Contosdenadal

E D S O T

N O C

?

L A D NA Decembro de 2016 · Suplemento especial

Tamara Andrés·Xosé Daniel Costas Currás· Marta Dacosta·Antonio Manuel Fraga·Diego Giráldez·Sabela González·Antía Otero·María Reimóndez·Isaac Xubín·

E D S O T N CO ?

L A D NA Tamara Andrés·Xosé Daniel Costas Currás· Marta Dacosta·Antonio Manuel Fraga·Diego Giráldez·Sabela González·Antía Otero·María Reimóndez·Isaac Xubín·

introdución daniel landesa

on é a Revista Criaturas unha revista literaria, mais si sobre literatura, non obstante, o feito de traballar tan a miúdo con textos fixo que, nalgún momento desta aventura, nos picase o becho dos textos. É por iso que neste número tan especial queremos traervos un galano especial: unha pequena colectánea de textos ambientados dun ou doutro modo no Nadal.

Como o fixemos? Pois ben sinxelo, tirando da amizade que nos une ás autoras e autores que hoxe aparecen recollidos nesta pequena antoloxía de relatos e a quen estamos enormemente agradecidos pola entrega do seu talento narrativo a esta pequena causa que é Criaturas.

Atoparedes aquí textos de Tamara Andrés, Xose Daniel Costas Currás, Marta Dacosta. Antonio Manuel Fraga, Diego Giráldez, Sabela González, Antía Otero, María Reimóndez e Isaac Xubín, todas elas figuras destacadas da nosa literatura aínda que algún deles fai o seu debut no ámbito da LIX. Ademais, contamos coa colaboración para a ilustración de portada de Pedro Díaz Lorenzo, quen se brindou a realizar un traballo feito ao efecto para nós, o cal temos que agradecer.

Agardamos que o gocedes tanto coma nós!

É TEMPO DE CASTAÑAS TAMARA ANDRÉS

—Xiana, bule, o avó! —anunciou autoritariamente unha voz feminina desde o piso de abaixo.

A nena, que estaba rematando de recoller os xoguetes que se atopaban esparexidos polo chan (a habitación, por orde estrita da nai, tiña que lucir máis impoluta que nunca), ergueu o tronco e colocou ben a saia. Logo saíu correndo cara ao cuarto de baño para comprobar no espello que todos os seus cabelos permanecían perfectamente agrupados nas dúas trenzas que lle caían polos ombreiros. Baixou os chanzos das escaleiras correndo e detívose na porta da cociña: alí non había ninguén, mais atopábase concentrada unha cantidade inxente de fume que saía simultaneamente do forno, das tres potas xigantes que non deixaban nin intuír a vitrocerámica e do cigarro que se consu-

é tempo de castañas

mía, solitario, no cinseiro. Probou sorte no salón: alí estaban.

—A ver, papá, non sexa cabezón, que non nos custa nada botarlle unha man —dicíalle o pai de Xiana ao seu pai mentres lle axudaba a sentar no sofá. A nai da rapaza, namentres, ollaba para o seu sogro sen a máis mínina intención de colaborar—. Veña, así, moi ben. Déame o bastón, que xa llo poño eu aquí. Está cómodo, verdade? A que fixo ben en vir cear hoxe connosco?

O avó de Xiana limitouse a responder cun xesto de desagrado. Acto seguido, xirou a cabeza e fitou a rapariga. Esta, que contemplara a escena desde o limiar da porta, púxose ríxida, abriu moito os ollos e apretou os beizos. Sabía que aquel señor, a quen levaba tanto tempo sen ver, podía soltarlle calquera cousa.

—Xiana, miña rula, por que non saúdas o avó? — preguntoulle o pai.

A pequena comezou a mover a boca de moitos xeitos distintos, mais non foi quen de articular nin un só fonema. O vello tiña sona de ser moi desagradable e ela, desgraciadamente, xa fora obxectivo en varias ocasións dos seus ataques de mal xenio: «Que horror!

Esta rapaza ten os ollos demasiado grandes. E esas orellas? Isto é un ser humano ou un coello?», exclamou e preguntou a primeira vez que a viu. Ese pri-

—6—

tamara andrés

meiro encontro tivera lugar no hospital, cando a nena apenas tiña algunhas horas de vida.

—E ti, papá? Non lle dis nada á túa única neta despois de tanto tempo?

O avó mirou para o seu fillo con desprezo e despois cravou a vista na pantalla negra do televisor.

—Seica che estamos moi faladores todos hoxe, eh?

—ironizou o pai de Xiana mentres limpaba coa man unhas pingas de suor que lle esvaraban pola fronte—.

A ver se vos animades un pouco para a cea, que se non esta vai ser unha velada moi pero que moi aburrida.

O home, coa man chea de suor, mirou o reloxo, deu un chimpo e anuncioulle á súa muller que cumpría seguir preparando urxentemente a cea. Ambos os dous emprenderon rumbo cara á selva de fume. Antes de saír do salón, o pai de Xiana axeonllouse diante da súa filla e murmurou:

—Ti queda co avó: faille compaña e pregúntalle cada certo tempo se necesita algo, que se non el non cho vai dicir —. Xiana moveu a cabeza en sinal de afirmación.

Os pais da nena introducíronse na cociña e pecharon a porta. Xiana recordou a cantidade infinda de fume que alí atopara e pensou: «Mamá lévase queixando xa máis dun mes do cara que lles vai saír a cea de hoxe

—7—

é tempo de castañas

e existe unha solución moito máis barata. Prato do Nadal: Pais ao fume! Pais afumados para todos!». A pequena escachou coa risa. Cando se deu de conta de que o avó estaba a mirar para ela con incredulidade, Xiana volveu sumirse no seu previo estado de rixidez.

—E logo non sentas? —preguntoulle o vello.

A pequena asentiu coa cabeza, aproximouse lentamente ao sofá e sentou no extremo contrario ao que ocupaba o seu avó. Transcorreron varios minutos en completo silencio. Só se escoitaba de cando en vez algún ruído na cociña.

—E que tal vai o cole?

Aquela pregunta aterrou na nena coma unha labazada. O impacto foi tremendo. Desde cando se interesaba o avó por aquelas cousas?

—Pois... moi... moi ben.

—Tes moitos amigos?

—Si, bastantes...

—E os profesores son bos contigo?

En troques de preguntarlle se ela amosaba unha actitude adecuada no colexio, preocupábase por como a trataban os mestres a ela. Que demo lle pasaba ao avó?

—8—

tamara andrés

—Si, moi ben. Non teño ningunha queixa.

—Gústanche as clases?

—Encántanme! De feito, de maior quero ser mestra.

—Iso está moi ben, pequena; moi ben.

De novo, fíxose o silencio que, de novo, se dilatou no tempo.

—Hoxe vén Papá Noel, sabes? —comentou a pequecha.

—Sei, filla, sei, aínda que a ese home eu non o coñezo moito.

—Como que non? E logo a ti non che trae regalos?

Ti tes moitos anos, así que xa che debeu traer... — cando reparou no que estaba a dicir, levou as mans á boca.

—Non te preocupes, muller, se xa sei que son vello.

Non ves que ata me teñen que axudar a sentar? En fin... Os vellos somos vellos e non hai máis volta que darlle. A ese home non o coñezo moito porque a min non me traía agasallos Papá Noel, senón outro ao que lle chamaban o Apalpador.

—Pois a ese eu non o coñezo de nada.

—O Apalpador era un home moi, moi grande, de barba rubia, que baixaba das montañas no Nadal para

—9—

é tempo de castañas

tocarlle a barriga aos nenos e comprobar se estaban ben mantidos. Non nos deixaba xoguetes, senón castañas. O Nadal é tempo de castañas.

—Castañas?! A min encántame as castañas!

—Pois xa temos algo en común —dixo o avó sorrindo.

—E ese Apalpador segue traballando? —inquiriu a nena, relambéndose ao pensar naquel froito que tanto lle gustaba.

—Non, xa non —o avó quedou en silencio durante algúns segundos—. Perdeu o traballo cando Papá Noel comezou a repartir xoguetes entre os cativos.

—Quedou no paro, como papá?

—Si, pódese dicir que si... Aínda que o de repartir castañas entre os nenos era o que máis lle gustaba no mundo, como era carboeiro, seguiu tendo ingresos e algo no que ocupar o tempo o resto do ano.

—Por que dis «era»? É que xa non é? —preguntou Xiana visiblemente preocupada.

—Non, non é iso, non te preocupes. Dixen «era» porque non sei que foi del. Nunca volvín escoitar nada do Apalpador desde que deixou de repartir castañas.

Xa pasou moito tempo desde entón.

—10—

tamara andrés

Xiana imaxinou a un Apalpador solitario no seu taller, ubicado a carón da súa casa, no cume dunha montaña na que non vivía ninguén máis. Era de noite e aquel cuarto atopábase en ruínas, chea de po, teas de araña e bechos de toda sorte, incluídos morcegos.

Dos bos tempos só quedaban anacos dalgúns mobles de madeira escura e mais unha cadeira e unha mesa incriblemente íntegras. Mentres que na primeira repousaban as nádegas do pobre Apalpador, na primeira apoiábanse os seus cóbados e toda a súa dor, que pesaba moito, tanto como varios dolmens xuntos. O Apalpador estaba a laiarse da súa mala sorte. Cando a pequena desactivou a súa imaxinación e volveu á realidade, decidiu que tiña que facer algo ao respecto.

—Avó, teño que subir un momentiño á miña habitación. É moi urxente! —anunciou con moita présa—.

Ti queda aí ben quietiño, de acordo? Non te movas!

Baixo agora mesmo —dixo andando de costas en dirección ao corredor.

—Estou canso de repetir que non necesito ax... — Xiana xa non o escoitaba. Perdeu o final da oración por mor da distancia, pero iso era o que menos lle importaba naquel momento.

A pequena entrou no seu cuarto, sacou un pequeno caderno de tapas verdes do primeiro caixón do escritorio e colleu un lapis do lapiseiro que había encol da mesa. Sentou na cadeira, abriu o caderno e comezou

—11—

é tempo de castañas

a escribir. Concentrouse tanto na tarefa que a lingua lle saíu fóra da cavidade bucal.

Querido Papá Noel: Escríboche porque non quero que veñas á miña casa esta noite. O meu avó di que lle quitaches o traballo ao Apalpador hai moito tempo. Eu non o sabía e iso está moi mal. Ao meu pai tamén lle quitaron o traballo e está moi triste. Pensa que non o sei, pero seino. O Apalpador seguro que está igual. Eu quero que veña á miña casa o Apalpador para darlle traballo no Nadal. O avó díxome que é carboeiro pero que o que máis lle gusta no mundo é repartir castañas. Eu creo que lle vai facer moita ilusión poder volver facelo. Ti non estarías moi triste se non puideses repartir agasallos? Eu creo que si. Por que non vos repartides as casas? Hai moitas. Todos din que hai que compartir, e tamén se pode compartir o traballo. Non podo seguir escribindo porque teño que coidar do meu avó.

Chao.

A rapariga arrincou a folla, dobrouna pola metade e volveu baixar ás présas.

—Toma, papá, tes que levar isto a correos. É moi urxente! —anunciou mentres entraba na cociña.

—12—

tamara andrés

A resposta da nai, que estaba a fumar, adiantouse á do pai, que estaba a sacar as vieiras do forno.

—Que dis, rapaza? Correos está pechado, ou non ves a hora que é? —dixo sinalando o reloxo da cociña — Pero... ti que andas a facer? Non se supuña que estabas a coidar do avó?

A nena calou e mirou para o pai.

—A ver, que é o que tes aí? —o home quitou o guante de cociña e estirou o brazo coa palma da man cara arriba.

—Unha carta para Papá Noel, para que lle deixe traballo ao Apalpador, aínda que só sexa un pouco— contestou mentres lla entregaba.

—Vexo que ti e mais o avó acabastes falando. Alégrome. Alégrome moito —percibíase emoción na expresión do home—. Pero supoño que a oficina de correos xa estará pechada a esta hora. De todos xeitos, creo que non abren pola tarde en Noiteboa.

Xiana empezou a preocuparse moi seriamente: ela era a única esperanza para o Apalpador!

—Papá, teño que mandar esta carta sexa como sexa. É moi importante!

—Seino; seino, miña rula —díxolle o pai, que era moi comprensivo—. Non te preocupes, que xa atoparei eu

—13—

é tempo de castañas

algunha solución. Ti volve ao salón e coida moi ben do avó, que esta noite ten que sentirse moi a gusto connosco.

A nena respirou aliviada e regresou rapidamente xunto ao seu avó.

—Estás ben, avó? Necesitas algo?

—Non, non. Estou perfectamente. Todo o perfectamente que pode estar un con esta idade, claro. E logo cal é motivo de tanta présa? Ti que andas a tramar?

—o vello xa coñecía o plan da rapaza posto que escoitara a conversación que mantivera co seu pai na cociña, pero quería que llo contase a el.

—Pois mandeille unha carta a Papá Noel —afirmou chea de orgullo.

—E logo aínda decidiches hoxe os agasallos que queres pedirlle?

—Non, non é por iso —respondeu algo doída; ela era moi responsable—. É que quero que sexa bo e que reparta o traballo co Apalpador. Díxenlle que non quero que pase pola miña casa esta noite, a ver se así vén o Apalpador e me deixa castañas.

O avó asentiu, cheo de orgullo, e logo decatouse de que ao plan de Xiana lle faltaba unha pata.

—14—

tamara andrés

—E, por certo, como sabe o Apalpador que Papá Noel non vai pasar por esta casa e que debe vir el?

A nena quedou perplexa: pasara por alto ese detalle.

—A cea está lista! —anunciou o pai de Xiana desde a cociña—. Papá, agarde, vou agora!

Que ía facer agora Xiana? Non podía escribir outra carta porque tiña que ir cear, pero non podía soportar a idea de que o Apalpador non traballase esa noite, así como tampouco a de quedar sen castañas.

O avó, que intuíu que a cabeza da nena comezaba a centrifugar como unha lavadora por causa do estrés, deuse de conta do que acontecía e intentou tranquilizala: —Non te preocupes. Seguro que Papá Noel se pon en contacto co Apalpador en canto reciba a túa carta.

Teñen que falar se se queren repartir as casas, non cres?

—Supoño que si... —razoou Xiana, mais non con moita confianza.

—Veña, imos aló! —anunciou o pai de Xiana entrando pola porta aínda co mandil posto—. Tome o caxato. A cociña ule de marabilla. A cea quedou riquísima, xa verá. Vaille gustar tanto que non vai querer volver á...

—15—

é tempo de castañas

—E dálle, sempre coa mesma leria. Arre demo, que cousa máis pesada! Estou moi ben onde estou, e non se fale máis —respondeu o avó.

Xiana, o pai e mais o seu avó saíron do salón, entraron na cociña e pecharon a porta. Ao comezo da velada coincidiron na mesa sentimentos diversos e mesmo antónimos. A cara do pai de Xiana reflectía a máis doce das ledicias: o seu proxenitor, malia o rexeitamento inicial, accedera finalmente a cear con eles en Noiteboa. A cara da nai de Xiana irradiaba indignación: a súa filla tiña o pelo revolto, as vieiras aínda estaban demasiado quentes e o viño pouco frío, e a boca do seu sogro emitía toda sorte de ruídos ao mastigar que a poñían moi, moi nerviosa. A pequena seguía preocupada polo tema do Apalpador. Ao avó, non obstante, soamente lle preocupada a comida.

Non pronunciou nin unha palabra ao principio da noite, mais o viño foille soltando paulatinamente a lingua. A cea non se alongou moito. Todos foron para a cama despois da sobremesa. Xiana foi a primeira en abandonar a estancia. O avó durmiu na habitación da neta, na cama xemelga veciña á dela. (...)

A luz acendeuse.

—16—

tamara andrés

—Avó! Avó! Avó!! Veu o Apalpador! Veu o Apalpador!!—cando o avó abriu os ollos contemplou un primeiro plano da boca de Xiana, que estaba a mastigar salvaxemente unha castaña crúa.

—Que dis, pequecha? Que sorte tiveches! Tróuxoche moitas castañas? —dixo o home cun ton de voz máis grave do normal.

—Moitas! Mira cantas! —sinalou co dedo índice a mesiña de noite.

—Vaites, son moitísimas! E sentiches como o Apalpador che tocaba a barriguiña?

—Si, fíxome así —acariñou o seu ventre en círculos—. Veña, avoíño, érguete! Imos almorzar castañas!

A palabra «avoíño» emocionou o vello. Non lembraba a ninguén dirixíndose a el cunha palabra tan agarimosa. A pequena colleulle o bastón para baixar á cociña. Cando llo ía entregar ao seu dono, entrou alguén no cuarto.

—Que pasou? A que veñen eses berros?

—Papá! —gritou Xiana— Veu o Apalpador! Mira o que me trouxo!

—Vaia, que sorpresa! Ao final conseguiches que recuperase o traballo. Podes estar ben orgullosa de ti mesma. Ben feito, miña rula!

—17—

é tempo de castañas

—Papá Noel debeu de chamalo ou mandarlle unha mensaxe ao recibir á miña carta. Como lla enviaches?

—Iso non cho podo dicir, pequecha. Aos pais non se nos permite revelar certa información sobre Papá Noel.

—Claro, entendo...

—E vas comer todo iso ti soíña?

—Voulle dar unhas poucas ao avó, que sei que a el tamén lle gustan moito.

—Paréceme moi ben —dixo dándolle un bico na fronte— Pero teño algo que dicirche: como te portaches tan ben este ano, Papá Noel e o Apalpador chegaron á conclusión de que merecías que os dous che trouxesen algún agasallo —nada máis dicir isto, amosou un paquete dun tamaño considerable que traía agochado nas costas.

—Isto tamén é para min? —preguntou a nena sorprendida.

—Si, atopeino no salón. Non ves? Aquí pon: «Para Xiana».

—É certo! —exclamou.

—18—

tamara andrés

A meniña esnaquizou o papel que rodeaba aquel agasallo. Cando se deu de conta do que tiña nas mans, comezou a dar chimpos por todo o cuarto.

—Unha máquina de escribir!! Unha máquina de escribir, como a da avoa!!

O pai de Xiana sentou na cama onde estaba o avó, que xa se incorporara, e dirixiuse ao seu proxenitor: —Sempre lle gustaron moito os contos. O día que lle comentei que mamá era escritora e que tiña unha máquina de escribir fermosísima, dixo que quería ser como a súa avoa e ter unha —explicoulle en voz baixa.

—Tes unha filla marabillosa, Uxío.

—Seino, papá, seino.

Os dous homes non deixaron de contemplar a Xiana en ningún momento, que seguía a brincar como unha tola. Despois dun chimpo, a nena detívose e dirixiuse ao seu pai.

—Papá, teño unha idea.

—Cóntame, pequena.

—Agora que o Apalpador volve ter traballo, necesitará axudantes para que lle boten unha man coas castañas. Podería contratarte a ti. Papá Noel, por exemplo, ten elfos. Poderías ser o elfo do Apalpador.

—19—

é tempo de castañas

—É certo, filla. Enviareille o meu currículo, a ver se hai sorte —respondeulle á pequena, que sorriu e se puxo a investigar as características daquela nova máquina—. E vostede, papá, a que hora quere que o leve de volta á residencia?

—Pois a verdade é que me gustaría quedar convosco algúns días máis, se vos parece ben.

—Como non nos vai parecer ben, se o que queremos é que veña vivir connosco?

—Tempo ao tempo. Agora baixemos á cociña para asar as castañas, que devezo por comer unhas ben quentiñas, e a túa filla seguro que tamén.

—Paréceme perfecto, papá. Déixasnos asar algunhas das túas castañas, Xianiña?

—Por suposto! Pero despois teño que mandarlle unha carta ao Apalpador. Quero darlle as gracias e preguntarlle se che pode dar traballo.

—Pois imos alá: ides degustar as castañas máis ricas da vosa vida, xa veredes. (...)

O pai de Xiana comezou a sacar as castañas dun tixolo enorme e pediulle á nena que fora espertar a nai.

Cando todos estiveron na cociña, sentaron á mesa e gozaron do sabor daqueles froitos que tanta alegría

—20—

tamara andrés

trouxeran aquela mañá a aquela casa. O fume desaparecera da cociña pola noite e agora a estancia só estaba chea de silencio. Os catro membros daquela familia estaban completamente ensimesmados. O pai de Xiana pensaba na máquina de escribir da súa nai, nos contos que lle lía todas as noites e en espremer ao máximo o tempo que o seu proxenitor aceptase quedar con eles. Tiña que facerlle entender que podía volver cando quixese; el alí non molestaba. A nai de Xiana estaba decidida a deixar a depresión a un lado. Levaba días barallando a opción de pedir axuda profesional; non podía seguir vivindo nun estado permanente de amargura. O avó de Xiana estaba pensando en asumir publicamente que o quería realmente era vivir naquela casa. A bondade da súa neta desxeáralle o corazón. Por moito que se quixese autoenganar, non soportaba o ambiente da residencia na que vivía e, malia que xamais lle gustara recibir axuda de ninguén, consideraba que xa era hora de comezar a aceptala. Sabía que a nova alegraría moito ao seu fillo. Xiana, pola súa banda, notou algo estraño ao morder unha castaña que se cociñara demasiado.

Revisou o estado dos dentes coa lingua e decatouse de que lle empezaba a bailar unha moa. Antes de comunicarllo aos demais, preguntouse: «A quen lle roubaría o traballo o Ratiño Pérez?».

—21—

A CEA XOSÉ DANIEL COSTAS CURRÁS

Iria: Esta noite vai ser moi aburrida. Ten razón Papá que o tío é moi aburrido. Fala alto e rise todo o día. Non se pode xantar tranquilos nin xogar co móbil na mesa, hai que estar falando e dicindo cousas seguido. Ademais seguro que este ano non imos á Misa do Galo con Papá. Encántame poñer o vestido novo e saír pola noite despois de cear até a igrexa do Carme. Señora María adorna a capela con flores moi bonitas e sempre ten chocolate quente para a xente. A Misa do Galo arrecende a cacao quente, por iso nunca tes frío.

Cando che da a taza, a man quente de María parece unha manta que che arroupa. Despois marchar para

a cea

a casa e a correr para a cama. As veces ao día seguinte hai algún agasallo de Nadal.

—A cea está para as dez —berrounos o tío Afonso dende a cociña. Levaban tres horas el e Mamá na cociña preparando langostinos e un polo da casa que lle mandou Maruxa, a nai de Tonio, un amigo do tío que traballaba en Bruxelas e ía cear con nós esa noite.

Nunca vira tan contenta a Mamá coma aquela noite, tío Afonso e ela estaban contentísimos de estar xuntos e poder cear en familia. A Papá non lle gustaba que fora a súa casa e tiñamos prohibido que foramos xunta del.

Xulia: Esta noite vai ser tranquila. Cear sen Papá vai ser estraño pero tranquilo e ademais o tío é encantador.

Sempre rindo e as comidas son sempre unha festa.

Na casa despois de cear en noiteboa sempre temos que ir a Misa do Galo. Papá sempre está enfadado e saímos da casa para ir á igrexa e nunca quere pasarse pola casa do tío. O único bo da misa é o chocolate de María. Que boa é esa muller, sempre nos dá un bico antes de saír para a casa e unha taza de chocolate.

Despois a correr até á casa, mentres nos alonxamos

—24—

xosé daniel costas currás

Papá ponse a berrar con Mamá. Chegamos e para á cama a correr, e Papá sigue protestando e Mamá comeza a chorar coma todas as noites.

Soa o timbre da casa. - Debe ser Tonio!- berra o tío emocionado.- Xulia, ábrelle á porta!.- Alá fomos Iria e mais eu. Iria saltou do sofá, pensaba que era Papá, pensaba que aínda ía chegar. Non lle dixen nada, non era quen de facelo. Chegamos á porta e abrímola, do outro lado estaba un home grandísimo cunha barba moi poboada e os ollos azuis que parecían que nos alumeaban. Agachouse e deunos un gran abrazo, díxonos que tiña moitísimas ganas de coñecernos e de celebrar esa noite con nós. Despois do abrazo daquel xigante, a Iria cambioulle a cara, eu sabía que ela estaba esperando a Papá e atopouse con este estraño.

Pasou para a casa e deixou a súa chaqueta escura no armario da sala, coma se aquela casa fora súa, coma se vivira normalmente na casa do tío. Pasou á cociña e deulle un bico na boca ao tío Afonso. Quedamos mirando para eles, nunca víramos darse un bico na boca a dous homes. Iria quedou petrificada e púxose detrás miña agachada e avergoñada. Eu sentín que aquel bico tamén me bicaba a min e a Iria e a Mamá.

Iso era amor, estou certa. Despois Tonio abrazou a Mamá e comezaron a chorar, pero unhas bágoas

—25—

a cea

lixeiras de alegría, como dándolle as grazas por estar xuntos.

Iria marchou para a habitación a xogar co ordenador e eu quedei alí mirando para eles, como cociñaban e falaban. Pronto deron as dez e puxemos a mesa, fun chamar por Iria e fomos xuntas para o comedor, había seis servizos na mesa e a Iria volveulle cambiar a cara, novamente a idea de que viría Papá a cear revoloteou pola cabeza da pequena. Mamá decatouse da cara de Iria e comprendeu a súa emoción, así que recolleu un dos servizos e púxoos nunha pequena mesa que estaba ao lado.

—Este servizo non fai falta, é para a nai de Tonio que ven despois de cear a acompañarnos. A Iria cambioulle a cara, sentou e púxose a comer. A cea estaba sendo extraordinaria, Mamá sorría e falaba co tío e máis con Tonio, nós escoitábamos, eu estaba abraiada. Eles querían que nos as dúas faláramos e preguntábannos polas cousas que nos gustaban, por como estábamos na escola, e polos nosos amigos.

-Eu quería ir con Papá á Misa do Galo.- dixo Iria dende a súa cadeira mirando para o prato de langostinos e sen ser capaz de mirar á cara para nós, para non comezar a chorar.

—26—

xosé daniel costas currás

Quedamos en silencio, non era o momento para poñernos a falar daquilo, estábamos de festa e ía ser moi duro para Mamá ter que dar explicacións, dicir nun intre o que non fora quen de contar en toda a súa vida. De súpeto, Tonio, con aquela voz grosa e seca, dixo. -Sintoo moito Iria, nós non imos á Misa, pero estou seguro que despois de cear vasno pasar moi ben cos amigos que van vir por casa.

Iria non dixo nada. Ela quería ver a Papá pero tamén se decataba de que Mamá estaba contenta e non choraba coma con el. Iria estaba asombrada cos beizos de Mamá, desde que cortara a conversa, decatárase daqueles fermosos e vermellos beizos, de cando en vez, levantábase e ía xunto dela a darlle un bico e tocaba aqueles beizos encarnados. Nunca lle vira esa cor, parece que aquela noite Mamá era outra persoa, a mesma, tan boa sempre pero agora nova e viva.

Rematamos coa cea e comezamos cos postres, biscoito, tarta de améndoa e todo tipo de doces cada cal mellor e mais sabroso. Comezou a chegar xente á casa, amigos dos tíos que viñan tomar café e licores.

De súpeto encheuse aquela casa de pandeiretas, tambores e gaitas e todos comezaron a cantar e a tocar.

Iria e máis eu estábamos asombradas e comezamos a bailar e a cantar panxoliñas. Os amigos do tío ensi-

—27—

a cea

náronnos a tocar as cunchas de vieiras e as pandeiretas así como as letras de diferentes cancións tradicionais.

Iria esqueceuse de Papá e da Misa, estábamos encantados de tanta xente pasandoo ben. Alí estábamos toda a noite recibindo á xente, chegaban uns e marchaban outros, e todos eles viñas a darnos bicos e a falar con nós, música seguida e a cantar, así toda a noite. Sobre as dúas da madrugada, soou o timbre da porta e alá foi Iria en busca de novos amigos. A porta quedou aberta e Iria petrificada, púxose nerviosa e colorada e pensei que Papá estaría alí plantado e chamei a Mamá dun berro. Todos calaron e xiraron cara a porta. Pero alí estaba unha muller cun pano pola cabeza para taparse do frío e un chaquetón pechado até a barbilla, comezou a desenfundar e debaixo da roupa apareceu Señora María, a muller do chocolate, a señora da man quente, o refuxio cálido de Noiteboa. Tonio acercouse á porta e deulle unha aperta moi grande e un forte bico. -Preséntovos a miña nai, Maruxa!! - Chega tarde porque cea soa na casa e vai facer chocolate para os veciños da parroquia.

Iria e máis eu corremos xunto dela e agarrámonos coma se abrazáramos a Mamá. Aínda arrecendía a chocolate, respiramos e Maruxa deunos un bico que nos acendeu e nos encheu de calor. Pasou e sentouse xunto nosa. Abrazou a Mamá e deulle un bico men-

—28—

xosé daniel costas currás

tres lle secaba unha pequena bágoa que lle corría pola meixela. Seguimos un pouco pero enseguida Mamá díxonos que tiñamos que ir para a cama a descansar.

Fomos despedíndonos dos amigos, dos músicos, de Mamá e do tío, e de Tonio. Iria agarrouno da man e levouno até a habitación, Tonio acompañounos e arroupou a Iria. Eu dinlle un bico e metinme na cama xunto a Iria, chiscounos un ollo e deuse a volta para volver con todos. Iria chamou por el. -Tonio ven!Aquel home tivo que axeonllarse ao lado da cama para achegarse a Iria mentres a pequena díxolle en voz baixa case ao oído.

—Xa sei quen eres! Non llo vou dicir a ninguén. Grazas, por fin, por facernos tan felices.

—29—

UN GALANO MARABILLOSO MARTA DACOSTA

Todos os días, ao saír para o cole, ollaba un anaco para o recorte do xornal que a mamá puxera na cociña por baixo do calendario. Era unha foto de papá e outros homes en Santiago. Un sábado, coa mamá e o irmán, collemos o autobús e fomos alá, para camiñar rodeados de xente que ía berrando. Eu tamén berraba: “Por un reparto xusto! Queremos pescar e non mendigar!”.

Ollaba un anaco para o recorte do xornal porque papá non estaba na casa eses días. Estaba alí, de campamento con moitos outros papás, porque non podían saír pescar. Mamá tiña que me berrar, porque mentres miraba o recorte do xornal pasmaba e un día houben perder o autobús do cole.

un galano marabilloso

Estaba triste. Por iso non me quedaban as cousas de clase como outras veces e podía pasar horas mirando para a data que a profe escribira no encerado. E a profe non me rifaba. Facíame un aloumiño e preguntábame que tal pola casa. E eu miraba para ela e non contestaba. Porque non sabía que contestar. Porque Papá non estaba e eu sentíame triste. E mamá estaba triste. Tan triste que ás veces non sabía por que se enfadaba. Ou por que me dicía que este ano ao mellor non chegaban á nosa casa os agasallos, nin por Papá Noel, nin polo Apalpador, nin polos Reis.

Cando mamá dicía esas cousas tan feas sempre acaba dicindo o mesmo: “Non hai quen mire por nós. O mar está moi lonxe dos despachos”.

Papá levaba moitos días de campamento. E aínda que esta noite era especial non veu cear canda nós á casa do avó. O avó deunos unha aperta enorme cando chegamos. Eu volvinlle preguntar polo dedo inchado.

E el volveume contar como cortou o tendón coa liña do palangre cando o peixe tivo máis forza ca el. E ao avó, que nunca se enfada, pregunteille por que estaba papá de campamento.

—Porque non os deixan pescar, Mariña.

—Por que non os deixan pescar?

—32—

marta dacosta

—Porque repartiron o peixe do mar entre distintos sitios e a nós dixéronnos que non podiamos pescar o mesmo que pescabamos antes.

—Por que?

—Porque o van pescar outros.

—E por que eles poden e nós non?

—Esa é a cousa, por que eles poden e nós non, se nós sempre fomos ao mar e sempre pescamos.

—E por que non lle piden a quen repartiu que nos dea máis?

—Pero que listiña me es, iso é o que está a facer o papá.

—E se lle deixan seguir pescando imos deixar de ser pobres? Vai volver ter diñeiro?

—Volverá.

—E entón haberá agasallos de Nadal?

—Haberá, haberá. Mais non esteas preocupada por iso. Hai moitas clases de agasallos e o máis importante é estarmos todos xuntos e estarmos ben.

—Xa, mais a min gústanme os agasallos.

—33—

un galano marabilloso

—Xa sei, xa sei. Pero a que o agasallo mellor deste Nadal sería que papá volvese do campamento ese porque xa lles deixan volver pescar?

—Siiii.

—Pois logo!

O avó si que sabía. Pois claro que o mellor agasallo sería que papá viñese para a casa canto antes.

Esa noite quedamos durmir na casa do avó. Mamá marchaba para Santiago para pasar o resto da noite con papá. O avó díxome que ese sitio onde estaban acampados era o goberno galego e por iso estaban aí, para pedirlles que loitaran por eles, os mariñeiros, a xente do mar que se gañaba a vida traendo á terra o peixiño que logo toda a xente come nas súas casas.

Eu ía preguntarlle como podía ser que os que estaban dentro do goberno non saísen correndo buscar máis peixe para os barcos nosos, mais esquecinme porque o avó preguntoume se quería que me contase o Nadal do que gardaba a mellor lembranza, e como eu xa sabía que me ía contar un conto dos seus, con golfiños e barcos, xa non lle preguntei nada.

—Pois se queres, mentres vas durmindo, cóntoche de cando lle tiven que axudar ás rapazas que viñeron salvar un golfiño que apareceu polo Nadal. E isto non

—34—

marta dacosta

é un conto eh!, foi certo de verdade. Pasou aquí e eu vino todo, todiño.

Haberá un par de anos, o mesmo día da fin do ano, saín dar unha volta á praia. Levaba un anaco camiñando e vin ao lonxe algo que se movía na auga. Seguín camiñando e asexando cara a aquel vulto que non paraba de se mover. Ao principio pensei que era un peixe, o que pasa que non era quen de saber que peixe tan grande podía ser aquel. Mais xa logo me din conta que peixe non era. Aquilo ía ser un arroás.

Entón andei máis lixeiro para chegar canto antes. Podíame a curiosidade. Non era un arroás, era un golfiño dando co rabo contra a area e botando auga polo buraco da cabeza sen parar.

Entón tirei do peto o móbil que me agasallou a avoa e fixen o que lle escoitara unha vez ao biólogo que veu á confraría, chamei ao 112. Díxenlle o que pasaba e puxéronme cunha rapaza que me preguntou un monte de cousas, que se estaba vivo, que se era grande, que onde estaba, que que facía, que de que cor era, que se era case negro polo lombo e se tiña unha mancha crema no costado… unha chea de cousas. Eu respondín a todo. Alto e claro. Que non se diga. E a moza dixo que viñan xa para a praia recoller o animal, que, se quería, agardase a que elas chegasen e así dábanme as grazas en persoa por ser o primeiro elo na

—35—

un galano marabilloso

axuda ao rescate do golfiño. Así mesmo me dixeron Mariña, o primeiro elo no rescate do golfiño, o elo esencial. E eu quedei encantado de ter chamado a xente tan agradábel.

Tardaron un chisquiño. Logo dixeron que viñan de lonxe. Segues esperta? Xa me parecía a min. Ao mellor non fago ben contarche este conto, porque vas querer escoitalo até o final. Vale, vale, xa sigo.

As mozas tiraron do coche unha padiola e puxeron nela o golfiño. Pesaba moitísimo e tiven que axudalas a cargalo até o coche, mais elas dicían que estaba delgado porque aquí polo lombo notábanselle as costelas… e a ti tamén! Tes que comer máis!…

E entón dixéronme se quería axudar a coidar do golfiño até que o devolveran ao mar e eu, eu dixen que si. Sabes por que, porque grazas aos golfiños e aos arroases temos pescado moito peixe. Nós diciámoslle pescar ao mansío. Iamos navegando e cando mirabamos unha manda de animais como parados no mesmo sitio, entón tirabamos a rede e volviámola recoller chea de peixe. Logo souben que era porque os golfiños estaban a comer no armeiro. Xa ves, o mar dá para todos e até permite que uns e outros compartamos o alimento.

—36—

marta dacosta

Así foi como fun botarlles unha man un día que non podía ir pasear á praia porque chovía moitísimo, e, cando cheguei á cetaria, vin que o tiñan nunha piscina pequena e cuns tubos de escuma verde no lombo, coma os que usas ti na piscina, pero máis curtos. Si. Eran os flotadores, viches cousa igual? O golfiño seica era moi pequeno e estaba frouxo, non tiña forza e ía para o fondo. E por iso elas lle puxeron uns flotadores e movíano pola piscina, para que non se esquecese de nadar. E tampouco comía. Era bebé. E elas estaban preocupadas, porque non sabían que darlle de comer… Ei ruliña non chores... Non chores, escoita.

Estiveron chamando a unha veterinaria de lonxe que lles deu unha receita para facerlle unha papa e dábanlla por un biberón. Sabes con que biberón? … Non sabes? Cun teu que me quedara na casa de cando eras cativiña. Claro, cando dixeron que facía falta un biberón eu lembrei que tiñamos o teu na casa e díxeno.

E leveino. E fixen algo que nunca pensei que faría… deille o bibe a un golfiño.

Comía, comía. Ao principio caía case todo por fóra, mais logo alongaron a mamadeira e ía máis para dentro do seu fuciñiño e chupaba e chupaba. E así foi collendo un pouquiño de forza e levárono para unha piscina máis grande. E naquela piscina gozaba coma

—37—

un galano marabilloso

un neno. Asemellábase a ti cando te mergullas e saes botando auga pola boca!

Cando tivo forza abonda para nadar e comer el soíño, as mozas comezaron buscar un barco para levalo cara a fóra da ría. Dábanos mágoa deixalo ir, afixerámonos a el, era o noso bebé. Mais é lei de vida. Cando podedes gobernarvos por vós mesmos hai que vos deixar ir. E así foi como volvín subir a un barco despois de algúns anos e non para pescar. Saímos da ría e soltárono. Aínda deu varias voltas ao redor do barco e até nadou algunha milla por baixo da proa. Semellaba que non se quería afastar, coma se el tamén nos tomase cariño. Desde o barco tirabamos fotos e máis fotos, e cando xa levabamos un tempo grande así demos volta e navegamos a máis velocidade, el seguiunos un pouco, mais logo pareceu entender e colleu na dirección contraria dando saltos como quen sen despide e agradece a axuda recibida. Até me emociono lembrándoo. E ti? Ai que o Pedro Chosco xa está aquí.

E así foi como o golfiño que apareceu aquel Nadal atopou quen mirara por el e puido volver ao mar, que é a súa casa. Foi o seu agasallo do Apalpador. E o meu, porque este vello do teu avó nunca máis vai esquecer ese Nadal, nin aquel golfiño que volveu ao mar. Mariña, xa te durmiches pequena? Se algún día

—38—

marta dacosta

vén outro golfiño visitarnos heite avisar, para que o coñezas. Que durmas ben ruliña e que tamén ti teñas un galano marabilloso dos de non esquecer.

—Mariña, esperta, ei, leironciño… esperta.

—Mmmm xa é de día?

—Aínda non, mais eu quería que me deras un bico que ando con fame deles hai moitos días.

—… Papáaa!! Tróuxote o Apalpador!! Como ao golfiño!!

As xentes do mar, sexan terrestres ou acuáticas, vivan del ou nel.

A Gaspar e a Toxiño que chegaron a nós polo Nadal e nos afastaron da sistémica rutina do consumismo in-feliz que nos inculcan. E á xente da CEMMA que sempre acode no seu auxilio.

Gaspar era un arroás adulto que apareceu en Ribeira ao inicio do Nadal de 2007 e Toxiño un golfiño de menos dun ano que varou fronte á Illa da Toxa o penúltimo día do ano 2012. Ambos os dous foron os nosos compañeiros aqueles Nadais, as súas <sortes diversas. Nunca os esqueceremos.

—39—

MAIS QUEN É BIDICHOU? ANTONIO MANUEL FRAGA

UN BARRIO Nunha cidade do norte había un barrio singular. Era un barrio alegre, un chisco caótico, sen moito xeito nas súas rúas –tortas e estreitas– nin nas súas casas, vellas e pintadas de diferentes cores.

Un día, despois de longas e secretas deliberacións, as autoridades competentes da cidade tomaron unha decisión importantísima: había que erguer unha muralla moi alta que arrodease todo ese barrio, illándoo por completo do resto da cidade. Así que unha mañá, cando os habitantes do barrio saíron ás súas xanelas para espreguizarse da noite, viron por vez primeira a muralla. Ducias de cuadrillas de obreiros, coas súas potentes máquinas de erguer murallas, traballaran

mais quen é bidichou?

sen descanso a noite toda para coller desprevidos os veciños. E abofé que o conseguiran!

Un tras outro os habitantes do barrio foron saíndo das súas casas e dirixíndose cara á muralla. Malia o carácter falangueiro destas persoas, ninguén podía emitir palabra. Estaban paralizados pola sorpresa.

Abeiraron a muralla por completo, buscando algunha porta por onde poder comunicarse co exterior. Mais esta non existía.

A muralla era forte, e por moito que bateron nela con martelos, macetas, ciceis e picañas, non foron quen de socavar nin un só centímetro do seu grosor.

A muralla tamén era alta, tanto que non permitía ver o sol até preto do mediodía, cando este se situaba na parte máis alta do ceo. Non existía escaleira tan alta coa que poder subir á súa cimeira. Ademais, era moi esvaradía. Algúns quixeron trepar pola súa cara interna, mais toda tentativa acabou en fracaso.

Ao final, despois de cismar moito no asunto, os veciños do barrio tiveron que admitir que estaban completamente illados.

E por que as autoridades mandaran erguer aquel colosal muro? Pois porque os seus habitantes eran diferentes aos do resto da cidade. Así de sinxelo e complicado á vez. Non eran nin máis altos nin máis baixos,

—42—

antonio manuel fraga

nin máis guapos nin máis feos. Nin sequera tiñan a pel distinta ou o pelo máis rizado ou máis liso. Porén, presentaban algunhas características no seu comportamento que os facía distintos, e iso non gustaba ás autoridades competentes.

Estas eran algunhas das súas peculiaridades:

Os habitantes do barrio non espirraban exclamando “at-chis”, coma a maioría, senón que o facían berrando “chimpún”. Ademais, cando alguén espirraba non se lle dicía “Saúde” ou “Xesús”, senón un alegre “Festa!”

Malia ser un dos orgullos da cidade, os habitantes deste barrio non gustaban das salchichas. É máis, aborrecíanas. Se alguén aló compraba salchichas era só para darllas aos cans nos días de festa, pois sabían que para eles si que eran un manxar.

Os veciños do barrio tampouco comían carne de ave de ningún tipo: nin galiñas, nin parrulos, nin pavos, nin pombas... Gustaban de todos eses animais, xaora!

Mais só como mascotas, nunca como alimentos.

A súa roupa era tamén un pouco extravagante, ou polo menos para os ollos dos outros cidadáns. Mentres no resto da cidade todos vestían de negro, gris ou azul mariño, no noso barrio facíano dun xeito charramangueiro, tinguindo as súas roupas de moitas cores.

—43—

mais quen é bidichou?

Outra característica a destacar destas persoas é que adoitaban beber o té cunha pinga de leite e unha culleriña de mel, e xamais lle botaban limón ou azucre como facían noutros sitios.

Ademais, de noite, reuníanse nos portais das casas, onde sentaban nas escaleiras para conversar mentres bebían os seus tés con leite e mel, en lugar de ficar na casa vendo a televisión. De feito, ningún habitante do barrio tiña televisor no seu salón, porque sentían que no interior daquela caixa só lles falaban de cousas sen importancia, e xamais do prezo dos tomates na tenda da esquina ou de cando o calista tería tempo para arranxarlles os uñeiros dos pés.

En resume, facendo unha compilación de todos estes datos, as autoridades competentes da cidade chegaron a unha conclusión: os habitantes deste barrio non eran de fiar.

UN NADAL

Unha vez superado o estupor inicial de vérense illados por unha muralla, os habitantes do barrio decidiron continuar coas súas vidas, coma se nada fose. Que podía preocuparlles? Tiñan hortas onde plantar alimentos, cortellos e prados onde criar gando, escolas para aprender, teares para confeccionar teas... Dentro

—44—

antonio manuel fraga

da muralla tiñan todo canto precisaban para vivir e ser felices.

Malia iso, había algo que non calcularan as xoviais xentes do barrio: ao estaren totalmente bloqueados, ninguén podería entrar para repartir os agasallos de Nadal. Nin os Reis Magos, nin Papá Noel, nin o Apalpador. Ninguén! E iso significaba que a rapazada ía ficar sen sorpresa ningunha.

Algunhas das persoas máis sabias do lugar reuníronse no escuro salón de té da señora Sara, unha anciá de máis de 100 anos, engurrada coma un uva pasa, que tiña a estraña virtude de saber escoitar. A señora Sara sentou coas pernas cruzadas no chan, dándolle pequenos sorbos ao seu té mentres escoitaba atenta as propostas dos alí reunidos. Unha muller co nariz grande coma o pico dun pelicano propuxo encargar algúns xoguetes aos artesáns do barrio. Como era imposíbel elaborar un xoguete para cada neno, terían que sortealos en Noiteboa para elixir os afortunados.

A señora Sara abaixou a cabeza e negou en silencio.

Non gustaba da idea de que uns nenos tivesen xoguetes e outros non.

Daquela un home alto e forte suxeriu non celebrar o Nadal. Dese xeito non habería que facer agasallos e ninguén ficaría descontento. Mais a señora Sara volveu agochar o seu ollar e negar coa cabeza. Que

—45—

mais quen é bidichou?

menos que festexar o Nadal, aínda que fose sen agasallos?

Despois de moitas horas de discusión, os homes e mulleres foron abandonando un a un o salón de té da vella Sara. Non acharan ningunha solución ao seu problema, polo que os nenos do barrio ficarían irremediabelmente sen os seus presentes de Nadal.

Mais a mañá do 25 de decembro aconteceu un milagre. Cando os nenos do barrio acordaron do sono, encontraron na caixa de correo das súas casas unha carta co seu nome. Sorprendidos e excitados, buliron a desvelar o misterio. Cada un daqueles sobres contiña un conto diferente, especialmente dedicado a cada un dos meniños destinatarios. O único que tiñan en común todos estes contos era o nome do seu autor, que asinaba ao final do texto como Bidichou.

Non entraban libros no barrio desde a noite na que ergueran a muralla, polo ter contos novos era estupendo! Ademais, unha vez finalizada a súa lectura, poderían intercambialos cos seus amigos, o que facía aínda máis emocionante o agasallo de Bidichou.

Despois do abraio inicial, unha pregunta comezou a expandirse polas estreitas rúas igual ca o leite cando ferve; unha pregunta que asolagaba as casas, os negocios, as escolas e as bibliotecas de todo barrio: mais quen é Bidichou?

—46—

antonio manuel fraga

UNHA NENA

Nese mesmo barrio, nunha torre que noutrora albergara un transformador eléctrico, vivía unha nena chamada Zoe. A torre era estreita, non moi alta, construída de ladrillos vermellos e coroada por ameas de punta triangular que a Zoe lle lembraban os dentes dun tiburón.

Zoe era unha nena espelida, nerviosa de máis para estar nunca quieta. Pola mañá ía a escola, coma calquera outro neno, e pola tarde enredaba polas quellas do barrio até o solpor. Todo o mundo lle quería ben a Zoe, porque transmitía unha enorme ledicia a cantos se cruzaban con ela. Así, non era estraño encontrar a alguén no barrio que camiñaba rindo ás gargalladas, coma un tolo. «Veño de cruzarme con Zoe. Demo de rapaza! Que cousas ten!», dicía cando lle preguntaban polo motivo da súa alegría, para despois marchar co seu riso ás costas sen dar máis explicación.

Zoe vivía co seu avó Luca, un home pouco falador que camiñaba co lombo lixeiramente encurvado, como querendo pasar desapercibido. Como ademais era tamén un pouco despistado, semellaba que sempre andaba aos biosbardos.

O avó Luca era carteiro, e adoitaba levar na cabeza unha gorra azul co escudo do servizo postal. Tiña o labio superior cuberto por un bigote mesto , e sobre

—47—

mais quen é bidichou?

o nariz pousaba uns lentes redondos e decote sucios fundamentais para o seu traballo, xa que o vello era máis cegarato ca unha toupa.

Desde que as autoridades competentes ergueran a enorme muralla, ningún envío chegaba de fóra do barrio, polo que o avó só repartía cartas entre os seus veciños. Ás veces os sobres contiñan cousas intranscendentes, como facturas, multas ou informes de traballo. Pola contra, outras si contiñan cousas realmente importantes, transportando nas súas palabras eses sentimentos que adoito queremos dicir e non sabemos, como o cariño que se lle ten aos pais, ou o moito que botamos en falta un irmán que hai tempo que non vemos.

No barrio as rúas nunca tiveran nome ningún, nin as casas un número que identificase o seu portal, polo que o avó Luca tiña que axudarse para o reparto doutras referencias. Os sobres indicaban cousas como “deixar na casa amarela coas xanelas brancas que está a carón da cerdeira alta” ou “chegar ao salón de té da señora Sara e camiñar cento vinte catro pasos cara ao sur até chegar a un edificio vermello”. Así que comprenderedes que había que coñecer moi ben o barrio para exercer a profesión de carteiro. Repartir cada carta convertíase sempre nunha auténtica busca do tesouro.

—48—

antonio manuel fraga

Despois da súa xornada laboral, o avó Luca gustaba de encerrarse no seu cuarto, situado no andar máis alto da torre do transformador, e non quería que ninguén o molestase. Isto non era un costume que tivese de sempre. Só desde que construíran a muralla comezara os seus encerros vespertinos. Zoe ao principio preocupárase moito, pois coidaba que o avó se fechaba no seu cuarto porque estaba triste. Con todo, acabou decatándose de que cada noite, cando baixaba a cear, o sorriso debuxado debaixo do seu bigote era cada vez máis grande. Así que non se preocupou máis.

UNHA DOENZA

Unha mañá fría de comezos de decembro, o avó Luca non se ergueu da cama. Zoe baixara a almorzar e preparara tamén unha cunca de leite con pan para el.

Facíano así sempre: o que chegaba primeiro á cociña preparáballe o almorzo ao outro, que despois debía fregar a louza.

Como pasaba o tempo e o avó non baixaba, a nena decidiu gabear até o derradeiro andar do transformador para saber que acontecía. Cando asomou a cabeza pola trapela viu un vulto anobelado sobre a cama.

—Avó, pasa das oito –chamou –. Vas chegar tarde a traballar.

—49—

mais quen é bidichou?

Chegoulle entón un murmurio case inaudíbel desde debaixo das sabas:

—Zoe, pequena, hoxe non me encontro ben. Fai o favor de ir chamar o doutor.

A fume de carozo, Zoe buliu até a casa do do doutor Cetriolo, que vivía non moi lonxe do seu fogar. Cando o médico viu a faciana de preocupación da nena soubo axiña que algo non ía ben.

O doutor Cetriolo examinou o doente e confirmou a súa gravidade, polo que o avó tivo que ingresar no hospital do barrio. Zoe ficou soa na vella torre do transformador. Pola mañá continuou a ir á escola, mais xa non pasaba as tardes a enredar polas rúas do barrio, senón sentada xunta a cama do avó Luca, no hospital, desexando con todas as súas forzas que mellorase.

Cada serán, no camiño de volta á torre, cruzábase con moitos veciños que descubrían a súa tristura. Eran entón eles os que tentaban animar a nena. Porén, por moitos chistes, anécdotas ou cousas graciosas que lle contasen, esta semellaba non ter consolo.

UN CAIXÓN

Unha semana antes do Nadal, Zoe decidiu limpar a fondo a torre do transformador. «Estou moi triste», cavilou a nena, «mais o avó non gustaría de ver a casa chea de porcallada». Así que asubiando a canción

—50—

antonio manuel fraga

máis alegre que lembraba comezou a limpar o baixo, onde se situaba a cociña, para despois ir subindo andar tras andar até chegar ao cuarto do avó. Alí, mentres varría debaixo da cama, encontrou un enorme caixón de madeira. Intrigada, Zoe tirou del con todas as súas forzas até colocalo sobre a alfombra. Ao destapalo descubriu unha morea de cartas con nomes distintos escritos nos dorsos. Colleu un sobre ao chou e abriuno. Cando descubriu o que agochaba no seu interior, a nena caeu de cu ao chan co abraio: contiña un conto! Abriu daquela outro e atopou un conto diferente. E outro máis, e outro máis... centos de contos distintos dirixidos a todos os nenos do barrio. E cada un dos contos, sen excepción, estaban asinados por un nome: Bidichou.

Zoe non podía crer o que vían os seus ollos. Non obstante, despois de tranquilizarse e cavilar sobre o asunto, decatouse de que todo tiña moito sentido. Agora sabía o que facía o avó Luca encerrado cada tarde no seu cuarto! Ademais: cales era os apelidos do avó?

Pois o primeiro Bidimocci e o segundo Chousamendi. E se collemos o comezo de cada un e o unimos, que sae? Pois Bidichou! Non sabía como puidera estar tan cega até entón!

UN REPARTO

Faltaba só un día para Noiteboa, polo que Zoe tivo que tomar rapidamente unha decisión: ese Nadal re-

—51—

mais quen é bidichou?

partiría ela mesma os contos de Bidichou. A calquera outra persoa seríalle imposíbel substituír o seu avó.

Porén, ela acompañárao tantas veces no seu reparto que coñecía de memoria todos os peculiares enderezos do barrio.

Zoe tardou a noite toda do 24 de decembro en repartir os contos para os nenos. Como eran moitos, collía só algúns e gardábaos na súa mochila da escola.

Despois, cando os acababa, volvía á torre do transformador para coller máis.

Xa o ceo comezaba a clarexar por riba da enorme muralla do barrio cando Zoe terminou o reparto. Albergaba tan poucos folgos no seu corpiño delgado que ficou durmida coma unha pedra no intre mesmo de deitarse no colchón. Nin sequera lle deu tempo a ler o conto que o seu avó escribira para ela.

Zoe durmiu ese día até o serán. Despois lavou ben a cara, cambiouse de roupa e correu até o hospital.

Encontrou o avó Luca un chisco máis decaído que adoito. Zoe sabía perfectamente a que se debía a súa tristura. Despois de darlle un beixo longo na fronte, sentouse xunta el na cama e comezou a aloumiñar o seu pelo branco. A nena non podía ocultar a súa satisfacción, e un sorriso largo coma un deserto lle iluminaba a cara.

—52—

antonio manuel fraga

—Hoxe estás moi alegre –bisbou o avó Luca cun regueiriño de voz.

—Estou –respondeu Zoe, misteriosa.

—E pódese saber a causa de tanta ledicia?

—Pode, xaora! É que hoxe, cando espertei, encontrei na caixa de correo un novo conto de Bidichou dirixido a min.

—Co-co-co-como é posíbel? –tatexou o avó Luca, completamente abraiado.

—Oh, e non só eu. Cada neno do barrio puido ler tamén esta mañá o seu conto de Bidichou.

O avó Luca non precisou pedir ningunha explicación máis, pois axiña se decatou do que acontecera.

Unha lágrima de alegría esvarou pola súa fazula. Zoe limpoulla coa manga do xersei. Despois deulle outro bico na fronte e bisboulle preto do ouvido: —O ano que vén habémolos escribir xuntos.

—53—

O ESCAPARATISTA DA RÚA FUXIDA DIEGO GIRÁLDEZ

Hai moito que o Nadal chega á miña rúa antes de tempo. Cando os comerciantes decidiron que o alumeado tiña que estar pendurado dos edificios a principios de outubro, eu tiña catro anos; agora teño doce.

Xa ese mesmo mes, na Rúa Fuxida, o supermercado pon o turrón de oferta, a pastelaría fai tortas con forma de trineo e nas farolas locen os altofalantes nos que soa a música de ambiente (sempre poñen o mesmo CD aburridísimo de panxoliñas). Tamén patinamos nunha pista improvisada de xeo traído en camións frigoríficos dende O Cebreiro. Pero se hai algo que as nenas e nenos da miña rúa agardan con ansiedade durante todo o ano son os escaparates de Nadal que monta Ernesto Fraguas. É lóxico.

o escaparatista da rúa fuxida

Ernesto é un dos escaparatistas máis importantes da cidade. Ademais de decoralos con moita imaxinación, posúe unha técnica –única no planeta e que só el coñece- que lle permite aos nenos e nenas viaxar aos lugares que representa. O ano pasado, por exemplo, os máis pequenos poideron fuxir durante uns minutos –e sen os seus pais- a un escuro castelo de Transilvania, a ver como se celebra o Nadal na República do Congo ou mesmo ao interior dun videoxogo. Lembro que o escaparate da “Perruquería Valverde” era un circuito dun ralli a través do deserto e que, ao saír, o fillo pequeno de Rita pasou unha hora vomitando a merenda do mareo.

O das viaxes a través dos escaparates de Ernesto, é un segredo que só coñecemos os que vivimos na Rúa Fuxida e que leva sendo unha realidade dende hai máis de cincuenta anos. O malo é que a asociación de comerciantes só permite que os atravesen nenas e nenos de entre cinco e dez anos. Nin un máis. Puxeron esa regra que ninguén entendeu. Por culpa diso, ningún neno ou nena da miña rúa quere cumprir os once. Pero é o que hai; eu, que xa teño doce, recoñezo que me custou moito recuperarme do desgusto. Por culpa desta decisión, na Rúa Fuxida, medrar conleva deixar de crer nun Nadal distinto. A min os da asociación de comerciantes cáenme fatal.

—56—

diego giráldez

O escaparatista ten setenta e seis anos e, segundo di a miña nai, “unha mente privilexiada”. Tamén di que isto pode ser debido a que Ernesto leu “todos os libros do mundo”. Só le libros e catálogos de xoguetes. Eu vou visitalo de cando en vez e nunha desas visitas comprobei que isto era certo. Todas as paredes da súa casa están cubertas con andeis ateigados de libros e folletos de xogueterías que levaba coleccionando dende hai moitísimos Nadais. Incluso vin unha pila de catálogos de xoguetes sobre a tapa da cisterna do seu váter. “Reláxame botarlle unha ollada sempre que vou ao baño”, chegou a dicirme. Ernesto é un bo home. Hai moitos anos estivo a piques de cumprir o seu único soño: traballar en Nova Iorque para os grandes almacéns “Bloomingdale’s”, un dos máis importantes desa gran cidade. El quería pasar un Nadal en Nova Iorque. Toda a vida soñou con ver en persoa o acendido da árbore do famoso Rockefeller Center e escoitar o “Jingle Bells” cantado por un tal Frank Sinatra. Aquela fora una boa oportunidade para conseguilo; chamárono e pagábanlle ben, moi ben. Aínda así, el tomou a decisión de dicir que “non” e quedar nesta rúa, no edificio no que viviu toda a vida. Hai pouco pregunteille por que. “Que fago eu nunha cidade tan grande sen ver as caras de pánfilos que poñedes cando entrades nun dos meus escaparates?”, respostou entre risos. E quedou aquí.

—57—

o escaparatista da rúa fuxida

Pero este Nadal, Ernesto estaba distinto. Andaba triste e cabisbaixo. É certo que non ten fillos nin muller, que non ten familia, pero nunca lle importara demasiado. É un home independente e séntese cómodo así. Un día, ao saír de clase, fun visitalo; sempre lle ensino o guión da obra de teatro que acostumamos a representar nestas datas. A deste ano era horrible, a mestra non estivo atinada. Logo de ensaiar o meu papel con el, pregunteille.

—Estás ben, Ernesto?

—Estou canso.

—Canso? Se cadra, o meu pai pode achegarte ao Centro de Saúde. Mándolle un whatsapp?

—Non, non é cansanzo físico. Digamos que estou aburrido e que preciso algo novo -dixo sospirando.Con setenta e seis anos xa vai sendo hora, non cres?

—Non sei moi ben de que falas –díxenlle sen entender un pataco do que me estaba a dicir-. Pasado mañá inaugúranse os escaparates, tes que estar contento. O que máis vai gustar é o da ferraxería, xa verás.

—A min o que máis me vai gustar é o da tenda de animais, estou convencido.

—58—

diego giráldez

—Ah! Ese non mo ensinaches. Sabes unha cousa?

Sempre pensei que é inxusto que só poidan viaxar polos escaparates os máis pequenos.

—Iso é o que din os comerciantes, pero a algunhas regras non hai que facerlles moito caso…

—Como?

—Teño traballo. Veña, mañá vémonos.

—Estás ben?

—Si, pesado.

Cando se achegan os días previos ao Nadal, a rúa ferve. Sobre todo o día antes de inaugurar os escaparates de Ernesto. Aínda que chova, aínda que o frío conxele as pestanas, ninguén queda na casa. A xente saúdase con efusividade, incluso a que non se coñece de nada.

O Nadal ten estas cousas. Todos os escaparates están tapados con cortinas vermellas, coma se fosen o pano dun grande teatro. Ninguén sabe o que hai detrás ata o día seguinte; é certo que a min me deixa ver un par deles antes de que os vexa todo o mundo, pero só un par deles. O día antes, só se descobren os títulos que Ernesto lle dá a cada un dos escaparates a través dun cartaz posto na porta de cada establecemento.

Por exemplo: este ano o da ferraxería titulábase “Un Nadal pirata e tres parafusos”; o da froitería “Mace-

—59—

o escaparatista da rúa fuxida

donia de polvoróns no salvaxe Oeste” e o da tenda de teas “As capas dos tres de Oriente”. O da pastalaría era sinxelo “Polo Norte” e debaixo un aviso, entre paréntese: “(Traede gorro, bufanda e luvas)”. O do bar de Xulio tiña un título estrano: “O mazapán da fortuna”. Como Ernesto durante a conversa mencionara o da tenda de animais, como deixara caer que era o seu preferido, quixen saber o título que lle puxera.

Achegueime á porta da tenda e lin: “Un zoo entre os rañaceos”.

Ao día seguinte, todo acontecía como todos os anos: os cativos están dos nervios, as nais e os pais tamén.

Ninguén durme a noite anterior na Rúa Fuxida. Van formándose colas diante dos establecementos e os donos comezan a descorrer as cortinas descubrindo a montaxe. É un intre máxico e agardado. Os pequenos pasan á tenda, suben ao escaparate e desaparecen durante vinte minutos. É como subir a unha atracción das festas pero moito máis divertido, dura máis tempo e non hai que mercar ficha. Mentres, os maiores aproveitan sempre para facer algunhas compras ou tomar un tila para calmar os nervios que lles contaxiaron os fillos.

Eu fun correndo a ver como Lola, a dona da tenda de animais, descubría o seu escaparate. Era o que máis lle gustaba a Ernesto. Por que? Cando Lola descorreu

—60—

diego giráldez

as cortinas empezou a caer neve no interior. Todo estaba decorado con rañaceos iluminados, era de noite; entre os edificios, Ernesto deseñara un espazo con árbores, unha ponte de pedra e un estanque; era un parque no que había un pequeno zoo. Decateime enseguida de que aquilo era o Central Park de Nova Iorque, o que sempre sae nas películas. Eu vira unha foto do parque en internet, logo de que Ernesto me dixera que soñaba con pasar un Nadal nesa cidade.

Tamén caín na conta de que de que levaba todo o día sen ver a Ernesto. Busqueino na cafetería, en cada unha das tendas da rúa, fun á súa casa…, e Ernesto non aparecía, ninguén sabía del dende a noite anterior.

Pasaron xa catro meses dende que o Nadal rematou.

Ninguén volveu a ver por aquí a Ernesto, o escaparatista. Os comerciantes, veciños e veciñas, para renderlle homenaxe e porque o botan de menos, acordaron solicitar ao Concello que a “Rúa Fuxida” pase a chamarse “Rúa Ernesto Fraguas”. Espero que iso non aconteza, eu sempre pensei que a Rúa Fuxida chamábase así grazas aos escaparates de Ernesto. Fuxir para cumprir un sono, para poder celebrar un Nadal distinto, pode ser unha boa idea. Ernesto sábeo ben.

—61—

UN NADAL DIFERENTE SABELA GONZÁLEZ

Tebra abriu a porta moi a modiño. Asomou primeiro a cabeza para comprobar que ninguén a vía e saíu do túnel con disimulo. Había varias semanas que non saía á cidade, inmersa nas súas investigacións polos corredores subterráneos da cidade. Seguramente Anxo comezaría xa a estar preocupado por ela. Polo que lle adoitaba dicir, pasáballe a miúdo. Non estaba segura de comprender por que se preocupaba tanto, pero era algo que comezaba a agradecer.

Ao saír do calexón, as rúas sorprendérona e alonxárona de súpeto dos seus pensamentos sobre Anxo. Parou en seco e mirou ao seu redor absolutamente abraida e

un nadal diferente

con algo de medo. Todo parecía ter cambiado. As rúas estaban alumadas con ringleiras de pequenas luces de cores que facían formas. As composicións de luces penduraban sobre o asfalto, enganchadas en edificios ou farolas, e escintilaban dando forma a estrañas estrelas, bólas e mesmo peixes. Nalgúns balcóns e fiestras descubriu máis brillos de cores que se apagaban e encendíancon ritmos cambiantes. Doutras ventás colgaban unha especie de bonecos vestidos de vermello, con sacos ás costas. Supuxo que representaban ladróns. Non atinaba a saber a que se debía todo aquelo. Nunca tal vira no seu antigo fogar, no submundo.

Subíu ás carreiras a rúa Colón, cara á casa de Anxo, e acelerou o paso, arrepiada polas cancións de voces agudas e martelantes que saían dos comercios. Arriba da costa, parecía estar o epicentro daquel cambio incomprensible. Un cono xigante escintilaba a toda velocidade, cuberto de pequenas luces azuis sen compás ningún. Retirou a vista. Toda aquela iluminación mancaba nos ollos e comezaba a pensar que con aquel brillo arrítmico podían estar a hipnotizala. Aquilo non podía ser bo.

Atravesou as correntes de xente. Parecéronlle milleiros de persoas, todas apuradas e, ao parecer, cargadas de provisóins, con ducias de bolsas nas mans. Cada vez estaba máis certa de que todo o que a rodeaba era

—64—

sabela gonzález

un sinal da fin do mundo. Canto tempo pasara baixo terra? Que acontecera na cidade na súa ausencia?

Correu os últimos metros cara ao portal de Anxo e premeu o botón a carón da pegatina esvaída do 6ºB. —Siiii? –a voz de Anxo parecía normal.

—Anxo! Son Tebra! Abre! –aínda non se afixera a non berrarlle a aquel aparello, non acababa de entender como o seu amigo podía oíla dende o sexto andar a través dunga grella metálica chea botóns.

O portal emitiu un zumbido longo. Tebra entrou e correu escaleiras arriba. Anxo faláralle dos ascensores, pero non soubera explicarlle o seu funcionamento. Ela dixera que mentres non vira as poleas e cadeas que o suxeitaban, non se fiaría dunha caixa que subía soa ata tal altura.

Anxo agardaba baixo o lintel coa porta aberta. Saudouna con efusividade e agardou sorrindo mentres ela tomaba alento coas mans apoiadas nos xeonllos.

—Anxo! Que raio está ocorrendo? –preguntou Tebra en canto recuperou o alento.

—Eh? —Veño do meu túnel e todo está... Está raro!

—65—

un nadal diferente

—Raro como? –respondeu Anxo, enrugando as cellas ao tempo que a convidaba a entrar no apartamento.

—Raro! –Tebra estartelou tanto os ollos que Anxo puido ver a lentilla azul moverse e amosar un anaco dos iris vermellos de Tebra. Cun palpabrexo, a lente volveu ao seu sitio e a pequena demoña pareceu, unha vez máis, unha humana calquera. En fin, unha humana moi pálida co cabelo máis escuro ca a noite pecha–. As rúas están cheas de luces aterradoras que escintilan coma se me quixesen entrar na cabeza...

Hai bonecos de vudú ou algo así pendurados dos balcóns e a xente está facéndose con milleiros de provisións, todos na rúa coma se fuxisen de algo!

Anxo pechou a porta e ficou quedo, ollando para aquela Tebra aterrada durante un anaco que a ela lle pareceu eterno. E logo escachou a rir con forza.

Riu tanto que se empezou a poñer colorado, os ollos chorábanlle a regos e tivo que botar as mans ao ventre, mentres se encollía coa risa.

O pai de Anxo, Gabriel, apareceu pola porta da sala que daba aos dous cuartos e ao baño do apartamento, pechouna con coidado e botou os dedos aos beizos pedindo silencio.

—66—

sabela gonzález

—Shhhhh. Veño de durmir a Micaela, non a vaias espertar –murmurou ao entrar no pequeno corredor–.

Tebra! Que sorpresa! Quedas a cear con nós?

Gabriel apertou o nó do seu mandil ao se deslizar tras os rapaces para entrar na cociña. Tebra observou estrañada aos dous e asentiu sen saber ben a que estaba accedendo. Unha vez que o pai de Anxo estivo dentro da cociña, ignorando ao seu fillo que andaba xa arrolado polo chan sen parar de rir, Tebra agarrou a Anxo e tirou del para poñelo en pé e logo arrastralo ata a sala.

Botou as mans á cintura disposta a lle reñir a Anxo, pero antes de pronunciar palabra, os seus ollos voaron polo cuarto. A sala estaba ateigada de cintas brillantes, bólas vermellas e unha árbore escintilaba nun recuncho coma o cono da rúa.

—Vós tamén? Que está pasando, Anxo?

A cabeza de Gabriel asomou na sala para lembrarlles que a pequena Micaela estaba durmindo e que non debían berrar, para logo voltar á cociña, onde se puxo a cantarruxar nun murmurio.

Anxo sacudiu o po da roupa.

—Tranquila, Tebra. É Nadal.

—67—

un nadal diferente

—Nadal? Que raio é “Nadal”?

—Estamos en decembro, é a festa que celebramos agora, antes da fin do ano.

Gabriel entrou na sala sen lles prestar moita atención e púxose a remexer polos armarios, seguramente á procura de algo.

—Papá, sabes que? –riu Anxo–. Tebra non sabe o que é o Nadal Gabriel abriu os ollos moi sorprendido e parou de remexer nos mobles.

—Como non? Nunca celebraches o Nadal?

Tebra mirou para os pés con timidez.

—Non... No inverno celebramos o Tworvdauda, a morte do sol, pero non se parece en nada a esta tolería de luces e saídas en masa á procura de provisións.

Gabriel non puido evitar sorrir.

—É certo, esta festa convertiuse nunha tolería de luces e compras... Pero non sempre foi así. E, de feito, por moito que Anxo ría, hai moitos, moitos anos o que se celebraba era, en efecto, a morte do sol e o seu retorno tras o solsticio.

—68—

sabela gonzález

Anxo deixou ir a súa gargallada pequena e constante de súpeto.

—Iso non é certo, Papá.

—Vaia se o é. O solsticio de inverno, a noite máis longa do ano é por estas datas tamén, e as civilizacións antigas rendían homenaxe ao sol durante varios días e noites. Disque neste tempo, os reinos de vivos e mortos entran en comunicación.

Tebra sorriu, aquilo si que lle soaba familiar.

—Iso é o que celebramos nós... En fin, celebrábamos...

Abaixou de novo a cabeza. O recordo dos seus días felices no submundo apenábana, pois sabía que non podería volver ao seu fogar en moito tempo. Se cadra, nunca. Gabriel notou a súa pena e acariñoulle a cabeza antes de marchar correndo á cociña rosmando polo baixo que algo estaba a se queimar no forno.

—Tebra, sinto que non poidas celebrar a túa festa rara na casa...

A demoña sorriu, mais antes de poder darlle as grazas a Anxo, este comezara a choutar pola sala e a aplaudir no aire. Gabriel apareceu outra vez, cunha nova reprimenda sobre o ruído. A modo, Anxo achegouse

—69—

un nadal diferente

a Tebra e pousoulle as mans nos ombreiros. Sorriu e faloulle, moi baixiño: —Que che parece se celebramos o teu Tuorfunden?

—Tworvdauda –corrixiu ela, con xesto estrañado.

—Iso, como sexa. Que me dis?

—Gustaríame moito... Pero como? Onde?

—Aquí mesmo –riu el–. Seguro que a Papá lle gusta a idea. Ti cóntasnos todo sobre o Tuordinden...

—Tworvdauda.

—Iso. E nós contámosche cousas de como celebramos o Nadal.

Tebra sorriu o sorriso máis grande que Anxo lle vira nunca e asentiu. Os dous choutaron de ledicia e correron contarlle a Gabriel o seu plan para facer daquel Nadal unha festa especial e distinta.

—Perfecto! –dixo Gabriel–. Podemos comezar hoxe mesmo. Que precisamos?

Tocando cos índices un no outro, Tebra esforzouse en pensar por onde comezar. Amosou que chegara a unha idea erguendo un dedo no aire.

—70—

sabela gonzález

—Xa o teño! Empezaremos pola grilanda de caveiras de rato! –dixo entusiasmada, ao tempo que abría a porta do apartamento para saír correndo.

Anxo e Gabriel miráronse. Se cadra aquela non fora tan boa idea.

—71—

O DESEXO DA NEVE ANTÍA OTERO

Para Mara e Lois que constrúen o mundo.

Aquela tarde Mara estaba pensativa.

—Que che pasa?- preguntou súa nai.

—Teño que escribirlle a carta aos Reis Magos.

—Pero iso é moi divertido!

—Non, mami...o que quero pedirlle vai ser difícil para eles.

—Ummm...Pois téntao. Ás veces o que parece complicado, incluso imposible, pode cumprirse se o desexas moito- respondeu a nai.

Mara chegou á casa e despois de merendar sentou no escritorio do seu cuarto. Abriu o caderno verde no

o desexo da neve

que sempre anotaba as cousas que máis lle gustaban e, nunha páxina nova, comezou a escribir: Queridos Tres Reis Magos: Este ano mamá dí que fun boa anque ás veces teño moito xenio, por iso quero pedirvos unha bicicleta de maior porque a que teño quédame pequena e non corre moito.

Tamén quero unhas pegatinas que brillen na escuridade e un disfrace de Spiderman porque así, se ao meu curmán Lois traédeslle o de Hulk, podemos xogar aos combates... pero sen facernos dano, vale?.

Gustaríame pedirvos tamén outra cousa que é pequena anque non sei se ides poder, porque a mestra díxome que é dicifil que pase pedíndollo aos Reis Magos, pero mamá dí que ás veces as cousas complicadas poden cumprirse, así que vóuvola pedir.

Quero neve. Quero que o día de Reis apareza todo mooooi branco e que as rúas e as pontes e todo estean súúúper nevadas. Así, papá poderá coller a escavadora e sair pola vila a limpar tódalas folerpas e xa non vai estar triste. Vai estar contento e xa non vai traballar no ordenador. E todo o mundo virá á casa chamalo para que saque os montes de xeo dos seus garaxes e

—74—

antía otero

de diante das súas portas para poder pasar. E tamén van vir os do xornal tirarlle unha foto e eu subirei con el na cabina.

E se neva moito, igual o pai da miña veciña que sempre chega de noite á casa, vai quedar conxelado no parque. E faremos con el un boneco de neve e porémoslle un sombreiro e unha cenoira de nariz, e xa non vai poder berrarlles máis a ela nin á súa nai. Porque o papá de Xulia berra moi alto pola noite, e choran, e non me gusta nada.

E tamén pensei que se neva mooooito, podo gardar o turrón de chocolate que é o meu favorito no peitoril da ventá e en verán tomar polos con saben a Nadal.

E, sabedes?, se neva moito no ceo igual os meus tíos non poden marchar nunca no avión e teñen que quedar aquí. Porque miña tía tivo que ir vivir a Londres e meu tío a Holanda a traballar, e eu boto moito de menos bailar con ela e que el me faga cabañas no xardín. Cando veñen póñome moi feliz e cando marchan moi triste.

E se a lagoa queda conxelada, eu e Lois podemos aprender a patinar, e eu vou rir moito del e el de min porque seguro que caemos moitas veces.

—75—

o desexo da neve

E máis cousas que pensei, pero dóeme a man e como vós sodes Magos seguro que podedes adiviñalas todas.

Un bico moi grande Mara Dobrou a folla e levoulla á súa nai.

—Queres que a metamos nun sobre e poñamos o enderezo?

—Claro, mamá, a mestra di que se non o escribimos as cartas non chegan.

Así que xuntas buscaron nun caixón un sobre cun papel fermoso e despois de pechalo, escribiron na parte de diante: Carta de Mara para os Tres Reis Magos do Oriente Camiño do deserto onde a auga é ouro Pasaron os días de decembro e chegou o día de Reis.

Mara estaba moi nerviosa e despois de deixarlle leite e galletas para os camelos das Maxestades preto da árbore de Nadal, meteuse na cama.

—76—

antía otero

—Mamá, Papá, apagádeme a luz que quero apurar a durmir e senón non me concentro.

—Moi ben. Pensas que che van traer tódalas cousas?

—preguntou o pai —Unhas si, pero outra non o sei porque era moi difícil.

—Pois pecha os ollos e non te destapes. Esta noite din que vai facer moito moito frío como non se recorda, cariño —anotou a nai.

Déronlle un bico moi gordo, apagaron a luz e sairon do cuarto.

Mara espertou pola mañá coa cara encarnadiña da calor das mantas, pero en canto puxo un pé fóra da cama notou un calafrío. Dende o piso de abaixo da casa chegaban moitas voces das veciñas e veciños que viñan falar co seu pai e pedíanlle que lles botase unha man coa escavadora para limpar de neve as rúas da vila. Na cociña, os tíos e mamá facían chocolate quente a toda máquina para a morea de xente que agardaba no xardín. Na lagoa, Lois poñía os patíns e ensaiaba as primeiras cuadas e, no parque, un boneco de neve aínda sen sombreiro nin bufanda dáballe a benvida ao ano máis frío e feliz que Mara xamáis viviría.

—77—

UN GOLPE NA CABEZA MARÍA REIMÓNDEZ

Aquel día non se levantara de boas. Ía en contra das normas, ía en contra do establecido, ía en contra de todo. Mais hoxe, por algunha razón, non estaba de boas. Era unha sensación nova, un malestar aí na boca do estómago, unha atrofia dos músculos da cara, eses que axudaban a que sempre tivese un sorriso presto mesmo cando as horas de traballo non tiñan fin, cando non tocaba a campá para poder comer ou durmir, cando comezaban os pedidos de última hora, aquilo que as demais chamaban a «subida da última costa».

un golpe na cabeza

Estaban todas tan atarefadas, sobre todo neses días, que non tiñan tempo nin para pensar. Ese debía ser o truco. Mais ela caera polas escaleiras cunhas caixas (CATACRAS), era o que tiña ser zoupona, e levara un golpe na cabeza que a deixara fóra de xogo un par de días. Nese tempo que non estivera consciente foi coma se os contidos da súa cabeza se baleirasen, xa lle dixeran na enfermería que era habitual perder a memoria. Mais ela non estaba certa de que perdese a memoria, o que perdera, ou diso tiña a sensación, fora un pano que levaba nos ollos, unha nube mesta que non lle deixaba entender nada do que pasaba ao seu arredor. Hoxe víaa todo máis claro. E velaí a razón do mal humor.

O mal humor era un trazo prohibido para as axudantes. Tiñan que vivir nun mundo de sorrisos, na ledicia das campás e das luces, do espumillón e do turrón.

Alí sempre lles dicían que todas eran indispensables.

Mandaban mensaxes de amor polos altofalantes da fábrica e alá seguían elas, felices con nada, sorrindo mentres botaban doce, catorce e ata vinte horas seguidas traballando. Ata que os dedos e ata as dedas se lles quedaban sen sentido. Alá estaban elas co sorriso na cara todo o día, fabricando luces cando elas mesmas non tiñan electricidade nos seus cuartos, aos que

—80—

maría reimóndez

só ían, por certo, durmir cando remataba a quenda e que consistían nunhas camas que estaban ocupadas sempre antes por outra axudante. Cando unha axudante se erguía outra ocupaba esa cama. Alá estaban fabricando espumillón que se lles metía polo nariz, tóxico, ata poñelas enfermas. Alá andaban mesturando e empaquetando o turrón que nunca comían. Por moito que lles dixesen que todas eran indispensables, a verdade é que todas eran prescindibles. Tanto tiña cantas morresen no proceso, a máquina do Nadal tiña que seguir funcionando «porque moitas nenas e nenos agardan os seus agasallos, a súa ledicia, todo o ano». Pois sería.

E logo estaba o outro. O de seren invisibles. Isto nunca ata o de agora lle importara. Mais hoxe si. Moito.

Porque non era xusto nin tiña sentido. A ver, que a ela tanto lle daba non ter nome, nin apelidos, nin familia, nin casa propia. Pero o que non era xusto era que eles tivesen sempre toda a visibilidade do mundo. Que se os reis magos por aquí os reis magos por acolá. Mais que facían realmente? Ademais de saír nas súas cabalgatas e botar unha noite traballando.

Unha noite! Ha! E ademais as nenas e nenos aínda lles deixaban larpeiradas e auga e leite. E eran tan inútiles que mesmo tendo que traballar só unha noite

—81—

un golpe na cabeza

por veces non acertaban, non daban feito, non chegaban a algúns lugares. Vaia trío espectacular! Non valían para absolutamente nada!Vivían de marabilla, para algo eran reis, e logo non había máis que flores para eles mentres elas seguían aló abaixando o lombo para que todo estivese listo. Porque «as nenas e os nenos agardan os seus agasallos, a súa ledicia, todo o ano». O golpe na cabeza deixáraa realmente sen o máis mínimo interese nesas nenas e nenos. Acaso pensaban esas criaturas na vida das axudantes? Pensaban no que as súas longas cartas significaban? Por que tiñan que pedir sempre tantas cousas e cousas que lles daban tanto traballo fabricar? Non, se esas nenas e nenos non pensaban nela, ela tampouco ía pensar máis neles.

Así que tiña un plan. Hoxe erguérase certa de que era tempo de falar coas demais axudantes, con esas que nunca paraban, as das mans pequenas e áxiles, as de non ter tempo nin para pensar, e falarlles de todas estas cousas. Era hora dunha revolución. Era hora de que o Nadal seguinte fose diferente. Con mellores horarios, protección para a saúde, dereito a un descanso, a que tivesen nome e apelidos, a que as cartas llas escribisen a elas e non a eses langráns barbudos.

Era hora! Máis que hora! Era TARDE! Así que bo-

—82—

maría reimóndez

tou a correr polas escaleiras, disposta a todo e... CATACRÁS! TARDE! Así que botou a correr polas escaleiras, disposta a todo e... CATACRÁS!

—83—

A ELEFANTA AZUL, O CADELO VERMELLO E AS LARANXAS ISAAC XUBÍN

A elefanta azul di que é dona da laranxeira e ten un cadelo vermello para que lle coide as laranxas

—85—

a elefanta azul, o cadelo vermello e as laranxas

A elefanta azul dille ao cadelo vermello que ela é a dona da laranxeira e que el, o cadelo vermello, está alí para coidar as laranxas

—86—

isaac xubín

O cadelo vermello dille á elefanta azul que lle gusta xogar coas laranxas, ás veces bebe zume e aprende moitas cousas con elas, son tan redondas coma o sol

—87—