Podręcznik dobrych praktyk w gospodarce wodnej na terenach nizinnych – wybrane zagadnienia
! znaczenie mają tu zalesienie zlewni i obecność obszarów bagiennych. Podobne efekty spowalniania powierzchniowego spływu wód można uzyskać przez przeciwerozyjne zabiegi agrotechniczne; !
retencja glebowa wynika z magazynowania wody w nienasyconej strefie profilu glebowego. Wielkość tej retencji zależna jest od składu mechanicznego i struktury gleby. Poprawa struktury gleby może w znaczący sposób zwiększyć zdolność retencyjną. Natomiast prawidłowa agrotechnika, wapnowanie, agromelioracje, są zabiegami zdecydowanie zwiększającymi zdolność retencyjną gleb, a zmagazynowana woda może być wykorzystana przez rośliny w okresie wegetacyjnym. Tak więc zwiększenie retencji glebowej wydatnie przyczynia się do zmniejszenia niedoborów wody dla roślin uprawnych;
!
retencja powierzchniowa polega na gromadzeniu wody w naturalnych i sztucznych ciekach, małych zbiornikach wodnych i stawach. Do retencji tej, oprócz typowych zbiorników i stawów, można zaliczyć wszelkiego rodzaju oczka wodne, kanały i cieki, na których zostały wykonane budowle regulujące poziomy i odpływy wody. Należy zaznaczyć, że w tym rodzaju retencji zwiększenie zasobów wody odbywa się nie tylko w obrębie samego zbiornika, cieku lub stawu. Wyraża się to również w podwyższeniu poziomu wód gruntowych i zwiększeniu zasobów wód podziemnych, tj. retencji wód podziemnych;
!
retencja wód podziemnych wynika z magazynowania wody w warstwach wodonośnych pierwszego i głębszych horyzontów.
Wszystkie działania mające na celu ograniczenie spływu powierzchniowego wód przyczyniają się do zwiększenia zasobów wód podziemnych. Wybrane metody kształtowania zasobów wody przedstawiono poniżej w tabeli nr 1. Lp.
Zasoby wody
1
Retencja glebowa i krajobrazowa
2
Wody gruntowe i podziemne
3
Wody powierzchniowe
Metody • poprawa struktury, zabiegi agromelioracyjne, wapnowanie, prawidłowa agrotechnika, odpowiedni płodozmian • układ pól ornych, użytków zielonych, lasów, użytków ekologicznych • zalesienia, tworzenie pasów ochronnych zadrzewień i zakrzaczeń • zwiększenie powierzchni mokradeł, torfowisk i bagien • ograniczenie spływu powierzchniowego • zwiększenie przepuszczalności gleb • zabiegi przeciwerozyjne, fitomelioracje • regulowanie odpływu z sieci drenarskiej • stawy i studnie infiltracyjne • małe zbiorniki wodne, piętrzenia na ciekach • regulacja odpływu ze stawów i oczek wodnych • gromadzenie wody w ciekach i rowach melioracyjnych • zwiększanie retencji dolinowej
Tabela nr 1. Wybrane metody kształtowania zasobów wody.
1.3. Potrzeby obszarowe małej retencji na obszarach rolniczych
Strona
6
Podstawową cechą zasobów wód powierzchniowych jest ich zmienność czasowa i obszarowa. W latach suchych całkowity odpływ rzek może być mniejszy o ca 50% od średniego z wielolecia.
!