Reporter radio zondag 13 mei 2018 transcriptie

Reporter Radio zondag 13 mei 2018 transcriptie: Het verdwijnen van goedkope medicijnen Astrid: Deze uitzending/podcast gaat niet over dure medicijnen maar juist over goedkope. Op dure geneesmiddelen, de specialités rust een patent.

Geneesmiddelen zonder patent heten generiek en zijn stukken goedkoper.

75 procent van de medicijnen die wij in Nederland gebruiken, bijna alle dus, zijn zo’n goedkoop generiek middel.

Joga: Maar er komt een nieuwe verordening aan die veel geld gaat kosten. Iets waar vooral die goedkope geneesmiddelen onder gaan lijden.

De verordening, de vervalste medicijnen verordening, in het Engels: de Falsified Medicines Directive, moet namelijk vervalste medicijnen tegen gaan. Maar vervalsingen komen vooral voor bij de dure geneesmiddelen en viagra en dieetpillen die via internet worden verkocht. Want goedkope geneesmiddelen vervalsen heeft ook niet zoveel zin. We gingen naar de minister voor Medische Zorg en Sport, Bruno Bruins om te vragen naar het belang van die nieuwe verordening.

Minister Bruins VWS; Nou ik vind het belangrijk dat die directive wordt ingevoerd, want dat helpt ons om de slechte medicijnen, die er soms tussen zitten, om die niet op de Nederlandse markt te krijgen. Omdat patiënten erop moeten kunnen vertrouwen dat zij veilige medicijnen gebruiken, medicijnen van goede kwaliteit. En het kan natuurlijk zijn dat er een fout zit in een medicijn of dat ze vervalst zijn, maar laat mij kijken naar het belang voor de patiënt.

Een patiënt moet veilige pilletjes kunnen krijgen. In driekwart van de gevallen is dat dus een generiek medicijn. De generieke fabrikanten zijn verenigd in brancheorganisatie Bogin, de voorzitter is.

Martin Favie; Generieke geneesmiddelen zijn in Nederland heel erg goedkoop, we behoren tot de goedkoopste landen van de wereld.

Dat betekent dat de marge op die producten erg klein is en in de marge die er nu is in Nederland, kunnen we de kosten niet opvangen.

Gemiddeld kost een generiek doosje van 30 pillen 2,39 euro.

Oké, ik hoor je nu denken: als ik een rekening van de apotheek in mijn handen hebt, dan staat daar echt wel meer op dan 2,39 euro.

Maar er staat natuurlijk meer op die rekening dan alleen de kostprijs van een medicijnfabrikant. En 2,39 is een gemiddelde, er zijn doosjes van 50 cent, bijvoorbeeld cholesterolverlagers, en er zijn doosjes van 12 euro.

De prijs van dure geneesmiddelen kan wel oplopen tot 100.000 euro per patiënt per jaar dus de kosten van een nieuwe verordening vallen daar wel te overzien. De klap voor de generieken is veel en veel groter.

Die nieuwe verordening is dus gericht op het voorkomen van vervalste geneesmiddelen. Een voorbeeld: een zak met lege ampullen in een afvalcontainer in een steegje achter een Italiaans ziekenhuis.

Audio Italie Maffiosi en Oost-Europese criminelen jatten dus lege Italiaanse verpakkingen van medicijnen, van Herceptin, een medicijn tegen borstkanker, ze stalen het uit ziekenhuizen, vulden de ampullen met water of iets anders, en verkochten het aan groothandels en ziekenhuizen in Europa.

In dit geval kwamen er dus nepmedicijnen in het reguliere kanaal, bij de ziekenhuisapotheek in Duitsland, Finland en Engeland. Als je als patiënt behandeld wordt voor borstkanker en je krijgt water in plaats van een geneesmiddel, daar moet je echt niet aan denken.

Vervalste medicijnen wil je voorkomen. Dáárvoor heeft de Europese Unie de vervalste medicijnen verordening bedacht, de FMD. Martin Favie Bogin; En dat betekent dat alle geneesmiddelen die op recept worden verstrekt, moeten zijn voorzien van veiligheidskenmerken en dat zijn er twee, een soort verzegeling op het doosje en een uniek nummer op het doosje en dat unieke nummer op elk doosje en dat wordt gecontroleerd door de apotheker en als dat nummer voorkomt in een Europese en in een nationale database dan mag de apotheker dat doosje afleveren.

We gaan zo meteen bij de productielijn van een fabrikant horen wat er allemaal gaat veranderen door de FMD, maar in ieder geval komen alle doosjes in een Europees systeem te staan.

De EU heeft een zorgwekkende toename van vervalste geneesmiddelen geconstateerd. De FMD moet die toename tegen gaan. In het rapport van de Europese Commissie vind je één Nederlands voorbeeld van een vervalst geneesmiddel, namelijk de vondst van 538 doosjes namaak viagra.

Want vervalste medicijnen komen nauwelijks voor in Nederland, en als ze al bestaan, en dat is ook de bron van die zorgwekkende toename, worden ze verkocht via sites die zich voordoen als internetapotheken of verkopers van alles in één voedingssupplement, haargroei, dieetpil en seksuele kunsten verhogende middelen.

Ruud Coolen van Brakel, directeur van het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik, wij vanuit het IVM vinden het heel erg belangrijk dat vervalste geneesmiddelen niet op de markt komen, er zijn natuurlijk twee kanalen waarlangs die op de markt kunnen komen, dat is het reguliere circuit dus via de apotheken, dus via de normale kanalen en via de illegale kanalen, deze nieuwe maatregel, de Falsified Medicines Directive die pakt vervalsingen in de reguliere kanalen en dat is eigenlijk geen probleem want die herkennen we niet of nauwelijks in Nederland dus onze zorg zit erin wat doe je eigenlijk aan al die vervalste geneesmiddelen in de illegale kanalen maar die worden niet opgelost met deze maatregel.

Dus je zou kunnen zeggen, de frietpan staat in brand en we kiepen het IJsselmeer erover uit.

Dat erover uit kiepen van het IJsselmeer kost geld. De generieke fabrikanten, geneesmiddelgroothandels en apothekers hebben het uitgerekend: het kost hen 60 tot 100 miljoen euro per jaar. Terwijl we elk jaar 500 miljoen euro uitgeven aan generieke middelen, één vijfde daarvan dus.

Het grootste deel van de kosten ligt bij de fabrikanten, één van de makers van generieke geneesmiddelen is Teva in Haarlem.

6 minuut 59: Reportage Teva [We worden aangevallen door robots] Dat was in het magazijn, door naar de vloer. Daar vertellen Erik Sanders en Bob Beekman. Let op: ze gebruiken twee moeilijke woorden.

Serialisatie: het aanbrengen van de FMD-code. En counterfeit: vervalst.

Vervolg Teva Je fabriek verbouwen en je productielijn aanpassen, het kost wel allemaal wat, en dat voor goedkope geneesmiddelen. Wat het voor de innovatieve industrie kost, voor de spécialités weten we niet, die hebben dat niet uitgerekend.

Hennie Henrichs, general manager van Teva Nederland en Martin Favie van Bogin, de brancheorganisatie van de generieke industrie over de kosten die zij maken.

Martin Favie Bogin; We hebben Cap Gemini gevraagd dat voor ons te berekenen en die kwam uit op een gemiddelde kostprijs per doosje van 17 cent.

Gemiddeld 17 cent dus. De precieze kosten hangen af van hoeveel doosjes een fabrikant per jaar van een middel maakt. Maakt ‘ie er heel veel dan kost het 6 cent per doosje, maar maakt ‘ie er niet zo veel, omdat het een medicijn is voor een kleine groep patiënten bijvoorbeeld, dan kan het wel 1,77 euro per verpakking kosten. Op een doosje van 2,39 euro.

Martin Favie Bogin; We kunnen ook niet de prijzen verhogen om de kosten te compenseren omdat we in Nederland de Wet maximum Geneesmiddelenprijzen hebben en het Geneesmiddelenvergoedingssysteem die verhinderen dat fabrikanten hun prijzen kunnen verhogen.

Wetten en systemen, je kunt beter denken aan een potje pindakaas. Als de pinda’s duurder worden of er verplicht ander glas moet worden gebruikt, dan wordt dat doorberekend in de prijs en betaal je gewoon iets meer voor jouw favoriete potje pindakaas. In Nederland is voor geneesmiddelen een limiet vastgesteld, voor ieder medicijn en daarom kunnen geneesmiddelenfabrikanten de prijs voor een medicijn niet zomaar verhogen. Zit een geneesmiddel al op de maximumprijs, dan is het een economisch delict om de prijs met 17 cent te verhogen.

Hennie Henrichs Teva Nederland; Het enige is dat de kans dat geneesmiddelen vervalst worden, die wordt echt een stuk kleiner. Ik wil niet zeggen nul maar een stuk kleiner. Dat is de opbrengst, maar het kost alleen maar geld. In Europa heeft men besloten dat de industrie dit gaat betalen en wij zullen er alles aan doen om te zorgen dat die rekening toch door iemand betaald wordt en niet alleen door de industrie.

Astrid: En u kunt niet gewoon inboeken op de winst? Ja u praat over winst, dat vind ik altijd leuk maar u moet hier ook echt weer de scheiding maken tussen de dure geneesmiddelen waar we iedere dag wel een artikeltje van lezen, dat zijn producten die dermate duur zijn dat een behandeling meer dan 10.000 euro kost, een generiek doosje nogmaals voor 30 tabletjes dagen kost 2 euro 39 en dat is een totaal andere groep van geneesmiddelen maar het zijn wel 75% van de doosjes die in Nederland over de toonbank gaan, dat moet u zich goed realiseren.

En wat als de kosten niet doorberekend kunnen worden, wat zijn dan de gevolgen van die dure verordening?

Hennie Henrichs en Bob Beekman van Teva Bob Beekman; Nou de consequentie zou kunnen zijn dat bepaalde producten een zodanig negatieve marge kennen dat we die zullen moeten saneren en niet meer beschikbaar zullen zijn voor patiĂŤnten.

Dat zou ook kunnen gaan gelden voor producten van Teva.

Hennie Henrichs; Iedere leverancier zal zijn eigen keuzes maken en dus zal de beschikbaarheid dan ook mogelijk onder druk komen te staan. Dat het effect zal hebben, dat staat buiten kijf. Want niemand is geboren om doosjes met verlies op de markt te zetten.

Bob Beekman; Nou uiteindelijk zou het zo kunnen zijn dat er producten niet meer beschikbaar zijn en we dus een verschraling krijgen van het medicijnkastje.

De positie van fabrikanten is belangrijk, maar uiteindelijk zullen patienten de dupe worden van medicijnen die niet leverbaar zijn, de beschikbaarheid van goedkope geneesmiddelen neemt af. En dat leidt tot meer tekorten.

Audio geneesmiddelentekorten Bij de meeste tekorten gaat het om een tijdelijk tekort, vorig jaar kwam dat 536 keer voor, maar als een fabrikant zijn middel door de hoge kosten van de FMD van de markt haalt, gaat het niet om een tijdelijk tekort, maar een definitief tekort.

Ook Ton de Boer, voorzitter van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen is daar bang voor. Het college registreert geneesmiddelen en geeft vergunningen voor de Nederlandse markt.

Ton de Boer CBG; Wat voor mij een zorg is is dat die FMD kan er dus toe leiden dat fabrikanten om economische redenen geneesmiddelen terugtrekken. Er zijn geneesmiddelen waar er er 100 generieken van zijn dus zeg maar veel keuzes dus als er een verdwijnt is dat geen probleem maar er zijn ook geneesmiddelen daarvan zijn er maar twee of drie op de markt we hebben recent is er aangekondigd dat acyclofirm (?) oogzalf voor herpes van het oog wat een ernstig kan verlopen bij patiĂŤnten dat daar een tekort gaat ontstaan terwijl er nog maar een of twee fabrikanten op de markt zijn die ook dat geneesmiddel maken dan kan een vervelende

situatie ontstaan dat hangt er erg vanaf inderdaad of er alternatieven zijn als een geneesmiddel wordt ingetrokken Dus fabrikanten en het CBG zeggen dat partijen geneesmiddelen van de markt gaan halen. Zij zijn niet de enigen....Ruud Coolen van Brakel van het Instituut voor verantwoord medicijngebruik.

Het zou me niet verbazen als er fabrikanten zijn die zeggen: nou als dit er ook nog een keer bovenop komt en ik heb al bijna geen marktaandeel schrap mijn registratie maar voor dit middel in Nederland.

Pleuni Franssen van apothekersvereniging KNMP snapt óók dat fabrikanten zo’n afweging maken: Pleuni Franssen; Je kan je voorstellen dat er fabrikanten zijn, ik heb maar een product in Nederland op de markt dus dat bedrag weegt niet op tegen de investeringen, de winsten die ik hier kan halen en in algemene zin hoeft dat geen probleem te zijn want als er meerdere producten op de markt zijn dan kan een patiënt over het algemeen overstappen, maar er zijn ook een heel aantal fabrikanten die precies dat ene product op de Nederlandse markt leveren waar patiënten van afhankelijk zijn en als die dus niet meer mee doen dan hebben we wel degelijk een probleem.

En vinden de zorgverzekeraars daar ook wat van? Wout Adema, directeur Zorg van Zorgverzekeraars Nederland.

Wout Adema; mocht het zo zijn dat door deze FMD regelgeving of door andere regelgeving voor leveranciers van generieke geneesmiddelen te complex wordt of te risicovol of niet meer lonend is om medicijnen op de markt, de Europese markt dan is dat natuurlijk helemaal niet in het belang van de verzekerden en dus ook niet van verzekeraars en dan zullen wij ons ook zeker scharen aan de zijde van partijen die daar aandacht voor gaan vragen omdat uiteindelijk toegang tot goede en betaalbare geneesmiddelen in het belang is van iedereen.

Oke, Wout Adema zegt dus dat hij zich achter de partijen wil scharen die aandacht voor dit probleem vragen, en dat is natuurlijk wel iets waar wij ook tegenaan liepen. We hebben meerdere partijen gehoord die hier inderdaad aandacht voor vragen, die zien, die voorspellen dat het een probleem gaat worden, maar ja dat is niet hetzelfde als een partij die echt al een probleem heeft.

Daar hebben wij naar gezocht maar helaas hebben we niemand kunnen vinden die on the record wil zeggen dat hij met een middel stopt of helemaal stopt met het maken van geneesmiddelen voor Nederland.

Daar spelen natuurlijk behoorlijke financiële en concurrentiële overwegingen op de achtergrond en daarom zeggen ze het liever niet.

De FMD treft niet alleen fabrikanten, 17 cent per doosje, maar ook de groothandels. Die zijn ongeveer 1 cent per doosje kwijt aan de FMD. Groothandels hebben al afspraken gemaakt met zorgverzekeraars en krijgen hun kosten gecompenseerd.

Dan de apothekers, zij zijn de laatsten in de keten, 6 cent per doosje.

Pleuni Franssen van de KNMP had het met ons over de tijd die het apothekers kost. Ze moeten doosjes scannen en controleren, maar vertellen liever aan patiënten hoe hun medicijn werkt.

Pleuni Franssen KNMP; ... hij zet heel erg in op kan dat geneesmiddel wel met andere geneesmiddelen die u al slikt, kan dat geneesmiddel eigenlijk wel bij uw leeftijd, bij hoe uw nieren werken bijvoorbeeld hij verifieert veel meer dus het is echt zijn zorg en vervolgens legt ie uit aan de patiënt hoe een geneesmiddel gebruikt moet worden en als er problemen zijn hoe die opgelost kunnen worden.

19 minuut 31 Daar kan Taco van Witsen, apotheker van de Schinkel apotheek in Amsterdam, alles over vertellen.

Reportage Schinkelapotheek Dat is het perspectief van een individuele apotheker, voor hem moet het allemaal werken, maar er zijn natuurlijk nog veel meer partijen waarvoor het moet werken en die hebben daar nog maar 8 maanden de tijd voor.

Pleuni Franssen KNMP; We hebben een Europees systeem, we hebben 28 lidstaten die doen allemaal mee, in Nederland alleen al heb je 2000 apotheken en 200 ziekenhuisapotheken en al die mensen, al die dingetjes zijn met elkaar verbonden dan heb je in Nederland nog 16 miljoen mensen, 300 duizend receptregels, al die lijntjes zijn met elkaar gelinkt. Als dat systeem het niet doet mag je als apotheker geen geneesmiddel uitgeven.

Apothekers hebben dus ook nogal wat vragen bij dit systeem en hoeveel het hen in tijd en geld gaat kosten. Hun vereniging, de KNMP, is daar druk mee bezig.

Pleuni Franssen KNMP; We zijn in gesprek met het ministerie om te kijken hoe we dit het beste of optimaal mogelijk kunnen inrichten, ons uitgangspunt is dat dit in eerste instantie eigenlijk een maatschappelijke aanslag is op ons budget dus dat we een maatschappelijk probleem oplossen en dat dit dus ook door de maatschappij gedragen zou moeten worden en nu is vooral de vraag kan het bij het ministerie opgelost worden of zijn zorgverzekeraars bereidt hieraan mee te financieren.

De minister Minister Bruins VWS; Nou ik begrijp heel goed dat als het gaat over de kosten van de directive dat daar natuurlijk vragen bij zijn. Dat is onderwerp van gesprek.

Hierover spreken verzekeraars met de apothekers, met de handel, en die gesprekken zijn gaande. Wij worden van de voortgang van die gesprekken goed op de hoogte gehouden, maar dit is ongeveer wat ik erover wil zeggen.

De zorgverzekeraars Wout Adema ZN; Waar de invoering van deze nieuwe Europese richtlijn leidt tot meerkosten zijn wij als verzekeraars vooral aan zet met de partijen die wij contracteren om te kijken of deze verhoging in combinatie met alle andere mutaties moet leiden tot een andere contractafspraak dan praten wij vooral over de distributeurs en de apotheken, als het gaat om het prijsbeleid dat in Nederland is afgesproken voor generieke geneesmiddelen dan is meer de regelgever op dat punt aan zet en dat zou in dit geval dan de landelijke overheid zijn.

De zorgverzekeraars wijzen dus naar het ministerie als het gaat om compensatie voor de fabrikanten, zelf kunnen zij alleen afspraken maken met apothekers en groothandels over de kosten, omdat dat de partijen zijn waar zij contracten mee afsluiten. Maar: Wout Adema ZN; Het lijkt ons het meest voorstelbaar dat die kosten gemaakt worden bij diegene die fabriceert en de doosjes ook feitelijk maakt en dat in de rest van de keten, als er tenminste goed geautomatiseerd is, er niet sprake zou mogen zijn van feitelijke meerkosten.

Adema weet dat apothekers volgend jaar iets moeten gaan doen wat ze nu nog niet doen maar hij betwijfelt of de apothekers daar Ăźberhaupt geld aan kwijt zijn.

En voor de fabrikanten wijst hij naar het ministerie als het gaat om compensatie, maar ja linksom of rechtsom: Ruud Coolen van Brakel, IVM; Het gaat geld kosten, we zijn heel veel geld aan het uitgeven voor een probleem dat eigenlijk niet bestaat en dat zal uiteindelijk door ons zelf betaald gaan worden, want die kosten worden natuurlijk in rekening gebracht bij de verzekeraars en de verzekeraars die zijn afhankelijk van de premiebetalers om dat geld op te halen, ik zie niet in wie dat verder gaat betalen, de apothekers zullen het zeker niet willen betalen die moeten extra handelingen verrichten, dat geldt voor groothandels en fabrikanten, dat is toch al best wel een ingewikkelde zaak. Dus wij gaan dat gewoon met z’n allen betalen, we gaan heel veel geld kwijt zijn aan het invoeren van deze maatregel.