จดหมายข่าว สถาบันวิจัยและพัฒนาสุขภาพภาคใต้ (วพส.)
www.rdh.psu.ac.th
ปีที่ 2 ฉบับที่ 8 ประจำ�เดือนเมษายน - มิถุนายน 2553
ต่อลมหายใจ
เขาคอหงส์
“จากภูเขาเขียวครึ้ม อุดมด้วยพรรณไม้ สัตว์ป่า และเป็นต้นน้ำ�สำ�คัญของเมือง
แต่วันนี้.. ‘เขาคอหงส์’ กำ�ลังถูกย่ำ�ยีด้วยน้ำ�มือ มนุษย์จนอาจเกินเยียวยา”
â䫹ÊÁÒ¸ÔÊÑé¹ àÃ×èͧãËÁè·Õè¾èÍáÁèµéͧÃÙé บัณฑิตอาสา แปลง ‘ขยะทางจาก’ เป็น ‘กระดาษสีสวย’
กิจกรรมนักศึกษา ช่วยสร้างความเข้าใจ ในวัฒนธรรม ชีวิตเบ่งบาน ก้าวผ่านลิขิตกรรม
New
Movement
à¢Ò¤Í˧Êì
¾×é¹·Õ軡»Ñ¡¢Í§àÁ×ͧËÒ´ãËญ่
อ่างน้ำ�
ม.อ.
สายน้ำ�สู่คลองเรียน
ผลปอขน
ุน
เขาคอหงส์ ตั้งอยู่ใน อ.หาดใหญ่ จ.สงขลา ทอดตัวใน แนวเหนือ-ใต้ มีพื้นที่ครอบคลุม ต.คอหงส์ และ ต.ทุ่งใหญ่ มี เนื้อที่ประมาณ 13 ตารางกิโลเมตร มีความยาวประมาณ 5.6 กิโลเมตร จากปลายสุดทางทิศเหนือบริเวณหลังโรงเรียหาดใหญ่พิทยาคม ถึงปลายสุดทางทิศใต้บริเวณโรงเรียน ม.อ. วิทยานุสรณ์ ติดกับถนนปุณณกัณฑ์ บริเวณเขาคอหงส์นี้เป็นรอยต่อระหว่างเขตภูมิอากาศ แบบชื้นกับกึ่งชื้น ลักษณะร่วมระหว่างป่าดิบแล้งและป่าดิบชื้น ประกอบกับพรรณไม้หลากหลายชนิดในพื้นที่เขาคอหงส์เป็นไม้ ผลัดใบ
ความหลากหลายบนเขาคอหงส์
มดไม
้ยักษ์
่า
ดอกส้านเต
นกเงือก
คุณค่าอนันต์ของเขาคอหงส์
ผืนป่าเขาคอหงส์เป็นพื้นป่าขนาดใหญ่ผืนสุดท้ายที่อยู่ ใกล้กบั นครหาดใหญ่ทสี่ ดุ เขาคอหงส์มคี วามสำ�คัญต่อชุมชนทีอ่ ยู่ โดยรอบ เป็นแหล่งบริการทางนิเวศวิทยา เช่น เป็นพื้นที่ซับน้ำ� เป็นแหล่งต้นน้ำ� เป็นพื้นที่ที่มีความหลากหลายของพันธุ์พืชและ สัตว์ เขาคอหงส์เป็นแหล่งน้ำ�ที่มีความสำ�คัญทั้งต่อชุมชนใน การบริโภคและการเกษตรของชุมชนโดยรอบ ได้แก่ ชุมชนคอ หงส์ คลองแห ทุ่งใหญ่ หาดใหญ่ และน้ำ�น้อย รวมทั้งชุมชน เล็ก ๆ ใกล้เคียง นอกจากนี้ เขาคอหงส์ยงั เป็นแหล่งต้นน้�ำ ของคลองหลาย สาย เช่น คลองเรียน คลองเตย คลองสายย่อยที่ไหลลงสู่คลอง อู่ตะเภา เป็นต้น คลองเหล่านี้เป็นเสมือนสายเลือดที่หล่อเลี้ยง ชีวิตของผู้คนในพื้นที่ที่สายน้ำ�ไหลผ่าน เขาคอหงส์จงึ เป็นเสมือนลมหายใจแห่งชีวติ ของชุมชนที่ อยู่รอบเขา และชุมชนอื่น ๆ ในจังหวัดสงขลา เพราะต่างต้อง พึ่ ง พิ ง อิ ง อาศั ย ประโยชน์ อั น เอนกอนั น ต์ ข องเขาคอหงส์ ใ น ด้านต่าง ๆ ทัง้ ทีส่ มั ผัสรับรูไ้ ด้ชดั เจน และทีย่ งั ไม่ประจักษ์แก่ผคู้ น
จากการศึกษาพรรณไม้บริเวณเขาคอหงส์พบทัง้ สิน้ 637 ชนิด มีพรรณไม้ที่น่าสนใจหลายชนิด ได้แก่ พรรณไม้สกุลหนัง หนาดอกใหญ่ พรรณไม้สกุลเลือดควายใบใหญ่ กฤษณา เทพี และ แคยอดดำ� การสำ�รวจยังพบสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม เช่น เก้ง กระจง นิ่ม ลิงเสน ลิงแสม ที่สำ�คัญพบสัตว์สะเทินน้ำ�สะเทินบกและ สัตว์เลือ้ ยคลานทีบ่ ง่ บอกความอุดมสมบูรณ์ เช่น กบเขาหลังตอง คางคกแคระมาลายู เต่าใบไม้หรือเต่าแดง ซึ่งสัตว์เหล่านี้หลาย ชนิดพบได้เฉพาะในพื้นที่ป่าที่ไม่ถูกรบกวนเท่านั้น นอกจากนี้ยงั มีรายงานการพบนกเงือกฝูงใหญ่ประมาณ ปัจจุบันปัญหาที่กำ�ลังคุกคามเขาคอหงส์อย่างรุนแรง 15 ตัว (คาดว่าเป็นนกเงือกกรามช้าง) แสดงให้เห็นว่าป่าที่เขา ได้แก่ การทำ�ลายป่าเพื่อทำ�การเกษตร การสร้างที่อยู่อาศัยซึ่ง คอหงส์ นี้ มี ค วามอุ ด มสมบู ร ณ์ ที่ น กเงื อ กอาจใช้ เ ป็ น ที่ แ วะพั ก กำ�ลังขยายตัวมากขึ้นเรื่อย ๆ ระหว่างเส้นทางที่ออกหากินหรือเป็นที่ทำ�รัง
ภาวะคุกคามและผลกระทบ
2
สนใจข้อมูลเพิ่มเติม ติดต่อได้ที่ ฝ่ายสื่อสารสาธารณะ สถาบันวิจัยและพัฒนาสุขภาพภาคใต้ โทร. 0-7445-5150
New
ภาวะคุ ก คามที่ เ พิ่ ม ขึ้ น เรื่ อ ย ๆ นี้ กำ � ลั ง ส่ ง ผล กระทบทางชีวภาพหลายด้าน เช่น การลดลงและการสูญหายไป ของพืชและสัตว์ การสูญเสียและการพังทลายของหน้าดิน ดินถล่ม การขาดแคลนน้ำ� น้ำ�ป่าไหลหลาก เป็นต้น วิกฤติการณ์ความเสือ่ มโทรมของเขาคอหงส์ยงิ่ ทวีความ รุนแรงขึ้น ลมหายใจแห่งชีวิตของชุมชนเริ่มแผ่วเบาและรวยริน ลงไปเรื่อย ๆ หากทุกคนยังมองข้ามคุณค่าของเขาคอหงส์ ลม หายใจนี้คงหยุดไปในไม่ช้า ป่าไม้หลายร้อยไร่ถูกแผ้วถาง
Movement
ท่านจะมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์ ‘เขาคอหงส์’ ได้อย่างไร ?
เพือ่ อนุรกั ษ์เขาคอหงส์ไว้เป็น “ทุนแห่งชีวติ ” ของชุมชน ทั้งจังหวัดสงขลา จึงจำ�เป็นต้องระดมการมีส่วนร่วมทั้งแรงกาย และแรงใจจากทุกฝ่าย ทัง้ ประชาชน องค์กรปกครองส่วนท้องถิน่ ห น่ ว ย ง า น ร า ช ก า ร ก ลุ่ ม / ช ม ร ม แ ล ะ อ ง ค์ ก ร ต่ า ง ๆ ทีส่ �ำ คัญทีส่ ดุ คือ ตัวท่านเอง ทีจ่ ะเป็นพลังสำ�คัญในการ ต่อลมหายใจเขาคอหงส์ ตั้งแต่วันนี้
เยาวชนและประชาชนในพื้นที่ มีโอกาสเกิดหายนะต่อชุมชน
เข้าร่วมกิจกรรมการอนุรักษ์เขาคอหงส์ เป็นหูเป็นตา แจ้งเบาะแสการทำ�ลายป่า ไม่ตัดไม้ทำ�ลายป่า ปรับเปลี่ยนรูปแบบการทำ�เกษตร ให้เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม ให้ความช่วยเหลือและร่วมมือกับหน่วยงานราชการ
หน่วยงานราชการ จากสภาพการณ์ที่ได้กล่าวมาแล้ว นักวิชาการและ ประชาชนจากหลายภาคส่วนจึงได้รวมกลุ่มกันทำ�กิจกรรมเพื่อ อนุรักษ์เขาคอหงส์ โดยการร่วมสนับสนุนจากสถาบันวิจัยและ พัฒนาสุขภาพภาคใต้ (วพส.) และจัด “โครงการร่วมอนุรกั ษ์เขา คอหงส์ชีวาลัย” ขึ้น โดยทางโครงการฯ มีกำ�หนดจัดงาน ‘วัน รักษ์เขาคอหงส์’ ขึ้นในวันที่ 4 มิถุนายน 2553 นี้ ตั้งแต่เวลา 16.00 น. บริเวณริ่มอ่างเก็บน้ำ� มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตหาดใหญ่ เพื่อจุดประกายการอนุรักษ์เขาคอหงส์
บังคับใช้กฎหมายที่เกี่ยวข้องกับที่ดินอย่างเคร่งครัด ริเริ่มโครงการการสร้างการมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์
สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมและเข้าร่วมกิจกรรมเพื่อ การอนุรักษ์เขาคอหงส์ได้ที่ โครงการร่วมอนุรักษ์เขาคอหงส์ โทร. 074-286886 อีเมล์ : rakkhohong@gmail.com หรือ WWW.RAKKHOHONG.COM
หรืออีเมล์ : southern.rdh@gmail.com และติดตามผลงานวิจัยอื่น ๆ ที่น่าสนใจได้ที่ www.rdh.psu.ac.th
3
งานวิจัยน่ารู้
â䫹ÊÁÒ¸ÔÊÑé¹
àÃ×èͧãËÁè·Õè¾èÍáÁèµéͧÃÙé â䫹ÊÁÒ¸ÔʹéÑ ÂѧÁÕ¼ÅàÊÕ·յè Íè à¹×Íè § 件֧ã¹ÇѼÙéãËญè àªè¹ ÁÕÍѵÃÒ¡ÒÃËÂØ´§Ò¹ µèÍ»ÕÊÙ§ÁÕâÍ¡ÒÊà»ç¹âäË×´ ÁÕÍѵÃÒ¡ÒÃãªé ÊÒÃàʾµÔ´ËÃ×Í´×èÁÊØÃÒÁÒ¡¡ÇèÒ¤¹·ÕèäÁèà»ç¹ âäáÅÐÍÒ¨ÁÕâä·Ò§¨ÔµàǪÍ×è¹ÃèÇÁ´éÇÂ
â䫹ÊÁÒ¸ÔÊÑé¹ ËÃ×Í·ÕèàÃÕ¡¡Ñ¹ÂèÍ æ ÇèÒ ADHD (Attention deficit/hyperactivity disorder) à»ç¹»ÑญËÒ·Ò§ ¨ÔµàǪã¹à´ç¡·Õ辺ºèÍÂà»ç¹Íѹ´ÑºË¹Öè§ â´Â੾ÒÐ㹪èǧËÅÒ ÊÔº»Õ·Õè¼èÒ¹ÁÒ ÅѡɳТͧà´ç¡·Õèà»ç¹âä¹Õé ¤×Í ¢Ò´ÊÁÒ¸Ô «¹ ÍÂÙèäÁè¹Ôè§ áÅÐËعËѹ¾ÅѹáÅè¹ ¾ÄµÔ¡ÃÃÁ´Ñ§¡ÅèÒÇÁÑ¡ÁÕÍÒ¡Òáè͹ÍÒÂØ 7 »Õ áÅÐÁÑ¡¨ÐÊѧࡵÍÒ¡ÒÃä´éà´è¹ªÑ´àÁ×èÍà¢éÒàÃÕ¹ªÑé¹»ÃжÁ à¹×èͧ¨Ò¡à´ç¡µéͧÁÕ¡ÒûÃѺµÑÇà¢éҡѺ¡ÒÃãª้ªÕÇÔµã¹âçàÃÕ¹ ÍÒ¡Ò÷ÕèáÊ´§ÍÍ¡ÁÕËÅÒ¡ËÅÒÂáÅСèÍãËéà¡Ô´»ÑญËÒ ËÅÒÂÍÂèÒ§µÒÁÁÒ ¼Å¡Ãзº·ÕèÊÓ¤Ñญµè͵ÑÇà´ç¡ àªè¹ ·ÓãËéà´ç¡ äÁèÊÒÁÒö·Ó§Ò¹ËÃ×Í¡Ô¨¡ÃÃÁµèÒ§æä´éàÃÕºÃéÍÂàËÁ×͹ à´ç¡ã¹ÇÑÂà´ÕÂǡѹ ÁÑ¡·Ó§Ò¹¼Ô´¾ÅÒ´¨Ò¡¡ÒâҴ¤ÇÒÁ ÃÐÁÑ´ÃÐÇѧ ¼Å¡ÒÃàÃÕ¹äÁè´ÕÁվĵԡÃÃÁ·ÕèäÁèàËÁÒÐÊÁ¡Ñº ¡ÒÅÐà·ÈÐ ÁÑ¡¶Ù¡µÓ˹ÔáÅзÓâ·É¨Ò¡¼ÙéãËญ่ ·ÓãËé¢Ò´
4
¤ÇÒÁÁÑè¹ã¨ã¹µ¹àͧà´ç¡ÍÒ¨¤Ô´ÇèÒµ¹àͧà»ç¹à´ç¡äÁè´Õ äÁèÊÒÁÒö ·ÓÍÐäÃä´éÊÓàÃç¨ ¹Í¡¨Ò¡¹Õé ÂѧÁÕ»ÑญËÒ㹡ÒÃàÅ蹡Ѻà¾×è͹ ËÃ×Í ¡Ò÷ӧҹÃèÇÁ¡Ñº¼ÙéÍ×è¹äÁèà»ç¹·Õèª×蹪ͺ¢Í§¡ÅØèÁà¾×è͹ ÂÔ觷ÓใËéàÊÕ ¡ÒùѺ¶×͵ÑÇàͧÁÒ¡¢Öé¹ áÅÐÁÑ¡à¡Ô´»ÑญËҾĵԡÃÃÁáÅÐÍÒÃÁ³ì ÍÂèÒ§Í×è¹µÒÁÁÒ â䫹ÊÁÒ¸ÔÊÑé¹ÂѧÁÕ¼ÅàÊÕ·ÕèµèÍà¹×èͧ件֧ã¹ÇѼÙãË é ญè àªè¹ ÁÕÍѵÃÒ¡ÒÃËÂØ´§Ò¹µèÍ»ÕÊÙ§ ÁÕâÍ¡ÒÊà»ç¹âäË×´ ÁÕÍѵÃÒ ¡ÒÃãªéÊÒÃàʾµÔ´ËÃ×Í´×èÁÊØÃÒÁÒ¡¡ÇèÒ¤¹·ÕèäÁèà»ç¹âäáÅÐÍÒ¨ ÁÕâä·Ò§¨ÔµàǪÍ×è¹ÃèÇÁ´éÇ ¾ญ.ÇÃÅѡɳì ÀÑ·¡Ô¨¹Ãѹ´Ãì Ô á¾·Âìãªé·Ø¹ÀÒ¤ÇÔªÒ¡ØÁÒà àǪÈÒʵÃì ¤³Ðá¾·ÂÈÒʵÃì ÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂʧ¢ÅÒ¹¤ÃÔ¹·Ãì ä´é¨Ñ´·Óâ¤Ã§¡ÒÃÈÖ¡ÉÒÇԨѠàÃ×èͧ “¤ÇÒÁªØ¡¢Í§â䫹ÊÁÒ¸Ô ÊÑé¹ã¹¹Ñ¡àÃÕ¹»ÃжÁ¢Í§âçàÃÕ¹ã¹ÍÓàÀÍËÒ´ãËญ่ ¨Ñ§ËÇѴʧ¢ÅÒ” â´ÂÈÖ¡ÉÒã¹à´ç¡ªÑé¹»ÃжÁÈÖ¡ÉÒ»Õ ·Õè 1 ¨Ò¡ËÅÒÂâçàÃÕ¹ ¾º¤ÇÒÁªØ¡¢Í§â䫹ÊÁÒ¸ÔÊÑé¹ã¹¹Ñ¡àÃÕ¹ ¡ÅØèÁ´Ñ§¡ÅèÒÇÃéÍÂÅÐ 8 ¾º¤ÇÒÁªØ¡¢Í§âäã¹à¾ÈªÒÂÁÒ¡¡ÇèÒ à¾ÈËญิ§ã¹ÍѵÃÒÊèǹ 2.3 : 1 ËÃ×ÍÁÒ¡¡ÇèÒà·èÒµÑÇ áÅоºã¹ ¹Ñ¡àÃÕ¹âçàÃÕ¹ÃÑ°ºÒÅáÅÐà·ÈºÒÅÊÙ§¡ÇèÒã¹âçàÃÕ¹àÍ¡ª¹ ¨Ò¡¡ÒÃÈÖ¡ÉҴѧ¡ÅèÒÇ ¹Ñ¡ÇÔ¨ÑÂãËé¢éÍàʹÍá¹ÐÇèÒ ผู้ปกครอง¤ÇùÓà´ç¡¹Ñ¡àÃÕ¹ªÑé¹»ÃжÁÈÖ¡ÉÒไป¤Ñ´¡Ãͧ´éÇ Ẻ»ÃÐàÁÔ¹·ÕèàËÁÒÐÊÁ àªè¹ Ẻ»ÃÐàÁÔ¹¾ÄµÔ¡ÃÃÁ¤Í¹à¹ÍÃì ©ºÑºÂèÍÁÒãªéà»ç¹à¤Ã×èͧÁ×ͤѴ¡Ãͧâä¹Õé㹹ѡàÃÕ¹ªÑé¹»ÃжÁ à¾×èͪèÇÂ㹡ÒÃÇÔ¹Ô¨©ÑÂâ䫹ÊÁÒ¸ÔÊÑé¹ä´éµÑé§áµèàÃÔèÁµé¹ áÅÐËÒ·Ò§ ÃÑ¡ÉÒä´é·Ñ¹·èǧ·Õ
สนใจข้อมูลเพิ่มเติม ติดต่อได้ที่ ฝ่ายสื่อสารสาธารณะ สถาบันวิจัยและพัฒนาสุขภาพภาคใต้ โทร. 0-7445-5150
งานวิจัยน่ารู้
กิจกรรมนักศึกษา
ช่วยสร้างความเข้าใจในวัฒนธรรม
ผ ล วิ จั ย พ บ รู ป แ บ บ กิ จ ก รรมที่เหม า ะ ส ม จ ะ ช่ ว ย เ ส ริ ม ส ร้ า ง จิตสาธารณะ และส่งเสริมการยอมรับวัฒนธรรมที่หลากหลายในพื้นที่อย่างยั่งยืน การจัดการศึกษาในพื้นที่พหุวัฒนธรรมเช่นในจังหวัด ชายแดนภาคใต้ ควรมีลักษณะพิเศษเพื่อเน้นเสริมการปลูกฝังค่า นิยมเรื่องการยอมรับความหลากหลายวัฒนธรรมที่เกิดขึ้นในตัว นักศึกษาทุกกลุ่มเพื่อเป็นพื้นฐานของการอยู่ร่วมกันในสังคม ดัง นัน้ การพิจารณาใช้รปู แบบกิจกรรมนักศึกษาทีเ่ หมาะสมจะช่วยให้ เยาวชนเหล่านี้มีปฏิสัมพันธ์ระหว่างกัน ได้เรียนรู้การอยู่ร่วมกัน จนสามารถลดความห่างเหินระหว่างบุคคลไปได้ ดร.อะห์ มั ด ยี่ สุ่ น ทรง จากวิ ท ยาลั ย อิ ส ลามศึ ก ษา มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ และคณะ จึงได้ศึกษาวิจัยเรื่อง ‘รูปแบบกิจกรรมนักศึกษาทีส่ ง่ เสริมการยอมรับความหลากหลาย วั ฒ นธรรมในจั ง หวั ด ชายแดนภาคใต้ ’ เพื่ อ ศึกษาวิเ คราะห์ กิ จ กรรมนั ก ศึ ก ษาทั่ วไป พร้ อ มทั้ ง นำ � เสนอรู ป แบบกิ จ กรรม นักศึกษาที่ส่งเสริมการยอมรับความหลากหลายวัฒนธรรมใน สถาบันอุดมศึกษา “สถาบันการศึกษา โดยเฉพาะในระดับอุดมศึกษาถือ ได้วา่ เป็นสังคมจำ�ลอง เพราะกลุม่ คนทีม่ าอยูร่ ว่ มกันล้วนมีความ หลากหลายทางวัฒนธรรมมาก ดังนัน้ หากสามารถเลือกรูปแบบ กิจกรรมที่เหมาะสมและสอดคล้องกับความเป็นพหุวัฒนธรรม ได้ ก็จะช่วยสร้างความเข้าใจและความไว้เนื้อเชื่อใจระหว่าง กัน และยังพัฒนาความสัมพันธ์จนเกิดเป็นความเข้าใจที่ลึกซึ้ง ระหว่างวัฒนธรรมได้อีกด้วย” ดร.อะห์มัด กล่าว จากการศึกษาวิจัยในกลุ่มผู้นำ�นักศึกษา และวิเคราะห์
เอกสารการจัดกิจกรรม ใน 3 มหาวิทยาลัยในพื้นที่ พบว่า กิ จ กรรมนั ก ศึ ก ษาทั่ วไปจะประกอบไปด้ ว ยกิ จ กรรมด้ า นการ ปกครอง ด้านวิชาการ ด้านกีฬา ด้านบำ�เพ็ญประโยชน์ และด้าน ศิลปวัฒนธรรม สำ�หรับกิจกรรมนักศึกษาทีช่ ว่ ยส่งเสริมการยอมรับความ หลากหลายวัฒนธรรมควรเน้นกิจกรรมด้านการสร้างความเข้าใจ แลกเปลีย่ นเรียนรูร้ ะหว่างวัฒนธรรม การทำ�งานและใช้ชวี ติ ร่วม กัน มีจิตสาธารณะ นอกจากนี้รูปแบบกิจกรรมดังกล่าวยังต้อง กำ�หนดวิสัยทัศน์ ภารกิจ นโยบาย เป้าหมาย ยุทธศาสตร์ กระบวนงาน ผลการดำ�เนินงานและการประเมินผลด้วย “กิจกรรมของนักศึกษาที่ผ่านมาก็ถือว่าดีอยู่แล้ว แต่ หากว่าเราต้องการตั้งเป้าหมายว่าจะช่วยกันเสริมสร้างความ เข้าใจระหว่างกลุ่มคนในพื้นที่ ก็ควรปรับรูปแบบกิจกรรมให้มี ความเหมาะสมมากขึ้น โดยการสอดแทรกกิจกรรมย่อย ๆ ที่มี เนื้อหาด้านการเรียนรู้วัฒนธรรม ให้คนมาร่วมทำ�กิจกรรมได้ เรียนรู้ผู้อื่น ก็จะช่วยลดความหวาดระแวงในพื้นที่ได้ในระยะ ยาว” นักวิจัยยังให้ข้อเสนอแนะอีกว่า การนำ�ผลการวิจัยดัง กล่าวไปใช้จะต้องคำ�นึงถึงบริบทของแต่ละสถาบัน ควรจัดตั้ง คณะกรรมการ และจัดตั้งหน่วยยุทธศาสตร์เพื่อกำ�หนดปัจจัย แวดล้อม วางแผนและกำ�หนดแนวทางการดำ�เนินงานด้วย
หรืออีเมล์ : southern.rdh@gmail.com และติดตามผลงานวิจัยอื่น ๆ ที่น่าสนใจได้ที่ www.rdh.psu.ac.th
5
งานวิจัยน่ารู้
ศิลปะพหุวัฒนธรรม เพื่อสันติภาพชายแดนใต้ เพราะเชื่อว่า ‘ศิลปะ’ คือหนึ่งในวิชาโปรดของเด็ก นักเรียน ประกอบกับผลยืนยันจากการศึกษาวิจยั ที่การันตีวา่ ครู ผู้สอนสามารถสอดแทรกความเข้าใจในวัฒนธรรมทีแ่ ตกต่างแก่ เด็กได้โดยง่ายผ่านกิจกรรมศิลปะ เป็นเหตุให้คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตปัตตานี ร่วมกับ ส่วนการส่งเสริมสันติวธิ เี พือ่ สันติภาพ ศูนย์อำ�นวยการบริหารจังหวัดชายแดนภาคใต้ หรือ ศอ.บต. ร่วมกันสนับสนุนการจัดค่ายกิจกรรมศิลปะเพือ่ สันติภาพ ชายแดนใต้ เมื่อวันที่ 19-24 เมษายน 2552 ณ สถาบัน วัฒนธรรมศึกษากัลยาณิวัฒนา มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตปัตตานี เพื่อสร้างเสริมความเข้าใจด้านความหลาก หลายทางพหุวัฒนธรรมแก่เด็กนักเรียนชั้นประถมศึกษาในสาม จังหวัดชายแดนภาคใต้ ซึ่งกิจกรรมในครั้งนี้มีเด็กนักเรียนเข้า ร่วมทั้งสิ้น 180 คน และ ครูผู้สอนประมาณ 20 คน จาก 15 โรงเรียน ค่ายกิจกรรมศิลปะเพื่อสันติภาพดังกล่าวเป็นการขยาย ผลเพื่อเผยแพร่ความรู้จากงานวิจัยเรื่อง “การใช้กิจกรรมศิลปะ เพื่อส่งเสริมการยอมรับความหลากหลายทางวัฒนธรรมของ นักเรียนชั้นประถมศึกษาฯ” โดย ผศ.ดร.บัญญัติ ยงย่วน และ อ.ชัยวัฒน์ ผดุงพงศ์ เป็นหนึ่งในงานวิจัยของชุดโครงการพหุวัฒนธรรมศึกษา คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตปัตตานี ซึ่งได้รับการสนับสนุนจากสถาบันวิจัยและ พัฒนาสุขภาพภาคใต้ หรือ วพส. ที่ทางคณะนักวิจัยได้พัฒนา เทคนิคการเรียนการสอนแบบใหม่เพือ่ ช่วยสร้างเสริมความเข้าใจ ความรู้ ความเข้าใจในความหลากหลายทางวัฒนธรรมแก่นกั เรียน
6
ชั้นประถมศึกษาในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ และจากผลงาน วิจัยพบว่า การสอดแทรกความรู้ด้านวัฒนธรรมแก่เด็กผ่าน กิจกรรมศิลปะ จะช่วยให้เด็กเข้าใจได้ง่าย มีมุมมองและทัศนคติ ต่อวัฒนธรรมที่แตกต่างได้ดีขึ้น ทัง้ นี้ ก่อนหน้านีท้ างผูจ้ ดั งานได้จดั อบรมเทคนิคการสอน ศิลปะแนวพหุวัฒนธรรมและสันติวิธีให้แก่ครูผู้สอนชั้นประถม ศึกษาในสามจังหวัดจำ�นวน 33 คน ดังนั้น กิจกรรมค่ายศิลปะ ในครัง้ นีจ้ งึ เป็นโอกาสอันดีทคี่ รูทเี่ ข้าร่วมการอบรมจะได้น�ำ ทักษะ ดังกล่าวมาประยุกต์ใช้กับนักเรียน โดยคาดว่ากิจกรรมในครั้งนี้ และการขับเคลื่อนร่วมกันระหว่างนักวิชาการ ครูผู้สอน และ หน่วยงานในพื้นที่ จะช่วยเสริมสร้างความเข้าใจเกี่ยวกับพหุ วัฒนธรรมแก่เยาวชนและประชาชน ส่งผลให้เกิดสันติสขุ ในพืน้ ที่ ต่อไป
สนใจข้อมูลเพิ่มเติม ติดต่อได้ที่ ฝ่ายสื่อสารสาธารณะ สถาบันวิจัยและพัฒนาสุขภาพภาคใต้ โทร. 0-7445-5150
บทความพิเศษ ¤×Í»ÃÒªญ์áËè§á¼è¹´Ô¹·Ñ¡ÉÔ³ÃÑ° ¤×ÍẺªÑ´áË觹ѡ¤Ô´¹èÒ¾ÔÈǧ ¤×͹ѡÊÃéÒ§ÊÒÁÑญª¹¤×ͤ¹µÃ§ ¤×ͤÃÙª×èÍ “ÊØ·¸ÔǧÈì ¾§Èì侺ÙÅÂì” Ê¶Ò¾Ã ÈÃÕÊѨ¨Ñ§ ÀÒ¤ãµéÁÕ¼Ùé·Ã§ÀÙÁÔ»ÑญญÒÍÂÙèà»ç¹¨Ó¹Ç¹ÁÒ¡ ·èҹ˹Ö觷Õè ä´éÃѺ¡ÒÃÂÍÁÃѺ¹Ñº¶×͡ѹ´ÕÇèÒà»ç¹¼Ùé·ÕèÁդسู»¡ÒÃÍÂ่Ò§ÊÙ§·Ñé§ ÀÒ¤ãµéáÅеèÍ»ÃÐà·È â´Â੾ÒÐã¹Ç§¡ÒÃÇÔªÒ¡Òà ¹Ñ蹤×Í ÈÒʵÃÒ¨ÒÃÂìÊظÔǧÈì ¾§Èì侺ÙÅÂì »Ùª¹ÕÂÒ¨ÒÃÂì¹Ñ¡»ÃÒªญ์ ¤¹ÊÓ¤Ñญ¢Í§ªÒÇãµéáÅТͧ»ÃÐà·Èä·Â ¼Ùéʶһ¹ÒʶҺѹ ·Ñ¡ÉÔ³¤´ÕÈÖ¡ÉÒ ¼Ùéà»ç¹µé¹áºº¡ÒèѴ·ÓÊÒÃҹءÃÁÇѲ¹¸ÃÃÁ ¢Í§»ÃÐà·Èä·Â ¾¨¹Ò¹Ø¡ÃÁÀÒÉÒ¶Ôè¹ãµé µé¹¤Ô´¡ÒèѴµÑé§
ÈÒʵÃÒ¨ÒÃÂìÊظÔǧÈì ¾§Èì侺ÙÅย์
»Ùª¹ÕÂÒ¨ÒÃÂì¹Ñ¡»ÃÒªญ์¢Í§ªÒµÔ ÇÔ·ÂÒÅÑÂÀÙÁÔ»ÑญญÒªØÁª¹¼ÙéÈÖ¡ÉÒÇԨѿ×鹿ÙÀÙÁÔ»ÑญญÒà¡ÕèÂǡѺ ÈÒʵÃÒÇظ¢Í§ªÒÇãµéâ´Â੾ÒÐ “¡ÃÔª” ¨¹¡ÅѺÁÒà¿×ͧ è ¿ÙÍÕ¡¤ÃÑé§ à¨éҢͧ˹ѧÊ×͵ÓÃÒàÃÕ¹áÅЧҹÈÖ¡ÉҤ鹤ÇéÒà»ç¹¨Ó¹Ç¹ÁÒ¡ ¢³Ð¹Õé ÈÒʵÃÒ¨ÒÃÂìÊØท¸ÔǧÈì ¾§Èì侺ÙÅÂì ä´é¨ÓàÃÔญ ÍÒÂؤú ÷õ »Õ áÁéÊØ¢ÀÒ¾¨ÐÃèǧâõÒÁÇÑ áµè¤Ø³§ÒÁ ¤ÇÒÁ´ÕáÅмżÅÔµ¨Ò¡»ÑญญÒËÅÒÂÊÔº»Õ¢Í§·èÒ¹ÂѧÊ觼ÅÍÂèÒ§ ãËญèËÅǧµèÍÊѧ¤ÁáÅлÃÐà·È ÈÒʵÃÒ¨ÒÃÂìÊظÔǧÈì ¾§Èì侺ÙÅÂì àÃÔèÁÃѺÃÒª¡ÒÃã¹ µÓá˹è§ÍÒ¨ÒÃÂì»ÃШÓʶҺѹ ¡ÃÁ¡Òý֡ËÑ´¤ÃÙâ´ÂÁÒ´Óç à»ç¹ÍÒ¨ÒÃÂìâ· ÇÔ·ÂÒÅѤÃÙʧ¢ÅÒ ã¹»Õ 2506 µÓá˹è§ÍÒ¨ÒÃÂìàÍ¡ ÇÔ·ÂÒÅÑÂÇÔªÒ¡ÒÃÈÖ¡ÉÒʧ¢ÅÒ ã¹»Õ 2517 µÓá˹觼ÙéªèÇ ÍÒ¨ÒÃÂìàÍ¡ ÇÔ·ÂÒÅÑÂÇÔªÒ¡ÒÃÈÖ¡ÉÒʧ¢ÅÒ ã¹»Õ 2518 ¨¹ä´é Ãัº¡ÒÃáµè§µÑé§ãËé´ÓçµÓá˹è§ÈÒʵÃÒ¨ÒÃÂì ÃдѺ 11 àÁ×èÍ»Õ 2535 ¹Ñºà»ç¹¢éÒÃÒª¡ÒÃÃдѺ 11 ¤¹áá¢Í§»ÃÐà·È·ÕèÃѺ ÃÒª¡ÒÃÍÂÙèã¹ÊèǹÀÙÁÔÀÒ¤ÁÒâ´ÂตÅÍ´ ท่านà»ç¹¼ÙéÃÔàÃÔèÁâ¤Ã§¡ÒèѴ·Ó¾¨¹Ò¹Ø¡ÃÁÀÒÉÒ¶Ôè¹ãµé áÅÐâ¤Ã§¡ÒÃÊÒÃҹءÃÁÇѲ¹¸ÃÃÁÀÒ¤ãµé ·Õè¹Ñºà»ç¹Ë¹Ñ§Ê×Íãªé ÍéÒ§ÍÔ§·ÕèÊÓ¤Ñญã¹ÃдѺªÒµÔ à»ç¹¼ÙéÃÔàÃÔèÁ¡è͵Ñé§Ê¶ÒºÑ¹·Ñ¡ÉÔ³¤´Õ ÈÖ¡ÉÒáÅоԾԸÀѳ±ì¤µÔª¹ÇÔ·ÂÒ à¾×èÍà»ç¹áËÅ觡ÒÃÈÖ¡ÉÒ¢éÍÁÙÅ ·Ò§ÇѲ¹¸ÃÃÁã¹ÇÔ¶ÕªÕÇԵẺªÒǺéҹ㹪¹º·ÀÒ¤ãµé
áÁé¨Ðà¡ÉÕ³ÍÒÂØÃÒª¡ÒÃã¹»Õ 2539 ¡çÂѧä´é·Ó§Ò¹ ÇÔ¨ÑÂã¹°Ò¹ÐàÁ¸ÕÇÔ¨ÑÂÍÒÇØâÊÊÒ¢ÒÊѧ¤ÁÈÒʵÃì ¢Í§Êӹѡ§Ò¹ ¡Í§·Ø¹Ê¹ÑºÊ¹Ø¹¡ÒÃÇԨѠä´éÃÔàÃÔèÁáÅкÃÔËÒÃâ¤Ã§¡ÒÃÇÔ¨ÑÂâ¤Ã§ ÊÃéÒ§áÅоÅÇѵÇѲ¹¸ÃÃÁÀÒ¤ãµé¡Ñº¡ÒþѲ¹Ò áÅÐ â¤Ã§¡ÒÃÇÔ¨ÑÂÀÙÁÔ»ÑญญÒ·Ñ¡ÉÔ³¨Ò¡ÇÃó¡ÃÃÁáÅоĵԡÃÃÁ ¨¹Áռŧҹ¾ÔÁ¾ìà¼Âá¾Ãè 20 â¤Ã§¡ÒÃÂèÍ àªè¹ ÊÒÂÃÒ¡ÀÒ¤ãµé : ÀÙÁÔÅѡɳì ÃÙ»ÅÑ¡É³ì ¨ÔµÅÑ¡É³ì µÒÁÃͪéÒ§ ÇѲ¹¸ÃÃÁ¢éÒÇ áÅоÅѧÍÓ¹Ò¨ ªØÁª¹Ãͺ·ÐàÅÊҺʧ¢ÅÒ à»ç¹µé¹ ¹Í¡¨Ò¡´éÒ¹ÇÔªÒ¡ÒÃáÅéÇ ÈÒʵÃÒ¨ÒÃÂìÊظÔǧÈì Âѧà»ç¹ µÑÇÍÂèÒ§¢Í§¼Ùé·ÕèÁÑ蹤§ã¹ÈÕŸÃÃÁ ãªéªÕÇÔµÊÁ¶ÐàÃÕº§èÒ ÃÑ¡¡ÒÃÈÖ¡ÉÒ à»ç¹»Ùª¹Õºؤ¤Å·ÕèÁÕ¤ÇÒÁÊÒÁÒö ÁÕ¤ÇÒÁÇÔÃÔÂÐ ÍصÊÒËÐ㹡Òû¯ÔºÑµÔ§Ò¹´éÒ¹¤µÔª¹ÇÔ·ÂÒ ÁÕ¤ÇÒÁÊÒÁÒöã¹Í§¤ì ¤ÇÒÁÃÙé´éÒ¹Á¹ØÉÂÈÒʵÃìáÅÐÊѧ¤ÁÈÒʵÃì เมือ่ ต้นปีทผี่ า่ นมา ÈÔÉÂÒ¹ØÈÔÉÂìä´é¨Ñ´§Ò¹ “ÁØ·ÔµÒ¤ÒÃÇÐ ÷õ »Õ ÈÒʵÃÒ¨ÒÃÂìÊظÔǧÈì ¾§Èì侺ÙÅÂì” ขึน้ à¾×èÍà»ç¹¡ÒÃáÊ´§ ¤ÒÃǸÃÃÁµèͻ٪¹ÕÂÒ¨ÒÃÂ줹ÊÓ¤Ñญ ¾ÃéÍÁ·Ñé§ÃдÁ ·Ø¹ãËé¡ÑºÁÙŹԸÔÈÒʵÃÒ¨ÒÃÂìÊظÔǧÈì ¾§Èì侺ÙÅÂì à¾×èÍ´Óà¹Ô¹ ¡ÒÃ͹ØÃÑ¡ÉìÊè§àÊÃÔÁ¾Ñ²¹ÒáÅÐÊ׺ÊÒ¹ÇѲ¹¸ÃÃÁÀÒ¤ãµé àÁ×èÍต้นปี·Õè¼èÒ¹ÁÒ
หรืออีเมล์ : southern.rdh@gmail.com และติดตามผลงานวิจัยอื่น ๆ ที่น่าสนใจได้ที่ www.rdh.psu.ac.th
7
โครงการบัณฑิตอาสา มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ (บอ. มอ.)
แปลง ‘ขยะทางจาก’ เป็น ‘กระดาษสีสวย’
เพิ่มมูลค่าสู่ชุมชน
8
บัณฑิตอาสา รุน่ ที่ 5 รวม 30 คน ของโครงการบัณฑิต อาสา มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ หรือ บอ.มอ. เพิ่งสำ�เร็จ หลักสูตรไปเมื่อหน้าร้อนทีผ่ ่านมา หลังจากแยกย้ายกันใช้ชวี ติ อยู่ ในชุมชน เพือ่ พัฒนาโครงการร่วมกับคนในพืน้ ทีเ่ ป็นเวลาครบหนึง่ ปีเต็ม ในรุ่นนี้ หนุ่มสาวนักพัฒนาแต่ละคนได้พัฒนาโครงการ บนพื้นฐานของการมีส่วนร่วมกับคนในชุมชน ซึง่ โครงการเหล่านี้ จะได้รบั การสานต่อจากแกนนำ� ประชาชน และหน่วยงานในพืน้ ที่ เพื่อให้โครงการยังคงดำ�เนินการต่อไปอย่างต่อเนื่อง หนึ่งในโครงการดาวเด่นที่บัณฑิตอาสารุ่นนี้ทำ�งานจน ประสบความสำ�เร็จและได้รับความร่วมมือเป็นอย่างดีกับคนใน ชุมชน คือ โครงการศึกษาและส่งเสริมการผลิตผลิตภัณฑ์จาก กระดาษทางจากบ้านนายอดทอง ตำ�บลวังวน อำ�เภอกันตัน จังหวัดตรัง โดย นางสาวผกามาศ ทองคำ� นางสาวผกามาศ หรือ กาก้า ศิษย์เก่าคณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ เป็นลูกหลานชาวอำ�เภอนาทวี จังหวัดสงขลา เธอได้อาสาปฏิบตั หิ น้าทีใ่ นหมูบ่ า้ นบ้านนายอดทอง ตำ�บลวังวน อำ�เภอกันตัน จังหวัดตรัง เพื่อทำ�หน้าที่เป็นตัวแทน เชื่อมระหว่างมหาวิทยาลัย กับชุมชนพร้อมกับเสริมสร้างความ เข้มแข็งแก่ชุมชนบ้านนายอดทอง การเข้าไปอาศัยคลุกคลีอยูใ่ นชุมชนบ้านนายอดทอง เธอ ได้ท�ำ แผนทีเ่ ดินดินกับแผนผังเครือญาติ และพยายามเข้าร่วมทำ� กิจกรรมทีห่ ลากหลายกับชุมชน เช่น ร่วมเล่นกีฬากับคนในชุมชน ช่วยเสิร์ฟน้ำ�ในงานบวช งานแต่งงาน หรืองานศพ เป็นต้น เมือ่ ชุมชนเริม่ ยอมรับ เธอจึงเริม่ ค้นหาโจทย์ทมี่ ใี นชุมชน บ้านนายอดทอง โดยประเด็นหนึ่งที่บัณฑิตอาสามองว่าเป็นทั้ง ปัญหาและโอกาสในขณะเดียวกัน คือ ขยะทางจาก ซึ่งมีจำ�นวน มากและถูกทิ้งเกลื่อนกลาดอยู่ในหมู่บ้าน กาก้าอธิบายว่า คนในพื้นที่จำ�นวนมากมีอาชีพลอกใบ จาก และแปรรูปผลิตภัณฑ์ก้านจาก ทำ�ให้แต่ละเดือนต้องนำ�เข้า ใบจากจำ�นวนมาก และสุดท้ายมักถูกทิง้ อยูข่ า้ งบ้าน ริมทาง หรือ ในคูคลอง “แต่ละเดือนมีทางจากประมาณสามหมืน่ ทางถูกทิง้ อยู่ ในชุมชน เป็นแหล่งอาศัยของสัตว์มพี ษิ เช่น งู แมงป่อง ตะขาบ หรือไปกีดขวางการจราจรทางเรือของชาวประมงในชุมชน ทำ�ให้เริ่มคิดว่าน่าจะนำ�ทางจากพวกนี้มาทำ�อะไรซักอย่างได้”
หลังจากเริม่ มองเห็นปัญหา เธอจึงเริม่ มองถึงความเป็น ไปได้ในการแปรรูปทางจากเจ้าปัญหาเหล่านี้เพื่อลดมลภาวะใน ชุมชน และอาจเสริมรายได้แก่คนในพื้นที่อีกทางหนึ่ง ด้วยความรู้ที่ได้ร่ำ�เรียนมาจากสาขาวิชาวิทยาศาสตร์ โพลิเมอร์ ทำ�ให้กาก้าเริ่มวิเคราะห์ว่าทางจากเหล่านี้มีคุณสมบัติ ที่เหมาะสมสามารถแปรรูปเป็นกระดาษได้เช่นเดียวกับกระดาษ สา หรือกระดาษจากเส้นใยสับปะรด จากความเข้าใจดังกล่าว เธอจึงใช้ความรู้ทำ�การทดลอง เบื้องต้นร่วมกับแกนนำ�ของชุมชนลองผิดลองถูกเพื่อมาแปรรูป ทางจากเป็นกระดาษจนสำ�เร็จ อย่างไรก็ตาม ผลิตภัณฑ์ชิ้นแรก ยังถือว่าอยูใ่ นขัน้ ทดลอง ดังนัน้ เพือ่ ให้สามารถนำ�โจทย์นไี้ ปพัฒนา เพือ่ แก้ปญ ั หาดังกล่าวได้ เธอจึงต้องได้รบั ความเห็นชอบและร่วม มือจากชุมชน “หนูได้จัดเวทีประชาคมเพื่อนำ�เสนอผลการเรียนรู้ ชุมชน พร้อมทั้งชี้แจงว่ามีประเด็นไหนที่ชุมชนสามารถพัฒนา ได้อกี บ้าง โดยได้เน้นไปทีก่ ารนำ�ทางจากมาแปรรูปเป็นกระดาษ พร้อมทั้งแสดงตัวอย่างกระดาษให้เห็นว่าสามารถทำ�ได้จริง ทำ�ให้ผู้เข้าร่วมประชุมเห็นด้วย และตกลงร่วมกันว่าจะพัฒนา โจทย์ในเรื่องนี้ร่วมกัน”
สนใจข้อมูลเพิ่มเติม ติดต่อได้ที่ ฝ่ายสื่อสารสาธารณะ สถาบันวิจัยและพัฒนาสุขภาพภาคใต้ โทร. 0-7445-5150
โครงการบัณฑิตอาสา มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ (บอ. มอ.)
หลังจากได้รับมติของชุมชนแล้ว โครงการการส่งเสริมการผลิต ผลิตภัณฑ์จากกระดาษทางจาก จึงได้เกิดขึ้นด้วยความร่วมมือ ระหว่างบัณฑิตอาสา แกนนำ�ในชุมชน กลุ่มสตรี และหน่วยงาน ที่เกี่ยวข้อง เพื่อแก้ปัญหาขยะจากทางจาก เพิ่มมูลค่าสินค้า จน อาจสามารถพัฒนาให้กลายเป็นศูนย์การเรียนรู้การใช้ประโยชน์ จากต้นจากอย่างครบวงจรได้ในที่สุด อย่างไรก็ตาม ผลิตภัณฑ์ชิ้นแรกที่กาก้าได้พัฒนาด้วย ตนเองยังต้องปรับปรุงอีกมากเพื่อให้สามารถนำ�ไปแปรรูปเป็น สินค้าอื่นได้ บัณฑิตอาสาจึงได้เข้าไปหารือกับ ผศ. ดร. สอาด ริยะจันทร์ ภาควิชาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีวัสดุ คณะ วิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์เพือ่ ขอรับข้อเสนอแนะ ด้านเทคนิค และปรับปรุงการผลิตกระดาษให้มีคุณภาพดีขึ้น “ในเบื้องต้นหนูสามารถทำ�กระดาษได้แล้ว แต่ไม่ได้ มาตรฐานเท่าไหร่ จึงได้เข้าไปปรึกษากับอาจารย์ที่ ม.อ.หาดใหญ่ อาจารย์ก็ได้แนะนำ�เทคนิค จนสามารถผลิตกระดาษจากทาง จากที่มีคุณภาพมากขึ้น มีทั้งหมดสามแบบคือ แบบหยาบ แบบ เรียบ และแบบมีลาย” ในระหว่างการพัฒนาด้านเทคนิค บัณฑิตอาสาสาวยัง ได้ ก ระตุ้ นให้ แ กนนำ�ในโครงการร่ ว มกั น คิ ดไปถึ ง เรื่ อ งการนำ� กระดาษที่ได้ไปพัฒนาเป็นผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ โดยขั้นตอนนี้เธอได้ ประสานงานและขอความร่วมมือจากหน่วยงานต่าง ๆ เพือ่ อบรม เสริมความรู้ เช่น วิทยาลัยการอาชีพกันตัง องค์การบริหารส่วน ตำ�บลวังวน ศูนย์พฒ ั นาฝีมอื แรงงานจังหวัดตรัง สำ�นักงานจัดหา งานจังหวัดตรัง มูลนิธิหยาดฝน มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนดุสิต
ตรัง สำ�นักงานตรวจบัญชีสหกรณ์จงั หวัดตรัง สำ�นักงานสหกรณ์ จังหวัดตรัง กลุม่ ทำ�กระดาษจากเส้นใยสับปะรดจังหวัดกระบี่ จน ล่าสุด ทางกลุ่มสามารถก่อตั้งกลุ่มอาชีพที่มีสมาชิกทั้งหมด 21 คน ได้น�ำ กระดาษจากทางจากมาผลิตเป็นผลิตภัณฑ์ตา่ ง ๆ หลาย รูปแบบ เช่น ดอกไม้ประดิษฐ์ กล่องดินสอ พวงหรีด กรอบรูป กล่องกระดาษทิชชู ทางด้านนางสุจินต์ ไข่ริน ครูพี่เลี้ยงบัณฑิตอาสาในพื้น ที่ทำ�หน้าที่เป็นกรรมการฝ่ายการตลาดของกลุ่มผลิตภัณฑ์จาก กระดาษทางจากได้แสดงความคิดเห็นว่า น้องกาก้าได้เข้ามาช่วย เหลื อ ชุ ม ชนหลายอย่ า งไม่ ว่ า จะเป็ น การประสานงานกั บ มหาวิ ท ยาลั ย จนสามารถหาวิ ธี ทำ � กระดาษและสามารถผลิ ต กระดาษได้ส�ำ เร็จ นอกจากนีย้ งั ช่วยประสานงานในเรือ่ งของการ จัดหาครูสอนการแปรรูปกระดาษให้เป็นผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ เพื่อ เป็นการสร้างมูลค่าต่อผลิตภัณฑ์ “สำ�หรับโครงการที่กำ�ลังทำ�อยู่นี้ พี่คิดว่าสมาชิกกลุ่ม ควรรวมตัวกันให้เข้มแข็งแล้วจัดตั้งเป็นกลุ่มผลิต ภัณ ฑ์จาก กระดาษทางจาก และไปจดทะเบียนเป็นสินค้า OTOP แล้ว ค่อยส่งจำ�หน่ายต่างจังหวัด และระดับประเทศ” สำ�หรับนางนภาพร ปูขาว ตัวแทนชุมชนกล่าวว่า โครงการนี้ช่วยทำ�ให้สมาชิกกลุ่มใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์ มี ความรักความสามัคคีกัน และเข้าอกเข้าใจกันมากขึ้น นอกจาก นี้อาจช่วยเพิ่มรายได้ในอนาคตด้วย “อยากให้มบี ณ ั ฑิตอาสารุน่ ต่อไปเข้ามาช่วยในเรือ่ งของ การบริหารจัดการกลุม่ และการพัฒนาสินค้า รวมถึงการนำ�เศษ เหลือใช้จากทางจากไปทำ�ปุ๋ยหมักด้วย” นางชิราภรณ์ พงศ์พพิ ฒ ั น์ ครูผสู้ อนการแปรรูปกระดาษ จากสำ�นักงานจัดหางานจังหวัดตรัง ได้เล่าถึงประโยชน์ของ โครงการว่ า เป็ น การนำ � สิ่ ง ของเหลื อใช้ ใ นชุ ม ชนมาทำ �ให้ เ กิ ด ประโยชน์ สามารถประดิษฐ์เป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆได้หลายอย่าง “พี่ว่าโครงการนี้มีประโยชน์มากและสามารถต่อยอด ไปได้หลาย ๆ อย่าง สามารถทำ�เป็นกระดาษห่อของขวัญ เพราะ ดูแล้วคุณภาพก็พอใช้ สีสันก็อยู่ในเกณฑ์ที่ใช้ได้สวยงาม” ดังนั้นถือว่าโครงการนี้เป็นโครงการที่ดี สามารถทำ�ให้ ชุมชนบ้านนายอดทองได้มีรายได้เสริมเพิ่มขึ้นมาอีกทางหนึ่ง ต่อ จากอาชีพหลักและยังเป็นการสร้างความรักความสามัคคีภายใน ชุมชนและระหว่างชุมชนอีกด้วย และยังมีโอกาสที่จะพัฒนา โครงการนี้ต่อไปเพราะคนในชุมชนต่างก็ให้ความสนับสนุน และ พร้อมทีจ่ ะสานต่อโครงการนีใ้ ห้คงอยูต่ ลอดไปจนโครงการนีไ้ ด้รบั การจดอนุสิทธิบัตร โดยฝ่ายการจัดการทรัพย์สินทางปัญญาและ ถ่ายทอดเทคโนโลยี อุทยานวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลา นครินทร์ สำ�หรับผู้ที่สนใจผลิตภัณฑ์สามารถติดต่อได้ที่ ศูนย์ การเรี ย นรู้ ก ารประกอบอาชี พ จากทรั พ ยากรทางทะเลและ ชายฝั่ง โดยกลุ่มผลิตภัณฑ์จากกระดาษทางจาก โทร. 0899722465, 084-8449457
หรืออีเมล์ : southern.rdh@gmail.com และติดตามผลงานวิจัยอื่น ๆ ที่น่าสนใจได้ที่ www.rdh.psu.ac.th
9
ศูนย์ประสานงานวิชาการให้ความช่วยเหลือผู้ได้รับผลกระทบจากเหตุความไม่สงบจังหวัดชายมแดนใต้ (ศวชต.)
ชีวิตเบ่งบาน ก้าวผ่านลิขิตกรรม “ คงเป็ น กรรมสนอง
เพราะตอนเด็กๆ เอาจอบขว้าง โดนกลางหลังแมว มันทรมานจน ตายในวันรุ่งขึ้น ทั้งๆ ที่แมวไม่ ได้สร้างความเดือดร้อนอะไรให้ เราเลย
”
เสียงบอกเล่าจากหนุ่มใหญ่ชายแดนใต้ ชายพิการท่อน ล่างทีย่ อมรับกับชะตากรรมของตน เพราะตอนนีเ้ ขาก็ไม่ตา่ งจาก แมวตัวนั้น ที่ต้องตายทั้งเป็น เพราะกระสุนนัดเดียวที่เจาะเข้า กลางหลัง กระสุน...จากคนที่เขายังไม่รู้ว่าใครคือผู้ลั่นไก
“กรรมที่ผมได้สร้างไว้กับแมวตัวนั้น ตอนนี้จึงกำ�ลัง ชดใช้กรรมนั้นอยู่ แต่ดีใจที่มีกำ�ลังใจจากแม่และคนรอบข้างที่ คอยดูแล” จากความเชื่อนี้เอง ทำ�ให้เขาทำ�ใจได้เร็วในเวลาเพียง ครึ่งปี
ชายโสดวัย 38 ปี รายหนึ่งในจังหวัดปัตตานี และยัง เป็น 1 ใน 123 ผู้พิการจากเหตุการณ์ความไม่สงบในจังหวัด ชายแดนใต้ที่ชีวิตและครอบครัวต้องผกผัน เมื่อตนเองถูกลอบ ทำ�ร้ายด้วยอาวุธปืนขณะขับขี่รถจักรยานยนต์เมื่อปลายปี 2549 แม้โชคดีที่รอดชีวิตมาได้หลังจากพักรักษาตัวเกือบหนึ่ง เดือน แต่โชคร้ายทีก่ ระสุนนัดนัน้ ก็ได้พาเอาความสามารถในการ เคลื่อนไหวของขาทั้งสองข้างไปด้วย เขาจึงกลายเป็นชายพิการ ท่อนล่างจากฝีมือของผู้ไม่ประสงค์ดี ทั้งๆ ที่ชาวปะนาเระคนนี้ ยืนยันอย่างมั่นใจว่า ไม่เคยผิดใจและมีเรื่องบาดหมางกับใคร ที่ไหนมาก่อน ความเปลี่ยนแปลงทางร่างกายในครั้งนั้นส่งผลต่อจิตใจ ของสมพงษ์อย่างแน่นอน แต่ผู้เสียหายรายนี้ปรับความคิดใหม่ โดยเชือ่ ว่าเคราะห์รา้ ยหนนีเ้ ป็นผลจากกรรมทีต่ นได้กอ่ ไว้กบั แมว ตัวนัน้ เมือ่ วัยเด็กทีผ่ า่ นมา จึงเป็นกรรมทีต่ นเองต้องยอมรับ และ อยู่กับสภาพชีวิตใหม่นี้ให้ได้
แม้ว่าหนุ่มใหญ่รายนี้จะเคยเผลอพลั้งคร่าชีวิตสัตว์ไป เมือ่ ครัง้ เยาว์วยั เพียงครัง้ เดียว แต่ชว่ งชีวติ ทีเ่ หลือเขาชืน่ ชอบช่วย เหลือคนอื่นอย่างสม่ำ�เสมอ ดังนัน้ ท่ามกลางความโชคร้าย เขาก็ยงั โชคดีทไี่ ด้รบั การ ดูแลจากครอบครัวและเพื่อนบ้านเป็นอย่างดี อีกทั้งยังได้รับเงิน ช่วยเหลือจากหน่วยงานต่าง ๆ และได้รับการบำ�บัดฟื้นฟูอย่าง ต่อเนื่องจากโรงพยาบาลปัตตานีอีกด้วย หนุม่ ใหญ่รายนีย้ งั ต้องพบหมอตามนัดทุกสัปดาห์ ตนเอง และมารดาจึงต้องย้ายไปอยูร่ ว่ มกับน้องสาวซึง่ พักและทำ�งานอยู่ ในตัวเมืองปัตตานีเพื่อความสะดวกในการเดินทาง ข้อจำ�กัดนี้เองทำ�ให้มารดาต้องลาออกจากงานประจำ�ที่ ทำ�อยู่ในอำ�เภอปะนาเระเพื่อมาดูแลบุตรชาย ต้องละทิ้งงานแม่ บ้านที่มารดารักและเป็นความเสียดายของนายจ้าง
10
สนใจข้อมูลเพิ่มเติม ติดต่อได้ที่ ฝ่ายสื่อสารสาธารณะ สถาบันวิจัยและพัฒนาสุขภาพภาคใต้ โทร. 0-7445-5150
ศูนย์ประสานงานวิชาการให้ความช่วยเหลือผู้ได้รับผลกระทบจากเหตุความไม่สงบจังหวัดชายมแดนใต้ (ศวชต.)
ต่อมา ผู้พิการรายนี้มีโอกาสได้เข้าร่วมประชุมกับคณะ ทำ�งานคนพิการจังหวัดปัตตานี ซึ่งตนเองมองว่าเป็นโอกาสที่ดี มาก เพราะคนธรรมดาไม่มีโอกาสได้ร่วมงานเช่นนี้แน่ จึงได้รับ รู้เรื่องราวเกี่ยวกับคนพิการมากมาย นอกจากนี้เขายังได้รู้จักกับ เพื่อนร่วมชะตากรรม คือผู้พิการจากเหตุความการณ์ไม่สงบใน จังหวัดชายแดนใต้อีกหลายคน ซึ่งต่างคนต่างก็มีปัญหาหลาก หลาย ด้วยความที่เขาเป็นคนอารมณ์ดี สนุกสนาน จึงมัก โทรศัพท์พูดคุยแลกเปลี่ยนความคิดเห็น ช่วยสร้างกำ�ลังใจให้กับ เพื่อนผู้พิการอยู่เสมอ และที่สำ�คัญเป็นคนที่มองโลกในแง่ดี จึงได้รับเลือกให้ เป็นประธานคนพิการของโรงพยาบาลปัตตานีในเวลาต่อมา “คนทีพ่ กิ ารจากเหตุการณ์ความไม่สงบนัน้ ยังดีทมี่ เี งิน ช่วยเหลือจากภาครัฐจำ�นวนมาก แต่คนพิการทัว่ ไปนัน้ ไม่ได้รบั สิทธิ์ตรงนี้ น่าเห็นใจมาก ควรจะมีเงินช่วยเหลือกับคนพิการ เหล่านี้ด้วย” ประธานคนพิการของโรงพยาบาลปัตตานีเสนอความ เห็น ปัจจุบัน ครอบครัวนี้ยังใช้ชีวิตร่วมกันอย่างมีความสุข ตามอัตภาพ ในขณะที่เขาเองก็พยายามเรียนรู้ที่จะช่วยตัวเองให้ มากที่สุด เพื่อแบ่งเบาภาระให้กับแม่และน้องสาว งานอดิเรกอย่างหนึง่ ทีเ่ ขายอมรับว่าเป็นสิง่ เยียวยาจิตใจ ของตนเองคือการปลูกกล้วยไม้หน้าบ้าน ใบเขียวขจีและดอก กล้วยไม้บานสะพรัง่ เป็นผลงานทีต่ นเองดีใจ และเป็นความภูมใิ จ ของมารดาเพราะเป็นสิง่ ยืนยันว่าบุตรชายคือผูท้ สี่ ามารถลุกขึน้ มา
ยืนหยัดได้อีกครั้ง ทุกวันนี้ เขาสามารถยอมรับกับชะตาชีวติ ทีเ่ กิดขึน้ ขณะ เดียวกัน เขาก็ยงั รูส้ กึ โชคดีทไี่ ด้รบั ความช่วยเหลือมากมาย มีคน รอบข้างเป็นกำ�ลังใจ จึงตั้งใจว่าจะส่งต่อความช่วยเหลือไปยังผู้ อื่นตามความสามารถที่มีอยู่อย่างต่อเนื่องต่อไป สำ�หรับผู้สนใจพูดคุยแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกับหนุ่ม ใหญ่ หัวใจแกร่งคนนี้ สามารถติดต่อได้ที่ โทร. 089-7356104
กล้วยไม้ริมหน้าต่าง : ความภูมิใจเล็ก ๆ ของครอบครัว
ติ ด ตามเรื่ อ งราวน่ า สนใจจากการทำ � งานของศู น ย์ ประสานงานวิชาการให้ความช่วยเหลือผูไ้ ด้รบั ผลกระทบจากเหตุ ความไม่สงบจังหวัดชายแดนใต้ (ศวชต.) ได้ที่ http://medipe2/ psu.ac.th/~dscc
หนังสือน่าสนใจ บัณฑิตอาสา สะพานเชื่อมชุมชน
เรื่องราวการทำ�งานของคนหนุ่มสาวหัวใจนักพัฒนา ที่เข้าร่วมโครงการบัณฑิตอาสา มหาวิทยาลัย สงขลา-นครินทร์ (บอ.มอ.) สะพานเชื่อมที่สำ�คัญ ระหว่างชุมชนและมหาวิทยาลัย
เด็กฟันสวย ด้วยชุมชน
ประสบการณ์การทำ�งานในชุมชนของบัณฑิตอาสา “โครงการเรียนรู้ร่วมกันส่งเสริมและแก้ไข ปัญหาสุขภาพช่องปากในเด็กศูนย์เด็กเล็กฯ” หนึ่งตัวอย่างของการมีส่วนร่วมจาก โครงการบัณฑิตอาสา มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ (บอ.มอ.)
ศวชต. เยียวยากลับสู่สังคม
ติดตามเรื่องราวการเยียวยาด้วยหัวใจ พร้อมร่วมให้กำ�ลังใจผู้ได้รับผลกระทบในพื้นที่ สามจังหวัดชายแดนใต้ได้ใน หนังสือ ศวชต. เยียวยากลับสู่สังคม ดาวน์โหลดได้ที่ www.rdh.psu.ac.th หรือ ติดต่อขอรับได้ที่ ฝ่ายสื่อสารสาธารณะ วพส. โทร. 074-455150 หรืออีเมล์ : southern.rdh@gmail.com และติดตามผลงานวิจัยอื่น ๆ ที่น่าสนใจได้ที่ www.rdh.psu.ac.th
11
“
... ¤ÇÒÁÊÒÁѤ¤Õ¹Õé ËÁÒ¶֧ÇèÒ ÁÕÊÔè§ã´·Õè ÍÒ¨¢Ñ ´ áÂé § «Ö è § ¡Ñ ¹ áÅÐ¡Ñ ¹ ºé Ò § ¡ç µ é Í § »Ãͧ´Í§¡Ñ¹àÊÕ áÅÐËÒ·Ò§ÍÍ¡â´Â·Õè äÁè·ÐàÅÒÐàºÒÐáÇ駡ѹ à¾ÃÒФÇÒÁÊÒÁѤ¤Õ à»ç¹¡ÓÅѧÍÂèÒ§ÊÙ§ÊØ´¢Í§ËÁÙ誹...
”
พระราชดำ�รัส พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
กองบรรณาธิการ นิพนธ์ รัตนาคม, ฐนัชตา นันทดุสิต, รัตติกาล ขนานแก้ว, ทิพย์วดี มากแก้ว, หงส์ แซ่ลิ้ม, พาดีละห์ นิโซ๊ะ, ซอบรี อาแว
สื่อความรู้
ที่ปรึกษา ศ.นพ.วีระศักดิ์ จงสู่วิวัฒน์วงศ์, ผศ.ทพญ.อังคณา เธียรมนตรี นพ.วรสิทธิ์ ศรศรีวิชัย, วัลภา ฐาน์กาญจน์
สื่อการสอนเพศศึกษา (วีซีดี) ‘ก้าวสู่วัยรุ่นของนูรีดา’*
วีซีดีความรู้ช่วยเสริมความรู้ด้านเพศศึกษาแก่เยาวชนที่กำ�ลังก้าวเข้าสู่วัยรุ่นให้เข้าใจสรีระและค่า นิยมที่ถูกต้องเกี่ยวกับเพศ ผ่านการพัฒนาเนื้อหาโดยคณะนักวิจัยและการพิจารณาจากผู้ทรงคุณวุฒิเพื่อ ให้เหมาะสมสำ�หรับเยาวชนมุสลิม
*จากผลงานวิจัยเรื่องÃٻẺ¡ÒÃÊè§àÊÃÔÁ¾ÄµÔ¡ÃÃÁ·Ò§à¾È·Õè¾Ö§»ÃÐʧ¤ì¢Í§ÇÑÂÃØè¹ÁØÊÅÔÁã¹ 3 ¨Ñ§ËÇÑ´ªÒÂá´¹ÀÒ¤ãµé โดย ผศ. พรเพ็ญ ภัทรนุธาพร คณะศึกษาศาสตร์ ม.อ. วิทยาเขตปัตตานี สนใจติดต่อ ฝ่ายสื่อสารสาธารณะ วพส.
สถาบันวิจัยและพัฒนาสุขภาพภาคใต้ (วพส.)
ชั้น 6 อาคารบริหาร คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตหาดใหญ่ ต.คอหงส์ อ.หาดใหญ่ จ.สงขลา 90110
12
โทร./แฟกซ์ 074-455150 อีเมล์ southern.rdh@gmail.com ติดตามข่าวสารหรือดาวน์โหลดจดหมายข่าวนี้ได้ที่ WWW.RDH.PSU.AC.TH
สนใจข้อมูลเพิ่มเติม ติดต่อได้ที่ ฝ่ายสื่อสารสาธารณะ สถาบันวิจัยและพัฒนาสุขภาพภาคใต้ โทร. 0-7445-5150
ออกแบบ/จัดพิมพ์ : ไอคิว มีเดีย 089-4660752
กรุณาส่ง