja ta’ San BaΩilju. Din hija tradizzjoni li messha ssir in-norma ta’ kull sena, l-ewwel nett g˙ax permezz tag˙ha, b’mod simboliku, nfakkru l-©ie˙ li kellha din il-knisja antika b˙ala l-knisja parrokkjali, u t-tieni g˙ax fl-opinjoni tieg˙i ma tag˙milx sens li fi tranΩulazzjoni solenni no˙or©u mill-bieb tal-©enb u nid˙lu millbieb ewlieni ta’ l-istess knisja!

B˙ala arkitettura din il-knisja hija tassew ©awhra medjevali, ‘il-vera ru˙ ta’ l-arkitettura ekkleΩjastika tar-ra˙al’.13 Fost l-elementi uniçi li nsibu fiha nistg˙u nsemmu ttieqa f’g˙amla ta’ rota fuq il-bieb prinçipali, ma˙duma apposta biex iddawwal aktar il-knisja minn ©ewwa. Minn ©ewwa g˙andha forma rettangolari b’diversi arkati ppuntati – il-varjazzjonijiet fihom jixhdu d-diversi faΩijiet tat-tkabbir tal-knisja. L-istil tag˙hom, kif ukoll tal-˙nejja ornamentali li naraw malfaççata tal-knisja minn barra jixhdu l-influwenza tan-Normanni li kienu jg˙ixu fi Sqallija fis-sekli tannofs. Il-bieb ori©inarjament kien wie˙ed antik idur fuq g˙arqubu, skond l-istil li kienu juΩaw g˙allknejjes sekli ilu. B’xorti ˙aΩina, ˙tija ta’ nuqqas ta’ apprezzament lejn il-wirt kulturali tar-ra˙al millkappillani ta’ l-img˙oddi, dan il-bieb tne˙˙a u nqered madwar erbg˙in sena ilu. Ûball serju ie˙or li sar fl-istess Ωmien kien meta tne˙˙iet iç-çangatura ori©inali tal-paviment biex flokha tpo©©a madum isfar

li ma kienx jixraq g˙al knisja ta’ pre©ju b˙al din. Wara r-restawr li sar matul din is-sena, dan il-madum tne˙˙a u re©g˙et tpo©©iet çangatura ©dida b˙al dik li kien hemm qabel. Ódejn din il-knisja fis-sena 1887 inbena wkoll kamrun, li fl-istil tieg˙u jixba˙ il-binja tal-knisja ta’ San Mikiel. Dan il-bini saritlu ˙afna ˙sara min˙abba li kien jintuΩa biex fih jintrefa’ l-armar tal-festa titulari.

L-uΩu ta’ bini ekkleΩjastiku b˙ala ma˙Ωen ta’ l-armar tal-festi titulari mhux xi ˙a©a li nsibuha fl-Imqabba biss. Din id-drawwa Ωbaljata kienet bdiet min˙abba li ori©inarjament larmar ta’ barra tal-festa titulari kien tal-knisja. Kien wara li n˙olqu lkaΩini li l-armar Ωdied u ma’ dak li kien proprjetà tal-knisja sar armar ie˙or.

It‐titular ta’ San BaΩilju

San Mikiel u l-knisja tieg˙u Ladarba San Mikiel huwa arkan©lu, ma nistg˙ux nag˙tu bijografija tieg˙u. Imma nistg˙u nag˙tu ˙jiel tal-kult tieg˙u filKnisja, speçjalment dak marbut mad-dehra tieg˙u li se˙˙et fis-seklu VI, fuq l-g˙olja tal-Gargano finnofsinhar ta’ l-Italja. It-tradizzjoni tg˙id li l-Arkan©lu deher u ordna li fuq dik l-g˙olja tinbena knisja f’©ie˙u. Dehra o˙ra ta’ dan lan©lu hija mag˙rufa fost l-Insara tar-rit Grieg, li jg˙idu li fl-ewwel seklu San Mikiel deher f’Khonas biex ji©©ieled kontra l-pagani li ppruvaw jeqirdu knisja ddedikata lilu billi dawru l-kurrent ta’ xmara g˙al fuqha. Mikiel qasam blata 151

b’sajjetta u dawwar ir-rotta tax- Paolo Alpheran de Bussan nafu li xmara, li minn dak iΩ-Ωmien saret fis-26 ta’ Mejju 1729 dan l-Isqof mirakoluΩa. ordna li din il-knisja tag˙ti 25 skud Ismu bl-Ebrajk ifisser “Min mir-renti tag˙ha biex jg˙inu filhu b˙al Alla?” Il-Knisja, skond ˙las tas-sedji tal-kor g˙all-knisja il-kitbiet li nsibu fl-Apokalissi, parrokkjali.17 Fl-1852 ©iet eretta f’din il-knisja tg˙allimna li Mikiel huwa l-mexxej ta’ l-armata tal-©enna, u li kien hu l-Kongregazzjoni ta’ San Mikiel li mexxa l-gwerra konta Luçifru Arkan©lu.18 u l-an©li tieg˙u. Óafna qaddisin Minn ©ewwa g˙andha forma kienu devoti ta’ dan l-arkan©lu, tawwalija. Il-˙itan ma fihom lfosthom anke San Ìor© Preca, ebda disinn jew tiΩjin. Is-saqaf hu li g˙amlu protettur tas-Soçjetà li mag˙mul minn ˙nejjiet tondi.

Bla dubju, l-aktar ˙a©a li ti©bed waqqaf. Huwa l-an©lu protettur ta’ l-Art Imqaddsa u l-qima tieg˙u l-attenzjoni f’din il-knisja hija lhija komuni fost l-Insara, il-Lhud prospettiva tal-kwadru titulari. Filu l-Musulmani! Hemm diversi prospettiva ta’ mal-©nub ta’ l-altar le©©endi li jg˙idu li San Mikiel tal-©ebel hemm xi disinji skulturati. ˙are© ilma mirakoluΩ mill-blat Dawn jinbidlu f’Ωew© kuruni, f’Kairotopa, f’Khonas, filPizja u fil-Bitinja - b’hekk San Mikiel huwa meqjum minna l-insara b˙ala tabib divin li j©ib il-fejqan lill-morda.

Il-knisja ta’ San Mikiel, mibnija tmiss mal-knisja ta’ San BaΩilju u tinfed mag˙ha, mhix antika daqsha.

Ori©inarjament kien hemm knisja o˙ra ddedikata lil dan l-arkan©lu mibnija madwar is-sena 1550,14 li tissemma fil-viΩta pastorali ta’ Dusina fl-1575. Din kienet nieqsa minn kollox – il-festa kienet issir mir-renti ta’ biçça art f’Ta’ Sbie©i. Minn dawn ir-renti wkoll kien jinΩamm mixg˙ul lampier u kienet ting˙ata xi g˙ajnuna lillfoqra.15 Fil-viΩti pastorali li saru wara, din il-knisja bil- Il‐kappella ta’ San Mikiel kemm tissemma, forsi g˙ax kienet intelqet jew twaqqg˙et. wa˙da fuq kull na˙a ta’ l-ixaffa Dik li hemm illum tlestiet fis- ta’ fuq l-altar. Id-disinn ikompli sena 1669, b˙alma tg˙id ir˙ama f’Ωew© kolonni foloz imdawwrin kommemorattiva fuq il-˙ajt tal- b’Ωew© skrolli mibrumin. Fuq dawn bieb prinçipali. Il-prokuratur li ˙a imbag˙ad naraw faxx ta’ skulturi ˙sieb jibniha mill-©did kien Gio floreali b’kerubin fin-nofs – dan Andrea Zammit.16 Mal-faççata jixba˙ ˙afna lill-kerubini li nsibu ta’ din il-knisja, f’tieqa artifiçjali, fil-prospettivi ta’ l-artali tal-knisja naraw skultura ta’ salib imdawwar parrokkjali. Fuq nett naraw ˙nejja b’xi çrieki fl-isfond ta’ salib akbar. maqsuma, kollha skultura, b’salib Ftit huma l-knejjes antiki b˙al din li fin-nofs. g˙andhom tiΩjin simili.

Imma jekk il-prospettiva hija 152 Mill-viΩta pastorali ta’ l-Isqof sabi˙a, il-pittura li t˙addan ma

tag˙mlilha ebda g˙ajb. Il-kwadru ta’ San Mikiel niftakru kollu tbajja u tiçrit, b’daqqa ta’ xi gandlier eΩatt fuq ras ix-xitan. Ir-restawr li sar millkumpanija Re-coop tassew re©a’ ta lil dan il-kwadru l-©miel li kellu dari. L-arkan©lu jidher f’qag˙da glorjuΩa bi ©wen˙ajh miftu˙in u bi ˙wejj©u mtajjrin qieg˙ed jirfes fuq ix-xitan, b’xabla f’idu lest biex isawwtu biha. Dettalji interessanti li rari ssibhom f’pitturi o˙rajn ta’ dan l-arkan©lu huma l-fatt li hu liebes elmu f’rasu, li g˙andu katina f’idu li biha huwa mraΩΩan ix-xitan u li x-xabla li g˙andu hija xabla talmetall, mhux tan-nar kif is-soltu tkun f’rappreΩentazzjoni simili.

L-artist li g˙amel din l-opra u d-data meta saret m’humiex mag˙rufin. Ladarba meta sar ir-restawr tal-pittura deher çar li t-tila ma kinitx miΩjuda jew imnaqqsa biex tid˙ol filgwarniç tal-©ebel. Jidher li saret wara li l-knisja nbiet kif inhi. B˙ala stil tixba˙ ilbarokk tat-tmiem tas-seklu XVII, fejn l-awqa esponent kien Mattia Preti.

Id-devozzjoni ta’ lImqabbin lejn dan l-arkan©lu tidher çar mill-popolarità li kienet tgawdi din il-knisja u mit-tliet statwi tieg˙u li nsibu fit-toroq ta’ ra˙alna. Fiha kien hemm ukoll diversi pitturi ex voto li nsterqu matul is-snin,19 u li minnhom g˙ad baqa’ wa˙da biss u llum tinsab fluffiççju parrokkjali.

G˙al ˙afna snin matul isseklu g˙oxrin din il-knisja kienet ma˙Ωen ta’ l-imbarazz, li f’nofsu kien hemm ukoll xi affarijiet ta’ pre©ju, b˙al ng˙idu a˙na l-pulptu li kien sar fl-1897 minn Savier Oliva mill-Isla, fuq id-disinn ta’ Nikola Zammit u thallas minn Ωewg Imqabbin: Dun Ew©enju Mallia u P. Pawl Galea.

Kien sewa £18.20 Hija x-xewqa ta’ diversi Mqabbin anzjani u ta’ o˙rajn li japprezzaw il-patrimonju ta’ ra˙alna li dan il-pulptu jerga’ jie˙u postu fil-knisja, jew almenu

li jit˙alla f’post prominenti filknisja ta’ San BaΩilju jew ta’ San Mikiel fejn jista’ jitgawda minn min jid˙ol. Dwar dan, iΩda ma hemm xejn konfermat u l-futur ta’ dan il-pulptu g˙adu mhux deçiΩ.

B’xorti tajba din il-knisja ma g˙addietx minn bdil strutturali u g˙adna nistg˙u ngawduha kif kienet meta nbniet, bl-art u lbieb ori©inali. Óa©a ta’ l-iskantament din il-knisja ftit li xejn tissemma filpubblikazzjonijiet li saru dwar l-istorja artistika ta’ ra˙alna.

Forsi g˙ax dejjem eΩistiet fiddell tal-knisja ta’ San BaΩilju, li b˙alma rajna, tgawdi importanza straordinarja.

Riferenzi Il-monaçi çenobiti jg˙ixu ˙ajja ta’ eremiti (maqtug˙in mid-dinja barra mill-monasteru), imma jg˙ixu wkoll b˙ala komunità. Minkejja li s-silenzju u l-kontemplazzjoni huma r-regola prinçipali, ikollhom mumenti ta’ rikreazzjoni u talb flimkien.

2

ALEXANDER BONNICI, Lejn lerezzjoni tal-parroçça fl-Imqabba fl1598, minn L-Imqabba mal-medda taΩΩmien, Malta 1998, 31.

3

L-istorjografu Mqabbi Dun Lawrenz Zammit jg˙idilna li l-Isqof Gargallo “ghazel mil Matric ta’ Birmiftuh il-Cnisja tal Imkabba u g˙amilgha Parroccia ©dida g˙aliha, ta˙t ittitolu tal Assunzioni ta’ Maria V.” Minn Descrizioni storica tal Cnisia Parrochiali tal Imkabba, Malta 1927, 9.

4

Din hija d-data li fiha, skond it-tradizzjoni, BaΩilju ©ie ordnat saçerdot.

5

Arkivju tal-Kurja Arçiveskovili, ViΩti Pastorali, VII (Gargallo), ff 327-328.

6

Din id-darba jissemma lampier wie˙ed, mhux aktar tlieta.

7

JOSEPH ABDILLA, Il-kappillan Caraffa ta’ l-Imqabba u l-imblokk tal-FrançiΩi minn L-Imqabba mal-medda taΩ-Ωmien, Malta 1998, 101.

8

LAURENZ ZAMMIT, Descrizioni storica tal Cnisia Parrochiali tal Imkabba, Malta 1927, 30-31.

9

CARMEN LIA, Qawmien ©did wara ttieni gwerra minn L-Imqabba mal-medda taΩ-Ωmien, Malta 1998, 194.

10

CHARLES FARRUGIA, L-Imqabbin jg˙ixu Ωmien il-gwerer u l-emigrazzjoni minn L-Imqabba mal-medda taΩ-Ωmien, Malta 1998, 171.

11

CARMEN LIA, Festa kbira tal-kaΩin fl-1960, Programm tal-festa ta’ Santa Marija 1999, Malta, 71

12

JOSEPH M. GHIGO, Monumenti xhieda tal-qima tal-poplu minn L-Imqabba malmedda taΩ-Ωmien, Malta 1998, 48.

13

EMMANUEL FIORENTINO, Il-pittura tal-knejjes ta’ l-Imqabba minn LImqabba mal-medda taΩ-Ωmien, Malta 1998, 77.

14

JOSEPH M. GHIGO, ibid.

15

ALEXANDER BONNICI, op. cit, 28

16

LAURENZ ZAMMIT, op.cit, 35

17

Ibid., 27.

18

Ibid., 28.

19

Tag˙rif mg˙oddi minn TereΩa Debattista fil-25 ta’ Mejju 2007.

20

LAURENZ ZAMMIT, op. cit., 29.

21

Pa©na 76, kumment ta’ Dr Emmanuel Fiorentino

Skultura li tinsab fil‐kappella ta’ San Mikiel.

G˙eluq Issa li rajna dawn iΩ-Ωew© knejjes ji©u restawrati u miftu˙in mill-©did, forsi nistg˙u nibdew biex ninteressaw ru˙na aktar fil-wirt li g˙andna u li jekk ma nie˙dux ˙siebu nitilfuh darba g˙al dejjem. L-ewwel pass importanti li sar kien fis-7 ta’ Jannar 1997 meta dawn il-knejjes, flimkien ma’ bini ie˙or fl-Imqabba, fosthom il-knisja parrokkjali ta’ l-Assunta u t-Torri Vinçenti, ©ew skedati b˙ala l-aktar bini importanti fir-ra˙al u li g˙allebda ra©uni ma tista’ ssir xi bidla fl-istruttura tag˙hom. Il-pass ta’ wara kien li ji©u rrestawrati b’mod xieraq, kif fil-fatt ©ew.

U issa xi jmiss? G˙axar snin ilu kien il-˙sieb tal-kappillan Dun Joe Bartolo li jibdel dawn iΩΩew© knejjes flimkien mal-kamrun

Il‐pulptu li n˙adem fl‐1897.

1

f’muΩew Ωg˙ir tal-parroçça. Dan nista’ ng˙idu g˙ax l-ex kappillan kien qaluli personalment. Dan kien ukoll il-parir ta’ esperti ta’ larti, b˙alma nsibu miktub fil-ktieb L-Imqabba mal-medda taΩ-Ωmien.21 Li kieku dan ise˙˙, fi spazju Ωg˙ir inkunu nistg˙u npo©©u l-wirt artistiku u sagru tal-parroçça tag˙na, b’mod li jkun jista’ jitgawda matul is-sena kollha, mhux biss fil-©ranet tal-festi meta çerti teΩori li s-soltu jkunu maqfulin jintramaw fil-knisja.

Esibizzjoni permanenti mg˙assa tajjeb ta’ vestwarju antik kif ukoll ta’ pitturi antiki u forsi xi o©©etti talfidda Ωgur li tkun ferm aktar adatta mill-mod irresponsabbli li bih dawn l-istess o©©etti ji©u armati fil-knisja u jit˙allew fil-bera˙ bla ma jkun hemm ˙add g˙assa mag˙hom!

IΩ-Ωmien li dawn iΩ-Ωew© knejjes jibqg˙u jintuΩaw b˙ala knejjes g˙adda. Biss ninsab çert li jekk il-kleru u l-poplu nag˙mlu sforz komuni biex insibulhom uΩu dinjituΩ, igawdi kul˙add u dawn iΩ-Ωew© ©awhar ma ntellfulhom xejn mill-pre©ju li jist˙oqqilhom.

153

Minn Fejn se Jg˙addi l‐Març G˙al darba o˙ra permezz ta’ din il-pa©na se nag˙tu ftit dettalji rigward ir-rotot u tag˙rif ie˙or fuq il-baned mistiedna fosthom il-Banda IngliΩa minn Cornwall, St. Stythians Brass Band. Però qabel ma nag˙tukom aktar dettalji, nie˙du l-opportunità biex b˙as-soltu n˙e©©ukom takkumpanjaw il-març matul it-triq kollha, u sabiex nag˙tu dehra isba˙ lir-ra˙al tag˙na g˙al matul il-festa permezz tat-tiΩjin mad-djar tag˙kom. Infakkru wkoll flim©iba tajba matul il-jiem tal-festa. G˙alhekk dan li ©ej huwa programm fid-dettall tar-rotot tal-marçi kif ukoll is-sehem tal-baned rispettivi:

It‐Tnejn, 30 ta’ Lulju Bidu tal-Kwindiçina 8.00pm

Tifta˙ il-Festa ta’ din is-sena permezz ta’ Lejla Maltija bl-aqwa talent lokali.

Il‐Óamis, 9 ta’ Awissu Óru© ta’ l-Istatwa fuq iz-Zuntier 7.30pm

Wara li tilqa’ l-Istatwa artistika u devota ta’ Ommna Marija Assunta bi programm ta’ innijiet Marjani fuq iz-zuntier tal-knisja, il-Banda Re Ìor© V, ta˙t it-tmexxija ta’ Mro. David Agius, tkompli tferra˙ ittoroq tar-ra˙al b’marçi brijuΩi. Il-març jg˙addi hekk; Triq il-Parroçça, id-Duluri, Madonna tal-Ìilju, A˙wa Ghigo, Barumbara, Madonna tal-Ìilju, Sejba, Diamond Jubilee, Ûurrieq, Spnar, Familja Brancati, Kirkop, Diamond Jubilee, Konvoj, Diamond Jubilee, Santa Katarina, Pal, Mit˙na, Santa Katarina, Santa Marija, Çavi, San Innoçenzju, Santa Katarina, Pjazza tal-Knisja u jintemm fil-pjazza quddiem il-KaΩin.

Il‐Ìimg˙a, 10 ta’ Awissu Jum il-Banda 8.15pm

Imiss jer©a’ lill-Banda Re Ìor© V, ta˙t id-direzzjoni tas-Surmast Direttur tag˙ha, Mro. David Agius, tag˙mel il-març trijonfali li jibda minn triq Karmenu Ciantar, Pjazza tal-Knisja, Duluri, Parroçça u jintemm fil-pjazza tal-Knisja quddiem il-KaΩin.

Wara, il-Banda tag˙ti bidu g˙all-Programm Vokali u Strumentali annwali tag˙ha.

Is‐Sibt, 11 ta’ Awissu L-Ewwel Jum tat-Tridu 8.15pm

Il-Banda San ÌuΩepp ta’ Óal Kirkop, ta˙t id-direzzjoni ta’ Mro. Brian Cassar tag˙mel març li jibda minn quddiem il-KaΩin u jkompli kif ©ej: Triq San BaΩilju, San Mikiel, Misra˙ il-Fidwa, il-Qattara, il-Konvoj ta’ Santa Marija, il-Barrieri, il-Óarri©iet, Misra˙ il-Fidwa, Triq il-Konvoj ta’ Santa Marija g˙al Triq Xandru Farrugia, M.A. Caruana, Óajt tal-Matla, Kirkop, Nazzarenu, Dun Gerald Mangion, Nikol Zammit, Kirkop, Katakombi, Dun Gerald Mangion, ner©g˙u naqsmu minn Triq il-Konvoj ta’ Santa Marija g˙al Triq il-Kileb, iç-Çavi, Mikielan© Sapiano, Sqaq l-Isptar, il-Pjazza tal-Parroçça fejn jintemm quddiem il-KaΩin.

Il‐Óadd, 12 ta’ Awissu It-Tieni Jum tat-Tridu 154

8.15pm

Il-Banda Sant’Elena ta’ Birkirkara, ta˙t id-direzzjoni ta’ Mro. Joseph Vella, tag˙mel març (sponsorjat

mis-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙) li jibda minn quddiem il-KaΩin u tkompli tallegrana b’sett marçi brijuΩi fit-toroq li ©ejjin: Triq il-Ìilju, l-A˙wa Ghigo, Barumbara, ix-Xriek, il-Mit˙na, it-Troll, is-Sejba, il-Konvoj ta’ Santa Marija, il-Murselli, Kirkop, Saljatura, Qrendi, Diamond Jubilee, Santa Katerina, Kileb, M. Ang Sapiano, il-Konvoj ta’ Santa Marija, Karmenu Ciantar, il-Pjazza tal-Parroçça, Triq id-Duluri, il-Parroçça u jintemm fil-Pjazza quddiem il-KaΩin.

It‐Tnejn, 13 ta’ Awissu It-Tielet Jum tat-Tridu 8.30pm

8.45pm

Il-Banda Re Ìor© V tag˙mel il-març tradizzjonali tag˙ha fost il-briju kbir u l-ispettaklu li ˙ejjew g˙alina s-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙. Il-març jibda minn quddiem il-KaΩin u jkompli hekk kif ©ej: Pjazza tal-Knisja, Triq San BaΩilju, Valletta, il-Fjuri, il-Parroçça, Pjazza tal-Knisja, San BaΩilju u jintemm quddiem ilKaΩin tas-Soçjetà Santa Marija.

Il-Banda IngliΩa mistiedna g˙all-Festa ta’ din is-sena, St. Stythians Brass Band, ta˙t id-direzzjoni Mro. Derek Johnston tesegwixxi programm qasir ©ewwa l-pjazza.

It‐Tlieta, 14 ta’ Awissu Lejlet il-Festa 8.00pm

8.30pm

10.15pm

Il-Banda San Mikiel ta’ ÓaΩ-Ûabbar, ta˙t id-direzzjoni ta’ Mro. David Agius tibda març mat-toroq ta’ l-Imqabba li jibda minn quddiem il-KaΩin u jg˙addi kif ©ej: Triq it-Troll, Triq is-Sejba, Triq Santa Katerina g˙all-Pjazza tal-Knisja.

Il-Banda IngliΩa, St. Stythians Band ta˙t id-direzzjoni ta’ Mro. Derek Johnston tesegwixxi Programm Strumentali ©ewwa l-pjazza. U wara tibda març mat-toroq ta’ l-Imqabba li jibda minn quddiem il-KaΩin u jg˙addi kif ©ej: Pjazza tal-Knisja, San BaΩilju, San Mikiel, Disg˙a ta’ April, Karmenu Ciantar g˙allPjazza tal-Knisja fejn tispiçça quddiem il-KaΩin tas-Soçjetà Santa Marija.

Ta˙t id-direzzjoni ta’ Mro. David Agius il-Banda San Mikiel tag˙laq is-serata muΩikali permezz ta’ programm strumentali quddiem il-KaΩin.

L‐Erbg˙a, 15 ta’ Awissu L-G˙id ta’ l-Assunta 12.00pm

6.00pm

6.00pm

7.15pm 8.45pm

10.30pm

Il-Banda Re Ìor© V, ta˙t it-tmexxija ta’ Mro. D. Agius, A.Mus.V.C.M., tag˙mel il-març tradizzjonali ta’ filg˙odu li jibda minn quddiem il-KaΩin u jkompli g˙all-Pjazza talKnisja, Triq il-Madonna tal-Ìilju, Triq ix-Xriek, Santa Katerina, Pjazza tal-Knisja, Triq San BaΩilju, Triq Valletta, Triq il-Fjuri, Triq il-Parroçça g˙all-Pjazza tal-Knisja fejn jintemm quddiem il-KaΩin tas-Soçjetà Santa Marija.

Il-Banda Queen Victoria taΩ-Ûurrieq, ta˙t it-tmexxija ta’ Mro. A. Farrugia, L.Mus.L.C.M tibda març minn Triq Valletta, Triq il-Parroçça, Pjazza tal-Knisja, Triq San BaΩilju g˙all-Pjazza tal-Knisja quddiem il-KaΩin tas-Soçjetà Santa Marija.

Il-Banda De Rohan ta’ ÓaΩ-Ûebbu© ta˙t it-tmexxija ta’ Mro. Ronnie Debattista, tibda març minn Triq Santa Katerina g˙all-pjazza. Tid˙ol fiz-zuntier tal-knisja u tilqa’ l-˙ru© ta’ l-Istatwa artistika ta’ Santa Marija b’innijiet Marjani. Wara, il-Banda tkompli takkumpanja l-Istatwa tul il-purçissjoni.

Il-Banda Queen Victoria flimkien mas-Sopran Francesca Farrugia ssellem lill-Istatwa bl-Ave Marija.

Hekk kif l-Istatwa tasal quddiem il-KaΩin tas-Soçjetà tag˙na, il-Banda Queen Victoria taΩ-Ûurrieq, ta˙t it-tmexxija ta’ Mro. A. Farrugia, L.Mus.L.C.M.. tesegwixxi l-kbir Innu lil Marija Mtellg˙a s-Sema, kompoΩizzjoni tal-ma˙bub u qatt minsi ex-Surmast Chev. G. Martin, A.Mus.L.C.M.,O.S.T.J., fuq versi tad-Direttur Spiritwali Patri J.M. Ghigo SJ. Ikantaw it-Tenur Andrew Sapiano u l-Baritonu Piju Dalli, flimkien mal-Kor Parrokkjali San ÌuΩepp tal-Kalkara mmexxi mis-Sur Samuel Bezzina A.T.C.L..

A.L.C.M. Wara, bis-sehem ta’ l-istess Kor, ji©i esegwit l-Innu Març Popolari Marija Assunta, kliem u muΩika tal-mibki Mro. Leonard Farrugia. L-istess Banda tkompli bil-Programm Strumentali tag˙ha sakemm jasal il-˙in tad-d˙ul tal-purçissjoni meta ter©a’ ssellem lil Ommna Marija Assunta bid-daqq ta’ l-Ave Maria.

Wara l-Barka Sagramentali u r-ringrazzjament kollettiv fil-Knisja mill-G˙aqda tan-Nar tas-Soçjetà, ilBanda IngliΩa, St. Stythians Brass Band tag˙laq il-Festa b’daqq ta’ muΩika le©©era quddiem il-KaΩin.

155

CATERERS FOR ALL OCCASIONS SCHOOL STREET, TARXIEN TEL: 2182 6226, 2167 7098 FAX: 2167 6891

JULIO & CHARLIE SACCO Qrendi Road, Mqabba Tel: 2168 3129 Jawguraw il-Festa t-Tajba lil Kul˙add jfakkru li huma jag˙mlu

Xog˙ol fl-injam ta’ kwalità g˙olja

PREZZIJIET MODERATI

Fra Meaker Prop: Christian Caruana

FOR ALL TYPES OF FRAMES 27, Saint Catherine Street, Mqabba Tel: 2168 3308

50 Sena Anniversarju Mqabba Football Club

Promozzjoni g˙ar‐Raba’ Darba fil‐Premier jikteb is‐Sur Edward Galea, Segretarju Mqabba F.C.

Din is-sena ja˙bat il-50 anniversarju minn meta ©ie mwaqqaf uffiçjalment l-iMqabba Football Club. G˙alkemm lir-ra˙al ta’ l-Imqabba ˙afna jassoççjawh mas-seng˙a tal-kostruzzjoni, u li jie˙u l-˙ajja permezz tal-festi li ji©u ççelebrati, tul dawn il-50 sena l-log˙ba tal-futbol baqg˙et dejjem ˙ajja sena wara l-o˙ra. Huwa stat ta’ fatt li l-futbol fl-Imqabba huwa nieqes kemm minn g˙ajnuna manwali kif ukoll minn dik finanzjarja meta mqabbel mal-festi, però bil-g˙ajnuna t’Alla dejjem baqa’ g˙addej.

Storja Sa minn Ωmien ta’ qabel u anke wara l-gwerra, fl-Imqabba dejjem kien hawn xi forma ta’ timijiet talfutbol, però dejjem kienu fuq baΩi dilettanteska. Insibu li fl-1955 ©ie ffurmat l-iMqabba Ramblers F.C. li g˙al xi ra©uni jew o˙ra ma baqax jiffunzjona, sakemm fl-1957 ta˙t il-Presidenza tas-Sur Ìilju Farrugia ©ie mwaqqaf uffiçjalment l-iMQABBA HAJDUCKS F.C. Minn dak inhar sal-lum il-klabb baqa’ jiffunzjona b’mod regolari.

L-ewwel kaΩin kien jinsab wara lknisja (fi Triq San BaΩilju) u wara mar fi Triq Santa Katarina. Wara diversi tentattivi, il-klabb affilja mal-Malta Football Association fl1963. F’dawn iΩ-Ωminijiet il-klabb kien jifforma ru˙u dejjem bi plejers Imqabbin u dejjem ikkompeta fiddiviΩjonijiet inferjuri min˙abba li ma kienx hemm riΩorsi biex it-tim ikun daqstant kompetittiv b˙al ta’ bliet u r˙ula o˙rajn. Però fl-ista©un 1974/75 it-tim tal-minors irnexxielu jikseb l-ewwel unur meta reba˙ il-

kampjonat tas-sezzjoni rispettiva li kien jikkompeti fiha. Deher evidenti li sa fl-a˙˙ar l-Imqabba seta’ jkollha tim kompetittiv. Fil-fatt fl-ista©un 1977/78, it-tim tal-kbar reba˙ ilpromozzjoni g˙at-2 DiviΩjoni però safa relegat mill-ewwel. IΩda lewwel nofs tas-snin tmenin kienu storiçi g˙all-klabb.

Fl-ista©un 1981/82 intreba˙ il-kampjonat tat-3 diviΩjoni b’tim kollu mill-Imqabba (˙afna mill-plejers mit-tim talminors 1974/75), waqt li fl-ista©un ta’ wara ntilfet il-promozzjoni g˙all-1 diviΩjoni b’decider, xi ˙a©a li twettqet sta©un wara (1983/84), meta l-klabb sar champion tat-

It‐tim ta’ Mqabba FC fl‐ista©un 2006/2007

2 diviΩjoni. Il-kumitat ta’ dak iΩ-Ωmien ˙ass li kellu jipprova jwassal lit-tim fil-Premier Division u g˙alhekk sa˙˙ah it-tim b’xi plejers li ma kinux mill-Imqabba.

Xi ˙a©a li tat il-frott mixtieq g˙ax fl-ista©un 1984/85 il-klabb kiseb il-promozzjoni g˙all-Premier Division. B’hekk f’temp ta’ 4 snin, mit-3 diviΩjoni, il-klabb sab ru˙u fil-Premier. Snin li fihom waqqaf rekord ta’ 37 log˙ba rning˙ajr telfa. G˙alkemm it-tim safa relegat mill-ewwel mill-Premier, kiseb g˙add ta’ riΩultati poΩittivi fosthom reb˙a kontra Sliema W. (1-0) u draws kontra Óamrun, Valletta, Birkirkara u Rabat (li kienu reb˙u l-kampjonat f’dak l-ista©un). Wara l-avventura fil-Premier, il-klabb dejjem Ωamm postu fl-1 diviΩjoni.

Wara diversi tentattivi, il-klabb lejn l-a˙˙ar tas-snin 80 ©ie mg˙oddi lilu grawnd adekwat g˙at-ta˙ri© (f’dan iΩ-Ωmien it-ta˙ri© kien isir fil-bit˙a tal-iskola primarja) li mieg˙u kienet tikkonsisti wkoll biçça art fejn seta’ jinbena kaΩin ©did, li bil-g˙ajnuna

157

Is-Soçjetà Santa Marija u Banda Re Ìor© V tifra˙ lil

MQABBA FC f’g˙eluq il-50 sena mit-twaqqif tal-kaΩin kif ukoll g˙ar-reb˙ tal-promozzjoni fl-og˙la livell tal-futbol Malti

IS-SOÇJETÀ SANTA MARIJA U BANDA RE ÌORÌ V qieg˙da turi l-apprezzament tag˙ha lill-kumitat u l-istaff tekniku kollu ta’ Mqabba Football Club Youth Nursery g˙ax-xog˙ol siewi li qieg˙da tag˙mel mat-tfal u Ω-Ωg˙aΩag˙ tar-ra˙al tag˙na.

Mqabba FC Youth Nursery tixtieq tavΩa li qieg˙da tilqa’ lapplikazzjonijiet ming˙and il-©enituri ta’ tfal li huma m˙ajra li jing˙aqdu man-nursery. Qeg˙din naççettaw tfal minn ˙ames snin (5) ’il fuq. Min hu interessat jista’ jikkuntattja lis-Sur Mark Bondin fuq in-numru 7905 1404. L-applikazzjonijiet jibqg˙u jintlaqg˙u matul lista©un kollu.

G˙al dawn l-a˙˙ar snin, Mqabba FC Youth Nursery qieg˙da tgawdi minn façilitajiet ©odda fosthom grawnd sintetiku li jifforma parti millkumpless ta’ Mqabba Football Club.

ta’ ˙afna benefatturi u partitarji Mqabbin inbena f’qasir Ωmien. Fl1990 waqt laqg˙a ©enerali nbidel l-isem tal-klabb minn Mqabba Hajducks F.C., g˙al Mqabba F.C. Fl-istess sena beda jintuΩa l-kaΩin il©did li kien mg˙ammar b’façilitajiet komdi ˙afna. Biex jamalgama tajjeb ma’ dan l-avveniment, ilklabb sar champion tal-1 diviΩjoni 1990/91 g˙all-ewwel darba flistorja u rritorna fil-Premier fejn wara bidu ma©iku b’reb˙a storika kontra Ûurrieq F.C. (3-0), it-tim fi tmiem l-ista©un re©a’ safa relegat.

Fl-ista©un suççessiv (1992/93) ilklabb re©a’ kiseb il-promozzjoni g˙all-Premier g˙at-3 darba, fejn l-ista©un kien diΩappuntanti g˙alla˙˙ar b’punt wie˙ed biss miksub.

Fl-ista©un ta’ wara, wara 14-il sena sa˙ansitra l-klabb ©ie relegat fit2 diviΩjoni fejn kellu jkun decider li salva lill-klabb milli jmur fit-3 diviΩjoni. Hawn il-klabb baqa’ jikkompeti fit-2 diviΩjoni ming˙ajr prospetti ta’ xejn.

IΩ-Ûmien Riçenti u lÓamsin Anniversarju Fl-1999 in˙atar Ωag˙Ωug˙ mimli entuΩjaΩmu President tal-klabb, isSur Mario Borg li l-g˙an tieg˙u kien li jer©a’ jqajjem fuq saqajh il-klabb.

Xi ˙a©a li rnexxiet, tant li fl-ista©un 2000/01il-klabb sar champion tat2 diviΩjoni u re©a’ kiseb postu fl-

ewwel diviΩjoni. Wara Ωew© sta©uni jingrana mill-©did fl-1 diviΩjoni, mill-ista©un 2003/04 it-tim beda jissielet biex jikseb il-promozzjoni g˙all-Premier Division. Wara tliet sta©uni konsekuttivi jispiçça fit-3 post fil-klassifika, din is-sena lobjettiv intla˙aq. B’hekk inkisbet g˙ar-raba’ darba fl-istorja, ilpromozzjoni g˙all-og˙la diviΩjoni li ˙abtet eΩatt mal-50 Anniversarju mit-twaqqif tal-klabb. Fl-okkaΩjoni ta’ dan l-avveniment, minbarra l-promozzjoni, saru u g˙ad iridu jsiru xi çelebrazzjonijiet. Fl-20 ta’ Mejju 2007 ©iet inawgurata s-sala ta’ fuq il-kaΩin mill-Onor.

Ministru Louis Galea, li ssemmiet g˙all-mibki ex-plejer u promotur tal-futbol fl-Imqabba Joe ‘Demsi’ Bugeja, waqt li fit-2 ta’ Ìunju 2007 il-grawnd sintetiku li jinsab viçin il-klabb ©ie msemmi ad unur il-plejer Ni©erjan Ikechukwu Chibueze li miet ˙abta u sabta tul lista©un li g˙adu kif intemm. Aktar tard matul is-sena mistennija jsiru aktar çelebrazzjonijiet fejn il-qofol tag˙hom ikun il-ftu˙ uffiçjali talkaΩin.

Mqabba Football Nursery u Façilitajiet Sportivi Illum tista’ tg˙id li kull klabb g˙andu n-nursery tieg˙u affiljata mal-Youth F.A. u g˙all-Imqabba mhux eççezzjoni. Imwaqqfa lejn

Il‐President tas‐Soçjetà jirregala tifkira lill‐ President Mario Borg wara l‐ftu˙ tas‐Sala Joe (Demsi) Bugeja.

l-a˙˙ar tas-snin disg˙in, nistg˙u ng˙idu li llum in-nursery tal-klabb kibret sew fejn ta˙t it-tmexxija tassur Mark Bondin, tg˙odd mal-120 tifel ta’ etajiet diversi bejn is-6 u s16-il sena. Fil-futur qarib nittamaw li jin˙asad il-frott billi naraw plejers Ωg˙aΩag˙ min-nursery mat-tim tal-kbar. Dan kollu sar possibbli wara li f’dawn l-a˙˙ar snin sar investiment kbir fuq il-façilitajiet fejn inbena grawnd sintetiku 5a-side, kif ukoll dressing rooms ©odda, arja ta’ rikrejazzjoni biswit il-grawnds, uffiçini ©odda g˙annursery u ©iet livellata mill-©did l-art tal-grawnd prinçipali. Minn hawn nappella lill-©enituri biex jirre©istraw lil uliedhom mannursery tal-klabb, ’il bog˙od minn kull vizzju u konsegwenzi li j©ibu mag˙hom.

KonkluΩjoni

Çelebrazzjonijiet wara r‐reb˙ g˙all‐promozzjoni fl‐Og˙la DiviΩjoni tal‐futbol Malti.

Wie˙ed jista’ jinnota kif tul dawn il-50 sena, il-klabb baqa’ dejjem attiv u mhux çajta li ra˙al Ωg˙ir b˙all-Imqabba g˙ar-raba’ darba fl-istorja se jikkompeti fil-Premier Division minkejja li fir-ra˙al ilfutbol ma jgawdix xi popolarità eççessiva. Nag˙laq dan l-artiklu billi nirringrazzja lill-Kumitat tasSoçjetà Santa Marija ta’ l-ispazju li g˙o©bu joffri lill-iMqabba F.C. f’dan il-ktejjeb annwali.

F’isem Mqabba F.C., nawgura 159 l-Festa t-tajba lil kul˙add.

ÓAÌAR QIM Bar & Restaurant

Prop. J. Cini Ag˙mlu l-˙ar©a tag˙kom bil-familja jew ˙bieb g˙all-arja tal-kampanja, f’ambjent kwiet u sabi˙.

Tel: 2142 4116, 7949 7329 (Jane)

Evergreen Lawrence Green Grocer 32, Church Square, Mqabba.

Tel: 9987 4318 Óxejjex friski, preserves, detergents u ˙afna affarijiet o˙ra

Prezzijiet moderati

Alessio’s Old Cottage Triq il-Parroçça, Mqabba Tel: 2168 3292 Óinijiet tal‐ftu˙: Mit‐Tnejn sas‐Sibt: 7.00am ‐ 12.00pm 5.00pm ‐ 8.00pm Ódud u Festi: 7.00am ‐ 12.00pm

Issibu dak kollu li te˙tie©u: Kartolini, affarijiet ta’ l-iskola, rigali, Ωraben u ˙wejje© g˙al kull età, kif ukoll videos, CDs, cassettes, films, affarijiet ta’ Hi-Fi u ©ugarelli

Il‐Banda Ìemellata waqt març matul it‐ toroq prinçipali fil‐Belt Valletta.

Il‐‘Corpo Bandistico di Santa Vittoria in Matenano’ fil‐bit˙a tal‐Palazz il‐Belt Valletta.

Il‐Banda Taljana quddiem il‐Palazz tal‐ President.

L‐Unur uniku ‘Les Etoiles d’Or du Jumelage’ mog˙ti mill‐UE.

Ritratt ta’ tifkira mal‐ Kumitat EΩekuttiv ©ewwa s‐sala artistika fis‐sede tas‐Soçjetà.

Ritratt ta’ tifkira ©ewwa l‐Bini Muniçipali tal‐Kunsill Lokali ta’ l‐Imqabba. Jidhru s‐ Sindku s‐Sur Emanuel Buttigieg u Kunsilliera fil‐le©islatura ta’ dak iΩ‐Ωmien.

Il‐Banda ‘Corpo Bandistico di Santa Vittoria’ li mag˙ha sar il‐Ìemella©© storiku.

Kunçert strumentali mill‐ banda mistiedna matul il‐festa tal‐1997.

Is‐Sur Mancini, President tal‐Banda Taljana waqt bdil ta’ rigali mas‐Sur Carmel Zahra, President tas‐Soçjetà Santa Marija u Banda Re Ìor© V.

Bdil ta’ rigali bejn iΩ‐Ωew© Sindki rispettivi.

Il‐MuΩika Marjana u l‐Knejjes Parrokkjali ddedikati lil Marija Assunta, f’Malta u G˙awdex

kitba ta’ Mro. Raymond Attard

Bil-muΩika l-bniedem jesprimi diversi waqtiet tal-˙ajja minn tieg˙u, kemm dawk ta’ fer˙ kif ukoll ta’ niket. Bil-muΩika wkoll il-bniedem esprima s-sentiment devozzjonali u reli©juΩ lejn Sidna Ìesù Kristu, Ommna Marija u l-Qaddisin, laktar dawk padruni tal-ibliet u lir˙ula tag˙na ta˙t id-diversi titli li nag˙tuhom.

Anke lil Sidtna Marija nag˙tuha ˙afna titili sbie˙ fosthom talKarmnu, tar-RuΩarju, taç-Çintura u Ωgur li ma jistax jonqos li jiddomina dak it-titlu sabi˙ ta’ l-Assunta, itTlug˙ fis-Sema bir-Ru˙ u l-Ìisem ta’ Sidtna Marija. Il-jum tal-15 ta’ Awissu g˙andu wkoll rabta speçjali mal-©Ωejjer Maltin u G˙awdxin g˙ax kien propju f’din id-data li fil-Port ilKbir da˙al il-famuΩ Konvoj, li kien ta’ g˙ajnuna kbira g˙al missirijietna, tant li laqqmuh il-‘Konvoj ta’ Santa Marija’. Tant hu hekk li Ommna Marija Santissma ta˙t it-titlu ta’ lAssunta hija l-Padruna Speçjali talgΩejjer Maltin.

Il-qima lejn l-Assunta fil-©Ωejjer Maltin g˙andha g˙eruq fondi ˙afna u hija mifruxa ma’ diversi r˙ula.

G˙alhekk tajjeb li fil-bidu ta’ dan lartiklu nag˙tu ˙arsa ˙afifa lejn dawn l-ir˙ula billi nsemmuhom. Dawn huma: Attard, Mosta, Mqabba, Qrendi, G˙axaq, Gudja, M©arr u Din©li.

Fil-gΩira G˙awdxija wkoll insibu Ωew© parroççi li huma ddedikati lil Marija Assunta li huma, il-Knisja Katidrali ta’ G˙awdex li tinsab fil-Belt Victoria u l-Knisja parrokkjali tar-ra˙al taΩ-Ûebbu©.

Drawwa antika u qadima ˙afna fil-©Ωejjer tag˙na hija l-muΩika sagra 162 fil-knejjes tag˙na, sew jekk parrokjali

u sew jekk le. Dawn il-knejjes kienu jqabbdu surmast tal-muΩika li jissejja˙, Maestro di Cappella.

FiΩ-Ωminijiet l-img˙oddija f’Malta u anke f’G˙awdex kellna g˙add ta’ surmastrijet li kienu Maestri di Cappella f’diversi knejjes. Xog˙ol il-Maestro di Cappella hu li jie˙u ˙sieb jorganizza u jesegwixxi lmuΩika sagra litur©ika fil-knejjes tag˙na. Peress li f’Malta l-poplu ma tantx kien ikun jista’ jmur it-teatru min˙abba li ma kienx jista’ j˙allas, kien imur il-knisja biex jisma’ lmuΩika g˙aliex ma j˙allasx flus.

Tant hu hekk li l-knisja kienu jsibuha b˙ala t-teatru tal-fqar, apparti li f’çertu Ωminijiet il-muΩika li kienet tinkiteb kienet wisq teatrali u n-nies aktar kien ikollhom mo˙˙hom filkantant, tenur jew il-baxx milli f’dak li qed ji©ri fuq l-artal waqt il-funzjoni litur©ika. Din ma kinitx ˙a©a sewwa.

B’hekk imbag˙ad il-Papa kien ˙are© il-famuΩ ‘moto propio’ u g˙adda ordni biex kul˙add jimxi mieg˙u sabiex l-muΩika li tinkiteb tkun aktar sagra u ta’ devozzjoni.

Parroçça Santa Marija – Attard Fil-parroçça ta’ Ó’Attard ta’ kull sena, nhar il-15 ta’ Awissu, ti©i ççelebrata b’solennità kbira l-festa ta’ Marija Mtellg˙a s-sema b˙ala titular ta’ dan ir-ra˙al sabi˙. Fil-parroçça nsibu li sa minn dejjem il-muΩika tas-surmast Carlo Diacono kienet ti©i esegwita fil-©ranet tal-festa.

Min hu verament dilettant u j˙obb il-festi Ωgur jaf x’kapaçi joffri dan ilkompoΩitur Ûejtuni, li huwa wie˙ed mill-aqwa muΩiçisti li qatt kellna f’Malta fiΩ-Ωminijiet l-img˙oddija.

F’kull festa u f’kull ra˙al insibu dik il-biçça muΩika, parti titulari, li tkun mistennija ˙afna u tant tqajjem entuΩjaΩmu fost il-parruççani u lpartitarji tal-festa patrikulari. Din tissejja˙ ‘antifona’. L-antifona li ti©i esegwita fil-parroçça ta’ Ó’Attard hija biçça xog˙ol ta’ dan is-surmast u kompoΩitur Ûejtuni. Hija antifona sabi˙a b’melodija li tpaxxi l-widna, kif wara kollox huwa mg˙aruf g˙aliha Mro. Carlo Diacono.

Parroçça Santa Marija – Mosta Il-parroçça tal-Mosta, ddedikata lit-Tlug˙ fis-Sema tal-Ver©ni Mqaddsa Marija, hija wa˙da milleqdem parroççi li nsibu fil-©Ωejjer Maltin. F’din il-festa partikulari nsibu tiddomina lill-familja ta’ muΩiçisti Nani, peress li l-muΩika kollha li ti©i esegwita matul il-©ranet tal-festa titulari hija kompoΩizzjoni tal-familja Nani. Fosthom insibu l-antifona li ©©ib l-isem ta’ Virgo

verΩjoni ori©inali. Hawnhekk tajjeb li nsemmu xi ˙a©a dwar l-antifona tal-parroçça ta’ l-Imqabba.

Il-verΩjoni ori©inali ta’ l-antifona tas-surmast Vinçenzo Bugeja, li tindaqq fil-©ranet tal-festa titulari fil-parroçça ta’ l-Imqabba, hija ‘Nativitas Tua’. Din l-antifona ©iet komposta g˙as-santwarju BaΩilika ta’ Marija Bambina tax-Xag˙ra G˙awdex. Din hija xi ˙a©a li spiss ti©ri li diversi antifoni ji©u esegwiti f’aktar minn parroçça wa˙da. Jien sinçerament ma tantx nara li hi ˙a©a tajba g˙aliex l-antifona hija biex ng˙idu hekk, l-innu prinçipali talqaddis padrun tar-ra˙al.

Prudentissima.

Fil-preΩent ilMaestro di Cappella ta’ din ilparroçça Mostija huwa Dun Ìwann Galea.

Parroçça Santa Marija – Mqabba Il-parroçça ta’ l-Imqabba hija parroçça antika u bi tradizzjonijiet qawwija ˙afna; tradizzjonijiet li g˙adhom qawwija sal-lum. Matul il-festa titulari f’©ie˙ Santa Marija Mtellg˙a fis-Sema, il-muΩika sagra litur©ika esegwita fil-knisja parrokkjali kienet minn dejjem u g˙adha sal-lum tas-surmastrijiet talfamilja Bugeja. Sabi˙a ˙afna hija l-antifona, li g˙alkemm ilha tindaqq ©o l-Imqabba snin kbar, però mhix il-

Parroçça Santa Marija – Qrendi Il-parroçça tal-Qrendi hija parroçça antika ˙afna u g˙alhekk ma jistax jonqos li t-tradizzjonijiet f’din il-parroçça kienu, g˙adhom u jibqg˙u qawwija ˙afna. F’din il-parroçça nsibu lis-surmast Carlo Diacono jiddomina fis-servizzi tal-muΩika sagra litur©ika fil-©ranet tal-festa titulari ta’ Santa Marija. Ovvjament il-muΩika ©iet komposta minn dan il-kompoΩitur, però wara l-mewt tieg˙u l-muΩika g˙addiet f’idejn ittifel tieg˙u, Mro. Frankie Diacono li wkoll dam snin twal jag˙ti s-servizz tieg˙u f’din il-parroçça. Wara lmewt ta’ Mro. Frankie Diacono, ilmuΩika g˙addiet f’idejn is-surmast Dun Ìwann Galea, li g˙adu f’din ilkariga sal-lum. B˙al f’kull parroçça

ta’ Malta u G˙awdex, l-aktar biçça muΩika li tiddomina fis-servizzi muΩikali waqt il-funzjonijiet litur©içi fil-Qrendi hija l-antifona. L-antifona li hija miktuba ori©inarjament g˙al din il-parroçça mis-surmast Carlo Diacono i©©ib l-isem ta’ ‘Hodie Maria’. Din hija verament biçça xog˙ol sabi˙a ˙afna b’melodija li tpaxxi l-widna, kif wara kollox hu mag˙ruf g˙aliha dan is-surmast u kompoΩitur Ûejtuni.

L-antifona ‘Hodie Maria’ ma tindaqqx biss f’din il-parroçça talQrendi imma ti©i esegwita ta’ kull sena wkoll fil-parroçça BaΩilika u Santwarju ta’ Marija Bambina ta’ l-Isla. Din l-antifona fil-parroçça BaΩilika ta’ l-Isla tindaqq ta’ kull sena nhar l-4 ta’ Settembru, flanniversarju ta’ l-Inkurunazzjoni ta’ l-istatwa ta’ Marija Bambina u tindaqq bl-isem ta’ ‘Gloriose Virginis Marie’.

Parroçça Santa Marija – G˙axaq Óal G˙axaq huwa ra˙al sabi˙ u huwa mog˙ni wkoll b’˙afna xog˙lijiet artistiçi l-aktar fil-©miel tal-knisja parrokkjali. Hija knisja barokka b’arkitettura perfetta u b’˙afna xog˙lijiet tal-arti, kemm ta’ pittura, b˙al pereΩempju ta’ Francesco Zahra, u kemm ta’ skultura fosthom ta’ Marjanu Gerada. La qed insemmu lil dan l-iskultur Ωgur li ma nistg˙ux ma nsemmux il-©miel ta’ statwa titulari li g˙andu dan irra˙al, li hija xog˙ol tieg˙u stess. Flopinjoni tieg˙i, din hija l-aqwa biçça xog˙ol tieg˙u, g˙aliex ix-xog˙lijiet tajbin tieg˙u huma ftit ˙afna peress li Gerada ma kienx xi wie˙ed speçjali jew li g˙andu xi xog˙lijiet kbar, g˙ajr lil Santa Marija ta’ Óal G˙axaq u lvara sabi˙a tal-Kunçizzjoni li nsibu fil-BaΩilika ta’ l-Isla. Kien hawn ˙afna aktar skulturi u statwarji a˙jar minnu, fosthom l-g˙alliem tieg˙u Salvu Psaila li ˙alla warajh xog˙lijiet kbar, fosthom il-vara tassew artisika u li ssa˙˙rek bil-©miel tag˙˙a talMadonna tal-Karmnu taΩ-Ûurrieq.

Ni©u issa biex nitkellmu dwar ilmuΩika sagra litur©ika fil-parroçça ta’ Óal G˙axaq. Din il-parroçça 163

g˙al Ωmien twil kellha b˙ala Maestro di Cappella lis-surmast u kompoΩitur Carlo Diacono. IlmuΩika tal-Cappella ta’ Diacono damet ti©i esegwita snin kbar. Wara l-mewt tas-surmast Carlo Diacono beda jag˙ti s-servizz tieg˙u t-tifel tieg˙u Frankie Diacono.

Wara Mro. Frankie Diacono da˙al jag˙ti s-servizz tieg˙u s-surmast F.X. Sammut u fi Ωmienu ma kinitx tindaqq l-antifona ta’ Diacono imma kien idoqq wa˙da li kiteb hu stess.

Issa f’dan l-a˙˙ar Ωmien beda jag˙ti s-servizz tieg˙u il-kor ‘Amadeus Chamber’, ta˙t id-direzzjoni tassurmast direttur tieg˙u Brian Cefai u qed ter©a’ ti©i esegwita l-antifona tas-surmast Carlo Diacono.

Parroçça Santa Marija – Gudja Il-parroçça ta’ Bir Miftu˙ jew a˙jar kif nafuha llum tal-Gudja, hija fost wa˙da mill-eqdem parroççi li nsibu fi gΩiritna. Tant hu hekk li hi l-omm ta’ parroççi o˙ra talmadwar, fosthom il-parroçça ta’ Marija Annunzjata ta’ Óal Tarxien.

Il-parroçça tal-Gudja propju dan la˙˙ar ©iet imΩejna u mg˙ollija bil©ie˙ ta’ Arçipretali.

Il-knisja hija mΩejna b’xog˙lijiet kbar ta’ l-arti, kemm pittura u kemm skultura, fosthom l-istatwa titulari ta’ Santa Marija xog˙ol ta’ Vinçenzo Dimech.

164 Rigward il-muΩika f’din il-

parroçça, jekk in˙arsu ftit lura naraw li mal-medda taΩ-Ωmien kien hemm diversi surmastrijiet muΩikali li taw is-servizzi tag˙hom. Però dan la˙˙ar Ωmien il-parroçça Arçimatriçi tal-Gudja kellha x-xorti tgawdi xog˙lijiet muΩikali mill-isba˙, li huma kompoΩizzjoni ta’ wie˙ed mill-ulied tar-ra˙al. Qed nirreferi g˙as-surmast Angelo Pace li dam ftit aktar minn 50 sena jag˙ti sservizzi tieg˙u, kemm fil-knisja b˙ala Maestro di Cappella, kif ukoll b˙ala surmast direttur tas-Soçjetà MuΩikali ‘La Stella’.

Tajjeb li ng˙idu li s-surmast Angelo Pace, li miet ftit taΩ-Ωmien ilu, kien jag˙ti s-servizz tieg˙u fiΩΩew© festi li jsiru fir-ra˙al tal-Gudja, kemm dik titulari ta’ Santa Marija kif ukoll fil-festa f’©ie˙ il-Madonna tarRuΩarju. Illum qed joffri s-servizz tieg˙u ibnu, Mro. Frans Pace, li kompla fuq il-passi ta’ missieru çioè li jag˙ti s-servizzi tieg˙u kemm filfesta titulari ta’ Santa Marija nhar il-15 ta’ Awissu, u f’dik sekondarja f’©ie˙ il-Madonna tar-RuΩarju li ti©i ççelebrata fl-ewwel Óadd qrib is-7 ta’ Ottubru.

Parroçça Santa Marija – M©arr, Malta F’dan ir-ra˙al il-festa ad unur Santa Marija ma ti©ix iççelebrata filjum propju tag˙ha imma fl-ewwel Óadd fuq il-15 ta’ Awissu. Dan ir-ra˙al li jinsab in-na˙a ta’ fuq ta’

Malta, g˙andu l-knisja parrokkjali mag˙rufa wkoll b˙ala r-‘rotunda’ g˙ax g˙andha l-g˙amla tal-knisja tal-Mosta imma aktar fiç-çokon.

F’din il-Parroçça partikulari, ilmuΩika sagra litur©ika li ti©i esegwita matul il-©ranet tal-festa titulari kienet sa minn dejjem ilmuΩika tas-surmastrijiet Camilleri u nistg˙u ng˙idu li ma nbiddlu qatt g˙ax wara li spiççaw u da˙lu o˙rajn flokhom xorta wa˙da l-muΩika baqg˙et ma nbidlet qatt. MaΩ-Ωmien da˙al is-surmast F X Sammut li dan ukoll kien jesegwixxi l-muΩika tassurmastrijiet Camilleri speçjalment il-famuΩa ‘Quddiesa l-Kbira’.

Wara dan is-surmast da˙lu diversi surmastrijiet o˙rajn mag˙rufa.

Parroçça Santa Marija – Dingli Ir-ra˙al ta’ Óad-Dingli huwa parroçça antika wkoll u b˙al kull parroçça g˙andha wkoll g˙add ta’ tradizzjonijiet marbuta mag˙ha. Ilfesta f’din il-parroçça ti©i ççelebrata ma’ dik ©ewwa l-Im©arr, nhar lewwel Óadd fuq il-15 ta’ Awissu.

Il-knisja fiha diversi xog˙lijiet sbie˙ tal-arti u skultura fejn tispikka Ωgur l-istatwa titulari ta’ Santa Marija li hi kopja kwaΩi eΩatta fuq l-istatwa ta’ Santa Marija li nsibu fil-parroçça ta’ Óal G˙axaq bid-differenza li flok an©lu wie˙ed g˙andha tnejn.

Rigward il-muΩika sagra litur©ika, kien hemm diversi surmastrijiet li

taw is-servizzi muΩikali tag˙hom.

Aktar tard beda jag˙ti s-servizz tieg˙u b˙ala Maestro di Cappella s-surmast Patri Louis Bajada, Karmelitan, li issa ilu g˙al snin twal f’din il-kariga. Il-muΩika li ti©i esegwita f’din il-parroçça matul il©ranet tal-festa mhix ta’ kompoΩitur wie˙ed imma muΩika m˙allta b˙al ng˙idu a˙na Perosi u Valuaro.

Il-Knisja Katidrali tal-Belt Victoria, G˙awdex Din il-knisja hija wa˙da miΩΩew© parroççi G˙awdxin li huma ddedikati lil Marija Mtellg˙a s-Sema.

Il-Katidral g˙alkemm mhux xi knisja ta’ arti kbira però b˙al kull knisja

o˙ra g˙andu wkoll ix-xog˙lijiet tieg˙u fosthom il-pittura tal-koppla li hi finta u l-istatwa titulari ta’ Santa Marija mog˙tija b’rigal misSoçjetà Filarmonika Leone. FilgΩejjer G˙awdxin it-tradizzjonijiet g˙adhom qawwija ˙afna.

Il-muΩika sagra fil-gΩira G˙awdxija hija tradizzjoni antika u qawwija ˙afna l-aktar fir-Rabat, fil-BaΩilika ta’ San Ìor©, fejn g˙andhom wie˙ed mill-aqwa korijiet li nsibu fil-gΩejjer tag˙na – ‘Chorus Laudate Pueri’.

Biss fil-knisja katidrali hemm ukoll kor li huwa ‘Chorus Ecclesiae Cathedralis’ u li jag˙ti s-servizzi muΩikali tieg˙u b’mod regolari waqt il-funzjonijiet litur©içi.

Fil-knisja katidrali, il-muΩika li ti©i esegwita mill-‘Chorus Ecclesiae Cathedralis’ waqt il-funzjonijiet litur©içi fil-©ranet tal-festa ta’ Santa Marija, u li tkun ta˙t id-direzzjoni tal-Maestro di Cappella Colin Attard tkun muΩika m˙allta ji©ifieri ta’ diversi kompoΩituri fosthom P P Bugeja, Mro. Jos Sammut, Colin Attard u anke ta’ kompoΩituri barranin b˙al per eΩempju Mro. Defice u o˙rajn.

Il-knisja katidrali ta’ G˙awdex kellha diversi surmastrijiet li kienu jmexxu l-muΩika sagra waqt ilfunzjonijiet litur©içi. Fost dawn tajjeb insemmu lill-Kan. Martin Portelli min-Nadur li dam f’din il-kariga g˙al snin twal. Kif di©à

g˙idna, il-Maestro di Cappella preΩenti huwa s-surmast Colin Attard li huwa wkoll is-surmast talBanda ‘Leone’.

Parroçça Santa Marija – Ûebbu©, G˙awdex Wie˙ed mill-aktar ir˙ula g˙oljin li nsibu fil-gΩira ta’ G˙awdex huwa bla dubju ta’ xejn ir-ra˙al taΩ-Ûebbu©. F’dan ir-ra˙al sabi˙ u arjuΩ insibu knisja parrokkjali l©miel tag˙ha. Knisja li hi miksija kollha r˙am: l-artal, l-ambone, is-sedja, fonti tal-mag˙mudija, konfessjonarju, via sagra eçç. Lir˙am kollu ©ie maqtug˙ mill-istess ra˙al. Din il-knisja g˙andha wkoll it-titular tag˙ha lil Marija Mtellg˙a s-Sema.

L-inkwadru titulari huwa nkurunat filwaqt li l-istatwa hija xog˙ol li sar f’Marsilja fi Franza.

Wa˙da mit-tradizzjonijiet sbie˙ ta’ din il-parroçça hija l-festa li ti©i ççelebrata f’©ie˙ Ommna Marija ta˙t it-titlu sabi˙ ta’ l-G˙aΩΩiela.

F’din il-festa ting˙ata b˙ala tifkira biçça g˙a©ina li fin-nofs tag˙ha jkun hemm l-ittra ‘M’ li tfisser Marija.

Il-muΩika sagra f’din il-parroçça tkun dejjem bl-orkestra u l-vuçijiet.

Matul is-snin din il-parroçça kellha diversi Maestri di Cappella differenti però dawn kollha ˙admu sabiex ilfunzjonijiet litur©içi f’din il-parroçça jsiru bl-akbar mod solenni u bl-og˙la dinjità li jixraqilhom.

MARTIN MONREAL IRONMONGERY

Triq il-Bronja, Ûurrieq.

Tel: 2168 2435 - Mob: 9947 6824

G˙aΩla kbira ta’ dekorazzjonijiet g˙ad-dar b˙al ruΩuni u burduri Kiri ta’: Fekruna tat-trinek, Concrete Mixers, Crane Jiggers, Si©©ijiet, Imwejjed g˙all-parties u Dekorazzjonijiet g˙all-Ìonna

Monreal Paint Centre Over 10,000 colour... All kinds of paint. All Interior Decorations Bronja Str., Ûurrieq. Tel: 2168 2435 • Mob: 9947 6824

165

Le©©enda ta’ San Pietru u San ÌuΩepp kitba ta’ Giovanni Farrugia (1975)

San ÌuΩepp ta’ missier ˙anin Da˙˙al erwie˙ ta’ kull karattru Sorijiet, qassisin u ˙allelin2 Bosta niedma u qatt iΩjed ru˙hom ma j˙arbtu

Kien veru Ωmien sabi˙ Meta kelli g˙axar snin Din l-istorja illi smajt Minn g˙and Wi©i Baldacchin1 Ósibt fil-kwiet, kont jiena wa˙di Li din l-istorja nikteb poeΩija G˙ax ˙alliet ˙sieb hi ©o fija Issa li g˙adni fiΩ-Ωog˙Ωija

Dil-Belt bniha Alla g˙alina G˙al dawk l-erwie˙ tajbin Li jobdu l’ommhom dejjem u j˙obbu lill-Bambin

Fis-sema hemm Ωew© qaddisin San Pietru u San ÌuΩeppin Dawn it-tnejn fil-Ìenna qeg˙din Fejn Santa Marija u l-Qaddisin

Dan kien l-g˙an ta’ San ÌuΩepp Kemm dam jie˙u ˙sieb il-bieb Veru ta’ missier ˙anin Lid-devoti tieghu dejjem ˙a ˙sieb Issa kien imiss lil San Pietru jie˙u ˙sieb Minn tal-Ìenna Fejn hemm iç-çkejken bieb

San ÌuΩepp dam Ωmien fil-bieb Biex tal-Ìenna jie˙u ˙sieb U kul˙add joqg˙od fil-kwiet Viva Santa Marija, l-g˙ajta dejjem dwiet San ÌuΩepp ig˙id ta’ sikwit Sieg˙a ©dida ninsabu lkoll Ning˙aqdu, f’kotra wa˙da Li xejn u ˙add ma jista’ j˙oll

San Pietru qal lil San ÌuΩepp ‘Biex issa jid˙lu l-erwie˙ minn dak iç-çkejken bieb, jien irrid nifta˙ bil-muftie˙!’

Lil Ìesù Ibni infa˙˙ru Li b’tieg˙U il-qawmien Nibqg˙u mieg˙u g˙al dejjem G˙ax Hu tag˙na il-˙elsien

Hekk issa g˙assies San Pietru Tal-Belt il-Ìenna, l-bieb Li minnu jridu jg˙addu l-erwie˙ irid iΩomm il-muftie˙ u l-ktieb

Pietru darba qabeΩ qal ‘Imbierek ÌuΩeppi missier tag˙na G˙ax l’Marija u Binha Ìesù Ûejjen il-Ìenna u wera ˙niena mag˙na!’

U l-ebda ru˙ ma tid˙ol Jekk isimha mhux f’dan il-ktieb Fejn hemm il-˙ajja mniΩΩla L-eg˙mil, kull kelma w ˙sieb

San ÌuΩepp ˙abb it-trinità mag˙quda It-tlieta li huma ji©u mfa˙˙rin San ÌuΩepp wie˙ed mill-mag˙Ωula Inkarigat mill-bieb, b˙al missier ˙anin IΩ-Ωmien bil-mijiet beda g˙addej San ÌuΩepp dejjem fuq xog˙olu B’inhar u bil-lejl Ida˙˙al nies twajba li jobdu l-Mulej

166

Il-Óniena ta’ missier putattiv Mix-xitan, l-ispirtu kattiv Biex ru˙ jag˙milha spirtu nadif u hekk ida˙˙alha tgawdi g˙al dan il-mottiv

San Pietru

Kull min jispiçça minn dil-˙ajja F’dan il-bieb itir u jmur Dan biss hemm g˙ad-d˙ul fil-Ìenna Madwarha hemm iddur Issa ©ara li darba wa˙da F’lejl ta’ skiet hemm fuq mistur Fost dawk l-erwie˙ qaddisa f’hena w f’talb mi©bura Óalliel it-tajjeb ra l’ San Pietru Li ˙a nag˙sa sew Óaseb li l-muftie˙ je˙odlu3 Kif kien rieqed kul˙add hemm ©ew

Kien baqa’ min ma ˙ax nag˙sa G˙ax San Mikiel ˙atfu fil-˙in ‘Óalli l-muftie˙ hemm isa, San Pietru ˙a nag˙sa miskin!’

Hawn da˙al il-˙alliel it-tajjeb Nies ˙Ωiena saru tajbin Talbu lil Santa Marija U saru qaddisin

Fil-pront il-˙alliel it-tajjeb Il-muftie˙ malajr telqu San Mikiel baqa’ g˙assa tieg˙u San Pietru pront il-ktieb fet˙u

Anke int lil Kristu Ç˙adtu g˙al tliet darbiet U l-˙niena ta’ Missieru G˙amlek g˙assa ma’ dan il-bieb

Sab li l-˙alliel it-tajjeb Tah permess Kristu Ìesù Li l-Ìenna seraq Bi kliem ˙elu f’ilsienu

Issa naf x’nag˙mel Lill-Madonna l-kuruna sabi˙a NitlobHa sabiex tg˙enni Biex kelmti nΩomm s˙i˙a

San Pietru stag˙©eb u tbikkem U ˙alef g˙al darba tnejn Li nies b˙al dawn Ma kien jaf bihom xejn

‘Tinsiex binti s-sehem tieg˙ek Tat-twajba fit-ti©rib Jekk t˙obb int lill-Madonna trid t˙obb anke is-salib!’

Issa eΩatt ta’ fuq il-ktieb Attent noqg˙od biex jid˙lu n-nies ImniΩΩel isimhom irid ikun U kollox nag˙mel jien bil-qies.

Kompla qalilha San Pietru ‘It-talb tat-twajbin Ma ©ie qatt imça˙˙ad minn Alla l-Óanin’

Il-muftie˙ fi ˙Ωiemi jkun Ma nafdah jiena imkien Noqg˙od ˙abib ma’ San Mikiel U attent nippassi©©a ma’ kullimkien

ÌuΩeppi u Marija Irrid inlissen sikwit Dawn Ωgur ˙niena juruni Fil-hemm u fl-inwiet

Waqt li dana San Pietru G˙assa huwa kien Sinjura ˙abtet fuq il-bieb ‘Urini l-kamra li qieg˙da x’imkien’

Oh ÌuΩeppi missier ˙anin Lil Pietru Ωommu ˙dejk Tal-bieb er©a’ ˙u ˙sieb Nitolbok mix˙uta f’ri©lejk

‘Biex kif ni©i Rasi inserra˙ U l-bieb Tifta˙li inti bera˙’

G˙ax lilha is-seftura Sa j˙enn huwa Ωgur U s-sinjura Hemm isfel i˙alliha tmur

‘Ara din!’, qal San Pietru ‘Trid ti©i kif ismek inniΩΩlu U attenta g˙all-˙ajja tajba G˙ax flok hawn hemm isfel tinΩlu’ ‘Issa ara inti dina Din tas-seftura tieg˙ek Tifla tajba w ˙anina Int tafha g˙ax ilha mieg˙ek’ Tajba din Din tas-seftura Hi wisq isba˙ Minn tas-sinjura ‘Hemm hu, sinjura’, qalilha San Pietru Skond il-materjal li inti tibg˙at Il-kamra ti©i msawra L-eg˙miel fuq il-˙niena ibbaΩat

U hekk San ÌuΩepp Tal-bieb kellu jie˙u t-tmun U hekk kul˙add tama jkollu Ìakbu, Ìwanni u anke Xmun

San ÌuΩepp

Il-Ìenna wara l-˙ajja jmur Lil qalbu bil-hena tfur U j˙alli d-dinja ddur U l-Ìenna jmur fi Ωgur.

Riferenzi: 1 Wi©i Baldacchino kien xwejja˙ ˙abib kbir tieg˙i 2 Il-Óalliel it-tajjeb li Kristu stess qallu - “Illum stess tkun il-©enna mieg˙i” 3 Sabiex jag˙ti l-muftie˙ lil sie˙bu l-˙alliel il-˙anin

167

Festa Santa Marija 2006 Rendikont Çelebrazzjonijiet fil‐Knisja D˙ul

Óru©

Ìbir bl-envelopes fid-djar Ìbir fil-Knisja Kaxxa quddiem l-Istatwa

Lm 1, 369.00 Lm 486.00 Lm 44.00

Ûbilanç mis-Sena 2005 Çelebranti u Saçerdoti Barranin Orkestra u Vuçijiet Daqq ta’ Qniepen Dawl fil-faççata, koppla u kampnar Servizzi ta’ kappi u kruçiferu Fjuri Envelopes u Printing

Lm Lm Lm Lm Lm Lm Lm Lm

Total

Lm 1, 899.00

Total

Lm 2, 538. 10

(e5,912.18)

(e4,423.48) Ûbilanç g˙as-sena 2007

Lm

478.65 204.00 816.00 60.00 849.60 53.00 39.00 37.85

639.10

(e1,488.70)

SIMPATIA

CRAI

eries

Free Deliv

5, Triq is-Salvatur, Qrendi Tel: 2164 2327 Mob: 9947 1926 Fax: 2164 2474

Hot Fresh Bread served within 7 minutes

168

Fejn issibu kull tip ta’ prodotti tat-tindif tad-dar, groceries, ikel tal-friΩa, ˙obΩ frisk, minerali u spirti, rigali g˙al kull okkaΩjoni tal-familja, fjuri friski, ˙axix, frott frisk, confectionery, gazzetti, stationery, photocopies tal-kulur u ˙afna affarijiet!

Matul il-Ìimg˙a tal-Festa, kull ©urnata se jkollna offerti u discounts fuq ˙afna prodotti sa lejlet il-festa.

Matul is-sena ma’ xirjiet ting˙ataw promotions tal-Crai, u ma’ kull xirja ’l fuq minn Lm12.00 ting˙ataw ˙afna rigali.

E‐mail: qxura@nextgen.net.mt