Zvm 13 12 by Redactie Zorgvisie

MAGAZINE VOOR BELEID EN MANAGEMENT DECEMBER 2013 • NUMMER 12 • JAARGANG 43 • WWW.ZORGVISIE.NL

KEES VENDRIK

‘Besteding zorgbudget is

ONDUIDELIJK’

18 INNOVATIE GGZ Zoeken naar balans tussen concentratie en spreiding

32 FOCUS BOUW Optimaal ruimtegebruik dankzij levensechte dummy’s

50 RISKANTE DERIVATEN Marktwaarde renteswaps staat voor 350 miljoen euro ‘onder water’

Kwaliteit van zorg: roeping of rekensom?

Goede, betaalbare zorg is een hoeksteen

Het begint met de intrinsieke drijfveren van

van beschaving. Hoe lever je die in tijden van

zorgprofessionals, hun liefde voor het vak, de

ingrijpende bezuinigingen, waarin zowel de

interactie met cliënten. Bejegening is hierbij

zorgzwaarte als het tekort aan hooggekwali-

sterk bepalend voor de kwaliteitsperceptie.

ﬁceerde verpleegkundigen structureel

Grow/Work helpt organisaties grip krijgen

toeneemt? Kostenbeheersing is het devies.

op kwaliteit. Zodat deze ook ervaren wordt.

Maar schaalvergroting en rationalisatie gaan

Op de werkvloer. Door individuele cliënten.

vaak ten koste van de kwaliteit van zorg, met maatschappelijk ongenoegen tot gevolg.

Wilt u meer weten over hoe we de

Kwaliteit laat zich lastig vangen in regelgeving,

kwaliteit van zorg verbeteren? Kijk op

indicatoren, certiﬁcaten en optelsommen.

www.growwork.nl of bel 020 301 33 77.

Zorgmanagement Bedrijfsvoering Medisch

gezondheidszorg

12 december 2013 • Postillion Hotel Bunnik

Grootste congres op het gebied van Zorglogistiek! Initiatiefnemer:

De verscherpte eisen aan kwaliteit en kostenbeheersing voor zorgaanbieders maken het noodzakelijk om zorgprocessen continu te verbeteren en te optimaliseren en zo goede en betaalbare zorg mogelijk te maken. In het lean organiseren van je zorglogistieke processen valt veel kwaliteitswinst en kostenbesparing te behalen. Optimalisatie van patiëntenlogistiek is dan ook voor elke zorgaanbieder een zeer urgent aandachtsgebied. Maar hoe pakt u dit aan binnen uw instelling? En wat werkt wel en wat werkt niet?

Op deze vragen en meer krijgt u antwoord in één dag tijdens de Dag van de Zorglogistiek van Zorgvisie. Onderwerpen die aan bod zullen komen deze dag zijn: • Het in gang zetten van veranderprocessen • Effectief en lean ketenmanagement • Ontwikkeling van zorgpaden • Voorbeelden uit de praktijk Wilt u in één dag bijgesproken worden over de laatste ontwikkelingen? Schrijf u dan in voor de Dag van de Zorglogistiek.

www.reedbusinessevents.nl/zorglogistiek

COLOFON

Zorgvisie is een uitgave van Reed Business bv. REDACTIE Eric Bassant (hoofdredacteur), Alie Zwart, Berber Bast (eindredacteuren), Carina van Aartsen, Bart Kiers, Wouter van den Elsen, Mark van Dorresteijn, Carolien Stam (redacteuren) REDACTIEADRES Postbus 152, 1000 AD Amsterdam, tel. (020) 515 97 22, e-mail: zorgvisie@reedbusiness.nl, site: www.zorgvisie.nl MEDEWERKERS AAN DIT NUMMER Anouk Brinkman, Joep Choy, Tamara Franke, Sjef Gevers, Jurjan Geertsma, Charles Kenney, Krista Kroon, Joost Kruytzer, Roel Verheul, Hetty de With DRUK Senefelder Misset BV COVER Mieke Meesen ONTWERP EN VORMGEVING Sanna Terpstra, Twin Media bv ADVERTENTIES Emile van der Velden, tel. (020) 515 97 63 Marike Cloosterman, tel. (020) 515 97 61 TRAFFIC tel. (020) 515 98 44, fax (020) 515 98 76, traffic.ghz@reedbusiness.nl COMMERCIEEL MANAGER Mark Miedema MARKETING Sejla Dmitrovic, tel. (020) 515 97 87 ABONNEMENTEN Reed Business bv, klantenservice, telefoon: 0314-358358 en fax: 0314-349048, e-mail: klantenservice@reedbusiness.nl Abonnementsprijs: particulieren ¤ 379,26, instellingen ¤ 379,26, proefabonnement ¤ 30,97. Meer informatie en abonneren: 0314-358358 of www.zorgvisie.nl. Alle prijzen zijn inclusief BTW en verzendkosten. Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk 30 dagen voor vervaldatum bij onze klantenservice wordt opgezegd via tel. 0314-358358. De opzegging wordt schriftelijk bevestigd. UITGEVER Ben Konings Copyright © Reed Business bv 2012 AUTEURSRECHT EN AANSPRAKELIJKHEID Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijzen, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Uitgever en auteurs verklaren dat deze uitgave op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld; evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van bedoelde informatie. Gebruikers van deze uitgave wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren. ALGEMENE VOORWAARDEN Op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van Reed Business zijn van toepassing de voorwaarden welke zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel te Amsterdam. WET BESCHERMING PERSOONSGEGEVENS Uw opgegeven gegevens kunnen worden gebruikt voor het toezenden van informatie en/of speciale aanbiedingen door Reed Business en speciaal geselecteerde bedrijven. Indien u hiertegen bezwaar heeft, stuurt u een brief naar Reed Business bv, t.a.v. Adresregistratie, Postbus 808, 7000 AV Doetinchem.

ZORGVISIE MAGAZINE 12 december 2013

COVERARTIKEL BEWAKER OVERHEIDSBUDGET De Rekenkamer volgt de zorguitgaven met argusogen. Kees Vendrik: ‘Het is niet duidelijk of het geld rechtmatig en efficiënt wordt besteed.’

HOUDBARE GGZ Ook in de ggz moeten de kwaliteit en doelmatigheid omhoog. Concentratie is een voorwaarde voor innovatie, tegelijkertijd is lokale inbedding belangrijk. Het is dus zoeken naar de balans.

Best Practice

ZORG OP ZIJN BEST Een voorpublicatie uit het boek over de lange ontstaansgeschiedenis van de kwaliteitsbeweging in de gezondheidszorg. ‘Standaardisering werd spottend kookboekgeneeskunde genoemd.’

TERUG IN BEDRIJF Het Spijkenisse Medisch Centrum werkt met een vernieuwd facilitair bedrijf aan zijn reputatie. ‘Na het bankroet van het Ruwaard van Putten Ziekenhuis moesten we snel schakelen’

INHOUD RUBRIEKEN 7 REDACTIONEEL Gepaste zorg: wat en hoe 8 OPHEF Ingezonden: 'Zware ggz-problematiek hoort in de AWBZ te blijven.' 15 TERECHT Toezicht bij joint venture regelen

18 50

25 COLUMN HETTY DE WITH Waardenvast in een rommelige tijd 29 BOVENKAMER Tussen drammer en windvaan

53 BOEKEN Recensie: Dwang of bevrijding? 55 HET PROJECT Bestrijding geuroverlast 58 SECRETARESSE De secretaresse van Pier Eringa

ARTSEN ‘IN THE LEAD’ In zeven Engelse zorginstellingen bewerkstelligen de medisch specialisten een cultuuromslag die werken volgens de leanmethode van Virginia Mason Medical Center mogelijk maakt.

NEGATIEVE MARKTWAARDE Ziekenhuizen hebben – net als het failliete Vestia – derivatenportefeuilles. Die hoeven geen probleem te vormen, mits...

FOCUS BOUW

HELEMAAL LEAN Voor de indeling van het nieuwe Zaans Medisch Centrum testen medewerkers in een enorme mock-up het zorgproces.

OK DRAAIT DOOR Met twee OK’s minder voert het UMCU tijdens de ver- en nieuwbouw toch evenveel operaties uit. Dat vraagt veel; ook humor.

LONKEND PERSPECTIEF Zorgvastgoed heeft de belangstelling van institutionele beleggers. Mits een ‘scherpe business case’ voorhanden is.

december 2013 ZORGVISIE MAGAZINE 12

EEN NIEUW KANTOOR, WAT KOST DAT NOU EIGENLIJK? www.eennieuwkantoor.nl

Inofec B.V. - Atoomweg 1 - 4706 PN Roosendaal - www.inofec.nl - verkoop@inofec.nl - 0800 666 33 22 (gratis)

REDACTIONEEL

Gepast gebruik

ederlanders blijven calvinisten die een hekel hebben aan overdaad. Bij het meldpunt ‘Verspilling in de zorg’ van het ministerie van VWS zijn inmiddels 18.000 meldingen binnengekomen; van weggegooide medicijnen tot en met een scootmobiel die niet mee mag bij verhuizing naar een andere gemeente. Verspilling leeft bij de burgers. Terugdringen van verspilling is een van de onderdelen van het beleidsthema ‘gepast zorggebruik’. In korte tijd is dat thema steeds belangrijker geworden. Gepaste zorg betekent niet te veel en niet te weinig zorg. Dat bereik je op tal van manieren. Door te stoppen met overbodig diagnostisch onderzoek, door praktijkvariatie terug te dringen, de richtlijnen van de wetenschappelijke verenigingen aan te scherpen, door strakker zorg in te kopen of door te kiezen voor een conservatieve manier van behandelen. Collegelid Kees Vendrik van de Algemene Rekenkamer licht in dit magazine toe dat het terugdringen van ongepast zorggebruik nog in de kinderschoenen staat. Er is een begin gemaakt op deelterreinen. Er lopen veel initiatieven en acht partijen hebben een convenant gesloten voor een gezamenlijke aanpak van ongepast zorggebruik. Maar nog geen zichtbare resultaten. De Orde van Medisch Specialisten en de federatie van academische ziekenhuizen NFU hebben samen met ZonMw een traject voor gepaste zorg ingezet. Daarbij wordt naar het begrippenkader gekeken. Want eerst moet gedefinieerd worden wat gepaste zorg precies is. Een discussiepunt daarbij is ongetwijfeld of gepaste zorg moet worden gelijkgeschakeld met zorg die evidenced based is. Sommige behandelingen zijn niet evidenced based maar leveren wel toegevoegde waarde voor de patiënt of cliënt. Eenvoudig is deze discussie niet. De gezamenlijke zorgverzekeraars zetten, ondersteund door KPMG Plexus, vooral in op het terugdringen van praktijkvariatie tussen dokters. Dit project loopt al enige tijd. Patiëntenkoepel NPCF wil patiënten meer betrekken bij de controle van rekeningen. Meer transparantie en de inzet van e-health moeten helpen om de zorg op maat te maken. Over het belang van het terugdringen van ongepaste zorg zijn de verschillende partijen het in grote lijnen eens. De vraag is echter of de eensgezindheid een lang leven is beschoren. Zodra concrete taakstellingen op tafel komen, krijgen de discussies namelijk een heel ander karakter. Bij de presentatie van de begroting voor 2014 heeft het ministerie van VWS gemeld dat het in ruil voor stringent pakketbeheer afziet van een forse ingreep in de vergoedingen. Dat stringente pakketbeheer moet 300 miljoen euro opleveren; het uitgangspunt ‘gepaste zorg’ speelt daarbij een belangrijke rol. Wie gaat die rekening betalen? Straks gaan de discussies in het veld niet meer over gepaste zorg maar over ‘gepaste rekeningen’.

ERIC BASSANT hoofdredacteur bassant@zorgvisie.nl

BEELD: MICHIEL DE RUITER

december 2013 ZORGVISIE MAGAZINE 12

OPHEF INGEZONDEN

QUOTES

Houd zwaarste categorie ggz-patiënten in de AWBZ

ensen met zeer zware ggz-problematiek hebben na 1 januari 2015 geen toegang meer tot de AWBZ. Zij moeten dan voor hun zorg aankloppen bij de gemeenten of de zorgverzekeraar. Het is onbegrijpelijk dat deze ggz-cliënten, die niet zelfstandig kunnen wonen, worden uitgesloten van een wet die juist de zorg regelt voor mensen die niet (meer) zelfstandig kunnen wonen. Deze groep mensen moet gewoon in de AWBZ blijven, net zoals dat is besloten voor mensen met een lichamelijke en/of verstandelijke beperking die intensieve zorg nodig hebben.

zónder zorg te zitten omdat deze cliënten hun recht op zorg hebben verloren. De rechtspositie zal dus beter geregeld moeten worden. Daar zien we niets van terug in het concept wetsvoorstel voor de nieuwe AWBZ, de Wet langdurige intensieve zorg (LIZ). ook moet de doelstelling van de Wmo aangepast worden. Het gaat bij intramurale zorg immers niet alleen om participatie, maar juist ook om het bieden van een veilige omgeving en ondersteuning. Die aspecten moeten ook in de Zorgverzekeringswet gewaarborgd worden om te voorko-

bij mensen met zware ggz-problematiek is de beperking weliswaar niet altijd direct zichtbaar, maar deze zorgvragers hebben continu intensieve begeleiding nodig. Dat betekent dat ze altijd mensen in hun nabijheid nodig hebben. Dat kunnen gemeenten helemaal niet aan. Die hebben geen idee hoe complex de zorg voor deze mensen is, wat het betekent voor de omgeving van mensen; ze missen daarvoor de deskundigheid. En belangrijker nog, het ontbreekt de gemeenten aan kennis om te zien dat er überhaupt hulp nodig is, laat staan welke hulp, in welke omvang en welke specifieke deskundigheid van zorg nodig is. het is naïef van de politiek in Den Haag om te menen dat iedereen kan participeren. Het gaat in dit geval om ggz-patiënten met ernstige problematiek die 24 uur per dag toezicht nodig hebben. Straks komt een deel van deze groep met minder of zelfs

ZORGVISIE MAGAZINE 12 december 2013

men dat de zorg zich daar eenzijdig op behandeling richt. Datzelfde geldt voor toegankelijkheid en keuzevrijheid bij dagbesteding. De beste oplossing is dat mensen met zware ggz-problematiek een plek krijgen in de wet LIZ. Het is een vorm van discriminatie om mensen met psychiatrische problemen daarvan uit te sluiten. Kijk naar de zorgbehoefte van mensen en zet ze niet apart omdat hun zorgvraag een psychiatrische grondslag heeft. Aline Saers, directeur van Per Saldo, en Mirjam Drost, woordvoerder Landelijk Platform GGz.

‘Als ik ziekenhuisdirecteur was en er kwam een verzekeraar over de vloer die zorg tien procent onder de kostprijs zou willen hebben, dan schopte ik hem de deur uit.’ DSW-bestuursvoorzitter Chris Oomen in de NRC 10 november 2013

In theorie lijken beleidswijzigingen vaak goed uitvoerbaar. Maar hoe pakken ze in werkelijkheid uit? Wat verandert er voor cliënten en patiënten die met de effecten worden geconfronteerd?

IN DE PRAKTIJK

‘Bij de overheid en in de politiek heb ik de informele machtsorde leren herkennen. Ik weet nu precies welke maatschappen belangrijk zijn, en welke artsen ik aan mijn kant moet krijgen.’ Marjanne Sint, bestuursvoorzitter Isala Klinieken in FD 28 oktober 2013

#Hema in zorgverzekeringen = eenheidsworst in zorgverzekeringen. Smaak is ondeﬁnieerbaar, maar velen zijn er gek op! M Mooie zet van #Menzis. Rob Adolfsen @robadolfsen R

Zou er een reden zijn waarom de woorden participatieladder, zelfredzaamheid en mantelzorg in het buitenland niet bestaan? #complexdoen Ard Leferink @ArdLeferink A

Overheveling #jggz is niet onze keus, maar als #VNG ons vraagt inkoop tijdelijk te blijven doen, praten we daarover. André Rouvoet± @andre_rouvoet

Gemma Berk: 'Ik liep helemaal vast' BEELD: REED/ROEL DIJKSTR

Gemma Berk (62 jaar) heeft nu zo'n vier jaar ambulante ggz-zorg. Binnenkort speelt zij met haar toneelgroep Richaar 2.0 een hedendaagse versie van het klassieke Shakespeare-stuk. De toneelgroep is onderdeel van het Cieretheater van de Reaktgroep. Deze instelling biedt dagbesteding en helpt mensen met psychische problemen in de maatschappij te participeren. Gemma Berk: ‘Door de activiteiten van de Reaktgroep kwam ik erachter dat ik heel creatief ben: schilderen, mozaïek maken, toneelspelen. Ik voel me daardoor veel gelukkiger.’ Berk had te kampen met een alcoholverslaving, volgde therapie om te ontgiften en had vervolgens behandeling nodig om onderliggende psychische problemen het hoofd te bieden. ‘Ik had een muur om me heen gebouwd die ik moest afbreken.’ Dertien jaar geleden werd Gemma Berk arbeidsongeschikt door een ernstige evenwichtsstoornis. Daarna ging het snel mis: ‘Ik liep helemaal vast. Ik kwam niet meer buiten, waarop ik toen maar een hond aanschafte. Toch ging de vereenzaming door. Op een gegeven moment kwam ik erachter dat ik die dag nog geen mens had gesproken, en de dag ervoor ook niet en daarvoor ook niet.’

De bezuinigingen in de ggz zijn niet aan haar voorbijgegaan. De eigen bijdrage voor de dagbesteding van 45 euro per maand kon ze op een zeker moment niet meer opbrengen. Ze moest ook betalen voor de psychosociaal verpleegkundige en de thuisbegeleiding. ‘Ik kon niet meer met mijn geld uitkomen, daar kreeg ik ook hulp bij.’ Op de dagbestedingsgroep werd de afgelopen jaren ook bezuinigd: ‘De begeleiding is teruggebracht van twee naar een leider. Niet alle locaties hebben dagelijks nog een hobbygroep, waardoor ik twee keer in de week naar Voorburg moet fietsen voor mijn activiteitengroep. Dat lukt me fysiek niet altijd, vanwege mijn evenwichtsstoornis. En het openbaar vervoer is te duur.’ De Reaktgroep wil meer met vrijwilligers werken. ‘Maar in de ggz is het lastig om vrijwilligers te vinden’, weet Gemma Berk. ‘Veel mensen zijn bang voor mensen met psychische problemen. Ze denken: “Daar zitten allemaal gekken”. Maar in onze activiteitengroep zitten mensen met heel verschillende problemen, van dementie tot adhd of verslavingsproblematiek. Sommigen kunnen wel wat luidruchtig worden. Dan worden ze gewoon gecorrigeerd.’ (Carolien Stam)

december 2013 ZORGVISIE MAGAZINE 12

INTERVIEW

KEES VENDRIK, LID COLLEGE ALGEMENE REKENKAMER

Controleur van de zorguitgaven Nu zorg de grootste begrotingspost is, hebben de ﬁnanciën de speciale aandacht van de Rekenkamer. ‘Als het niet lukt de uitgaven te beheersen, steven je af op een zware politieke ingreep.’ tekst Bart Kiers beeld Mieke Meesen

e gezondheidszorg bereikt dit jaar een mijlpaal: ze streeft de sociale zekerheid voorbij als grootste publieke sector. Er is geen sector waar de uitgaven, ondanks de economische crisis, zo sterk stijgen: van een kleine 40 miljard in 2002 naar 64 miljard in 2012. ‘Ondanks de alsmaar groeiende begroting zijn er sinds 2002 vrijwel non-stop overschrijdingen genoteerd’, zegt Kees Vendrik, lid van het college, het dagelijks bestuur, van de Algemene Rekenkamer. ‘Er is geen andere publieke sector die dat kan navertellen. Elders heeft men te maken met bezuinigingen en dus lagere budgetten.’ Het is geen wonder dat de zorg steeds meer aandacht krijgt van de Algemene Rekenkamer. Om te voorkomen dat het begrotingstekort voor het kabinet boven de Europese 3-procentsnorm uitkomt, is beheersing van de overheidsuitgaven cruciaal. Maar juist bij de grootste begrotingspost, de zorg, constateert de Rekenkamer dat beheersing een ‘problematische opgave’ is. ‘Het is niet goed mogelijk om vast te stellen of de zorguitgaven wel rechtmatig en doelmatig worden besteed’, constateerde de Rekenkamer onlangs in het rapport Transparantie van ziekenhuisuitgaven. De toenemende complexiteit van de ziekenhuisfinanciering in 2012 is hier mede debet aan: overgangsregelingen, de invoering van prestatiebekostiging, de overgang naar DOT (dbc’s op weg naar transparantie), de uitbreiding van het segment voor vrije prijzen en de bestuurlijke akkoorden. Ook is sprake van een haperende controle. De Rekenkamer vindt dat ziekenhuizen en zorgverzekeraars beter moeten controleren of de zorg die ze factureren ook echt wordt geleverd en passend is.

Waarom moeten ziekenhuizen en verzekeraars de facturen beter controleren? ‘Voor het maatschappelijke draagvlak onder ons zorgstelsel is het van groot belang dat het geld dat we betalen voor de basisverzekering rechtmatig en efficiënt wordt besteed. Wij constateren dat dit nu niet duidelijk is. Het financieringsstelsel prikkelt ziekenhuizen en zorgverzekeraars onvoldoende om te controleren of de zorg die ze factureren ook daadwerkelijk is geleverd en of die wel “passend” is.’ De meeste zorg wordt jaarlijks voor een vast bedrag ingekocht door de verzekeraars. Voor de afrekening maakt het daardoor niet uit of in de praktijk meer of minder zorg is geleverd.’ Maar goede controle van uitgaven is toch gewoon de wettelijke plicht van zorgverzekeraars? ‘Zeker. Vandaar dat de Nederlandse Zorgautoriteit met de wettelijk bepaling in de hand de verzekeraars achter de broek zit. Dat is ook voor de minister van groot belang. Zij is systeemverantwoordelijk voor de rechtmatigheid van de uitgaven. Daarnaast heeft zij er belang bij dat het budgettair kader zorg niet wordt overschreden. Zij is er immers politiek verantwoordelijk voor dat de zorg niet meer uitgeeft dan wettelijk is afgesproken. De financiële organisatie van de zorg heeft ertoe geleid dat de minister in de >

NEDERLAND BUITENBEENTJE De Nederlandse ziekenhuisbekostiging is een verhaal apart. Waar de rest van de wereld het DRG-systeem (diagnoses related group) gebruikt, heeft Nederland honderden miljoenen euro's gestoken in een eigen systematiek, gebaseerd op diagnosebehandelingscombinaties (dbc's). Voor het onderhoud werd een instantie in het leven geroepen, DBC Onderhoud, met inmiddels meer dan honderd medewerkers. Na amper vier jaar bleek de dbc-systematiek toe aan een grondige verbouwing. De naam DOT, dbc's op weg naar transparantie, getuigt van het nodige optimisme. Naar verluidt werkt DOT echter nog steeds niet naar behoren.

december 2013 ZORGVISIE MAGAZINE 12

INTERVIEW

> afgelopen jaren het parlement niet op tijd accurate financiële informatie kon geven over handhaving van het BKZ. Regelmatig had de minister pas heel laat informatie die wees op overschrijdingen. Dat maakte tijdig ingrijpen lastig. Dit probleem speelt breder. Alle partijen in de zorg hebben last van onvolkomen registratie en verantwoording van de zorguitgaven. Ziekenhuisbestuurders weten niet zeker waar ze financieel staan. Dat is lastig als je verantwoordelijkheid draagt voor het goed en sober besturen van een ziekenhuis. Zorgverzekeraars kunnen hun schadelast niet op tijd overzien.’ Toch is minister Schippers de eerste minister van VWS die kan pronken met een onderschrijding. Misschien wel 1 miljard euro over 2013. Waar hebben we het over? ‘Het zal door de vertraKEES ging in de informatievoorziening pas over VENDRIK enkele jaren duidelijk zijn of dat echt zo is. Ik ben daar ook nieuwsgierig naar. Als Goed beheer van publiek geld is de rode het klopt, gun ik de minister haar succes draad in het leven van van harte.’ voormalig parlementariër Kees Vendrik (1963). ‘Met veel plezier en inzet’ was hij 12 jaar ﬁnancieel woordvoerder voor Groen Links. ‘Een fatsoenlijke samenleving is gebaat bij publieke systemen die goed worden geﬁnancierd en uitstekend gerund. Het is onze opgave, en van iedereen op ministeries en in de zorg, om te zorgen dat het geld goed wordt besteed. Dat is een investering in beschaving.’ Vendrik was zijn missie bijna misgelopen. ‘Na mijn afstuderen in 1998 (economie en politicologie) was er hoge werkloosheid. Nu ben ik een behoorlijke klusser en dus schreef ik me in bij de HTS bouwkunde, maar het liep anders. Ik klus nog steeds erg graag. Geef mij een schroefmachine en ik ben gelukkig.’ Oud-minister Zalm noemde Vendrik 'de beste minister van Financiën die Nederland nooit heeft gehad'. Vendrik reageert: 'Een van de redenen waarom ik Zalm waardeer is dat hij altijd goede grappen maakt.'

De minister wil dat patiënten de ziekenhuisfacturen goed controleren. Maar wat moeten patiënten als die niet kloppen? ‘Patiënten hebben een kloppende ziekenhuisfactuur nodig om te zien hoeveel ze van hun eigen risico hebben verbruikt. Die rekening krijgen ze van hun zorgverzekeraar. Als die factuur niet klopt, moeten ze de verzekeraar erop aanspreken. Die moet dan actie ondernemen.’ Is dat niet vreemd? 'Als een garage je auto repareert, wil je toch ook een rekening van de werkelijke kosten? Natuurlijk is het de bedoeling om de werkelijke kosten zo dicht mogelijk te benaderen. Maar in de huidige systematiek wordt gewerkt met gemiddelde kosten. Dat kan afwijken van wat mensen echt hebben ontvangen.’ Er gaat al jarenlang veel geld naar een bekostigingssysteem dat niet goed werkt. Is de Algemene Rekenkamer bevoegd dit onder loep te nemen? ‘Die signalen bereiken ons ook. We hebben het DOTsysteem nu niet onderzocht en dat zit ook niet in de pijplijn. De bekostiging van ziekenhuizen ondergaat deze jaren de nodige wijzigingen, ook de verzekeraars lijken nieuwe wegen in te slaan in de contractering van zorg. De minister maakt veel werk van een duurzaam informatiesysteem in de zorg, dat een aantal knelpunten moet oplossen. Of dit een goed functionerend financieel sys-

ZORGVISIE MAGAZINE 12 december 2013

teem oplevert, zal moeten blijken. Als het DOT-systeem daarin niet behulpzaam is, zou het zo maar kunnen zijn dat we daar naar kijken. Voor alles wat

‘Als de onderschrijding klopt, gun ik de minister haar succes’ relevant is voor de nuttige besteding van publieke middelen, kunt u me ’s nachts wakker maken.’ Wordt we onnodig hoog gedeclareerd? ‘We weten uit onderzoek van de NZa dat er upcoding plaatsvindt. Er is echter een grijs gebied tussen echte fraude en meer zorg leveren dan echt nodig is. Bij echte fraude gaat het om het doelbewust openen van DOT’s die geen relatie hebben met de werkelijk geleverde zorg of het opvoeren van gefingeerde patiënten. We tasten in het duister over de mate waarin dit gebeurt. Daarnaast is niet helder wat gepaste zorg in de praktijk betekent. Of er ten onrechte wordt gedeclareerd, valt daardoor niet vast te stellen.’ Wie moet vaststellen wat gepaste zorg is? ‘De medisch specialisten en de beroepsorganisaties bepalen uiteindelijk wat gepaste zorg is, en welke kwaliteits-

criteria daarbij relevant zijn. Dat is een proces van lange adem, zullen we maar zeggen. In eerdere rapporten van de Rekenkamer hebben we vastgesteld dat al jaren gepoogd wordt landelijke kwaliteitscriteria voor zorg te ontwikkelen, zodat zorgverzekeraars, de inspectie, de patiënten, maar ook de zorgsector zelf actief gebruik kan maken van deze informatie. Dat is nog niet voldoende gelukt. De minister beoogt met de oprichting van het kwaliteitsinstituut dit proces te versnellen. Pas als is gedefinieerd wat gepaste zorg is, kan worden vastgesteld of er terecht wordt vergoed. Dat publiek geld slim en doelmatig wordt besteed, is een belang van allen in de zorg. Als je ziet dat een sector op zo’n groeipad zit en desondanks overschrijdingen vertoont – dat is niet haalbaar. De sector moet eigen mechanismen hebben om de uitgaven te beheersen. Als dat niet lukt, dan steven je af op een zware politieke ingreep.’

(Advertentie)

GEZOCHT...

Zorgmanager van het Jaar! De prijs voor de Zorgmanager van het Jaar is al meer dan 15 jaar een begrip in de sector. Met de uitreiking van de prijs worden de managementprestaties van eindverantwoordelijke bestuurders in de gezondheidszorg in het zonnetje gezet. De prijs wordt ieder jaar uitgereikt aan een manager die het afgelopen jaar het verschil heeft gemaakt. Een algemene voorwaarde om mee te kunnen doen, is dat de bestuurder werkzaam is bij een organisatie die het huis op orde heeft, dat wil zeggen een gezonde ﬁnanciële basis en een goede reputatie. De uitreiking van de prijs vindt begin april 2014 plaats op het congres Zorgmanager van het Jaar.

De Zorgmanager van het Jaar: ▶ heeft een persoonlijk stempel gedrukt op aansprekende resultaten die in de eigen organisatie zijn bereikt. Die resultaten zijn bij voorkeur duurzaam en innovatief. En als eindverantwoordelijke bestuurder/manager heeft hij of zij zich herhaaldelijk bewezen. ▶ heeft vernieuwende en verbindende ideeën over de inrichting van de zorg en is gezaghebbend. ▶ werpt zich op als ambassadeur van het bestuurdersvak in de zorg.

Kent u een zorgmanager die aan dit proﬁel voldoet? Aanmelden is eenvoudig. Het kan tot 31 december. Meld u aan op zorgvisie.nl of stuur een e-mail met een korte motivatie naar Zorgvisie-hoofdredacteur Eric Bassant: Bassant@Zorgvisie.nl.

december 2013 ZORGVISIE MAGAZINE 12

Tijdens NLdoet krijgt u het voor elkaar.

Doe mee met de grootste vrijwilligersactie van ons land. Meld snel de klussen van uw organisatie aan op nldoet.nl

NLdoet. 21 en 22 maart 2014.

TERECHT

Juridische adviezen en opinie

ZAKEN OP ORDE COLUMN

Zorgfraude hard bestraft

Toezicht bij samenwerking

Illustratie: Pluisproducties

aden van toezicht spelen een belangrijke rol bij het waarborgen van de kwaliteit van zorg. Tegelijk gaan zorginstellingen om verschillende redenen steeds meer samenwerken. Dan rijzen eveneens toezichtvragen, vooral als daarbij een joint venture wordt aangegaan en een nieuwe rechtspersoon wordt opgericht (zoals een zorg-bv waaraan bepaalde verrichtingen worden uitbesteed). Is het al niet gemakkelijk om in de moederinstelling het toezicht op kwaliteit vorm te geven, dat geldt zeker voor de activiteiten van dochterinstellingen. Maar in hoeverre is dat toezicht nodig? Wie is verantwoordelijk voor de kwaliteit van de door hen verleende zorg? Voor het antwoord op die vraag zijn vooral de Kwaliteitswet zorginstellingen (KWZ) en de Wet toelating zorginstellingen (WTZi) van belang. Naar de letter van de kwaliteitswet zal de nieuwe rechtspersoon nu ook zelf ‘zorgaanbieder’ zijn (zij ‘houdt een instelling in stand’) die verantwoordelijk is voor goede zorg. Als deze nieuwe zorgaanbieder echter gaat werken onder de WTZi-toelating van een van de moederinstellingen – wat niet ongebruikelijk is – blijft die laatste (mede-)verantwoordelijk voor de kwaliteit van de uitbestede zorg. Daar is ook veel voor te zeggen: op de moederinstellingen zijn immers de WTZi governanceregels van toepassing. Zij contracteren met verzekeraars, Sjef Gevers ook voor de kwaliteit van zorg. is emeritus Moraal van het verhaal: zorg dat bij hoogleraar gezondheidssamenwerking in een joint venture recht Universiteit die onder de toelating van een van van Amsterdam de oprichtende instellingen gaat en adviseur van werken, die (mede-)verantwoordeRutgers en Posch advocaten lijkheid kan worden waargemaakt. Geef op passende wijze vorm aan het in dat verband vereiste toezicht, bijvoorbeeld door afspraken vast te leggen in samenwerkingsen dienstverleningsovereenkomsten over aard, omvang en frequentie van informatieverstrekking over de inspanningen en performance op kwaliteitsgebied. Ook als de nieuwe rechtspersoon geen zorg gaat verlenen onder de toelating van een van de oprichters is het overigens van belang dat zij enig toezicht blijven houden op kwaliteit en veiligheid, ook vanwege het risico op reputatieschade. (Sjef Gevers)

wee tot drie miljard euro per jaar. Dat onwaarschijnlijk hoge bedrag zou zijn gemoeid met ‘zorgfraude’. De NZa voert op dit moment onderzoek uit naar de exacte omvang van de problematiek. De aanpak van fraude in de zorg staat hoog op de agenda. Het wordt niet alleen bestuurs-, civiel- en tuchtrechtelijk aangepakt, maar ook strafrechtelijk. De wens van het kabinet is de opsporing en bestraffing verder te versterken, onder meer door een spoedprocedure in te voeren om het medisch beroepsgeheim te kunnen doorbreken. Een aanhangig wetsvoorstel kan van grote invloed zijn op de zorgsector. In het Wetsvoorstel verruiming mogelijkheden bestrijding financieeleconomische criminaliteit wordt voorgesteld de maximumstraffen voor vormen van fraude te verhogen, oplopend tot een gevangenisstraf van acht jaar voor ‘gewoontewitwassen’. Het met regelmaat ‘upcoden’ bijvoorbeeld komt mogelijk onder deze strafbepaling te vallen. Daarnaast biedt het wetsvoorstel de mogelijkheid om rechtspersonen, waaronder ook vof’s en maatschappen, een ‘flexibele’ geldboete op te leggen van ten hoogste 10 procent van de jaaromzet. Tevens wordt voorgesteld de strafbepaling voor misbruik van Europese subsidies te

verruimen tot door de Nederlandse overheid verstrekte gemeenschapsgelden. Hieronder vallen in beginsel ook de persoonsgebonden budgetten en (zorg)toeslagen. Het wetsvoorstel is tevens van invloed op de zorgsector via de voorgestelde wijziging van de procedure tot inbeslagneming van voorwerpen en gegevens die onder het (medische) verschoningsrecht vallen. De huidige beklagprocedure tegen de inbeslagneming vindt het kabinet te tijdrovend en zou de opsporing blokkeren. Het wetsvoorstel voorziet derhalve in een aparte spoedprocedure, waarbij een grotere rol aan de rechter-commissaris wordt toegekend. Het is de wens het wetsvoorstel al in 2014 in werking te laten treden. Voor zo’n zwaarwegend maatschappelijk belang als het medisch verschoningsrecht is haast echter altijd een slechte raadgever. Dit wetsvoorstel staat los van het begin van dit jaar geuite plan van minister Schippers om doorbreking van het medisch beroepsgeheim mogelijk te maken indien sprake is van een ernstig vermoeden van fraude.

Jurjan Geerstma, advocaat bij Boekel De Nerée

december 2013 ZORGVISIE MAGAZINE 12

Medewerkers veranderen. Verandert u mee?

Bent u een aantrekkelijke werkgever voor de generatie die nu de arbeidsmarkt betreedt? Zij zijn opgegroeid in een digitale wereld, maar moeten hun HR-zaken bij u nog op papier regelen. E-HRM zorgt ervoor dat uw organisatie aansluit bij de belevingswereld en behoefte van deze nieuwe generatie. AFAS Software geeft u deze ĂŠn vier andere redenen waarom u aan de slag MOET met e-HRM.

Kijk op www.afas.nl/5redenen

HOW TO

INRICHTING GGZ-SECTOR TOE AAN HERSCHIKKING

Concentreren op de toekomst Ook in de ggz moeten de kwaliteit en doelmatigheid omhoog. Ondanks de trend wijkgericht te werken, kan juist concentratie helpen de prestatiedruk op te vangen. tekst Roel Verheul en Joost Kruytzer beeld ANP/Roos Koole

orgsystemen dienen zich voortdurend aan te passen aan veranderende inzichten. Die aanpassing vereist georganiseerde innovatie: onderzoek, experimenten en van daaruit doorontwikkelen van veelbelovende zorgverbeteringen. De innovaties moeten vervolgens proactief worden verspreid zodat de hele sector ervan kan profiteren. En ten slotte dienen ze te worden geborgd, bijvoorbeeld middels opleidingen en licentiesystemen. Concentratie is een belangrijke voorwaarde voor innovatie. Tegelijkertijd is ook lokale inbedding belangrijk, voor de toegankelijkheid van zorg en om aan te sluiten bij lokale zorgsystemen. Het is dus zoeken naar de balans tussen concentratie en spreiding. Daarom zijn naast fysieke concentratie ook vormen van virtuele concentratie in opkomst. Fysieke versus virtuele concentratie Fysieke concentratie – het concentreren van behandelcapaciteit op een en dezelfde locatie – is in de ggz al deels ‘onder de radar’ gerealiseerd. Omdat de grote geïntegreerde ggz-instellingen ieder al geografisch een forse regio bestrijken, is dit vooral een interne aangelegenheid. Daarom gaan de fysieke concentratiebewegingen met minder roering gepaard

ZORGVISIE MAGAZINE 12 december 2013

dan de herschikkingen in de ziekenhuiswereld, waar binnen een qua omvang gelijke regio vaak nog drie tot vijf ziekenhuizen bestaan. Bij virtuele concentratie blijft de verdeling van de behandelcapaciteit ongemoeid, maar worden de kwaliteit en doelmatigheid van zorg verbeterd door de kennisfuncties te concentreren, zoals kennisoverdracht, onderzoek, ontwikkeling en kwaliteitsborging. Dit kan op verschillende manieren (zie kader Virtuele concentratie). Dat bij sommige typen zorg juist voor fysieke concentratie wordt gekozen en bij andere voor een vorm van virtuele concentratie is geen toeval. De zogeheten waardedrijvers – de elementen die het meest belangrijk zijn voor een goede uitkomst – verschillen namelijk per zorgtype. En juist de waardedrijvers bepalen welke vorm van concentratie passend is. Waardedrijvers Bij topklinische zorg bijvoorbeeld zijn de belangrijkste waardedrijvers ‘de kwaliteit van de methodiek’ en ‘hoe modelgetrouw behandelaren die toepassen’. Welke vorm van concentratie hierbij past, wordt ten eerste bepaald door de gewenste mate van (door)ontwikkeling van de methodiek in termen van protocollering en behandelintegriteit. Ontwikkeling van methodieken vraagt een kritische massa van nauw samenwerkende

experts en bijbehorende financiële middelen. Dit kan het beste worden georganiseerd middels fysieke concentratie. Fysieke concentratie maakt het ten tweede bovendien makkelijker om modelgetrouw werken te borgen. Een goed alternatief is een franchiseomgeving, waarin

TRATIE

VIRTUELE CONCEN

1. Licentie nder t voorwaarden waaro Een overeenkomst me en. oer uitv g ma n eite ivit de licentienemer act (MST) ltisystemic Therapy Een voorbeeld is Mu met ernstige ten cen les ado en en voor kinder Licentiegever MST gedragsproblemen. nt uitvoering van het Nederland ondersteu middels opleidingen/ ma ram rog elp behand aliteitscontrole en kw e tinu con trainingen, ontwikkelingen. ijke del lan coördinatie van en ruik het MSTLicentienemers geb er meer bestaande ond m, tee sys eits kwalit , een supervisie- en ling cho nas e uit continu tinematige procesrou en consultatiesysteem . en uitkomstmetingen 2. Certificering aan (meestal) voorafgeg Een certificaat wordt vorm ere and een of it door een inspectie, aud eisen tificaat verklaart de van verificatie. Het cer et, en vormt do vol ie sat ani org waaraan de sionaliteit. garantie voor profes daarmee een zekere mmunity Co ive ert Ass ctie Een voorbeeld is Fun cering chting Centrum Certifi Treatment (FACT). Sti van is ) kent op bas ACT en FACT (CCAF rde erken toe. Gecertificee auditsysteem keurm ijkbare gel ver en e bar ken teams leveren een her behandeling. kwaliteit van zorg en 3. Franchise de franchisenemer het In een contract krijgt , g een zaak te voeren alin bet en teg om recht franchisegever de ar wa am sna del met een han h aan nchisenemer moet zic eigenaar van is. De fra . Een den hou t cep con rde het centraal gestuu nerhuis Nederland, een voorbeeld is Leo Kan ggzsverband van zeven ing erk enw sam landelijk pecialiseerde ges die W RIB één instellingen en isme. Ze aan cliënten met aut behandeling bieden waardoor t cep con ijk enl gezam werken volgens een atief alit kw en mt it toenee de behandelcapacite cliënt geleverd ere ied bij ht dic g zor hoogwaardige gd voor een grote rol weggele wordt. Daarnaast is tie. ova inn en oek kennis delen, onderz

domein die gemeenten (gaan) opzetten. Franchise- en licentieconstructies, waarin professionals worden gefaciliteerd om kennis te delen, helpen bij het snel delen van best practices. Verder kan een landelijk systeem van routinematige resultaatmetingen (wellicht op te zetten door koepels in samenwerking met gemeenten) helpen om efficiënt de best practices te identificeren.

verschillende instellingen hun mensen en middelen bijeenbrengen, of een licentiemodel, waarbij de licentie gekoppeld is aan modelgetrouw werken. Een ander voorbeeld: outreachende chronische zorg. Hierbij zijn de belangrijkste waardedrijvers ‘snelle uitwisseling

van best practices’ en ‘systematische resultaatmeting en evaluatie’, omdat de best passende inrichting van dit zorgtype nog in de praktijk moet worden bepaald. Dat geldt specifiek voor de aansluiting van het zorgaanbod van ggz-instellingen op de infrastructuur binnen het sociale

Ontvlechten, niet ontmantelen De waardedrijvers bepalen dus per zorgtype de meest passende vorm van concentratie. Grote, geïntegreerde instellingen hebben echter veel doelgroepen en daarmee zorgtypen onder één dak, met uiteenlopende waardedrijvers en dus gewenste vormen van concentratie. >

december 2013 ZORGVISIE MAGAZINE 12

HOW TO

ATIE

FYSIEKE CONCENTR

aangehangen reven door de breed zorgfuncties wordt ged eit en alit van kw tie de tra dat cen , con oek e erz Fysiek (inter)nationaal ond or behandelingen. do van nd e teu um ers vol er ond overtuiging, g verbetert bij een hog zor he rmen voor isc list eno cia um vol spe gen doelmatigheid van schappelijke verenigin ten we . ren ties nië era op deﬁ ld In de ziekenhuiswere oorbeeld oncologische ebehandelingen, bijv en. lum ling gvo nde laa e, rha lex nde mp cto hoogco hun contra tratie is tot en dit over als eis in rmen. Fysieke concen Zorgverzekeraars nem gedragen volumeno ed en die bre ing n tell gee ins e nog n erd In de ggz bestaa van grote, geïntegre rne aangelegenheid delijke expertise- en lan n lere ﬁ pro t aas nog toe vooral een inte Daarn , Centrum ‘45 voor it willen verbeteren. soonlijkheid en gedrag kwaliteit en rendabilite Viersprong voor per wel selectief de ls len wil zoa rs h, raa zic ra eke ent erz behandelc s voor autisme. Zorgv hui van zijn ner end Kan bek , Leo CZ Dr. r psychotrauma en arop. Zorgverzekeraa nog naar de wijze wa z een poging. De gg de in ste eer als inkopen, maar zoeken , waagt en die complexe dom borstkankerzorg g verricht bij instelling voorkeursbeleid ron een landelijke uitvraa e rto daa ft hee n. ar verzekera n behandele issen en eetstoornisse persoonlijkheidsstoorn

> Instellingen moeten hun organisatie en aansturing voldoende ontvlechten, om flexibel te kunnen aansluiten bij de diverse externe netwerken. One-size-fits-

all-oplossingen werken niet in het ggzlandschap van de toekomst. Focus van leidinggevenden is nodig om de specifieke waardedrijvers van hun zorg goed

te begrijpen en daarop te sturen. Dit betekent niet automatisch ontmanteling van instellingen, maar betekent wel iets voor de structuur en de positie van de concernleiding: een kritische herbezinning op de toegevoegde waarde voor patiënt en maatschappij van het feit dat de instelling verschillende doelgroepen onder één dak bedient.

Roel Verheul is bestuursvoorzitter RvB Viersprong (roel.verheul@deviersprong). Joost Kruytzer is partner bij KPMG Plexus (kruytzer.joost@kpmgplexus.nl) Dit artikel is gebaseerd op het paper Herschikking ggz landschap, van cliëntwaarde naar zorgsysteem, geschreven door Verheul en Kruytzer. Ga naar www.kpmg.nl en zoek op ‘herschikking ggz landschap’.

(Advertentie)

we invite you to grow De voorbereiding van de drie decentralisaties in zorg, jeugdzorg en participatie is in volle gang. De gemeente krijgt een belangrijke regisserende rol. Een brede groep professionals gaat intensief samenwerken dicht bij de burger. In de wijk, in multidisciplinaire teams, aan ‘de keukentafel’. Algemene voorzieningen worden vervangen door individuele zorgarrangementen. Deze veranderingen vragen een andere manier van denken en werken van medewerkers. Grow/Work organiseert in 2013 in samenwerking met gemeenten en zorginstellingen 4 expertisetafels. Tijdens onze expertisetafels gaat u in een kleinschalige setting in gesprek met collega-managers uit jeugd-, volwassen- en ouderenzorg, welzijn, cliëntondersteuning én gemeenten over de vraag hoe u medewerkers begeleidt in hun ontwikkeling naar het versterken van eigen kracht en zelfregie van cliënten?

Expertisemeeting Het keukentafelgesprek en meer... Regie op participatie Zorgmanagement Bedrijfsvoering Medisch

ZORGVISIE MAGAZINE 12 december 2013

Wilt u meer weten? Bel dan Annemarie Koopman op 06 - 22 45 12 60 of mail annemariekoopman@growwork.nl Aanmelden: Mail naar info@growwork.nl of bel 020 - 301 33 77

Art? Donâ&#x20AC;&#x2122;t be fooled. These are MRSA bacteria. Beautiful, but fatal. Every hospitalâ&#x20AC;&#x2122;s worst nightmare. In 2011 alone, 861 patients across the globe died after being infected by these organisms, which are invisible to the naked eye. The new Bolidt AM oors and walls are the only systems that can effectively do away with this problem. Not by using chemicals, but through the innovative mechanical elimination of bacteria. Scan the QR code or go to www.bolidt.com to see how this works.

VOORPUBLICATIE

Best Practice

ZORG OP ZIJN BEST

Beter en veiliger voor minder geld In Zorg op zijn best vertelt Charles Kenney hoe en waarom een groep toegewijde artsen, onder wie Donald Berwick, Paul Batalden en Lucian Leape, een kwaliteitsbeweging op gang bracht die overal ter wereld zijn vruchten afwerpt. tekst Charles Kenney beeld Reed/Koos Groenewold

et was voor donald Berwick duidelijk dat de nieuwe kwaliteitsbeweging die hem en zijn collega’s Paul Batalden en Lucian Leape voor ogen stond geen kant op kon, zonder de medewerking van artsen. De realiteit in ziekenhuizen was dat artsen de baas waren, en dat er bij hen weinig tolerantie bestond voor hervormingen, die op de een of andere manier werden gezien als een inbreuk op hun macht of op hun relaties met patiënten. Aangezien hij nog één dag per week als arts consult hield, begreep Berwick die gedachtegang heel goed en hij was persoonlijk bekend met de onschendbaarheid van de arts-patiëntrelatie. Maar hij wist ook dat veel van wat er feitelijk in de gezondheidszorg gebeurde, zich buiten die relatie afspeelde; hij geloofde ook dat een groot deel van de gezondheids-

zorg kon worden gestroomlijnd en veiliger en efficiënter te maken was door toepassing van kwaliteitssystemen. Berwick en zijn collega’s schreven later: Een gebrek aan betrokkenheid van artsen kan het allerbelangrijkste obstakel vormen dat het welslagen van kwaliteitsverbetering in de gezondheidszorg in de weg staat. Kwaliteit berustte op metingen en standaardisering van praktijken, en artsen stonden over het algemeen zeer argwanend tegenover beide. Tegenover metingen vanwege de associatie met controle; artsen zijn bang dat metingen die zogenaamd ten behoeve van verbetering worden verricht, in plaats daarvan kunnen worden gebruikt voor beoordeling en toezicht. Artsen staan wantrouwend tegenover standaardisering omdat velen van hen

De cijfers waren zo verontrustend dat veel mensen het domweg niet geloofden 22

ZORGVISIE MAGAZINE 12 december 2013

ervan overtuigd zijn dat geneeskunde een kunst is. Over standaardisering van procedures werd spottend gesproken als ‘kookboekgeneeskunde’.

Belemmeringen Ook Batalden zag artsen als enorme obstakels. Hij geloofde dat ze ervan overtuigd waren ‘te houden van wat ze deden, en de suggestie dat die intelligente mensen iets op een andere manier zouden moeten doen, was een belediging’. Gedurende hun hele volwassen leven, zei Batalden, hebben artsen geleerd zelf verantwoordelijkheid voor hun patiënten te nemen: ‘We leerden dat als je maar hard genoeg werkte en studeerde, er niets verkeerd kon gaan. Dat idee van de eigen verantwoordelijkheid is zo diep in ons denken ingesleten, dat het idee van een zorgsysteem waarin je werkte, nooit serieus werd overwogen.’ Er waren meer belemmeringen voor de groei van de nieuwe kwaliteitsbeweging. De meeste maatschappelijke bewegingen nemen algauw de vorm aan van een ‘volksopstand’, maar in de gezondheidszorg was er weinig wat leek op een basisbeweging voor kwaliteit. Als patiënten niet klaagden, zo redeneerden artsen en ziekenhuisdi-

recteuren, waarom zou je dan iets veranderen? Het streven naar kwaliteit werd ook gehinderd door het vergoedingensysteem in de gezondheidszorg, waarbij artsen en ziekenhuizen worden betaald voor procedures, niet voor resultaten. Zolang dat het geval is, worden artsen en ziekenhuizen nauwelijks gestimuleerd om te veranderen. Zorgaanbieders werden betaald voor onderzoeken en tests, maar zelden voor kwaliteit; ze kregen eerder betaald voor gebrek aan kwaliteit. Voor Berwick en Batalden waren hun eigen collega’s destijds hun felste tegenstanders. Blan Godfrey, een kwaliteitsgoeroe uit de industrie, was verbijsterd over het ontbreken van procesdenken in de gezondheidszorg, vooral aan de kant van de artsen. Hij herinnert zich hoe hij zich voor het eerst realiseerde dat afdelingen niet samenwerkten. ‘Binnen de grenzen van hun eigen afdelingen functioneerden ze goed, maar ze functioneerden niet goed over die grenzen heen. Ze begrepen niet hoe de andere onderdelen werkten. Ik zei bijvoorbeeld tegen hen: “U bent de arts, de aangewezen persoon voor dit geval, en u stelt een mooie diagnose. Maar stel dat het bloed van de verkeerde patiënt is? Stel dat u de röntgenfoto niet kunt interpreteren? Stel dat de röntgenfoto niet van uw patiënt is? Stel dat de apotheker niet het juiste middel in de fles doet? We hebben het over het managen van een systeem: onderdelen samenvoegen, zodat dit zeer gecompliceerde ding, gezondheidszorg geheten, werkt. En u bent maar één klein onderdeeltje in het hele proces.”’

Onderzoek naar fouten Donald Berwick en Lucian Leape ontmoetten elkaar voor het eerst in Boston waar beiden in het Children’s hospital hun opleiding voltooiden. Berwick was onder de indruk van Leapes welbespraaktheid, intellect en energie. In die tijd ontmoette Leape ook Berwicks goede vriend Howard Hiatt, MD, voormalig decaan van de Harvard School of Public Health, die een onderzoek in de staat New York was gestart om meer inzicht te krijgen in medische fouten. Het zou het grootste onderzoek in zijn soort zijn en Hiatt nodigde Leape uit om bij het team te komen. In het begin werkte Leape samen met collega’s om belangrijke begrippen te definiëren, zoals het begrip ‘incident’

– ‘onbedoelde schade die, geheel of gedeeltelijk, veroorzaakt is door medisch handelen (of het nalaten ervan)’. Ze definieerden onachtzaamheid als ‘nalatigheid om te voldoen aan normen die redelijkerwijs van de gemiddelde arts verwacht mogen worden’. Na ongeveer een jaar voorbereidend werk was het onderzoeksteam klaar om het veld in te gaan. Leape reisde door de staat New York en trainde artsen die het beoordelen van patiëntendossiers op zich zouden nemen. Gedurende het grootste deel van 1989 bestudeerden Leape en collega’s de dossiers van meer dan 30.000 willekeurig geselecteerde patiënten die in 1984 waren ontslagen uit 51 ziekenhuizen in de hele staat.

Toen de gegevens waren verwerkt en beoordeeld, was Leape geschokt door de resultaten. Uit het onderzoek bleek dat ‘bijna 4 procent van de patiënten schade had opgelopen waardoor hun verblijf in het ziekenhuis verlengd was of die een aantoonbare blijvende handicap tot gevolg had’ en dat bijna 14 procent van die schade fataal was geweest. Ook bleek dat 69 procent van de schade het gevolg was van fouten die volgens Leape beslist te voorkomen waren geweest. De implicaties waren beangstigend: op grond van de resultaten schatte Leape dat in de Verenigde Staten elk jaar 120.000 mensen overleden aan vermijdbare medische fouten. ‘Toen ik de gegevens zag waaruit bleek dat >

december 2013 ZORGVISIE MAGAZINE 12

VOORPUBLICATIE

> twee derde van de schade te wijten was aan fouten, was ik verbijsterd,’ vertelt Leape. Hij en Troy Brennan, arts aan Brigham and Women’s Hospital in Boston, verwerkten de resultaten in twee artikelen die in januari 1991 verschenen in The New England Journal of Medicine (NEJM). Leape verwachtte dat de medische wereld op zijn achterste benen zou staan en geschokt zou zijn en vastberaden om al het nodige te doen om het probleem op te lossen. Een artikel op de voorpagina van The New York Times bevestigde de enorme nieuwswaarde van hun werk. En toen... niets. ‘Totaal geen reactie’, herinnert Leape zich. ‘Het werd doodgezwegen.’ Hoe was dat mogelijk? Hoe kon het grootste onderzoek in zijn soort, dat was uitgevoerd door hooggekwalificeerde artsen, werd gesponsord door zo’n prestigieus instituut en zulke schokkende

resultaten opleverde, worden genegeerd door de medische wereld?

Heilig geloof Op de een of andere manier was de aard van de resultaten er de oorzaak van dat het onderzoek niet het effect had dat het zou moeten hebben. De cijfers waren zo verontrustend dat veel mensen in de gezondheidszorg het domweg niet geloofden. Per slot van rekening was het maar één onderzoek en dat stond lijnrecht tegenover het rotsvaste geloof dat de Amerikaanse gezondheidszorg de hoogst mogelijke kwaliteit bezat – beslist de beste ter wereld. Dit was niet een vermoeden of overtuiging, maar veel meer een heilig geloof. Het zou meer dan één onderzoek vergen, hoe onontkoombaar de uitkomsten ook waren, om het beeld van de veiligheid en de kwaliteit van de Amerikaanse gezondheidszorg te wijzi-

gen. Misschien was het, zoals Leape het omschrijft, ook de wijdverspreide overtuiging dat wanneer je moeilijke of gecompliceerde procedures uitvoert, er nu eenmaal soms iets misgaat. ‘De meeste die reageerden gaven aan dat volgens hen onze onderzoeksresultaten zelfs behoorlijk goed waren!’

Zorg op zijn best Charles Kenney Verschijnt begin december 2013 ISBN: 9789035236349 € 22,50 te bestellen op www.reedbusinesseducation.nl

(Advertentie)

EVENT Digitale ontwikkelingen in de zorg 28 november 2013 • Postillion Bunnik E-health, zorginnovatie en social media in de zorg, er zijn zoveel digitale ontwikkelingen dat het soms moeilijk lijkt een toekomstbeeld te schetsen. Maar met de huidige snelheid van technologische ontwikkelingen is het zinvol om als zorgprofessional kennis te nemen van alle mogelijkheden.

E-Health

ZORGVISIE MAGAZINE 12 december 2013

• In 1 dag up-to-date van alle digitale ontwikkelingen in de zorg • Leer en deel ervaringen met andere zorgprofessionals • Een programma op maat, voor directie, management en andere zorgprofessionals

Social Media

Meer info en aanmelden op: www.zorgvisie-event.nl

Waarom u deze dag niet mag missen

Zorginnovatie

COLUMN

Waarde biedt houvast

eze week liep een van onze leidinggevenden mijn kamer binnen. ‘We hebben de gemeente opgebeld na de storm en aangeboden om de bomen op te ruimen. De jongens vinden het werk geweldig en hebben al heel wat opgeruimd’, deelde hij opgewekt mee. Sinds we in 2010 het motto ‘Betekenis boven beperking’ voeren bij De Zijlen, hebben mensen vleugels gekregen. Mensen met een verstandelijke beperking waren tot dan toe gewend dat zij degenen waren die hulp nodig hadden. n. Hun afhankelijkheid van anderen en was zo vanzelfsprekend dat noch zij, noch anderen op het idee kwamen en dat zij zelf iets konden betekenen nen voor een ander. Nu we hun vragen hulp te geven aan anderen en krijgen ze meer zelfvertrouwen en n nemen ze een minder afhankelijke houding ouding aan. Ze doen vrijwilligerswerk erk in de ouderenzorg (voorlezen, ezen, koffie schenken, wandelen) elen) en helpen in de wijk met boodschappen oodschappen doen of tuinonderhoud nderhoud voor ouderen die datt zelf niet meer kunnen doen. Ze helpen de speeltuin opknappen ppen of de buurtdag organiseren seren en straten schoonmaken. nmaken. Ze kweken groente en fruitt voor de voedselbank, houden een oogje ogje op de volkstuinen voor gezinnen nen die via de gemeente de tuin hebben n toegewezen gekregen. Ze zijn veiligheidsoffi heidsofficier op de bus en zorgen zo voorr veilig vervoer of gaan als timmerman rman mee op de klussenbus en verrichten hten kleine reparaties. Ze onderhouden houden museumtuinen en openbaar aar groen, regelen zelf een theehuis uis met aangepaste kassa voor degenen en die niet kunnen rekenen. Toen een en winkel uit de wijk verdween, openden en ze met vrijwilligers een

BEELD:: MICHIEL DE RUITER

‘Vanuit de gedeelde waarde ontstaat eigen waarde’

verkooppunt voor vers fruit en brood, aangevuld met wat cadeauartikelen. Ze werken in de catering bij scholen en gemeenten. Verhuizingen worden zelf georganiseerd met behulp van ouders en familieleden, evenals de grote schoonmaak of het winterklaar maken van de eigen tuin. De criticasters hoor ik al zeggen: ‘Ja dat geldt natuurlijk voor de mensen van hoog niveau, dit is niet weggelegd voor anderen’. Het klopt dat ‘iets betekenen voor een ander’ verschillend wordt ingevuld door mensen. Gelukkig hebben prestatie-indicator of we hier geen g meetinstrument voor afgesproken. Zo meetinst divers als mensen zijn, zo veel verschillen zijn er ook oo in hun betekenis voor anderen. anderen Zo besprak bespr een ondersteuningsteam de vraag wat wa een cliënt, nadat zijn vader overleden was, kon betekenen voor zijn overlede moeder. De ondernemingsraad legde laatst ook de vraag voor: hoe kun je mij laats mensen met ernstig probleemgedrag betekenis laten zijn voor anderen? van bete wil een De ondernemingsraad ond betekenisvolle rol spelen in dit bete debat. ‘Betekenis boven beperdeb king’ fungeert als bron van kin zingeving voor allen die met De zing Zijlen te maken hebben. Het is bijzonder dat dit gebeurt in een tijd bijzon de systeemwereld ons bij waarin d voortduring bedreigt met zinloze voortdur activiteiten. Juist nu is een gedeelde activiteit waarde aals ‘Betekenis boven beperking’ voor mij als bestuurder een ijkpunt. Vanuit die d gedeelde waarde ontstaat . En vanuit ‘eigen ‘eigen waarde’ w waarde’ groeit ‘eigen wijsheid’. En dat is nou net wat we nodig hebben in deze tijd.

HETTY DE WITH Voorzitter raad van bestuur Voorzitte De Zijlen in Tolbert

december 2013 ZORGVISIE MAGAZINE 12

FACILITAIR

E RUWAARD VAN HET VOORMALIG FACILITAIRE BEDRIJF CK PERSNELLE COMEBA REALISEERDE EEN SU

‘De soep is terug!’ Voor Simon Vermeer, Marieke Borkus en Ludwig Holzapfel is de zomer van 2013 zeer arbeidsintensief. Na het faillissement en de overname van het Ruwaard van Putten Ziekenhuis moeten zij daar zo snel mogelijk een nieuw facilitair bedrijf opzetten. tekst Wouter van den Elsen beeld Reed/Roel Dijkstra

ZORGVISIE MAGAZINE 12 december 2013

Van links naar rechts: Ludwig Holzapfel, Marieke Borkus en Simon Vermeer

Ruwaard van Putten Ziekenhuis overgenomen door de coöperatie van het Maasstad Ziekenhuis, het Ikazia Ziekenhuis en het Van Weel-Bethesda Ziekenhuis en heet het voortaan Spijkenisse Medisch Centrum. Punt van de allerhoogste orde is de bedrijfscontinuïteit in het ziekenhuis herstellen. 'Onze eerste prioriteit was om het personeel zo veel mogelijk binnen boord te houden en de transitie van Ruwaard naar Spijkenisse Medisch Centrum zo soepel mogelijk te laten verlopen’, vertelt Vermeer. Binnen een week is een constructie opgezet waarbij het facilitaire bedrijf wordt ondergebracht in een aparte bv, eigendom van de coöperatie van drie ziekenhuizen. Er wordt direct een externe partij gezocht om de verantwoordelijkheid voor de nieuwe bv te delen. Al snel komt hiervoor Facilicom als partner uit de bus. ‘Omdat het bankroet zich plotseling voordeed, moesten we snel schakelen’, zegt Vermeer. ‘Gelukkig hoefden we geen lange, Europese aanbestedingstrajecten te doorlopen en konden we ook de HRsituatie aanpakken zonder lang overleg met de externe partijen. Na een failliet staat alles in het teken van redden wat er te redden valt.’

ls simon vermeer van de zomer naar Spijkenisse rijdt om poolshoogte te nemen van de IT-situatie in het voormalige Ruwaard van Putten Ziekenhuis vermoedt hij niet dat hij daar tot directeur van het facilitaire bedrijf benoemd zal worden. ‘Men zei tijdens dat bezoek tussen neus en lippen door dat ze ook nog iemand zochten om de facilities te leiden’, zegt de manager informatie, technologie & services van het Maasstad Ziekenhuis in Rotterdam. ‘Voordat ik het wist was dat mijn taak geworden.’ Snel schakelen Het bezoek van Vermeer vindt kort na 24 juni plaats. Op die datum is het

Aanbesteding ‘Het is inderdaad snel gegaan’, herinnert projectmanager Ludwig Holzapfel van Facilicom zich. Holzapfel is verantwoordelijk voor het managen van de transitie van de oude naar de nieuwe situatie, een project dat nog tot 1 januari loopt. ‘Er is een korte tender geweest waarin de coöperatie drie facilitaire bedrijven heeft gevraagd om plannen en scenario’s voor het Spijkenisse Medisch Centrum in te dienen. Met ons zijn ze uiteindelijk verder gegaan.’ Volgens Holzapfel had Facilicom een streepje voor in het aanbestedingstraject. ‘Omdat we ervaring hebben met verbeteringen integraal doorvoeren in een facilitair bedrijf van een ziekenhuis. We hebben dat gedaan in de participatie in Bestevaer, het facilitaire bedrijf van het Admiraal de Ruyter Ziekenhuis in Zeeland. Bovendien waren we met een adviesopdracht voor het toenmalige ziekenhuisbestuur al eerder betrokken bij het Ruwaard van Putten. In de tijd voor het faillissement, toen het al slecht ging met het ziekenhuis, waren er ver-

schillende overnamescenario’s. Aan een aantal van die scenario’s heeft Facilicom meegewerkt. We hebben toen het facilitaire bedrijf doorgelicht. Vandaar dat wij voor Spijkenisse al een bekende partij waren.’ Zorgsupport medewerker Facilicom brengt kennis in over ‘zachte’ facilitaire diensten als schoonmaak, receptie en gastvrijheid en werkt voor de ‘harde’ faciliteiten, zoals onderhoud en huisvesting, samen met Strukton. In de aanpak van de facilitaire dienstverlener staat de ‘zorgsupport medewerker’ centraal; die is aanspreekpunt voor patiënten én bezoekers. Het doel hiervan is om niet alleen het serviceniveau te verhogen maar ook om efficiënter te werken. De zorgsupport medewerker kan vragen van patiënten en bezoekers beantwoorden die anders aan het verpleegkundig personeel gesteld zouden worden. Hierdoor gaat de doelmatigheid omhoog. ‘Maar in die eerste maanden was verhoging van de efficiëntie niet het primaire doel’, zegt Marieke Borkus van Facilicom. Borkus is verantwoordelijk voor de dagelijkse aansturing van de facilitaire medewerkers. ‘In eerste instantie moesten we er gewoonweg voor zorgen dat alles weer zijn normale gang ging. Ik kan me nog goed herinneren dat in augustus de kreet "de soep is terug!” door het ziekenhuis gonsde. Na het failliet was er tijdelijk geen catering en geen soep in de kantine. Toen dat terugkwam, was dat een soort mijlpaal voor iedereen in het hele ziekenhuis. Een teken dat we weer up-andrunning waren.’ Medewerkers In totaal hebben van de 97 facilitaire medewerkers van het Ruwaard 86 hun baan gehouden in het nieuwe facilitaire bedrijf. ‘We hebben afscheid genomen van elf mensen’, vertelt Borkus. ‘Tijdens de onrustige periode van het Ruwaard was een aantal mensen logischerwijs al uit gaan kijken naar een andere baan. Nog eens acht mensen zijn daardoor op latere momenten vertrokken. Om de onrust onder de medewerkers tot een minimum te beperken, zijn we zo snel mogelijk sollicitatiegesprekken gaan voeren. Hierbij hebben we gekeken welke mensen door willen in het >

december 2013 ZORGVISIE MAGAZINE 12

FACILITAIR

> nieuwe bedrijf. Die hebben we een contract voor zes maanden aangeboden onder verschillendefacilitaire cao’s.’ Minder werk Of al die medewerkers permanent hun baan houden, is nog maar de vraag. In eerste instantie is het doel iedereen voor het eerste halfjaar te behouden. Daarna wordt de formatie aangepast aan het nieuwe ‘zorgprofiel’ van het Spijkenisse Medisch Centrum. Het zorgprofiel wordt voornamelijk bepaald op basis van het aantal medische handelingen dat zorgverzekeraars wil vergoeden in het nieuwe ziekenhuis en van welke aard deze handelingen zijn. Inmiddels is het nieuwe profiel grotendeels bekend. Het ziekenhuis zal zich voornamelijk toeleggen op poliklinische zorg en laagcomplexe, kortdurende en planbare behandelingen. Hierdoor werken acht specialisten minder in het ziekenhuis. Concreet betekent dat dat op de tweede verdieping geen zorg meer geleverd zal worden. De verwachting is dat met de daling van het aantal vierkante meters ook minder facilitair personeel nodig is.

‘Maar het nieuwe zorgprofiel biedt ook kansen voor het facilitaire bedrijf’, zegt Vermeer. ‘Het Spijkenisse Medisch Centrum wil de tweede etage verhuren. Mogelijk aan een aanbieder van ouderenzorg. Het zou mooi zijn als we onze facilitaire diensten kunnen leveren aan een eventuele nieuwe huurder.’ Verder in de toekomst ziet Vermeer nog een interessante mogelijkheid voor het facilitaire bedrijf. ‘We studeren ook op de vraag in hoeverre het mogelijk is de bv compleet te outsourcen. Medio volgend jaar wil de coöperatie de markt op met de bv om te zien welke partijen interesse hebben. Daar zitten nog wel haken en ogen aan. In de huidige constructie, waarbij de coöperatie de eigenaar is, hoeven we geen btw-tarief te betalen over de geleverde diensten. De vraag is hoe de fiscus hierover oordeelt in het geval van complete uitbesteding. We willen daarom een echt volwassen outsourcingconcept ontwikkelen, anders is het de moeite niet waard.’ Bij een eventuele verkoop van de bv zit Facilicom in een goede positie. ‘Wij hebben ook zeker interesse in een

participatie’, zegt Holzapfel. ‘Daarom is het ons er nu alles aan gelegen om de coöperatie te laten zien dat we de service kunnen verhogen op een doelmatige manier. De reputatie heeft na de val van het Ruwaard een flinke knauw gehad. Een goede facilitaire dienst kan veel doen om het imago van het Spijkenisse Medisch Centrum naar een hoger niveau te brengen. Daar zijn we nu mee bezig.’ Van transfer naar transitie Ook Borkus is overtuigd van het feit dat ze meer kan bieden met minder mensen. ‘Nu het nieuwe zorgprofiel bekend is, kunnen we ons richten op de transfer in plaats van op de transitie. Dat betekent dat we de overgang nu grotendeels achter ons hebben liggen en dat we nu echt gaan focussen op anders werken. Andere maaltijden, andere fysieke indeling van het gebouw, andere bezetting van de receptie. Noem maar op. En wie weet, als de drie ziekenhuizen van de coöperatie zien hoe we de zaken in Spijkenisse aanpakken, kunnen zij daar misschien nog wat van oppikken ook.’

(Advertentie)

Masterclass Financieel Management in de Zorg 16 & 17 december 2013 en 14 januari 2014 | Nyenrode Business Universiteit

Aan het einde van deze masterclass bent u in staat om investering- en Į ŶĂŶĐŝĞƌŝŶŐƐǀŽŽƌƐƚĞůůĞŶ ƚĞ ďĞŽŽƌĚĞůĞŶ͘ •പWat haalt u (niet) uit een jaarrekening •പContractvormen van verzekeraars •പHoe om te gaan met onderhanden werk •പ^ĞůĞĐƟ ĞǀĞ ǌŽƌŐŝŶŬŽŽƉ ĞŶ ĚĞ ĐŽŶƐĞƋƵĞŶƟ ĞƐ ǀŽŽƌ Į ŶĂŶĐŝĞĞů ŵĂŶĂŐĞŵĞŶƚ •പ&ŝŶĂŶĐŝĞƌŝŶŐƐǀŽƌŵĞŶ ǀŽŽƌ ƉƌŽũĞĐƚĞŶ ĞŶ ǀĂƐƚŐŽĞĚ

<ƌŝũŐ ŶƵ ŝŶǌŝĐŚƚ ŝŶ ĚĞ ĐŽŵƉůĞǆŝƚĞŝƚ ǀĂŶ ĚĞ ũĂĂƌƌĞŬĞŶŝŶŐ͊ Volg deze masterclass en meld u aan via:

www.zorgvisie.nl/academy ŽƌŐǀŝƐŝĞ ĐĂĚĞŵǇ ŝƐ ĞĞŶ ŝŶŝƟ ĂƟ ĞĨ ǀĂŶ ZĞĞĚ ƵƐŝŶĞƐƐ DĞĚŝĂ ĞŶ EǇĞŶƌŽĚĞ ƵƐŝŶĞƐƐ hŶŝǀĞƌƐŝƚĞŝƚ

ZORGVISIE MAGAZINE 12 december 2013

DE BOVENKAMER Casus

De bovenkamer is een rubriek waarin de adviseurs Joep Choy en Jan Moen stilstaan bij de relationele effectiviteit van zorgbestuurders en bij hun leiderschapsstijl. Elke keer behandelen ze een voorbeeld uit hun praktijk.

De valkuil van het eigen gelijk

ichard is een jonge, beginnende zorgbestuurder. Het huilen staat hem nader dan het lachen. Hij heeft een forse aanvaring gehad met zijn ondernemingsraad (OR). Het discussiepunt was of voor het aantrekken van een adviseur het bestuur wel of niet advies moet vragen aan de OR. De OR vindt dat advies plichtig, Richard niet. De voorzitter van de OR heeft Richard gezegd dat hij nog veel moet leren. Die opmerking is bij hem in het verkeerde keelgat geschoten. ‘Hoe heb je daarop gereageerd?’, vraag ik. ‘Dat ik niet gediend ben van dat soort rotopmerkingen. Ik vind dat ook echt. Die dame kan zo cynisch zijn en dat irriteert mij mateloos. Na nog wat gebakkelei heb ik de vergadering geschorst. En hier zit ik dan. Wat nu?’ Ik vraag Richard of hij enig idee heeft hoe kwaad hij precies is geworden. ‘Precies weet ik het niet, maar mijzelf kennende zal ik wel behoorlijk tekeer zijn gegaan. Ik kan er nu eenmaal slecht tegen als ik onheus bejegend wordt.’

‘Ik hoor toch alles te weten?’

Drammers en windvanen

Een beeldend verhaaltje helpt bestuurders hun impasse te doorbreken. Ik vertel dat een goede leider in staat is balans te vinden tussen geloven in zijn eigen gelijk en zijn eigen gelijk ter discussie stellen. Gelooft een leider te veel in zijn eigen gelijk, dan wordt hij een drammer. Stelt hij zijn eigen gelijk te veel ter discussie, dan wordt hij een windvaan. Ik vraag Richard hoe het met zijn balans is gesteld. Hij vindt zichzelf een man die graag gelijk heeft en slecht tegen twijfel kan.

‘Ik weet ook zeker dat ik goed zat bij de OR’, aldus Richard. Dan stokt hij zijn pleidooi en vraagt: ‘Jij vindt mij zeker een drammer hè?’. ‘Nou en of’, beaam ik. Om hem te steunen, zeg ik: ‘Een jonge bestuurder dient eerst in zijn eigen gelijk te geloven, anders stuitert hij alle kanten op. Welnu, dat kun je, dat heb je wel bewezen. Hoe ga je nu die andere kant ontwikkelen, hoe ga je luisteren naar wat mensen van jouw mening vinden?’

Gunfactor Tijdens het coachingstraject blijkt dat Richard niets aan het toeval overlaat. Hij bereidt zich tot in de puntjes voor. Niemand zal hem op een fout betrappen. Commentaar op zijn zienswijze mag, wanneer hij zeker weet dat zijn verhaal klopt. Ik confronteer hem: ‘Dus jij gunt het jouw mensen niet om jou iets te leren, om jou eens te verrassen met iets waar jezelf nog niet aan gedacht hebt? Hoeveel respect heb jij eigenlijk voor mensen?’ Richard sputtert beteuterd: ‘Ik ben toch de bestuurder, ik hoor toch alles te weten?’ Mijn antwoord is: ‘Nee’. Ik vraag of hem dat oplucht of teleurstelt. Richard aarzelt: ‘Ik denk beide’. ‘Dus je weet het niet zeker?’, vraag ik. ‘Eigenlijk niet’, is het antwoord. ‘Mooi dat jouw beeld van de alwetende bestuurder nu ter discussie staat’, besluit ik. ‘De volgende vraag is natuurlijk hoe jij het jouw OR kunt gunnen om jou iets te leren.’

Joep Choy is als trainer en coach verbonden aan Choy consultants BV en als opleiderpsychotherapeut aan NISTO. Zijn werkterrein ligt vooral in de zorgsector, waar hij 15 jaar als ziekenhuisdirecteur heeft gewerkt. Hij is gastdocent bij universiteiten (Erasmus Universiteit Rotterdam) en opleidings-instituten (De Baak). Hij heeft meer dan zeventig publicaties op zijn naam staan. Zie ook www.choyconsultants.nl

december 2013 ZORGVISIE MAGAZINE 12

SPECIAAL VOOR ABONNEES:

De complete jaargang 2013 digitaal op uw computer of tablet

Als abonnee krijgt u nu de mogelijkheid om alle edities uit 2013 digitaal te ontvangen. Ideaal voor uw mediatheek, opleidingsinstituut, zorgen/of kenniscentra. Zo bent u volledig voorzien van de nodige vakinformatie en naslagwerk. U betaalt slechts â&#x201A;Ź 39,95 voor de complete jaargang van uw favoriete vakblad.

www.zorgvakblad.nl/digitaal

U betaalt slechts

Bestel online via www.zorgvakblad.nl/digitaal * Deze aanbieding geldt voor de volgende vakbladen: Nursing • Tijdschrift voor Verzorgenden • Tijdschrift voor Verpleegkundigen • Activiteiten Sector • Kinderopvang • Management Kinderopvang • Zorgvisie • ZorgvisieICT • Zorg&Welzijn • Sociaal Bestek

* U ontvangt de complete jaargang in PDF in december 2013.

€39,95

voor de complete jaargang 2013*

FOCUS BOUW

ZAANS MEDISCH CENTRUM WIL EEN NIEUW, ‘LEAN’ ZIEKENHUIS

Zalen van karton In een lege fabriekshal in Zaandam wordt de ene na de andere ziekenhuisafdeling op ware schaal van karton nagebouwd. Wat op een ﬁlmset in Hollywood lijkt, is het experiment van het Zaans Medisch Centrum om zijn nog te bouwen ziekenhuis zo gebruiksvriendelijk mogelijk te maken. tekst Wouter van den Elsen beeld Reed/Corine Zijerveld

et is half oktober. Personeelsleden van het Zaans Medisch Centrum (ZMC) staan voor een balie van karton. Het zijn medewerkers en de bedrijfsleider van de poli anesthesiologie, medewerkers van het planbureau, de apotheek, een anesthesioloog en twee ict-medewerkers. Ze bespreken hoe de intake van patiënten in het nieuwe ziekenhuis precies zal verlopen. ‘Dus bij de balie wordt de patiënt centraal geregistreerd met zijn kaart?’, vraagt hoofd patiëntenlogistiek Marie-Jose Schoonhoven. ‘Leidt het systeem dan vervolgens alles of kunnen wij ook nog sturen?’ De groep wordt van een afstandje geobserveerd door ziekenhuisbestuurder Rob Dillmann, architect Ellen van der Wal en projectleider Jitske de Haan. ‘Die balie

ZORGVISIE MAGAZINE 12 december 2013

lijkt zo net een borstwering’, merkt Dillmann op. ‘Een beetje defensief. Ik zie meer zo’n open servicedesk voor me, zo een die ze bij een bank hebben of zo.’

Mock-up Hier in de loods van een bouwbedrijf staat niets minder dan de grootste mockup ooit uitgevoerd door een Nederlands ziekenhuis. Het komt wel eens voor dat ziekenhuizen een of twee kamers nabouwen om ze te laten testen door patiënten en personeel. Nooit zijn er echter tien complete afdelingen op deze manier getest. Studenten bouwkunde van de TU Delft worden ingezet om de levensgrote maquettes binnen een dag op te bouwen en weer af te breken. Die taak lijken ze met veel plezier uit te voeren, getuige de stilistische boom die ze buiten de muren van de mock-up afdeling op eigen initiatief hebben gemaakt.

De medewerkers lopen methodisch het hele zorgproces van de afdeling postoperatieve screening door. Van intake tot operatie volgen ze het zorgpad en gaan zo van de ene kamer naar de ander. De toegevoegde waarde van de proefopstelling blijkt al snel. Tini Elzenga van het planbureau laat zich in een rolstoel voortduwen om te zien of ze alle draaien kan maken in de nagemaakte ziekenhuisgangen. ‘Dat lukt aardig’, constateert ze. ‘Maar met een gebroken been, zo uitgestoken voor me, kan deze hoek problemen opleveren. Dat zijn toch dingen die je niet afziet aan een bouwtekening.’

Aanpassingen De bevindingen van de medewerkers worden nauwkeurig genoteerd. ‘Sommige opmerkingen zullen leiden tot aanpassingen van de bouwplannen’,

1 In een loods van een bouwbedrijf zijn complete ziekenhuisafdelingen op ware grootte van karton nagebouwd 2 Medewerkers van het ziekenhuis staan bij de toekomstige balie. ‘Dus hier wordt de patiënt centraal geregistreerd?’ 3 Architect Ellen van der Wal en bestuursvoorzitter Rob Dillmann van het ZMC

vertelt Van der Wal van architectenbureau Mecanoo ‘Dat kan gaan om relatief grote veranderingen. Groter dan bijvoorbeeld de beslissing op welk punt de medische gassen uit de wand komen of waar de stopcontacten komen te zitten. We kunnen ook structurele dingen aanpassen, zoals schuiven met muren. We zitten wel vast aan een aantal parameters zoals de hoeveelheid vierkante meters, hoe de buitenste muren lopen en wat dragende constructies zijn, zoals kolommen. Het is interessant om te zien wat er allemaal naar voren komt tijdens het testen. Laatst hadden we de simulatie van de dialyseafdeling. Toen ging een medewerker direct eigenhandig de wanden van een kamer in de mock-up verplaatsen.’ De simulatie van de dialyseafdeling is behalve door medewerkers ook door

patiënten getest. ‘Participatie van patiënten is met name bij deze afdeling belangrijk. Nierdialyse duurt lang. Daardoor bevindt deze patiëntengroep zich veel langer in het ziekenhuis dan bijvoorbeeld patiënten in de post-operatieve afdeling. Het meenemen van patiënten was hier dus van groot belang.’

Verspilling uitbannen Bestuurder Dillmann vertelt dat de alliantie voor de nieuwbouw – het Zaans Medisch Centrum en ontwikkelaar Vitaal ZorgVast – niet zomaar voor de methode van de mock-up opstelling heeft gekozen. De alliantie wil alle vormen van verspilling in het ontwerp zo veel mogelijk uitbannen. Het hoort in de efficiënte en klantvriendelijke Lean-filosofie waarmee het hele ziekenhuis werkt. ‘De bouw van het nieuwe ziekenhuis geeft ons de mogelijkheid om concepten als lean en

healing environment heel ver door te voeren. Het is één ding om je interne processen lean te maken. Als je het hele gebouw er ook op indeelt, kun je er veel verder mee gaan.’ De architect en de ontwikkelaar onderschrijven dit. ‘We bouwen hier nadrukkelijk geen kathedraal voor de zorg’, zegt Jitske de Haan van Vitaal ZorgVast. ‘Iedere overbodige vierkante meter is er een te veel. Het is niet alleen een extra vierkante meter die bijvoorbeeld schoongemaakt moet worden. Het is ook een extra meter die patiënten, bezoekers en medewerkers moeten lopen van de ene naar de andere afdeling. Dat zijn ontwerpaspecten die de ziekenhuisbeleving beïnvloeden.’

Waardenstromen In de nieuwbouw van het ZMC staan vijf waardenstromen centraal: Acuut, >

december 2013 ZORGVISIE MAGAZINE 12

FOCUS BOUW

4 Studenten van de TU Delft bouwen steeds een andere afdeling op. Naast de afdeling hebben ze een boom ‘geplant’ 5 Medewerker Tini Elzenga laat zich in een rolstoel voortduwen om te testen of ze alle draaien kan maken in de gangen

6 Architect Ellen van der Wal: ‘Het is interessant om te zien wat er allemaal naar voren komt tijdens het testen’

TIJDLIJN De totstandkoming van het nieuwe Zaans Medisch Centrum:

‘We bouwen hier nadrukkelijk geen kathedraal voor de zorg’

2012 Financiering nieuwbouw rond 2013 Sloop zusterflat Structuurontwerp gereed Bestemmingsplan ter visie voor bewoners Start bouw parkeergarage Verplaatsen huisartsenpost en apotheek 2014 Definitief ontwerp gereed Eerste paal Parkeergarage gereed Start bouw Zorgboulevard 2015 Bereiken hoogste punt 2016 Start inrichting Oefenen in het nieuwe ziekenhuis Patiënten en medewerkers verhuizen Officiële opening 2017 Sloop oude ziekenhuis

ZORGVISIE MAGAZINE 12 december 2013

Electief, Poliklinisch, Klinisch en Diagnostiek. Iedere patiënt past in een van de vijf stromen. Als iemand spoedeisende hulp nodig heeft, volgt hij of zij de stroom Acuut. Mensen die voor planbare behandelingen komen, volgen de stroom Electief. Diagnostiek omvat alle laboratoria-onderzoeken en de röntgenafdeling. Patiënten en hun familie die een of meer nachten in het ziekenhuis verblijven, moeten zich thuis voelen in de stroom Klinisch. De poliklinische gesprekken met de dokter vinden plaats aan de centrale ‘straat’. Deze straat ontsluit het hele ziekenhuis; alle poliklinieken liggen aan deze straat. Aan de beide uiteinden van de straat bevindt zich een ‘open’ patio waardoor daglicht volop het ziekenhuis binnen kan komen. ‘We zijn met de alliantie helemaal van begin af aan gaan denken in de termen van de waardenstromen. Hoe we deze het beste op elkaar zouden kunnen laten aansluiten’, vertelt Dillmann. ‘Hieruit is uiteindelijk het huidige ontwerp voortgekomen. Een goed voorbeeld van waar we andere

dan de gebruikelijke keuzes hebben gemaakt, is de afdeling radiologie. Dat was in de eerste plannen één afdeling. Nadat we er echter achter kwamen dat dit voor de route van de patiënt nadelig zou zijn, constateerden we dat we de afdeling het beste in tweeën konden splitsten. Dan zouden de patiëntenstromen beter op elkaar aansluiten. Dat zijn baanbrekende inzichten. Alles is logisch ingedeeld.’

Kamer kaak Ondertussen hebben de medewerkers van de post-operatieve afdeling het hele proces doorlopen. ‘Ik zag dat de kamer ‘Kaak’ verkeerd staat aangegeven’, zegt Elzenga. Snel wordt de gele post-it met het woord ‘kaak’ naast de deur van de ene kamer weggehaald en naast de deur van de juiste kamer geplakt. Na het vertrek van de medewerkers wordt alles afgebroken. Overmorgen staat er een compleet nieuwe afdeling van karton klaar in de loods. Dan is het de beurt aan een verse groep medewerkers om de afdeling te testen.

EEN NIEUWE WACHTKAMER, WAT KOST DAT NOU EIGENLIJK? www.eennieuwewachtkamer.nl

Inofec B.V. - Atoomweg 1 - 4706 PN Roosendaal - www.inofec.nl - verkoop@inofec.nl - 0800 666 33 22 (gratis)

Personeelskosten beheersen met uw flexpool Flexibiliteit en beheersing van personeelskosten zijn meer dan ooit onderwerpen op uw agenda. Enerzijds wilt u voldoende flexibel zijn om te kunnen meebewegen met onzekere ontwikkelingen in de markt, anderzijds kunt u het zich niet veroorloven om dit volledig met BTW belaste uitzendkrachten op te lossen. Daarbij is het voor u van belang dat de kwaliteit van zorg gewaarborgd is en wilt u deskundig personeel blijven binden aan uw organisatie.

Beheersing van kosten van flexinzet

De oplossing: een eigen professionele flexpool waarmee snel resultaat wordt geboekt. Op basis van jarenlange ervaring met verschillende vormen van flexpools en flexpoolmanagement, heeft Zorgwerk enkele duidelijke succesfactoren benoemd, die bijdragen aan het reduceren van kosten en borgen van kwaliteit van uw flexinzet met behulp van uw eigen flexpool. Deze kunt u lezen in het whitepaper ‘Kritische Succesfactoren van uw Flexpool’.

Gratis whitepaper: ‘Kritische Succesfactoren van uw Flexpool’ Vraag uw exemplaar aan bij Sander Kooiman via s.kooiman@zorgwerk.nl

ǆĞĐƵƟ ǀĞ >ĞĞƌŐĂŶŐ >ĞĂŶ ŝŶ ĚĞ ǌŽƌŐ ŝŶƐĚĂŐ ϯ ĞŶ ǁŽĞŶƐĚĂŐ ϰ ĚĞĐĞŵďĞƌ ϮϬϭϯ ͮ EǇĞŶƌŽĚĞ ƵƐŝŶĞƐƐ hŶŝǀĞƌƐŝƚĞŝƚ h ǁŽƌĚƚ Ɵ ũĚĞŶƐ ĚĞǌĞ ǆĞĐƵƟ ǀĞ >ĞĞƌŐĂŶŐ ĂůƐ ǌŽƌŐŵĂŶĂŐĞƌ ƵŝƚŐĞĚĂĂŐĚ Žŵ >ĞĂŶ DĂŶĂŐĞŵĞŶƚ ŽŶĚĞƌĚĞĞů ƚĞ ŵĂŬĞŶ ǀĂŶ Ƶǁ ŽƌŐĂŶŝƐĂƟ Ğ͘ • • • •

DĂĂŬ ŬĞŶŶŝƐ ŵĞƚ ĚĞ ĞƐƐĞŶƟ Ğ ǀĂŶ ĚĞ ůĞĂŶƉƌŝŶĐŝƉĞƐ 'ĞďƌƵŝŬ ĚĞ ůĞĂŶƉƌŝŶĐŝƉĞƐ ǀŽŽƌ Ƶǁ >ĞĂŶ DĂŶĂŐĞŵĞŶƚ ĂĐƟ ĞƉůĂŶ DĂĂŬ ĐŽŶĐƌĞƚĞ ĂĐƟ ĞƐ ĚŝĞ Ƶǁ >ĞĂŶ ŝŵƉůĞŵĞŶƚĂƟ Ğ ǀĞƌƐŶĞůůĞŶ ƌǀĂĂƌ ŝŶ ĚĞ ǭ>ĞĂ;ƌͿŶ ĨĂďƌŝĞŬ͛ ŚŽĞ Ƶ ďĞĚƌŝũĨƐƉƌŽĐĞƐƐĞŶ ďĞƚĞƌ ŬƵŶƚ ŝŶƌŝĐŚƚĞŶ

DĂĂŬ ŝŶ ƚǁĞĞ ĚĂŐĞŶ Ƶǁ >ĞĂŶ DĂŶĂŐĞŵĞŶƚ ĂĐƟ ĞƉůĂŶ͊ sŽůŐ ĚĞǌĞ ǆĞĐƵƟ ǀĞ >ĞĞƌŐĂŶŐ ĞŶ ŵĞůĚ Ƶ ĂĂŶ ǀŝĂ͗

ǁǁǁ͘ǌŽƌŐǀŝƐŝĞ͘ŶůͬĂĐĂĚĞŵǇ ŽƌŐǀŝƐŝĞ ĐĂĚĞŵǇ ŝƐ ĞĞŶ ŝŶŝƟ ĂƟ ĞĨ ǀĂŶ ZĞĞĚ ƵƐŝŶĞƐƐ DĞĚŝĂ ĞŶ EǇĞŶƌŽĚĞ ƵƐŝŶĞƐƐ hŶŝǀĞƌƐŝƚĞŝƚ

Borging van kwaliteit van flexinzet

g in ig ni d und el B sk ne de rso pe

Hans van Helmond, W

Longarts in het Franciscus ziekenhuis in Roosendaal

Hij rijdt in een donkergrijze Toyota Landcruiser uit het jaar 2003, gaat tussen de middag het liefst even naar huis voor een boterham en belt met een Nokia 1100, met als grootste voordeel dat deze slechts eens per vijf dagen hoeft te worden opgeladen. Hans van Helmond is longarts in het Franciscus ziekenhuis in Roosendaal en dit is zijn werkplek. Het gebeurt me niet vaak maar dit was een van de weinige keren dat ik zin had in mijn afspraak in het ziekenhuis. De reden daarvan is de historie die ik met Hans heb, en ook Hans weet dat nog goed. Hij zet direct de toon wanneer hij me laat plaatsnemen en vertelt “2 januari 1986, mijn eerste werkdag als longarts hier in dit ziekenhuis, en jij was op die dag mijn eerste eigen patiënt”. Er volgt direct een anekdote van zijn eerste werkdag, het lijkt wel alsof hij ieder detail nog weet, van zijn kleding (grijze trui) tot de rit met de taxichauffeur vanaf het station, want te laat komen was geen optie. “Die dag werden er nieuwe ponsplaatjes in gebruik genomen, alles liep uit”. Hij heeft het zichtbaar naar zijn zin wanneer hij terugdenkt aan die dag en hierover vertelt. De werkplek en stoel Zijn werkweek in het ziekenhuis bestaat uit vier dagen van tien uur, een groot deel daarvan brengt hij samen met zijn patiënten op zijn kantoor door. Hans wordt het liefst door niemand gestoord wanneer hij met patiënten in gesprek is. “Dat is zeer vervelend, iedereen moet op een goede manier zijn verhaal kunnen doen”. Met zijn werkplek zelf heeft hij niet heel veel. Het is een kantoor waar weinig bijzonder aan is, buiten het persoonlijke tintje dat je eraan mee kunt geven. Sinds ze op de afdeling drie kantoren moeten delen met vier artsen, heeft hij minder persoonlijke herinneringen op zijn kantoor. Er zijn er nog twee zichtbaar: één daarvan is een foto van zijn vier kleinkinderen en de andere is een knutselwerk van zijn zoon. Die laatste is met name zo bijzonder omdat hij deze 28 jaar geleden kreeg van één van zijn zonen. Al die tijd staat het knutselwerk al op zijn kantoor. Dat is op zich al bijzonder,

gewoon casual gekleed te gaan, is het gat tussen de patiënt en mij veel minder groot, dat is belangrijk”.

Hans van Helmond

maar wanneer je er bij je 25-jarig jubileum van diezelfde zoon nóg een krijgt wat een goede kopie is van het origineel, is dat extra leuk. Vol trots zet hij ze naast elkaar om ze te laten zien. “Dit zijn de bijzondere persoonlijke dingen die nog steeds op mijn kantoor horen te blijven”.

Het origineel en de goed gelukte kopie

Zijn werkplek bestaat uit een hoekbureau met een beukenhouten topblad en zijn bureaustoel en bijzetstoelen hebben de kleur bordeaux. Kwalitatief goed meubilair, want er is nog maar weinig slijtage te zien. Papierloos werken is steeds meer aan de orde, geïnitieerd door de ICT-afdeling. Alles moet digitaal en je hebt geen keuze hier wel of niet in mee te gaan. “Ik heb daar toch een dubbel gevoel bij, als je niet uitkijkt zit je meer op je scherm te kijken dan naar je patiënt. Ik ben daar zeer streng op voor mezelf”. Dit werd laatst ook bevestigd toen een patiënt opmerkte dat ze het prettig vond nog steeds te worden aangekeken bij een consult. Ze zei dat ze van haar huisarts eigenlijk alleen zijn rechterschouder kende… Hij kleedt zich casual op zijn werk, wanneer nodig met een witte doktersjas erover. Dat was in zijn eerste 15 jaar als longarts wel anders, toen ging hij gekleed met een stropdas en colbert. “Ik ben wel blij dat dit tegenwoordig niet meer zo formeel is. Door

Waar je op andere werkplekken vaak planten ziet is dat in Hans zijn werkkamer “not done”, in verband met allergieën die patiënten kunnen hebben. Alleen bij het secretariaat zie je een kunstplant staan. Daar staan ook wat foto’s op de bureaus, en kan zo nu en dan ook zachtjes een radio aan. Maar niet bij Hans. Hans vertelt dat zijn werkplek wel een stuk kaler is dan vroeger. Toen had hij nog een onderlegger op zijn bureau, een pennenbakje en dossiers. Dat is nu allemaal verdwenen. Hij is van mening dat zijn inrichting een warme en neutrale uitstraling moet hebben. Het interieur en de arts moeten complementair zijn aan elkaar. “Dit geeft rust en is prettig voor de patiënten”. Wanneer Hans dus iets zou mogen veranderen aan zijn werkplek zou dat voor hem het terugbrengen van zijn persoonlijke spullen zijn, hij overweegt nu een schilderij wat voor buitenstaanders neutraal is maar voor hem zelf een persoonlijke toevoeging is aan zijn werkplek. Eén dag op de werkplek van? Minister Edith Schippers, “Ik ben het weliswaar lang niet in alle opzichten met haar eens, maar ze is doortastend, kent haar dossiers, laat zich niet aﬂeiden door bijzaken en wordt, als de VVD dat electoraal in de toekomst blijft trekken, ongetwijfeld onze eerste vrouwelijke premier. Ik ben benieuwd hoe ze haar werkplek op dit alles heeft afgestemd.”

www.dewerkplekvan.nl W

Hét blog over werken, werkplekken, trends en gadgets op kantoor.

Door Teun Suijkerbuijk Expert op het gebied van: - werkplekken - kantoorinrichting - projectinrichting

Heeft u ook een inspirerende werkplek? Meld u aan op: www.dewerkplekvan.nl

FOCUS BOUW

PARINGSDANS ROND VASTGOED

Belegger zoekt zorgbestuurder Beleggers laten hun oog vallen op zorgvastgoed. Het ‘gezonde en rendabele deel’ wel te verstaan. Hoe komen beleggers en zorgbestuurders nader tot elkaar? tekst Carolien Stam beeld iStock

orgvastgoed wordt een steeds interessanter beleggingsproduct. De vergrijzing van het goed opgeleide en meer vermogende ‘middensegment’ van de bevolking vergroot de markt voor zorgwoningen. De crisis zorgt voor malaise in de ‘traditionele’ beleggingsobjecten: winkels, kantoren en woningen. Daartegenover staan de zorgbestuurders, die meer op zoek zijn naar vreemd vermogen om de toekomst van hun zorgorganisatie veilig te stellen. Het ‘oude

ZORGVISIE MAGAZINE 12 december 2013

vastgoedregime’, waarbij banken en corporaties op basis van overheidsgaranties geld investeerden in de stenen, staat op een laag pitje. Veel zorginstellingen kampen ondertussen met een boekwaardeprobleem, omdat de reële waarde van het kapitaal aan stenen omlaag is geduikeld vanwege te oud en/of te duur vastgoed.

Zorgfonds Juist het scheiden van wonen en zorg biedt voor beleggers perspectief. ‘De transitie in de zorg zet zorgbestuurders aan om na te denken over wat ze met hun vastgoed willen doen’, zegt Ralph Sommer, ontwikkelingsmanager zorgvastgoed bij Syntrus Achmea. Deze grote institutionele belegger voor Nederlandse pensioenfondsen – onderdeel van de holding Achmea – heeft sinds 2008 een zorgfonds van 180 miljoen euro opgebouwd. ‘Tot eind 2015 willen we doorgroeien naar een half miljard. Er staan enkele grote projecten in de zorg op stapel’, aldus Sommer. Syntrus Achmea investeert vooral in levensloopbestendige woningen en in intramurale zwaardere zorg vanaf zzp-4. De reden waarom Achmea verder ‘de zorg’ in gaat: ‘Er is een sterke demografische trend: de vergrijzing. En er

is het beleid om wonen en zorg te scheiden. Verder willen onze klanten, de pensioenfondsen, hun geld in maatschappelijke projecten investeren. Het financiële rendement via langdurige huurcontracten en een beperkt leegstandrisico geven de belegger voldoende comfort om voor een lange termijn geld te steken in zorgcentra’, aldus Sommer. Daarnaast investeren wij in levensloopbestendige woningen. Daarbij zij aangetekend dat deze boven de zogenoemde liberaliseringsgrens van 681 euro kale huur zitten. ‘De lagere sociale categorieën onder die grens zijn de doelgroep van de corporaties,’ aldus Sommer.

Renderende herontwikkeling De aantrekkelijkheid van de zorgsector zit voor beleggers vooral in nieuwbouw en in een renderende herontwikkeling van bestaand zorgvastgoed naar nieuwe zorgproducten waar vraag naar is. Het risico wordt volgens Ralph Sommer mede bepaald door de kwaliteit van de omgeving, de vraag naar het type woning en niet in de laatste plaats de solvabiliteit van de zorgorganisatie. De solvabiliteit is de mate waarin de organisatie in geval van liquidatie kan voldoen aan haar financiële verplichtingen. Niet renderend zijn volgens Sommer het oude vastgoed, dat wil zeggen vastgoed dat onder het oude overheidsregime gebouwd: ‘Het is niet functioneel ingericht, de kwaliteit voldoet niet en de kosten zijn te hoog.’ Het probleem lijkt zich voor te doen dat ‘oude’ zorginstellingen geen investeer-

ders kunnen aantrekken, terwijl juist deze organisaties dat voor hun voortbestaan nodig hebben. Sommer erkent het probleem: ‘Maar wij moeten wel het vermogen van onze cliënten verantwoord kunnen beleggen. We kijken niet alleen naar de financiële gezondheid van de organisatie. Ook naar de jaarverslagen, de totale cijfers en naar de plannen die de zorgorganisaties zelf hebben.’ ‘Een scherpe businesscase’ is belangrijk om beleggers over de streep te trekken om te investeren in zorgvastgoed, zegt Ron van Bloois, marktsegmentleider en projectmanager bij Hevo. Dit bureau voor strategisch huisvestingadvies en projectmanagement profileert zich als bruggenbouwer tussen zorginstellingen en beleggers. ‘Beleggers zijn wars van risico’s, aldus Van Bloois. ‘Op basis van de prioriteiten van beleggers stellen wij samen met de zorgbestuurder de businesscase op: wat zijn de mogelijkheden van het vastgoed op lange termijn, kan het dan op een andere manier worden aangewend. Hoe is de financiële situatie van de instelling en op welke doelgroep richten de plannen zich gegeven de

locatie waar het project wordt ontwikkeld.’ Hevo brengt vervolgens zorginstelling en belegger bij elkaar. Van Bloois: ‘Zorgbestuurders en hun toezichthouders moeten zich realiseren dat als ze hun vastgoed strategisch willen inzetten, zij zich moeten richten op de marktbehoefte en daarvoor niet persé het vastgoed in bezit moeten hebben. Dat is vaak lastig voor zorgbestuurders. Ook beleggers moeten zich inleven in de behoefte van de zorg-instelling. Het kan bijvoorbeeld belangrijk zijn dat beleggers een intensieve relatie met de zorginstelling hebben in de gebruiksfase. Dat is bijvoorbeeld van belang als de functie van het vastgoed moet veranderen. Zo’n relatie met een project is een nieuw element in vastgoedbeheer.’ Van Bloois heeft nog andere aandachtspunten die van belang zijn bij de koppeling van zorgbestuurders aan institutionele beleggers: ‘Bestuurders moeten zich realiseren dat beleggers de gehele vastgoedportefeuille van de instelling meewegen, dus niet alleen het rendement van het nieuwe investeringsproject. Daarom is het belangrijk dat bestuurders hun totale vastgoedportefeuille goed kunnen aansturen. Verder streven beleggers naar langetermijnovereenkomsten om een goed rendement te behalen. Het gaat over contracten van vijftien tot vijfentwintig jaar. Zorgbestuurders hebben het idee dat ze kortlopende contracten moeten afsluiten om zo flexibel mogelijk te zijn, zodat ze er ook weer snel van af kunnen.’ Van Bloois constateert verder: ‘Op dit moment tekenen zorginstellingen soms noodgedwongen wurgcontracten , waarin ze zich vastleggen op een bruto-aanvangsrendement van meer dan acht procent met eenzijdige, aanvullende voorwaarden. Dat is absoluut onverantwoord. Dat leidt ertoe dat de huren torenhoog zijn, cliënten de dupe worden en de continuïteit van de zorginstelling in gevaar komt. Ik denk dat op een project

‘Beleggers wegen de hele vastgoedportefeuille mee, niet alleen het rendement van het investeringsproject’

van gemiddelde schaalgrootte en kenmerken een rendement van zes procent op dit moment realistisch genoemd kan worden.’

Respect Zorgbestuurder Hans Vos van ZZG Zorggroep in Nijmegen is betrokken bij een initiatief voor kleinschalig wonen voor dementerenden. Daarbij zijn verschillende partijen betrokken: burgers, ontwikkelaar/bouwer, beleggers en de ZZG Zorggroep. ‘De ambitie is om met partners tot een duurzame samenwerking te komen. De nieuwe taak voor zorgbestuurders is na te denken over hoe wij de toenemende behoefte aan zorg op een nieuwe manier kunnen vormgeven. Een van de opties is samenwerken met beleggers in een keten van initiatiefnemers, ontwikkelaars, bouwers van een project. De grote vraag is dan op welke manier je, met kennis van en respect voor elkaars belangen, tot een duurzame oplossing kunt komen.’ Wat moet de zorgbestuurder meebrengen in dit ketenproces? ‘Jezelf kunnen inleven in de inzichten van de andere partij’, zegt Hans Vos. ‘Je moet weten welk belang de andere partij heeft en waarom. Je moet kunnen leren van an de andere partij en je eigen aannames ames los kunnen laten. En de zorgbergbestuurder moet aan alle stakeholders kunnen uitleggen waarom hij bepaalde keuzes maakt. Extern, maar ook intern in de eigen organisatie.’ Dat betekent ook, aldus Vos, dat een bestuurder kennis heeft van het beleggingsveld. ‘Bijvoorbeeld d dat je begrijpt wat een realistisch rendement iss voor alle partijen. Je moet oet de vaardigheid hebben om de belangen van alle partijen op tafel te krijgen. Geld is op zoek naar interessante beleggingen in wonen en zorg’, constateert Vos. ‘Dat besef is in de zorg nog niet doorgedrongen. Het is een nieuw fenomeen en we zullen best problemen tegenkomen. Maar het biedt zeker kansen voor nieuwe vormen van wonen en zorg voor de toekomst.’

december 2013 ZORGVISIE MAGAZINE 12

Masterclass

Succesvol verandermanagement in de zorg Woensdag 4 december 2013 | Carlton President Maarssen

Bezuinigingen, nieuwe wetgeving, wensen van patiënten, meer met minder en ontwikkelingen in het vakgebied zorgen voor een continu veranderende omgeving. De Masterclass Succesvol verandermanagement in de zorg levert u de technieken, instrumenten en wetenschappelijke inzichten waarmee u veranderingen laat slagen. Daarnaast biedt het inspirerende praktijkverhalen, waar mede professionals tegenaan zijn gelopen.

Onze experts begeleiden u deze dag: Expert Arend Ardon leert u de ingesleten patronen te doorbreken Jan van Setten vertelt u hoe u draagvlak en betrokkenheid creëert en daarmee de productiviteit verhoogt Bij actuele ontwikkelingen en hoe u daar als zorgprofessional leiding aan kunt geven In gesprek te gaan met mede professionals over hun vraagstukken en oplossingen, begeleid door de veranderexperts

Meld u vóór 15 oktober aan en ontvang € 100, -korting

Initiatiefnemer:

Vermijd de vele valkuilen die je bij veranderingen kunt maken en kom naar deze dag. U gaat vol inzichten en essentiële technieken naar huis.

Kijk voor meer informatie en inschrijven op www.veranderkunde.nl

DEBAT OP SCHERP #12

HOE STERK STAAT DE COMMISSARIS BIJ EEN VIJANDIG BOD? Bij een vijandig bod wordt het handelen van het bestuur van de vennootschap vaak met argusogen JHYROJG %HJULMSHOLMN -XLVW ELM EHVWXXUGHUV NXQQHQ LPPHUV ÀQDQFLsOH RI DQGHUH EHODQJHQ VSHOHQ Want wie gaat straks de nieuwe onderneming leiden? En wie krijgt er een vertrekpremie mee? (HQ VOHXWHOIXQFWLH LV GDDURP ZHJJHOHJG YRRU GH 5DDG YDQ &RPPLVVDULVVHQ 0DDU KHEEHQ ]LM ZHO YROGRHQGH LQYORHG RS GH EHVOXLWHQ YDQ GH EHVWXXUGHUV" (Q ZDW DOV ]LM ]HOI DDQGHOHQ RI RSWLHV LQ GH YHQQRRWVFKDS EH]LWWHQ"

WOENSDAG 11 DECEMBER: VIJANDIGE OVERNAME. GRENZEN VAN PROTECTIE In het 12de Debat op Scherp bij Van Doorne nemen bestuurders en deskundigen stelling. 'LWPDDO RYHU GH JUHQ]HQ YDQ YHUGHGLJLQJVZDOOHQ 2YHU YULMH PDUNW YHUVXV QDWLRQDOH WURWV 2QGHU OHLGLQJ YDQ MRXUQDOLVW HQ EHGULMIVHFRQRRP -HURHQ 6PLW 0HW HHQ HSLORRJ GRRU Arend Jan Boekestijn. Praat mee en meld u aan via debatopscherp.nl. In samenwerking met

Scherpte werkt.

GEZOCHT...

Talent van het Jaar! Welke veelbelovende ambitieuze zorgmanager durft de uitdaging aan? Meedingen naar de prijs Talent van het Jaar. Zorgvisie zoekt kandidaten voor de nieuwe editie van deze prijs. Talent De winnaar ontvangt de van het Jaar award en een geldprijs van ¤50.000 van Fonds NutsOhra voor een project dat leidt tot verbetering van de zorg.

De uitreiking van de prijs vindt begin april 2014 plaats op het congres Zorgmanager van het jaar.

Het Talent van het Jaar: ▶ is jong, niet ouder dan begin 40. ▶ heeft zich onderscheiden door een gedurfd of vernieuwend initiatief. ▶ is ondernemend als het gaat om verbetering van de zorg. ▶ staat dichtbij het operationele proces. ▶ beschikt over leiderschapskwaliteiten. ▶ is bereid om betrokken te zijn bij een vervolgproject dat gebruikmaakt van de geldprijs van ¤50.000 die verbonden is aan het winnen van de prijs. De exacte criteria en de procedure staan beschreven op www.zorgvisie.nl. Fonds NutsOhra is een onafhankelijk vermogensfonds dat projecten in de gezondheidszorg ﬁnanciert.

Aanmelden kan tot 31 december. Meld u aan op zorgvisie.nl of stuur een e-mail naar Zorgvisie-hoofdredacteur Eric Bassant bassant@zorgvisie.nl. In de mail dient u kort te motiveren waarom u of de betreffende persoon voor de prijs in aanmerking komt.

Arts

Ethiopië zoekt

Floris Braat werkt als tropenarts in Ethiopië. Hij draagt zijn kennis over aan lokale artsen en verpleegkundigen. VSO zoekt zorgprofessionals die net als Floris hun kennis willen delen. In Ethiopië, maar ook in andere landen in Afrika en Azië.

Solliciteer op vso.nl

Kennis ontwikkelt, kennis helpt!

FOCUS BOUW

COMPLEX TRAJECT NAAR STATE-OF-THE-ART-OK’S

Verbouwen zonder productieverlies Het UMC Utrecht krijgt een chirurgisch behandelcentrum.Dat betekent een verbouwing van twee jaar, waarin nieuwe OK’s worden ingericht en bestaande worden gerenoveerd. Al die tijd zijn er twee OK’s minder, terwijl de productie gelijk blijft. tekst Tamara Franke beeld iStock

wee jaar lang verbouwen met twee OK’s minder, terwijl de hoeveelheid operaties gelijk blijft, de toegang tot de spoedeisende hulp gewaarborgd blijft, het OK-personeel en de chirurgen hun werk zo goed mogelijk moeten kunnen blijven doen, het ziekenhuis goed toegankelijk blijft voor alle patiënten en de wachtlijsten niet langer worden. ‘Dat is inderdaad een uitdaging’, zegt Joly Kenbeek. Kenbeek is als programmamanager Chirurgisch Behandel Centrum en Innovatief Operatie Centrum (CBCIOC) verantwoordelijk voor het organisatorische deel van de verbouwing, of liever transitie. ‘De vraag of het realiseerbaar is, bestaat voor ons niet. Uitgangspunt is altijd geweest dat het realiseerbaar moet zijn. En dat vraagt

ZORGVISIE MAGAZINE 12 december 2013

om flexibiliteit en medewerking van het personeel, goede samenwerking, extreem goede planning, veel creativiteit en tot slot een gezonde dosis humor.’

Dummy De OK’s in het UMCU zijn twintig jaar oud en hard toe aan vernieuwing, niet alleen qua apparatuur, maar ook qua inrichting en technische installaties. Met nieuw ingerichte OK’s kan de zorg anders georganiseerd worden, zodat het OK-proces sneller en efficiënter verloopt. ‘Om tot de meest optimale OK’s te komen, is er nauw samengewerkt met alle betrokkenen, het OK-personeel en de chirurgen’, vertelt Kenbeek. Er is een dummy-OK gebouwd, waarbinnen de setting op een schaal van een-op-een is nagebootst. De dummy is ingericht met oude apparatuur en nagemaakte apparatuur van hout, alles op ware grootte,

en met beweegbare panelen. Daarmee kan net zo lang geschoven worden tot de meest ideale opstelling is gevonden. ‘De dummy heeft geresulteerd in een ontwerp van de meest optimale OK’s waarbij alle gebruikers van de OK betrokken zijn geweest. De dummy is zelfs zo goed, dat het AMC en het VUmc er nu ook gebruik van maken voor proefopstellingen.’

Plannen Op de begane grond van het UMCU is vorige maand begonnen met de bouw van het nieuwe chirurgisch behandelcentrum (cbc) met negen OK’s voor planbare zorg. Kenbeek: ‘De kantoorruimtes en werkplaatsen die zich daar bevonden, zijn intern verhuisd. Het centrale magazijn dat het grootste deel van die ruimte besloeg, is uitpandig geplaatst. De bouw van het cbc moet eind volgend jaar klaar

langere dagen. Nu wordt er geopereerd van acht uur tot vier uur; tijdens de transitie zal er drie dagen in de week van acht tot acht geopereerd worden. ‘Dit was geen makkelijke beslissing’, stelt Kenbeek. ‘Wij realiseren ons goed dat we de komende tijd veel vragen van iedereen. En natuurlijk roept verandering weerstand op. Daarom hebben we zo veel mogelijk iedereen betrokken bij de verschillende processen. KPMG heeft een simulatiemodel ontwikkeld om te testen of de productie daadwerkelijk in de OK-planning past met twee OK’s minder, op basis van de OK-productiegegevens van 2012. En het past. Er is gekozen voor een "witte-vlekkensystematiek" voor het faciliteren van spoedingrepen, dat wil zeggen dat er ruimtes in het rooster open zijn die beschikbaar zijn voor spoedoperaties De simulatie is statisch en de werkelijkheid is altijd meer flexibel. Als het rooster in de statische situatie past, geeft dat vertrouwen dat het in de flexibele, realistische situatie zeker past.’

Spoedpatiënten

zijn. Dan gaat de transitie echt van start, maar met de voorbereidingen zijn we al twee jaar bezig.’ De OK’s bevinden zich nu op de tweede en vierde etage. Zodra het cbc klaar is, wordt gestart met de renovatie van de OK’s op de vierde etage. Tijdens de verbouwing kunnen alle OK’s op de vierde etage niet gebruikt worden. Dit wordt gedeeltelijk opgevangen door de nieuwe OK’s in het cbc. Daarnaast zal tijdens de transitieperiode het calamiteitenhospitaal van het UMCU ingezet worden. Het calamiteitenhospitaal heeft nu twee

OK’s, maar daar zullen drie OK’s volledig worden ingericht voor oogheelkunde en plastische chirurgie. Pas wanneer de verbouwing van de vierde etage klaar is, worden de OK’s op de tweede etage gerenoveerd. Tijdens de hele transitie is er een tekort van twee OK’s.

Witte vlekken Om ervoor te zorgen dat er voldoende operatiecapaciteit blijft met minder OK’s heeft het UMCU gekozen voor bedrijfstijdverlenging, met andere woorden

‘De snijdende divisie was niet meteen enthousiast over de dreiging van minder OK’s’

‘Tijdens de transitie zowel de productie op peil houden als de toegang tot de OK’s zo optimaal mogelijk houden, vraagt inschikkelijkheid van alle medewerkers. Dat is evident’, zegt Erwin Flipse, manager bedrijfsvoering divisie heelkundige specialismen. ‘Vanzelfsprekend was de snijdende divisie niet meteen enthousiast over de dreiging van minder OK’s. Ze maakten zich vooral zorgen over de toegang van spoedpatiënten tot de OK. Tot nu toe heeft het UMCU altijd een aparte spoed-OK gehad. In de nieuwe situatie wordt spoed ingepast in het electieve programma door in de OK-planning zogenoemde witte vlekken, of niet ingevulde OK-tijd, op te nemen. Uit de planningsmodellen blijkt dat er van beperking in de toegang in beginsel geen sprake hoeft te zijn. Dat heeft een deel van de zorg weggenomen.’ Wat verder heeft geholpen is dat de snijdende divisie en de divisie vitale functies nauw betrokken zijn bij de inrichting van de tijdelijke fase. ‘Men was bang niet voldoende gehoord te worden en als een speelbal heen en weer te worden geschoven. Maar dat is absoluut niet het geval. Bovendien heeft iedereen het vooruitzicht van nieuwe state-of-theart-OK’s. Die maken enige inschikkelijkheid zeker de moeite waard.’

december 2013 ZORGVISIE MAGAZINE 12

Congres HR in de zorg Flexibel en wendbaar in de veranderende zorg

10 december 2013 - Leusden

in de zorg

De zorgomgeving is turbulent en staat voor grote uitdagingen: de toenemende zorgvraag, personeelstekorten en bezuinigingen. Vooral ďŹ&#x201A;exibele en wendbare organisaties weten het hoofd boven water te houden en zijn succesvol. U, als HR professional, bent hierin de schakel.

Meer info en aanmelden op: Sponsor:

Voor snelle beslissers en abonnees van P&Oactueel en Zorgvisie â&#x201A;Ź50 korting op de deelnameprijs!

www.reedbusinessevents.nl/hrzorg Mediapartners:

Sinds 1 juli, meldcode verplicht Professionals die werken met een meldcode, grijpen drie keer zo vaak in bij vermoedens van huiselijk geweld of kindermishandeling. Het gebruik van een meldcode is dan ook sinds 1 juli 2013 verplicht voor de sectoren gezondheidszorg, onderwijs, kinderopvang, maatschappelijke ondersteuning, jeugdzorg en justitie. De vijf stappen van de meldcode helpen professionals bij het signaleren van verwaarlozing, mishandeling of misbruik en ondersteunen bij eventuele vervolgstappen. Toolkit op www.meldcode.nl Op www.meldcode.nl staan de vijf verplichte stappen en overige minimumeisen duidelijk uitgewerkt. Ook vindt u er een toolkit met instrumenten om de meldcode in te voeren en te gebruiken.

Wet van kracht!

www.meldcode.nl

Omdat bij zorgprofessionals gewone dingen nét even anders werken.

Wij nodigen u uit: gaat u naar vvaa.nl/levenslooponderzoek, om daar de vragenlijst in te vullen. Mede namens al uw collega’s alvast hartelijk dank!

Dit is het moment om te laten weten wat u bezighoudt en nodig hebt. Het beroep van zorgprofessional heeft invloed op uw levensloop, zowel privé als zakelijk. Neem het ﬁ nancieren van een huis met praktijkruimte. Of het omgaan met privérisico’s en beroepsrisico’s. Maar ook bijvoorbeeld onderhandelingen met zorgverzekeraars. En zo zijn er nog veel meer momenten en onderwerpen aan te geven waar gewone dingen voor u en uw collega’s nét even anders werken.

VvAA is in 1924 opgericht door drie dokters om producten en diensten te ontwikkelen, speciﬁek gericht op die nét even andere behoeften. Dat deden we 90 jaar geleden en dat is en blijft onze belangrijkste drijfveer vandaag. Om onze dienstverlening continu af te stemmen op de wensen van onze leden, vinden we het belangrijk om een vinger

aan de pols te houden. Op die manier kunnen wij ons inzicht in uw behoeften op speci ﬁeke momenten vergroten. Dit onderzoek naar uw levensloop en die van uw collega’s is daar een voorbeeld van. Alle zorgprofessionals van Nederland zijn van harte uitgenodigd hun ervaringen te delen.

ENGELSE ZORGINSTELLINGEN ‘ADOPTEREN’ VIRGINIA MASON

Artsen nemen het voortouw Zeven Engelse zorginstellingen verhogen de kwaliteit van zorg en werken doelmatiger met de leanmethode van Virginia Mason Medical Center in Seattle. De doortastendheid van de medisch specialisten drijft de cultuuromslag. tekst Bart Kiers beeld iStock

oe transformeert een middelmatig presterend ziekenhuis tot een van de allerbeste van Amerika? Virginia Mason Medical Center (VMMC) is daarvan het schoolvoorbeeld. Het ziekenhuis in Seattle heeft de kwaliteit van zorg spectaculair verbeterd en tegelijkertijd de kosten drastisch gereduceerd. Is het succes te kopiëren naar andere landen? Op maat snijden Zeven Engelse zorginstellingen in de National Health Service (NHS) North

ZORGVISIE MAGAZINE 12 december 2013

East zijn in 2007 begonnen met het op maat snijden van de Amerikaanse verbetermethode: de Virginia Mason Production System (VMPS). Twee ziekenhuizen, twee ggz-instellingen en drie huisartsengroepen, verenigd in de North East Transformation System (NETS), stuitten daarbij op weerstand in de lagere lagen

in de organisatie. Managers, artsen en verpleegkundigen hadden twijfels of de uit Amerika en Japan afkomstige ideeën wel zouden werken in de specifieke Engelse setting. Anderen zagen juist de voordelen in om te leren van een internationale koploper op het gebied van Lean. Met name de leiders in de NETStop, die direct contact hadden met Amerikaanse en Japanse coaches, raakten geïnspireerd. Wat hen vooral aantrok, was dat het verbeterprogramma inzet op verbetering van de patiëntveiligheid en verhoging van de kwaliteit. Met spectaculaire kostenreductie als gevolg. Leiderschap medisch specialisten Onderzoeker Jonathan Erskine van de Universiteit van Durham heeft onderzocht wat de succesfactoren en grootste belemmeringen zijn bij de vertaling van

Onderhuidse spanningen tussen dokters en managers komen boven tafel

BUITENLAND

NHS NORTH EAST t werken - Bij NHS North Eas deeld over ver n, nse me 0 00 70. alf twa , zen hui ken acht zie twee ggzhuisartsengroepen, instellingen en één ambulancedienst. presteren - De zorginstellingen geleken bovengemiddeld ver o's. met andere NHS-regi t wonen Eas rth No io reg de - In steden, in n nse me n joe 2,6 mil te stad, ots gro als met Durham schappen. en plattelandgemeen de - De gezondheid van bij de bevolking blijft achter qua andere NHS-regio's kwaliteit levensverwachting en onisch chr r voo g zor de van zieken.

de werkwijze van Virginia Mason naar de Engelse context. Uit de talloze interviews die Erskine heeft gevoerd met CEO’s, managers, medisch specialisten, huisartsen en verpleegkundigen blijkt dat het cruciaal is dat medisch specialisten het voortouw nemen. Anders beschouwen de mensen op de werkvloer de methode als het zoveelste speeltje van het management. Virginia Mason heeft daarvoor een contract gesloten, de compact, met de medisch specialisten. Dat vormt het fundament onder de noodzakelijke cultuurverandering. De compact beoogt een einde te maken aan de traditionele stammenstrijd tussen artsen en managers binnen zorginstellingen. Voordat het contract wordt gesloten, doorlopen dokters en managers een langdurig proces, waarin onderhuidse spanningen en onuitgesproken verwachtingen boven tafel komen. Het resultaat is een lijst van verantwoordelijkheden, beloningen en sancties die passen binnen de visie: leider willen zijn in het verbeteren van de kwaliteit van zorg. Zonder de compact werkt de verbetermethode niet.

Verder is succes een kwestie van lange adem, stelt Erskine. ‘Succesvolle leiders negeren de ruis die van buiten komt en houden altijd het langetermijndoel aan de horizon voor ogen. Een voordeel van deze dunbevolkte regio is dat de zittingstermijn voor CEO’s langer is dan elders in het land.’ Erskine verzekert dat de zorginstellingen spectaculaire resultaten hebben geboekt. Ook zij hebben, net als Virginia Mason, de praktijkvariatie tussen medisch specialisten verminderd en verspilling bij de uitvoering van zorg, zoals onnodige diagnostiek, onnodige behandelingen en onnodige röntgenfoto’s, gereduceerd. Maar de harde cijfers onthult hij pas eind dit jaar, nadat hij ze eerst aan de NETS heeft gepresenteerd.

Op 30 januari 2014 zijn Gary Kaplan, CEO Virginia Mason, en Jack Silversin, consulent Amicus, keynotes op het Zorgvisie Executive Seminar. Kijk voor het programma op www.reedbusinessevents.nl/executiveseminar

(Advertentie)

seminar

Op veler verzoek een vervolg op het succesvolle seminar

Meer kwaliteit, minder kosten - lessen uit de Nederlandse en Amerikaanse praktijk 30 januari 2014 | Hotel Houten, Houten

Gary Kaplan

Jack Silversin

Op veler verzoek komen Gary Kaplan en Jack Silversin terug om samen met u de concrete stappen te analyseren die vele ziekenhuisbestuurders hebben ondernomen om kwaliteit te verbeteren en kosten te reduceren. Ook praten zij met u over de praktijk van het toepassen van lean tools in het ziekenhuis. Worstelt u met de vraag hoe u lean kunt implementeren binnen uw instelling en welke stappen u moet zetten? Ga tijdens dit seminar in gesprek met Kaplan en Silversin. Naast het Amerikaanse succesverhaal komen ook Nederlandse best practices ruimschoots aan bod deze dag. Kaplan en Silversin geven hun commentaar op de Nederlandse situatie en leggen uit hoe hun lean implementatie in de praktijk eruit zag.

Dit seminar gaat verder waar Kaplan en Silversin in 2012 geëindigd zijn! www.reedbusinessevents.nl/executiveseminar

december 2013 ZORGVISIE MAGAZINE 12

Diepgewortelde vakkennis blijven we voeden! Altijd al eens een vakblad willen proberen? Neem nu een introductieabonnement* op je favoriete vakblad en profiteer van de korting.

MEDISCH CONTACT ACT Medisch Contact is hett meest gelezen vakblad d door artsen in Nederland. Het blad beoogt haar lezers ezers te informeren, mogelijkheden kheden te signaleren en discussies ssies aan te snijden.

* Hierna loopt het abonnement verder als een jaarabonnement met 25% korting. Wenst u niet te continueren dan kunt u voor ontvangst van het laatste nummer opzeggen.

www.eindejaarsactie.reedbusiness.nl

nummers voor slechts

â&#x201A;Ź10,ZORGVISIE

ZORGVISIE ICT

Zorgvisie slaat de brug tussen Beleid en Management in de Zorg! Zorgvisie is verrassend, ssend d, inspirerend, gepassioneerd eerd en gedreven. Met verdiepende epende en uitgebreide dossiers, thema artikelen en analyses en n achtergronden met benchmark mark informatie.

Met Zorgvisie ict bent u altijd op de hoogte van ICT-trends ends binnen de gezondheidszorg! zorg! Zorgvisie ict verzamelt alle belangrijke informatie rondom de themaâ&#x20AC;&#x2122;s EPD, domotica, ica, informatiebeveiliging, outsourcing en HRM.

Bel 0314-358 358 of bestel online via www.eindejaarsactie.reedbusiness.nl

ANALYSE

DERIVATEN ZIEKENHUIZEN STAAN 350 MILJOEN EURO ONDER WATER

Geen Vestia in de zorg De algemene ziekenhuizen lijken niet te speculeren met derivaten. De marktwaarde van hun portefeuilles zijn wel negatief. ‘Dat hoeft geen probleem te zijn.’ tekst Bart Kiers beeld ANP/Lex van Lieshout

r zijn  ziekenhuizen die samen voor 2,6 miljard euro aan derivaten bezitten. Dat blijkt uit een analyse van de jaarverslagen 2012 van de algemene ziekenhuizen door accountants- en adviesbureau BDO. Veelal gaat het om ‘renteswaps’. Dat is een financieel product waarmee de risico’s van een lening met variabele rente worden geneutraliseerd door fixatie van de rente op een vast niveau. Ziekenhuizen sluiten die af om zich te verzekeren tegen sterke rentestijgingen. De rente is de afgelopen jaren echter lager dan verwacht. Frank van der Lee en Wim Pijffers, consultants van BDO, vinden het daarom niet verwonderlijk dat de marktwaarde van de renteswaps negatief is: -350 miljoen euro. Van der

Lee: ‘Dat betekent dat de renteswaps “onder water staan”. Dat hoeft geen enkel probleem te zijn als ziekenhuizen gewoon gedurende de looptijd van het contract netjes aan hun verplichtingen voldoen.’ Dat derivaten onder water staan kan wel een probleem zijn als de bank failliet gaat. Dan moet de negatieve marktwaarde direct worden betaald aan de overnemende bank. Daarnaast neemt de huisbank de risico’s van een grote derivatenportefeuille mee in de beoordeling van een nieuw financieringsverzoek, bijvoorbeeld voor de invoering van een epd. Maar een ‘Vestia in de zorg’ lijkt onder de ziekenhuizen niet voor te komen. De woningcorporatie ging kopje onder met een derivatenportefeuille van 2 miljard euro en een contractuele verplichtin-

Ziekenhuizen lijken risico’s te verhullen in de jaarverslagen 50

ZORGVISIE MAGAZINE 12 december 2013

gen tot bijstorting bij een negatieve marktwaarde. BDO heeft in geen enkel jaarverslag zo’n constructie kunnen vinden. ‘Er is niets dat wijst op speculatie met derivaten. Maar dat geeft geen uitsluitsel dat een “Vestia in de zorg” niet bestaat. Het kan zijn dat bepaalde risico’s zijn verhuld, omdat ziekenhuizen niet erg zorgvuldig zijn in de verantwoording in hun jaarverslagen. Zo zijn ze verplicht om de marktwaarde van hun derivaten op te geven, maar enkele ziekenhuizen schieten hierin tekort’, aldus Van der Lee. Overhedge is kostenpost Voor een aantal ziekenhuizen vormen de derivaten wel een extra kostenpost. Dat D is het geval als er eeen verschil is tussen de hoofdsom van de d ’S NT DO’S EN DO s hui het sswap en de werkelijk nen bin ten deriva - Borg de kennis van in. aangetrokken lening ise ert exp e ern of huur ext rond antwoordelijkheden op de balansdatum (in - Leg de taken en ver ivatencontracten vakjargon heet dit een het aangaan van der schriftelijk vast. ‘overhedge’). Ziekende ge dge vanwe - Vermijd een overhe huizen benutten dan st. tela ren doorlopende . lyse van de derivaten dus niet het hele ana ssstre een ak Ma tsen. contract juridisch toe bedrag – bijvoorbeeld - Laat het derivaten ene em alg de t akkoord me - Ga niet klakkeloos omdat de nieuwine kle ken. Check de voorwaarden van ban bouw van een zieen. ard rwa letters op extra voo kenhuis vertraging heeft opgelopen – maar betalen wel de rente over de hele hoofdsom. Dat zorgt voor een extra rentelast. De Isala Klinieken heeft zo’n overhedge. Het Zwolse ziekenhuis heeft voor 367,5 miljoen euro aan renteswaps (op een totale lening van 442,5 miljoen euro), maar verwacht dat niet de hele kredietfaciliteit zal worden benut. De rente wordt echter wel over de hoofdsom van 367,5 miljoen euro betaald. Isala heeft hiervoor een voorziening opgenomen in de jaarrekening

2012 van 10,9 miljoen euro (in 2011: 2,8 miljoen euro) en overlegt met banken om de financiering aan te passen. Ook het Meander Medisch Centrum lijkt op het eerste gezicht een overhedge te hebben. De nieuwbouw van het Amersfoortse ziekenhuis kost 315 miljoen euro. Voor driekwart van deze lening zijn renteswaps afgesloten: dat is 244 miljoen euro. Het ziekenhuis heeft echter ultimo 2012 maar voor 155 miljoen euro van die lening opgenomen. Dat suggereert een overhedge van 90 miljoen euro. Maar het ziekenhuis is zo slim de swap te laten fluctueren met het bouwkrediet. Kabinet schiet door Het lijkt erop dat de ziekenhuizen redelijk netjes omgaan met derivaten. Dat vindt ook Tweede-Kamerlid Pieter Omtzigt, die in september de initiatiefnota Derivaten beheersen presenteerde. ‘Er is niets dat duidt op volstrekt idioot gedrag zoals Vestia vertoonde, dat vier tot vijf keer zo veel derivaten had afgesloten dan nodig was. Ziekenhuizen lijken ook niet zelf derivatenkredieten aan te bieden. Ze spelen geen bankje. Wel moet de rapportage in de jaarverslagen beter.’ BDO vindt dat het kabinetsbeleid te ver doorgeschoten is. ‘Wat het kabinet wil is op zich goed’, stelt Van der Lee. ‘De controle moet intern goed zijn afgehecht, het toezicht moet goed geregeld zijn, er moet door juristen naar gekeken zijn en de verslaglegging in jaarverslagen moet deugen. Maar het kabinet is niet alleen van plan de riskante swaps te verbieden, maar ook de derivaten waarmee ziekenhuizen, mits goed gebruikt, juist risico’s afdekken. Dat zijn bijvoorbeeld de forward starting swaps (met ingangsdatum in de toekomst) en payer swap options (optie op een swap).’ De schrik zit er na het Vestia-debacle kennelijk goed in bij de overheid.

december 2013 ZORGVISIE MAGAZINE 12

Zo worden zorglocaties cashless

Veilig, flexibel, efficiënt et name in de ouderen- en gehandicaptenzorg heeft er een enorme verspreiding van locaties plaatsgevonden. En op al die locaties werken mensen die geregeld over geld ‘van de zaak’ moeten beschikken. Om bijvoorbeeld boodschappen te doen voor cliënten of om uitstapjes te betalen. In de praktijk betekent dat dat er op elke locatie meerdere bankpassen worden gebruikt die op naam staan van even zoveel gebruikers, of dat er voortdurend contant geld in kas moet zijn. Met alle fraude- en veiligheidsrisico’s van dien. Om nog maar te zwijgen over de enorme administratieve rompslomp: aan de voorkant het aanvragen van al die pasjes, en aan de achterkant het bijhouden van al die verschillende betalingen door verschillende medewerkers. Niet erg efficiënt in een tijd waarin efficiency een bepalende factor is in de bedrijfsvoering. Met de ABN AMRO PrePaid Card heeft u een flexibel en veilig alternatief voor uw huidige bankpassen, creditcards of contant geld binnen uw organisatie.

Wat biedt de PrePaid Card voor uw organisatie? De ABN AMRO PrePaid Card is een kaart die de organisatie zelf aan medewerkers uitreikt. Vóór activering heeft de Prepaid Card, die niet op naam van een persoon staat maar op die van de uitgevende organisatie, geen waarde. De organisatie kan zelf real time en online saldo op een PrePaid Card op- én afwaarderen. De PrePaid kaarten zijn herlaadbaar dus als een kaarthouder eenmaal over zo’n kaart beschikt, kan de volgende op- of

afwaardering op afstand plaatsvinden. In tegenstelling tot andere prepaid passen kun je met deze kaart niet alleen in een beperkte omgeving betalen (bekend voorbeeld is de iTunes-kaart), maar kan de kaarthouder wereldwijd via elke geldautomaat contant geld opnemen of betalen via de Maestro betaalautomaat. De kaart is net als alle bankpassen en creditcards voorzien van een EMV chip met pincode en daardoor zeer veilig. Dat alles maakt de ABN AMRO PrePaid Card enorm ﬂexibel. Ook wat de administratieve rompslomp betreft: de PrePaid Card kan gekoppeld worden aan een digitaal kasboek, waardoor alle transacties elektronisch kunnen worden afgehandeld en het eenvoudig is om overzicht op de uitgaven te verkrijgen. In samenspraak met een gespecialiseerde implementatiemanager van ABN AMRO kunt u het gebruik van de PrePaid Card zoveel mogelijk laten aansluiten bij de wensen van uw bedrijf.

Arnold Wijngaarden, hoofd control Stichting Radar, Maastricht: ‘We zijn blij met de ﬂexibiliteit van de kaart. Een “gewone” bankpas wordt onbruikbaar als de medewerker op wiens naam die staat uit dienst gaat. De ABN AMRO PrePaid Card kun je doorgeven. En je kunt het saldo op de kaart altijd aanpassen aan de uitgavenbehoefte van een speciﬁeke functie. Wij hebben de kaart gekoppeld aan een elektronisch kasboek. Stel een medewerker geeft 30 euro uit. De transactie wordt dan in het systeem vastgelegd en kan niet gewijzigd worden: van 30 kan nooit 35 euro worden gemaakt. Ook blijft de transactie altijd gekoppeld aan een persoon, waardoor eventueel misbruik praktisch onmogelijk wordt.’

Voordelen op een rij • Uw eigen voorraad betaalpassen in beheer • Grip op de uitgaven van uw medewerkers • Real time online open afwaarderen • Saldo direct en wereldwijd beschikbaar bij betaal- en geldautomaten • Koppeling mogelijk met elektronisch kasboek van ProActive of Bizon Software

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met John van Rumpt, Consultant Cash management ABN AMRO Bank – Zorg. Telefoonnummer 030-23 27 970 Deze advertorial wordt u aangeboden door

BOEKEN

tekst Krista Kroon

RECENSIE Welk boek biedt zorgbestuurders houvast? Uit welk boek putten zij inspiratie voor hun dagelijkse werk? En welk boek bevelen zij de lezers van harte aan?

BLADEREN MET DWANG OF BEVRIJDING? COMMUNITY CARE IN GEHANDICAPTENZORG MARIJKE MALSCH PAPERBACK 149 PAGINA'S BOOM | LEMMA PRIJS € 17,50, E-BOEK € 13

ermaatschappelijking van verstandelijk gehandicapten is een dogma waaraan beleidsmakers en zorgaanbieders vasthouden, ondanks negatieve gevolgen. Dat betoogt Marijke Malsch, die met haar verstandelijk gehandicapte broer de invoering van community care van dichtbij meemaakte. Zij streed jarenlang tegen de organisatie 'Himalaya', pseudoniem voor Sherpa, die zo veel mogelijk cliënten van het instellingsterrein wilde verplaatsen naar de wijk. Malsch vertelt schrijnende verhalen, bijvoorbeeld over een man die moet verhuizen omdat hij 'te goed' is voor zijn groep. Zijn beste vriend blijft achter en hij wordt in zijn nieuwe buurt gepest. De invoering van community care gaat gepaard met slechtere zorg. De personele bezetting wordt gehalveerd, begeleiders moeten rouleren en de vier gespecialiseerde artsen maken plaats voor twee niet-gespecialiseerde

parttimers. Dat leidt tot zeker één vermijdbaar sterfgeval. De strijd van familieleden tegen 'Himalaya', de Inspectie voor de Gezondheidszorg en de gemeente neemt soms kafkaëske vormen aan. Uiteindelijk moet het bestuur vertrekken, komt de instelling onder verscherpt toezicht en oordeelt de Nationale Ombudsman dat inspecteurs ten onrechte klachten hebben genegeerd. Er gloort een happy end: de nieuwe bestuurder stopt de onvrijwillige verhuizingen en investeert weer in het instellingsterrein en de zorg. Voorstanders van community care lezen in dit boek hoe je het níet moet invoeren. Maar Malsch stelt ook de fundamentelere vraag of verstandelijk gehandicapten gelukkiger worden in de wijk. De gedroomde integratie blijft vaak uit. De bezuinigingen op vervoer en dagbesteding bemoeilijken deelname aan de maatschappij voor de verhuisde gehandicapten, vreest de schrijfster.

PAS VERSCHENEN Ervaring niet vereist Léonie Holtes, Podium. Prijs € 18,50

Het recht op een baas Ward Grootens, Haystack. Prijs € 19,95

Postuum verschenen observaties van een jonge psycholoog in een tbs-kliniek. Kritisch over de organisatie, maar ook over zichzelf.

Humoristische aanval op de ‘zoek-het-maar-uit-manager’. Lezenswaardig pleidooi voor betrokken bazen die duidelijk maken wat ze verwachten.

Cor Calis

‘I

k heb deze zomer twee boeken gelezen die veel indruk op me ebben gemaakt: De vergelding van Jan Brokken en Goede mensen van Nir Baram, een jonge Israëlische schrijver. Wat ze gemeen hebben is het verhaal van de impact van oorlog op het leven van mensen. De vergelding speelt zich af in de kleine gemeente Rhoon onder de rook van Rotterdam, wat ik wel aardig vind omdat ik daar sinds dit jaar werk. In 1944 hebben de bezetters er tien mensen geëxecuteerd vanwege de dood van een Duitse soldaat. Na al die jaren wordt het dorp daardoor nog steeds verscheurd. Goede mensen speelt aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog. Er zijn twee verhaallijnen: een jonge Duitse marketingdeskundige wordt min of meer gedwongen de gewoonten in kaart te brengen van Polen en Poolse joden, en staat daarmee aan het begin van de Holocaust. Hij heeft de keuze: meedoen of compleet buiten de maatschappij komen te staan. Een jonge joodse vrouw in Leningrad ziet haar familie gedeporteerd Cor Calis is worden naar de Goelag en probeert bestuurder van het haar broertjes te redden door samen te Havenwerken met de KGB. Samen krijgen zij ziekenhuis een opdracht om het Duits-Russische verbond te vieren met een parade terwijl de tanks aan beide zijden van de grens al staan opgesteld. Beide boeken gaan over kwaad dat goede mensen treft, en welke keuzes je dan maakt. Mensen maken in tijden van oorlog keuzes waarop je achteraf iets aan kunt merken. Maar mag je dat doen? Die keuzes zijn afhankelijk van het moment. Als je dat vertaalt naar de zorg: tijdens de enorme veranderingen in ons zorgstelsel gaan in sommige organisaties dingen mis. Kun je dan zeggen dat de mensen die daar werken slecht zijn? Deze boeken hebben mijn denken hierover aangescherpt. Je hebt als bestuurder empathie nodig zonder je bestuurlijke verantwoordelijkheid uit het oog te verliezen. Je moet vooral niet meteen oordelen, maar eerst onderzoeken wat er speelt. Dit gaat ook op voor de media: er is nu vaak sprake van omgekeerde bewijslast. Iedereen staat met een oordeel klaar over de gezondheidszorg. Des te meer reden voor ons als bestuurders om dat niet te doen.'

december 2013 ZORGVISIE MAGAZINE 12

Beste jaargang ooit van

ChĂ˘teau La Roque de By

van

â&#x201A;Ź 13,50 voor

â&#x201A;Ź 9,95 (per fles)

2010 ChĂ˘teau La Roque de By MĂŠdoc Cru Bourgeois Frankrijk De unieke omstandigheden creĂŤren hier een wijn met diepe kleur en zachte, rijpe tannine en toch met een krachtige volle smaak met veel finesse en lengte. De wijngaard profiteert optimaal van de nabij gelegen riviermond van de Gironde. De zilte zeewind zorgt voor continue tempering van de zomerse warmte en voorkomt vorst in het voorjaar. De arme bodem zorgt voor beperkte opbrengsten van geconcentreerde druiven. De lagering op eikenhouten barriques voegt daarbij extra complexiteit en kruidigheid toe. De jaargang 2010 is absoluut de beste ooit gemaakt op dit ChĂ˘teau. Op dronk en houdbaar tot 2022. Combineer bij entrecote, wild of geroosterd lam en oude kaas.

Bestel nu! &@ M@@Q VVV YNQFUHRHDVĹŚ MDM MK, vul de bon in of bel 020 - 760 41 05 7HOHIRQLVFK EHUHLNEDDU PDDQGDJ W P YUĂł GDJ Ĺ? XXU

STUUR DEZE BON IN EEN ONGEFRANKEERDE ENVELOP NAAR: =RUJYLVLH :Ăł QHQ $QWZRRUGQXPPHU 9% *RUUHGĂł N Ja, ik bestel: 3DNNHW WHQ PHW Ĺą HVVHQ ChĂ˘teau La Roque de By W Z Y â&#x201A;Ź SHU SDNNHW 9RRUOHWWHUV 'KU 0HYU $Ĺą HYHUDGUHV 3RVWFRGH :RRQSODDWV (PDLODGUHV 7HOHIRRQ Betaling per factuur na levering. Verzendkosten â&#x201A;Ź 4,95. Boven â&#x201A;Ź 100,- gratis verzending

HET PROJECT Casus In de rubriek Het Project vertellen managers over de grootste, mooiste en moeilijkste facilitaire ondernemingen van hun carrière.

Incontinentieafval zonder luchtjes

e oprichters van lesscare bezochten de afgelopen drie jaar zeker vijfhonderd afdelingen van verpleegen verzorgingshuizen om te zien hoe daar de afval- en wasgoedstroom logistiek is geregeld. In eerste instantie voor de verkoop van een vacumeerapparaat voor incontinentieafval, maar al gauw ontdekten ondernemers Jop van Haaren en Edwin Lieverse dat de logistiek van afval en wasgoed voor verbetering vatbaar was. De ruim opgedane kennis van afvalstromen heeft er inmiddels toe geleid dat het tweetal zich met Less2Care heeft gespecialiseerd in logistiek advies en ontwikkeling van maatwerkproducten voor het opbergen en verwerken van wasgoed en afval. ‘Bijna niemand die wij spraken staat erbij stil dat de afvoer van afval en wasgoed geurvrij, schoner en efficiënter kan’, vertelt Edwin Lieverse. ‘Dat heeft er onder andere mee te maken dat productleveranciers en afvalinzamelaars multinationals zijn, die zich niet met “niches” als de Nederlandse gezondheidszorg bezighouden’, vult Jop van Haaren aan. ‘Terwijl de verpleegen verzorgingssector hele specifieke eisen hebben.’ Die eisen hebben voornamelijk te maken met de grote hoeveelheden incontinentieafval en vuile was die verpleegen verzorgingshuizen dagelijks moeten verwerken. Dit gaat meestal gepaard met behoorlijke geuroverlast en veel (fysiek) werk voor de medewerkers die het afval en wasgoed moeten opruimen. Geen prettige woon- en werksituatie in een tijd waarin zorginstellingen steeds meer inzetten op de positieve beleving van de cliënt. Less2Care heeft

‘Afvalinzameling kan schoner efﬁciënter en geurvrij’

daarom meubels ontwikkeld waarin het afval geurvrij kan worden opgeborgen en qua uitstraling bij de rest van het interieur passen. Zo is er een geurvrije kast ontworpen voor de draadkarren waarmee wasgoed wordt vervoerd en een luchtdicht rijdend meubel waar incontinentiemateriaal meteen na het verschonen in wordt verzameld en daarna gevacumeerd, waardoor geuroverlast verleden tijd is. Het gebruik van perscontainers, die vaak veel ruimte in beslag nemen en onhygiënisch zijn, is bij de inzet van vacumeerapparaten meestal niet meer nodig. De Amsterdamse zorginstelling Cordaan werkt sinds ruim een jaar op verschillende locaties met vacumeerapparaten en meubels waar vuilcontainers geurvrij en ‘onzichtbaar’ in kunnen worden opgeborgen. Liesbeth van der Wereld, teammanager facilitair, is enthousiast. ‘Vanwege het vacumeren neemt het afval minder ruimte in en hoeven medewerkers minder vaak naar de vuilcontainer te lopen. Ook hebben we geen geuroverlast meer. Een enorm verschil ten opzichte van de situatie hiervoor. We kregen altijd veel klachten over de stank; dat is nu niet meer het geval. En de meubels zijn aangepast aan de kleuren van ons eigen interieur.’ Van Haaren en Lieverse merken dat de geuroverlast voor veel zorginstellingen doorslaggevend is om het logistieke proces van incontinentieafval en wasgoed aan te pakken. ‘We maken wel eens calculaties van de besparingen in tijd en geld die verbetering van het proces oplevert, maar uiteindelijk geven verbetering van de hygiëne en aanpak van de geuroverlast de doorslag, niet de financiële besparing’, stelt Van Haaren. ‘Hoe beleeft de cliënt ons huis? Daar draait het tegenwoordig om.’ (Anouk Brinkman)

december 2013 ZORGVISIE MAGAZINE 12

SERVICEWIJZER Adviesbureaus

HART VOOR DE GEZONDHEIDSZORG C3 adviseurs en managers Postbus 170 3830 AD Leusden Tel: 033-4343170 Fax: 033-4343171 info@c3am.nl www.c3am.nl contact: dr. Ir. H Hoek, drs. F.W.J.M. Wolterink

Hoeksma, Homans & Menting organisatieadviseurs Postbus 262 7500 AG ENSCHEDE Tel: 053-4330548 www.hhm.nl contact: drs. N.J. Dam / dr. P.G.M. Jansen

direct inzicht in uw prestaties Inforay Storkstraat 17 3833 LB Leusden Tel: 033-4347474 Fax: 033-4347499 www.inforay.nl/zorg info@inforay.nl Contact: Peter Groot

Bouwmanagement PM2000-Select The DreamFactory

Het Rond 7 3701 HS Zeist (030) 242 15 66 www.pm2000.nl

AT Osborne B.V. J.F. Kennedylaan 100 3741 EH Baarn Tel: 035 543 43 43 Fax: 035 543 43 44 www.atosborne.nl info@atosborne.nl Strategie en realisatie: - Zorglogistiek - Vastgoed - Huisvesting

Colijn & partners Burgemeester A. Colijnweg 2 1182 AL Amsterdam Tel: 020 426 38 40 Fax: 020 426 38 49 www.colijn.info info@colijn.info Onafhankelijk specialist voor: - Collectieve zorgverzekeringen - WGA eigen risico - Bestuurdersaansprakelijkheid - Employee beneﬁts in de zorg

Best practices stuurinformatie, Care Dashboards, Begroting Applicatie, Kostprijs Applicatie.

Steigers Bouw Advies B.V. Prins Mauritslaan 6 2582 LR DEN HAAG Tel: 070-338 29 29 Fax: 070-338 29 20 www.steigersbouwadvies.nl info@steigersbouwadvies.nl Contact: de heer J.W. Rijnbeek de heer K. de Wilde

Business Intelligence Grow/Work Gustav Mahlerplein 58 1082 MA Amsterdam Tel: 020-3013377 Fax: 020-3013388 www.growwork.nl info@growwork.nl Contact: Rene Noordhof Grow/Work is specialist op het gebied van zorgmanagement en bedrijfsvoering.

Bureau de Bont Koningin Wilhelminalaan 12 3818 HP Amersfoort Tel: 033-4556030 www.bureaudebont.nl info@bureaudebont.nl Contact: O. Schneider

Detachering

Grow/Work Gustav Mahlerplein 58 1082 MA Amsterdam Tel: 020-3013377 Fax: 020-3013388 www.growwork.nl info@growwork.nl Contact: Rene Noordhof Grow/Work is specialist op het gebied van zorgmanagement en bedrijfsvoering.

CPM4Care BV Leemsteeg 2 5291 NJ GEMONDE Tel: 010-2826504 Fax: 010-2826505 www.cpm4care.nl postbus@cpm4care.nl Contact: Marcel A.M. Brockhoﬀ Frans M.B.H. Jansen MAC

Quasir BV postbus 1021 7940 KA Meppel Tel: 0561618711 Fax: 0561618353 www.quasir.nl info@quasir.nl Contact: mw. A. Scheper mw. C. Vijfhuizen Detachering klachtenbemiddelaars, clientenvertrouwenspersonen, training klachtenbemiddeling, klachtencommissies.

ZORGVISIE MAGAZINE 12 december 2013

G O V E R N A N C E

Executive search

I N T E R I M E

M A N A G E M E N T I

Crown Gillmore BV Geeresteinselaan 79 3931 JB Woudenberg Tel: 033-2858700 mail@crowngillmore.nl www.crowngillmore.nl Contact: E.M.H. (Ellen) van den Hoven Mr. J.A.M.L. Houben

Maes & Lunau executive search Amsteldijk 194 1079 LK Amsterdam Tel: 020 535 62 56 www.maeslunau.com info@maeslunau.com drs. Teunis A. de Haas

Spencer Stuart Gabriel Metsustraat 9 1071 DZ AMSTERDAM Tel: 020 305 7383 www.spencerstuart.com jdubois@spencerstuart.com Contact: Jean Pierre Dubois

Interimmanagement

C3 adviseurs en managers Postbus 170 3830 AD Leusden Tel: 033-4343170 Fax: 033-4343171 info@c3am.nl www.c3am.nl contact: dr. Ir. H Hoek, drs. F.W.J.M. Wolterink

Treasury I N T E R I M E

M A N A G E M E N T I

Crown Gillmore BV Geeresteinselaan 79 3931 JB Woudenberg Tel: 033-2858700 mail@crowngillmore.nl www.crowngillmore.nl Contact: E.M.H. (Ellen) van den Hoven Mr. J.A.M.L. Houben

K+V interim management b.v. K+V management search b.v. Postbus 655 3900 AR VEENENDAAL Tel. 0318-555388 Fax. 0318-555447 info@kv.nl www.kv.nl contact: drs. S.J. van Zwieteren (06-21537354) Interim management en search voor de zorgketen.

Zanders Treasury & Finance Solutions Brinklaan 134 1404 GV Bussum Tel: 035-6928989 Fax: 035-6928999 www.zanders.eu info@zanders.eu contact: Rob van Heesch, Hendrik Pons

Advertentie

SEPA klaar is Kees en Ralph

Directeur, Payroll Resources

en Frank

Hoofd Incasso-administratie, Nijzoon

en RenĂŠ

Controller, Kupers Reisinfo En jij? Regel het vandaag nog op SEPAklaar.nl

december 2013 ZORGVISIE MAGAZINE 12

P.S. DE SECRETARESSE VAN PIER ERINGA bestuursvoorzitter Albert Schweitzer ziekenhuis

‘Hij is een inspirator’ Tea Reijnders (56) heeft in haar twintigjarige carrière als bestuurssecretaresse al veel bestuurders zien komen en gaan. Sinds 2010 werkt ze samen met Pier Eringa (52).

Hoe zou je Pier typeren? ‘Pier is een natuurlijke leider en een inspirator. Hij straalt energie uit. Hij is open en geïnteresseerd. Hij denkt snel en praat gemakkelijk. En hij houdt van humor, hij kan er ernstige gesprekken mee relativeren.’ En verder? ‘Hij heeft visie en weet dat uit te dragen. Toen hij hier kwam, zei hij dat hij binnen vijf jaar in de top-5 van topklinische ziekenhuizen wilde staan. We zijn nu twee jaar volwaardig lid van de STZ en dit jaar stonden we op nummer 1 van de AD top-100. We zijn dus goed op weg.’ Hoe beginnen jullie de dag? ‘Pier moet lang reizen en staat veel in files. Hij begint met een kop koffie, die heeft hij echt nodig. Soms wel twee tegelijk. Daarna gaat hij meestal direct in overleg. Hij is er over het algemeen tussen half negen en negen uur. Ik begin altijd iets eerder dan hij.’ Kun je zijn stijl beschrijven? ‘Hij is een inspirator en helemaal niet humeurig. Wanneer hem iets niet aan staat, gaat hij niet zitten brommen, maar zegt hij het. Toen hij hier net was en er een incident was voorgevallen, zei hij de betrokken manager: “Kom met een plan en vertel me zo snel mogelijk hoe je dit gaat

oplossen.” Toen hem dat te lang duurde, was zijn boodschap: “Ik wil morgen een plan op mijn bureau, zo niet dan heb ik nog wel een plaatsje voor je in de kantine”.’ En jullie samenwerking? ‘Er zijn geen dingen die hij per se zelf wil doen, het liefst niet. Open en oprecht, dat kenmerkt onze samenwerking. Ik werk niet voor hem, maar met hem. Dat inspirerende merk ik ook. Hij kan zeggen: “Tea, goed gedaan, een negen maar net

‘Hij straalt energie uit’

ZORGVISIE MAGAZINE 12 december 2013

geen tien. Als je dat zou willen halen, moet je het zo en zo aanpakken”.’ Wat vindt hij vooral leuk? ‘Hij vindt de ziekenhuiswereld een geweldige omgeving om in te werken. Zo dynamisch en zo veel partijen. Ook al komt hij niet uit de zorg, hij kan dingen heel goed verwoorden en mensen enthousiasmeren. Heel knap om dat te kunnen in zo'n korte tijd.’ Wat moet hij nog leren? ‘We gaan steeds verder in het digitaal werken, dat wordt voor hem nog wel een uitdaging. Verder is hij licht chaotisch, dus ik moet hem een beetje achter de broek zitten.’

Wat heb je van hem geleerd? ‘Hij geeft mij handreikingen hoe ik lastige werksituaties kan oplossen. “Ga uit van het positieve”, zegt hij dan, en “Begin met het resultaat”.’ Hoe eindigen jullie de dag? ‘Zijn afspraken gaan vaak tot in de avond door en als hij nog laat bezoek krijgt, blijf ik ook langer. Als hij zulke lange dagen op kantoor zit, krijgt hij de neiging om ‘uit te breken’. Dan moet hij even het ziekenhuis in om een afdeling te bezoeken of een kop koffie bij iemand te drinken. Hij houdt er ook erg van om rondleidingen te geven. Pier is heel trots op het ziekenhuis en dat wil hij laten weten ook.’ (Carina van Aartsen)

FOTO: REED/PETER ROEK

VASTGOED PERSPECTIEF ŷŘ ¯Ì ŘĨsĶÞĠĨsʰ sǋɚ ǋsŘ ɚ ǣǼ¶Ÿs_ _ɚÞǣsȖǋ ɚŸŸǋ DsǣǼȖȖǋ ˀ ^ÞǋsOǼÞs ˀ ō Ř ¶sŎsŘǼ

Als counterpart tegenover professionele partijen als projectontwikkelaars en beleggers. Dan moet u denken aan: z DsŸŸǋ_sĶsŘ ɚŸŸǋǣǼsĶĶsŘ ɚ Ř ƼǋŸĠsOǼŸŘǼɠÞĨĨsĶ ǋǣ ŸƼ ʩ Ř ŘOÞ}Ķs Ì Ķ˚ E ǋÌsÞ_ʰ ǋÞǣÞOŸ˅ǣ sŘ Ŏ ǋĨǼOŸŘ¯ŸǋŎÞǼsÞǼ z ŷŘ_sǋǣǼsȖŘÞŘ¶ EÞĠ ŸŘ_sǋÌ Ř_sĶÞŘ¶sŘ ŎsǼ ƼǋŸĠsOǼŸŘǼɠÞĨĨsĶ ǋǣ sŘˀŸ¯ beleggers

Voor strategisch advies. Dan moet u denken aan: z ŷŘ_sǋǣǼsȖŘÞŘ¶ EÞĠ ÌsǼ ŸƼǣǼsĶĶsŘ ɚ Ř ssŘ ǣǼǋ Ǽs¶ÞǣOÌ ÌȖÞǣɚsǣǼÞŘ¶ǣEsĶsÞ_ z Is de waarde van mijn onroerend goed op de juiste wijze bepaald? z DsÌŸȖ_Ǽ ŎÞĠŘ ɚ ǣǼ¶Ÿs_ ŸŸĨ ÞŘ _s ǼŸsĨŸŎǣǼ ʊÞĠŘ ɠ ǋ_sʷ z Ýǣ ŎÞĠŘ ŸŘǋŸsǋsŘ_ ¶Ÿs_ ÞŘǼsǋsǣǣ ŘǼ ɚŸŸǋ EsĶs¶¶sǋǣ Ÿ¯ ÌŸs Ŏ Ĩ ÞĨ ÌsǼ interessant? z ËŸs ǋÞOÌǼ ÞĨ ÌsǼ ɚ ǣǼ¶Ÿs_EsÌssǋ ÞŘʷ

Verdere info: www.vastgoedperspectief.nl r˚Ŏ ÞĶʲ ÌsŘĨÌÞĶɚsǋÞŘĨ˔ɚ ǣǼ¶Ÿs_ƼsǋǣƼsOǼÞs¯ʳŘĶ Tel. nr.: 06 29 59 4000

opereren 34% meer vraag naar zorg tot 2030. Vraag naar verpleeg-/verzorgingstehuis groeit 40%. Thuiszorgbehoefte neemt toe met 32%. Hoe houden we het aanbod op peil? GeďŹ nancierd met zekerheid. Door de Zorgbank.

De zorg wordt kritisch bekeken. De kwaliteit mag niet ter discussie staan. Maar discussies over management, kostenstructuren, huisvesting en vergoedingen zijn aan de orde van de dag. Zo wordt investeren in de zorg steeds moeilijker. Terwijl financieringsruimte toch een belangrijke voorwaarde is voor gezond opereren. Gezond financieren kan bij de NWB Bank. De Zorgbank.

Postbus 580, 2501 CN Den Haag t 070 416 62 66 e info@nwbbank.com www.nwbbank.com