การวางแผน
สิ่งที่ต้องทำ�
1. กำ�หนดปัจจัยนำ�เข้า กิจกรรม ผลผลิต และผลลัพธ์ของหน่วยที่นำ� มาวิเคราะห์โดยคำ�นึงถึงผู้มีส่วนได้ส่วนเสียแต่ละกลุ่มที่รวมอยู่ในการประเมิน เรียบเรียงให้อยู่ในรูป “ห่วงโซ่ผลลัพธ์ (Impact Value Chain)” 2. สำ�หรับผลลัพธ์แต่ละอย่าง พิจารณาถึงสิ่งที่อาจเกิดขึ้นหากปราศจาก องค์กร (deadweight) แต่ยังไม่ต้องคำ�นวณสัดส่วนออกมา
ตัวเลือก
1. จัดทำ�ห่วงโซ่ผลลัพธ์จากแหล่งข้อมูลภายในล้วนๆ เช่น เอกสารที่ใช้ บันทึกการทำ�งาน หรือหลักฐานทางการเงิน เป็นต้น 2. จัดทำ�ห่วงโซ่ผลลัพธ์ด้วยการผสมผสานกลไกประเมินภายในเข้ากับ กระบวนการการมีส่วนร่วมของผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย เช่น นำ�บทสัมภาษณ์หรือแบบ สำ�รวจผู้มีส่วนร่วมมาผสมกับแหล่งข้อมูลภายใน เป็นต้น
คำ�แนะนำ�
การประเมินว่าผลลัพธ์ข้อใดสำ�คัญต่อผู้มีส่วนได้ส่วนเสียแต่ละกลุ่ม หมายความว่าในระยะยาวองค์กรอาจจำ�เป็นต้องลงทุนในระบบจัดการข้อมูล มากกว่าจะคาดเดาหรือตั้งสมมุติฐานเองทุกครั้งที่ทำ�การประเมิน องค์กรที่ดำ�เนิน งานมาระยะหนึ่งจนค่อนข้าง “อยู่ตัว” แล้ว ควรลงทุนก่อตั้งฝ่ายประเมินผลที่เป็น อิสระ ซึ่งจะทำ�หน้าที่ดูแลกลไกการมีส่วนร่วมของผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย บันทึกข้อมูล สำ�คัญอย่างต่อเนื่อง และจัดทำ�รายงานผลลัพธ์และผลตอบแทนทางสังคมประจำ� ปีอย่างสมํ่าเสมอ
สิ่งที่จะต้องใส่ เข้าไปในรายงาน
ห่วงโซ่ผลลัพธ์ (Impact Value Chain) สำ�หรับโครงการหรือหน่วยงานที่อยู่ ในการวิเคราะห์แบ่งตามผู้มีส่วนได้ส่วนเสียแต่ละกลุ่ม
ผลลัพธ์ทางสังคม (Outcome หรือ Impact)
ผลลัพธ์ทั้งหมด – ผลลัพธ์ที่องค์กรอื่นมีส่วนสร้าง – ผลลัพธ์ส่วนเกิน (Attribution) (Deadweight)
องค์กรของคุณสามารถจัดทำ�ห่วงโซ่ผลลัพธ์ (Impact Value Chain) โดยไม่ ให้ผมู้ สี ว่ นได้สว่ นเสียมีสว่ นร่วมเลยก็ได้ แต่ความเสีย่ งของวิธนี คี้ อื ผลลัพธ์ทางสังคม ที่คิดว่าสร้างอาจไม่ตรงกับข้อเท็จจริง ยกตัวอย่างเช่นผู้จัดการบริษัทเพื่อสังคมที่ เน้นการสร้างงานให้กับผู้พิการอาจมองว่าผลลัพธ์หลักคือ “การที่ผู้พิการมีงานทำ�” แต่สำ�หรับผู้พิการ ผลลัพธ์ที่พวกเขามองว่าเป็นประโยชน์จริงๆ อาจเป็น “การที่มี งานทำ�และรักษาตำ�แหน่งงานนัน้ ได้ตดิ ต่อกัน 12 เดือน” มากกว่า เพราะลำ�พังการ “มีงานทำ�” อาจไม่ช่วยอะไรมากถ้าหากผู้พิการต้องเปลี่ยนงานทุก 2-3 เดือน
72
73