Zwanendriften

Wie het woord zwanendrift hoort, denkt misschien aan het driftleven van de zwaan. Maar met seks heeft dit niets te maken. Het woord stamt uit de Middeleeuwen; zwanendrifters zijn houders van zwanen voor vlees, dons of veren of ze verkopen het dier als siervogel. Maar dit heeft geen vriendelijk karakter. De nog in Nederland actief zijnde zwanendrifters overtreden de wet en schuwen geweld tegen mens en dier niet. Iets wat zo snel mogelijk een halt toegeroepen zou moeten worden.

Zwanendrifters handelen dus in zwanen. Er zijn in Nederland nog twee families in deze bedrijfstak actief. Wanneer ze hun eigen zwanen houden, is er niets aan de hand. En de jongen van die zwanen zijn uiteraard ook hun eigendom. Maar in de praktijk worden er wilde zwanen getatoeëerd en geringd en wordt het vleugelbot van de zwaan aan één kant gebroken, zodat hij niet meer weg kan vliegen. De ''geleewiekte'' zwanen worden vervolgens aan hun lot overgelaten in de vrije natuur. Totdat ze ''geoogst'' worden, meestal als ze jongvolwassen zijn. Het houden voor productie is inmiddels verboden, maar een maas in de wet maakt dat de verkoop van de zwaan als siervogel nog wel is toegestaan. En voor een zwanenpaartje wordt in Zuid-Oost Azië of op de Emiraten al gauw 2500 dollar geboden. Een lucratieve handel.

Onverdoofd

De Faunabescherming laakt deze praktijk, want het leewieken gebeurt onverdoofd en is erg pijnlijk. Het is ernstige dierenmishandeling. Pauline de Jong: “Je moet met je vingers van die dieren afblijven. Ze worden geleewiekt aan hun lot overgelaten en kunnen zich niet beschermen tegen roofdieren, of wegvliegen op zoek naar eten. Ze worden niet beschermd en niet gevoerd. Dat zou nooit mogen worden toegestaan. Het is alsof je een wilde eekhoorn vangt, hem een chip in zijn lijf jaagt en vervolgens zegt: ''Die is van mij''. Maar door de dieren in het wild te vangen en te leewieken, besparen ze zich de aanschafkosten en de kosten van een dierenarts.”

tekst: Marian Henderson Foto’s: Carin Verbruggen (foto: Marianne Thieme), Saskia van Rooy

Handhaving?

Dat zwanendriften niet oké is, zullen de meeste mensen willen bevestigen. Maar hoe beëindig je deze praktijk? Een groot probleem is de handhaving. Leewieken mag alleen door een dierenarts gebeuren, kort na de geboorte van de vogel. Maar zwanen leven in de polder en een inspecteur zie je in het open veld gemakkelijk aankomen. Een heterdaadje is dus moeilijk. Er wordt gerommeld met de ringen en de administratie wordt slecht bijgehouden, zodat het onduidelijk is welke zwanen wild zijn of rechtmatig eigendom en wat er na de vangst met de zwanen wordt gedaan. Dat is allemaal moeilijk te zeggen. En wie kijkt er naar?

Iemand die daar wél goed zicht op heeft is dierenarts Saskia van Rooy die al jaren een zwanendrifter uit de Krimpenerwaard op de korrel heeft. Zij heeft foto- en filmmateriaal waarop de ruwe wijze waarop hij met de zwanen omgaat goed te zien is en waarop ook zichtbaar is dat hij het verboden leewieken zelf uitvoert. En ook dat hij haar mishandelt. De zwanendrifter uit Nieuwerbrug heeft haar herhaalde malen bedreigd en gemolesteerd. Dierenarts De Rooy heeft al heel vaak gepoogd aangifte te doen van dierenmishandeling en het overtreden van Flora- en Faunawet. De politie legt haar verklaringen naast zich neer, maar trad wel op toen Piet O. aangifte wilde doen van stalking, omdat hij door de dierenarts gevolgd werd.

Van goede wil?

Volgens de teamchef van politie Midden Holland heeft zijn korps onvoldoende kennis, ervaring, tijd, capaciteit, prioriteit en middelen om op te treden, al is men wel van goede wil. Aanbiedingen van Saskia van Rooy om het korps voor te lichten over het zwanendriften werden echter afgeslagen. Het is opvallend hoe zij keer op keer door de politie genegeerd wordt. Er is wel gesuggereerd dat er een band bestaat tussen het korps en zwanendrifter O. Zouden ze hem stelselmatig de hand boven het hoofd

houden? Ook werd het woord corruptie wel eens in dit verband gebruikt. De politie ontkent uiteraard in alle toonaarden.

Gruwelijke beelden

De zaak kwam min of meer aan het rollen toen er twee maal aandacht aan werd besteed door Eén Vandaag. De gruwelijke beelden logen er niet om. Zwanen die met een metalen

haak achter de kop gevangen worden, die uiterst ruw worden aangepakt, die onverdoofd geleewiekt worden en soms zelfs sterven bij deze handeling. Je ziet er eentje met slappe hals in de auto liggen, die het niet heeft overleefd. Een tierende Piet O. die protesteert als hij gefilmd wordt. Hij spreekt uiterst dreigende taal tegen iedereen die hem voor zijn gevoel in de wielen rijdt. Hij is bijvoorbeeld ook dreigend tegen grondeigenaren die hem weigeren toe te laten op hun land. Hij heeft zelfs een kwetsbare 86-jarige man tegen de grond geslagen en gepoogd te wurgen. De man

overleed niet lang daarna, volgens zijn familie door deze bejegening, want daarvoor was hij volkomen fit. Dat er met O. niet valt te spotten, wordt wel duidelijk. Nooit een grovere en agressievere man gezien, die zo respectloos omgaat met bezorgde omstanders en onschuldige dieren.

Petitie

In februari werd er door 17.000 mensen een petitie ondertekend om het zwanendriften te stoppen. En een mail-actie richting staatssecretaris Dijksma leverde tot nu toe 9000 emails op. Op www.stophetzwanendriften.nl kun je zelf een mail naar Dijksma sturen, vooral om een verbod te verkrijgen, maar ook om nog een aantal andere zaken te bepleiten. Want dat zwanendrifters voortaan de dieren in stallen of volières gaan houden, is geen redelijke optie, gezien de aard van deze dieren.

Verbod

Vrijwel alle gemeenten in Het Groene Hart, waar de twee zwanendrifters actief zijn, hopen dat er een verbod komt. Het OM kwam inmiddels met

een bemiddelingsvoorstel tussen de dierenarts en de zwanendrifter. Onbestaanbaar volgens De Rooy, zij zag er niets in dat de aangiften tegen elkaar werden weggestreept. Ze weigerde dus. Het is nu een feit dat het OM Piet O. gaat vervolgen. Ook is er intussen een dwangsom gevorderd, die eerder was opgelegd. Mogelijk is er een kentering om de handhaving nu wat effectiever aan te pakken. Leewieken is net als een aantal andere mishandelende handelingen per 2018 verboden, ook door een dierenarts. Maar het is toch te hopen dat de staatssecretaris eerder met een totaalverbod over de brug komt.

Voor een zwanenpaartje wordt in Zuid-Oost Azië of op de Emiraten al gauw 2500 dollar geboden. Een lucratieve handel.

Ernstige strafbare feiten

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit heeft eveneens verscheidene malen meldingen naast zich neergelegd, ook al had zij in 2012 en 2013 zelf ernstige strafbare feiten vastgesteld. De Rooy voelt zich een roepende in de woestijn, maar wil haar acties niet stoppen. Zelfs niet als zij ernstig gevaar loopt. “Ik heb zoveel gruwelijke dingen gezien, er moet toch iemand zijn in Nederland die er iets aan doet en het vastlegt.”

Dijksma

Staatssecretaris Dijksma heeft de beelden ook gezien. Zij vindt dat er een onmiddellijk verbod op het zwanendriften zou moeten komen en wil er naar kijken hoe ze dat vorm kan geven. Dierenbeschermingsland haalt opgelucht adem. Maar vervolgens blijven concrete maatregelen uit. Op 13 juli drong de Partij voor de Dieren bij monde van Marianne Thieme en Eric Smaling aan op een totaalverbod op zwanendriften. “De zwanendrifters halen grote aantallen wilde zwanen uit de natuur. Zij schuwen daarbij geen geweld tegen dieren en mensen. De politie dient deze dierenbeulen op te pakken en de melders van dierenmishandeling te beschermen.” Ze roepen het kabinet dan ook op om het gebrekkige toezicht en handhaving aan te pakken.