Sa!
9 september 2020
16
www.sa24.nl
12 SEPTEMBER: OPEN MONUMENTENDAG BEETSTERZWAAG
Coronaproof historisch wandelen De Open Monumentendag in Beetsterzwaag ziet er dit jaar anders uit dan normaal. Het openstellen van gebouwen kent in deze coronatijd beperkingen. De organiserende Stichting Historisch Beetsterzwaag bedacht een oplossing: een wandelroute van 2,5 kilometer met verrassingen over een historisch kerkenpad. BEETSTERZWAAG. De wandelroute onder de titel ‘De Smalle Weg’ start bij de Sint Martenskerk, de dorpskerk aan de Van Lyndenlaan. Eindpunt vormt de Sint Hippolytuskerk in de bossen van Olterterp. Beide kerken zijn rijksmonumenten en allebei tijdens de Monumentendag open. Onderweg krijgen de wandelaars allerlei verrassingen voorgeschoteld, deels historisch, deels cultureel. Soms duiken de verleidingen op aan het pad, een andere keer moet de wandelaar even een zijpad nemen. Er is veel te zien, te horen en te beleven. Deelnemers ontvangen bij de start een rijk geïllustreerde brochure met achtergrondinformatie over monumentale panden langs de route.
Villa Bethlehem
Sommige van deze panden staan er nog, andere zijn inmiddels verdwenen. In die laatste categorie valt Villa
Jan Plezier
Voor bezoekers die minder goed ter been zijn, rijdt er tussen 13.30 en 16.30 uur een Jan Plezier heen en weer over de Van Harinxmaweg tussen Olterterp en Beetsterzwaag. Een ritje is gratis, maar er is maar een beperkte capaciteit. Het dragen van een mondkapje is verplicht. Bethlehem. Dit fraaie huis is in 1903 gebouwd in opdracht van Sybrandus Fockema Andreae, hoogleraar in Leiden en zoon van de notaris uit het dorp. De villa was ontworpen door Luitje de Goed, de lokale architect en geestelijk vader van veel meer gebouwen in Beetsterzwaag en omgeving. De villa was niet een lang leven beschoren. In 1930 werd het huis gekocht door Adriana van Harinxma thoe Slooten. Zij woonde op Lauswolt en vond dat Villa
Villa Bethlehem moest wijken.
Bethlehem haar uitzicht bedierf. De villa viel ten prooi aan de slopershamer. De naam Bethlehem verwijst mogelijk naar een uithof van een naburig klooster. Kloosterboerderijen kregen soms Bijbelse namen. Bij de verplichting tot het aannemen van achternamen in 1811 nam de familie die destijds op de plek van het huidige Bethlehem woonde de achternaam Bethlehem aan.
Muziek
St. Martenskerk
was in oorsprong bedoeld voor arme kinderen en gezinnen om voedsel voor de aankomende winter te hebben.
In de Dorpskerk wordt regelmatig op het bijzondere Van Dam-orgel gespeeld. Ook het onlangs gerestaureerde Reil-orgel in de kerk van Olterterp is tijdens Monumentendag regelmatig te horen. Bij zalencentrum De Buorskip geeft het Fries Symfonie Orkest van 14.00 tot 16.30 uur een aantal mini-concerten. Als het weer het toelaat buiten, anders binnen.
Open monumenten In de Hoofdstraat zijn van 11.00 tot 17.00 uur drie monumenten geopend voor publiek. Fokko Bosker vertelt bij het Lycklamahûs over de geschiedenis van het historische pand met de fraaie hal en trouwzaal. De route voert ook langs de Tropische Kas die vanwege de coronabeperkingen gesloten is. In de overtuin worden wel plantjes uit de kas verkocht. In Projectruimte Hoofdstraat 17, het voormalige grietenijhûs, zijn marmeren en bronzen beelden te zien van Eja Siepman van den Berg en andere kunstenaars. Ook Kunsthuis SYB opent tijdens Open Monumenten-
dag haar deuren. Kunsthuis SYB is al 20 jaar een residency, een plek waar getalenteerde kunstenaars tijdelijk wonen en aan speciale projecten werken. Op dit moment verblijft de Deense kunstenaar Sissel Marie Tonn in SYB. In ‘Becoming a Sentinel Species’ onderzoekt ze samen met wetenschappers het effect van microplastics op de mens. Haar project combineert wetenschappelijke inzichten met speculatie en fantasie en zet bezoekers aan het denken over onze verhouding met de natuur en onze omgang met het milieu.
THEMA Leermonumenten Het thema van Open Monumentendag 2020 is ‘Leermonumenten’. In Beetsterzwaag is dit ingevuld door een wandelroute uit te zetten van leerhuis naar leerhuis, van de St. Martenskerk (Dorpskerk) naar de Hippolytuskerk in Olterterp over het Kerkepad Oost en de Achterwei. De wandelroute is gratis verkrijgbaar op diverse plekken in het dorp, waaronder de Dorpskerk, de Hippolytuskerk Olterterp en de kunstmarkt. ‘De Smalle Weg wandelroute’ is een metafoor voor de moeilijk te volgen route naar het leven. In het Bijbelboek Matthëus 7 vers 13, 14 staat: ‘Ga door de nauwe poort naar binnen. Want de brede weg, die velen volgen, en de ruime poort, waar velen door naar binnen gaan, leiden naar de ondergang. Nauw is de poort naar het leven, en smal de weg ernaartoe, en slechts weinigen weten die te vinden.’ Kijk voor het hele programma op historischbeetsterzwaag.nl.
Wandelroute De Smalle Weg.
De Dorpskerk van Beetsterzwaag is het startpunt van de wandeling. De kerk was gewijd aan de Heilige Sint Maarten of St. Martinus (316-397), een van de populairste heiligen in de middeleeuwen. Hij werd op 15-jarige leeftijd soldaat en ontmoette bij de stadspoort van Amiens een bedelaar, aan wie hij de helft van zijn jas gaf. Sint Maarten is ook bekend van het lampionfeest op 11 november, vroeger de dag waarop de oogst binnen moest zijn en het vee op stal ging. Het bedelen langs de deuren met een lampion op 11 november
De Dorpskerk is gebouwd in 1803-1804 op de fundering van een eerdere middeleeuwse kerk. De families Van Lynden en Van Teyens betaalden beide de helft van de bouwkosten en kregen als dank een herenbank in de kerk. In en om de Dorpskerk geven vrijwilligers informatie over de geschiedenis van de kerk, enkele bijzondere graven op het kerkhof en een demonstratie van de mogelijkheden van het Van Dam-orgel.