Gele Rijdersplein, Arnhem

GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM INTEGRAAL ONTWERP VOOR HET GELE RIJDERSPLEIN IN HET CENTRUM VAN ARNHEM RIEN STREEFKERK

2

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM INTEGRAAL ONTWERP VOOR HET GELE RIJDERSPLEIN IN HET CENTRUM VAN ARNHEM DEFINITIEF ONTWERP 11 FEBRUARI 2016 RIEN STREEFKERK

3

4

COLOFON Auteur: Rien Streefkerk Illustraties en foto’s: Rien Streefkerk Klas: T3T Begeleidende docenten:

Jolie Kusters Ard Middeldorp Ben Ter Mull Lilian van Oosterhoudt Freek Rurup Hans Smolenaers Frans van der Steen Opdracht: Strategisch ramen en begroten Opleiding Tuin- & Landschapsinrichting Major Tuinarchitectuur Hogeschool Van Hall Larenstein Opdrachtgever: gemeente Arnhem

Contactpersonen opdrachtgever: Gijs Frencken, (stedenbouwkundige, gemeente Arnhem) Anneke Belksma, (landschapsontwerper, gemeente Arnhem) Datum: Februari 2016

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

5

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

INHOUD 1.

INLEIDING 6

Aanleiding en context opgave

De opgave Ligging 2.

INVENTARISATIE EN ANALYSE

Omliggende pleinen Groenstructuur Historie

Kijkje op het plein AKU-fontein

Spelers in het blok

8

3.

ONTWIKKELINGSSTRATEGIE 16

Visie Concept 4.

PLANKAART 18

Plankaart met toelichting Visualisatie Planlagen 5.

UITWERKING 22

Bestrating Bloemborders

Afwatering

Bouwkundige elementen

Verlichting Kunst

Beplanting BRONNENLIJST BIJLAGE I PLANKAART

VOORWOORD Met de realisatie van het nieuwe station in Arnhem en de aanpassingen van de binnenstad, wordt Arnhem steeds meer omgevormd met een eigentijdse en repeterend karakter.

De gebiedsvisie van de stad bevat een groot scala aan binnenstedelijke projecten waarin nieuwe infrastructuur, openbare ruimte, vastgoedontwikkelingen en voorzieningen een plaats krijgen. Het herinrichten van het Gele Rijdersplein, wat een belangrijke en cultuurrijke openbare ruimte van Arnhem is, vraagt om een groot zorg voor aandacht en respect.

Vanuit hogeschool Van Hall Larenstein heb ik, Rien Streefkerk, student aan net genoemde hogeschool, de opdracht gekregen voor het aansprekende project. In de afgelopen periode heb ik hier met veel enthousiasme, creativiteit en nieuwsgierigheid aan gewerkt. Het document dat u nu in uw handen heeft is hiervan het resultaat.

De indeling en thematische insteek komt voort uit de wens van de gemeente Arnhem om het plein een betere gebruiks- en belevingswaarde aan toe te voegen in combinatie met een groene buitenruimte. Het door mij beoogde eindresultaat is de realisatie van een comfortabel, levendig en sociaal plein waarop het verblijf op een herkenbare en uitnodigende wijze zijn geĂŻntegreerd. Bij het tot stand komen van dit document ben ik mijn dank verschuldigd aan allen die enige inbreng hebben gehad met betrekking tot het eindresultaat.

Persoonlijk wil ik noemen; Jolie Kusters, Ard Middeldorp, Ben Ter Mull, Lilian van Oosterhoudt, Freek Rurup, Hans Smolenaers en Frans van der Steen.

Velp, 11 februari 2016 Rien Streefkerk

6

Aanleiding en context van de opgave Het Gele Rijdersplein ligt op een prominente plek in de binnenstad van Arnhem. Het plein kent in de huidige situatie en vorm weinig erkenning en waardering. Veel panden rondom het plein staan leeg en het plein zelf heeft ook weinig verblijfskwaliteit. Plannen voor verbetering van het plein vormen al gedurende tijd een onderwerp van discussie.

In 2005 heeft het plein al een flinke opknapbeurt ondergaan, maar dit is onvoldoende gebleken voor een structurele indeling van het plein. Om het plein de gewenste kwaliteitsverbetering te geven heeft de gemeente Arnhem in 2010 een gebiedsvisie opgesteld (Gebiedsvisie Gele Rijders Plein versie 2.3, gemeente Arnhem, december 2010). Deze gebiedsvisie heeft tot op heden nog niet geleid tot een vastgestelde uitvoeringsgerichte plannen voor het Gele Rijdersplein. Verschillende initiatiefnemers hebben uiteenlopende planvoorstellen voor het desbetreffende plein gemaakt. Het wel of niet inpassen van de aanwezige AKU-fontein vormt een belangrijk onderdeel van de discussie over het plein. Het gehele ensmeble van de AKUfontein (fontein, kunstwerk en paviljoen) is een gemeentelijk monument en is ook opgedragen als rijksmonument. De modernistische kenmerken uit de wederopbouwperiode worden erkend als waardevol in het algemeen belang van de gemeente Arnhem. Naast de verschijningsvorm is ook de sociaal-economische betekenis van het monument belangrijk. De AKU (de Arnhemse Kunstzijdefabriek, het tegenwoordige AKZO-NOBEL) schonk de fontein in 1961 ter gelegenheid van haar vijftigjarig bestaan en bood het object aan de Arnhemse bevolking aan.

Zoals elke stad bevind ook Arnhem zich in een continu proces van ontwikkeling en transformatie.

Vanaf de jaren 90 is een grootschalige herinrichting van een groot deel van de openbare ruimte van het winkelgebied uitgevoerd. Deze wordt gekenmerkt door een samenhangende, sobere en hoogwaardige materialisering en detaillering van natuursteen, baksteen en hoogwaardige betonproducten. Ook belangrijke pleinen en plekken zoals het Kerkplein, de Jansplaats, het Jansplein, de Korenmarkt en het Willemsplein zijn heringericht. De bouw van het nieuwe station, inclusief de buitenruimte heeft haar voltooiing genaderd.

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

De, in 2012 door de gemeente opgestelde, omtwerp-structuurvisie biedt voor de stad een strategisch kader voor ruimtelijke strategische insteken voor de planning op stedelijk niveau voor op langere termijn. In de structuur is gekozen voor een koers die voortbouwt op de bestaande karakteristieken en diversiteit van de stad. Het ruimtelijke ontwikkelingsperspectief is daarbij uitgewerkt in een aantal thema;s die voor de stad belangrijke handvatten vormen voor de toekomst; cultuurhistorie, groen-blauw raamwerk, mobiliteit, energie, hitte, wonen, economie, ondergrond en hoogbouw.

Naast cultuurhistorie zijn vooral ook de ambities voor de thema’s groen-blauw raamwerk, mobiliteit en hitte relevant voor de toekomstige inrichting van het Gele Rijders Plein m.b.t.: - Waterberging bij piekbuien. De nieuwe SintJansbeek kan hier mogelijk betekenis voor krijgen.

- Versterking van fiets en openbaar vervoer met een inzet op de realisatie van snelfietsroutes.

Naast de bushaltes op het Willemsplein is het Gele Rijdersplein een belangrijk punt in de bestaande en te verbeteren fietsstructuur. Het is daarbij een zeer geschikte locatie als fietsparkeerplaats voor bezoekers van de binnenstad.

- Steden als Arnhem hebben zogenaamde ‘hitte-eilanden’. Er blijkt sprake van een temperatuurverschil van maximaal 7 °C tussen de temperatuur binnen en buiten de stad. In essentie wordt dit effect veroorzaakt doordat steden veel warmte vasthouden, moeilijker afkoelen en zelf veel warmte produceren. De stad legt de lat hoog door te streven naar een klimaatbestendige stad onder alle weersomstandigheden. Voor nu en in de toekomst wordt tenminste gestreefd naar prettig toeven binnen- en buitenshuis en het vermijden van ongewenste gezondheidsrisico’s. Dit kan o.a. door kansen te benutten tot het meer vergroenen van stedelijke gebieden (onder andere pleinen en binnenterreinen) met bomen en verticaal groen.

De opgave De actuele behoefte naar een veel aantrekkelijkere en betekenisvollere inrichting voor het Gele Rijdersplein in relatie met de opkomende vraagstukken in de huidige situatie in Nederland omtrent waterberging, versterking (fiets-)routes en stadshitte en de ontwikkelingen in en rondom het centrum van Arnhem, vormen gezamenlijk de aanleiding om prikkelende, concrete en

uiteenlopende ontwerpvoorstellen te maken voor deze belangrijke plek in Arnhem. Deze ontwerpvoorstellen kunnen worden gebruikt als inspiratie voor het vervolgproces om te komen tot een daadwerkelijke uitvoeringmensgericht ontwerpvoorstel voor het Gele Rijdersplein in Arnhem.

Het opstellen van een herinrichtingsplan voor het Gele Rijdersplein in Arnhem geldt als actueel project in het centrum van Arnhem. Deze plek heef de potentie om middels een herinrichting te transformeren tot een bijzondere groene buitenruimte in het centrum van Arnhem. Het ontwerpvoorstel dient te voorzien in een sterke verbetering van de gebruiks- en belevingswaarde.

Ligging Het Gele Rijdersplein is gelegen in de hoofdstad van Gelderland, Arnhem. De oude hanzestad, die ruim 150.000 inwoners heeft, is gelegen aan de Rijn en aan de rand van de Veluwezoom en is de schakel tussen die grote natuurgebied en rivierengebied met de Rijn. De stad is heeft verschillende wijken, die ieder haar eigen kenmerken en bouwstijlen hebben.

De bruisende stad Arnhem heeft veel te bieden voor jong en oud. Winkelen door de binnenstad en het Modekwartier, uitgaan op de Korenmarkt of langs de Rijn of de grote diversiteit aan stadsparken en de natuur van de Veluwezoom. Arnhem staat ook bekend om het creatieve evenement het Fashion Festival Arnhem. Arnhem heeft veel te bieden op het gebied van kunst en cultuur. Zo bevat de stad het Museum voor Moderne Kunst Arnhem, Nederlands Openluchtmuseum, Park Sonsbeek, Koninklijke Burgers’ zoo, Nationaal Park De Hoge Veluwe met daar in het Kroller Muller Museum.

Daarnaast staat Arnhem ook bekend om het bekende Modekwartier, de kunstacademie, Slag om Arnhem, het Gelredome en dergelijke.

‘Arnhem is groen, is creatief en ademt cultuur!’

Ruimtelijke kwaliteit van de huidige situatie Het Gele Rijders Plein is als stadsplein niet geslaagd. Het werd destijds dan ook niet ontworpen als plein maar als parkeerplaats. Een goed functionerende openbare ruimte nodigt uit tot een diversiteit aan gebruik, is levendig, heeft een prettige uitstraling en goede verblijfskwaliteit.

In het bijzonder voor een stadsplein geldt daar bovenop dat het bij voorkeur een herkenbare identiteit heeft, een samenhangend beeld geeft, bijzondere gebouwen en functies herbergt en een min of meer besloten karakter heeft.

Te weinig van de kenmerken van een goed plein gaan op voor het Gele Rijders Plein. In de huidige vorm biedt het plein weinig sfeer en activiteit, heeft het een matige uitstraling , een onduidelijke identiteit en functioneel profiel, is het gefragmenteerd van opzet, herbergt geen bijzondere gebouwen en functies en heeft door de opening aan de westkant en de te grote maat en schaal geen besloten karakter. Al met al is het daarmee beter te typeren als een lege ruimte dan als een plein.

De recente herinrichting van het Gele Rijders Plein heeft de verblijfskwaliteit en de samenhang op het plein sterk verbeterd en het opheffen van publiek parkeren heeft rust en ruimte gebracht. Toch heeft dit niet geleid tot een structurele opwaardering van het Gele Rijders Plein.

Er zijn echter ook kwaliteiten van het plein te noemen. De vijf grote platanen op het plein zijn heel bijzonder en geven het oostelijk deel van het plein een groen karakter. In het centrum zijn bomen van een dergelijk formaat zeldzaam. Een andere sterk punt is de historische gelaagdheid van de pleinwanden. Er is een variatie aan wederopbouwstijlen te vinden, maar met name aan de zuidwand ook gebouwen van voor de oorlog. Ten slotte moet de AKU-fontein genoemd worden die het plein met name in de zomer enige identiteit geeft.

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

7

(4)

(1)

Modekwartier in de wijk Klarendal (4) Solitaire bomen openbaar Solitaire bomen prive Rijen en lanen centrum

Legend

Rijen en lanen

TYPELANDGEBRUIK

Gras vlakken (singel) grasland

(3)

Spoor lichaam spoorbaanlichaam

0

(2) De ligging van het Gele Rijdersplein in Arnhem

Vernieuwde station van Arnhem (1)

75

150

300 Meters

±

John Frostbrug was in september 1944 een stap te ver (2)

Nationaal Park De Hoge Veluwe, met Kroller Muller

Rijnkade met horecagelegenheiden (3)

8

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

(7) (2)

(1)

(3)

(6) Solitaire bomen openbaar

Solitaire bomen openbaar

(4)

Solitaire bomen prive

Solitaire bomen prive

(5)

Rijen en lanen centrum

Rijen en lanen centrum

Legend

Legend

Rijen en lanen

Gras vlakken (singel) grasland

Gras vlakken (singel) grasland

spoorbaanlichaam

Spoor lichaam spoorbaanlichaam

0

De omliggende pleinen van Arnhem Omliggende pleinen Het Gele Rijdersplein is niet het enige plein in de binnenstas van Arnhem, op de bovenstaande kaart zijn de andere plein te vinden die in het centrum van Arnhem zijn. De pleinen die belangrijk zijn in Arnhem is de Korenmarkt (1), St. Jansplein (2), Bartokpark (3), Kerkplein (4), de Markt (5), St, Catharinaplaats (6) en Velperplein (7). Deze pleinen hebben verschillende functies zoals; parkeren, horeca en evenementen. De Korenmarkt is de uitgaansgelegenheid van Arnhem. St Jansplein heeft midden op het plein de Koepelkerk en aan de randen diverse horecagelegenheden. Het kerkplein is een groot leeg plein wat gebruikt wordt door de wekelijkse versmarkt, Koningsdag en andere grote evenementen in de stad. De

Markt, St, Catharinaplaats en de huidige indeling van het Gele Rijdersplein worden ingevuld met parkeren. Het Bartokpark, wat gelegen is bij Roset, heeft een groot speelobject en beplanting. Deze beplanting is een knipoog naar de achtertuin van Arnhem, de Veluwe. Echter is de invulling van het Bartokpark wel voor tijdelijke aard, en zal in de toekomst weer verdwijnen. Als laatste is de singel nog een belangrijke spil in de binnenstad van Arnhem, naast de scheiding tussen de binnenstad en de aanliggende wijken, geeft de singel een grote groene zone aan. De singel die voorheen slechts tot het station liep, is doorgetrokken ten zuiden naar de Rijn. Bij deze herinrichting van het stukje singel is gebruik gemaakt van de rode dikformaat straatstenen, in combinatie met antraciet

75

150

Rijen en lanen

TYPELANDGEBRUIK

TYPELANDGEBRUIK

0

300 Meters

Âą

Groenkaart in combinatie van de omliggende pleinen

kleurige betonbanden. Deze materialen is een terugkomende keuze in de binnenstad van Arnhem, en zorgen voor een estetische samenhang.

Groen Als de openbaar groenkaart onder de omliggende plein wordt geschoven is er opvallend weinig groen te vinden op deze pleinen en in de rest van de binnenstad. De grote groene slinger in de binnenstad van Arnhem is de voormalige singel.

Deze groene singel bestaat uit gazon in combinatie met heesters en hagen. De pleinen bevatten slechts enkele bomen, op het Bartokpark na, deze is beplant met beplanting van de Veluwe. Een korte conclusie, het Gele Rijdersplein mag vergroent worden!

Solitaire bomen openbaar Solitaire bomen prive Rijen en lanen centrum

Legend

Rijen en lanen

TYPELANDGEBRUIK

Gras vlakken (singel) grasland spoorbaanlichaam

0

75

150

300 Meters

75

150

300 Mete

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

9

Korenmarkt

Bartokpark

Kerkplein

Jansplein

St. Catharinaplaats

10

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

Historie De geschiedenis van het Gele Rijdersplein is uitgebreid, en gaat terug 700 voor Christus. In deze periode liep er de Sint Jansbeek, ook over het Gele Rijdersplein. Deze beek stroomde door de hele binnenstad.

Maar met de komst van de vestingwal is deze verdwenen. De vestingwal beschermde de stad tegen de vijanden. Op de plek waar het Gele Rijdersplein gelegen is, stond een toren van de stadsmuur. Laten, net voor

1800 werd de rijdende artillerie, genaamd de Gele Rijders, opgericht. In de eerste helft van de 19de eeuw wordt de Willemskazerne gebouwd.

Deze kazerne is de thuisbasis voor de artillerie en beschikt over een manege. Helaas wordt het gebouw zwaar beschadigd in de Tweede Wereldoorlog en wordt gesloopt. In 1870 wordt de Hogere Beroeps School gebouwd, die echter in 1959 weer met de grond gelijk wordt gemaakt.

In 1911 wordt de ENKA (Eerste Nederlandse Kunstzijdefabriek Arnhem)

1800

1793

gebouwd. Deze fabriek zorgt voor veel werkgelegenheid in de stad en omtrek. Deze fabriek geeft de stad in 1961, ter ere van haar 50-jarige bestaan, de AKU-fontein met bijhorende paviljoen cadeau.

1900

1836

1870

2000

1911

1940-1945

1961

1793

1870

1944

1836

1911

1961

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

11

Standbeeld van een Gele Rijder

De AKU-fontein

Paviljoen van de AKU-fontein

Informatiezuil over de Willemskazerne

De bewaakte fietsenstalling

Grote platanen op het plein

WC-gelegenheid

De bewaakte fietsenstalling

Over het hele plein staan fietsen

12

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

Kunstwerk van Tajiri

Huidige situatie fontein

Fontein bij de opening in 1961

Vitrines die vroeger aanwezig waren

Fontein in volle glorie, in de jaren ‘70

13

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

Krantenartikel Arnhemse Koerier, 11 juni 2014 (Bron: Gelders Archief)

AKU fontein De AKU-fontein kent een rijke geschiedenis en een betekenis. De fontein is ontworpen in 1960-1961 als symbool voor de wederopbouw. Het is geschonken door de Algemene Kunstzijde Unie ter gelegenheid van het 50jarige bestaan van het bedrijf. Dit bedrijf is het tegenwoordige AKZO-NOBEL. De fontein was een geschenk voor alle inwoners inde stad Arnhem.

Rijdersplein te plaatsen. Het ontwerp van de fontein is gemaakt door de heer Henk Brouwer. De heer Henk Brouwer was een architect en oprichter van het Arnhemse architectenbureau Brouwer en Deurvorst.

Henk Brouwer had een kenmerkende werkwijze. Zo vroeg hij in een vroeg stadium altijd een beeldend kunstenaar om te gaan samenwerken. Hierdoor werden architectuur en kunst ĂŠĂŠn. Dit is ook terug te zien bij de AKU fontein.

De AKU fontein is tactisch geplaatst op het Gele Rijdersplein. Zo wilde de ontwerpers het object op een opvallend punt plaatsen. Daarnaast ontstond na de sloop van het schoolgebouw een leegte die moest worden opgevuld. Daardoor werd gekozen de AKU fontein op het Gele

Het AKU fontein bestaat uit een rechthoekige vijver met een waterspel gevormd door een aantal fonteinen en een verticaal element. Dit verticale element is de colom die zich achter het kunstwerk bevindt. Het kunstwerk is vervaardig door de beeldhouder Tajiri. Achter de vijver

Open brief aan raad van Bestuur van Volkshuisvesting Anrhem, 7 november 2014 (Bron: Gelders Archief) bevindt zich een verhoogd terras, waarvan gedeeltelijk overdekt.

Het overdekte deel doet lijken op parasols op een stalen voet. Dit overdekte terras diende als visuele scheiding tussen de beide pleinen.

In de loop van de jaren is de fontein onderhevig aan vele meningen. Zo is een grote groep voor het verwijderen van de fontein. Echter hebben veel bewoners in de stad een goede band met de fontein en zien deze graag behouden blijven. De huidige staat van de fontein is echter minder goed. De vijver en het terras is onderhevig aan verwaarlozing en ziet er daardoor niet meer aantrekkelijk uit om bij in de buurt te zijn.

14

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

Wonen

Onderste laag horeca met daarboven wonen

Onderste laag werken met daarboven wonen

Onderste laag werken met daarboven wonen (met ongeveer 25% leegstaand)

Horeca

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

15

Restaurants zijn gevestigd aan het plein

Groot restaurant keten Stan&Co is ook gevestigd aan het plein

Oud ING gebouw wordt omgebouwd tot apartementen

Het plein heeft veel te maken met leegstaand

Ook modewinkeltjes zitten het Gele Rijdersplein

Kleine bedrijfjes gevestigd aan het plein

16

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

1. Verbinding optimaliseren

3. Plein vergroenen

2. Stads eigen maken

4. Paviljoen in ere herstellen

1. Verbinding optimaliseren Het Gele Rijdersplein is een belangrijke spil in het fietswegen net van Arnhem. Het plein, wat gelegen is het busknooppunt Willemsplein, staat in verbinding met Velperplein en het station. De verbindingen die over het plein liggen worden gewaarborgd en geoptimaliseerd.

2. Stads eigen maken Het Gele Rijdersplein zal een eigen identiteit krijgen. Een herkenbare plek die eigen is, en afwijkt van de andere pleinen. Op dit plein zal ook een verwijzingen naar de stad worden gemaakt, dit kan door middel van historie, huidig gebruik of dergelijk.

3. Plein vergroenen Stadshitte zijn opkomende problemen in grote Nederlandse steden en is ook een aandachtspunt voor de stad Arnhem. Door het plein te vergroenen wordt veel warmte opgenomen en een koele plek gecreĂŤerd.

4. Paviljoen in ere herstellen De huidige situatie van het paviljoen is in vervallen staat. De muurtjes rondom het paviljoen missen enkele stenen, de fontein werkt niet meer en de voorheen aanwezige vitrines zijn niet meer aanwezig onder het paviljoen. Het paviljoen en fontein zal in ere hersteld worden.

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

17

Concept Op het plein bevindt zich een monument van uit de wederopbouw periode. Dit monument is de AKU-fontein met bijhorend paviljoen. Deze twee elementen zijn geschonken door de AKU, wat staat voor Algemene Kunstzijde Unie. De AKU, wat later veranderde in ENKA, Eerst Nederlandse Kunstzijde Fabriek Arnhem, was een belangrijke werkgever voor vele duizenden mensen in de stad.

De fabriek maakte kunstzijde, wat weer gebruikt werd voor de kleding productie in de stad. Arnhem is niet voor niks ‘De Modestad van Nederland’.

De modeacademie, het modekwartier en vele kledingkunstenaars zijn hier gevestigd of hebben hier hun wortels voor hun glansrijke carrière liggen.

De fontein en paviljoen zijn geschonken in 1961 vanwege het 50-jarige bestaan van de fabriek, wat destijds, Nederland. Het paviljoen is een vervallen staat en zal in ere hersteld worden en met de voormalig aanwezige vitrines die dienen als ‘de etalage’ van Arnhem.

Zijde, die in de fabriek vervaardigd werd, is er in vele soorten, zoals; tafzijde, damastzijde, samit, kripzijde en dergelijke. Door verschillende weeftechnieken ontstaan er diverse soorten zijde. Zijde bestaat uit lengte- en breedtedraden.

De breedtedraden zijn de kettingdraden en de lengtedraden zijn de inslagdraden. Door deze twee draden te weven ontstaat er zijde.

Weefmachines in de voormalige fabriek

De ENKA fabriek bij Ede (Schilderij van Johannes Hendrik Eversen, 1950)

Deze draden zijn ook over het plein gelegd. Het concept is een geweven patroon. De lengte draden zijn de lange draden die van oost naar west gaan.

De breedtedraden zijn de draden die van noord naar zuid gaan. De draden zijn opgehangen aan bestaande elementen op het plein, zoals de fontein, het paviljoen, de aanliggende straten en de gevels.

‘Als één stad in Nederland zich de bakermat van de mode mag noemen is het Arnhem. Meer dan zestig jaar geleden werd de basis gelegd voor de modeafdeling aan de kunstacademie, die ontwerpers als Viktor&Rolf en Iris van Herpen voortbracht’.

Maarten van der Horst, modeonderzoeker

Weefpatroon Damastzijde

18

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

Ontwikkelingsstrategie voor het Gele Rijdersplein

Toelichting plankaart Het concept van het geweven patroon is door gevoerd naar een opzet voor het ontwerp. Een stuk zijde bestaat uit lengte- en breedtedraden.

De breedtedraden zijn gebaseerd op de breedte van het paviljoen. Deze lijnen zijn doorgevoerd met een afstand van de helft van het paviljoen.

De lengtedraden zijn gebaseerd op de bestaande bomen. Het hart van de bomen vormen de basis.

De bomen staan niet identiek van hart tot hart van elkaar vandaan, hierdoor ontstaat er een gevarieerde afstand tussen de lengtedraden. Naast de bomen zijn de hoeken van de AKU-fontein ook doorslaggevend geweest voor de opzet van het ontwerp.

Lengte- en breedtedraden Om zo dicht mogelijk bij het concept te blijven zijn er daadwerkelijk lengte- en breedtedraden over het plein gelegd, dit wordt gedaan door middel van cortenstalen strippen. Door deze strippen, 20cm breed, ontstaan er raster, die het geweven patroon weergeeft. Door dit raster ontstaan er vakken die ieder haar eigen invulling zullen krijgen. De vakken waar de bomen in staan worden opgevuld met beplanting, naast de vakken met de bomen zijn er ook andere willekeurige vakken gekozen die opgevuld worden met beplanting.

Daarnaast is er nog een variatie aan deze vakken

dat er enkele verhoogd zullen worden, aan deze verhoogde plantvakken wordt hier een zitrand aan bevestigd (zie pag. 26). Naast plantenborders worden er ook gazons in enkele vakken aan toegevoegd. De resterende vakken worden opgevuld met bestrating. Door het wevingspatroon te waarborgen in de bestrating wordt er in de bestrating gebruikt gemaakt van een andere kleur steen, waardoor het lijkt alsof de draden doorlopen.

Plint Rondom het plein wordt een plint gelegen, deze plint geeft de grens aan van openbaar en private grenzen. De plint heeft de functie van trottoir en geeft de mogelijkheid voor het uitstallen van terras, reclame voorzieningen van de desbetreffende ondernemers en dergelijke. Om de verbinding te waarborgen is het fietspad behouden gebleven.

Om het geweven patroon te waarborgen worden de lengte- en breedtedraden doorgetrokken tot de gevels, enkele bij het fietspad wordt het onderbroken. Om aansluiting te vinden met de omgeving worden de draden doorgetrokken de omgeving in, het plein af.

Arnhems karakter Om het karakter van Arnhem door te zetten is er gekozen voor het rode dikformaat wat al in de

Opzet tot het ontwerp

opgeknapte delen van de binnenstad te vinden is.

Deze materiaalkeuze wordt ondersteund met brede antraciet betonbanden. Deze banden worden ook toegepast langs het fietspad over het plein.

Kop-romp De overige indeling van het plein bestaat uit een kop en een romp. De kop is de AKU – fontein met bijhorend paviljoen. Door de vervallen staat van dit deze AKU-fontein, wat sinds een paar jaar een gemeentelijk monument is geworden, heeft het een restauratiebeurt nodig. Het opknappen van de fontein met betrekking tot het restaureren van de muren, het weer gereedmaken van het waterspel en het terugbrengen van de vitrines. Vroeger bevonden er onder het paviljoen vitrines, deze vitrines werden gebruikt voor het tentoonstellen van kunst en design. Door een samenwerking met ArtEZ hogeschool voor de kunsten en plaatselijke kunstenaars, wordt er weer leven in het paviljoen geblazen (zie pag. 36).

De romp van het plein bestaat uit een fietsenstalling. Deze fietsenstalling wordt opgenomen in het raster. De doorlopende plantvakken zorgen ervoor dat het de wanden van het plantvak begroeid worden met klimplanten.

Deze fietsenstalling zorgen voor een berging van +/- 300 fietsen (zie pag. 32).

.

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

Elementenverharding Elleboogverband, dikformaat, Kleur: rood

Verhoogde bloembak, cortenstaal, met zitrand Hoogte, 500 mm

Borderbeplanting met vaste planten en siergrassen

Elementenverharding (bestaand) Keperverband, dikformaat, Kleur: rood

Verlichtingsmast, met 3 spots Type; Olivio Leverancier Selux

Gazon

Strip, cortenstaal (200x3mm)

Bomen in verharding Soort; Robinia pseudoacacia Voorzien van boomrooster

Fietsenstalling

(voor uitwerking zie pag 40)

19

20

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

21

Plankaart bestrating

Plankaart afwatering

Plankaart bouwkundige elementen

Plankaart verlichting

Plankaart kunst

Plankaart beplantin

22

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

Detail 2

Detail 1

Plankaart bestrating Bestrating Voor de bestrating is gekozen om het rode tapijt wat in de nieuw gerealiseerde delen van de binnenstad van Arnhem door te trekken. Deze rode dikformaat straatsteen in combinatie met een antraciet kleurige, brede betonband is de materiaalkeuze die in de stad wordt door getrokken. Op diverse (nieuwe) gerealiseerde delen is dit al te zien (doortrekken van de singel bij de Hoogstraat, buitenruimte rondom cultuurcentrum Rozet en Park Bartok. Door de stad ĂŠĂŠn en het zelfde karakter te geven wordt ook het Gele Rijdersplein bestraat met deze combinatie van rode dikformaat en antraciet kleurige betonbanden. Door de verschillende functies van de bestrating te waarborgen is er gekozen voor twee verschillende straatverbanden. Het fietspad

krijgt het keperverband, dit is het sterkste verband voor fietsers en eventueel bestemmingsverkeer.

De plinten en de middenpleinen worden voorzien van elleboogverband. Om het plein toch een eigen karakter te geven naast de materiaalkeuze van de stad, wordt er gebruikt gemaakt van een tweede kleur straatsteen. Naast de rode, worden er enkele witte stenen aan toegevoegd. Deze witte stenen worden in lange rijen gelegd, zodat het lijkt of deze witte straatstenen erdoor heen gevlochten zijn, dit is een subtiele knipoog naar het concept van het geweven patroon. De witte keiformaat straatstenen komen echter ook al voor in de binnenstad en omliggende wijken van Arnhem.

Legenda Elementenverharding Elleboogverband, dikformaat, Kleur: rood Elementenverharding (bestaand) Keperverband, dikformaat, Kleur: rood Strip, cortenstaal (200x3mm)

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

23

Technische doorsnede overgang fietspad naar trottoir (Schaal 1 op 50)

Technisch detail overgang fietspad en trottoir (Schaal 1 op 50)

Materialentoepassing in de binnenstad van Arnhem. Betonband (1000x400x180mm), antraciet met rode dikformaat

Toepassing van witte dikformaat , die in Arnhem toegepast worden (Boulevard Heuvelink, Arnhem)

Referentiebeeld Anna van Duerenplein, Den Haag

24

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

Technische doorsnede ondergrondse boomvoorziening in verharding (Schaal 1 op 50)

Technisch detail boom in verharding (Schaal 1 op 50)

Boomrooster (2000x2000mm)

Airo-Tec® beluchtingssysteem 80/2 HD

Sfeerimpressie boom in verharding

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

25

Boomroosters De bomen die al aanwezig zijn op het Gele Rijdersplein worden voorzien van boomroosters, dit is enkel het geval voor de bomen die in de verharding staan. De boomroosters zijn uitgevoerd in cortenstalen platen met stalen tussen liggers. De boomroosters zijn in twee delen uitgevoerd dat na het groeien van de stam het binnenste gedeelte verwijderd kan worden waardoor de boomrooster een bredere binnenruimte krijgt.

De boomroosters hebben een eigen identiteit gekregen door dat er uit de cortenstalen platen hoefijzers geslepen. De hoefijzers is een knipoog naar de gele rijders die voorheen gevestigd waren op het Gele Rijdersplein.

Beluchtingsdrain Een goede groeiplaats met een Airo-tec beluchtingssysteem is de beste maatregel tegen wortelopdruk. Om een optimale zuurstof voorziening te garanderen wordt er geadviseerd om zowel in het BSI Bomenzand 500ÂŽ als het BSI BomengranulaatÂŽ een beluchtingsvoorziening aan te brengen met minimaal 40% geperforeerd oppervlak.

(Bron: bsi-bomenservice.nl)

Technische weergave boomrooster

26

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

Rough &Ready, houtmaat 7x15 cm met brede spatiering (Bron;Streetlife)

Detail montage van FSC-hout op cortenstaal (Schaal 1 op 10)

Verhoogde border met zitrand Enkele borders op het plein zijn verhoogd, dit wordt gedaan door middel van verhoogde borders van cortenstaal. Cortens in een laag gelegeerd staal met chroom, koper en nikkel toeslag, waarop een dichte en hechte roestlaag ontstaat. Deze lucht- en waterdichte patina wordt in een half jaar gevormd en het staal roest daarna niet meer verder.

Zitrand Om de verhoogde borders een dubbele functie te geven zijn enkele randen hiervan voorzien van een zitelement. Deze zitranden zijn gemaakt van balken van FSC-hardhout. De balken zijn 70x150x500mm, met uitsparingen waardoor de balken aan het corten staal bevestigd kunnen worden.

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

Verhoogde borders van cortenstaal, diverse afmetingen, 500mm hoog

27

Verhoogde borders gecombineerd met zitrand

Cortenstalen strippen over het plein als breedte draden

(Bron;Streetlife)

(Tuin Amersfoort, ontwerp Lodewijk Baljon)

28

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

Plankaart afwatering Afwatering De afwatering van het Gele Rijdersplein bestaat uit straatkolken. Dee keuze voor deze type afwatering is omdat het nieuw gerealiseerde deel van de binnenstad ook voorzien is van deze type kolk.

De kolken bij het fietspad wordt ondersteund met een molgoot van 5 strekken breed. De kolken zijn gelegen aan de randen van het fietspad en het trottoir om hier zo veel mogelijk vrije pleinruimte te houden, im echter het middenplein te kunnen afwateren zijn er twee lijnen getrokken met in deze lijn de kolken.

Bij het middendeel van het Gele Rijdersplein is het echter geen probleem als de plantenvakken

en gazonstroken voor de afwatering zorgen. De plantvakken zijn echter iets lager gelegen dan de verharding.

Het type kolk is een tweedelige straatkolk. De afmetingen zijn 200x450mm, dit past goed in combinatie met dikformaat, die in Arnhem wordt toegepast.

De pijlen op de kaart is de afwateringsrichting.

Omdat er op het plein een relatief groot hoogteverschil zit, is de afwateringsrichting richting het lager gelegen deel van het plein, in dit geval het oosten.

Legenda Straatkolk (200x450mm) Tweedelig, AQUAWAY Leverancier: Struyk Verwo

Afwateringsrichting

29

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

STRAATKOLKEN TWEEDELIG AQUAWAY ® S2045.2 GP 2 V

bovenaanzicht

Toepassing:

Afvoeren van hemelwater, aanbevolen in gebieden met lage verkeers intensiteit.

27

203

15

DN 125 450

100

65

100

zijaanzichten

630

DN 125

690

150

80

60

165

Toebehoren in optie:

Molgoot met 5 strekken, Hoogstraat Arnhem

200

Kenmerken afmetingen gewicht Ø aansluiting holling rooster rooster inlaatopeningen stankslot zandvang gietijzer kwaliteit rand gietijzer kwaliteit rooster keur verkeersbelastingsklasse materiaal

Straatkolk (450x200mm) Hoogstraat Arnhem

afmetingen in mm - wijzigingen voorbehouden dimensions en mm - sous réserve de modifications

450

S2045 GP 2 V 450/200/730mm BS 23kg / OB 47kg DN125 324cm² ≥ 40mm > 20dm³ GJL 250 GJS 400 ISO 9001 C250 polymeerbeton / GY

stelhulp kolken

Principe aansluiting voor -

achter -

links +

rechts + trottoir

afvoer

Plaatsingsvoorschriften op aanvraag

Productblad van de straatkolk

o product op verzoek (afname verplicht) / + standaard product / - niet leverbaar

STRUYK VERWO AQUA BV I Postbus 251 I NL-6000 AG Weert I Kanaaldijk 10 I 6031 MZ Nederweert T: (+31) (0)495 534 815 I F: (+31) (0)495 532 785 I info@struykverwoaqua.nl I www.struykverwoaqua.nl

BTW NL 8077.13.648.817 I K.v.K. 13003803 I ING Bank: 67.18.93.033 I IBAN NL48 INGB 0671 8930 33 I SWIFT: INGBNL2A

(Bron; Struyk Verwo)

30

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

Plankaart bouwkundige elementen Bouwkundinge elementen Het plein kent een verdeling van een kop en een romp. Op beide plekken staan/komen bouwkundige elementen. Op de kop is dit de AKU-fontein en op de romp is dit de nieuwe fietsenstalling.

De AKU-fontein, is ondanks haar gemeente monument status, in een vervallen staat geraakt.

Maar omdat de het monument een zowel om haar verschijiningsvorm als wel de sociaal-economische waarde veel betekend voor de stad, is dit meer dan waard om de AKU-fontein in oude staat terug te brengen. Het renoveren van de fontein, met daarbij het terug brengen van de aanwezige vitrines vragen daarbij om grote zorg. Het waterspel het hele jaar

door is iets waardoor het plein weer aantrekelijk wordt.

Door het nieuwe tapijt met bestrating, wat ook rondom de fontein gelegd wordt, wordt de huidige bestrating die oorspronkelijk bij het monument horen verwijderd. Dit is namelijk in dermate slechte staat, dat het rode tapijt beter tot zn recht komt, zowel estetisch als economisch.

Legenda

Pergola

Fietsenstalling

(De fietsenstalling is een te bouwkundig element, dat deze niet technisch is uitgewerkt)

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

Leegstaande fontein

Waterspel is lange tijd van het water buitengebruik

31

Bestrating binnen het paviljoen wordt wel opgeknapt

Stenen ontbreken uit de muren van de AKU-fontein

De tegeltjes van de muren van de AKU-fontein ontbreken , en zullen wroden terug gebracht

De oude vitrines worden weer terug gebracht onder het paviljoen

32

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

Sfeerimpressies van het gewenste eindbeeld van de fietsenstalling

Stalen constructie de basis voor de fietsenstalling

De stalen matten voor tegen de constructie aan

Klimplanten op roosters die gebruikt wordt voor de fietsenstalling

33

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

Fietsenstalling Op de romp van het plein komt een fietsenstalling.

De fietsenstalling is gebasseerd op de lijnvoering van de lengte- en breedtedraden van het concept.

De fietsenstalling is een uitsparing van het raster, wat omhoog gebracht is.

De oppervlakte van het de fietsenstalling is ruim 250m2. Op deze oppervlakte is het mogelijk om ruim 300 fietsen te stallen. Door het toe te passen van Easylift fietsparkeersysteem, is het mogelijk om op een kleine oppervlakte, meerder fietsen te bergen.

Estetische vormgeving Doordat de lengte- en breedtedraden van het concept hanteerbaar is voor de vormgeving van de fietsenstalling, zijn de wanden hierop aangepast.

De staanders staan op de lijnen van de plantvakken, ook de plekken waar de plantvakken gelegen zijn, zijn de wanden begroeid met klimplanten. De klimplanten zorgen voor het vergroenen van het plein in combinatie met het verdichten van de wanden.

2100*

2900

2100*

1900

200

Optioneel

2750*

Easylift fietsparkeren De Easylift is een gebruiksvriendelijk dubbellaags fietsparkeersysteem. De fietsen worden boven elkaar gestald waardoor de fietsparkeercapaciteit verdubbelt. Bij het stallen in de bovenste etage helpen geïntegreerde gasveren bij het optillen van de fiets. Een uniek dempsysteem zorgt voor een gecontroleerde “hands-free” daling wanneer de fiets wordt uitgenomen. Zo is ook het stallen op de bovenste etage geen enkel probleem.

1900

70

5000*

70 11040* *Minimale afstand

Easylift fietsparkeersysteem (Bron; Velopa)

Het dak van de fietsenstalling wordt voorzien van een groendak. Een groendak is een dak dat begroied is met planten, afhankelijk van het sort beplanting en het gebruikt zijn er verschillende soorten. Voor het de fietsenstalling op het Gele Rijdersplein is er gekozen voor een sedumdak. Bij de realisatie worden er matten met sedumplanten aangebracht op het dak, in de matten zitten meerdere sedum soorten. Door zon en schaduw blijven enkel de soorten over op het gewenste plek met betrekking tot de gewenste standplaats.

Voordelen van een groendak is het verbeteren van de levensduur van het dak, het heeft een fijnstofzuiverende functie en het vergroent het plein, ook op hoger niveau.

Sedumvegetatiedak voor op de fietsenstalling

Easylift, fietsparkeersysteem

34

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

Plankaart verlichting Verlichting Het Gele Rijdersplein verdient een bijzonder lichtplan wat het plein, niet alleen functioneel, maar ook een bijdrage geeft aan een prettige sfeer op het plein in de avonduren. De verlichting is van één en het zelfde type. Er is gekozen voor een verlichtingsmast van Selux, een Duitse leverancier van verlichtingsmasten en dergelijke. Het type waar voor gekozen is, is Olivio. De mat zwarte staanders met een grote spot aan de mast bevestigd, is het kenmerkend voor dit type. De verlichting is een ander type dan voorkomt in de binnenstad van Arnhem, hier voor is gekozen om het plein een op zichzelf staand karakter te geven.

De verlichtingsmasten langs het fietspad zijn

staanders van circa vijf meter hoog. Aan de staander zitten drie spots die ieder hun eigen kant op schijnen. Tussen de plantenborders is gekozen voor een laag model van het zelfde type. Deze uitvoering heeft een hoogte van 1 meter, en zullen dienen voor het verlichten van de paden tussen de plantenborders. Als laatste worden de bomen aangezet met verlichtingspots. De bomen krijgen hierdoor extra accent en worden opgewaardeerd .

De verlichting beschikt over een warmwitten lichtkleur met een hoog lichtniveau. De verlichting is uiteraard doormiddel van LED verlichting.

Legenda

Lichtmast met meerdere spots, ca. 5 meter hoog

Lichtmast met enkel één spot ca. 1 meter hoog Aanlichting bomen

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

35

Hoogte verlichting

Verlichtingsmast Olivio

Verlichtingsstraal lichtmasten Olivio (Bron: Selux.com)

36

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

Plankaart kunst Kunst In dit plan voor het Gele Rijdersplein is er nadrukkelijk ruimte vrij gemaakt voor het toepassen van kunst. Door te investeren in kunst, wordt de Nederlandse cultuur gewaardborgd, dit geldt ook voor de Arnhemse cultuur. Arnhem is de bakermat van de mode, daarnaast is de ArtEZ, hogechool voor de moderne kunst, eeb grote hofleverancier voor het beschikbaar stellen van kunst en design.

Voor het toepassen van kunst moet het integraal wel onderdeel uitmaken van het concept voor de vormgeving van het plein. Allereerst wordt het gehele AKU – fontein met bijhorend paviljoen in ere hersteld. De vitrines die vroeger aanwezig waren worden terug aangebracht. Deze vitrines worden

in samenwerking met de ArtEZ hogeschool voor de kunsten en plaatselijke kunstenaars gebruikt voor exposities. Bij de AKU – fontein is al een kunstwerk, van de Japanse Cobra kunstenaar Tajiri, aanwezig.

Het standbeeld van de Gele Rijder die op de romp van het plein staat is ook een vorm van kunst.

Door het plaatsen van dit ornament, geeft het een knipoog naar de tijdslaag van de Gele Rijders.

Daarnaast is er in de beplantingsvakken ruimte voor het toepassen van kunst, gekozen is vitrines met daarin mode van de plaatselijke modeacademia. Deze vitrines dragen bij aan de waarden op zowel attractief, beleving en cultureel vlak.

Legenda

Kunstwerk van Shinkichi Tajiri

Vitrines terugplaatsen onder paviljoen

Standbeeld Gele Rijder

Vitrines met mode van de Modeacademia

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

Oude vitrines in het paviljoen

37

Vitrines met kleding van de Modeacademie voor in de plantvakken

Kunstwerk van Tajiri in de vijver

De gele rijder wordt verplaats in een zichtlijn van het fietspad

‘De etalage van Arnhem’ in de vitrines van het paviljoen.

38

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

Uitgewerkt plan tvak*

Beplanting EÊn van de ontwikkelingsstrategieen voor het Gele Rijdersplein was om het plein te vergroenen. Dit wordt gedaan door onder andere de waarde volle platanen te behouden. Daarnaast worden er extra bomen bij gezet op het plein. Deze bomen staan op de kop van het plein, door de krijgt de AKU-fontein meer accent omdat deze wordt aangezet door de bomen. Gekozen is voor de Gleditsia’s die ook al in de binnenstad van Arnhem worden gebruikt.

Daarnaast zijn de tussenliggende ruimte van het raster die gemaakt worden door de lengte- en breedtedraden van het concept ingedeeld met borderbeplanting en gazon. Op de gazonvakken wordt sport/speelgazon aangelegd. Dit gras moet sterk genoeg zijn voor spelende kinderen, of

gezinnen die hier willen picknicken of dergelijke. De gazons worden ingezaaid met bolgewassen, deze geven de gazon extra kleur in het vroege voorjaar.

Geweven patroon Arnhem is met het Modekwartier, ArtEZ hogeschool voor de kunsten en vele plaatselijke kunstenaars een creatieve stad. Het hoofdconcept voor het hele plein is de mode geweest waar Arnhem bekend om staat, en dit wordt dan ook doorgevoerd in de beplanting.

Om het geweven patroon te kunnen realiseren wordt er gebruik gemaakt van een stempel waarin siergrassen, vaste planten en bolgewassen zijn toegepast. Door de beplanting met paars en blauw

Legenda Borderbeplanting voorzien van heesters, siergrassen, vaste planten en bolgewassen

Nieuw aan te brengen boom Gleditsia triacanthos Maat: 12-14, in verharding

Gazon, met bolgewassen, Crocus, Muscari en Scilla

Bestaande boom

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

39

tinten af te wisselen met grijze tegenhangers ontstaat er een geweven patroon. Daarnaast is er nog onderscheid gemaakt tussen voorzomers en nazomers qua bloeitijd.

Winterfraai Om het hele jaar door plezier van de beplanting te hebben, is er gekozen voor wintervriendelijke beplanting. Zo zijn er vaste planten die niet alleen zomers er goed uit zien, maar ook de rest van het jaar voor vorm en structuur zorgen. Grassen, sedum’s, sieruien en acanthus hebben ook ’s winters hun eigen waarde.

De beplanting hebben als bloeikleur paars en blauwtinten, met grijskleurige tegenhangers.

Deze kleurencombinatie zorgt voor een rustig en subtiel beeld. Daarnaast worden de plantenborders beplant met vlindervriendelijke beplanting. Door het trekken van vlinders is het een vrolijk beeld voor de bezoekers van het plein en een verbetering van de biodiversiteit in de stad.

Kleine groepen combineren

Paars-blauwe borders (Bron; Landlab, Huize Het Oosten)

Grijskleurige tegenhangers

Paars-blauwe tinten voor de beplanting

Uitgangspunten beplanting: Gebruik van diverse beplantingsgroepen Vlindervriendelijke beplanting Kleine groepen beplanting Paars-blauw kleur tinten Arnhemse creativiteit in de beplanting verweven (*Zie volgende bladzijde voor een uitwerking van 1 plantvak, er is er 1 uitgewerkt, omdat de de andere plantvakken op dezelfde wijze ingevuld zullen worden.)

Paars/blauwe beplanting

Grijskleurige beplanting

Stempel voor de plantenborders

Vlindervriendelijke beplanting

40

STEMPEL MET VASTE PLANTEN

STEMPEL MET BOLGEWASSEN

LOCATIES VAN DE STEMPELS

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

Uitleg gebruik stempel Om voor het gehele Gele Rijdersplein een beplantingsplan te kunnen realiseren, wordt er gebruik gemaakt van een stempel. Deze stempel wordt 60keer herhaald. Door deze stempel te gebruiken ontstaan er kleine groepen beplanting, en zo het gewenste eindbeeld. De afwisseling van paars/blauw tinten en grijze kleuren, zorgen voor het weef effect.

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

code

oppervlakte in m2 soortnaam

stuks

aantal per eenheid plantverband randafstand

Siergrassen Fg 1,10 Kg 0,95

Festuca glauca Koeleria glauca

9 8

8 8

Verschoven Verschoven

0,20 0,20

Vaste planten Acm 1,17 ABA 1,12 ABI 0,50 AsSB 0,30 APAK 1,15 Asm 0,95 Eb 0,85 HH 1,10 La 0,52 Lp 1,14 Lm 0,88 SnVK 1,85 Sc 1,11 Sm 1,19 SBE 0,30

Acanthus mollis Agastache 'Black Adder' Amsonia 'Blue Ice' Artemisia stelleriana 'Silver Brocade' Aster 'Prof. Anton Kippenberg' AstranIa major Echinops bannaIcus Hosta 'Halcyon' Lavendula angusIfolia Limonium perezii Liriope muscari Salvia nemorosa 'Viola Klose' Scabiosa columbaria Sedum matrona Stachys 'Big Ears'

12 11 10 3 11 12 11 10 3 12 10 19 11 12 3

10 10 20 10 10 13 13 9 6 11 11 10 10 10 10

Verschoven Verschoven Verschoven Verschoven Verschoven Verschoven Verschoven Verschoven Verschoven Verschoven Verschoven Verschoven Verschoven Verschoven Verschoven

0,10 0,10 0,10 0,10 0,10 0,10 0,10 0,10 0,10 0,10 0,10 0,10 0,10 0,10 0,10

Allium 'Purple SensaIon' Camassia quamash

6 8

1 per spot -­‐ 1 per spot -­‐

41

Sedum

Bollen -­‐ -­‐ Acanthus

Hosta

Echinops

Camassia

42

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

BLOEIKALENDER

BESTELLIJST

BESTELLIJST t.b.v. beplanting Gele Rijdersplein, te Arnhem volgens definitief ontwerp 11 februari 2016 soort

I

II

III

IV

V

Siergrassen Festuca glauca Koeleria glauca

X

Vaste planten Acanthus mollis Agastache 'Black Adder' Amsonia 'Blue Ice' Artemisia stelleriana 'Silver Brocade' Aster 'Prof. Anton Kippenberg' Astrantia major Echinops bannaticus Hosta 'Halcyon' Lavendula angustifolia Limonium perezii Liriope muscari Salvia nemorosa 'Viola Klose' Scabiosa columbaria Sedum 'Matrona Stachys 'Big Ears' Bollen Allium 'Purple Sensation' Camassia quamash Crocus vernus 'Grand Mairte' Muscari armeniacum Scilla siberica

bloeitijd VI VII VII

X

X X

X

X X

X X X

X X

X X

X X

X

XI

XII

X

X

X

X

X X

X

X X

X

X

X X

X X X

X X

X X

X X X X X

X

X

X

IX

X

X

X

X

X

X X X

X

X

aantal

soort

maat

opmerkingen

7

Bomen Gleditsia triacanthos

12‐14

draadkluit, 3x verplant

540 480

Siergrassen Festuca glauca Koeleria glauca

C1,5 C1,5

720 660 600 180 660 720 660 600 360 720 600 1140 660 720 180

Vaste planten Acanthus mollis Agastache 'Black Adder' Amsonia 'Blue Ice' Artemisia stelleriana 'Silver Brocade' Aster 'Prof. Anton Kippenberg' Astrantia major Echinops bannaticus Hosta 'Halcyon' Lavendula angustifolia Limonium perezii Liriope muscari Salvia nemorosa 'Viola Klose' Scabiosa columbaria Sedum 'Matrona Stachys 'Big Ears'

P9 P9 P9 P9 P9 P9 P9 C1,5 P9 P9 P9 P9 P9 P9 P9

360 480 200 200 100

Bollen Allium 'Purple Sensation' Camassia quamash Crocus vernus 'Grand Mairte' Muscari armeniacum Scilla siberica

3 neuzen

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

BEHEERSPLAN

soort

maat

Bomen Gleditsia triacanthos Platanus hispanica (bestaand)

1x per jaar controle voor doodhout (en evt verwijderen)

Siergrassen Festuca glauca Koeleria glauca

Februari-­‐maart Februari-­‐maart

Vaste planten Acanthus mollis Agastache 'Black Adder' Amsonia 'Blue Ice' Artemisia stelleriana 'Silver Brocade' Aster 'Prof. Anton Kippenberg' AstranGa major Echinops bannaGcus Hosta 'Halcyon' Lavendula angusGfolia Limonium perezii Liriope muscari Salvia nemorosa 'Viola Klose' Scabiosa columbaria Sedum 'Matrona Stachys 'Big Ears'

Februari-­‐maart Februari-­‐maart Februari-­‐maart Februari-­‐maart Februari-­‐maart Februari-­‐maart Februari-­‐maart Februari-­‐maart Februari-­‐maart Februari-­‐maart Februari-­‐maart Februari-­‐maart Februari-­‐maart Februari-­‐maart Februari-­‐maart

Bollen Allium 'Purple SensaGon' Camassia quamash Crocus vernus 'Grand Mairte' Muscari armeniacum Scilla siberica

Na verwerken aPnippen Na verwerken aPnippen Afmaaien na verwelken Afmaaien na verwelken Afmaaien na verwelken

Gazon Speelgazon

MaaifrequenGe van 28x per jaar Bemesten (met kalk) in april en augustus

Algemene opmerkingen: 1) Alle beplanGng op het Gele Rijdersplein valt onder beheersklasse A 2) De borders heeW een onderhoudsfreguenGe van 12x per jaar 3) Zwerfafval wordt Gjdens onderhoudsbeurten ook verwijderd 4) Graskanten worden 2x per jaar gestoken 5) Borders worden bemest(met organische mestkorrel) in maar en september

43

44

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

BRONNENLIJST Voorkant http://www.gelderlander.nl/regio/arnhem-e-o/actie-voor-behoud-aku-fontein-arnhem-1.4507411 Inleiding http://www.shotsandscenes.nl/content/modekwartier-arnhem/ http://www.dagjeweg.nl/tip/1096/Doe-een-dagje-Van-Gogh-in-het-Kröller-Müller Inventarisatie en analyse http://www.gelderlander.nl/regio/arnhem-e-o/arnhem/ideeën-jongeren-voor-herbouw-thorbecke-hbs-in-arnhem-gezocht-1.2250637 http://www.berghapedia.nl/index.php/ENKA http://www.pbdoetmee.nl/nostalgischnederland/2015/02/18/arnhem-gele-rijders-1910-1939/2015-02-18-gele-rijders-10-harderwijk-1939/ http://www.mijnarnhem.nl/willemskazerne.htm http://www.gelderlander.nl/regio/arnhem-e-o/arnhem/aku-fontein-blijft-op-gele-rijdersplein-1.5015499 http://www.akufontein.nl/index.php/media-documenten Bestrating http://www.bsi-bomenservice.nl/producten/airo-tec-beluchtingssysteem/ Plantenborder http://www.cortenstaalwinkel.nl http://www.streetlife.nl/nl/product-selector/product/r-r-big-green-benches http://www.gardensbytt.nl/fotoboek_de_verbinding.html Afwatering http://www.aco.nl/ACO-Drain-Kolken-Multipoint.html http://www.struykverwoaqua.nl/NDL/Straatkolken Verlichting http://www.selux.com/nl/en/overview/sxdb/olivio.html Kunst http://www.teampeterstigter.com/catwalk/arnhem-mode-biennale-2011-some-impressions/ http://www.akufontein.nl/index.php/media-documenten

DEFINITIEF ONTWERP GELE RIJDERSPLEIN ARNHEM | 11 FEBRUARI 2016 | RIEN STREEFKERK

45