“In Middelsee ruik je nog steeds de zee”

Wonen in wat eigenlijk water is: wij Hollanders draaien onze hand er niet voor om. Middelsee belooft al met al een kunststukje en een ultiem voorbeeld waarin de transformatie van agrarische grond naar een nieuw stukje stad gerealiseerd wordt. Van alle gemakken voorzien, want de voorzieningen zijn straks ruim voorhanden. Met sowieso één, maar waarschijnlijk twee IKC’s, een supermarkt, verschillende winkels, horeca en zelfs een haven en een park. In beginsel niet zo weelderig als het Vossepark in de gelijknamige Leeuwarder buurt, maar wel een stukje groter. En een naam is er ook al: het Redbadpark.

De eerste paal voor het nieuwe IKC van PCBO Leeuwarden, met de kinderopvang derhalve onder hetzelfde dak, ging deze zomer in de grond. Al in september 2019 werd de oplevering van een manege gevierd, waarmee het stadsdeel feitelijk ook de eerste bewoners kreeg. In het zuidwesten van Middelsee wordt nog een gloednieuw sportpark aangelegd, met ruimte voor zes voetbalvelden en in ieder geval één sporthal. Ook komen er in ieder geval nog een sport/speelvoorziening, een apotheek en een huisartsenpraktijk.

De eerste fase bestaat uit zo’n 750 woningen die in twee buurten van Middelsee - Havenstêd en Wetterstêd - worden gebouwd. Het heiwerk startte in december 2020, de oplevering van 44 opvallende woonspods in Havenstêd was in mei 2022. En als de voortekenen niet bedriegen, zal het nieuwe stadsdeel zeer in trek zijn. De 44 woningen werden namelijk in een mum van tijd verkocht. De woningen hebben een kleine voortuin en geen achtertuin, omdat ze rug-aanrug liggen. Vastgoedontwikkelaar Zwanenburg noemt deze kavels daarom ook wel woonspods. Ze zijn staan naast twee opvallende gebouwen die veel gelijkenis hebben met de traditionele scheepsloodsen waar twaalf loodswoningen zijn ondergebracht. ‘Opgeknapt industrieel erfgoed met alle voordelen van nieuwbouw’, leest de brochuretekst.

Havenstêd herbergt ook het imposante Huis aan de Haven van ontwikkelaar MWPO: met 91 luxe appartementen, waarvan het merendeel ook al is verkocht. Het is een blikvanger die aan drie zijden wordt omringd door water. Aan de kade op de punt van het gebouw komen winkeltjes en

terrasjes. In het penthouse van bijna 1,3 miljoen euro is al voldoende belangstelling getoond.

“Er is al heel wat werk verzet”, stelt Fokko de Vegt, de projectdirecteur De Zuidlanden/Middelsee namens de gemeente Leeuwarden. ,,Langzaam worden de contouren zichtbaar en wordt de ontwikkeling verder naar het zuiden duidelijker.” We zitten in Docks, de tijdelijke horeca aan de Redbadwei 14 die behalve goeie koffie en smakelijke Hotdocks (natuurlijk!) ook als informatiepunt dient. Naast Docks staat een uitkijktoren. Die biedt een heldere blik over het gebied dat behoudens de al bewoonde kavels nu nog vooral grond en machines herbergt. Docks is een belangrijke plek. Het is een ontmoetingsruimte voor hen die als eersten hun intrek in Middelsee namen; een verbindingsspot die in de zomer ondanks alle bouwdrukte toch de allure had van een beachclub. Met een zandbed en strandstoelen. Nu het kouder wordt, zijn er ook winterse bierproeverijen en spelletjesavonden. Mens-erger-je-nieten en Risk. De kast naast de infobrochures en makelaarsflyers staat er vol mee. Middelsee wordt een leefwijk. En waarom dat aspect niet meteen laten zien?

Met het oostelijk gelegen De Zuidlanden kreeg Leeuwarden er meerdere buurtschappen voor met name (jonge) gezinnen bij. Middelsee wordt in de eerste plaats een ministad. Onderdeel daarvan is de wijk De Fellingen. “Met de nadruk op sociale cohesie”, zegt Annika Wedzinga, die als projectmanager gebiedsontwikkeling het bouwproces van De Fellingen begeleidt. Deze buurt, één van de zes binnen het nieuwe stadsdeel, telt naar verloop van tijd ongeveer 650 woningen. “Het moet een mooie, levendige buurt worden die geschikt is voor verschillende doelgroepen en aanzienlijk groen blijft.”

De Fellingen wil in veel opzichten een best practice worden. “Maar we kijken natuurlijk ook naar andere landelijke succesvolle trends en innovaties. Liever een slimme volger, dan per se een trendsetter.” Een van de voornemens is bijvoorbeeld om de buurt zo autoluw mogelijk in te richten. Geen parkeerplaatsen in de straat, maar meerdere hubs aan de rand van deze buurt. Met laadpalen en elektrische huurfietsen en -scooters. Het is ook de plek waar een afleverpunt voor de online-bestellingen komt. Zodat de pakketbezorgers zo weinig mogelijk de buurt in hoeven te rijden. “Het bezitten van een auto is minder belangrijk geworden. Dat is zo’n trend waar je je ogen niet voor moet sluiten en waar je als gemeente op moet anticiperen.” De Fellingen wordt een buurt waar kinderen veilig op straat kunnen spelen. Een ruim opgezette en groene wijk met betaalbare, compacte woningen die op compacte kavels komen.

De tender die de gemeente Leeuwarden kortgeleden presenteerde aan de hand van een marktconsultatie, mikt met De Fellingen op een buurt met verschillende woningtypes. De sociale of maatschappelijke cohesie, zoals

Wedzinga verwoordt, moet worden bereikt dankzij voldoende starterswoningen in de sociale- en middenhuurklasse en betaalbare starterswoningen. In het vroege voorjaar van 2024, volgens planning, start deze bouwklus. De eerste van de drie tenders van elk ongeveer 215 woningen wordt naar verwachting begin 2023 geopend. Het bestemmingsplan, dat na de openbare presentatie en de daaropvolgende zienswijzen aan de gemeenteraad wordt voorgelegd, voorziet in deze fase onder meer ook in de realisatie van een tweede IKC, een gezondheidscentrum en een middelbare school.

Het enthousiasme waarmee Wedzinga en De Vegt over alle plannen praten, is evident. ,,We moeten leren van ons stedenbouwkundig gedachtegoed”, zegt De Vegt. In oppervlakte is Middelsee te vergelijken met Camminghaburen, een Leeuwarder wijk die zich einde jaren zeventig na bijna twee decennia ontwikkelde tot een buurt met meer dan 11.000 bewoners. Camminghaburen werd een zogenaamde bloemkoolwijk, waarbij de woningen in groepjes aan een pleintje of een doodlopende straat met elkaar zijn verbonden. Van boven af bekeken zijn het - met enige fantasie - net bloemkoolroosjes. ,,Maar die typische jaren-tachtighandtekening zetten we dit keer dus niet. In Middelsee kiezen we voor de opzet met kenmerken van Friese stadjes. In Wetterstêd zie je dat terug in de stedelijke woonblokken en aan een stadsgracht met kades, pleinen, spannende doorkijkjes en een bomenrijke singel. Ook komen hier intensieve bouwblokken, maar meer in de vorm van grondgebonden woningen.” Middelsee zal uiteindelijk naar schatting 6.000 bewoners hebben. Bijna de helft dus van het even grote Camminghaburen. Het zegt veel over de beschikbare persoonlijke leefruimte die het wonen én leven in de voormalige zeearm aantrekkelijk moeten maken.

Op deze gedachte sluit het principe van natuurinclusief bouwen eigenlijk naadloos aan: om de biodiversiteit te verbeteren worden de woningen zo duurzaam mogelijk gebouwd. Met genoeg ruimte voor de opvangmogelijkheden van extra regenwater - voor hergebruik bij onder andere het besproeien van de tuin of het wassen van de auto - en de aanleg van schuil- en nestkastjes voor mussen en vleermuizen. ‘Een groene omgeving is vaak een fijne leefomgeving’, vat de tekst op de website dit uitgangspunt samen.

Fokko de Vegt: “En weet je wat grappig is? Als je hier rondloopt, ruik je nog steeds de zee.” De Middelsee mag dan verdwenen zijn, de herinnering aan het verleden wordt de komende jaren tastbaarder dan ooit.