20GŁOSPOLONII
www.glospolonii.net
Dwóch na trzech mieszkañców kraju nad Wis³¹ ma nadwagê
Polacyrosną...wszerz Krystyna Zawidzka Jeszcze kilka lat temu Polacy z nadwag¹ i oty³oœci¹ stanowili niespe³na 60 proc. populacji, dziœ jest to ju¿ nieco ponad 70 proc. Czyli dwóch na trzech mieszkañców kraju nad Wis³¹ ma nadwagê albo jest ju¿ w grupie oty³ych. To widaæ na ka¿dym kroku, a teraz latem obna¿a siê w sposób dos³owny. Szczególnie na pla¿ach, tak¿e na ulicach. Coraz wiêcej kobiet ze spor¹ nadwag¹, ale tak¿e mocno oty³ych nie ma, jak to siê mówi, „obciachu”, wbija siê w leginsy epatuj¹c przechodniów nadmiarem „kochanego cia³a, którego nigdy za wiele”. Mê¿czyŸni nie s¹ pod tym wzglêdem gorsi - spodenki do pó³ ³ydki i t-shirt, który nie maskuje, a uwypukla zwisaj¹cy brzuch. Natura sprawi³a, ¿e kobiety tyj¹ przede wszystkim w biodrach, u mê¿czyzn tkanka t³uszczowa osadza siê przede wszystkim na brzuchu. Polki i Polacy s¹ coraz brzydsi i niechlujni, nie widaæ dba³oœci o wygl¹d. Gdy publicznie ktoœ zdegustowany wyrazi opiniê, ¿e oty³oœæ niewiele ma wspólnego z estetyk¹, adresaci tych s³ów natychmiast siê oburzaj¹, ¿e takie s³owa godz¹ w ich godnoœæ, nade wszystko w ich prawo do wolnoœci decydowania o sobie samym. Godnoœæ i wolnoœæ decydowania o sobie to jedno, a drugie to koszty jednego i drugiego. Nadwaga i oty³oœæ s¹ bowiem prost¹ drog¹ do wielu groŸnych chorób, których koszty spadaj¹ na ca³e spo³eczeñstwo i w tej sytuacji nie jest to ju¿ kwestia osobista oraz woli decydowania o sobie, lecz problem i koszt spo³eczny. Ale zostawmy na boku estetykê, aczkolwiek ona te¿ jest wa¿na i skoncentrujmy siê na zagro¿eniach, jakie dla zdrowia niesie nadwaga, a przede wszystkim oty³oœæ. Bior¹c pod uwagê ogó³ spo³eczeñstwa, Polacy zajmuj¹ ju¿ czwarte miejsce na œwiecie pod wzglêdem osób, u których wystêpuje stan przedcukrzycowy. I w³aœnie w Polsce ich odsetek roœnie najszybciej spoœród wszystkich innych krajów œwiata. Specjaliœci twierdz¹, ¿e jeœli dynamika wzrostu utrzyma siê, to za plus minus 15 lat kraj zajmie w tej niechlubnej statystyce pozycjê numer jeden. Czym to grozi, ukazuje obecna statystyka chorób trawi¹cych polskie spo³eczeñstwo. I jest to obraz, niestety, ale w czarnych kolorach. Skoro nadwagê i oty³oœæ uznamy za chorobê, a specjaliœci twierdz¹ bez najmniejszych w¹tpliwoœci, ¿e tak jest, to znaczy, ¿e 70 proc. Polaków tkwi w stanie chorobowym. I… nie ma o tym najmniejszego pojêcia, poniewa¿ nie ma w spo³eczeñstwie œwiadomoœci, ¿e nadwaga i oty³oœæ to stany chorobowe. Jest natomiast powszechna œwiadomoœæ, ¿e chorob¹ jest cukrzyca typu II, która dotyka ju¿ 3 miliony osób. Ponad trzy razy wiêcej, bo ok. 10 mln Polaków ma nadciœnie-
nie, z której to liczby a¿ 8 mln wysokie. Ale to nie wszystko, bo… 12 mln rodaków w Polsce ma stany przedrakowe, ok. 3 mln chorobê niedokrwienna serca, a pó³ miliona demencjê. I oczywiœcie niemal wszyscy, którzy na te choroby cierpi¹, nie maj¹ najmniejszego pojêcia, ¿e ich przyczyn¹ mo¿e byæ zaledwie 5 do 6 kg nadwagi, a przecie¿ wystarczy spojrzeæ na ludzi na ulicy, bo dostrzec, ¿e wielu z nich dŸwiga na sobie znacznie wiêcej tkanki t³uszczowej. - A im wiêcej tkanki t³uszczowej - twierdzi profesor Miros³aw Jarosz - tym ryzyko chorób jest wiêksze. Tkanka t³uszczowa wydziela kilkadziesi¹t zwi¹zków, które uszkadzaj¹ DNA komórek i powoduj¹ przewlek³y stan zapalny. Prof. Miros³aw Jarosz jest internist¹, gastroenterologiem, miêdzynarodowym ekspertem ds. ¿ywienia, przedstawicielem Polski ds. ¿ywienia w WHO (Miêdzynarodowa Organizacja Zdrowia). To, co mówi, jest oparte na wieloletnich badaniach oraz doœwiadczeniach lekarzy i specjalistów ds. ¿ywienia z ca³ego œwiata. Dane podawane przez profesora mog¹ przera¿aæ, ale mo¿e przera¿enie wywo³ane jego s³owami sk³oni nas do wybrania zdrowego sposobu ¿ycia, nie zaœ nieœwiadomego albo te¿ w pe³ni œwiadomego, zabijania siebie. - Ponad 90 przypadków cukrzycy typu II zwi¹zanych jest z oty³oœci¹ - mówi profesor. - Oty³oœæ powoduje cukrzycê, ale te¿ nowotwory, np. raka jelita grubego, prze³yku, piersi, prostaty, raka mózgu, szpiczaka. Choroby uk³adu sercowo-naczyniowego. W œrednim wieku jest istotnym czynnikiem choroby Alzheimera. W Polsce na Alzheimera choruje oko³o pó³ miliona osób, z czego oko³o 100 tysiêcy przypadków wynika z oty³oœci. Czyli co pi¹ta osoba by nie zachorowa³a, gdyby nie by³a oty³a w œrednim wieku, bo Alzheimer zaczyna siê ju¿ w ok. 50 roku ¿ycia albo jeszcze wczeœniej, tylko objawy wystêpuj¹ póŸno. (…) S¹ chorzy, którzy nie uœwiadamiaj¹ sobie, ¿e maj¹ nadwagê lub oty³oœæ, a za 15 lat choroba powi¹zana z oty³oœci¹ mo¿e ich zabiæ. (…) Oty³oœæ jest przewlek³ym stanem zapalnym, a choroby takie jak nadciœnienie, mia¿d¿yca, nowotwory wymagaj¹ czasu do rozwoju, czyli ktoœ mo¿e mieæ ju¿ raka, np. trzustki, czy stan przedrakowy, przez 30, 40 lat i o tym nie wiedzieæ. Ale zmiana stylu ¿ycia i ¿ywienia mo¿e spowodowaæ, ¿e zmiany siê cofaj¹ albo nie ma dalszej progresji. Czyli w ka¿dym wieku, jeœli cz³owiek tylko zmieni nawyki ¿ywieniowe i styl ¿ycia, ma szansê nie zachorowaæ albo opóŸniæ wyst¹pienie choroby o wiele, wiele lat. Dla ka¿dego jest szansa, nie mo¿na siê poddawaæ. Jak wykorzystaæ tê szansê? W sposób, o którym mówi profesor Jarosz. Radykalnie zmieniæ styl ¿ycia i ¿ywienia. Wiadomo, ¿e to bêdzie trudne, bo Polacy zamienili aktywnoœæ na wygodê. W Warszawie jest trzy razy wiêcej samochodów ni¿ w stolicy Danii, coraz wiêcej jest takich wygodnickich, którzy maj¹c 200 metrów do sklepu pokonuj¹ ten dystans samochodem zamiast siê przejœæ. No i narzekaj¹, ¿e nie ma w marketach parkingów, a najDwutygodnikPoloniikanadyjskiejwKolumbiiBrytyjskiej
lepiej przed stoiskami, w których maj¹ zamiar zrobiæ zakupy. Co chwilê pojawiaj¹ siê nowe „wynalazki” ucz¹ce ludzi lenistwa. Najnowszym s¹ elektryczne hulajnogi. Profesor Jarosz twierdzi, opieraj¹c siê oczywiœcie na badaniach, ¿e wynalezienie pilota do telewizora „spowodowa³o ryzyko wzrostu masy cia³a o 5 kilogramów”. Ale pierwsz¹ przyczyn¹ nabierania wagi jest bezspornie sposób od¿ywiania. – Zaczêliœmy jeœæ wiêcej t³uszczów i cukrów prostych, czyli generalnie za du¿o kalorii przy ma³ej iloœci warzyw i owoców – mówi prof. Jarosz. - Miêdzy rokiem 1960 a 1990 spo¿ycie miêsa czerwonego i jego przetworów wzros³o w Polsce o 75 procent. Z ludzi aktywnie ¿yj¹cych, o pracuj¹cych miêœniach, staliœmy siê ludŸmi siedz¹cymi. Pojedynczy czynnik, np. siedz¹cy tryb ¿ycia, nie da tak negatywnych skutków jak mieszanka kilku z nich, one, wspó³dzia³aj¹c ze sob¹, daj¹ efekt kilkakrotnie wiêkszy. Siedz¹ca praca, podjadanie s³odyczy, fast foody, przewlek³y stres… Ale to nie koniec, cywilizacja przynios³a nam nastêpne zagro¿enia. Okaza³o siê, ¿e Amerykanie skrócili czas snu w ci¹gu ostatnich 30 lat o godzinê. A naukowcy dowiedli, ¿e krótszy i p³ytszy sen, jego zaburzenia, s¹ istotnym czynnikiem ryzyka zaburzeñ metabolicznych i oty³oœci. Profesor Jarosz „zbudowa³” tak zwana piramidê zdrowego stylu ¿ycia. Jej trzonem jest oczywiœcie w³aœciwe ¿ywienie, ale niemal na równi z nim aktywnoœæ fizyczna. W odniesieniu do wszystkich, ale szczególnie do dzieci ze stanowczym nakazem, ¿e dziecko powinno spaæ 10 godzin na dobê, ¿e trzeba mu skracaæ czas na siedzenie przed komputerem, a wyd³u¿aæ bieganie po boisku przed snem. Podstaw¹ piramidy ¿ywieniowej powinny byæ warzywa i owoce, przy czym owoców powinna byæ jedna czwarta a trzy czwarte warzyw. Na górze piramidy umieœci³ czerwone miêso, którego powinno siê jeœæ jak najmniej. I w³¹czy³ do swojej piramidy kawê, która zdaniem niektórych lekarzy wywo³uje skoki ciœnienia i stanowi zagro¿enie powstania zawa³u. - Ci którzy pij¹ kawê - mówi profesor - maj¹ zmniejszon¹ umieralnoœæ na wiêkszoœæ chorób – na nowotwory, cukrzycê, Alzheimera, Parkinsona, choroby uk³adu sercowo-naczyniowego, depresje, nawet powoduj¹ mnie wypadków samochodowych. W kawie s¹ tysi¹ce polifenoli! To s¹ bioaktywne zwi¹zki, antyoksydanty, które zmniejszaj¹ stan zapalny, a czasami nie dopuszczaj¹ do przewlek³ego stanu zapalnego, chroni¹ DNA komórek przed uszkodzeniami. Praktycznie wiêkszoœæ chorób pojawia siê przez stan zapalny, wiêc takie bogactwo polifenoli jest bezcenne. Nie znam innego produktu spo¿ywczego, który by tyle tego mia³. PS Wypowiedzi prof. Miros³awa Jarosza cytowa³am z wywiadu zatytu³owanego „Gruby jak Polak”, którego udzieli³ Krystynie Naszkowskiej w „Du¿ym Formacie”, dodatku do „Gazety Wyborczej” z dnia 22 lipca br.