ROZWODY, SEPARACJE, ALIMENTY nie z materialnych roszczeń. Jeśli nie ma zgody co do sposobu rozwiązania tej kwestii, pozostaje wniesienie do sądu sprawy o podział majątku. W takim wypadku sąd decyduje, któremu z byłych małżonków przyznać prawo do mieszkania. Z reguły otrzymuje lokum małżonek obarczony bezpośrednią pieczą nad dziećmi, czyli żona. Ten drugi dostaje spłaty. Muszą one zasadniczo wyrównywać wartość należnego małżonkowi udziału w majątku wspólnym (por. str. 48). Dopuszczalny jest także trwały podział fizyczny mieszkania, jeśli byłoby to możliwe w świetle przepisów budowlanych i spółdzielnia mieszkaniowa (czy inny właściciel mieszkania) wyraziłaby na to zgodę. W praktyce taka możliwość występuje sporadycznie. Rozwiedzeni muszą podjąć jakąś decyzję co do spółdzielczego lokum. Jeśli jednak podział majątku przeprowadza sąd, decyzję małżonków zastępuje jego rozstrzygnięcie. WAŻNE Wartość spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu dla celów rozliczeń związanych z podziałem majątku wspólnego ustala się według aktualnej wartości rynkowej z dnia orzekania o podziale. Jeśli małżonkowie nie określą tej wartości zgodnie sami, sąd z reguły powierza jej określanie rzeczoznawcy majątkowemu. W praktyce bardziej skomplikowana jest kwestia wyceny spółdzielczego lokatorskiego prawa do mieszkania oraz prawa najmu – o czym dalej. Lokatorskie w spółdzielni do wyceny Rozstający się małżonkowie mogą podjąć decyzję o przekształceniu statusu mieszkania z lokatorskiego na odrębną własność, by np. sprzedać je i podzielić kwotę uzyskaną ze sprzedaży, jeśli dojdą do wniosku, że będzie to dla nich korzystniejsze niż dział obejmujący lokum o statusie lokatorskim. Gdy takiej decyzji nie podejmą, a spółdzielnia nie przydziela mieszkań tego typu, i gdy nie ma możliwość zamiany na dwa mniejsze, określony lokal najczęściej z wyroku sądu przypada jednemu z małżonków, a drugi otrzymuje spłatę stosowną do wartości tego prawa. Zasadniczo w razie podziału majątku dorobkowego wartość spółdzielczego lokatorskiego prawa do mieszkania stanowi kwota, jaką spółdzielnia musiałaby zwrócić w razie wygaśnięcia tego prawa. Sądy przyjmują przy wycenie tego prawa reguły określone w art. 11 ust. 21 i ust. 22 ustawy z 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych, obowiązujące w wypadku wygaśnięcia tego prawa. Według prawa spółdzielczego W myśl art. 11 ust. 21 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych w wypadku wygaśnięcia prawa lokatorskiego spółdzielnia musi zwrócić osobie uprawnionej wartość rynkową mieszkania, ale nie wyższą od kwoty, jaką spółdzielnia uzyska w wyniku przetargu na ten lokal. To ograniczenie w przypadku podziału majątku wspólnego nie wchodzi w rachubę, jeśli mieszkanie nie będzie sprzedawane, a prawo do niego ma przypaść jednemu z byłych małżonków. Na podstawie art. 11 ust. 22 ustawy z 2000 r. z wartości rynkowej potrąca się przypadające na dane lokum zobowiązania spółdzielni związane z budową, w tym zwłaszcza niewniesiony wkład mieszkaniowy ewentualne zaległe opłaty za to lokum. Jeśli spółdzielnia skorzystała z pomocy ze środków publicznych lub innych środków, to potrąci również nominalną kwotę umorzenia kredytu lub dotacji przypadającego na ten lokal. Ten sposób wyceny prawa lokatorskiego obowiązuje od 31 lipca 2007 r. W tym dniu weszła w życie ostatnia nowelizacja ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, która zmodyfikowała też zasady ustalania kwoty należnej w związku z wygaśnięciem tego prawa.
– 56 –