Sa!
7 december 2016
www.sa24.nl
21
En jij, Bouwe? En Hans? Marjan? Bareld? Izaak droomt van de mosselman, zie ik.” Herkenbaarheid en vaste rituelen spelen een grote rol in dit muziekuurtje. En ieder doet mee op zijn eigen manier. De een zingt voluit, de ander neuriet of beweegt alleen de lippen. “Er hoeft niks, je mag er zijn.”
Breekbaar
Tegen elven rondt Stephan het samenzijn af. Iedereen mag nog even met een kort riedeltje afscheid nemen van de gitaar en dan gaan de cliënten naar de koffieruimte. Er neemt een nieuwe groep plaats, een zestal oudere mensen met dementie. “Een klein groepje, maar de muziek is er niet minder om.” Dit uurtje staat net zoals het vorige in het teken van herkenning en ondersteund door zijn gitaar rijgt Stephan een scala aan herinneringen aaneen. Als hij de eerste klanken speelt van ‘Alles in de wind’ klinkt direct de bariton van Johan, de enige heer in het gezelschap, die precies weet wat er met het schipperskind voorviel. Ook een van de dames kan de woorden van alle liederen in haar geest terugroepen. Als Stephan inzet met “Hoe zachtjes glijdt ons bootje…” klinkt haar breekbare maar opmerkelijk zuivere en toonvaste stem door de ruimte. “Daar op het spieg’lend meer, de riempjes net en proper, gaan luchtig op en neer. De golfjes kabb’len spelend, al tegen ‘t bootje aan, en ginds zien wij de toren in groene bosjes staan.” Het ene na het andere lied weet ze feilloos mee te zingen en haar ogen vullen zich af en toe met tranen van ontroering, terwijl ze dapper doorzingt. “Het geheugen is vaak nog heel intact als het om oude liedjes van toen gaat”, vertelt Stephan en passant. “De woorden zitten er gewoon nog in. Als ik ‘Het zonnetje gaat van ons scheiden’ inzet, weten ze couplet na couplet wat er volgt. Bij die herkenbaarheid varen ze wel, het roept iets bij hen op van vroeger.” En dat blijkt. Terwijl Stephan vervolgt met ‘Daar bij die molen’ klinken ook de stemmen van de anderen zachtjes. Ook tijdens dit uur betrekt Stephan de aanwezigen bij zijn presentatie en stelt tussen de bedrijven door luchtige vragen (“U komt oorspronkelijk toch uit Groningen hè?”). De liedjes die voorbijkomen variëren van oude zeemansliederen tot ‘Ik heb mijn wagen volgeladen’ en ‘Daar in dat kleine café aan de haven’. “Dat zong Vader Abraham hè?”, merkt iemand op. “Dat weet u goed”, complimenteert Stephan de cliënte met haar muziekkennis. Dan is het twaalf uur, etenstijd. “Ik hoop dat u
Stephan Mooibroek zet de toon.
‘IK WILDE IETS DOEN WAAR IK GOED IN BEN, WAT IK LEUK VIND EN WAT BIJ ME PAST’ heeft genoten”, zegt Stephan terwijl hij zijn gitaar in de koffer opbergt. “Ik heb veel plezier gehad”, antwoordt een van de dames.
Diepere laag
Voor Stephan zelf begon de liefde voor muziek toen hij veertien was. “Mijn neef gaf me een gitaar die hij bij het vuilnis had gevonden. Die ontdekkingstocht naar het instrument, het leren van akkoorden: ik vond het geweldig. Samen spelen is het leukste. Dat raakt een diepere laag van communiceren aan, je bent op een ander level in contact met elkaar dan in een gesprek. Heel intiem. Zonder muziek kan ik niet, het hoort bij mij als expressiemogelijkheid.” Na jaren diverse functies bij Talant te hebben gehad, besloot Stephan in 2010 zijn baan op te zeggen en voor zichzelf te beginnen als gitaardocent en muziektherapeut. “Ik heb daar geen moment spijt van gehad. Ik wilde iets doen waar ik goed in ben, wat ik leuk vind en wat bij me past.” Stephan heeft altijd een link gehouden met het werk in de zorg. “Van de twintig leerlingen die ik als gitaarleraar begeleid, heeft minstens een derde een speciale begeleidingsvraag. Ze hebben ADD of autisme. Het werken met zulke leerlingen trekt me. Ik heb een innerlijke behoefte om hulp te verlenen, wil graag belang kunnen hechten aan
de dingen die ik doe. Mensen met een hulpvraag gitaar leren spelen is een uitdaging. Want hoe geef je dat vorm? Een van mijn leerlingen heeft een verstandelijke beperking. Aan zijn mogelijkheden op de gitaar zit een bepaald plafond. Toch slaag ik erin om hem uit te dagen, ik leer hem nieuwe dingen. Dat ik dat voor hem kan betekenen en hem kan stimuleren in zijn mogelijkheden vind ik geweldig.” Als muziektherapeut zet Stephan Mooibroek muziek niet alleen in als medium bij muziekactiviteiten in zorgcentra zoals Lijtehiem, maar ook als middel bij muziektherapie of individuele begeleiding. Zo geeft hij op onder meer Beatrixoord en Revalidatie Friesland behandelgerichte muziektherapie bij neurorevalidatie, bijvoorbeeld bij mensen die een hersenbloeding heb-
ben gehad. Muziek is bij uitstek geschikt om in te zetten in therapie, vindt Stephan. “Muziek appelleert aan de beleving. Het is een soort bypass voor het verbale. Je kunt ervan genieten, eraan meedoen, naar luisteren; wat je wilt. Als non-verbale therapie vult dit andere behandelmethodes goed aan, merk ik. Je bent niet verplicht om over je problemen te praten, maar mijn ervaring is dat muziek mensen helpt te ‘landen’ in hun situatie en dat het emoties kan losmaken. Ze hebben vaak veel verdrietigs meegemaakt waar ze mee moeten leren omgaan, maar muziek is altijd mooi, iets om van te genieten. Mensen ervaren muziektherapie doorgaans als ontspannend, een weldaad. Voor mij is het grootste bewijs dat het werkt als ik zie dat mensen gespannen binnenkomen en na een uur ontspannen weggaan.”