Woord en Daad Daadkracht #2

nummer 2 | september 2012

Daadkracht is een uitgave van Stichting Woord en Daad voor betrokken ondernemers.

daadKRACHT ONDERNEMEN DOORGEVEN

JOhN aLeXaNDeR, eeN VaKmaN met PaSSIe!

John Alexander (19), een enthousiaste kleermakersvakman. zijn baas kan op hem rekenen. En omgekeerd. Vertrouwen is het sleutelwoord. Iets wat de Colombiaanse John in zijn jeugd heeft gemist. Juist daarom schat hij het (Tekst: Rina Molenaar) nu op waarde.

INHOUD Vaktrainingen: belangrijk in Ethiopië en Genemuiden PaGINa 2

werk en zelfredzaamheid PaGINa 5

Ondernemers mee op werkbezoek PaGINa 6

John is drie als zijn vader bij zijn moeder wegloopt. Na drie maanden vertrekt moeder ook. Ze laat haar zoontje alleen achter. De buurvrouw vindt John en neemt hem mee. Johns vader en moeder keren niet meer terug.

Na anderhalf jaar is John te veel in het gezin van de buurvrouw. Ze brengt hem naar het huis waar de gezinnen van zijn zeven stiefbroers samenwonen.

John: ‘Ik kende ze niet en voelde me onveilig. Het was vaak ruzie. Eén schoonzus zorgde goed voor me en nam mij mee naar de kerk. Op mijn twaalfde stapte ik de zwarte bladzijde van mijn levensboek binnen. Ik werd verkracht door een van mijn broers. Verscheurd en verdrietig vluchtte ik naar mijn beste schoolvriend Junior. Zijn familie wilde tijdelijk voor me zorgen. Ik had die tijd ook contact met mijn nicht Christina.

Ze is christen en naaister. Ik sprak veel met haar. Ze bracht me de liefde voor het kleermakersvak bij. Met succes.

In een reclamefolder las ik over de

christelijke vakschool van CDA, waar je tegen lage kosten het kleermakersvak kon leren. Ik begon eraan, maar na een paar maanden liet Juniors familie mij vriendelijk weten dat ik voor mijzelf moest zorgen. Geld had ik niet. Ik moest mijn opleiding stoppen. Ik kon niet anders dan teruggaan naar het huis van mijn stiefbroers. Ik was bang. Gelukkig viel het mee. Ik kreeg een gratis kamer maar moest zelf koken. Ik spaarde die tijd geld en besloot naar de vakschool terug te gaan.

Binnen een jaar had ik mijn diploma op zak! Nu werk ik in een naaiatelier.

Samen met mijn collega Jenifer naai ik schorten, EHBO-tasjes en mitella’s. Een droombaan! Hoewel… een eigen zaak zou nog mooier zijn. Maar daarvoor moet ik eerst werken en in deeltijd doorleren. Ik zie een mooie toekomst.

Eén ding in mijn leven is onveranderd: Gods trouw. Hij is mijn Vader, mijn Vriend en mijn Alles. Veel mensen lieten me in de steek. Hij nooit.’ www.twitter.com/rinamolenaar

partnerorganisatie Cda CDA (Corporación Dios es Amor, Corporatie God is Liefde) werkt al meer dan 15 jaar met Woord en Daad samen. CDA wil bijdragen aan het verminderen van de armoede in Colombia via verschillende programma’s waarin talent, bekwaamheid en verantwoordelijkheid samengaan met ontwikkeling. bijdrage woord en daad 2011 CoLombia: Basisvoorzieningen: € 135.393 Onderwijs: € 1.837.222 Vakonderwijs en arbeidsbemiddeling: € 401.400 Bedrijfsontwikkeling: € 82.358 Capaciteitsopbouw: € 30.974 tOtaaL: € 2.487.347

meer weten over john of zijn CoLLega jenifer? ga naar www.woordendaad.nL/ondernemers

COLUMN

Weemoed

Enige tijd geleden las ik een interview met een succesvolle ondernemer. Hij was goed in zijn vak, bouwde een groot bedrijf op, verkocht dit en startte een nieuw bedrijf. ‘Wat is de grootste leerervaring?’ wilde de interviewer weten. ‘Ik ben ondernemer en geen manager’, was zijn antwoord. Geregeld kom ikzelf ook ondernemers tegen die met weemoed terugdenken aan de goede oude tijd toen ze nog echt bezig waren met hun vak.

Niet alle mensen die een vak leren, worden ondernemer. Het opleidingscentrum OVGGenemuiden bijvoorbeeld leidt jongeren op tot timmerman, metselaar of tegelzetter die aan de slag gaan bij bouwbedrijven uit de omgeving. Hier, maar ook in Ethiopië is behoefte aan vaklui. Woord en Daads partnerorganisatie MKC–RDA leert kansarmen een vak dat aansluit bij de behoeften daar. En zij die ondernemersgeest bezitten, worden gestimuleerd een eigen bedrijf te starten. In deze Daadkracht leest u hoe Genemuider ondernemers en Mathewos Belissa van MKC–RDA met elkaar in gesprek gaan over beroepsonderwijs. Verder in dit nummer onder andere: ‘Talenten ontwikkelen en een vak leren is ook nog eens een Bijbelse opdracht’, aldus Pukuta Mwanza uit Zambia.

Veel leesplezier!

Gideon Davidse | Hoofd unit Bedrijven www.twitter.com/woordendaad #wdondernemers

www.woordendaad.nl Woord en Daad Daadkracht 2-2012 DEF.indd 1

06-09-12 11:02

2

thema

Vaktrainingen: belangrijk in Ethiopië en Genemuiden Drie bestuurders van een vakschool in Genemuiden zitten aan tafel met de directeur van een Ethiopische ontwikkelingsorganisatie. Alle vier betrokken bij vakonderwijs en -trainingen. Alle vier onderstrepen ze het grote belang ervan, in zowel Nederland als Ethiopië. Is samenwerking mogelijk?

(Tekst: Gijsbert Bouw)

Leemte opvullen In de werkloods van OVG staan moderne machines waarmee de jongens trappen, kozijnen en meubels kunnen maken. De directeur van de Ethiopische ontwikkelingsorganisatie MKC-RDA, Matthewos Belissa, krijgt tekst en uitleg bij de projecten in uitvoering. In een kantoortje achter glas heeft de leermeester zicht op iedereen die aan het werk is. Met een grote rode knop, die pontificaal boven het bureau hangt, kan hij in noodgevallen met één druk alle machines uitschakelen.

In Ethiopië is vakonderwijs minstens zo belangrijk als in Genemuiden. Belissa: ‘Onderwijs is van levensbelang. De Ethiopische regering biedt wel onderwijs, maar vooral in en rond steden.’ Buiten een straal van 50 kilometer rondom de stad bereikt de overheid vrijwel niemand.

MKC-RDA vult die leemte op. MKC-RDA werkt daarvoor samen met Woord en Daad in vijftien onderwijsprojecten verspreid over het hele land. In totaal bereikt Woord en Daad via MKC-RDA zo’n 1000 leerlingen en studenten in Ethiopië.

Vakonderwijs is belangrijk. Daarom sloegen in Genemuiden negen bouwbedrijven in 1983 de handen ineen en begonnen een regionaal opleidingscentrum: ‘OVG Genemuiden’. H. Pleijsier en B. van der Steeg beiden leden van het OVG-bestuur en Business Platformlid: ‘Het aantal goede vaklui nam af, ook de kwaliteit van het bouwonderwijs schoot tekort.’ Doel van het OVG: bedrijven te voorzien van voldoende goed opgeleide vaklieden. Centraal hierin staat het opleiden van met name jonge leerlingen tot gecertificeerde werknemers met een opleiding mbo timmeren, metselen en tegelzetten. Het OVG treedt hierbij op als werkgever en biedt de leerlingen een leer- en werkgarantie tijdens de opleiding. OVG Genemuiden heeft op dit moment 62 jongens in dienst, zegt directeur F. Buitenhuis. ‘Nog steeds is het opleidingscentrum van groot belang voor de bouwsector.’

2 | DAADKRACHT 2 | JAARGANG 12 | SEPTEMBER 2012

Woord en Daad Daadkracht 2-2012 DEF.indd 2

06-09-12 11:02

3

Meten is weten Veranderen de projecten daadwerkelijk mensenlevens? Geven we het geld van onze donateurs verantwoord uit? Woord en Daad meet resultaten en onderzoekt de impact van de projecten op lange termijn. Doel: het werk in het vervolg nog beter doen. Lees alles over resultaten op www.woordendaad.nl/resultaten.

geen sLuitstuk Naast regulier onderwijs doet MKC-RDA ook aan vakonderwijs. Daarin is ze, samen met Hope Enterprises (eveneens partner van Woord en Daad) uniek in Ethiopië, aldus Belissa. ‘Bij de overheid zijn vaktrainingen een sluitstuk op het reguliere onderwijs, een opvangbak voor hen die falen in het onderwijs.’ De vaktrainingen die MKC-RDA biedt, zijn bedoeld voor mensen die geen of heel weinig onderwijs hebben ontvangen. ‘Zij krijgen zo weer een kans om te participeren in de samenleving.’ De heren uit Genemuiden knikken instemmend. Van der Steeg, die ook actief is binnen RegioOndernemers Genemuiden: ‘In Nederland is een goede opleiding en een diploma al van groot belang. In Ethiopië is de noodzaak nog groter, van levensbelang zelfs.’

Eén van de projecten die Woord en Daad samen met MKC-RDA uitvoert, wordt gesteund door RegioOndernemers Genemuiden. Via het vaktrainingsprogramma in het district Jeldu, waar veel werklozen en analfabeten wonen, krijgt de bevolking trainingen.

Ook worden jongeren en volwassenen begeleid bij het zoeken naar werk. kLein sChaap Belissa doet uit de doeken hoe de trainingen werken: ‘Deelnemers aan de vaktrainingen krijgen eerst lees-, schrijf- en rekenvaardigheden via een alfabetiseringsprogramma. Tijdens die training ontdekken we wat de interesses van de deelnemers zijn. Vervolgens krijgen ze een training in metaal- of houtbewerking, handwerken, bijen houden, dieren mesten of haarknippen.

In totaal duurt deze zo’n drie maanden.’

Doel van de trainingen? Beter gebruik maken van natuurlijke bronnen, kansen verbeteren voor jongeren en ouderen, en helpen aan inkomen. Of MKC-RDA ook in de bouwsector iets doet, wil Genemuidenaar Pleijsier, eigenaar van een bouwbedrijf, graag weten. Belissa: ‘Momenteel hebben we alleen een training houtbewerking.’

Eén van de trainingen, dieren mesten, wordt vooral door vrouwen gevolgd.

Belissa: ‘Die zijn vaak rond hun huis aan het werk, in tegenstelling tot de mannen. En zij zorgen ervoor dat de kinderen naar school gaan en dat ze kleding hebben. We leren de vrouwen hoe de dieren te houden. Ze kunnen een klein schaap kopen voor 100 birr (omgerekend zo’n 4,50 euro/GB); na twee of drie maanden verkopen ze die voor 500 birr.’ domino-effeCt Hoewel het vakonderwijsprogramma van MKC-RDA nog jong is (gestart in 2011), deden 198 mensen mee aan de trainingen in 2011. Die hebben effect, ziet Belissa. ‘Veel mensen beginnen een klein bedrijf, waardoor er brood op de plank komt. Vaak vormen ‘afgestudeerden’ met elkaar een associatie, waarmee ze gezamenlijk investeringen doen, in machines bijvoorbeeld. Ook zien we veel dat zij die de training hebben gevolgd, vervolgens anderen gaan opleiden.’ werkLoze mannen Kunnen de heren uit Genemuiden nog iets leren van de vaktrainingen in Ethiopië? Pleijsier: ‘We kunnen de situatie nu goed begrijpen maar direct leerpunten noemen is lastig.’ Zouden Belissa en de Genemuidenaars wel iets voor elkaar kunnen betekenen? Belissa: ‘Het zou mooi zijn als we één of twee werkloze mannen uit het programma van MKC-RDA naar de vakschool in Genemuiden kunnen sturen waar ze leren over machines, ontwerpen, materialen en technieken. En over innovatieve producten en ontwerpen, zoals de houten tuinstoel die in de werkloods staat. Zij kunnen hun opgedane kennis dan weer overdragen aan anderen in Ethiopië.’ Directeur Buitenhuis hoeft geen moment na te denken: ‘Laat ze maar komen.’ Van der Steeg knikt instemmend. Een deal is bijna rond. www.twitter.com/gijsbertbouw

het werk van mkC-rda Het ontwikkelingswerk dat Belissa leidt, valt onder de Meserete Kristos Church (MKC) – één van de grootste kerken in Ethiopië met meer dan 640.000 leden. De grote missie van MKC is het brengen van de goede boodschap van het evangelie van Jezus, vertelt Belissa. ‘Maar dat is niet de enige taak van de kerk. Een kerk die het belang van de ziel op het oog heeft, moet ook bijdragen aan het lichamelijke, economische en sociale.’ Daarom heeft de MKC ook een onderdeel ‘Ontwikkeling’, onder de naam Relief and Development Association (RDA). Belissa is daar directeur van. De missie van MKC-RDA*? Strijden tegen armoede en onrecht en positief bijdragen aan een vreedzame en rechtvaardige Ethiopische maatschappij, waarbij mensen in vrede met God en hun naasten leven en zich met de ontvangen talenten inzetten ten dienste van elkaar. MKC richt zich op de programma’s basisvoorzieningen, alfabetiserings-, basisen vakonderwijs en arbeidsbemiddeling in zes regio’s in Ethiopië. Er werken 300 mensen bij MKC-RDA. Sinds 2007 steunt woord en Daad de organisatie. Naast MKC-RDA werkt woord en Daad in Ethiopië ook samen met ontwikkelingsorganisatie Hope Enterprises.

bestedingen woord en daad mkC–rda 2011: Onderwijs: € 103.765 Vakonderwijs en arbeidsbemiddeling: € 84.898

aansLuiting bij eConomisChe mogeLijkheden

ACHTERGROND wiLLemijn ten brinke eigen bedrijf De vakscholen draaien met de reguliere programma’s naar tevredenheid. Maar partners van Woord en Daad bieden de afgelopen jaren meer. Zo worden studenten met ondernemersbloed uitgedaagd en getraind om hun vaardigheden hierop meer te ontwikkelen.

Bij het runnen van een eigen zaak komt heel wat kijken. Business Incubation gaat een stap verder dan de lessen basisvaardigheden voor ondernemen.

Leerlingen oefenen de praktijk van het ondernemersvak met hun eigen mini-onderneming. Ze schrijven een businessplan, starten hun bedrijf in een veilige omgeving en worden begeleid naar zelfstandigheid. Op dit moment wordt Business Incubation opgezet in Ethiopië, Sierra Leone en de Filippijnen. kansen in agrarisChe seCtor De partners van Woord en Daad vinden het ook belangrijk goed in te spelen op de ontwikkelingen in de wereld. Voor veel gezinnen op het platteland in Afrika geldt: landbouw is voedselzekerheid.

De agrarische sector biedt kansen. Niet alleen gewassen verbouwen, maar ze ook verwerken tot consumptieproducten.

Daar is vaktraining voor nodig. Maar hoe weet je welke trainingen nuttig zijn om mensen echt aan werk te helpen? Kennis van de situatie in een gebied is van groot belang. Gesprekken met de lokale bevolking en professioneel marktonderzoek brengen de mogelijkheden in kaart. In Benin bleek uit onderzoek dat er behoefte is aan training, gericht op landbouw, inclusief veeteelt en voedselverwerking. In reactie op deze behoeften zette partner DEDRAS* in 2011 korte trainingsmodules op. Boeren participeerden hierin. De trainingen zijn flexibel. Dit betekent voortdurend kijken en luisteren naar de behoeften van de markt en de doelgroep. De trainingen worden daar dan weer op afgestemd. In Parakou,

Al jaren voert woord en Daad met partnerorganisaties een vakonderwijsprogramma uit. En steeds weer brengt dit ons werkende weg tot nieuwe inzichten en keuzes. De programma’s bij onze partners zijn volop in ontwikkeling.

Doel: de aansluiting bij economische mogelijkheden in elke unieke lokale context nog beter te maken. we delen graag enkele ontwikkelingen met u.

(Tekst: willemijn ten Brinke)

Nikki en Pèrèrè volgden in 2011 al 95 boeren een opleiding in gewasproductie, oogsten, conservering, opslag en handel van soja. Vijftien boeren werden getraind in de verwerking van soja in diverse plattelandsartikelen. winstgevend Na zijn opleiding wil elke student graag aan het werk als boer, metselaar of automonteur. Een belangrijke schakel in het koppelen van studenten aan een plek op de arbeidsmarkt, is de Job en Business Service (JBS). Een JBS onderhoudt nauwe contacten met lokale bedrijven om studenten een werkplaats te bieden. Veel partners van Woord en Daad zien mogelijkheden vanuit de JBS winst te maken. Niet alleen studenten maar ook andere werkzoekenden kunnen tegen betaling, coaching, advies en een sollicitatietraining krijgen. De contacten van de JBS met lokale bedrijven zijn goed te gebruiken om opleidingen en trainingen nauw te laten aansluiten op de marktbehoefte. Dan is het geen papierwerk maar concrete praktijk! *Développement Durable le Renforcement et l’Autopromotion des Structures communautaires www.twitter.com/woordendaad #ondernemers

woord en Daad heeft een groeifocus op Afrika. Voor MKC– RDA is een groei van fondsen gepland, mits de organisatie zich verder blijft ontwikkelen. Behalve met woord en Daad werkt MKC–RDA ook samen met andere donoren, zoals Tear fund UK en Ethiopian Inter Faith Dialogue for Action. *Meserete Kristos Church – Relief and Development Association

DAADKRACHT 2 | JAARGANG 12 | SEPTEMBER 2012 | 3

Woord en Daad Daadkracht 2-2012 DEF.indd 3

06-09-12 11:02

Praktijkles voor studenten van de bakkersopleiding in Colombia.

4 | DAADKRACHT 2 | JAARGANG 12 | SEPTEMBER 2012

Woord en Daad Daadkracht 2-2012 DEF.indd 4

06-09-12 11:02

5

gratis doneren!

Als bedrijf door 70.000 websitebezoekers per maand gezien worden?

Sponsor de sponsorbutton op de Woord en Daad-homepage voor € 350 per maand! Na iedere klik op de ‘gratis’ doneerknop voor onderwijs in Colombia, verschijnt het logo van de sponsor.

Meer weten? www.woordendaad.nl/ondernemers/sponsorbutton

REGIOONDERNEMERS van varen met de knrm tot oesterproeverij netwerkaCtiviteiten regioondernemers

BEZINNING IN DEZE RUBRIEK SCHRIJVEN PARTNERS VAN WOORD EN DAAD BEURTELINGS EEN BEZINNENDE BIJDRAGE.

werk en zeLfredzaamheid

Elke RegioOndernemersgroep geeft een eigen invulling aan netwerken tegen armoede. Juist dat levert unieke ontmoetingen op tussen ondernemers uit dezelfde regio. Er werd weer heel wat genetwerkt in de afgelopen periode.

Hieronder een greep uit de laatst georganiseerde activiteiten.

• OESTERPROEVERIJ RO ZeeLaND | 10 mei Zeeuwse ondernemers ontmoetten elkaar in de Oesterschuren van Yerseke.

Daar kregen zij behalve een korte update van hun project, vakonderwijs in Benin, alles te horen over de oester. Natuurlijk werd deze lekkernij ook geproefd in combinatie met een goed glas wijn.

• MEEVAREN MET KNRM RO GENEMUIDEN | 15 mei In het KNRM-reddingstation op Urk kregen Genemuider ondernemers kort een introductie over het werk van KNRM. Daarna stapte het gezelschap aan boord van een krachtige reddingsboot en voer het onstuimige IJsselmeer op. Aan land kregen de ondernemers de werkwijze van de KNRM en diverse heldenverhalen te horen. Een lekker visje kon deze avond niet ontbreken.

• CONCERT | RO EDE– VEENENDAAD en RO BaRNeVeLD | 9 juni Ondernemers en partners van RO’s Ede-Veenendaal en Barneveld genoten in de koepelkerk van Renswoude van het Christelijk Symfonie Orkest Sjosjanim.

Diezelfde avond kregen de aanwezigen informatie over hun projecten, vakonderwijs in Sierra Leone en in India. Na afloop van de muzikale voorstelling was er gelegenheid voor ontmoeting onder het genot van een hapje en een drankje.

• BIJZONDER BEZOEK | RO DUIN & BOLLeNStReeK | 9 en 10 juni Zenebe Ayele, directeur van partnerorganisatie Hope Enterprises in Ethiopië, bracht een tweedaags bezoek aan Katwijk en Lisse. Inzet: contacten verstevigen en de lokale ondernemers informeren over de voortgang van de projecten die de RO steunt. Op het programma stonden: een bezoek aan een haringhandel, een barbecue en een kerkdienst in Amsterdam.

aCtiviteitenagenda

13 – 15 september: Driedaags bezoek aan Barcelona (kavelveiling 2011) | RO Zeeland 2 oktober Themabijeenkomst met spreker Teunis Bunt, directeur Bunt Management, over timemanagement, en diner bij RGS Slooptechnieken | RO Twente 4 oktober: Opstartbijeenkomst, kennismaking en projectpresentatie | RO Utrecht

De verschillende RegioOndernemersgroepen organiseren allerlei netwerken fondsenwervende activiteiten voor haar leden en potentiële leden.

Op www.regioondernemers.nl kunt u per RO zien welke activiteiten op de

agenda staan, zoals: 13 september: Kook– & Eerste Hulp Bij Pech-activiteit | RO Zuid-Hollandse Eilanden (verplaatst van zomer naar najaar)

29 oktober: Bijeenkomst met spreker Lennart Prins (Business Platformlid), eigenaar van een beveiligings– en onderzoeksbureau.

Actief in Europa, Midden–Oosten, Afrika en Azië| RO Barneveld

Vanuit mijn werk als directeur en vanuit mijn domineesambt zie ik de relatie tussen werk en zelfredzaamheid. De Bijbel verwijst er ook geregeld naar. Ondernemen vereist meer dan alleen productie van goederen of diensten. Je moet vaak over andere vaardigheden beschikken om met succes een onderneming te runnen, zoals bekwaamheid in marketing, sales, relatiebeheer en boekhouden. Enkelen van Jezus’ twaalf discipelen waren bekend met het ondernemerschap. Ze waren vissers. De apostel Paulus was tentenmaker (Handelingen 18:3). Dat stelde hem in staat in zijn persoonlijke levensbehoefte te voorzien én in de behoefte van de evangeliebediening door het prediken van Gods woord.

Instellingen die beroepsonderwijs aanbieden, combineren vakbekwaamheid met ondernemerschap. De Bijbel stimuleert in 1 Thessalonicenzen 4:11-12 de gelovigen om eigen zaken te behartigen en te werken met eigen handen en zo zelfstandig te worden.

Paulus geeft de gelovigen de opdracht om zijn voorbeeld van onafhankelijkheid te volgen. De Bijbel zegt dat de hand van de vlijtigen rijk maakt (Spreuken 10:4). Dit betekent dat mensen die hard (met hun handen) werken én deelnemen in ondernemerschap, zelfredzaam worden en zo hun levensomstandigheden verbeteren.

Het is belangrijk dat beroepsonderwijs duurzaam is. Vaardigheden kunnen aan andere familieleden worden doorgegeven als mensen samenwerken. De familie voorziet zo in eigen werk. Beroepsonderwijs werkt effectiever als mensen gebruik kunnen maken van lokale grondstoffen. Deze zijn vaak goedkoper en eenvoudig verkrijgbaar.

De gelijkenis over de talenten in Matthéüs 25:14-30 laat ons zien dat van de drie bedienden werd verwacht dat ze het gekregen geld zouden inves-

teren in een zakelijke onderneming.

Op deze manier konden ze de winst voor zichzelf en voor hun meester vermenigvuldigen in overeenstemming met hun mogelijkheden. Met de talenten uit deze gelijkenis kan geld bedoeld worden, maar het kunnen ook geleerde vaardigheden en ondernemerschap zijn. Evangelical Fellowship of Zambia (EFZ) biedt al meer dan vijftien jaar een vakonderwijsprogramma aan voor houtbewerking, kleding maken en breien.

Deze vaardigheden hebben het levensonderhoud van stadsbewoners verbeterd: werk betekent inkomen. Veel mensen op het platteland hebben ook beroepsonderwijs nodig, maar daar is geen scholingsaanbod en reizen naar de stad is vaak erg duur. We willen nu een nieuw beroepsonderwijsprogramma voor de plattelandsbevolking starten. Een vak leren is een manier om veel van onze jonge mensen weg te houden van de seksindustrie en het drugs- en alcoholmisbruik. Het stelt hen in staat een positieve bijdrage te leveren aan de nationale ontwikkeling. Op deze wijze stimuleert EFZ mensen deze Bijbelse opdracht concreet te maken.

Pukuta Mwanza

direCteur van partnerorganisatie efz in zambia. pukuta mwanza is eveneens voorganger.

DAADKRACHT 2 | JAARGANG 12 | SEPTEMBER 2012 | 5

Woord en Daad Daadkracht 2-2012 DEF.indd 5

06-09-12 11:02

6

BETROKKENHEID

Ondernemers mee op werkbezoek positief, constructief en prikkelend

Woord en Daad vindt het belangrijk te weten hoe ondernemers naar haar werk kijken. Zij houden haar scherp en verruimen haar blik.

Vijf ondernemers uit de coördinatiegroep van het Business Platform reisden vorig jaar naar Zambia. Allemaal met een geheel verschillende achtergrond; aannemer, handelaar, fabrikant, onderwijskundige en bankier.

Juist die verschillen kwamen in Zambia, waar Woord en Daad sinds 2005 actief is, goed van pas bij de vragen en uitdagingen die Woord en Daad tegenkomt in het werkveld. De verkregen inzichten van de groep leidde tot advies voor Woord en Daad. Wat waren deze inzichten en adviezen en hoe is daar anderhalf jaar later gevolg aan gegeven?

henk bezemer

ton van nieuwkoop

Henk Bezemer, bankier: ‘Vanuit mijn bancaire en bedrijfskundige achtergrond gaf ik eerder in Bangladesh en Zambia adviezen over projecten gericht op kredietverlening en bedrijfsontwikkeling.’ In Zambia stond dit keer meer op het programma: basisvoorzieningen, onderwijs, vakonderwijs en bedrijfsontwikkeling. Henk: ‘Dit was leerzaam. Ik werd geconfronteerd met heel ander ontwikkelingswerk, maar ook met de samenhang en de onderlinge afhankelijkheid van de verschillende programma’s. We hebben met Woord en Daad gesproken over versterken; wat versterkt elkaar en hoe kan dat nog meer versterkt worden?’

‘We hebben allemaal persoonlijk expertise. Op basis hiervan ontstond nu ter plekke bij elk project discussie. Dit betekende voor Woord en Daad een meerwaarde. De vraag werd nu vanuit verschillende invalshoeken benaderd’, aldus Ton van Nieuwkoop, onderwijsdeskundige.

Terugblikkend vertelt Henk Bezemer: ‘Het inzicht dat ontwikkelingswerk professioneel werk is wat een sterke visie vraagt, werd in Zambia stevig bevestigd.

Daarbij werd mij duidelijk dat je beter alle programma’s, van basisvoorzieningen tot bedrijfsontwikkeling, in één gebied kunt uitvoeren en op elkaar laten aansluiten, dan overal wát doen. Het lijkt voor de hand liggend, maar in de praktijk leidt dit soms wel tot pijnlijke keuzes.

Dit betekent afbouwen van bepaalde programma’s in een regio waar een totaalaanpak, om wat voor reden dan ook, niet mogelijk is. Ontwikkelingswerk is voortdurend keuzes maken. Niet alleen in datgene wat je doet, maar ook met wie je dit doet. Dit kan inhouden dat Woord en Daad op onderdelen van het werk ‘nee’ moet durven verkopen aan een partnerorganisatie (met wie zij soms een langdurige relatie heeft) als een andere lokale organisatie beter is.

Ton van Nieuwkoop over de inzichten die hem zijn bijgebleven: ‘De aanwezigheid van economische activiteiten is een must voor structurele implementatie van zorg en onderwijs. Dat werd mij in Zambia heel duidelijk. En wil je economische activiteiten realiseren, dan moet je je niet in eerste plaats richten op de allerarmsten.’

Jan Lock, voorzitter raad van bestuur Woord en Daad: ‘Het bezoek dat de

coördinatiegroep met programmamedewerkers en de regiocoördinator aan Zambia bracht, is als positief, constructief en prikkelend ervaren.

Het leverde precies op wat Woord en Daad verwacht van de samenwerking met bedrijven: ieder vanuit eigen expertise samen met de lokale partner naar de situatie ter plekke kijken. Dat levert uiteindelijk een veelkleuriger en completer plaatje op dan ieder voor zich ooit had kunnen schilderen. De reacties vanuit de coördinatiegroep onderschrijven dat voor mij. Samen kijken houdt elkaar ook scherp. Als het bijvoorbeeld gaat om het ‘nee’ zeggen.

Ik ben blij met de opmerking over de positie van de allerarmsten. Het klopt helemaal dat je met allerarmsten geen economische ontwikkeling op gang brengt. Dat leidt vervolgens tot het

(Tekst: Willemijn ten Brinke) diepgewortelde misverstand dat dus economische ontwikkeling altijd aan hen voorbijgaat. Woord en Daad krijgt dan zelfs weleens het verwijt dat zij met het stimuleren van economische ontwikkeling niet trouw is aan haar eigen doelstelling. Niets is minder waar: juist in economische ontwikkeling wil Woord en Daad samen met lokale ondernemers onvermoede kansen creëren voor allerarmsten. Maar daar hebben we ondernemers wel als middel voor nodig. En die ondernemers zelf zijn niet de allerarmsten, juist omdat ze ondernemer zijn. Maar ze zijn wel een onmisbare schakel én een noodzakelijk middel om de allerarmsten het heft in eigen handen te laten nemen. Om zo op menswaardige wijze niet afhankelijk te zijn van de hulp van anderen, maar weer trots te zijn op zichzelf.’

Business Platform & coördinatiegroep Het Business Platform bestaat uit Nederlandse ondernemers die projecten van Woord en Daad steunen, met name vakonderwijs, arbeidsbemiddeling en bedrijfsontwikkeling. Binnen het Business Platform hebben ondernemers de mogelijkheid met enkele andere ondernemers betrokken te zijn bij een specifiek project. Deze ondernemers vormen dan een Business Platformteam.

De jaarlijkse bijdrage van € 5.000 van elk BP-teamlid wordt aan ‘hun’ project besteed.

De coördinatiegroep vertegenwoordigt het Business Platform en gaat regelmatig in gesprek met Woord en Daad. Zij vergaderen minimaal vier keer per jaar over het werk van Woord en Daad en de betrokkenheid van bedrijven.

6 | DAADKRACHT 2 | JAARGANG 12 | SEPTEMBER 2012

Woord en Daad Daadkracht 2-2012 DEF.indd 6

06-09-12 11:02

7 aanbeveLingen Coördinatiegroep: • Selecteer lokale partners bewust en goed.

Benoem ook waar de organisatie zich in kan ontwikkelen.

• Voer een totaalprogramma met samenhang uit in één gebied.

• Let op de verhouding projectgrootte en capaciteit (kwantiteit en kwaliteit).

• Bepaal per project vooraf de te behalen resultaten en evalueer goed.

Opvolging aanbevelingen door Woord en Daad: • Na deze reis is Woord en Daad met de partners in Zambia in gesprek gegaan. Op dit moment kijkt Woord en Daad hoe ze een vakonderwijsprogramma in Zambia kan opzetten, dat goed aansluit bij de lokale economie en in één gebied kan plaatsvinden.

• Mede in het kader van focus en samenhang komt er een heroriëntatie op het programma basisvoorzieningen.

UITNODIGING ONDERNEMERSMEETING 1 NOVemBeR

SOCIALE TRENDS zambia

Bronvermelding: CIA factbook

Inwoners: Hoofdstad: Aantal inwoners: Taal:

14,3 miljoen Lusaka.

1,4 miljoen De officiële taal in Engels. Van de ruim 70 andere talen kregen zeven talen een officiële status.

Onafhankelijk sinds: oktober 1964 Regeringsvorm: presidentiële republiek Bevolkingsgroei: 3,03% Geboortecijfer: 43,5 per 1.000 personen (NL 10,89 per 1.000 personen) Sterftecijfer: 12,4 per 1.000 personen (NL 8.39 per 1.000 personen) Hiv/aids: 13,5% van de bevolking leeft met hiv/aids Gemiddelde levensverwachting: 52,57 jaar (80,9 in NL) Godsdienst: 50–75% christen, 24–49% moslim en hindoe, 1% overig Analfabetisme: 19,4% Leeftijdstructuur:

ONDERNEMERS – VERHALEN – wERELDwIJD – ONDeRNemeN DOORGeVeN DAADKRACHT - BEDRIJFSONTwIKKELING – ENTHOUSIASME - COMPANYKIDS BETROKKEN - DINEREN – verbinden - NETwERKEN - AzIE – MIDDEN – AMERIKA

bestedingen woord en daad zambia 2011 Programma Basisvoorzieningen en noodhulp Onderwijs Beroepsonderwijs, -training en arbeidsbemiddeling Onderzoek en evaluatie totaaL

AFRIKA - BetROKKeN – BUSINESS PLATFORM - ervaringen - SCHERP BASISVOORzIENINGEN – CONCREET – BEwOGEN - REGIOONDERNEMERS INSPIREREN - VAKONDERwIJS – EXPERTMISSIE – TOEKOMSTPERSPECTIEF ONVeRGeteLIJK - ontmoeten - ONDERNEMERS – verhaLen – wERELDwIJD

EURO 438.787 153.398

geboeid verbonden

182.794 8.751 783.730

Op 1 november D.V. zijn ondernemers, werkzaam in allerlei verschillende branches, grote en mkb-bedrijven uit het hele land van harte welkom op onze unieke ondernemersmeeting!

eConomisChe trends Afgelopen jaren maakte Zambia een sterke economische groei door. In de periode 2005–2011 groeide het bruto binnenlands product met meer dan 6 procent per jaar. Ondanks dat, staat het land op de Human Development Index op de 164e plaats van de totaal 187 landen. Vanaf 1931 wordt het wel en wee van Zambia bepaald door één product: koper. Zolang de wereldmarktprijs voor koper hoog was, tot 1973, ging het Zambia goed. Het land kon bouwen aan een verzorgingsstaat. Daarna ging het snel bergafwaarts. Er kwam een omvangrijk hervormingsprogramma, maar ondanks economische groei, leidde dit niet tot betere leefomstandigheden voor de bevolking. Dit heeft te maken met: weinig economische diversiteit, schommelende koperprijzen, een hoog geboortecijfer, hiv/aidsproblematiek en een marktverstorend landbouwbeleid.

Het merendeel van de bevolking (68%) leeft onder de armoedegrens van één dollar per dag. Officieel kent het land een werkloosheidscijfer van 14%. Van de beroepsbevolking werk 85% in de landbouwsector. Deze sector draagt voor 21% bij aan het bruto binnenlands product. Maïs is het belangrijkste landbouwproduct. Slechts 6% van de beroepsbevolking is werkzaam in de industriesector, maar de sector draagt voor 35% bij aan het bruto binnenlands product. Het inflatiepercentage eind 2011 was 8,4%. Het rentepercentage voor een lening bij een commerciële bank is eind 2011 19%. Exportproducten zijn: koper, tabak, bloemen en katoen. Na Zwitserland is China de grootse exportpartner.

Bron: CIA factbook, The World Bank

Het netwerk van Woord en Daad is, mede door de oprichting van lokale RegioOndernemers-groepen, flink gegroeid en verstevigd. Reden genoeg

om een netwerkbijeenkomst te organiseren voor alle ondernemers die in meerdere of mindere mate bij Woord en Daad betrokken zijn.

Verbinden staat deze middag centraal.

U als ondernemers met elkaar, maar ook met Woord en Daad. Luister naar ondernemers die vertellen over hun ervaringen en passie voor Woord en Daad. En kom er ook achter waarom

Woord en Daad ondernemers graag betrekt bij haar werk. Wees erbij, ontmoet andere ondernemers en raak geboeid!

Datum: Aanvang: Locatie:

donderdag 1 november 15.30uur, inclusief diner Kameryck, Oortjespad 3 in Kamerik Kosten: € 50 p.p.

Aanmelden: www.woordendaad.nl/ ondernemersmeeting

DAADKRACHT 2 | JAARGANG 12 | SEPTEMBER 2012 | 7

Woord en Daad Daadkracht 2-2012 DEF.indd 7

06-09-12 11:02

8

LeeSwAARDIG

BOEKENTIPS ruim baan voor gereChtigheid Dit boek geeft een duidelijk beeld van de balans tussen ‘Woord en daad’. Ik beveel dit boek aan omdat het je laat nadenken over de herhaalde oproep in de Bijbel om recht te doen, bijvoorbeeld in Mattheüs 11:4-5. In het boek komt meerdere malen naar voren dat rechtvaardigheid het karakter van God weerspiegelt. Lees en handel! >Tip gegeven door: Gijs Willem Sloof, directeur Stabiplan B.V. Bodegraven Tim Keller: 237 pagina’s Uitgeverij Van Wijnen april 2011 ISBN 9 789051944112

€ 19,95 de staat van afrika Als dit boek een ding duidelijk maakt, is het dat je Afrikaanse landen onmogelijk over één kam kunt scheren. De ervaren Afrikacorrespondent Richard Dowden beschrijft Afrika vanaf het moment dat de Europeanen waren vertrokken en nadat de superpowers arriveerden.

Dowden heeft vertrouwen in de gewone Afrikaan; in de vitaliteit en het vermogen om het leven ook na alle rampspoed weer op te pakken. >Tip gegeven door: Corjan Rink, hoofd Communicatie en Fondsenwerving Particulieren en Peter Boer voorzitter comité Woord en Daad Woerden

business CLub het groene nederLandse ConsuLtant hart krijgt bezoek van ver adviseert vaksChooL (Tekst: willemijn ten Brinke) Ondernemers uit het groene hart steunen sinds de oprichting van hun Business Club een meerjarig huizenbouwproject in Colombia. De club, die nu twaalf leden telt, ontstond in 2007 op initiatief van Bouwbedrijf De Vries en Verburg. De directeur van partnerorganisatie CDA in Colombia, Missy Christie, kwam in juni naar Nederland. Ze ontmoette de Nederlandse ondernemers van de Business Club.

Behalve dat Missy Christie de ondernemers een update gaf over het huizenbouw-project, ging zij ook in op de problematiek in Colombia. Jan Boer, voorzitter van de Business Club en directeur van De Vries en Verburg: ‘Missy Christie liet ons zien hoe CDA het verschil maakt voor mensen die daar eerst uitzichtloos leefden. In Colombia geldt nog steeds de macht van de sterkste en viert de corruptie hoogtij. Toch zijn verbeteringen waarneembaar en is de regering nu enigszins stabiel te noemen.

Via het huizenbouwproject leven nu 22 gezinnen in een nieuw huis. De huizen maken deel uit van een compleet programma van onderwijs, beroepsopleiding, microkrediet en ondernemerschap. we hopen dat medio maart 2013 de volgende 25 woningen gereed zijn. Een huis, een

plek onder de zon, waarin mensen zich veilig en beschermd kunnen voelen en waarmee mensen weer hun eigenwaarde terugkrijgen. Dit geeft hun zicht op een plezierig bestaan. Dit was en is het idee van onze club van ondernemers en tevens onze businesspartners in Nederland. Ook in deze tijd zijn zij nog steeds bereid om het verschil te maken voor de veel minder bedeelde medemens. Fijn dat dit zo kan en goed dat wij dit als spiegel voor kunnen houden om te zien hoe goed wij het hebben. Dat is niet alleen een idee, maar maakt ook daadwerkelijk het verschil.’

De ontmoeting met Missy werd afgesloten met een gezamenlijke maaltijd in het Reeuwijkse Hout. ‘De ondernemers zijn van harte welkom in Colombia om het project zelf te bezoeken!’, aldus Missy.

Alle leden van de Business Club zijn lid van het Business Platform van woord en Daad.

Hun lidmaatschapsbijdrage van € 5.000 per jaar is bestemd voor het project in Colombia. Gezamenlijk steunen zij het project met een bedrag van € 60.000 per jaar. wiLt u ook samen met nederLandse

gezamenLijk een projeCt steunen? neem ContaCt op met gideon davidse via g.davidse@woordendaad.nL

november 2010 ISBN 9789059775053

€ 17,95

>Tip gegeven door: Rutger van den Noort, demandmanager FrieslandCampina Domo Philip Kotler & Nancy Lee 400 pagina’s Uitgeverij Pearson Benelux april 2010 ISBN 9 789043018753|

€ 29,95

De boekentips zeggen niets over het standpunt van Woord en Daad.

Bent u eerder in een ontwikkelingsland geweest?

Nee. Ik denk dat het armste land waar ik geweest ben Roemenië was. In 2010 heb ik voor een Nederlands bedrijf zijn Roemeense vestiging doorgelicht.

voor

henk hop ontvangen. Verder woonde ik een sessie bij met een aantal mensen die ervaring hebben in het begeleiden en opzetten van dit soort organisaties in ontwikkelingslanden. Daarnaast organiseert woord en Daad nog een ‘cultuursessie’. Daar hoop ik te leren over de Filippijnse cultuur en de school. Verder zijn er natuurlijk praktische zaken voor te bereiden. Ten slotte ben ik van plan via Skype alvast contact te leggen met Francisco Pascual jr., zodat we elkaar al een beetje leren kennen. benieuwd hoe henk het heeft gehad

Wat verwacht u van de expertmissie?

Enerzijds is het ‘gewoon’ werk. Ik bedoel, ik moet een analyse maken van een organisatie en op basis daarvan een plan van aanpak schrijven. Anderzijds ben ik heel nieuwsgierig hoe het is om dit in een ander land, onder andere omstandigheden, in een andere taal en in een andere cultuur te doen. Ik verwacht dat het veel gaat vragen van mijn inlevingsvermogen. Verder vind ik het heel mooi om een christelijke vakschool te mogen helpen.

Hoe bereidt u zich voor op deze missie?

Ik heb al veel informatie over de school

in de fiLippijnen? Lees het in de daadkraCht van november.

vaksChooL woord en Daad steunt de vakschool in de Filippijnen sinds haar oprichting in 1995. De school begon met vijf leerlingen in een simpel gebouwtje. Inmiddels is zij uitgegroeid tot een door de overheid erkend college, waar honderden leerlingen per jaar afstuderen en een baan vinden.

na

CoLofon Daadkracht is een uitgave van Stichting woord en Daad voor betrokken ondernemers. Het verschijnt in april, september en december. Daadkracht wordt verspreid onder betrokken ondernemers en belangstellenden.

Uitgave Stichting woord en Daad Spijksedijk 16e Postbus 560 4200 AN Gorinchem Tel: 0183-611800 Fax: 0183-611808 Bank.rek.nr: 38.54.87.088 www.woordendaad.nl/ondernemers bedrijven@woordendaad.nl Ontwerp, vormgeving & druk Reprovinci | www.reprovinci.nl

8 | DAADKRACHT 2 | JAARGANG 12 | SEPTEMBER 2012

Woord en Daad Daadkracht 2-2012 DEF.indd 8

Henk Hop is consultant bij Bunt Management, lid van het Business Platform.

Henk helpt bedrijven bij het verbeteren van prestaties op allerlei manieren; van lichte verbeterprogramma’s tot zware verandertrajecten en van coaching van leidinggevenden tot ingrijpende reorganisaties. Voorafgaand aan de reis stelde Daadkracht aan Henk enkele vragen.

ondernemers een team vormen en

Richard Dowden: 576 pagina’s Uitgeverij Vcl

marketing tegen armoede Bijna de helft van de wereldbevolking moet rondkomen van minder dan $ 2,50 per dag. Ook groeit de ongelijkheid tussen rijk en arm wereldwijd.

En dan is er nog de wereldwijde economische crisis. Marketing tegen armoede bevat veel casestudies en laat ook zien hoe de samenwerking tussen overheid, ngo’s en bedrijfsleven verbeterd kan worden. Een must read voor iedereen die zich bezighoudt met armoedebestrijding en ontwikkelingssamenwerking.

(Tekst: willemijn ten Brinke) ‘hoe kan de organisatie van de vakschool nog efficiënter en effectiever?’ Een belangrijke vraag die directeur Francisco Pascual jr. van de vakschool AMG Filippijnen stelt. Zeker als je bedenkt dat de school gestimuleerd wordt zelfvoorzienend te worden. Begin oktober reist consultant Henk Hop (38 jaar) naar de Filippijnen om Francisco en zijn management hierover te adviseren. Kan de kostprijs per student bijvoorbeeld naar beneden?

Redactie: Rina Molenaar (hoofdredacteur) willemijn ten Brinke (eindredacteur) Gijsbert Bouw Gideon Davidse Linda Poot Oplage 3.600 Overname artikelen Overname van artikelen is prima. Graag met bronvermelding.

concept & design: www.reprovinci.nl

06-09-12 11:02