Frontenpark, Maastricht

Het frontenpArk

‘voor alles & iedereen in Maastricht’

Rien Streefkerk Afstudeeropdracht 2017

Colofon Auteur Rien Streefkerk Thomas a Kempsisweg 196 3532 CG, Utrecht 06-23788088 rien_streefkerk@hotmail.com Begeleiding Hogeschool Van Hall Larenstein Ard Middeldorp Theo Reesink Lilian van Oosterhoudt Frans van der Steen Opleiding Tuin- & Landschapsinrichting Afstudeeropdracht 2017 Major Tuinarchitectuur Hogeschool Van Hall Larenstein Larensteinselaan 26a 6882 CT, Velp Datum Juni 2017

Beelden Rien Streefkerk, ten zij anders vermeld Copyleft © Het is mijn droom om de wereld een beetje mooier te maken en andere daartoe te inspireren. Alles uit dit boek (waarbij geen andere bron vermeldt staat) mag je daarom kopierën, fotograferen, naspelen in films of toneelstukken, nabouwen of uitbeitelen in rotsen. Alles kan, maar vind het wel tof als je me als bron noemt en me dan een mailtje stuurt. Alvast bedankt voor het helpen verspreiden van deze informatie en ideeën. Dat maakt de wereld een beetje mooier.

(Deze tekst en het idee is gebaseerd op Durftevragen Copyleft)

Frontenpark ‘voor alles & iedereen in Maastricht’

Rien Streefkerk Afstudeeropdracht 2017

stadhuis | Maastricht

5

Voorwoord

Met de realisatie van de nieuwe A2tunnel in Maastricht-Oost verbetert de verkeerdoorstroming in noordzuid richting in Maastricht. Het project Noorderbrugtracé sluit hier op aan en zorgt voor een betere doorstroming van het Maaskruisende verkeer aan de noordkant van de stad. Door het verleggen van het Noorderbrugtracé ontstaat aan de noordkant van de stad een groot park: het Frontenpark. Dit park is echter vergeten geraakt door veel mensen.

Het gebied is rijk aan een grote diversiteit aan landschappelijke, cultuurhistorische en ecologische waarden. Door de Fronten met aandacht en respect voor de geschiedenis opnieuw in te richten, ontstaat een nieuw park aan de noordkant van Maastricht.

Vanuit hogeschool Van Hall Larenstein heb ik, Rien Streefkerk, student aan deze hogeschool,

dit aansprekend project als afstudeeropdracht gekregen. In de afgelopen periode heb ik hier met veel enthousiasme, creativiteit en nieuwsgierigheid aan gewerkt. Het document dat u nu in uw handen heeft is hiervan het resultaat.

De indeling en thematische insteek komen voort uit de wens van de gemeente Maastricht om aan het Frontenpark een betere gebruiks- en belevingswaarde toe te voegen in combinatie met een groene buitenruimte. Ik heb een comfortabel, levendig en sociaal park willen maken, waarin het verblijf op een herkenbare en uitnodigende wijze is geïntegreerd.

Bij het tot stand komen van dit document ben ik mijn dank verschuldigd aan allen die enige inbreng hebben gehad met betrekking tot het eindresultaat. Ik wil in het bijzonder mijn begeleiders

nomen: Ard Middeldorp, Theo Reesink, Lilian van Oosterhoudt en Frans van der Steen.

Velp, 16 juni 2017

Rien Streefkerk

Helpoort | Maastricht

7

Samenvatting De ontwikkelingen aan het wegennetwerk van Maastricht zorgen voor veel veranderingen in de stad. Vanuit deze ontwikkelingen is de opgave van de inrichting van het Frontenpark dan ook ontstaan. Door de verlegging van het Noorderbrugtracé ontstaat er een nieuw park, het Frontenpark. Het gebied is jarenlang afgesloten geweest voor de burgers. Het was in gebruik van de aardewerkfabrieken die in Maastricht gevestigd waren. Echter hebben deze fabrieken haar deuren gesloten of zijn vertrokken uit Maastricht en daarom is het gebied weer vrij gekomen.

De Gemeente Maastricht heeft zelf een groot Masterplan opgesteld voor een veel groter gebied; Belvedère Maastricht.

Hierin zijn de ontwikkelingen opgenomen waarin de infrastructuur van de stad wordt aangepakt en de stad meer huisvesting krijgt.

De industriële revolutie is nog volop zichtbaar in het gebied. Oude fabriekspanden, een grote gashouder

en spoorrails doen denken aan deze tijd. Deze historische laag is op de oude verdedigingswerken gelegd. Een unieke combinatie in één park. Naast de historische gelaagdheid beschikt het park ook over een natuurlijke aanzet. Doordat de mensen niet in het gebied mochten komen, de heeft de natuur het ontwikkeld tot een ecologisch park waarin diverse dieren hun thuis hebben gevonden.

Voor het uiteindelijke masterplan is gebruikt gemaakt van deze verscheidenheid.

Het water van de verdedigingswerken zorgt voor een verdeling in het park. De thematische insteek is gebaseerd op de bestaande elementen. De natuurlijke aanzet blijft gewaarborgd en wordt zondanig uitgebuid tot een groter geheel. De oude fabriekspanden worden opgenomen in de recreatieve zone. De buitenruimte rondom de panden wordt ingericht als een gebruiksvriendelijk plein. Deze plek zal de culturele hotspot van het park worden. Ook wordt er in deze zone een grote ligweide gesitueerd tussen de Gashouder en de Zuid-Willemsvaart. Deze ligweide zal de

vormental aannemen van de vroegere glacis van de verdedigingswerken.

Op het mooiste plekje van het park, het balkon, komt een nieuw verblijfsplek.

Dit is een groot plein met daaraan een nieuw te bouwen paviljoen. Dit paviljoen zal een horecagelegenheid vanuit zicht heeft over de oude fabriekspanden en verdedigingsgracht. Door het plein over de muur heen te steken ontstaat er letterlijk een balkon. Door het balkon is mogelijk om door een trapgat naar beneden met een trap af te dalen naar het water. Hier is een vlonderpad die in verbinding staat met het Bassin.

Het plein en de culturele hotspot wordt verbonden door middel van een ‘shared path’. Een breed aangezet fietspad waarop ook de voetganger te gast is. Het pad verbindt de stad met het landschap en de twee zoneringen met elkaar.

Het park wordt een eigentijds park met een zichtbaar verleden dat voldoet aan de wensen van de gemeente en gebruiker.

spoorbrug | Frontenpark Maastricht

9

Inhoudsopgave Voorwoord

4

samenvatting

6

Hoofdstuk 1 inleiding 1.1 Aanleiding 1.2 locatie 1.3 Belvedère Maastricht 1.4 De opgave

10

Hoofdstuk 2 Analyse 2.1 Geschiedenis 2.2 Groen- & waterstructuur 2.3 Bereikbaarheid 2.4 Sfeer & identiteit 2.5 Hoogte & reliëf 2.6 Waardevolle objecten 2.7 Groen & ecologie

16

Hoofdstuk 3 masterplan 3.1 Terugblik op onderzoek 3.2 Visie & concept masterplan 3.3 Masterplan 3.4 Zonering & verblijfsplekken 3.5 Groenstructuur

32

3.5.1 Beplantingssferen 3.5.2 Berken-eikenbos

3.5.3 Natuurvriendelijke oevers

3.6 Padenstructuur 3.7 Zichtlijnen 3.8 Veiligheid 3.9 Fasering Hoofdstuk 4 deeluitwerking ‘Het Balkon’ 4.1 Visie deelgebied 4.2 Ontwerp toelichting 4.3 Het Balkon 4.4 Bomenplein

68

4.4.1 Staalkaart bomenplein

4.5 Brug 4.6 Industrieplein Vredestein 4.6.1 Beplantingsplan

4.7 Afwatering 4.8 Verlichting Hoofdstuk 5 planrealisatie 5.1 Grondbalans 5.2 Kostenraming

98

Bronvermelding

104

Begrippenlijst

106

Bijlageboek

Afb. 1.1 Kazemat | Frontenpark Maastricht

11

Hoofdstuk 1 Inleiding In het eerste hoofdstuk worden mijn ontwerpkeuzes voor het Frontenpark te Maastricht onderbouwd. In dit hoofdstuk wordt er eerst omschreven hoe de opgave in ontstaan. Door de verkeerskundige ontwikkelingen rond Maastricht kwam Maastricht tot het ambitieuze ‘ Plan Belvedère’ voor de noordkant van de stad. ik licht dit plan toe. Aan de hand van de plannen, wensen en ambities van de stad heb ik de ontwerpopgave en het doel van deze opdracht helder kunnen formuleren.

1.1 Aanleiding De vraagstelling met betrekking tot de afstudeeropdracht voor Frontenpark Maastricht hangt samen met de huidige ontwikkelingen rondom het wegennetwerk.

Deze ontwikkelingen zorgen voor een kettingreactie van effecten, die vragen om een visie voor het gehele gebied.

Door het ondertunnelen van de A2 bij Maastricht wordt de doorstroming van het verkeer aan de noord en westzijde van de sterk sterk verbeterd. Het stuk van de A2 dat is ondertunneld, was onderdeel van de stadsring en werd zowel door lokaal als doorgaand verkeer gebruikt.

Critici beweerden zo’n 15 jaar geleden al, dat ruim 70.000 voertuigen per dag dit snelwegtracé zouden gebruiken.Nu zijn dat al ruim 100.000 voertuigen. Dit hoge aantal voertuigen leidde niet alleen tot files maar ook tot milieuproblemen. In een strook van tweehonderd meter langs het tracé overschreed de luchtvervuiling (vooral de uitstoot van stikstofoxide) de Europese normen. Dit was een bedreiging voor ruim 2.500 omwonenden. ‘Een internationale snelweg dwars door een

stad is niet meer van deze tijd’, zo lieten de voormalige Limburgse bestuurders weten.

Nu zo’n vijftien jaar later is de ondertunneling van de A2 gerealiseerd en in gebruik genomen. De vervolgstap in de ontwikkeling van het wegennetwerk in en rondom Maastricht, is de aanhechting van de ringweg rondom Maastricht en de A2.

Het project Noorderbrugtracé sluit hier op aan en zorgt voor een betere doorstroming van het Maaskruisende verkeer aan de noordkant van de stad. Inclusief een snellere verbinding met België (Lanaken/ Smeermaas) en een goede aansluiting op het wegennet in Maastricht-West. Hiervoor wordt aan de noordzijde van de binnenstad een geheel nieuwe verkeerstructuur gerealiseerd.

Door het verleggen van het Noorderbrugtracé ontstaat aan de noordkant van de stad een groot park: het Frontenpark. In dit park worden de Hoge en Lage Fronten opnieuw met elkaar verbonden. Ook de ontwikkelingen van de industriewereld van Maastricht spelen

Afb. 1.2 l vrijspelen van de verdedigingswerken van bestaand situatie naar nieuwe situatie

13

‘‘ een park dat we nog niet hebben ‘‘ een belangrijke rol voor de opgave. Door het sluiten van de aardewerkfabriek zijn er braakliggende terreinen nabij de binnenstad van Maastricht ontstaan. De Hoge en lage Fronten waren als voormalige bolwerken destijds in gebruik genomen door de aardewerkfabriek en afgesloten voor de inwoners van Maastricht. Hierdoor lijkt het nu alsof het huidige Frontenpark park vergeten geraakt is. Ondanks de ligging aan de rand van het centrum van de stad is het nog niet als park ontdekt. In de loop van de jaren heeft het park een aantal bijzondere bewoners gekregen. Zo leeft er in het gebied de zeldzame muurhagedis, de hazelworm, de ijsvogel en diverse planten zoals de kuifhyacint.

1.2 locatie Maastricht ligt in het zuiden van Nederland.

De stad ligt aan de voet van de SintPietersberg op de plaats waar de rivier de Jeker in de Maas uitmondt. Het centrum van de stad ligt op een hoogte van ca 50 meter boven NAP. De historische binnenstad ligt in het maasdal, waardoor de buitenwijken hoger gelegen zijn.

Het Frontenpark ligt aan de rand van de historische binnenstad, in het noordwesten ten opzichte van de stad. Door de ligging aan de voormalige stadsmuur vormt het de schakel tussen de oude binnenstad en het buitengebied. In het gebied zijn dan ook nog restanten van de verdedigingswerken te vinden. Het Frontenpark bestaat uit drie deelgebieden, de Hoge Fronten, de Lage Fronten en de omgeving van Fort Willem I. Het park is op loopafstand van de binnenstad.

1.3 Belvedère maastricht De ambities van de gemeente Maastricht voor het Frontenpark zijn samengevat in het Plan Belvedère. Dit is een masterplan uit 1999 dat een gebied van 280 hectare verouderde industriegebied aan de noordwestkant van Maastricht transformeert naar een modern woon- en werkmilieu.

Het beschrijft een transitie die tussen 2000 en 2025 wordt uitgevoerd. Het masterplan voor het gebied is ontwikkeld in samenwerking met Palmbout Urban Landscapes. De crisis heeft de uitvoering van het masterplan tijdelijk stilgelegd.

Afb. 1.3 l locatiekaart van Maastricht in de provincie en het Frontenpark in Maastricht

Afb. 1.4 Masterplan | Belvedère Maastricht

Na de crisis is Plan Belvedère weer volop in beweging. Plannen worden concreet en de uitvoering komt in een stroomversnelling. Er is gestart met het herstel van het monumentale Eiffelgebouw aan de Boschstraat, het voormalige fabrieksgebouw van Sphinx Sanitair. Dat wordt deels omgebouwd tot The Student Hotel en deels biedt het mogelijkheden voor wonen, werken en detailhandel. De exploitatie van het gebouw start eind 2017. Ook op andere gebieden is het gebied vol in uitvoering. De eerste fases van woningbouw Lindekruis zijn afgerond en de nieuwe locatie voor het Retailpark Belvedère is aangelegd. Het nieuwe Lumière (Cinema) is inmiddels open en de tram Maastricht Hasselt wordt voorbereid, het Frontenpark wordt gerealiseerd en de westelijke aanlanding van de Noorderbrug is in uitvoering. Het gebied rond het Eiffelgebouw, de Timmerfabriek, het Landbouwbelang wordt het Sphinxkwartier genoemd. Dit gebied wordt omgevormd tot een moderne, bruisende stadswijk met een 24 uurs kennis- en cultuureconomie.

Het Sphinxkwartier krijgt een stadse context, waar het naast ‘Sjiek & Sjoen’ ook mag schuren (‘Sjiek, Sjoen & Sjore’). De uitstraling is internationaal en kent qua architectuur een samenspel van stadsvernieuwing en architectonisch erfgoed. Ontmoetingen en dwarsverbanden spelen er een grote rol.

In het Sphinxkwartier ligt de nadruk op herbestemmen, tijdelijke en permanente

functies, flexibiliteit, geleidelijke transformatie, duurzaamheid en cocreatie.

Het Sphinxkwartier fungeert als motor voor de (Eu)regionale kenniseconomie.

De geleidelijke, organische transformatie van de wijk richt zich niet op een vooraf vastgesteld eindbeeld (Eindbeeldplanning), maar vertrekt vanuit het startbeeld richting stip op de horizon (Startbeeldplanning).

Om dit te bereiken heeft de stad te maken met nieuwe kaders, nieuwe coalities, nieuwe strategieën en nieuwe processen.

Plan Belvedère is in historische zin altijd belangrijk geweest voor Maastricht en is dat nu ook weer voor de toekomst van de stad.

1.4 De opgave De afstudeeropgave is, om op basis van de bestaande visies, plannen en ideeën een masterplan met (nader te bepalen) uitwerkingen te maken voor het Frontenpark. De bestaande visie en ideeën over de programmering dienen als vertrekpunt. Op basis van een eigen interpretatie van de opgave en analyse (inclusief waardering) van de bestaande situatie, dient dit verder uitgewerkt en geoptimaliseerd te worden in een eigen samenhangend integraal ruimtelijk masterplan. Met aandacht voor onder meer gebruik, groen, water, routing, historie, ecologie. Het ruimtelijk masterplan moet worden gespecificeerd in sferen, structuren en planonderdelen.

15

Het door de gemeente opgestelde masterplan is nog geen ‘blauwdruk’ voor het park, mede omdat in Plan Belvedere de fasering en onzekerheid van de financiële haalbaarheid van het project ontbreken. Deze afsturdeeropdracht moet diepgaander worden uitgewerkt tot op het niveau van uitvoeringsgerichte inrichtingsplannen.

Daarbij moet rekening worden gehouden met: • Zoveel mogelijk behoud en ontwikkelingen van bestaande kwaliteiten; • Een identiteit geven aan de aanwezige historische en ecologische warden in combinatie met nieuw experimenteel en cultureel programma; • Verbinding tussen de Hoge en Lage Fronten; • Aansluiting en overgangen tussen de verschillende deelgebieden en van het park naar de omgeving.

De opdracht is om een passend ontwerp te maken dat aansluit op de wensen van de gemeente en de stad Maastricht. Het park zal moeten bijdragen aan de wens van de gemeente om een opzichzelfstaand park te worden. Het park moet een duurzame inrichting krijgen waarbij maakbaarheid, faseerbaarheid en geloofwaardigheid met betrekking tot investeringen een strategische kwaliteit is.

Afb. 2.1 gashouder | Frontenpark Maastricht

17

Hoofdstuk 2 Analyse om een betere indruk te krijgen van het gebied is in dit tweede hoofdstuk de analyse opgenomen. de analyse is op twee verschillende schalen gemaakt. de eerst schaal is op stadsniveau. op deze schaal wordt de ontwikkelingsgeschiedenis van maastricht verteld en het ontstaan van de stad en de opbouw van de stad.

Vervolgens worden de groen- en waterstucturen van maastricht over elkaar heen gelegd. Water is namelijk een belangrijk element in maastricht, dat ligt aan de maas en de Jeker. tot slot komt de bereikbaarheid van de stad en het frontenpark aan de orde. de aanleiding van de opgave is immers de verlegging van de aanlanding van de noorderbrugtracĂŠ. de tweede schaal die gebruikt wordt bij de analysefase is op projectniveau. Hier wordt gekeken naar de sfeer & identiteit van het project. Het gebied heeft verschillende deelgebieden met elk haar eigen sfeer en karakter. daarna wordt er gekeken naar de waardevolle elementen die te vinden zijn in het gebied. Aan de hand hiervan is het mogelijk om het masterplan beter te kunnen onderbouwen. in het gebied is bijvoorbeeld veel reliĂŤf aanwezig door de aanwezige verdedigingswerken. dit hoogteverschil is in kaart gebracht en ondersteund met een doorsnede. Bij de laatste analyse wordt er ingegaan op de groenwaarde van het gebied. Hier wordt een inventarisatie gemaakt van de bestaande groenelementen, de potentiĂŤle natuurlijke Vegetatie (pnV) grondsoort en ecologie van het gebied.

350

1670

1000

1840 Afb. 2.2 l historische kaarten Maastricht

19

2.1 Geschiedenis Lang voor het ontstaan van Maastricht was er al menselijke bewoning in dit gebied. Dit bleek uit opgravingen in de jaren 80 en 90 van de vorige eeuw. Bij deze opgravingen werden de oudste archeologische vondsten van Nederland gedaan. De vondsten kwamen uit het Midden-paleolithicum (+/250.000 jaar geleden.

Permanente menselijke bewoning dateert uit 450 voor Christus, op de plek waar de Jeker en de Maas samen vloeien. Omstreeks 50 voor Christus viel het Romeinse leger onder bevel van Julius Caesar Maastricht binnen, waar het Romeinse leger een nederzetting maakte. Deze nederzetting was geen grote nederzetting. Behalve enkele bescheiden openbare gebouwen, waren de meeste huizen van hout en leem. De huizen stonden langs de grote weg tussen het Vrijthof en de Maas. Aan de oostelijke Maasoever bevond zich eveneens een kleine nederzetting. Rond 270 na Christus werd de nederzetting Mosa Trajectrum van de Romeinen verwoest door invallende Germaanse stammen.

Ter bescherming van de belangrijke brug

werd er aan de westoever het Maastrichtse castellum gebouwd, dat bestond uit een ommuurd legerkamp met tien torens en twee poorten.

In de middeleeuwen groeit Maastricht uit tot een groot bedevaartsoort. Veel buitenlandse edelen, bisschoppen en keizers komen naar de stad toe om het graf van Sint-Servaas te bezoeken. Met deze bezoeken nemen ze vele rijkdommen mee, waarbij de stad steeds rijker en machtiger wordt. Daarnaast worden er vele munten in de stad geslagen wat betekent dat de stad een belangrijke handelsstad is geworden. In 1229 kreeg Maastricht toestemming om de bestaande aarden wal te vervangen voor een stenen stadsmuur.

Van deze poort is alleen de Helpoort (afbl. samenvatting) nog over.

Gedurende de middeleeuwen was Maastricht een belangrijk religieus centrum en pelgrimsoord. De stadsmuren boden de stad veiligheid, hierdoor trokken vele kloosters binnen deze muren. Op het hoogtepunt in de 17de eeuw telde de

stad 22 kloosters. In de 18de eeuw werd Maastricht een ingeslapen provinciestad.

Het leger zorgde nog voor wat vertier in de toch wel conservatieve levenshouding van de stad. In 1834 begon Petrus Regout met de fabricage van aardewerk, glas en kristal. Deze fabrieken groeiden al gauw uit tot grote gerenommeerde fabrieken, waarmee Maastricht een vooraanstaande industriestad werd.

In 1953 werd eerste spoorlijn in Maastricht aangelegd. Dit was tevens de eerste Nederlandse spoorverbinding naar het buitenland. Maastricht was tot de val van de vestingwet in 1867 een vestingstad. In en buiten de gordel van de vestingwerken mocht niet gebouwd worden. Na de opheffing van de vestingstatus werden de vestingen ontmanteld en werden de eerste woonwijken buiten de middeleeuwse muur aangelegd.

OLV parking Aldenhof Stadsmuur Stadspark park Monseigneur Nolenspark Waldeckpark Tapijn

Jekerpark

Afb. 2.3 l groen- en waterstructuur Maastricht

21

2.2 Groen- & waterstructuur De Maas heeft door erosie een breed dal uitgeslepen, waarin gedurende het hele kwartair* rivierklei is afgezet. Door deze afzetting waren er in de twintigste eeuw enkele steenfabrieken gevestigd die deze rivierklei als grondstof gebruikten voor bakstenen, dakpannen en gresbuizen. De producten werden via de Maas weer door vervoerd. Kenmerkend aan Maastricht is de tweedeling door de Maas.

Maastricht beschikt ook over het water van zowel de Jeker als de Zuid-Willemsvaart. De Jeker is een 55 kilometer lange rivier die vanuit BelgiÍ in de Maas vloeit. De ZuidWillemsvaart is een ruim 120 kilometer lang kanaal dat begint bij het Bassin in Maastricht en eindigt bij de Dieze in ’s Hertogenbosch.

In Maastricht is een ander groot park aanwezig en dat is het stadspark. Het stadspark bestaat uit een reeks van deelparken die alle gelegen zijn naast of rondom de Jeker. Deze deelparken hebben ieder hun eigen sfeer en karakter. De deelparken zijn in de loop van de 19de

en 20 de eeuw aangelegd. Het ontwerp van deze parken wordt grotendeels bepaald door de aanwezigheid van de verdedigingswerken.

Deze deelparken zijn het Jekerpark, Waldeckpark, Aldenhofpark, Stadsmuur, Tapijn, Monseigneur Nolenspark, Stadspark en Onze Lieve Vrouweparking.

De resterende stukken van de verdedigingsmuren zijn aangezet met singels: Frontensingel, Statensingel, Hertogsingel en Prins Bisschopsingel. Deze singels hebben een breed straatprofiel aangezet met bomen.

Afb. 2.4 l bereikbaarheid Maastricht

23

2.3 Bereikaarheid De belangrijkste rijksweg bij Maastricht is de A2 die van Eijsden (BelgiĂŤ) naar Amsterdam loopt. De A2 wordt ook wel de noord-zuid verbinding van Nederland genoemd. De A2 is sinds kort bij Maastricht ondertunneld.

De A2 heeft ten noorden van Maastricht een afrit, de Viaductweg. Deze weg gaat over de Noorderbrug. De Noorderbrug is ook de aanleiding tot het ontstaan van het Frontenpark. De oude Noorderbrug vormt samen met de wegen die in elkaar overlopen een randweg van Maastricht. De singels zijn de Frontensingel, Statensingel, Hertogsingel en Prins Bisschopsingel.

Randweg Het water van de Maas stroomt door de stad heen, en zorgt voor een splitsing tussen het oostelijk en westelijk deel van de stad. De oostkant en westkant van de stad worden bijeen gehouden door middel van bruggen. De Noorderbrug is hier een voorbeeld van. De andere bruggen zijn de Sint-Servaasbrug, Hoge Brug, John F. Kennedybrug en de Wilhelminabrug. Van deze bruggen vormen de Noorderbrug en John F. Kennedybrug de randweg van de

stad. Deze randweg is ongeveer gelegen aan de voormalige stadsgrens.

Het Frontenpark Het Frontenpark is ook gelegen aan deze randweg, De Frontensingel. Het Frontenpark was tot voorkort in bezit van de aardewerkfabrieken die Maastricht rijk was. Hierdoor was het gebied niet toegankelijk voor publiek. Het park beschikte dan ook alleen over ingangen die alleen gebruikt mochten worden door de medewerkers van deze fabrieken. Het gebied was geheimzinnig. Echte industrie die vreselijk stonk. Ook nu nog heeft het park dan ook niet echt duidelijke en herkenbare entrees. Het is alleen mogelijk om in het park te komen ter hoogte van een parkeerkgarage. Q-park Cabergerweg is een grote parkeervoorziening die ruimte biedt voor 700 voertuigen. De garage ligt op 10 minuten loopafstand van de binnenstad.

6.

5.

2.

1.

7.

3.

4.

Hoge Fronten Afb. 2.5 l sfeer en identiteit Frontenpark

25

2.4 Sfeer & identiteit Het Frontenpark is meer dan 20 hectare groot en kent verschillende deelgebieden.

Elk met een eigen sfeer, eigen kwaliteit, eigen mogelijkheden en ontwikkelsnelheden.

1. Industrieterrein Op deze plek ervaar je het industriële verleden. Met het Kunstfront, het Vredesteinlab, de monumentale gasfabriek en de karakteristieke schoorsteen is dit ontegenzeggelijk het meest industriële deel van het Frontenpark. Een plek met volop ruimte voor creatief ondernemerschap, tijdelijkheid en experiment.

2. Gashouderplein en stadsweide De iconische gashouder ligt in het midden van het park direct ten zuiden van de nieuwe Noorderbrugtracé. In combinatie met de groot braakliggend terrein wat geschikt is voor een stadsweide. Dit is ook een plek wat een potentie heeft om te ontwikkelen tot een nieuwe evenementenlocatie voor de stad. Een groene plek aan de noordkant van het park.

3. Lage Fronten met vestinggracht Dit is het laaggelegen deel van het

Frontenpark. Door het Bastion is dit het gebied waar door de prominente vestingmuren het rijke vestingverleden van de stad voelbaar en zichtbaar is. In deze zone heeft de gemeente Maastricht een verbinding tussen de Hoge en Lage Fronten voor ogen. Hier is water aanwezig.

Mede hierdoor zijn er in dit gebied de zeldzame muurhagedis, hazelworm en vleermuis aanwezig.

4. Balkon en parkeerplaats Vanaf het ‘balkon’ is er een fenomenaal uitzicht over de Lage Fronten, samen met het oude emplacement dat achter de parkeerplaats gelegen is. De grote parkeerplaats is aan de rand van het park gelegen. Naast dit deel van het park ligt een tankstation.

5. Viaductenwereld Dit is nu de meest verborgen plek. De plek is onbereikbaar en onzichtbaar omdat hij schuilgaat achter en onder de afritten van de Noorderbrug en het milieupark. Deze wereld van beton heeft een afstandelijk en kil karakter. In dit deelgebied is er aanhechting met het water met de Zuid-

Willemsvaart. Door de verlatenheid van deze zone heeft de natuur de plek overgenomen. Er staan mooie volwassen bomen.

6. Spoordijk Dit is het stukje Frontenpark ten noorden van de nieuwe Noorderbrugtracé. Het vormt de ingang van het park komende vanaf Boschpoort. In dit gebied is een spoorrails aanwezig die vanaf het terrein van Sappi (papierfabriek) naar de het buitengebied gaat. Door het gehele deelgebied stroomt de Zuid-Willemsvaart, waarin aan de noordzijde de sluis ligt.

7. Overgangszone Bassin Deze zone heeft twee werelden, één boven en één beneden. Boven is de plek waar het verkeer de Noorderbrug opdraait en waar auto’s parkeren. Onder is het de plek waar het water van de Zuid-Willemsvaart en het water van de Lage Fronten richting het Bassin stroomt. Deze verbinding is alleen aanwezig door middel van het water, het is echter niet mogelijk om lopend van het Bassin het park in te komen vanaf het Bassin.

B B’

A A’ Afb. 2.6 l reliëfkaart Frontenpark

27

2.5 Hoogte en reliĂŤf Het Frontenpark kent door de verdedigingswerken een groot hoogteverschil. Op de hoger gelegen delen is het ongeveer 48+ NAP. Het hoogteverschil is rond de 5 meter, dit wordt opgevangen door de originele muren. In het lage gedeelte van het park ligt een gracht. De lager gelegen vallei ligt ongeveer op 43+ NAP. Dit water zorgt, door de lage ligging, voor een soort tweedeling in het gebied.

Over de gracht ligt de oude spoorbrug Vanaf de spoorbrug richting het oosten van de Maastricht zijn de muren niet meer Doorsnede A - A’

Doorsnede B - B’

Afb. 2.7 l profielen huidige situatie Frontenaprk

aanwezig. Het grote hoogteverschil wordt hier opgevangen door middel van taluds.

In de toekomst wordt er een verbinding gemaakt met de Hoge en Lage Fronten.

Dit wordt gerealiseerd door middel van een onderdoorgang. Deze onderdoorgang wordt onder de weg doorgemaakt. Dit zal op het lagere niveau zijn. Om beter inzicht te krijgen zijn er enkele profielen opgesteld waarin de hoogte is af te lezen van het gebied.

Afb. 2.8 l waardevolle objecten Frontenpark

29

2.6 Waardevolle objecten In het Frontenpark zijn elementen aanwezig die van grote waarde zijn. En bepalend voor de keuze om bepaalde ingrepen te doen. Deze waardevolle elementen zijn onder te verdelen in cultuurhistorie en natuur

Cultuurhistorie Het gebied heeft een rijke historische achtergrond.

Vestingwerken: De grote vestingwerken zijn opgetrokken uit baksteen met een donkere kleur. Sommige delen van de vestingwerken zijn nog intact, maar er zijn ook enkele stukken die sterk in verval zijn geraakt. De vestingwerken bestaan uit muren, die tot wel 8 meter hoogte gaan.

De vestingwerken geven een ruige indruk aan het totale gebied.

IndustriĂŤle relicten: Oude fabriekspanden, de gashouder en een hoge gemetselde schoorsteen torenen boven het park uit.

De karakteristieke panden zijn deels al voorzien van een gebruiker die allen een kunstzinnige achtergrond hebben. Verder zijn er in het park oude spoorlijnen aanwezig

en oude spooremplacementen die als verhogingen in het park liggen. Het water wordt overbrugd door een karakteristieke spoorbrug. In de vestingmuren is een havenmeesterhuisje te vinden, dat vroeger werd gebruikt toen het water als haven diende.

Natuurwaarde Door de verlatenheid van het gebied heeft de natuur haar gang kunnen gaan. Dit heeft geleid tot verrassende elementen in het gebied. Het gebied heeft een vrij ruige vegetatie wat natuurlijk aanvoelt. Het gebied kent ruige graslanden met daarover verspreid enkele struwelen, bosschages en een flink aantal grote solitair staande bomen. Hierdoor kent het gebied een grote variatie in ruimtes van grote open plekken, besloten bossen en doorgangen door struwelen en bosschages.

Het gebied heeft door de natuurlijke aanzet een grote diversheid aan bewoners gekregen. Zo leeft er in het gebied de muurhagedis, hazelworm, rugstreeppad, vleermuis en de ijsvogel. Meer hier over is te lezen in hoofdstuk 2.7.

Afb. 2.9 l groen in het Frontenpark

31

2.7 Groen & ecologie Doordat het Frontenpark altijd afgesloten is geweest voor mensen heeft de natuur het park als het ware overgenomen.

Hierdoor zijn er vele mooie bomen aanwezig. De soorten variëren van: eik, esdoorn, linde, gewone es, meidoorn, berk en valse Christusdoorn. Door het schrale bodem groeien er ook bijzondere soorten kruiden, zoals de kuifhyacint, kleine pimpernel en brede ereprijs. De bodem bestaat uit leem. Leem is een grondsoort die voornamelijk uit silt* bestaat. Leem is vaak afgezet door wind of rivieren, in Maastricht zal dit door de Maas te zijn geweest. Maastricht is hoger gelegen dan andere steden in Nederland. Hierdoor heeft het ook een lagere grondwaterstand.

De grondwatertrap in het Frontenpark is 8.

Dit betekent dat het grondwater gemiddeld lager zit dan 140cm onder maaiveld. De PNV (potentiële natuurlijke vegetatie) die hier uit te halen is, is een berken-eikenbos.

Door de natuurlijk aanzet van het gebied is het Frontenpark een aantal bewoners rijk.

Op de muren van de verdedigingswerken en op de puinruggen die in het gebied aanwezig zijn, bevindt zich de muurhagedis.

Op zonnige dagen is het mogelijk de hagedis ook tegen te komen. In het projectgebied komt ook de hazelworm in grote getale voor. De hazelworm ziet eruit als een slang, maar is het niet, het is in feite een hagedis zonder pootjes. De hazelworm houdt van zon, maar ook van een wat vochtige omgeving. Hij leeft het liefst aan de rand van bebossing en schraal grasland. De rugstreeppad voelt zich thuis in plassen en poelen. In het gehele Belvedère gebied zijn al waterbakken ingegraven. De ondiepe poelen warmen snel op en zijn daardoor een ideale plek om eitjes te leggen en om jonge padden snel te laten groeien.

De ijsvogel leeft het liefst in gebieden waar stijl randen aanwezig zijn. Hierin maken zij nesten waar zij jongen kunnen krijgen. De vleermuis komt ook voor in het gebied. Het oude wachtmeestershuisje in het Frontenpark blijft behouden en wordt ingericht als verblijfplaats voor vleermuizen. De laatste diersoort is de bij.

In het gebied staat en Sky Hive Solar. Dit is een bijenkorf op een zeven meter hoge paal, die het mogelijk maakt om bijen op een veilige en goed zichtbare manier in de stad te houden.

Afb. 3.1 Aanleg van spoorbrug | Frontenpark Maastricht

33

Hoofdstuk 3 Masterplan Met behulp van de analyse (zie hoofdstuk 2) is er in dit hoofdstuk een visie opgesteld. Vanuit deze visie en concept voortgekomen die een leidraad zal zijn voor het uiteindelijke masterplan. Vervolgens wordt het definitieve masterplan gepresenteerd met toelichting en sfeerimpressies. Tot slot bevat dit hoofdstuk een onderbouwing voor de planlagen van het ontwerp, zoals wegen, water, randen en inrichting.

Een afstudeeronderzoek heeft geholpen om een methode te vinden om alle analyse resultaten om te vormen tot een eigen visie op het gebied. Dit onderzoek wordt toegelicht in 3.1.

Het doel van het ontwerpondersteunend onderzoek is het achterhalen van bruikbare ontwerpprincipes, die toepasbaar zijn binnen het ontwerpen van verdedigingswerken. Eric Luiten onderscheidt vier benaderingswijzen. De hoofdvraag die hierbij opgesteld is; ‘Op welke manier kunnen verdedigingswerken beleefbaar worden gemaakt in relatie tot de verschillende benaderingswijzen?’

Afb. 3.2 l hoge en lage linie in Doesburg is een referentie met een taxonome benaderingswijze

Afb. 3.4 l het Zuiderpark in ‘s Hertogenbosch is een referentie met de benaderingswijze van een biograaf

Afb. 3.3 l fort bij Vechten is een referentie met de benaderingswijze van een antiquair

Afb. 3.5 l fort bij Vechten is een referentie met een opportunitische benaderingswijze

Uit literatuurstudie is gebleken dat er verschillende benaderingswijzen zijn toe te passen met betrekking tot het ontwerpen aan cultuurhistorie. Deze benaderingswijzen zijn ook toepasbaar op het ontwerpen van verdedigingswerken in relatie tot de (her-)inrichting van de ruimte.

Professor Eric Luiten onderscheidt vier type landschapsarchitecten. Een taxonoom, antiquair, biograaf en opportunist.

In dit onderzoek zijn door middel van literatuurstudie de historische kenmerken van verdedigingswerken beschreven.

Hierin komt naar voren dat door de eeuwen heen verdedigingswerken steeds veranderden van verschijningsvorm. Deze

35

3.1 Terugblik op het onderzoek werden steeds aangepast op nieuwe aanvalstechnieken. De verschijningsvormen zijn in te delen in Romeinse forten & castellums, burchten & kastelen, vestingwerken en linies & stellingen.

Binnen deze verdedigingstypologieën zijn er een aantal terugkerende elementen ontdekt. Deze ‘Bouwstenen’ zijn muren of wallen, grachten of greppels, beplanting en schootsvelden. Aan deze historische laag is door ontwerpers een nieuwe, eigen interpretatie aan toegevoegd. Hierbij is eigentijds gebruik gekoppeld, maar dit staat los van de historie.

Taxonoom De taxonoom bekijkt de tuin vooral in relatie tot andere historische tuinen en landschappen. Hierbij gaat het vooral om de uniciteit van de waarde. Het doel is om tot een besluit te komen hoe er omgegaan moet worden met gebouwen of landschappen uit de zelfde periode of hetzelfde genre. Het kan voorkomen dat een eigenaar, zoals bijvoorbeeld het rijk, gemeente of private eigenaren, meerdere objecten uit dezelfde periode of genre in bezit heeft. De interpretatie die gebruikt

is bij de benaderingswijze taxonoom, is het belichten van één tijdslaag, en niet het kiezen naar de waarde van de uniciteit van een gebied. Deze benaderingswijze wijkt iets af van de benaderingswijze van Eric Luiten. Echter sluit deze benaderingswijze beter aan bij het onderzoek dat gehouden is over verdedigingswerken.

Antiquair De antiquair is een landschapsarchitect die een object of landschap koestert uit een bepaalde stijlperiode of tijdslaag. Hij richt zich vooral op de reconstructie. Het grijpt terug naar een moment in de tijd en het streven naar de kunsthistorisch geheel.

Het bekendste voorbeeld is de parterretuin van Paleis het Loo. Hier werden de later aangebrachte periodes verwijderd om de classicistische tuin te tonen zoals die in de 17de eeuw was.

Biograaf Voor een biograaf is elke fase van het project belangrijk. Hij pleit voor het in stand houden van de huidige situatie met het samenvoegen en herstellen van de aanwezige componenten en componenten

vanuit andere tijdslagen. Het ontwerp baseren op gebeurtenissen vanuit meerdere tijdslagen is het uitgangspunt voor de ontwerper.

Opportunist En tot slot de opportunist kiest de tijdslaag die het meest voor de hand ligt, en levert een eigen bijdrage aan een nieuwe en ruimtelijke compositie. Hiermee drukt de ontwerper als ware zijn eigen stempel op het gebied.

Voor het Frontenpark is het niet meer mogelijk om de benaderingswijze van een antiquair te gebruiken. De benaderingswijze die het meest voor de hand ligt is die van een biograaf het in stand houden van meerdere tijdslagen.

Het Frontenpark heeft een rijke historie aan de verdedigingswerken en industriële relicten. Deze combinatie is uniek en vraagt om aandacht en respect. Het is moeilijk om voor 1 tijdslaag te kiezen door de prominente aanwezigheid van beide.

Een biograaf houdt ook rekening met de wensen van nu. Dit is voor het Frontenpark ook van belang.

Afb. 3.6 l concepttekening voor het Frontenpark

37

3.2 Visie en concept Het Frontenpark maakt onderdeel uit van het Plan Belvedère in Maastricht. In dit plan zijn alle ontwikkelingen opgenomen die momenteel spelen in en rondom Maastricht, zie hoofdstuk 1.3. Voor het Frontenpark heeft de gemeente reeds al een werkboek opgesteld (Frontenpark werkboek november 2015). In dit werkboek zijn enkele ontwikkelingsstrategieën opgesteld voor het park. Ik neem deze opgave over.

Opgesomd is deze samen te vatten in: • Samenhang en eenheid creëren in het park tussen alle deelgebieden • Verbindingen maken met de stad d.m.v. fiets- en wandelroutes • De historie van het park zichtbaar en beleefbaar maken • Tegenhanger van het bestaande stadspark rond de Jeker in Maastricht • Zoveel mogelijk behoud en ontwikkeling van bestaande kwaliteiten • Een identiteit die wordt bepaald door de aanwezige historische (verdedigingswerken en industriële relicten) en ecologische waarden in combinatie met nieuw experimenteel en cultureel programma • De verbinding tussen de Hoge en Lage

Fronten

Visie ‘Het Frontenpark’ Naar aanleiding van de ontwikkelingsstrategieën van de gemeente en de analyse, zie hoofdstuk 2, is er visie opgesteld voor het Frontenpark.

Het Frontenpark heeft de potentie om een nieuw stadspark te worden voor Maastricht.

Door verbindingen te realiseren met de binnenstad en de aanliggende wijken zal het park een schakel worden tussen binnenstad en buitenwijken. Het park wordt een park waar een plek voor iedereen is. Het park wordt opgebouwd aan de hand van de al aanwezige kwaliteiten. Een tweedeling zal er in het gebied komen: Een zone waarbij natuur en ecologie centraal staat en een zone waar recreatie centraal staat. Deze zone heeft één grote culturele hotspot, het plein met de oude fabriekspanden.

Tevens is er in deze zone ruimte voor een ligweide, eventuele manifestatie en experimentele programma. De natuurlijke en ecologische zone zal zoveel mogelijk gewaarborgd blijven. De huidige kwaliteiten zullen worden versterkt door middel van

meer ‘ecologische en groene’ bouwstenen toe te voegen, zodat flora en fauna opgaan in het Frontenpark.

Verbinding tussen deze twee zoneringen wordt er gemaakt door een padenstructuur binnen in het park. Diverse paden met dezelfde hiërarchie waarbij zowel voetganger als fietser hetzelfde pad delen. Deze paden vinden aanhechting aan fietspaden rondom het park die de stad uit of in gaan. Het park zal daarom het verlengde van de binnenstad worden, een soort voortuin. Verbinding wordt ook gerealiseerd door middel van zichtlijnen.

Dit zal gedaan worden op de manier van de Engelse landschapsstijl. Iets wat je recht voor je ziet, zal je door middel van een ‘omweg’ bereiken. Tot slot zal er in het park een historische afdruk worden gegeven.

Deze afdruk zal op een eigentijdse manier worden teruggebracht. De beplanting die in het park komen zal vooral inheemse beplanting zijn. De randen van het park worden aangezet met de beplanting, hiermee zal het landschap het park in getrokken worden en baat hebben bij de ecologie.

Afb. 3.7 Masterplan | Frontenpark Maastricht

39

3.3 Masterplan Het hoofduitgangspunt voor de herinrichting van het Frontenpark is de transformatie van een verlaten gebied naar een park voor alle Maastrichtenaren. Bij het plan spelen thema’s als duurzaamheid, recreatie en ecologie een grote rol.

Het plan is opgebouwd aan de hand van de vraagstukken en de wensen die de gemeente voor ogen heeft: het behouden van de aanwezige kwaliteiten. Aan de hand van deze kwaliteiten is er een tweedeling gemaakt in het park. Het zuidelijkste deel staat in het teken van natuur en ecologie.

Hier zal een berken-eikenbos komen. Hier wordt inheemse beplanting toegepast. In dit bos komen open plekken waar kleine speelvoorzieningen geplaatst worden.

Vanuit het Bassin komt er een vlonderpad.

Dit vlonderpad zal in de vormentaal van de oude verdedigingswerken door deze zone gaan. In de ecologische zone wordt extensief beheer toegepast, hierdoor kan de onderbegroeiing een kans gaan en biedt dit een goede basis voor het gewenste beeld. De oevers van het water worden hier ecologisch aangezet.

De tweede zone is de recreatieve zone.

Met hierin de culturele hotspot die

bestaat uit de oude fabriekspanden. De fabriekspanden krijgen functies zoals horeca, creatieve ondernemers en kunst en cultuur. De buitenruimte zal als een plein worden ingericht met een stoer en robuust karakter, met bij het balkon ruimte voor een nieuw paviljoen.

In deze zone is een grote ligweide opgenomen. De ligweide wordt transparant beplant. Solitaire bomen of boomgroepen staan als spelers in het gazon. De bomen worden zo gepositioneerd dat ze vista’s creëren, die zicht hebben op ‘landmarks’ in en buiten het park. In de noordzijde van het gebied, langs de Zuid-Willemsvaart komen enkele trappartijen die als zitelementen gebruikt kunnen worden, waarbij de oever voorzien wordt van een zerk. Het water kun je letterlijk aanraken. De oude spoorrelicten blijven zoveel mogelijk liggen wat een knipoog is naar het verleden. In de zuidwest hoek van het park wordt de parkeerplaats getransformeerd naar een ‘groene’ parkeerplaats. Dit zal gebruikt kunnen worden bij manifestaties.

De twee zones worden verbonden door middel van een padenstructuur die door het hele park de zelfde hiërarchie heeft.

Dit fietspad wordt aangezet met een breed

profiel, 7 meter. Van deze paden kunnen de voetgangers als fietsers gebruik maken.

Er is gekozen voor een extra breed profiel om het pad als een drager in het park zichtbaar te maken en de veiligheid in het park te waarborgen.

Om de verbinding daadwerkelijk te kunnen realiseren wordt er een nieuwe brug aangelegd, die het fietspad en het industrieplein met elkaar verbindt.

Het fietspad zal ook de verschillende verblijfsplekken aan elkaar verbinden. De verblijfsplekken zullen ieder haar eigen karakter krijgen.

De verbinding met de Zuid-Willemsvaart en het water van de Lage Fronten zal in oude staat terug gebracht worden. De verbinding wordt daarom verplaatst. Dit is alles ten behoeve van de verbinding van de het Bassin met de rest van Nederland. Het Bassin is namelijk het beginpunt van het ruim 150 kilometer lange kanaal.

De randen van het park worden zoveel mogelijk omlijst met groene lijnen. Vanuit de randen wordt met de beplanting het landschap naar binnen getrokken.

Afb. 3.7 l doorsnedeprofiel Frontenpark

Afb. 3.8 l doorsnedeprofiel Frontenpark

41

3.3 Masterplan

Verblijfsplekken | Frontenpark Maastricht

43

3.4 Zonering & verblijfsplekken Het Frontenpark heeft een tweedeling in een natuurlijke zone en een recreatieve zone. Binnen deze zones worden een aantal verblijfsplekken gerealiseerd. De grootste verblijfplek is de culturele hotspot.

Het plein bij de oude fabriekspanden wordt als een gebruiksvriendelijk en sfeervol plein ingericht. Grote plantvakken met sierbeplanting en bomen worden als tetrisblokken op het plein gepositioneerd. Voor de plantvakken komen banken te staan. De oude fabrieksvloer wordt een waterelement met spuwers. De gebouwen staan met de zijde van het plein op de bestrating. De andere kant van het gebouw staat in het groen. Hierdoor wordt het plein als een ‘kleed’ beschouwd waar de gebouwen aan staan.

Het principe van het kleedje wordt nog eens herhaald bij het balkon en het oude spooremplacement. Bij het balkon komt een nieuw te bouwen paviljoen waarin een horeca bestemming zal komen. Ook dit gebouw staat met de voeten op een kleedje van bestrating. Het balkon geeft uitzicht over de vestinggracht. Via het

balkon is het mogelijk om naar beneden te gaan door middel van een trap. Hier is een vlonderwereld te vinden waar het vlonderpad en de verbinding van de Hoge en Lage Fronten bij elkaar komen. In de oude kazemat komt een poppodium.

Het oude spooremplacement is langs het fietspad gelegen. Dit oude relict word ook aangezet door middel van een ‘kleedje’. Op de verhoging van het spooremplacement komen klimwandgrepen.

Op de spooremplacement is het mogelijk om te kunnen recreëren met uitzicht op en over het park.

Afb. 3.10 l principetekening gebouwen op een plein

De ligweide is ook een verblijfsplek. Het is een intensief beheerd gazon, waarop enkele bomen als spelers in het veld gepositioneerd staan. In de oude spoordijk komen lange betonnen trapelementen.

Deze kunnen ook gebruikt worden als zitelement. De laatste trede is de trede direct aan het water, hierdoor is het mogelijk om het water aan te raken en pootje te baden.

In het berken-eikenbos komen enkele open speelplekken. In deze plekken komen ‘natuurlijk spelen’ objecten.

Afb. 3.11 l sfeerbeeld klimmuur op oude spooremplacement

45

Afb. 3.12 Groenstructuur | Frontenpark Maastricht

47

3.5 Groenstructuur De groenstructuur van het Frontenpark kent ook een tweedeling. In de natuurlijke zone komt een berken-eikenbos. Hiervoor is gekozen omdat het de natuurlijke potentiĂŤle vegetatie is. In de huidige situatie is hier al een aanzet voor gemaakt.

Het gebied is jarenlang afgesloten geweest voor de mens, hierdoor heeft de natuur haar gang kunnen gaan.

De beplanting in deze zone zijn groene linten met open plekken ten behoeve van de ecologie. Deze open plekken worden ingericht met natuurlijk spelen. Naast speelobjecten zijn deze open plekken ook interessant voor de groene specht en de ijsvogel. De groene linten zijn interessant voor de vleermuis. De oever in dit gebied worden ingericht als natuurlijke oevers.

Niet de gehele oever wordt aangeplant tot een ecologische oever, er worden enkele snippers aangeplant. Deze snippers zullen zich uitbreiden tot een gehele ecologische oever in de toekomst. De oevers zullen bestaan uit drie verschillende vegetaties: oevervegetatie, drijfbladvegetatie en onderwaterplanten. Door het talud met

deze drie stappen in te richten, wordt de biodiversiteit Bevorderd. Voor uitwerking ecologische oever zie hoofdstuk 3.5.3. In de natuurlijke zone wordt alleen inheemse beplanting gebruikt. Kenmerkende soorten hiervan zijn berken, eiken, varens en andere kruiden.

De recreatieve zone is meer gericht op verblijven. Hierin is dan ook een grote ligweide opgenomen. Zowel ten noorden van de spoorbrug als de oude spoordijk worden ingericht als ligweide. Met intensief beheer en solitaire bomen of kleine boomgroepen als spelers op het veld.

De bomen zullen een grote diversiteit hebben met betrekking tot soorten, kleur en grootte. De rand bij de oude spoordijk en NoorderbrugtracĂŠ wordt omlijst met een groen lint met onderbegroeiing, wat interessant is voor de ecologie. In het midden van de recreatieve zone is de culturele hotspot. Deze gebouwen staan met hun voeten op een kleedje van bestrating en vormen zo een plein.

Dit plein krijgt enkele plantvakken met sierbeplanting en bomen. De parkeerplaats

is een groene transformeerbare plek, die bij manifestaties omgevormd kan worden naar een groot groen manifestatieterrein.

Bij de verbinding tussen de Hoge en Lage Fronten komt een knooppunt bij elkaar van paden, functies en zoneringen. Bij het nieuw te bouwen paviljoen komt een plein met berken. Hiervoor is gekozen door de krachtige en robuuste uitstraling.

Op de volgende bladzijde zijn referentiebeelden opgenomen van de beplantingsferen. In de afbeelding 3.12.

Zijn de beplantingssferen opgenomen die onderscheidend zijn in het Frontenpark.

In paragraaf 3.5.2 is een staalkaart opgenomen over het berken-eikenbos.

Hierin wordt omschreven hoe de sfeer, het tijdsbestek en de tijd en beheer van het berken-eikenbos is.

Vaste planten en heesters Op het industriĂŤle plein komen plantvakken met heesters en vaste planten. Beplanting die hele bloeiseizoen kleur geeft. Krachtig, robuust en stoer. Siergrassen afgewisseld met meerstammige kleine bomen in een border van vaste planten.

Afb. 3.13 l plantvakken op het plein bij de culturele hotspot

Solitaire bomen/boomgroepen Losse bomen of kleine boomgroepen die als spelers in het veld gepositioneerd staan. Bomen van diverse grootte, soorten en kleuren. En ligweide met verschillende parkbomen om te verblijven.

Afb. 3.14 l solitarie bomen in het Oeverpark in Amsterdam

Bomenplein Bij het balkon komt een bomenplein. Dit plein wat gelegen is bij het balkon zal vol komen te staan met berken. Er is gekozen voor de berk omdat hij een robuuste en stoer uiterlijk heeft, naast dat is het ook een inheemse boom in Zuid-Limburg.

Afb. 3.15 l bomenplein met meerstammige berken in Berlijn

Gazon ligweide Het gazon dat gebruikt mag worden als ligweide is bestand tegen intensief betreden en zal vele taluds hebben.

Hiervoor wordt er voor het gazon een grasmengsel gebruikt dat speciaal voor intensief betreden is samengesteld. Het beheer zal dan ook intensief gehouden worden.

Afb. 3.16 l referentiebeeld van gras taluds bij Fort Werk bij het Spoel

49

3.5.1 Beplantingssferen Berken eikenbos Door het kenmerkende landschap van Zuid-Limburg als inspiratie te gebruiken, wordt er van de ‘ecologische’ zonering een berken-eikenbos gemaakt. Gekenmerkt door een bosvegetatie op voedselarme, zeer zure, leemarme zandgronden met berken, eiken, varens en andere kruiden.

Afb. 3.17 l referentiebeeld van een berken eikenbos

Bomenrijen met onderbegroeiing Lange lijnen met bomen en onderbegroeiing.

Beplantingssoorten die inheems zijn verbonden met het buiten gebied. Hierdoor wordt het landschap het park in getrokken.

Verschillende soorten beplanting, hoogtes en bloeitijden. Deze lijnen bestaan vooral om de ecologische aan de ecologische bouwstenen te voldoen.

Oeverbeplanting Ecologische en duurzame oevers.

Oeverbeplanting afgewisseld met poelen en paaiplekken voor kikkers en padden. Beplanting bestaat uit oevervegetatie (gele lis, riet, kattenstaart), drijfbladvegetatie (waterlelie, gele plomp) en onderwaterplanten (fonteinkruid, kleine waterpest).

Afb. 3.18 l referentiebeeld groene linten met onderbegroeiing

Afb. 3.19 l ecologische oevers bestaand uit gele lis en kattenstaart

Afb. 3.20 l sfeerimpressie berken eikenbos

51

Sfeer berken-eikenbos Een berken-eikenbos of berkenzomereikenbos is een associatie uit de klasse van de eiken- en beukenbossen op voedselarme gronden. Het wordt gekenmerkt door een bosvegetatie op voedselarme, zure zandgronden. Het is een bosgemeenschap die als potentiële natuurlijke vegetatie wordt beschouwd van het Frontenpark. De keuze om dit bostype toe te passen in het Frontenpark is dan ook voor de hand liggend. Voorkomende soorten zijn zomereik (Quercus robur) en ruwe berk (Betula pendula). In de ijle struiklaag vallen vooral wilde lijsterbes (Sorbus aucuparia), sporkehout (Rhamnus frangula) en diverse soorten varens.

De ondergroei is door de arme bodem doorgaans soortenarm en bestaat vooral uit zuurminnende dwergstruiken en grassen zoals pijpenstrootje en bochtige smele.

Afb. 3.21 l referentiebeeld van berken-eikenbos

De sfeer die het berken-eikenbos moet oproepen is het landschap van zuidLimburg. In de huidige situatie is al een aanzet van de natuurlijke zone aanwezig en deze zal worden uitgebuit tot het gewenste beeld. Door enkele maatregelen te nemen met betrekking tot het bevorderen van de ecologie, wordt het berken-eikenbos ook een ecologische bouwsteen. In het berkeneikenbos komen lange bomenrijen met onderbegroeiing en open plekken, deze zijn maatregelen zijn interessant voor de ijsvogel, de hazelworm en de vleermuis.

Tijdsbestek eindbeeld berken-eikenbos Doordat er in het Frontenpark al een natuurlijke aanzet aanwezig is, is de aanloop naar het gewenste eindbeeld binnen handbereik. Door bij aanleg van het park enkele beheermaatregelen toe te passen in deze zone is de transformatie naar een berken-eikenbos een kwestie van

beheren.

Bij de nieuwe beplanting die zal worden aangebracht zal er gewerkt worden met spillen/veren. Deze keuze is gemaakt om de kosten te dekken, maar hierdoor duurt het wèl langer om tot een ‘volwassen’ stadium te komen.

Beheer van aanleg tot eindbeeld Om het bos planmatig te kunnen onderhouden, wordt er eens in de vijf jaar onderhoud gepleegd. De andere vier jaren heeft het bos een rustperiode, waarbij niet alleen de flora maar ook de fauna baat heeft. In een werkperiode wordt het bos uitgedund, dat wil zeggen dat kleine, kromme en slechte bomen worden gekapt om ruimte te creëren voor nieuwe of goede bomen. De verjonging van een bos gaat bij voorkeur op een natuurlijke wijze. Bij verjonging van het bomenbestand wordt alleen daar waar nodig bijgestuurd.

53

3.5.2 Berken-eikenbos Plattegrond beplanting berken-eikenbos (Schaal 1:100)

Leverantie beplanting berken-eikenbos Wetenschappelijke naam Bomen Betula pendula Quercus robur Heestervorm Sorbus aucuparia

Code

Aantal

Maat

Opmerkingen

Kwaliteiteisen

Prijs per stuk

Subtotaal

Bp Qr

2 st.

2 st.

10-12 8-10

Wortelgoed Wortelgoed

2x verplant 2x verplant

€ 12,90 € 26,70

€ 25,80 € 53,40

Sa

3 st.

60/80

Wortelgoed

€ 1,40

€ 8,40

Rhamnus frangula

Rf

3 st.

60/80

Wortelgoed

€ 1,45

€ 4,35

Dryopteris dilatata

Dd

3 st.

C2

€ 4,85

€ 14,55

Dryopteris carthusiana

Dc

3 st.

C2

€ 5,75

€ 17,75

Varens

Sfeer natuurvriendelijke oever Langs het de verdedigingsgracht zijn natuurvriendelijke oever gesitueerd.

De minimale taludverhouding is 1:3. De natuurlijke oevers vragen het liefst om een nog flauwere verhouding, echter is het water van de gracht hier te smal voor.

De oevers worden natuurlijk aangezet voor het bevorderen van de biodiversiteit.

In de oevers komen kleine stroken met een afwijkend talud en aangebrachte beplanting.

Afb. 3.22 l grote egelskop, veel voorkomende oeverplant

Afb. 3.23 l waterplanten ten behoeve van het reinigen van het water

Afb. 3.24 l natuurvriendelijke oever met een palenrij ten behoeve van de biodiversiteit

Deze stroken zullen worden voorzien van een plas- en drasberm. Het afwijkende talud is ten behoeve van de van de flora en fauna. Een plasberm wordt voorzien van houten palenrij. Achter deze palenrij is ideale broedplaats voor diverse diersoorten.

De oevers zullen worden ingezaaid met een mengsel van Rietland en oevermengsel Ro1 10800 van De Bolderik. Het mengsel bestaat uit een bloemrijk mengsel met 1, 2 en meerjarige soorten. Het kan toegepast worden als moeras, rietland

55

3.5.3 Natuurvriendelijke oevers en oevervegetatie. De hoogte van de vegetatie van de beplanting is 30-150 cm en bloeiend van april tot oktober. Het mengsel is geschikt voor alle grondsoorten.

Voorkomende soorten in het mengsel zijn Wilde bertram, echte heemst, gewone engelwortel, gewone botterbloem, kale jonker, koninginnekruid, moeraswolfsmelk, moerasspirea, gevleugeld hertshooi, gele lis, moerasrolklaver, wolfspoot, grote wederik, grote kattenstaart, watermunt, moerasvergeet-mij-nietje, gewone brunel, heelblaadjes, grote ratelaar, geoord helmkruid, blauw glidkruid, echte koekoeksbloem, moerasandoorn, smeerwortel, poelruit en echte valeriaan.

In het water komen diverse waterplanten.

Deze waterplanten zorgen voor zuurstof en halen de aanwezige voedingstoffen uit het water. Hierdoor reinigt de waterplanten het water. Daarnaast zorgen de waterplanten voor zuurstof voor vissen en bacteriën in het water. In de stroken worden diverse waterplanten aangebracht zoals; gele plomp, waterlelie, drijvend fonteinkruid, zwanenbloem en krabbescheer.

Tijdsbestek eindbeeld natuurvriendelijke oever Het spontaan ontstaan van een natuurvriendelijke oever kan een aantal jaren duren, daarom kan een deel van de vegetatie al van te voren worden aangebracht. Dit kan gedaan worden door middel van inzaaien of aanplanten.

Door het vooruitlopend aan te planten of in te zaaien vermindert het risico op ongewenste vegetatiegroei.

In het Frontenpark worden er stroken van de natuurvriendelijke oevers al gerealiseerd. Deze stroken zullen in de loop der jaren naar elkaar toegroeien. Het tijdsbestek wat dit in beslag zal nemen is tussen de 5 en 10 jaar. De stroken die aangebracht worden zullen al bloeien na een ontwikkelingsperiode van één seizoen.

Beheer van aanleg tot eindbeeld Bij de aanleg van de stroken van de natuurvriendelijke oever zal het mengsel Rietland en oevermengsel gebruikt worden.

Om een bloemrijk grasland te creëren op de vlakke stukken zal 2 maal per jaar gemaaid

worden. Eerste keer is in mei-begin juni en de tweede keer is in augustus-september.

Het beheer van de waterplanten kan het beste in het najaar worden uitgevoerd.

Het gaat dan om het kaal knippen van de waterlelie. Alleen de wortelstok overleeft immers de winter. De oever en moerasplanten op de oevers kunnen in het najaar ook worden teruggeknipt. Het loof van deze planten sterft, op enkele uitzonderingen na, volledig af in de winterperiode.

Plattegrond beplanting natuurlijke oevers (Schaal 1:100)

Afb. 3.25 l plattegrond natuurvriendelijke oever met plas- en drasbermen

57

Leverantie beplanting natuurlijke oevers Wetenschappelijke naam Waterplanten Butomus umbellatus

Code

Aantal

Maat

Opmerkingen

Prijs per stuk

Subtotaal

Bu

4 st.

P9

Plantdiepte 30 cm

€ 1,90

€ 5,60

Nuphar lutea

Nl

1 st.

P11

Plantdiepte 30-100 cm

€ 6,25

€ 6,25

Nymphaea alba Potamogeton Natans

Na

2 st.

-

Losse knol

€ 9,80

€ 19,60

Pn

3 st.

P9

Met wortelvoet

€ 3,50

€ 10,50

Stratiotes aloides

Sa

3 st.

P9

Wortelgoed

€ 2,20

€ 6,60

-

45 m2

-

100gr/100m2

€ 53,95 per 100 gr. € 24,28

Grasmengsel Ro1 Rietland en oevermengsel Doorsnede natuurlijke oevers

Afb. 3.26 l 3D profiel met natuurvriendelijke oever

Afb. 3.27 routing | Frontenpark Maastricht

59

3.6 Padenstructuur De padenstructuur van het Frontenpark kent twee verschillende soorten paden. De eerste en tevens ook belangrijkste is een breed aangezet profiel. Het is een ‘shared path’ een pad waar zowel de fietser als de voetganger gebruik van gaan maken. Het fietspad wordt zeven meter breed. Gekozen is voor een extra breed profiel zodat het pad als een duidelijke lijn door het park loopt en de twee gebruikersgroepen het pad veilig kunnen gebruiken. Het pad is van asfalt. Een mogelijkheid is er om het asfalt dat vrijkomt van de oude Noorderbrug te hergebruiken voor de

paden in het Frontenpark. Het pad wordt aan weerzijden aangezet door middel van brede betonbanden. De banden hebben een lengte van 100cm. Ze zijn 70cm en zijn voorzien van kleine rode tegeltjes, die bij de fabricage in de banden worden gedrukt. De tegeltjes refereren naar de aardewerkfabrieken die in Maastricht gevestigd waren. Deze banden zijn alleen in het park te vinden. Het fietspad ligt iets verhoogd, met aan weerzijde één meter intensief beheerd gras. Een technische uitwerking in opgenomen in het bijlagenboek.

Afb. 3.28 l betonnen opsluitband voor het fietspad

Afb. 3.29 l sfeerimpressie vlonderpad

Tevens is er in het Frontenpark een vlonderpad opgenomen. Het vlonderpad begint van het Bassin. Via de natuurlijke zone maakt de vlonder verbinding met de recreatieve zone. Het vlonderpad wordt gerealiseerd van hout en neemt de vormentaal aan van de lijnvoering van de verdedigingswerken. De vlonder heeft een breedte van 2 meter en is gemaakt vaan duurzaam Azobé FSC hardhout. Een technische uitwerking van de vlonder is ook in het bijlageboek opgenomen.

61

Afb. 3.30 l sfeerimpressie ‘shared path’ aangezet met een breed profiel van 7 meter

Afb. 3.31 Zichtlijnen | Frontenpark Maastricht

63

3.7 Zichtlijnen In het Frontenpark worden er naast verbindingen ook zichtlijnen gebruikt.

Zichtlijnen waren vroeger in tijden van de verdedigingswerken ook belangrijk.

Zichtlijnen volgden de richting van de schootsvelden. In het masterplan zijn er zichtlijnen binnen en buiten het gebied opgenomen. Binnen in het park zijn de zichtlijnen gericht op de eyecatchers. De oude spoorbrug, de fabriekspanden en de doorkijk in de natte gracht.

De zichtlijnen naar het buitengebied zijn gericht op de Sint Hubertuskerk, Sint Lambertuskerk (wordt ook wel de SacréCœur van Maastricht genoemd), het Vrijthof met Basiliek van Sint Servaas en het Sphinxgebouw. Tot slot worden er ook zichtlijnen van de Noorderbrugtracé gemaakt het park in.

De zichtlijnen worden begrensd door bomen. Deze bomen worden in zo gepositioneerd dat ze vista’s creëren.

De toepassing van de zichtlijnen is geïnspireerd op de Engelse landschapsstijl.

Wat je ziet, is niet rechtstreeks te bereiken, maar alleen met een omweg.

Afb. 3.32 l principetekening de zichtlijnen van uit de Engelse landschapsstijl

Halfhoutse verbinding

Afb. 3.33 l hekwerk voor bij de ligweide

Afb. 3.34 l toepassing hekwerk Fort bij Vechten, Bunnik

Afb. 3.35 l toepassing hekwerk Fort bij Vechten, Bunnik

65

3.8 Veiligheid Het Frontenpark kent een groot hoogteverschil, hierdoor staat veiligheid op een hoge plaats. Door enkele maatregelen en/of voorzieningen te plaatsen wordt de veiligheid zoveel mogelijk gewaarborgd.

Hekwerk Daarom wordt er een hekwerk toegepast wat voor komt dat er mensen de gracht in vallen. Het hekwerk wordt toegepast tussen de gashouder en de spoorbrug aan de noordzijde van het water.

Het hek wordt gerealiseerd van hout en staalkabels. De staalkabels worden bevestigd door middel van een slotbout.

De kabels worden door draadklemmen en staaldraadspanners bevestigd. Een technische uitwerking in het bijlageboek opgenomen.

ontstaat er een verhoogde reling. Het betreden van de muur zelf is dan geheel op eigen risico.

Maaiveld tegen muur In de zuidzijde van het water van de gracht wordt het maaiveld 70cm tot aan de rand uitgegraven. Door de verhoogde muur

Principetekening maaiveld tegen muur (schaal 1:100) Principetekening muur als relling (Schaal 1:100)

70 cm

Voormalig maaiveld

Afb. 3.36 Fasering | Frontenpark Maastricht

67

3.8 Fasering Bij het uiteindelijke plan voor het ontwikkelen van het Frontenpark wordt gewerkt met fasering. Het Frontenpark is in vijf verschillende fases te verdelen. Deze fasering staat in relatie met de huidige ontwikkelingen aan de Noorderbrugtracé en de zoneringen binnen in het park.

De fasering is mede ingegeven door de onzekerheid over de nodige financiële middelen van de uitvoering.

Fase 1 is industrieterrein Vredestein.

Doordat hier de meeste gebruikers komen en de financiële inkomstenbron gegenereerd is, zal dit de eerste stap zijn in de fasering. De culturele hotspot zal bekend moeten gaan worden bij de inwoners van Maastricht. Door het plein en de panden te transformeren naar een gebruiksvriendelijk locatie is de aanzet tot een beleefbaar park gemaakt.

Fase twee is de ligweide ten zuiden van de Noorderbrugtracé. Door de ontwikkelingen aan deze weg is het direct mogelijk het grondwerk te verrichten op de manier en vormgeving die voor ogen is. Het is ook

een directe aanzet tot het leggen van de verbinding met de aanliggende wijken.

De derde fase is het herstel van de vesting en doorgang naar de Hoge Fronten en het balkon. Doordat de verbinding is gelegd en de functies in de oude panden gevestigd zijn is het mogelijk om grotere investeringen te doen. Bij het balkon komt een nieuwe speler. Een paviljoen voor een horecagelegenheid.

De vierde fase is de natuurlijke zone.

Deze fase draait om het behouden van areaal voor het berken-eikenbos. Door extra aan te planten en groot onderhoud toe te passen is het gebied gemakkelijk te transformeren.

Tot slot fase vijf: de transformatie van het parkeerterrein. Een grote plaat asfalt met geparkeerde auto’s in een stadspark is iets wat men niet verwacht of graag ziet. Toch is dit in de huidige situatie het geval. Doordat parkeren van groot belang is voor een stad, wordt de parkeerplaats in de laatste fase getransformeerd naar stadspark.

Als blijkt dat er na een aantal fases geen mogelijkheid meer is voor verdere investeringen is het mogelijk fase 4 en 5 niet uit te voeren.

Afb. 4.1 Verdedigingsgracht | Frontenpark Maastricht

69

Hoofdstuk 4 Deelgebied ‘Het Balkon’ Aan de hand van het masterplan is een deelgebied gekozen en verder uitgewerkt. Het ontwerp voor dit gebied wordt verduidelijkt met doorsneden en visualisaties. Het hoofdstuk bestaat verder uit beeldbepalende detailuitwerkingen die weer binnen het deelgebied vallen. Deze detailuitwerkingen worden verbeeld en verwoord door middel van technische uitwerkingen en beplantingsontwerpen.

Afb. 4.2 Locatie deelgebied | Frontenpark Maastricht

4.1 Visie deelgebied Motivatie deelgebied keuze Als uitwerking van het deelgebied is er gekozen voor het gebied rondom het balkon. Voor dit gebied is gekozen omdat de twee verschillende zones hier bij elkaar komen. De natuurlijke zone vanaf het water van de gracht en de recreatieve zone vanaf de hoger gelegen wereld in het park. De twee verschillende niveaus zijn interessant om op door te kunnen ontwerpen. Uiteindelijk is in dit gebied ook nog het mooiste plekje van het hele park te vinden, het balkon, een uitzichtpunt over het water.

Visie deelgebied In het gebied ontmoeten de twee verschillende zones elkaar. De natuurlijke zone en de recreatieve zone worden aan elkaar verbonden door middel van het vlonderpad en het balkon. Vanaf het balkon wordt het mogelijk naar beneden te dalen en in een andere wereld binnen te lopen. In de oude kazemat komt een publieke functie, evenals de oude fabriekspanden aan het plein. Het plein wordt als een vriendelijke verblijfsplek ingericht, voorzien van

plantvakken. Er moet op het plein echter wel ruimte overblijven voor manifestaties.

In het gebied blijven de aanwezige cultuurhistorisch waarden gewaarborgd .

Door met behoud van het oude een nieuwe eigentijdse laag over de bestaande situatie heen te leggen, wordt hier respectvol mee om gegaan.

De materialen die gebruikt worden zullen stoer en robuust zijn en een knipoog zijn naar het industriĂŤle verleden van het gebied. Beneden bij het water zal meer hout worden toegepast, terwijl boven in de recreatieve zone meer verharde materialen zullen worden gebruikt. De beplanting zal inspelen op het karakter van het deelgebied, waarbij nodig de ecologie een grote rol kan spelen met betrekking op huisvesting van de flora en fauna.

71

legenda Fietspad (7 meter profiel) Vestingmuren Bestaande watergang Nieuw te graven watergang Gras intensief beheer Ruiggras vegetatie Natuurvriendelijke oever Bomen Plantvak, (voor beplantingsplan zie bijlageboek) Houten vlonder AzobĂŠ FSC hardhout Verlichtingsarmatuur, plein 3 spots op mast, 8 meter Zitbank Raya, 270cm met rugleuning. Levancier Velopa Waterelement Stelconplaten 2000x2000 Stelcon afwateringselement Parkeervoorziening Hoogtemaat

noord

Afb. 4.3 Plankaart deelgebied | Frontenpark Maastricht

73

4.2 Ontwerp toelichting In het deelgebied is de verbinding van de Hoge en Lage Fronten opgenomen. De verbinding wordt gemaakt door middel van een onderdoorgang, een soort droge vallei met opgemetselde muren.

De oude verdedigingswerken worden hiermee doorgetrokken. De noordmuur heeft, vanaf de Hoge Fronten gezien, een lichte knik waarmee een ‘voorportaal’ wordt gerealiseerd. Deze ruimte vormt de entree vanaf de verdedigingswerken richting de gracht. Het water wordt iets verruimd. Hiervoor is gekozen om balans te zoeken met de vlonders en het water. De vlonderpaden steken over het water heen, waardoor een soort spanning is tussen de natuurlijke oevers en de strakke vormen van de vlonders die er over heen liggen.

De knooppunten van het vlonderpad zijn aangezet met een bredere vlonder.

In de oude kazemat is ruimte gereserveerd voor programma zoals een poppodium of muziekcafe. Het ruige en stoere karakter van de kazemat past goed bij deze invulling.

De vlonder voor de kazemat is een groot terras. Het terras is het begin van het

vlonderpad en maakt zo verbinding met het Bassin. Het knooppunt onder het balkon is voorzien van een trap die verbinding maakt met het balkon.

Het balkon is een grote verblijfsplek met een nieuw te bouwen paviljoen. In het paviljoen is ruimte voor een horecagelegenheid en heeft maximaal 1 bouwlaag. Het balkon is voorzien van een ‘kleedje’ van bestrating.

Grote Stelconplaten met een grid van bomen. De rand van het balkon steekt over de verdedigingsmuur heen. Dit punt heeft een prachtig uitzicht over het water, met achter in de rug een bomenplein.

Het ‘shared path’ verbindt de verschillende kleedjes in het Frontenpark met elkaar. Bij het kleedje van het paviljoen wordt het pad onderbroken door het grid van de het balkon. Vervolgens gaat het pad weer verder en wordt er een brug gerealiseerd om een verbinding te maken met het industrieplein.

Het industrieplein heeft ook een grid van Stelconplaten, afgewisseld met

lijnafwateringselementen. Op het plein zijn plantvakken gecreëerd door enkele Stelconplaten weg te laten. Voor de plantvakken komen enkele zitbanken. Deze vakken zijn als blokken zo gepositioneerd dat er ruimte blijft voor manifestaties.

Het grootste plantvak wordt om de oude rubberfabriek gerealiseerd. De betonnen ‘kathedraal’ is omringt door vlinderstruiken wat een prachtig beeld geeft in de zomer.

Op de oude fabrieksvloer wordt een waterelement geplaatst voorzien van waterspuwers.

De Lage Frontweg wordt in het padenstelsel van het Frontenpark opgenomen. De Lage Frontweg zal verbinding maken met de stijlrand van Maastricht. Ook wordt er vanaf deze weg een hellingbaan gerealiseerd die de verbinding maakt met de kazemat, de hellingbaan is nodig voor distributievervoer en beheer.

Hierna volgt per belangrijk onderdeel een beschrijving ondersteund met beelden en technische uitwerkingen.

Afb. 4.4 Sfeerbeeld balkon | Frontenpark Maastricht

4.3 Het balkon EĂŠn van de mooiste plekken van het hele Frontenpark is het balkon. Dit wordt nog eens extra benadrukt door er letterlijk een balkon van te maken. Door het plein van bestrating iets te vergroten en over de muur heen te trekken, ontstaat er een zwevend balkon. Een uitkijkpunt met zicht over de gracht. Het balkon is onderdeel van een groter plein, zie hoofdstuk 4.4.

Op het plein komen bomen te staan. De bomen stoppen tot aan de lijn waar de oude verdedigingsmuur reikt. Op het overhangende gedeelte is het niet mogelijk om bomen te plaatsen, hierdoor blijft het leeg wat het gevoel van een balkon nog extra benadrukt.

Het balkon ligt als een nieuw element op de oude muur. Aan weerszijde van de muur zal dan ook een stukje van de muur het balkon op steken, hiermee grijpt de muur het balkon vast.

Op het balkon zullen enkele zitgelegenheden komen te staan. Ook wordt het balkon voorzien van een eigen reling. Deze reling zal op bepaalde elementen in het park

worden toegepast. Voor een verdere uitwerking van de reling zie hoofdstuk 4.5.

Tot slot wordt er in het balkon een trapgat gemaakt. Door middel van een trap is het mogelijk om beneden bij de gracht te komen. Deze trap komt uit op de vlonders die daar gesitueerd zijn.

75

Afb. 4.5 l 3d profiel balkon en vlonder

77

4.3 Het balkon De trap is de verbinding tussen het balkon en de vlonder langs de gracht. Het hoogteverschil bedraagt 4,70 meter. Dit is te hoog om één trap te overbruggen.

Daarom wordt de trap in tweeën gedeeld met een tussen bordes. De bovenste traphelft gaat met de lijnvoering mee van het balkon. De tweede traphelft gaat mee met de lijnvoering van de vlonder.

De trap gaat vlak langs de muur, hiermee is het mogelijk de muur aan te kunnen raken en te ervaren hoe groot en bijzonder deze muren zijn. De muur is gelegen op het noorden, hierdoor zal er ook groei van varens in de muur zichtbaar en tastbaar

Afb. 4.6 l onderste deel van trap met de richting van vlonder

zijn.

De trap zelf wordt uitgevoerd in staal, met twee trapwangen en daartussen de treden bevestigd. De treden hebben een optrede van 180 mm en een aantrede van 260 mm, hiermee voldoet de trap aan de trapformule*. Doordat de gehele trap wordt onderbroken met een tussenbordes is het mogelijk 13 treden van 180 mm te maken per trap. De treden worden gemaakt van Perfostaal. De trap is voorzien van een eveneens stalen trapleuning. Deze trapleuning is 1 meter hoog en vormt één geheel met de trap.

Afb. 4.7 l bovenste deel van de trap met de richting van balkon

Afb. 4.8 l trap bestaande uit twee delen me ieder haar eigen richting

Afb. 4.9 sfeerbeeld bomenplein | Frontenpark Maastricht

79

4.4 Bomenplein In het verlengde van het balkon komt een groot plein. Aan dit plein vast zit het nieuwe paviljoen. Het paviljoen staat met de achterkant in het gazon met uitzicht op de oude fabriekspanden, de brug en de kazemat. De voorzijde van het gebouw staat op het plein. Het plein is voorzien van een grit. In dit grit zijn plantvakken voor bomen opgenomen. Het grit wordt gemaakt door middel van Stelconplaten.

De Stelconplaten worden afgewisseld met boomroosters en halve Stelconplaten (1995x995 mm). Onder het bladerendek is gelegenheid tot terras. De bomen zorgen voor een gelaagdheid op het plein.

Een terrasgedeelte met daarboven een bladeren dek.

Het fietspad doorkruist ook het plein. De materialisering van het fietspad stopt en gaat over in het plein. Na het plein wordt het fietspad vervolgt met een lichte knik, de knik is opgelost in het plein. Op het plein zijn enkele bomen er uitgehaald, deze open plek vormt het fietspad. De bomen begeleiden het fietspad.

De bomen op het plein worden rode berken (Betula pendula ‘Purpurea’). Voor een uitgebreide beschrijving zie hoofdstuk 4.4.1.

Stelconplaat 1995x1995 mm

Gleditisia triacanthos ‘Sunb

Afb. 4.10 l principetekening opzet van het bomenplein in combinantie met Stelconplaten

Afb. 4.11 l materiaalaanduiding plein

Plantvakboom 2000x2000 mm

Technisch detail standplaats boom (Schaal 1:100)

Afb. 4.12 l ondergrondse boomvoorziening

81

4.4.1 Staalkaart bomenplein Sfeer berkenplein De sfeer die voor ogen staat voor het bomenplein is krachtig, robuust en stoer.

De keuze is gevallen voor de rode berk (Betula pendula ‘Purpurea’). Dit is een matige grote boom met een smalle, losse kroon. De hoogte is circa 10 meter met een breedte rond de 4-5 meter. De stram is in de eerste jaren roodbruin. Later donkergrijs tot bijna zwart. Twijgen roodbruin, voorzien van wrattige lenticellen. De boom heeft een diversiteit aan kleuren gedurende het bloeiseizoen. De purperkleurige bladeren veranderen in het einde van de zomer naar bruingroen. In de herfst kleur het blad lichtend rood.

De kleuren passen goed bij het karakter van het plein. Het stoere en grillige van de bomen gecombineerd met het strakke van den Stelconplaten.

Tijdsbestek eindbeeld berkenplein Een rode berk is een langzaam groeiende boom die circa 10 meter wordt. Het verwachte eindbeeld zal dan tussen de 10-15 jaar. Dit deelgebied wordt pas pas in fasering 3 aangelegd. Het is daarom misschien al mogelijk om de bomen alvast aan te brengen. Vervolgens is het mogelijk de resterende buitenruimte eromheen aan te leggen. Hierdoor is er bij ingebruikname van het paviljoen al het beoogde gerealiseerd. Een andere mogelijkheid is het aanbrengen van andere bomen met een grotere maat. Dit is wel een duurdere investering.

Berken hebben zelfs een levensduur van rond de 50 jaar. Het is een pioniersoort* met een snelle jeugdfase. In het volwassen stadium is de boom gevoeliger voor houtrot, schimmels en insecten.

Leverantie beplanting bomenplein Wetenschappelijke naam Bomen Betula pendula ‘Purpurea’

Beheer van aanleg tot eindbeeld Voor het beheer van het bomenplein is enkel het snoeien van bomen noodzakelijk.

Voor het snoeien van de berken is het belangrijk dit te doen in de winter. In de winter zijn de bomen in winterrust.

Daarnaast is het makkelijker om een boom te snoeien zonder bladeren.

Het snoeien betreft het weghalen van dubbelen koppen, opkronen van de onderste takken tot de gewenste hoogte.

Voor het bomenplein is het belangrijk dat er 2,5 van de grond geen takken hangen. Het weghalen van schurende takken, hiermee worden wonden voorkomen. Schimmels groeien anders in deze schuurwonden en verzwakken de bomen. Tot slot is het belangrijk om maximaal 1/3 deel van de kroon in één keer weg te halen. Wordt er meer weggehaald dan reageert de boom met veel waterlot.

Code

Aantal

Maat

Opmerkingen

Prijs per stuk

Subtotaal

BpP

40 st.

10-12

3x verpl. draadkluit

€ 85,00

€ 3.400,00 € 3.400,00

Afb. 4.13 Sfeerbeeld burg | Frontenpark Maastricht

83

4.5 Brug Het fietspad zorgt voor verbinding en doorkruist de verblijfsplekken van het park.

Om het industrieplein te verbinden moet er een brug komen over de doorgang tussen de Hoge en de Lage Fronten. De brug wordt als een los element op de muren gelegd, maar gaat mee in de lijnvoering en materialisatie van het fietspad. De brug krijgt, net als het fietspad, een zeven meter breed profiel. Verder wordt de brug

Afb. 4.14 l plattegrond/bovenzijde van de brug (schaal 1 op 100)

gemaakt van betonnen dek en fundering.

De brug ligt net niet haaks op de muren, hiervoor is gekozen zodat de mooie kant van de brug (reling) te zien is van het fietspad.

Voor de reling is gekozen om tegelpatroon te verwerken in een compartiment. Dit compartiment zal telkens herhaald worden.

Het tegelpatroon is een knipoog naar de

aardewerkfabrieken, waar ook tegels gemaakt werden. De reling wordt ook toegepast op de overige bruggen in het park en het balkon.

Voor technische detailleringen zie bijlageboek. Technische detaillering brug 1/2, 2/2 en reling brug

Afb. 4.15 l doorsnede brug (schaal 1 op 50)

Afb. 4.16 l vooraanzicht brug (schaal 1 op 200)

85

Afb. 4.17 l detaillering hekwerk van brug

Afb. 4.18 Referentie industrieplein | Frontenpark Maastricht

87

4.6 Industrieplein Het plein bij de oude fabriekspanden wordt het industriële plein. Het plein zal dan ook zo worden ingericht. Het plein wordt voorzien van een grit van Stelconplaten.

De Stelconplaten worden net als bij het balkon in een blokverband neergelegd.

Door het grote formaat van het plein krijgt het een afwateringsvoorziening.

Op het plein wordt gebruikt gemaakt van Stelcon afwateringselementen. Meer hier over is te lezen in hoofdstuk 4.7. De afwateringselementen worden in om de 26 meter op het plein gerealiseerd. Deze lijnvormige elementen zorgen voor een onderbreking op het plein.

Verder worden enkele Stelconplaten verwijderdom plats te bieden voor plantvakken. Deze plantvakken liggen als tetrisblokken op het plein gepositioneerd.

Voor de plantvakken komen enkele zitbanken. Gekozen is voor de zitbank Raya (Leverancier Velopa). De zitbank is een stijlvolle bank voorzien van armleuningen, gemaakt van hout en staal. Het stoere karakter van de bank past goed bij het plein en de oude fabriekspanden.

De oude industriële panden krijgen (voor zo ver het nog niet is ingevuld) een functie.

De al aanwezige functies hebben alle baat bij de cultuur- en kunstsector. De oude gasfabriek beschikt al over een rand met vlinderstruiken. Deze blijft behouden.

De betonnen ‘kathedraal’ geeft een mooie beeld in de zomer omringd door vlinderstruiken. Dit grote plantvak wordt gerealiseerd door het eveneens weglaten van Stelconplaten. Het plein wordt verder voorzien van verlichtingsmasten, zie hoofdstuk 4.8.

Op de oude aanwezige fabrieksvloer zal een waterelement komen. Kleine waterspuwers die vanuit de grond het water omhoog spuwen. De spuwers staan in het zelfde grid als de Stelconplaten. Dit waterelement kan gebruikt worden als speelobject door kinderen in de zomer.

Afb. 4.19 l zitbank Raya (leverancier Velopa)

Afb. 4.20 Sfeerbeelden beplanting | Frontenpark Maastricht

89

4.6 Beplanting

Sfeer plantvakken industrieplein Voor de plantvakken die op het industrieplein komen is een stoere en krachtige sfeer voor ogen. De plantvakken worden beplant met verschillende type beplanting, zoals bomen, heesters, siergrassen, varens en vaste planten. Gekozen is voor beplanting in paars en blauwtinten. De kleuren passen goed bij het grijs van de Stelconplaten. Deze kleurcombinatie zorgt voor een rustig en subtiel beeld, daarmee van de beplanting zelf wel wat springerig zijn. De beplanting wordt in kleine groepjes geplaatst, dit zorgt voor een grote diversiteit aan planten en bloemen.

Om het hele jaar door plezier van de beplanting te hebben, is er gekozen voor beplanting met een mooie herfstkleur. Het veranderen van kleur geeft een leuk beeld in de herfst, daarnaast is er ook extra opgelet om wintervriendelijke beplanting.

Grassen en varens zijn groenblijvend maar ook planten zoals vetkruid (Sedum) en bereklauw (Acanthus) zijn prachtig in de winter met rijp en sneeuw.

Tot slot wordt er veel waarde gehecht aan de ecologie die aanwezig is in het park. Door beplanting toe te passen die vlindervriendelijk geeft dit een extra bijdragen aan de biodiversiteit van de stad.

Uitgangspunten beplanting: - Gebruik van diverse beplantingsgroepen - Vlindervriendelijke beplanting - Kleine groepen beplanting - Paars-blauw kleur tinten - Winterfraai Zie volgende bladzijde voor een uitwerking van plantvak 1, de andere plantvakken zijn opgenomen in het bijlageboek.

Tijdsbestek eindbeeld plantvakken industrieplein In de plantvakken worden vooral vaste planten toegepast. Hierdoor bereikt het sneller het verwachte eindresultaat. Dit tijdsbestek zal ongeveer 3 jaar in beslag nemen. Voor de bomen en de heesters duurt dit wel iets langer. Voor de heesters

is dit ongeveer 5 jaar. Voor de bomen 1015 jaar.

Beplantingsplan plantvak1 industrieplein

Afb. 4.21 l beplantingsplan vak 1 (schaal 1 op 200)

91

4.6 Beplanting Vaklijst plantvak 1 industrieplein

Plantlijst plantvak 1 industrieplein code soortnaam Heesters AaRH Amelanchier arborea 'Robin Hill' BdIF Buddleja davidii 'Ille de France' Siergrassen PaH Pennisetum alopecuroides 'Hameln' Varens As Asplenium scolopendrium Or Osmunda regalis Pv Polypodium vulgare Vaste planten Am Acanthus mollis ABA Agastache 'Black Adder' ABI Amsonia 'Blue Ice' AhJB Anemone x hybrida 'Honorine Jobert' Asm AstranMa major 'Alba' Eb Echinops bannaMcus EpF Epimedium x perralchicum 'Frohnleiten' HH Hosta 'Halcyon' HmPP Heuchera micrantha 'Palace Purple' La Lavendula angusMfolia Lp Limonium perezii Lm Liriope muscari Pa Persicaria amplexicaulis SnA Salvia nemorosa 'Amethyst' Sc Scabiosa columbaria Sm Sedum matrona Vb Verbena bonariensis

stuks

st/m2

plantverband

randafstand

3 6

1 1

Verschoven

6

3

Verschoven

0,20

24 15 21

3 3 3

Verschoven Verschoven Verschoven

0,20 0,20 0,20

15 12 19 13 35 10 42 29 19 15 38 27 15 21 28 12 10

3 7 7 5 7 7 9 5 7 3 7 7 5 7 7 5 5

Verschoven Verschoven Verschoven Verschoven Verschoven Verschoven Verschoven Verschoven Verschoven Verschoven Verschoven Verschoven Verschoven Verschoven Verschoven Verschoven Verschoven

0,10 0,10 0,10 0,10 0,10 0,10 0,10 0,10 0,10 0,10 0,10 0,10 0,10 0,10 0,10 0,10 0,10

Bloeikalender plantvakken industrieplein

soort I

II

III

IV

V

bloei3jd VI VII

VII

Siergrassen Pennisetum alopecuroides 'Hameln'

IX

X

X

X

XI

XII

X

X

Heesters Amelanchier arborea 'Robin Hill' Buddleja davidii 'Ille de France' Varens Asplenium scolopendrium Osmunda regalis Polypodium vulgare Vaste planten Acanthus mollis Agastache 'Black Adder' Amsonia 'Blue Ice' Anemone x hybrida 'Honorine Jobert' AstranCa major 'Roma' Echinops bannaCcus Hosta 'Halcyon' Lavendula angusCfolia Limonium perezii Liriope muscari Persicaria amplexicaulis Salvia nemorosa 'Amethyst' Scabiosa columbaria Sedum 'Matrona Verbena bonariensis

X

X

X X

X X

X

X

X

X X X

X

X

X X

X

X

X

X

X

X

X X X

X

X X

X X

X

X

X

X

X X X

X

93

Beheersmaatregelen plantvakken industrieplein soort Bomen Gleditsia triacanthos ‘Sunburst’

maand

beheersmaatregel

Februari-maart

1x per jaar controle voor doodhout (en evt verwijderen)

Heesters Amelanchier arborea ‘Robin Hill’ Buddleja davidii ‘Ille de France’

Februari-maart Februari-maart

Toepassen begeleidingssnoei Afknippen blad vorig bloeiseizoen

Siergrassen Pennisetum alopecuroides ‘Hameln’

Februari-maart

Afknippen blad en bloem vorig bloeiseizoen

Varens Asplenium scolopendrium Osmunda regalis Polypodium vulgare

Februari-maart Februari-maart Februari-maart

Afknippen blad vorig bloeiseizoen Afknippen blad vorig bloeiseizoen Afknippen blad vorig bloeiseizoen

Vaste planten Diverse soorten

Februari-maart

Afknippen blad en bloem vorig bloeiseizoen

Gazon Speelgazon

Groeiseizoen

Maaifrequentie van 28x per jaar en bemesten (met kalk) in april en augustus

Algemene opmerkingen: 1) Alle beplanting op het industrieterrein valt onder beheersklasse A of B 2) De beplantingborders hebben een onderhoudsfrequentie van 12x per jaar 3) Zwerfafval wordt tijden onderhoudsbeurten ook verwijderd 4) Graskanten worden 2x per jaar gestoken 5) Borders worden bemest (met organische mestkorrel) in maart en september

Afb. 4.22 Afwatering | Frontenpark Maastricht

95

4.7 Afwatering Op het industrieplein komt een tapijt van Stelconplaten. Deze platen worden in blokverband neergelegd. Door de grote oppervlakte van het plein is het nodig afwateringsvoorzieningen toe te voegen.

Dit wordt gedaan door middel van een Stelcon afwateringselement (afb. 4.?). Zo’n afwateringselement is een verholen goot en geschikt voor zwaar vervoer. De Stelcon afwateringselementen hebben een lengte van 1995x495 mm. De afvoercapaciteit is 80m2 vloeroppervlak per goot. Dit is 4320 liter per uur.

op het riool.

Voor een technische uitwerking van de Stelcon afwateringselementen in combinatie met de zandvangput, zie bijlage boek bladzijde ??

Het andere gedeelte van het Frontenpark wordt het water door middel van infiltratie afgevoerd het maaiveld. De fietspaden liggen tonrond met een percentage van 2%. Hierdoor zal het water ook geĂŻnfiltreerd worden.

Afb. 4.23 l Stelcon afwateringselement

De platen worden in blokverband gelegd met om de 26 meter een afwateringselement. De afwateringselement worden zowel noordzuid als oost-west gelegd. Hierdoor komen de afwateringselementen bij elkaar. Op het knooppunt komt een Stelcon zandvangput (afb. 4.?) te liggen die het water van de afwateringselementen opvangt. De afmetingen van een zandvangput is 495x495 mm.

Het water dat wordt verzameld door middel van de zandvangputten wordt afgevoerd

Afb. 4.24 l Stelcon zandvangput

Afb. 4.25 Verlichtingsmasten | Campus Forumgebouw Wageningen

97

4.8 Verlichting Binnen het Frontenpark wordt er gebruikt gemaakt van dezelfde familie verlichtingsarmaturen. Het fietspad wordt aangezet met verlichtingsmasten van 7 meter hoog. De keuze voor deze hoogte is dat bij een lagere hoogte de spots verbllinden bij de wandelaars en fietsers van het park. Op deze masten zitten twee spots die ongeveer 135 graden van elkaar gedraaid staan. Ze richten ieder een kant op en verlichten zo het fietspad.

Op het industrieplein worden verlichtingsmasten toegepast van 12meter hoog. Op deze masten zitten drie spots, die elk een andere kant op staan. De spots zitten op verschillende hoogtes op de mast bevestigd.

De verlichtingsmasten worden ingezet om het openbare verkeer veiliger te maken.

De verkeersdeelnemers kunnen daardoor op grote afstand de verkeerssituatie beoordelen en daar op tijd op reageren.

Daarnaast bevordert de straatverlichting ook de sociale veiligheid.

LED-lampen Een keerzijde van de straatverlichting is dat het veel energie verbruikt. Daarom worden er LED lampen gebruikt die gaan branden als het donker wordt, maar op een minimale sterkte. Ze zijn voorzien van bewegingssensoren. De lampen branden op 20% van het vermogen. Als er iemand voorbij fiets of wandelt gaat de verlichting feller branden. Dat feller branden duurt even en daarna dimmen de lampen weer uit zichzelf.

De masten zijn gemaakte uit een combinatie van staal en Bilinga-hout. Het houten deel is bevestigd in een thermisch verzinkt stalen basisgedeelte, met een serviceluik en gepoedercoat in de kleur van de armaturen (Ral7022). De masten zijn van Mast Service Nederland.

Plaatsing in het park De masten worden langs het fietspad in een zig zag opstelling geplaatst. De verlichtingsmasten staan aan weerszijde van de weg opgesteld, maar niet lijnrecht tegen over elkaar. De masten komen

32 meter uit elkaar te staan. Hiermee wordt er voldaan aan de vuistregels voor het plaatsen van de verlichtingsmasten (lichtpunthoogte 6-8 meter, masten 32 meter uit elkaar).

Op het plein komen de verlichtingsmasten 35 meter uit elkaar. Door de hogere lichtpunthoogte mogen we ook verder uit elkaar komen.

Afb. 5.1 Werkzaamheden | Frontenpark Maastricht

99

Hoofdstuk 5 Planrealisatie Het laatste hoofdstuk gaat over de planrealisatie van het frontenpark. in dit hoofdstuk is een grondbalans en een kostenraming opgenomen. Beide gaan ze over het deelgebied van hoofdstuk 4. Bij de grondbalans en kostenraming wordt een kleine conclusie gegeven over het totaal.

Afb. 5.2 Grondbalans | Frontenpark Maastricht

101

5.1 Grondbalans Voor de grondbalans is er gekeken naar de fasering die er voor het Frontenpark voor ogen is. In de eerste fase van de aanleg van het park zijn er geen grondwerkzaamheden. In de tweede fase zijn wel grondwerkzaamheden. Het verleggen van de doorgang tussen de Zuid-Willemsvaart en het Bassin en de ligweide met de taluds in de vormentaal van de glacis. Door grond nabij het huidige parkeerterrein in tijdelijke ligheuvels te bewaren kan deze grond in

fase 4 en 5 gebruikt worden voor het afvlakken van dit deelgebied Echter is er in n de grondbalans te zien dat er een ruime overschot is aan grond, het is echter mogelijk om in overleg met de aannemer van de NoorderbrugtracĂŠ om vrijkomende grond hier naar toe te verplaatsen. Omdat de NoorderburgtracĂŠ geen onderdeel is van het masterplan is dit dan ook niet opgenomen in de grondbalans.

af te brengen grond werkzaamheden en locatie oppervlakte (in m2) nieuwe doorgang Zuid-Willemsvaart 2.250 m2

In de derde fase is het ontgraven van de verdedigingsgracht opgenomen. De grond die hier vrijkomt kan in de vierde fase over de natuurlijke zone worden uitgesmeerd.

De vijfde fase wordt opgevuld met de grond van de tijdelijke ligheuvels.

Grond wat uiteindelijk over is moet worden afgevoerd naar een andere bestemming in de stad of een erkend verwerkingsbedrijf.

vergroting verdedigingswater

550 m2

totale diepte (in m) ophogen (in m) totale cunet (in m3) 10 meter (5m boven & n.v.t.

22.250 m3 5m onder waterplein) 1,50 meter n.v.t.

875 m3

vormentaal glacis ligweide

15.000 m2

3 meter (gemiddeld)

n.v.t.

45.000 m3

uitgraven cunet fietspad

9.500 m2

0,30 meter

n.v.t

2.850 m3

totaal af te graven grond

70.100 m3

aan te brengen grond werkzaamheden en locatie afvlakken terrein

oppervlakte (in m2) 40.000 m2

oude doorgang Zuid -Willemsvaart

1000 m2

totale diepte (in m) ophogen (in m) n.v.t.

0,20 meter (gem. berekend) n.v.t.

10 meter

opvullen cunet parkeerterrein

12.500 m2

n.v.t.

totaal aan te brengen grond

0,50 meter

totale cunet (in m3) 8.000 m3 10.000 m3 6.250 m3 24.250 m3

Afb. 5.3 l werkgrens deelgebied ten behoeve van kostenraming

103

5.2 Kostenraming Om inzicht te krijgen in de globale kosten voor de aanleg van het Frontenpark is een globale kostenraming opgesteld. De kostenraming is gespecificeerd op het deelgebied waar uiteindelijk een vierkante meter prijs uit komt.

Kostenraming voldoet aan de volgende gegevens 1. Stukken en gegevens Projectnaam: Frontenpark, Maastricht Tekeningnaam Naam: Rien Streefkerk Datum juni 2017 Schaal: 1:500 Formaat: A1

2. Werkgrens Deze kostenraming heeft betrekking op het deelgebied. Elementen als het balkon en het industriele plein vallen hier onder. Voor de totale werkgrens, zie afb. 5.1.

3. Uitgangspunten: - Prijspeil juni 2017 - Ondergrond bestaat uit menggranulaat en is voldoende draadkrachtig, tenzij

anders vermeld in technische uitwerkingen - Beplanting gerekend met een gemiddelde van 7stuks vaste planten per m2 - Er wordt uitgegaan van een gemiddelde prijs per boom

4. Kostenraming: Een uitgebreide kostenraming is in het bijlageboek opgenomen.

Kostenraming 1. opruimwerk

€

43.750,00

2. grondwerk

€

41.515,00

3. riolering

€

105.900,00

4. verharding

€

506.835,00

5. beplanting

€

56,823,00

6. diverse

€

746.125,00

subtotaal

€

1.500.949,00

onvoorzien

€

150.000,00

uitv.kosten, winst & risico

€

225.00,00

totale kosten excl. BTW

€

1.875.949,00

totale kosten incl. 21% BTW €

2.269.898,29

prijs per m2 inclusief BTW

€

75,66

Conclusie De uiteindelijke vierkante meter prijs voor het deelgebied van het Frontenpark is € 75,66. Dit is aan de hoge kant in vergelijking met de gemiddelde kosten voor een park. De hoge kosten zijn te verklaren door de vele bijzondere bouwwerken in het deelgebied. De kosten voor het realiseren van de nieuwe verdedigingsmuur is zeer hoog.

De keuze voor het toepassen van Stelconplaten is ook een hoge kostenpost geworden. Mocht er door de opdrachtgever te hoog worden bevonden, is het mogelijk om over te stappen naar tweede hands Stelconplaten of het toepassen van een andere materiaalsoort, denk aan betonstraatstenen of iets dergelijks.

Informatie Beelden Natuurvriendelijke oevers 1.4 Masterplan belvederĂŠ Maastricht http://natuur vriendelijkeoevers.stowa.nl/Upload/publicat-http://www.belvedere-maastricht.nl/wp-content/uploads/2015/11/ ies/2009-37_webversie_150dpi.pdf Ontwikkelingen-programma-Belvedere-okt-2015.jpg Rietland en oevermengsel 2.2 Historische kaarten https://www.debolderik.net/mengsel_details.php?id=40&naam=Vestingvisie gemeente Maastricht 2010-2025, blz 11 Ro1+Rietland+en+oevermengsel 3.1 Historische foto Frontenpark Stelconplaten https://tibaert.com/2014/02/26/maastricht-boschpoort-deel-1/ http://www.stelcon.be/100-a/109_000/TF_stelcon_verholen%20goot_(HR).pdf?PHPSESSID=ec49dbc77a3f1e3e06f5d83.2 Hoge en Lage linie Doesburg 7422da04a9 https://www.burotopia.nl/projecten/stedenbouw/vestingwerken-doesburg.html

Verlichtingsmast http://msnbv.nl/wp-content/mastermedia/2016/03/MSN_3.4 Zuiderpark ‘s Hertogenbosch mast_services_Nederland_project_Wageningen_campus_http://www.mtdls.nl/clientdata/media/images/fit/503x377/34dscf97871.JPG forumgebouw_houten_design_lichtmasten_02.jpg Frontenboek Werkboek november 2015 Programmaboek Sphinxkwartier klein http://www.belvedere-maastricht.nl

3.5 Fort bij Vechten http://www.nimrodnederland.nl/wp-content/uploads/2016/10/Fort-bijVechten.jpg 3.13 / 4.18 Referentiebeeld plein met plantvakken https://nl.pinterest.com/pin/366058275949129942/ 3.14 Referentiebeeld Oeverpark Amsterdam

105

Bronvermelding http://www.landezine.com/wp-content/uploads/2013/09/LANDLAB-OEVERPARK-02.jpg

Afb. 4.19 Zitbank Raya http://www.velopa.nl/productcatalogus/straatmeubilair/raya/

3.16 Referentiebeeld Fort Werk bij het Spoel http://monkarchitecten.nl/wp-content/uploads/2016/10/Forthuis-Culemborg-Monk-architecten-utrecht_002.jpg

Afb. 4.23 Stelcon afwateringselement http://www.stelcon.nl/producten/bedrijfsterrein/stelcon-verholengoot-met-hoeklijn/

3.17 / 3.21 Referentiebeeld berken-eikenbos https://myalbum.com/photo/FZpvvwQsg66Z/1k0.jpg

Afb. 4.24 Stelcon zandvangput http://www.stelcon.nl/producten/bedrijfsterrein/stelcon-zandvangput-bij-verholen-goot/

3.18 Referentiebeeld bomenrij met onderbegroeiing https://natuurfotosdrenthe.files.wordpress.com/2016/05/eikenbosrand-met-onderbegroeiing.jpg

Afb. 4.25 Verlichtingsmasten http://msnbv.nl/projects/wageningen-universiteit-campus-forumgebouw-lichtmasten/

3.19 / 3.24 Referentiebeeld natuurvriendelijke oever

https://www.rijnland.net/werk-in-uitvoering/plassen-en-me- Afb. 5.1 Werkzaamheden NoorderbrugtracĂŠ ren/extra-paginas-plassen-en-meren/aanleg-en-behoud- https://www.flickr.com/photos/belvederemaastricht/33316685430/ natuurvriendelijke-oevers/@@images/b74c433b-d76d- in/album-72157681937852015/lightbox/ 4f4c-bd89-975c9fc2da83.jpeg 3.22 Referentiebeeld egelskop

https://mijntuin.s3.amazonaws.com/plants/487.jpg 3.23 Referentiebeeld waterlelie

http://kijkenindenatuur.nl/bloemen/waterlelie-100606-485. jpg

107

Begrippenlijst Kwartair Geologisch tijdperk met een tijdspanne van 2,58 miljoen jaar geleden Pioneersoort Een pioniersoort is een plant of dier die een meestal leeg of bijna leeg gebied koloniseert waar het niet eerder voorkwam.

Spillen/veren Spillen, ook wel veren genoemd, zijn jonge bomen welke met name geschikt zijn voor landschappelijke beplantingen en bosaanplant.

Trapformule De trapformule is een formule die wordt gebruikt om een goed beloopbare trap te maken. Deze formule is: 2 optreden + 1 aantrede = 570 - 630 mm

Rien Streefkerk Afstudeeropdracht 2017