ijkpunt
maart 2013 I jaargang 1 I No 1
Ve r k e e r s ve i l i g h e i d i n G e l d e r l a n d
Ik wil je licht zien! Iedereen op de fiets!
De familieagent
Hoe voorkom je onrealistische verwachtingen? Regionaal Orgaan Verkeersveiligheid Gelderland Platform en Kenniscentrum
inhoud 4
Iedereen op de fiets!
2
Ik wil je licht zien!
6 Extra aandacht voor de fietser
8
Eerst je nek losmaken
7
Voorwoord
3
Iedereen op de fiets!
4
Kort door de bocht
6
Ik wil je licht zien!
6
Eerst je nek losmaken
7
ROVG Werkplan 2013: extra aandacht voor de fietser 8 Samen op pad
9
Hoe voorkom je onrealistische verwachtingen? 10
Verkeer is mensenwerk
13 De familieagent
14
Van de lijst af
12
Verkeer is mensenwerk
13
Eerste aanspreekpunt voor nabestaanden
14
Wat heb jij met verkeer?
16
‘Verkeersveiligheid begint bij jezelf en voor de deur.’
Voorwoord
door Conny Bieze
Als ROVG-partners dragen wij een duidelijke boodschap uit: “Verkeersveiligheid begint bij jezelf en voor de deur.” Daarmee geven we aan dat ‘eigen verantwoordelijkheid’ een centrale rol speelt in verkeersveiligheid. Maar dat betekent niet ‘ieder voor zich’. Als partners houden we elkaar scherp, werken we samen en delen we kennis. En die samenwerking bestaat nu alweer vijfentwintig jaar. Om dat te vieren presenteer ik u het nieuwe ROVG-magazine (K)ijkpunt. Een platform voor innovatieve thema’s. Maar ook een plek om terug te kijken naar wat we hebben bereikt. (K)ijkpunt besteedt aandacht aan verkeersveiligheid, mensen en gedrag.
Als partners in het ROVG verleiden we de Gelderse verkeers-
thema’s samen, zoals fietser en infrastructuur, recreatie, sport,
deelnemer tot veilig gedrag. Liever goed gedrag belonen dan
innovatieve maakindustrie, mode en natuurlijk verkeersveilig-
een waarschuwend vingertje, verbieden en straffen. En dat al
heid. Iedereen kan aanhaken om de fietser en zijn veiligheid
een kwart eeuw. We houden het dus langer met elkaar uit dan
extra in de spotlights te krijgen. Kijk even op de ROVG-website
menig andere relatie. Gelukkig maar, want we hebben elkaar
(www.rovg.nl ), uw ROVG-secretariaat helpt u graag op weg.
3
juist nu weer hard nodig.
Laat uw stem horen We hebben elkaar juist nu nodig
Als ik u heb kunnen verleiden de ROVG-website te bezoe-
“Het gaat niet goed met de Nederlandse verkeersveilig-
ken, dan daag ik u ook uit een kijkje te nemen op de ROVG
heid”, kopte de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek
Facebookpagina’s. Hier kunt u o.a. zien hoe jongeren omgaan
Verkeersveiligheid. De SWOV beroept zich op de zojuist ver-
met het voeren van deugdelijke fietsverlichting. En bent u actief
schenen Monitor verkeersveiligheid 2012. Vooral onder ernstig
op Twitter? Volg het ROVG. Met de toevoeging #ROVG (hashtag
verkeersgewonden is al enige jaren sprake van een toename,
ROVG) wordt uw tweet zichtbaar op de ROVG-website of geret-
met name onder ouderen en fietsers.
weet naar meer dan 5.000 ROVG-volgers.
Het moet beter met de verkeersveiligheid
Ik wens u heel veel leesplezier!
www.facebook.com/GelderlandVeilig www.facebook.com/ROVGelderland
is ook niet voor niets dat 2013 in Gelderland is uitgeroepen tot
Conny Bieze
www.twitter.com/ROVGelderland
het ‘Jaar van de Fietser’. Juist in dit jaar komen verschillende
Voorzitter ROVG
Het thema fietser staat in het eerste (K)ijkpunt centraal. En het
interview Iedereen op de fiets! In Nederland zijn meer dan 13,5 miljoen fietsers op de weg. De Fietsersbond
hard voor de fietsveiligheid. Van der
king met het ROVG. Samen willen we
behartigt hun belangen, onder andere door samen te werken met
Steenhoven: “We doen werk op uiteen-
het fietsen in Gelderland nog veiliger
lopende gebieden: van adviezen over
maken. Daarvoor zet het ROVG zich tij-
infrastructuur tot fietscampagnes en
dens het Jaar van de fietser extra in.”
organisaties zoals het ROVG. Anno 2013 telt de vereniging maar liefst 35.000 leden, 150 lokale afdelingen en een landelijk bureau in Utrecht. Daar spraken we met Hugo van der Steenhoven, directeur van de Fietsersbond.
fietstrainingen. Daarbij proberen we altijd partners te vinden, zodat we onze plannen breed kunnen uitzetten.”
4
Dat Van der Steenhoven bij de Fietsers
Minder valpartijen door gladheid
bond terecht kwam is niet helemaal
Van der Steenhoven is nu vijf jaar direc-
toevallig. Ook voor zijn tijd bij de bond
Gelderse fietsverlichtingscampagne “Om fietsen in Gelderland nog veiliger te maken, heeft de Fietsersbond samen
teur van de Fietsersbond. Daarin heeft
40 tot 50 levens redden met de fietsairbag
maakte hij zich al hard voor betere fiets-
hij al het nodige voor elkaar gekregen.
Zo ontwikkelde de Fietsersbond samen
campagne opgezet. Daarnaast verzorgt
voorzieningen. Eerst in de gemeente
“De gladheidbestrijding voor fietspaden
met Achmea en TNO een fietsairbag.
de bond in opdracht van het ROVG ver-
is dit jaar veel serieuzer genomen”, zegt
“Die airbag komt onder de motorkap
schillende fietstrainingen voor senio-
hij met een schuin oog op de sneeuw
van een auto uit zodra een fietser de
ren. En er ligt een plan om de hele fiets-
die buiten ligt op het moment van het
auto raakt”, vertelt de directeur. “De fiet-
infrastructuur te inventariseren.” En als
interview. “Daar zijn we erg blij mee.
ser klapt daardoor niet met zijn hoofd
het aan Van der Steenhoven ligt, gaat de
Elk jaar zetten we als Fietsersbond de
op de voorruit. In combinatie met het
samenwerking in Gelderland nog ver-
gemeentes die het goed doen extra in
automatisch remsysteem op moderne
der. “Onze lokale afdelingen kunnen het
het zonnetje. Dat heeft gewerkt, want
auto’s biedt de fietsairbag een goede
ROVG helpen door te lobbyen voor een
er zijn dit jaar minder valpartijen door
bescherming voor de fietser. Per jaar
veiligere fietsomgeving.
gladde fietspaden.”
kan dit systeem zo’n 40 tot 50 levens
‘We stimuleren mensen om te gaan fietsen door de positieve effecten te laten zien.’
met het ROVG een fietsverlichtings-
redden.”
Fietsgebruik bevorderen vanaf de basisschool
onder andere een startsubsidie voor
Advies, campagnes en trainingen
Partner van ROVG
Als belangenbehartiger wil de Fietsers
de OV-fiets en nam het initiatief voor
Bestrijding van gladheid is slechts
“De Fietsersbond begon ooit als actie-
bond het fietsgebruik zo veel mogelijk
de snelfietsroute tussen Utrecht en
één van de onderwerpen waarvoor
groep, maar is inmiddels uitgegroeid
bevorderen. “Dat begint al op de basis-
Amsterdam.
de Fietsersbond zich inzet. De bond
tot een meedenkende organisatie. Die
school. Maar vaak is daar sprake van
maakt zich op verschillende manieren
rol vervult de bond ook in de samenwer-
een paradoxaal probleem. Omdat er in
Utrecht en daarna op nationaal niveau in de Tweede Kamer. Hij realiseerde
de buurt van een school te veel auto’s rijden, gaan ouders hun kinderen juist ook met de auto naar school brengen. Wij stimuleren het fietsen door ervoor te zorgen dat auto’s maar aan één kant van de school kunnen komen. Bovendien zorgen we voor goede fietsvoorzieningen rondom scholen. En daarnaast maken we mensen ervan
5
bewust dat fietsen heel gezond is.”
Werk maken van fietsbeleid De Fietsersbond heeft in zijn geschiedenis al de nodige successen geboekt. “We hebben er lang voor gevochten dat fietsers van rechts voorrang krijgen. En dankzij ons ligt er nu 35.000 kilometer vrijliggend fietspad”, aldus Van der Steenhoven.“ Momenteel kijken we hoe ICT kan helpen bij het voorkomen van ongevallen. Een voorbeeld daarvan is de fietsairbag. Mooie ontwikkelingen, maar het kan nog beter! Nederland is een echt fietsland, maar dat neemt niet weg dat je echt werk moet maken van het fietsbeleid. Ons doel is dat fietsen nog breder gedragen wordt in de samenleving.”
Hugo van der Steenhoven directeur van de Fietsersbond
‘We doen werk op verschillende gebieden: van adviezen over infrastructuur tot fietscampagnes en fietstrainingen.’
6
COLUMN
Kort
Ik wil je licht zien!
door de bocht
Fietsers komen dit jaar de donkere dagen veilig door met de fiets-
Wat is dat toch tegenwoordig? Waarom
speciaal ingestelde ‘Beam Team’, bestaande uit medewerkers van
moet elke fietser ineens bij-de-fiets-pas-
gedragsadviesbureau Plan to Behaviour (P2B) bezoekt tientallen
sende kledij? En een zonnebril? Vreselijk. Onze fietspaden raken bevolkt met bela-
verlichtingscampagne ‘Ik wil je licht zien!’ van het ROVG. Het
middelbare scholen in Gelderland om jongeren bewust te maken van
chelijk uitgedoste types. Mannen die
het belang van goede fietsverlichting. Op vrijdag 11 januari 2013 stond
hun uitpuilende bierbuik in een heus
het team in de aula van de Stedelijke Scholengemeenschap Nijmegen
wielrenshirt denken te moeten proppen
(SSGN).
omdat ze op de openbare weg tour-defranceje gaan spelen. Geen gezicht. En
Nog voordat de pauze begint, heeft het
groene en een rode: groen voor goed wer-
vrouwen die, hoewel ze op feestjes er
Beam Team een grote beurswand opge-
kend fietslicht, rood voor geen fietslicht.
toch echt heel fris kunnen uitzien, op een
hangen. Op de beurswand staat een
“Werkt jouw verlichting goed?”, vraagt
fiets ineens een onwaarschijnlijk onflat-
schaars verlicht fietspad met daarbo-
Van Leeuwen aan één van de leerlingen.
teuze koersbroek aantrekken. Om nog
ven in grote blokletters de Facebook- en
“Ehm… een beetje. Mijn batterij was van-
maar te zwijgen van die echtparen met
Twitterpagina van het ROVG. De eerste
morgen op”. “Wanneer ga je die vervan-
identieke regenjassen. Kan de politie
leerlingen scharrelen nieuwsgierig rond
gen?”, vraagt Van Leeuwen terwijl hij de
daar niet op letten? Is dat geen vervui-
het decor. “Leerlingen die het leuk vin-
jongen een rode armband overhandigt.
ling van ons aller gezichtsveld? Waar zijn
den, kunnen samen op de foto, met de
toch die statige omafietsen, charmante
beurswand als achtergrond”, legt Guus
pantalons en opwaaiende zomerjurken
van Leeuwen, lid van het Beam Team
‘Slap wraps’
Na een drukke pauze vol informatie, vragen
gebleven? Moeten we in deze tijden van
uit. Social media spelen een belangrijke
Als de pauze aanbreekt, gaat het eerste
en foto’s gaat de bel. De leerlingen keren
crisis niet terug naar de tijd van vóór die
rol in het succes van de campagne. Vol
groepje leerlingen op de foto. Na afloop
wijzer en bewuster terug naar de les. Leren
fietsmode-gekte?
verwachting zoeken sommige leerlin-
worden ze getrakteerd op een ‘slap wrap’:
kun je tenslotte ook tijdens de pauze.
gen de Facebookpagina al op. Welke
een flexibele armband met daarop infor-
scholier wil zichzelf nou niet terugzien
matie over de verlichtingscampagne.
De foto’s van de campagne zijn terug te vinden op
op de foto?
Er zijn twee soorten armbanden. Een
facebook.com/GelderlandVeilig .
Wandelaar
Bewustwording
Eerst je nek losmaken Elk jaar organiseert de Fietsersbond door het hele land fietstrainingen voor senioren. Het gaat daarbij om het bijschaven van de verkeerskennis en het verbeteren van de fietsvaardigheid, maar ook allerlei andere tips komen aan bod. Zoals een goede warming-up vóór je op de fiets stapt. Maak je nek even los en strek je benen. Ria Derksen (71) fietst bijna elke dag.
De e-bike
Samen met haar man maakt ze recrea-
Janneke van Klei van de Fietsersbond her-
tieve tochtjes. Sinds kort hebben ze alle-
kent die problemen wel: “Senioren zijn
bei een elektrische fiets. Fietsen kunnen
vaak wat onzeker op de weg en toch net
ze prima, dat doen ze immers al hun hele
iets minder alert. Hoewel daar geen precie-
leven. Toch volgden Ria en haar man een
ze cijfers van zijn, denken we dat de elek-
fietstraining voor senioren. Mensen in
trische fiets een negatieve invloed heeft op
haar omgeving waren in eerste instan-
het aantal ongevallen. Op een e-bike ga je
tie sceptisch, maar daar liet mevrouw
bijvoorbeeld snel te hard door een bocht.
Derksen zich niet door afschrikken. “Ik
En je moet er rekening mee houden dat
kan het iedereen aanraden! Een van de
andere weggebruikers niet verwachten
begeleiders was therapeut en stelde
dat je als senior met 25 kilometer per uur
mijn fiets helemaal goed af. Daardoor
over een rotonde fietst. Dat kan gevaarlijke
fiets ik nu nog beter.”
situaties opleveren. En daar proberen we ouderen op voor te bereiden.”
Fietsvaardigheid
‘Eén van de begeleiders was therapeut en stelde mijn fiets helemaal goed af.’ Feiten en cijfers over fietsongevallen in Gelderland
De trainers geven niet alleen advies over
Opfriscursus
het gebruik van de fiets, maar kijken ook
De fietstraining voor ouderen is in de eer-
- Het aantal verkeersdoden is in de afgelopen tien jaar fors gedaald.
naar de fietsvaardigheid van de deelne-
ste plaats bedoeld als opfriscursus. “Veel
- Het aantal fietsers dat ernstig gewond raakt, stijgt echter.
mers. “Op een elektrische fiets moet je
senioren haalden lang geleden hun rijbe-
- Twee groepen fietsers zijn het meest kwetsbaar:
nog steeds trappen hoor! Het is alleen
wijs”, legt Van Klei uit. “Inmiddels zijn de
- Jongeren tussen de twaalf en vijfentwintig jaar (betrokken bij
belangrijk dat je in de bocht even terug-
verkeersregels flink aangepast. Wij mer-
schakelt. Dat klinkt logisch, maar voor je
ken dat veel senioren het prettig vinden
het weet, ga je te hard”, vertelt mevrouw
om bijgepraat te worden. En daarnaast
Derksen.
helpen we mensen natuurlijk met hun fietsvaardigheid.”
Het ROVG subsidieert de fietscursussen voor ouderen in Gelderland. Nuttig, leuk en leerzaam! Meer info? Kijk op www.fietsersbond.nl.
ongeveer 30 procent van de fietsongelukken). - 55-plussers (betrokken bij ongeveer 60 procent van de fietsongelukken). - Ongeveer 50 procent van alle ongevallen vindt plaats op een rechtdoorgaand weggedeelte. - Van alle ongevallen met een e-bike gebeurt 26 procent in een bocht.
7
Henk Driessen over het nieuwe werkplan van het ROVG
ROVG Werkplan 2013
“In het nieuwe werkplan staan belangrijke speerpunten om het verkeer veiliger
Extra aandacht voor de fietser Ieder jaar maakt het ROVG een werkplan met een overzicht van alle geplande activiteiten voor de verkeersveiligheid in Gelderland. In 2013, het Jaar van de ietser, besteedt het ROVG natuurlijk extra aandacht aan de fietsveiligheid in Gelderland.
8
Fietsverlichtingscampagnes op mid-
keersdeelnemer. Bijna 60 procent van
delbare scholen en fietstrainingen
alle ernstige verkeersgewonden is een
voor senioren bijvoorbeeld. Daarnaast
fietser. Vaak zijn dat jongeren tussen
stimuleert het ROVG wegbeheerders
de twaalf en vijfentwintig, of senioren
om de fietsvoorzieningen nog beter te
van 55 jaar of ouder.
maken. Bijvoorbeeld door gladheid te bestrijden en obstakels zoals paaltjes
aan te pakken, brengen wij verschillende partijen samen.’
kan alleen als we het samen doen met andere partijen. Daarbij leggen we ook verbanden met andere onderwerpen, zoals gezondheid, verkeersmanagement en fileproblematiek. Verkeersveiligheid staat immers niet op zich.” - Het werkplan straalt gezamenlijkheid uit. - De nadruk in het werkplan ligt op samenwerking. Alleen samen kunnen we het verkeer veiliger maken. - Er staan duidelijke speerpunten in het werkplan. - Het bevorderen van de verkeersveiligheid voor de fietser is zo’n belangrijk speerpunt. - Verkeersveiligheid is geen geïsoleerd thema. - Verkeersveiligheid wordt niet behandeld als een op zichzelf staand thema. Steeds vaker worden verbanden gelegd met andere onderwerpen. Denk aan
De fietser is de meest kwetsbare ver-
‘Om grote problemen efficiënter
te maken. De veiligheid van de fietser is er daarvan één. Werken aan veiligheid
te verwijderen.
Snelfietsroutes Ook de aanleg van snelfietsroutes maakt fietsen aantrekkelijker. Een voorbeeld daarvan is het ‘Rijnwaalpad’ tussen Arnhem en Nijmegen. De
Fietsen is gezond en duurzaam. Voor
Provincie en het ROVG stimuleren
deze twee doelgroepen zijn er dit jaar
alle Gelderlanders om de auto te laten
volop campagnes en activiteiten om
staan en te gaan fietsen. Naast het
veilig fietsen te bevorderen.
bevorderen
van
de
verkeersveilig-
heid, zetten we daarmee immers ook belangrijke stappen in het bestrijden van luchtverontreiniging, fileproblemen en overgewicht.
gezondheid, verkeersmanagement en de fileproblematiek.
Samen op pad Henk Driessen werkt bij Stadsregio Arnhem Nijmegen aan verkeers-
De stadsregio ontvangt elk jaar een
alleen toegankelijk voor (brom)fietsers”,
veiligheid en mobiliteit. Wij vroegen hem hoe de stadsregio parti-
financiële bijdrage van het ministe-
verklaart Driessen. Bovendien krijgt
cipeert in het nieuwe werkplan van het ROVG. Het sleutelwoord is
rie van Infrastructuur en Milieu. Deze
het pad waarschijnlijk een heel aardige
brede doeluitkering (BDU) is bedoeld
innovatie: interactieve verlichting in
voor het uitvoeren van het regionale
de tunnel onder de A15, die reageert op
verkeers- en vervoersbeleid. “In het ver-
individuele personen. Iedereen die door
leden klopten de gemeenten ieder voor
de tunnel fietst, kan de kunstverlichting
zich aan bij de stadsregio voor een bij-
activeren door middel van een app. Het
drage uit de BDU”, legt Henk Driessen
idee wordt nu onderzocht en is bedacht
uit. “Maar voor verkeersveiligheid doen
door het regionale bedrijfsleven om de
we dat nu anders. Gemeenten bepalen
kwaliteit van de snelfietsroute te verbe-
nu eerst in gezamenlijk overleg waar-
teren en het gebruik ervan te verhogen.
samenwerking.
aan het budget voor verkeersveiligheid wordt besteed. De stadsregio en het
Inzetten op gedrag
ROVG hebben vooral een coördinerende
Naast
en faciliterende rol. Wanneer je din-
stadsregio ook aandacht aan gedrags-
gen gezamenlijk bedenkt en uitvoert,
beïnvloeding in het verkeer. Zo heeft
krijg je grotere betrokkenheid en effec-
de stadsregio samen met het ROVG,
tiviteit. Dat klinkt eenvoudig, maar
de gemeenten en de Fietsersbond een
gebeurt nog steeds niet overal.”
campagne opgezet voor fietsverlich-
infrastructuur
besteedt
de
ting. Het is de bedoeling dat de fietser
Snel, veilig en innovatief
in 2013 nog beter zichtbaar is. Daarom
In het Jaar van de Fietser financiert de
ging afgelopen winter een speciaal
stadsregio verschillende fietsprojecten,
campagneteam langs bij zo’n 40 mid-
onder andere de snelfietsroute tussen
delbare scholen in Gelderland om voor-
Arnhem en Nijmegen, het zogeheten
lichting te geven.
Rijnwaalpad. Over dit pad fiets je in 40
Henk Driessen
minuten van Arnhem naar Nijmegen.
Meer weten over de snelfietsroute en de app?
“De route is niet alleen snel, maar ook
Kijk op www.rijnwaalpad.nl.
veilig. Het Rijnwaalpad is namelijk
9
Vanaf 2012 vervult verkeerspsycholoog Maria Kuiken de functie van rovgmakelaar voor het ROVG en haar netwerkpartners.
De rovgmakelaar Bij vragen over verkeer en gedrag verbindt de rovgmakelaar mensen met mensen en mensen met kennis. Om samen tot slimme oplossingen te komen. Op www.rovgmakelaar.nl schrijft de makelaar een blog over haar ervaringen. In deze rubriek beschrijven we een concrete casus.
Welke partijen zijn erbij betrokken? In deze casus gaat het vooral om de vragen van de verkeerskundigen, want
Hoe voorkom je onrealistische verwachtingen?
zij hebben in hun werk veel en vaak te maken met burgers, bestuur en plaatselijke en regionale bedrijven.
Wat was de analyse van de makelaar? De makelaar zag al snel dat veel gemeenten bij verkeersveiligheidsprojecten met
10
Gemeenten willen hun inwoners graag
voor een lagere snelheid en strengere
precies dezelfde vragen zitten rondom
betrekken bij het ontwikkelen van
handhaving (‘Maak er een 30 km weg
burgerbetrokkenheid. Daarom koos zij
verkeersbeleid. En omgekeerd heb-
van’). Verkeersdeskundigen weten ech-
voor een gezamenlijke bespreking met
ben inwoners meestal een uitgespro-
ter dat dergelijke ingrepen lang niet
medewerking van een strategische doe-
ken mening over verkeer en veiligheid.
altijd het gewenste resultaat hebben.
ner op dit gebied, Conradine de Reus van
Logisch dus dat zij mee willen praten
Sleutelen aan de infrastructuur is niet
ToDo2.0. Bij deze verkennende bijeen-
over het beleid. Toch verloopt de burger-
altijd de oplossing. Hoe maak je dat
komst waren aanwezig: Michelle Vink
participatie lang niet altijd soepel. Hoe
duidelijk, zonder de betrokkenheid van
(gemeente Ubbergen), Klaasje Wartena
komt dat? Voor een deel komt dat door-
burgers te frustreren?
(gemeente Oude IJsselstreek) en Monique
dat inwoners te hoge verwachtingen
de
Jong
(gemeente
Winterswijk).
hebben van bepaalde maatregelen.
De casus in vier vragen
Burgers zoeken de oplossing van een
Wat was er aan de hand?
verkeersveiligheidsprobleem heel vaak
Verkeerskundigen
in de inrichting of aanpassing van de
Winterswijk en Oude IJsselstreek vroe-
Hoewel de bijeenkomst een verkennend
infrastructuur. Ze doen suggesties voor
gen zich af hoe zij om kunnen gaan met
karakter had, namen de aanwezigen toch
het ontwerp van een weg of kruispunt
de meningen van inwoners en hoe zij
al concrete tips en tricks mee naar huis.
(‘Maak er een rotonde van’) of pleiten
teleurstelling kunnen voorkomen.
Plus de erkenning dat hun problematiek
gedeeld wordt.
Conradine leidde de sessie, droeg nieuwe kennis aan en stelde prikkelende vragen.
Michelle Vink in gesprek met Maria Kuiken
van
Ubbergen,
Hoe is het nu?
Tips en tricks Over de relatie met de burger - Stel een duidelijk kader, waarbinnen de participatie een plaats krijgt. Dat stuurt de verwachting van burgers. - Neem burgers serieus. - Faciliteer burgers om een goede bijdrage te leveren: breng structuur aan en geef informatie. - Blijf weg van belangentegenstelling en houd het doel scherp. Het gaat uiteindelijk altijd over de leefbaarheid in een wijk of gebied.
Over de relatie met het bestuur - Praat eerst uitgebreid over het probleem, en daarna pas over de oplossingen. - Maak helder wat wel kan en wat niet kan. Er is al veel bekend over de effectiviteit van verkeerstechnische en gedragstechnische oplossingen. Deze stroken niet altijd met politieke wensen.
Over de relaties binnen de gemeente - Kom als gemeente met één verhaal. Betrokkenheid van burgers bij verkeersveiligheid biedt een mooie aanleiding om een probleem integraal aan te pakken. Kijk over de grenzen van het verkeer heen en kijk ook naar onderhoud, beheer en ruimtelijke ordening.
Michelle Vink van de gemeente Ubbergen
11
merkte op: “In plaats van een serie kleinere, lokale oplossingen, is het soms beter om als gemeente een grotere, meer integrale oplossingsstrategie te ontwerpen. En inwoners moeten goede informatie krijgen over de effectiviteit en de consequenties van maatregelen. Ze moeten weten wat wel en wat niet kan. Dat laatste geldt trouwens ook voor de bestuurder!” In de eerste helft van 2013 organiseert de rovgmakelaar een bredere bijeenkomst over dit onderwerp. Alle gemeenten in Gelderland worden hiervoor uitgenodigd. Meer weten over het werk van de rovgmakelaar? Volg haar blog op www.rovgmakelaar.nl.
‘Het is belangrijk om mensen met mensen en mensen met kennis te verbinden.’
Van de lijst af oude situatie
Het ROVG publiceert regelmatig lijsten met gevaarlijke kruispunten in Gelderland. Van de tien gevaarlijkste kruispunten in de periode 2001-2005 komen er nog maar twee voor in het laatste ROVG-overzicht over de periode 2006-2010. Wegbeheerders blijken die punten dus effectief te hebben aangepakt. Een voorbeeld: de kruising Bouwheerstraat-Plantagelaan-Amersfoortsestraat in Barneveld.
12
nieuwe situatie
In 2005 werd de voorrangskruising ver-
voor is. Dat leverde gevaarlijke situaties
vangen door een rotonde. Sander de
op. De Amersfoortsestraat is namelijk
Graaf, verkeerskundige bij de gemeente
een belangrijke fietsroute naar het cen-
Gulden middenweg
Barneveld, vertelt: “Op basis van klach-
trum. Fietsers werden vaak over het
Ook buiten de bebouwde kom werkt
ten en meldingen houdt een gemeente
hoofd gezien bij het afslaan. In de peri-
Barneveld aan veiligheid. De Graaf hier-
natuurlijk ook zelf goed in de gaten
ode 2000 tot 2002 vonden er 32 ongeval-
over: “In de buitengebieden is nog veel
welke locaties verkeersonveilig zijn,
len plaats, waarvan veertien met per-
winst te behalen. Automobilisten rij-
maar het overzicht dat de ROVG uit-
soonlijk letsel.
den vaak veel te hard op smalle buiten-
geeft, heeft zeker nut. Mocht het knel-
zijn de gevolgen vaak minder groot.”
wegen waar ook fietsers gebruik van
punt nog niet bekend zijn, dan kan dat
Van kruispunt naar rotonde
maken. Enerzijds willen we het verkeer
een prima aanleiding zijn om een loca-
Om iets aan de situatie te doen, werd de
daar graag afremmen. Maar anderzijds
tie aan te pakken.”
voorrangskruising in 2005 vervangen
belemmeren we het landbouwverkeer,
door een rotonde.
bijvoorbeeld
De oude situatie
“Een rotonde zorgt voor een betere door-
Als beleidsmaker moet je kiezen voor
Het kruispunt in Barneveld was lange
stroming,” vertelt De Graaf. “Bovendien
de gulden middenweg, maar dat is niet
tijd berucht. Afslaand verkeer had
gaat de gemiddelde snelheid er flink
altijd makkelijk.”
vrijwel geen ruimte om stil te staan.
door naar beneden. Daardoor neemt
Daardoor ontstonden vaak opstoppin-
het aantal ongevallen af. In de laatste
Meer weten over de aanpak van gevaarlijke
gen. Het gevolg: automobilisten sloe-
vijf jaar is hier nog maar één ongeluk
kruispunten en wegvakken?
gen af terwijl daar eigenlijk geen ruimte
gebeurd. En als er toch iets gebeurt, dan
Kijk op www.rovg.nl.
met
verkeersdrempels.
!#@*&%?
Verkeer is mensenwerk Bij het verbeteren van verkeersveiligheid krijgt de menselijke factor steeds meer aandacht. Verkeersdeelnemers zijn immers mensen. En het zijn mensen die verkeersongevallen veroorzaken. “De weggebruiker streeft naar uitdaging en aanzien,” stelt verkeerspsycholoog Cees Wildervanck. “Hij wil snel op zijn bestemming arriveren. Verkeersveiligheid komt vaak op de tweede plaats.”Hoe kun je dit gedrag beïnvloeden? De visie van de psycholoog. Er zijn er allerlei verschillende manieren
risico’s en in jezelf zijn minstens zo
Campagnes
nog vaak ziet. Dus niet ‘te hard rijden
om verkeersgedrag te beïnvloeden. Het
belangrijk. Zelfreflectie dus. “Dat is
Ook psychologische methoden kun je
kost te veel’ maar ‘hou je aan de limiet -
is de kunst te bepalen welke instrumen-
tegenwoordig een belangrijk onder-
inzetten om mensen tot veiliger gedrag
lekker relaxed!’”
ten je wanneer inzet. Wildervanck zet
deel van de betere rijopleidingen voor
te verleiden. Wildervanck: “Dat kan bij-
een aantal aspecten op een rij:
gevorderden, zoals de cursus Jonge
voorbeeld door de voordelen van veilig
Het ROVG schenkt steeds meer aandacht aan
Automobilisten van het ROVG.”
gedrag te presenteren, in plaats van de
gedrag.
nadelen van onveilig gedrag, wat je nu
Volg ons op twitter: @ROVGelderland
Vormgeving van de infrastructuur Hoe een weg eruitziet, bepaalt heel sterk je verkeersgedrag. “Hoe breder je een weg maakt, hoe harder er gereden wordt”, zegt Wildervanck. “De weg en de omgeving moeten het gewenste gedrag van de weggebruiker oproepen. Is daar niet aan voldaan, dan helpt een bord neerzetten echt niet.”
Opleiding en handhaving Weggebruikers moeten natuurlijk de regels kennen. En hun voertuig goed onder controle hebben. De politie voert daar controle op uit. Maar inzicht in
‘Hou je aan de limiet, lekker relaxed.’
13
Hugo Vos
14
Eerste aanspreekpunt voor nabestaanden Wanneer een verkeersongeluk fataal afloopt, is de schok groot voor familieleden en vrienden van het slachtoffer. Voordat een medewerker van Slachtofferhulp in beeld is, is de politie het eerste aanspreekpunt voor de nabestaanden die met veel vragen achterblijven. Hoe is het ongeluk precies gebeurd? Waarom mogen wij het slachtoffer niet meer zien? Wanneer krijgen wij zijn spullen mee naar huis? In de regio HollandsMidden heeft de politie daarom ‘familieagenten’ aangesteld. Betrokkene van het eerste uur, Hugo
niet veel voorstellingsvermogen nodig
is nu het eerste aanspreekpunt voor
Vos, vertelt hoe het idee van de familie-
om te snappen hoe hoog de nood is van
nabestaanden.”
agent tot stand kwam: “Het ontstond
mensen die onverwacht achterblijven.
bij ons toen een collega na een dodelijk
Je wereld stort in en als je dan ook nog
Snel regelen
ongeval van een nichtje, een kind nog,
eens moet gaan shoppen bij een organi-
In de regio Hollands-Midden kun-
zelf ondervond dat de contacten met
satie om de juiste persoon aan de tele-
nen nabestaanden bij de familieagent
de politie stroef verliepen. Dat is geen
foon te krijgen... dat kan niet. Dat moe-
terecht voor informatie over de toe-
onwil, maar het is niet geregeld. Je hebt
ten we dus regelen. De familieagent
dracht van het ongeluk, de afhandeling
en een eventuele rechtszitting, maar
Midden gaan kijken naar het nieuwe
ook voor heel praktische vragen zoals
fenomeen. In Groningen zijn ook reeds
het terugkrijgen van eigendommen.
familieagenten
Hugo Vos: “Ik herinner me een motor-
Amsterdam gaat starten. In Gelderland
ongeluk met dodelijke afloop. De nabe-
is er ook interesse. Hugo Vos: “Ik zou het
staanden wilden tijdens de begrafenis
natuurlijk toejuichen als men er hier
de helm graag als persoonlijk aanden-
ook mee begint. Voor mij past het per-
ken op de kist leggen. De familieagent
fect in het dienstverleningsconcept om
heeft dat snel geregeld. Je kunt nabe-
de familieagent structureel in te bed-
staanden in zo’n geval niet zelf op zoek
den in de nationale politie.”
aangesteld
en
ook
laten gaan en de toestemming laten
Warme zakelijkheid
regelen.”
De familieagent is een neventaak, geen
Ook in Gelderland?
formele aanstelling. Hugo Vos: “In de
Hugo Vos krijgt wel eens kritische vra-
eenheid Den Haag hebben negen teams
gen of het ondersteunen van nabe-
al één of meer familieagenten. Totaal
staanden wel tot het takenpakket van
zo’n 35. Allemaal collega’s die zich vrij-
de politie behoort. Daar is hij kort over:
willig hebben aangemeld en die in de
“Je kunt daar zo lang over discussiëren
eerste periode na een ongeluk dag en
als je wilt, maar ik vind het in de eer-
nacht bereikbaar zijn. Organisatorisch
ste plaats een menselijke taak. Je kunt
hoef je daar helemaal niet veel voor
mensen niet in de kou laten staan.
overhoop te halen. De mensen regelen
Bovendien vind ik het juist prima pas-
dat zelf in overleg met hun teamchef.
sen in de politieorganisatie. We hebben
Het hoeft ook niet eens zo veel tijd te
nu een Programma Burgertevredenheid
kosten; het gaat vooral om aandacht.
met als doel het vertrouwen in en de
De belangrijkste competentie van de
tevredenheid over de politie te vergro-
familieagent is empathisch vermogen.
ten. Daar sluit de familieagent hele-
Maar ook weer niet te veel. Je moet ook
maal op aan. Je scoort veel vertrou-
professionele afstand kunnen houden.
wen en waardering wanneer je er bent
Wij noemen dat ‘warme zakelijkheid’.
voor mensen op hun kwetsbaarste
Je moet het contact op tijd weer afbou-
momenten.”
wen. Het gaat vooral om die allereerste fase. Daarna komen Slachtofferhulp en
Ook in Gelderland interesse Inmiddels zijn politiemensen uit zeven verschillende
regio’s
in
Hollands-
andere instanties in beeld.”
‘De belangrijkste competentie van de familieagent is empathisch vermogen. Maar ook weer niet te veel. Je moet ook professionele afstand kunnen houden.’
15
Wat heb jij met verkeer? In elke editie van (K)ijkpunt vragen wij een bekende Gelderlander naar persoonlijke ervaringen en belevenissen in het verkeer. Harm in het kort Harm Edens studeerde Nederlandse Taal- en Letterkunde en Theaterwetenschap. Daarna schreef hij 23 jaar comedyseries, waaronder ‘In de Vlaamsche Pot’, ‘Het Zonnetje in Huis’, ‘Sam Sam’ en ‘De Silvia Millecam Show’. Vervolgens is Harm steeds actiever geworden als presentator. Onder andere van
autorijder weet ik inmiddels beter. Zeker
keer totaal niet opschiet. De agent die mij
in de vallende avond en bij regen vallen
aanhield, begreep dat gelukkig ook wel. Je
fietsers compleet weg als ze geen licht
moet het verkeer een beetje flexibel zien,
hebben. Zegt het voort! Nou vooruit, nog
vind ik.”
een derde ergernis dan. Rechts inhalen
en toe niet zeker. Hier wordt nog geremd
schijnt nu volkomen normaal te worden.
voor zebrapaden. Dat is een goede zaak.“
Wat is je grootste ergernis in het verkeer?
Een agressie die je soms ziet... voor ieder
“Er zijn twee dingen waar ik me compleet
eens normaal! Zulke chauffeurs werp ik
‘10xBeter’, ‘On Air’ en verschillende programma’s bij
aan erger. In de eerste plaats zijn er men-
meestal kushandjes toe. Krijg je leuke
2013 is het Jaar van de Fietser. Wat vind jij van de fietsmogelijkheden in Gelderland?
Omroep Gelderland zoals ‘Gelderse Koppen’ en Het
sen die gewoon heel slecht rijden. Ik heb
reacties van.
“De fietspaden in Gelderland zijn prima.
Vierdaagse Journaal. Harm woont in Zutphen.
wel eens meegemaakt dat een auto op de
het satirische tv-programma ‘Dit was het nieuws’,
16
moet ik op tijd zijn, ook als het net die
stukje asfalt moet geknokt worden. Doe
Daar kan ik enorm van genieten. Dat
Is het verkeer in Gelderland anders dan elders?
systeem met fietsknooppunten is ook
was gaan staan omdat ze van bestuurder
Zit je veel in het verkeer en hoe reis je meestal?
wilden wisselen. Die begrijpen helemaal
“Hier in de Achterhoek heb je dames die
en je wordt nog eens uitgedaagd om een
niet hoe gevaarlijk dat is. Ik kon er nog
bij het aanschaffen van een auto tegen
rondje extra te doen. Die elektrische fiet-
“Ik ben een echte autorijder. Het open-
maar net langs. Op twee wielen geloof
de garage zeggen: ‘zet hem maar in de 2,
sen voor mensen op leeftijd vind ik een
baar vervoer is op geen enkele manier
ik... Of mensen die zo maar plompverlo-
dan hoef ik nooit meer te schakelen’. Dat
prima uitvinding om de mobiliteit hoog
aan te sluiten op mijn chaotische agenda.
ren inhalen. Ik kijk altijd heel ver voor-
schiet niet op. Boerenvoertuigen ook
te houden. Dat geneuzel over het gevaar
Behalve in Amsterdam. Daar neem ik graag
uit om ongelukken te voorkomen. En
niet. Maar ach, dan moet je hier maar
van die dingen vind ik maar onzin. Volg
de tram. Of de trein als ik een afspraak kan
een tweede ergernis zijn fietsers zonder
niet gaan wonen. Zutphen is gewoon ver-
eerst een cursus. En als je keihard blijft
regelen op een station. Dat is prima. Maar
licht. Vroeger vond ik mijn ouders maar
rukkelijk slecht bereikbaar. Het verkeer
gaan op zo’n ding als je al op leeftijd bent,
verder rijd ik vooral in de auto. Een enkele
overbezorgd wanneer ze vonden dat ik
is hier soms wat beschaafder dan in het
dan ben je blijkbaar een avontuurlijke
keer met een chauffeur. Bijvoorbeeld als ik
een lichte jas aan moest op de fiets. Als
westen. In Den Haag ben ik m’n leven af
bejaarde.“
Harm en verkeer
derde baan net na de Schipholtunnel stil
fantastisch. Je hebt geen kaarten nodig
lange dagen moet maken.”
Wat voor type verkeersdeelnemer ben je? “Ik rijd niet zachtjes, zal ik maar zeggen. Ik sta dus niet vaak achteraan in de file. Of juist wel... hoe zit dat eigenlijk? Laatst moest ik ergens in het noorden van Friesland zijn en daar stond een hele cameraploeg op mij te wachten. Dan
Colofon (K)ijkpunt is een uitgave van ROVG. Hoofdredactie Teksten en eindredactie Ontwerp en opmaak Fotografie Druk
Berry van Houten Tekstschrijvers.nl BV Puntwee Visuele communicatie VVB foto Rikken Print
Regionaal Orgaan Verkeersveiligheid Gelderland Eusebiusplein 1A, Arnhem Postbus 9090, 6800 GX Arnhem Telefoon: 026 - 359 9840 Fax: 026 - 359 8208 E-mail: rovg@gelderland.nl www.rovg.nl