executive
6 min
1/6
Nieuwsbrief voor bestuurders | 18 | Donderdag 24 oktober 2013 | www.zorgvisie.nl
Uw kennispartner in de bestuurskamer
rapporten
> Lees verder op pagina 2
in het kort
� Negatieve marktwaarde ontstaat doordat de rente lager is dan verwacht � ‘Onder water staan’ is geen probleem als ziekenhuizen aan hun contractuele verplichtingen voldoen
‘Er is niets dat wijst op speculatie met derivaten’ Frank van der Lee, consultant BDO
WHO ziet CEO als gids naar patiëntveiligheid
Op weg naar een genuanceerd en geaccepteerd gebruik van kosteneffectiviteitsgegevens in de zorg, september 2013
In echt veilige ziekenhuizen beschouwt de CEO patiëntveiligheid als topprioriteit. De wereldgezondheidsorganisatie WHO maakt een praktische gids die duidelijk maakt wat leiderschap voor patiëntveiligheid betekent.
CVZ
Foto: Rgbstock/Lusi
De algemene ziekenhuizen bezitten voor 2,6 miljard euro aan derivaten met een negatieve marktwaarde van 350 miljoen euro. ‘Dat hoeft geen probleem te zijn.’
Kosteneffectiviteit in de zorg
> Lees de samenvatting op pagina 3 > Download het hele rapport
Informele zorg in Nederland SCP Een literatuurstudie naar mantelzorg en vrijwilligerswerk in de zorg, juni 2013 > Lees de samenvatting op pagina 5 > Download het hele rapport
ARCHIEF 2012
Bekijk ook eens eerdere uitgaven van de Zorgvisie Executive. Ga naar: www.zorgvisie.nl/executive
Foto: © www.un.org
Ziekenhuizen bezitten 2,6 miljard euro aan derivaten
buitenland
> Lees verder op pagina 4
in het kort
� Een team van internationale experts maakt een gids die in alle culturen bruikbaar is. � De WHO wil wereldwijd leiderschap van CEO’s bij patiëntveiligheid bevorderen.
‘CEO’s laten patiëntveiligheid vaak ten onrechte over aan de dokters. Leiderschap van de CEO is juist cruciaal’ Professor Bruce Barraclough, voorzitter van WHO Patient Safety Curriculum Guide
Foto: © Australian Healthcare & Hospitals Association
buitenland
executive
5 min
2/6
Nieuwsbrief voor bestuurders | 18 | Donderdag 24 oktober 2013 | www.zorgvisie.nl
Uw kennispartner in de bestuurskamer
benchmark
Ziekenhuizen bezitten 2,6 miljard euro aan derivaten Op basis van de jaarverslagen 2012 van 87 algemene ziekenhuizen heeft accountants- en adviesbureau BDO berekend dat deze voor 2,6 miljard euro aan derivaten bezitten. Veelal gaat het om ‘renteswaps’. Dat is een financieel product waarmee de risico’s van een lening met variabele rente worden geneutraliseerd door fixatie van de rente op een vast niveau. Ziekenhuizen sluiten die af om zich te verzekeren tegen sterke rentestijgingen. De rente is de afgelopen jaren echter lager dan verwacht. Frank van der Lee en Wim Pijffers, consultants van BDO, vinden het daarom niet verwonderlijk dat de marktwaarde van de renteswaps negatief is: -350 miljoen euro. Van der Lee: ‘Dat betekent dat de “renteswaps onder water staan”. Dat hoeft geen enkel probleem te zijn als ziekenhuizen gewoon gedurende de looptijd van het contract netjes aan hun verplichtingen voldoen.’ Het onder water staan van derivaten kan wel een probleem zijn als de bank failliet
gaat. Dan moet de negatieve marktwaarde direct worden betaald aan de overnemende bank. Een ander risico is een contract met de bank waarin een verplichting tot bijstorting is afgesproken. BDO heeft echter in geen enkel jaarverslag zo’n constructie kunnen vinden. ‘Niet alle ziekenhuizen geven daar echter uitsluitsel over. Het valt dus niet uit te sluiten dat er toch een ziekenhuis is dat, net als de woningcorporatie Vestia, aan de bank geld moet betalen. Er is echter niets dat wijst op speculatie met derivaten’, aldus Van der Lee. Overhedge Voor een aantal ziekenhuizen vormen de derivaten wel een extra kostenpost. Dat is het geval als er een verschil is tussen de hoofdsom van de swap en de werkelijk aangetrokken lening op balansdatum (in vakjargon heet dit een ‘overhedge’). Ziekenhuizen benutten dan dus niet het hele bedrag – bijvoorbeeld omdat de
nieuwbouw van een ziekenhuis vertraging heeft opgelopen – maar betalen wel rente over de hele hoofdsom. Dat zorgt voor extra rentelast. Ziekenhuizen doen er volgens BDO goed aan een contract af te sluiten met een flexibele hoofdsom. De Isala Klinieken heeft zo’n overhedge. Het Zwolse ziekenhuis heeft voor 367,5 miljoen euro aan renteswaps (op een totale lening van 442,5 miljoen euro), maar verwacht dat niet de hele kredietfaciliteit zal worden benut. De rente wordt echter wel over de hoofdsom van 367,5 miljoen euro betaald. Isala heeft hiervoor een Foto: RGBstock/brainloc
De algemene ziekenhuizen bezitten voor 2,6 miljard euro aan derivaten met een negatieve marktwaarde van 350 miljoen euro. ‘Dat hoeft geen probleem te zijn.’
voorziening opgenomen in de jaarrekening 2012 van 10,9 miljoen euro (in 2011: 2,8 miljoen euro). Soms roepen de jaarverslagen wel vragen op, omdat informatie tegenstrijdig lijkt. Zo heeft Meander Medisch Centrum voor de nieuwbouw voor 244 miljoen euro aan renteswaps, maar daarvan is nog maar 155 miljoen euro aangewend. Dat suggereert een fikse overhedge, maar het ziekenhuis verklaart dat de swap effectief is. CAP Er zijn twee ziekenhuizen die een andere vorm van derivaat hebben: een CAP. Dat is een derivaat waarbij het ziekenhuis wel de voordelen van de variabele rente blijft genieten, maar het risico op rentestijging afkoopt met een renteplafond. Alleen het Laurentius Ziekenhuis en Orbis Medisch Centrum hebben een CAP. Of de ziekenhuizen hier veel voordeel van hebben, valt moeilijk in te schatten, aangezien niet bekend is wat zij voor de CAP betalen en op welk niveau het renteplafond is afgesproken. (bk)
executive
4 min
3/6
Nieuwsbrief voor bestuurders | 18 | Donderdag 24 oktober 2013 | www.zorgvisie.nl
Uw kennispartner in de bestuurskamer
rapport
samenvatting
Kosteneffectiviteit in de zorg CVZ Op weg naar een genuanceerd en geaccepteerd gebruik van kosteneffectiviteitsgegevens in de zorg > Lees de hele publicatie
Recensie
Innovatief gehalte Praktische bruikbaarheid Leesbaarheid Vormgeving
Quote
‘Het gaat om principiële vragen, zoals: mogen we gezondheid in geld uitdrukken?’
advertentie
De rol van kosteneffectiviteit Het kabinet wil wettelijk vastleggen dat zorg kosteneffectief moet zijn. Maar hoe bruikbaar is dat criterium in de praktijk? Dat gaat het College van Zorgverzekeringen (CvZ) uitzoeken.
er geen effectief behandelalternatief is’. Het college gaat de komende tijd onderzoeken hoe kosteneffectiviteit wél een rol kan spelen bij de verdeling van de schaarse zorgmiddelen.
Kosteneffectiviteit is een van de criteria om
Tweede keus Het denkt erover kosteneffectiviteit op te nemen in behandelrichtlijnen, waarbij de arts kan afwijken van de aanbevolen behandeloptie als dat nodig is bij een individuele patiënt. Een richtlijn kan een behandeling als tweede keus aanmerken vanwege de meerkosten, maar ook de indicatie aanscherpen: wanneer heeft deze therapie zin? Het CVZ wil achterhalen welke barrières artsen en verpleegkundigen ervaren als zij kosteneffectiviteit meewegen. En het gaat bekijken of het mogelijk is om een overzicht van kosten-batengegevens als voorwaarde te stellen aan de vergoeding van behandelingen. Daarnaast zal het college het kabinet adviseren of het een goed idee is om kosteneffectiviteit op te nemen in de Zorgverzekeringswet. (kk)
een behandeling toe te laten tot het basispakket van de zorgverzekering. Een duurdere behandeling kan toch kosteneffectief zijn als ze veel gezondheidswinst oplevert, uitgedrukt in quality adjusted life years (QALY’s): extra levensjaren in goede gezondheid. In de praktijk is dit een weerbarstig criterium, ondervond pakketbewaker CVZ in 2012. Zijn negatieve conceptadvies over een medicijn voor de niet-klassieke vorm van de ziekte van Pompe – kosten 15 miljoen euro per QALY – leidde tot veel ophef. Gemiddeld baatte dit geneesmiddel weinig, maar dat gold niet voor alle patiënten. Het basispakket afbakenen op basis van kosteneffectiviteit leidt tot discussies die ‘moeizaam zijn’, concludeert het CVZ. Een dure maar werkzame behandeling helemaal niet vergoeden wordt ‘als een te grove en ontoelaatbare maatregel ervaren daar waar
> Zie ook www.cvz.nl
Nieuwe werkwijze, nieuwe tarieven! De gezondheidszorg is aan verandering onderhevig. BKV beweegt met u mee! Wij baseren onze tarieven op basis van geleverde inspanning in plaats van percentages van het jaarinkomen. kijk voor meer informatie:
http://www.bkv-groep.nl/ samenwerkingsvormen
Neem contact op
+31 888 - 22 55 88 of info@bkv-groep.nl
Kijk voor meer informatie op www.bkv-groep.nl
executive
3 min
4/6
Nieuwsbrief voor bestuurders | 18 | Donderdag 24 oktober 2013 | www.zorgvisie.nl
Uw kennispartner in de bestuurskamer
ZES 56x144:ZES 56x144
buitenland
advertentie
WHO: CEO moet weg naar veilige zorg leiden
Strategisch leiderschap van CEO’s op het gebied van patiëntveiligheid is ongebruikelijk. Dat wijst internationaal onderzoek uit, vertelt professor Bruce Barraclough tijdens de conferentie van de International Society for Quality in Health Care (ISQua). Op de ISQua-conferentie van 12-15 oktober in Edinburgh bezoeken ruim 1400 zorgprofessionals 300 bijeenkomsten. ‘CEO’s laten patiëntveiligheid vaak over aan de dokters, de mensen die er echt verstand van hebben. Maar uit goede voorbeelden blijkt dat leiderschap van de CEO voor patiëntveiligheid cruciaal is. Het moet een topprioriteit zijn als strategisch doel. Er zijn gelukkig enkele uitzonderingen. Waar het aan ontbreekt is het verspreiden van deze goede voorbeelden.’ Daar gaat de wereldgezondheidsorganisatie WHO wat aan doen. Oud-ISQua-voor-
zitter Barraclough is momenteel voorzitter van de WHO-werkgroep die curriculumgidsen schrijft over patiëntveiligheid. Er zijn al twee WHO-gidsen voor medisch specialisten en verpleegkundigen. De nieuwste loot moet een gids worden voor de leiders in ziekenhuizen: The WHO Leader’s guide to patient safety and quality of care. Nu bestaan er al diverse internationale gidsen van organisaties met een grote reputatie: zoals het Institute for Health Improvement (IHI) en de Canadian Patient Safety Institute. Wat volgens Barraclough echter mist is een toegankelijk geschreven gids, die is ontwikkeld door een team van experts van verschillende nationaliteiten. De gids moet bruikbaar zijn in alle landen en culturen in de wereld. ‘We maken geen dictaat. Elke CEO kan de aanbevelingen aanpassen naar eigen inzicht, mits dat maar niet in tegenspraak is met onderzoek.’ Acht vaardigheden Volgens de eerste ruwe opzet moeten leiders
seminar 30 januari 2014 | Hotel Houten
beschikken over acht vaardigheden. Ze moeten: effectief kunnen communiceren; ethisch het goede voorbeeld geven; een leraar en een coach zijn; de juiste weg wijzen; sociaal en politiek scherpzinnig zijn; wetenschappelijk bewijs gebruiken voor beleid; competent en effectief zijn in de uitvoering; positieve verandering leiden. Elk thema wordt behandeld aan de hand van een waargebeurde praktijkcasus en uitgesplitst in 36 leergebieden. Diverse scenario’s voor goed leiderschap passeren de revue. Barraclough: ‘Er zal onder meer worden ingegaan op hoe om te gaan met media bij een calamiteit. Wat moet je wel en niet zeggen? Hoe betrek je medisch specialisten en verpleegkundigen?’ In oktober gaat de werkgroep van experts aan de slag. De publicatie staat gepland voor mei 2015. (bk)
Foto: © www.un.org
In echt veilige ziekenhuizen beschouwt de CEO patiëntveiligheid als topprioriteit. Een internationaal team van experts maakt voor de wereldgezondheidsorganisatie WHO een praktische gids die duidelijk maakt wat leiderschap voor patiëntveiligheid betekent.
26-09-2013
Gary Kaplan
Jack Silversin
Op veler verzoek komen Gary Kaplan en Jack Silversin terug om samen met u de concrete stappen te analyseren die vele ziekenhuisbestuurders hebben ondernomen om kwaliteit te verbeteren en kosten te reduceren. Ook praten zij met u over de praktijk van het toepassen van lean tools in het ziekenhuis. Worstelt u met de vraag hoe u lean kunt implementeren binnen uw instelling en welke stappen u moet zetten? Ga tijdens dit seminar in gesprek met Kaplan en Silversin. Naast het Amerikaanse succesverhaal komen ook Nederlandse best practices ruimschoots aan bod deze dag. Kaplan en Silversin geven hun commentaar op de Nederlandse situatie en leggen uit hoe hun lean implementatie in de praktijk eruit zag.
Dit seminar gaat verder waar Kaplan en Silversin in 2012 geëindigd zijn! www.reedbusinessevents.nl/executiveseminar
11:5
executive
2 min
5/6
Nieuwsbrief voor bestuurders | 18 | Donderdag 24 oktober 2013 | www.zorgvisie.nl
Uw kennispartner in de bestuurskamer
rapport
samenvatting
Informele zorg in Nederland SCP Een literatuurstudie naar mantelzorg en vrijwilligerswerk in de zorg > Lees de hele publicatie
Recensie
Innovatief gehalte Praktische bruikbaarheid Leesbaarheid Vormgeving
Quote
‘Lang niet iedereen wil zorg van het eigen netwerk ontvangen’
De grenzen van informele zorg Veel Nederlanders verlenen onbetaald hulp als vrijwilliger of mantelzorger. Zorgbehoevenden en professionals denken dat daar niet veel méér te halen valt, zoals de overheid hoopt. Nederlanders vinden dat de overheid een belangrijke taak heeft in de zorg voor mensen die hulp nodig hebben. Ongeveer de helft vindt dat deze groep vooral hulp moet krijgen van familie, maar dat mag geen verplichting zijn. Of het goed is dat de overheid meer informele zorg verlangt, daarover zijn de meningen verdeeld. Dit blijkt uit een literatuurstudie van het Sociaal en Cultureel Planbureau in opdracht van het ministerie van VWS. Mensen met beperkingen krijgen allereerst hulp van naasten. Pas bij ernstiger problemen komen er professionals, met name voor het huishouden, verzorging en verpleging. Mantelzorgers helpen ook bij die taken, maar geven vooral veel begeleiding. Twee op de drie zorgvragers denken dat hun sociale netwerk niet nog meer voor ze kan doen, en zij willen dat zelf ook niet.
Een op de vijf volwassen mantelzorgers (450.000 mensen) is overbelast: hun gemoedstoestand, zelfstandigheid en gezondheid hebben te lijden en ze krijgen conflicten op het werk of thuis. Risico op overbelasting lopen vooral mantelzorgers die veel uren maken, die zorgen voor mensen met gedragsproblemen, of die zich tot helpen gedwongen voelen omdat er geen alternatief is. Opmars ‘flitsvrijwilliger’ In een studie onder professionele organisaties en burgerverbanden zegt driekwart van de respondenten dat de overheid onrealistische verwachtingen heeft van vrijwillige hulp. De deelname aan vrijwilligerswerk is in Nederland relatief hoog. Daarbinnen is de ‘flitsvrijwilliger’ in opmars, die zich niet wil vastleggen maar actief is op zelfgekozen momenten. Het aantal vrijwilligers in de zorg blijft naar verwachting stabiel, maar de vraag stijgt. Er zijn tekorten voor intensieve sociale contacten en de zorg voor kwetsbare mensen, met bijvoorbeeld dementie.
Vooral vrouwen geven mantelzorg. Vrouwelijke mantelzorgers tussen de 25 en 49 jaar doen minder betaald werk. Toch leidt een betaalde baan nauwelijks tot minder onbetaalde inzet: mantelzorgen gaat vooral ten koste van vrije tijd. Verder leidt sociale cohesie in de buurt niet tot meer mantelzorg door buren. De samenwerking tussen professionele zorgverleners en naasten kan beter. Vooral mantelzorgers van mensen met een verstandelijke of psychiatrische beperking vinden dat professionals hen te weinig raadplegen. Twee derde van de Nederlanders ziet de zorg voor hulpbehoevende ouders vooral als overheidstaak. Slechts 4 procent vindt intrekken bij de kinderen een oplossing voor zorgbehoevende ouderen, tegenover een Europees gemiddelde van 30 procent. In Zuid-Europa ziet men dit veel vaker als optie. Daar meent tegelijkertijd driekwart van de bevolking dat hulpbehoevenden te veel afhankelijk zijn van hun verwanten. (kk) > Zie ook www.scp.nl
executive
1 min
6/6
Nieuwsbrief voor bestuurders | 18 | Donderdag 24 oktober 2013 | www.zorgvisie.nl
Uw kennispartner in de bestuurskamer
meer zorgvisie
Adverteren Adverteren
Colofon
Emile van der Velden Key Accountmanager Emile van der Velden Key Accountmanager emile.van.der.velden@reedbusiness.nl 06 13 34 46 00 emile.van.der.velden@reedbusiness.nl 06 13 34 46 00
Marike Cloosterman Key Accountmanager
marike.cloosterman@reedbusiness.nl 06 51 33 15 17
Marc Nuhn Accountmanager Marike Cloosterman marc.nuhn@reedbusiness.nl 06 51Accountmanager 69 52 27 Key
Eric Bassant Hoofdredacteur bassant@zorgvisie.nl 020 515 97 04 Zorgvisie Magazine Het magazine voor beleid en management in de zorg verschijnt maandelijks.
Zorgvisie Special Tweemaalper Eenmaal perjaar jaarverschijnt verschijnt een special een glossy gewijdgewijd aan één aan één thema. thema.
Zorgvisie Weekoverzicht Abonnees ontvangen tevens het Zorgvisie Weekoverzicht.
direct naar > Abonneren
Ben Konings Uitgever
Accountmanager
Arian Azad Senior Accountmanager arian.azad@reedbusiness.nl 06 10 53 06 34
Krista Kroon Freelance journalist Alie Zwart en Berber Bast Eindredactie hr en zorg eindredactie@zorgvisie.nl 020 515 97 35/41
marike.cloosterman@reedbusiness.nl 06 51 33 15 17 Rewina Ratiram rewina.ratiram@reedbusiness.nl 020 515 98 55
Bart Kiers Redacteur kiers@zorgvisie.nl 020 515 97 31
Zorgvisie e-nieuwsbrief Elke werkdag nieuws en een speciale zondageditie.
Congressen
Zorgvisie.nl De website Zorgvisie.nl is hét online platform voor zorgmanagers.
Zorgvisiebanen.nl Op de online vacaturebank kunnen managers in de zorg terecht voor actuele vacatures.
Reed Business Events organiseert in samenwerking met Zorgvisie congressen voor bestuurders en managers in de zorg met een actueel en informatief inhoudelijk programma, uitgaande van een origineel concept.
Vormgeving Twin Media bv Op gebruik van deze nieuwsbrief zijn de volgende regelingen van toepassing: Gebruiksvoorwaarden en Privacystatement © Reed Business Media Auteursrecht voorbehouden