Dutch IT Leaders nr 33 - oktober 2023 by Dutch IT Channel

PETER ALKEMADE, ARROW ENTERPRISE COMPUTING SOLUTIONS:

‘Gezamenlijke oplossingen bieden vaak mooie combinaties’ HARRIET VAN DER WINDEN, BUMASTEMRA:

‘CIO is tolk-vertaler naar de business’ LOURENS VISSER, CIO RIJK:

‘ICT is politiek geworden’ WWW.DUTCHITLEADERS.NL

DIL_september 2023_cover.indd 1

BIANCA ROUWENHORST, CIO VWS:

‘Digitalisering blijft ook voor ons een uitdaging’

OKTOBER 2023 | JAARGANG 11 | NUMMER 33

9/18/2023 2:49:28 PM

ONLINE

U IN!

SCHRIJF U N

EVENT

Het Dutch IT Security Event op 21 november is onderdeel van het Dutch IT Security Project dat in Q4-2023 loopt. Het event is gratis toegankelijk voor IT-beslissers en IT-dienstverleners. Men kan keynotes volgen en op de informatie-markt kennismaken met krachtige cybersecurity toepassingen. Het event zal plaatsvinden op 21 november 2023, locatie Buitenplaats Kameryck te Kamerik.

Sprekers: Mimoent Haddouti Global Head First Line Risk & Security (EVP) Rabobank

Patric Versteeg CISO en Cybersecurity Thought Leader Viterra

Witold Kepinski Director Content @ Dutch IT Channel & Dutch IT Leaders Founder

Danny Frietman Moderator Dutch IT Media Builder of (inter)national Tech ecosystems between public and private organizations. Senior Advisor, moderator, investor and organizer of impactful Tech events.

Schrijf u nu in, ga naar www.dutchitchannel.nl/evenementen/security-event of scan de QR-code.

Organized by:

23141_DIC_Security_Event_adv.indd 1 DIL_september 2023_Advertenties.indd 2

15-09-2023 14:12 9/18/2023 8:44:32 AM

VOORWOORD

Vrees of omhels AI, maar kom in beweging!

oeten we bang zijn voor een toekomst waarin AI op steeds meer gebieden ingezet wordt? Door overheden (denk: ‘Big Brother’), door bedrijven (die en masse hun hooggeschoolde medewerkers vervangen door slimme generatieve algoritmen), door het militair-industrieel complex (wie boven de 30 jaar herinnert zich niet de uitzichtloze toekomst voor de mensheid uit de Terminator-films?)? Deze voorspellingen zijn bepaald niet nieuw. Al in 2016 stelde professor Geoffrey Hinton, een expert op het gebied van neurale netwerken, dat we moesten stoppen met het opleiden van radiologen, omdat algoritmen de komende vijf jaar beter zouden zijn dan mensen bij het beoordelen van medische beelden. Met dank aan vergrijzing en groeiende personeelstekorten in de zorg, is het aantal benodigde radiologen echter alleen maar gegroeid.

Doem-profetieën

Dezelfde doem-profetieën werden over ons uitgestrooid tijdens de pc-revolutie. Volgens een rapport van de Information Technology and Innovation Foundation heeft de opkomst van de pc meer dan 18 miljoen banen gecreëerd in de VS sinds 1970. Hoewel sommige banen zijn verdwenen door automatisering en toegenomen productiviteit, schat het rapport dat voor elke functie die verloren ging, er 2,6 nieuwe banen zijn gecreëerd in aanverwante sectoren. Kortom: technologische verandering is van alle tijden, doet vaak pijn, maar levert uiteindelijk vooral meerwaarde op. Volgens Goldman Sachs heeft 60 procent van de mensen momenteel een baan die in 1940 nog niet bestond. Meer dan 85 procent van de groei in werkgelegenheid in de afgelopen tachtig jaar kan worden toegeschreven aan tech-gedreven creatie van nieuwe functies, aldus de zakenbank. Betekent dit dat u als IT-beslisser of medebeslisser zich dan totaal geen zorgen moet maken over de opkomst van echt wel disruptieve technologieën zoals AI en kwantum computing? Zeker niet. Cybercriminelen hebben bijvoorbeeld de kracht van generatieve AI al ontdekt en produceren al op groeiende schaal simpele aanvalsscriptjes voor hun as-aservice verdienmodel. Kwantum computing kan straks een grote uitdaging betekenen voor het beveiligen van onze netwerken en data. Wees niet naïef, maar vooral realistisch.

Kansen en uitdagingen

Over de kansen en uitdaging die zij met onder meer AI en kwantum computing zien in hun organisaties, vertellen CIO’s en andere IT-beslissers in deze eerste uitgave van Dutch IT Leaders. Afgelopen april is Dutch IT Leaders gelanceerd als opvolger van Executive People, met nog meer focus op alles dat de IT-(mede)beslisser bezig houdt. En dat is veel

meer dan alleen de impact van nieuwe technologie op hun organisatie. Denk aan het werven van voldoende IT-talent, het ontwikkelen van ecosystemen om samen te innoveren, de adoptie van technische innovaties, het leren van eigen en andermans successen én mislukkingen, het vertalen van dat containerbegrip digitale transformatie naar de praktijk van een datagedreven organisatie worden. Of het streven naar meer diversiteit, gewoon omdat het een beter IT-team oplevert. U vindt al deze onderwerpen en meer het in dit blad overzichtelijk terug in de thema’s Future of Business Technology, Culture & Leadership, HR, Talent & Diversity, en Sustainability & Green IT.

Meerwaarde bieden

Technologie alleen is nooit de oplossing. Maar het kan ons, zo blijkt keer op keer, veel meerwaarde bieden. Dat gold voor de pc-revolutie. Het gold voor de internetrevolutie. En het geldt voor de AI-en kwantumrevolutie. Spring niet blindelings mee op de hypetrein, maar ga ook niet wachten tot al je concullega’s al aan het innoveren geslagen zijn. Vrees het of omhels het, maar kom in beweging! Martijn Kregting Hoofdredacteur Dutch IT Leaders m.kregting@dutchitleaders.nl U kunt elke dag nieuws, achtergronden, blogs en analyses vinden op ons online platform www.duchtitleaders.nl, en ons partnerplatform www.dutchitchannel.nl. Wilt u kennis en ervaringen uitwisselen met collega’s? Bezoek ons dan op evenementen zoals het Gartner IT Symposium in Barcelona (6-9 november) of de Dutch IT Security Day (21 november). Inschrijvingen voor dit laatste evenement is al mogelijk. Hou de website in de gaten voor meer informatie.

DIL_september 2023_voorwoord.indd 3

9/18/2023 2:50:34 PM

IN DIT NUMMER CULTURE & LEADERSHIP Overheid

IT Leader

Cyberweerbaarheid

Personalia

IT Leader

Overheid

IT-Infrastructuur

Overheid

Data driven

Digitalisering

Cloud

Rijksoverheid, Lourens Visser, CIO Rijk: ‘ICT is politiek geworden’

Bas Dunnebier, AIVD: ‘Digitale aanval net zo ontwrichtend als fysieke aanval’

Harriet van der Winden, BumaStemra: ‘CIO is tolk-vertaler naar de business

Gemeente Eindhoven, Martijn Groenewegen: bijzondere rol voor CIO in techregio Eindhoven

Cybersecurity & Thought Leadership

Ecosysteem

Patric Versteeg, Viterra, onderzocht ‘soft skills’ bij CISO’s

Lucas Jellema, CTO Conclusion: ‘Versterken onderlinge verbondenheid maakt ecosysteem krachtiger’

Ecosysteem

Jubileum

EGP viert 15-jarig jubileum dankzij toewijding en focus

IT Infrastructuur

Stefan Duijndam, Ingram Micro en Ben Bax, Dell: ‘Partners kunnen nu op elke Dell-vraag een antwoord van ons krijgen’

Cloud

Peter Alkemade, Arrow Enterprise Computing Solutions: ‘Gezamenlijke oplossingen bieden vaak mooie combinaties’

Event

AI-onderzoek Gcore, Digital Realty en ai.nl toont aan: grote verschillen bij bedrijven

Software

Jordy Nypels zet IGEL regionaal sterker in de markt

Cloud

Cloud of on premise? Insign.IT, NetApp en Bovemij vinden perfecte middenweg

DIL_september 2023_inhoud.indd 4

Alexander Zwart Chief Innovation & Technology Oﬃcer Rabobank

Bianca Rouwenhorst, CIO VWS: ‘Digitalisering blijft ook voor ons een uitdaging’.

Rajiv Ramaswami: Nutanix ontzorgt de Cxo met Hybride Cloud.

Ron Kolkman, Rijkswaterstaat: ‘CIO moet zorgen voor concrete oplossingen’.

Lourens Visser, CIO Rijk

Lennert L’Amie, CIO Schiphol: ‘Datagedreven een must’.

René ter Haar, KWR Water: Er komt een kantelpunt aan voor IT

DUTCH IT LEADERS Hung LeHong, Gartner: ‘Meeste partnerecosystemen zijn in feite egosystemen’

Michel Hofman, CIO Isala ziekenhuis: ‘CIO is steeds meer een chief impact oﬃcer’

Edwin Hoogesteger, CIO Best Fresh Group: ‘In de AGF moet je implementatiepartner de industrie écht snappen; dat is precies wat NTT Data Business Solutions doet’

Cloud

Cyber Security

Security

Innovatie-ecosystemen

Cybersecurity

Monic van Aarle, NTT, ‘Alles draait om cloudtransitie: als je niets doet, ga je achteruit’

Arno Nienhuis, Okta: ‘Veiligheid zonder zorgen’

Harriet van der Winden, Buma Stemra

Sebastiaan Kalshoven CTO, en Léon Janson, CISO: IT en Security bij de Volksbank: ‘Samenwerking maakt het verschil’

Daniel Sun, Gartner: ‘Innovatie Ecosystemen helpen organisaties bij economische tegenwind’

Clare Loveridge, Arctic Wolf: ‘Onze Security Operations-garantie beperkt impact cyberincidenten’

26 Bianca

Rouwenhorst, CIO VWS

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 2:46:47 PM

COLOFON

THE FUTURE OF BUSINESS TECHNOLOGY Future of Business

Technologie

Richard Mazer: Fujitsu maakt mens gelukkiger met technologie

Niels Feeleus, Jamf: Technologie voor een duurzame toekomst

Software

Daan Stuifbergen, LaunchDarkly: ‘Continuous delivery is de toekomst van software’

Sustainable Business

Sander Scholten, Nutanix: technologie voor een betere wereld

Trusted advisor

Security & samenwerking

Marijke Kasius, Wendbaar en veilig: toekomstvisie voor IT van PQR

MVO

Patrick Steenssens, TD SYNNEX: ‘Organiseer duurzaamheid structureel’

Samenwerking

Dutch IT Leaders Nummer 43, 11e jaargang, September 2023 Dutch IT Leaders is een uitgave van Dutch IT Media B.V. Kantoor en correspondentieadres: Nieuwe Parklaan 17, 2597 LA. Den Haag Adreswijzigingen: R.blinker@dutchitmedia.nl

Dion Smith, ZOOM: ‘Ons ecosysteem is een krachtige vermeerderaar’

Verschijningsfrequentie 2 x per jaar Website: www.dutchitleaders.nl

Data driven

Managing Director Frans Vertregt f.vertregt@dutchitmedia.nl telefoon: 06- 109 46 545

Wim Nagels, DPD Benelux: ‘Wij zijn een databedrijf dat pakketjes aflevert’

Digitalisering

Director content & Editor in Chief Witold Kepinski redactie@dutchitchannel.nl Telefoon 06-410 03 906

BTG, Petra Claessen: BTG Streeft naar duurzame digitalisering, in Europees en global perspectief.

Hoofdredacteur Dutch IT Leaders Martijn Kregting m.kregting@dutchitleaders.nl Telefoon: 06-21434942 Redactie Anne van den Berg, Jeroen Bordewijk, Wouter Hoeffnagel, Marco van der Hoeven, Floris Hulshoff van der Pol, Johan van Leeuwen , Teus Molenaar, Hans Steeman

Christian van der Woude, dcypher: ‘We willen de BV Nederland veilig en autonoom maken’

Operations & Bladmanager Monique Vreeswijk m.vreeswijk@dutchitchannel.nl telefoon: 06- 281 17 617

HR/TALENT/DIVERSITY Culture, Diversity and Leadership

IBM, Annegien van Iterson: ‘Bij IBM draait alles om verbindingen’’

Diversiteit & Inclusiviteit

Talent

Heineken omarmt vrouwelijk talent om digitale transformatie te volbrengen

XperieSense: oudere IT’er kan bijdragen aan oplossen talententekort

SUSTAINABILITY | GREEN IT Sustainablity & Green IT

Erik Moltzen: ‘HP Streeft naar een net zero business in 2040’

Blog

Igel: Drie stappen voor duurzamere elektronicaconsumptie

IT Infrastructuur

Daan Ruizendaal, Pure Storage: Minimaliseer ecologische voetafdruk met duurzame infrastructuur

E-Health

Douwe Atsma, LUMC: ‘Samenwerking nodig voor toekomstbestendige zorg’

E-health

Charlotte ven der Meer c.vandermeer@dutchitmedia.nl telefoon: 06- 519 93 244 Social Media X: @witoldkepinski X redactie: @dutchitleaders LinkedIn: linkedin.com/in/witoldkepinski LinkedIn Redactie: nl.linkedin.com/company/dutch-it-leaders Facebook: www.facebook.com/dutchitleaders/ Eindredactie Michel Rolvink

Open Line: Digitaal oncologie-MDO biedt volledigheid en kwaliteit met Vitaly-platform

Sustainablity & Green IT

Sales Vincent van Sas v.vansas@dutchitchannel.nl Telefoon: 06 - 250 16 673

101

Chera van Asperen, Axians: Duurzaam ondernemen begint bij inzicht in het IT-ecosysteem

Fotografie Wim van IJzendoorn Vormgeving iMediate, Tim van den Berg Drukwerk Damendrukkers, Werkendam Deze uitgave is met de grootste zorg samengesteld. Desondanks kunnen er (druk) fouten of onvolledigheden in voorkomen. Hiervoor aanvaardt de uitgever geen enkele aansprakelijkheid. Overname van artikelen na goedkeuring van Dutch IT Channel B.V.

DIL_september 2023_inhoud.indd 5

9/18/2023 2:46:54 PM

LOURENS VISSER, CIO RIJK:

‘ICT is politiek geworden’ Van cloud en TikTok tot data, algoritmes en cybersecurity, Lourens Visser heeft als CIO Rijk een breed scala aan vraagstukken die zijn aandacht vragen. Dutch IT Leaders sprak met hem over zijn werk, en de visie op zijn rol als CIO, een functie die hij de afgelopen jaren ingrijpend heeft zien veranderen naarmate technologie een meer centrale rol kreeg in het politieke debat. We bespraken een aantal van die actuele dossiers. AUTEUR MARCO VAN DER HOEVEN

“

e basis voor mijn werk als CIO Rijk is de werkagenda waardegedreven digitaliseren”, zegt Lourens Visser. Vorig jaar is deze agenda door de Staatssecretaris voor Digitalisering naar de Tweede Kamer gestuurd. Hij is nauw verweven met de i-Strategie Rijk, oftewel de digitale strategie van de rijksoverheid. “Ik houd me bezig met alles wat te herleiden is tot de thema’s in die i-strategie, van arbeidsmarktproblematiek tot cyber security.” Hij vervolgt: “Wat mijn werk juist nu bijzonder maakt is dat ICT politiek is geworden, wat ook mijn agenda bepaalt. Een voorbeeld hiervan is cloud, waar we vorig jaar een belangrijke stap mee hebben gezet. We hebben daarover ook een brief aan de kamer gestuurd met daarin het rijksbrede beleid ten aanzien van public cloud.” Dit heeft veel ministeries in beweging gezet, die nu hun eigen cloud-beleid ontwikkelen. Ook heeft de Kamer een aantal moties ingediend, met daarin aandacht voor de risico’s en gevaren: onder meer aan de privacy-kant en marktconcentratie bij de grote spelers.

Offensief cyberprogramma

Het is volgens hem goed dat cloud en security nu op de agenda staan bij de politiek, waar het vroeger allemaal onder de motorkap zat. “Maar het vraagt ook veel, want je moet voortdurend uitleggen waar het precies over gaat. Want wanneer je naar de public cloud gaat betekent het niet altijd dat je alle productiedata in de cloud zet. Er zijn hybride vormen mogelijk waarbij

DIL_september 2023_Rijksoverheid.indd 6

alleen ontwikkelen testomgevingen in de cloud zitten, maar de productie nog steeds in het datacenter van de overheid staat.” Ook de ontwikkelingen rond TikTok zijn voor hem heel actueel. “Er zijn Kamervragen gesteld en ook de media waren zeer benieuwd of we maatregelen gingen treffen. We zijn ongeveer zes weken bezig geweest met het beantwoorden ervan. Uiteindelijk hebben we na grondige afweging het besluit genomen om apps die afkomstig zijn uit landen met een offensief cyberprogramma dat mogelijk tegen Nederland is gericht te ontraden op werktelefoons van rijksambtenaren.”

Vrijheid

Er spelen veel afwegingen mee in het dossier TikTok. “Het risico lijkt niet meteen heel groot omdat er geen actuele aanleiding was, we werden niet gehackt en er was geen direct gevaar voor de data. Maar als overheid beïnvloed je wel de vrijheid van burgers door bijvoorbeeld TikTok te verbieden op werktelefoons van ambtenaren.

TikTok op hun telefoon mogen hebben, omdat dit ook een interessante bron van informatie kan zijn voor een land als China. “Er wordt een lijn ingezet van verantwoordelijkheid wegnemen bij individuele medewerkers, doordat de werkgever, in dit geval de overheid, bepaalt wat wel en niet mag. We hebben uiteindelijk TikTok niet expliciet verboden, maar wel het ontraden op werktelefoons van ambtenaren.”

AI-debat

Een ander actueel thema dat in de Kamer regelmatig aan bod komt is data en algoritmes, onder meer naar aanleiding van de kinderopvangtoeslagenaffaire. “Die discussie gaat over het inzichtelijk maken van algoritmes en de ethische kant ervan, met allerlei toetsen om te kijken of er niet wordt gediscrimineerd en of er geen rechtsongelijkheid ontstaat. Het is goed dat daar debat over is in de Kamer.” “Dingen gaan soms mis, dan moet je wel snel inzichtelijk maken waar het misgaat en het snel kunnen herstel-

‘De grote vraag is wat AI gaat betekenen voor de samenleving’ Zo’n maatregel heeft effect naar buiten toe, andere overheden, bedrijven, en daarmee de samenleving. Het komt in de krant en burgers vragen zich af of hun kinderen nog wel TikTok mogen gebruiken.” Het roept ook de vraag op of medewerkers van bijvoorbeeld ASML nog wel

len. Wat ik in de toeslagenaffaire zag gebeuren is dat het jaren duurde voordat het signaal doorkwam, en dat er dan eigenlijk al veel mensen in de problemen zijn gekomen omdat ze geen gehoor kregen. Dat mag niet met algoritmes. Als er dingen misgaan moet je het snel signaleren en snel in

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 2:52:49 PM

OVERHEID

zoals ERP- en CRM-systemen. Nu gaat het om de waarde van data. Alles is data-gedreven.”

Kansen

Lourens Visser

staat zijn om dat te corrigeren, of het algoritme aan te passen.”

Security

Het laatste grote thema op zijn agenda is cybersecurity. “Daarbij speelt naast de privacy ook de mogelijkheid van spionage. We werken daarin samen met de AIVD, de MIVD en het NCSC. Daar is in het regeerakkoord ook veel geld voor vrijgemaakt. Want zowel de intensiteit als intelligentie van de cyberaanvallen zijn toegenomen. Vaak zijn die aanvallen geautomatiseerd, en je ziet ook, zoals in het Cybersecuritybeeld van de NCTV gemeld, dat het een business is geworden voor criminelen. Cyberaanvallen zijn ook zichtbaarder geworden omdat ze regelmatig in de pers komen.” Daarnaast kan hij natuurlijk niet heen om de opkomst van generatieve AI. “Dat is een vraagstuk waar veel collega’s zich mee bezig houden, omdat de grote vraag is wat AI gaat betekenen voor de samenleving. Het biedt kansen, zoals de mogelijkheid om communicatie met burgers en bedrijven te verbeteren en de eigen interne informatievoorziening te verbeteren.”

Zichtbaar maken

Aan de andere kant ziet hij dat er bescherming nodig is tegen discriminatie en nepnieuws. “Je moet dan wel oppassen dat je niet gaat censureren. Ik denk dat het verbieden van generatieve AI niet mogelijk is, ik denk echter wel dat we het juist heel zichtbaar kunnen en moeten maken, zodat iedereen weet dat dit speelt.” Ook is het volgens hem van belang dat de overheid zelf transparant blijft over het gebruik van generatieve AI en de bronnen waarop deze systemen zijn gebaseerd. “Door het zichtbaar maken van de bronnen en het proces van generatieve AI kunnen mensen beter begrijpen hoe deze systemen werken en kunnen ze zelf een mening vormen over de impact van deze ontwikkelingen op de samenleving.” De rol van de CIO is ﬂink veranderd in de dertien jaar dat Visser die functie op verschillende plekken heeft bekleed. “ICT is echt uit de bedrijfsvoering gekomen. Vroeger viel het onder de ﬁnanciële kolom en was het vooral kosten-gestuurd. Het ging voor het grootste deel om de werkplek, infrastructuur en kernapplicaties,

De digitale werkagenda besteedt veel aandacht aan de kansen en mogelijkheden die digitale dienstverlening biedt. Hij benadrukt dat er ook een grote groep mensen is die niet mee kunnen in de digitale wereld. “Die moeten we ook bedienen, bijvoorbeeld met een loket waar ze terecht kunnen voor hulp. Dat vind ik interessant aan dit werk. We moeten er als overheid voor iedereen zijn, en verschillende manieren van interactie met de overheid accepteren en faciliteren.” “Ook binnen de rijkoverheid zijn er veel kleinere organisaties die de digitalisering niet zelf goed kunnen oppakken; zij kunnen geen strategie maken of architectuurprincipes bepalen, of de IT-omgeving moeilijk up-to-date en veilig houden, omdat ze maar een heel klein team hebben voor informatievoorziening. Ook daarom zijn wij er.”

Ecosysteem

Belangrijk aan zijn rol als CIO Rijk is dat het gaat om een ecosysteem met leveranciers, businesspartners en de eigen IT. “Het is niet langer een ondersteunende zuil, maar heeft vertakkingen naar de hele organisatie en naar buiten toe. Dit is ook wat de CIO zo waardevol maakt in het besluitvormend managementteam/ bestuursraad van een ministerie of uitvoeringsorganisatie.” “Ik zie dat steeds vaker de CIO of digitale of transformatie-chef in de bestuursraad zit, omdat zij een goed zicht hebben op de hele organisatie in de breedte en niet alleen op het stuk naar de klanten toe, of alleen de productie, de interne processen of ﬁnanciën. Ook dat komt voort uit het feit dat data de kern is geworden, waarop alle organisaties functioneren. De medewerkers zijn het kapitaal, maar data is de brandstof.”

DIL_september 2023_Rijksoverheid.indd 7

9/18/2023 2:52:57 PM

BAS DUNNEBIER, AIVD:

‘ Digitale aanval net zo ontwrichtend als fysieke’ Wat kunnen CIO’s en andere IT-beslissers leren van spionnen? Als het gaat om cybersecurity, meer dan je zou denken, stelt Bas Dunnebier, hoofd van de unit Weerbaarheid van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD). Een hack kan net zo makkelijk van een cybercrimineel zijn – voor financieel gewin - als van een door een staat gesteund collectief – om bijvoorbeeld vitale infrastructuren te verlammen. In beide gevallen is weerbaarheid – resilience – van groot belang. Weerbaarheid maakt dan ook een steeds groter deel uit van waar de AIVD zich mee bezighoudt om Nederland veilig te houden, vertelt Dunnebier. AUTEUR MARTIJN KREGTING

e twee Nederlandse veiligheids- en inlichtingendiensten – de AIVD en de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) vallen onder de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv). In de Wiv staat beschreven wat onze taken en verantwoordelijkheden zijn en hoe het toezicht daarop is geregeld. In de meeste landen zijn de rollen van inlichtingen vergaren en veiligheid verzorgen gescheiden. De AIVD/MIVD voeren beide taken uit: het verzamelen van inlichtingen - waaronder via aftappen en hacks - en het in de gaten houden van de veiligheid van Nederland, onder meer op het gebied van terrorisme.

Rol unit Weerbaarheid

De AIVD en de MIVD staan vooral bekend om inlichtingen verzamelen, om zo politieke intenties van andere landen te achterhalen. Ook het aspect veiligheid is echter van groot belang, zoals het inschatten van terreurdreigingen. De unit Weerbaarheid kijkt vooral naar wat er tegen die dreigingen gedaan kan worden, en draagt bij onder meer de overheid mogelijkheden aan, vertelt Dunnebier. Het gaat onder meer om economische veiligheid, terreurdreiging, bedreiging van vitale infrastructuren. Naarmate die dreigingen groeien in aantal en omvang, neemt het belang van de afdeling

DIL_september 2023_Aivd.indd 8

weerbaarheid binnen de AIVD toe. Nederland staat volgens Dunnebier op cybergebied hoog aangeschreven. “Ons land is enorm gedigitaliseerd. Dat maakt ons op IT-gebied goed. Ook de IT-capaciteiten van de AIVD zijn goed ontwikkeld. Zo hebben we een cyber-unit die actief is op het gebied van etherinterceptie. Zij zijn heel goed in het via hacks binnendringen in computers. En Nederland is misschien een klein land, maar geen kleine economie. We staan net in de top20 van mondiale economieën. Ook hebben we veel te bieden op innovatiegebied, met topbe-

‘We hebben veel te beschermen’ drijven en instellingen, maar ook met ons waterbeheer. Dus hebben we ook veel te beschermen.”

Divers palet bedreigingen

En dat beschermen gebeurt tegen een divers palet aan dreigingen. Terreurdreigingen – links- en rechtsextremisme – maar ook landen, ofwel statelijke actoren. De meest in het oog springende statelijke actor is volgens Dunnebier Rusland, zeker na de inval in Oekraïne: een wereld-veranderende actie die veel partijen wakker heeft geschud. Een met grote economische

effecten – zoals hoge energieprijzen en inflatie. “Het heeft het belang van een bondgenootschap als de NAVO benadrukt, het onderstreept het belang van het bezit van moderne militaire technologie. Er is veel sprake van nepnieuws, van beïnvloeding van media. Rusland is ook veel meer van politieke beïnvloeding naar economische spionage opgeschoven. Allemaal effecten die nog langere tijd zullen aanhouden. We schetsen dit ook in een brochure die we naar aanleiding van een jaar oorlog in Oekraïne hebben uitgebracht.”

Iran en China

Twee andere belangrijke statelijke actoren zijn Iran en China. Voor wat betreft Iran gaat het vooral om belangstelling voor nucleaire technologie en het in de gaten houden van hun diaspora. Vrij klassiek, stelt Dunnebier. “De grootste dreiging voor de langere termijn voor westerse democratieën is echter China. Dit land wil wereldleider worden en heeft daartoe een langjarige strategie. Ze zetten alles in wat ze in kunnen zetten om dit te realiseren: een whole of society approach. Veel van wat ze doen is legaal, zoals investeren in bedrijven en havens, in universiteiten. Maar ook op het gebied van inlichtingen vergaren zetten ze alle mogelijke middelen in, legaal en niet legaal. Fysiek en digitaal.”

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 2:53:52 PM

CYBERWEERBAARHEID

Dunnebier vanuit gaan dat een partij met de hulpbronnen van zo’n statelijke actor een keer succes zal hebben. Organisaties moeten zich dus voorbereiden op zo’n ‘assumed breach’. "Als een hacker binnen is, wat moet je dan doen? Hoe is je weerbaarheid, hoe snel kun je opkrabbelen – met goede backups. Kun je achterhalen wat er gebeurd is, wat de modus operandi is? Zo kunnen we in ieder geval een volgende partij helpen om veiliger te worden.”

Bas Dunnebier

Digitalisering verandert spionage

Het gevolg is dat spionage en cybersecurity steeds meer in elkaar overlopen. Dunnebier hierover: “Vroeger ging het toch vooral om mensen en in beperkte mate etherinterceptie. Digitalisering heeft hele andere soorten vormen van inlichtingen vergaren met zich meegebracht, aanvallen die veel moeilijker te traceren zijn. Een cyberaanval kun je op het darkweb kopen.” Voor statelijke actoren is cyberspionage heel interessant omdat ze het vanaf eigen grondgebied kunnen uitvoeren. Er zijn bij wijze van spreken zalen vol hackers in China en Rusland die 24/7 niets anders doen dan overheden en bedrijven hacken. Het is veel lastiger om te achterhalen wie welke aanvallen uitvoert, merkt de AIVD. “Vroeger was Russische spionage vooral politiek ingegeven en bij China economisch. Nu loopt het veel meer in elkaar over.”

Ontwrichting

Wat veel mensen zich niet realiseren, is dat cyberaanvallen net zo ontwrichtend kunnen zijn als fysieke aanvallen. Iedereen boven een bepaalde leeftijd weet waar ze waren tijdens 9/11 (de

terreuraanvallen op het WTC in New York en het Pentagon op 11 september 2001, red.), maar vrijwel niemand denkt nog veel terug aan ontwrichtende ransomware-aanvallen zoals NotPetya en Wannacry. Een reden hiervoor is volgens Dunnebier dat er op het oog geen mensenlevens verloren gingen door de ransomware-aanvallen. “In Nederland was in 2011 Diginotar echter vrij ontwrichtend. Veel voorheen solide lijkende overheidswebsites lagen opeens plat. NotPetya was gericht op een Oekraïens boekhoudpakket, maar de gevolgen waren wereldwijd groot. Hetzelfde gold voor Wannacry. Of de crisis als gevolg van de Citrix-kwetsbaarheid enkele jaren terug. Alleen neigen we ernaar dit soort aanvallen te vergeten, tenzij je getroffen werd: zoals Maersk, de Britse NHS, of Deutche Bahn. Er niet de hele tijd aan denken is prima, want we moeten zonder voortdurende angst voor ransomware kunnen leven en werken. Maar het is belangrijk om ervan te leren en die lessen toe te passen.”

Assumed breach

In veel gevallen moet je er volgens

In dit kader werkt de AIVD steeds meer samen met partners zoals de MIVD, de Nationale politie en het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC). “Overheden en steeds vaker bedrijven in vitale sectoren zoals energie en communicatie kunnen om onze hulp vragen. Als we het nodig achten wegens de veiligheid van Nederland, kunnen we ons incident coördinatie team sturen om in kaart te brengen wat er gebeurd is, wat er nog kan gebeuren en wat mogelijke opties zijn om de security en weerbaarheid te verbeteren.”

Risicobereidheid

Dunnbier noemt tot slot drie elementen om goed in de gaten te houden: wat moet je beschermen, tegen wie, en welk risico ben je bereid te nemen? Voor het eerste element geldt: breng in kaart wat je wil én (wettelijk) moet beschermen. Veel organisaties denken dit overzicht te hebben, maar het is vaak onvolledig of verouderd. Ten tweede: tegen wie moet je je beschermen? Dunnebier: “Een klein bedrijf kan denken dat zij niet belangrijk zijn, maar misschien zijn zij dat wel voor een partner: elke keten is zo sterk als de zwakste schakel. De derde en laatste stap aan de voorzijde is het risico dat je bereid bent te nemen. Wettelijke regels, maar ook het eigen risicobereidheid speelt mee.”

DIL_september 2023_Aivd.indd 9

9/18/2023 2:53:59 PM

Nomineren kan tot 20 oktober 2023

14 maart 2024 Het is weer zover. U kunt weer gaan nomineren voor de Dutch IT Channel Awards. Distributeurs, resellers, vendoren en personen uit het Nederlandse IT-kanaal die een onderscheidende prestatie hebben geleverd, komen in aanmerking voor een nominatie in één van de 24 categorieen van de Dutch IT Channel Awards en een Editors choice Award. Iedereen kan nomineren. Als afsluiting van de nominatie en stemperiode vindt het prestigieuze Dutch IT Channel Awards gala plaats op 14 maart 2024 in Studio21 te Hilversum.

Snel en eenvoudig nomineren

Onderbouw uw nominatie zo duidelijk mogelijk. Beschrijf waarom een organisatie of persoon volgens u, innovatief, krachtig, succesvol of bijzonder is. Ook kunt u een relevante case aanleveren. Hoe beter de onderbouwing, hoe meer kans op een nominatie. Nomineren kan tot 20 oktober 2023 op www.dutchitawards.nl/nomineren Daarna maakt de jury een keuze van 5 genomineerden per categorie en vangt de stem periode aan.

Gala en sponsors De Dutch IT Channel Awards en het afsluitende gala zoals wij dat al jaren organiseren in Studio21 is niet mogelijk zonder sponsoren. Ook u kunt partner worden. Neem daarvoor contact op met:

Dutch IT-channel Awards Gala 14 maart 2024 Voor tafels, arrangementen en sponsormogelijkheden C.vandermeer@dutchitmedia.nl 06 51 99 32 44

23101_DIC_Awards_adv_420x210_2023.indd Alle pagina's DIL_september 2023_Advertenties.indd 10

Frans Vertregt f.vertregt@dutchitchannel.nl - 06 109 465 45 Charlotte van der Meer c.vandermeer@dutchitmedia.nl - 06 51 99 32 44 Vincent van Sas v.vansas@dutchitchannel.nl - 06 250 166 73

Verzeker u nu al van de beste plekken Het feestelijke Dutch IT Channel Awards gala zal in Studio21 plaatsvinden met een indrukwekkende entertainment show en een heerlijk galadiner. Verzeker u nu van de beste plekken en meldt u aan als sponsor.

9/18/2023 8:44:35 AM

De categorieën waarin u kunt nomineren dit jaar zijn: 01. VAR of the Year

Award voor de Value Added Reseller (VAR) die uitmunt in het leveren van toegevoegde waarde.

02. MSP of the Year

Award voor de Managed Service Provider (MSP) die klanten ontzorgt met diensten.

03. CSP of the Year

Award voor de Cloud Service Provider (CSP) die uitmunt met clouddiensten als bijvoorbeeld IaaS, SaaS en PaaS.

Nomineer nu eenvoudig voor Dutch IT-channel Awards Bereid uw nominatie goed voor. Als u vooraf onderstaande gegevens verzameld kunt u uw nominatie vlekkeloos aanleveren.

04. Cloud Distributor of the Year

Award voor de distributeur die met een cloudplatform IT-dienstverleners ontzorgt met strategische clouddiensten voor eindgebruikers.

05. Cloud Vendor of the Year

Award voor de cloud vendor die de beste technologie levert voor public cloud, private cloud, hybrid cloud en/of multicloud.

06. Datacenter Technology Innovator of the Year

Award voor de datacentertechnologie vendor die zijn resellers en klanten voorziet van innovatieve datacentertechnologie.

07. Cloud Security Innovator of the Year

Award voor de vendor die zijn klanten optimaal beschermt met innovatieve cloud securitydiensten.

08. Digital Workplace Innovator of the Year

Award voor vendor of IT-dienstverlener die organisaties het best ontzorgt met de meest innovatieve werkplek.

09. Distributor of the Year

Award voor de distributeur die IT-dienstverleners het best bedient met hardware, software en/of diensten.

10. Specialist Distributor of the Year

Award voor de distributeur die uitmunt en onderscheidend is met innovatieve en specialistische oplossingen en/of diensten.

11. Communications - Telecom Innovator of the Year

Award voor de communicatie / telecom aanbieder die zich als beste onderscheidt met voice- video- en/of data-connectiviteitsdiensten.

12. Hardware Innovator of the Year

Award voor de vendor die zich onderscheidt met krachtige en innovatieve hardware

13. IoT / Edge Innovator of the Year

Award voor de vendor die de meest unieke en innovatieve IoT-oplossing levert.

14. Networking Innovator of the Year

Geef de naam op van het bedrijf of de persoon die u nomineert voor één van de Dutch IT-channel Awards. Kies de categorie waarin deze nominatie hoort. Kijk op www.dutchitawards.nl categorieën. Kijk goed bij de toelichting of uw nominatie past in de gekozen categorie en waar de jury in deze categorie specifiek op let. Motiveer in maximaal 500 woorden met welke oplossing of prestatie deze onderneming of persoon zich het afgelopen jaar heeft weten te onderscheiden om genomineerd te worden in de gekozen categorie.

Award voor de vendor die het meest innovatieve netwerkplatform levert.

15. Storage Innovator of the Year

Award voor de vendor met de beste data storage- en management-technologie.

16. Security Innovator of the Year

Award voor de vendor met de meest innovatieve securitytechnologie.

17. Security Distributor of the Year

Award voor de distributeur die uitmunt en onderscheidend is in innovatieve cybersecurity oplossingen en/of diensten.

18. Software Innovator of the Year

Award voor de vendor met de meest innovatieve software en services.

19. As a Service Innovator of the Year

Award voor de vendor die uitmunt in een innovatief As a Service aanbod.

20. CxO of the Year m/v

Award voor de CxO (m/v) die een opvallende prestatie heeft geleverd in de Nederlandse IT-industrie.

21.Dutch Tech Woman of the Year

Award voor een vrouw uit de Nederlandse IT-branche die impact maakt en uitmunt in de Nederlandse IT business

22. Channel Manager of the Year m/v

Award voor de channel manager (m/v) die ‘het verschil maakt’.

23. Marketing Manager of the Year m/v

U kunt uw motivatie verder onderbouwen door het uploaden van bijvoorbeeld een relevante case of whitepaper. Dit kan een (pdf, word, of powerpoint-bestand zijn. Wilt u meerdere documenten uploaden maak dan een zip-bestand van uw documenten en upload vervolgens het zip-bestand.

Vul tot slot uw eigen gegevens in. De organisatie van de Dutch IT-channel Awards kan u benaderen indien er vragen zijn over de nominatie.

Award voor de marketing manager, CMO (m/v), die zich weet te onderscheiden als inspirerend en innovatief leider van een marketingteam.

24. Sales Manager of the Year m/v

Award voor de persoon die door het Nederlandse IT-kanaal wordt gewaardeerd om zijn/haar persoonlijkheid en onderscheidende salesvaardigheden en -resultaten.

Kijk op www.dutchitawards.nl voor meer informatie.

DIL_september 2023_Advertenties.indd 11

26-06-2023 10:23 9/18/2023 8:44:36 AM

HARRIET VAN DER WINDEN, BUMASTEMRA:

‘ CIO is tolk-vertaler naar de business’ Harriet van der Winden, CIO bij BumaStemra, heeft in de loop der jaren als IT leader bij diverse organisaties de rol van de CIO ingrijpend zien veranderen. In haar huidige rol bij BumaStemra ziet ze innovatie als een van de belangrijkste taken, mogelijk gemaakt door een basis van een goed georganiseerd technologielandschap. Een bijzonder aspect hierin is de samenwerking met leveranciers om tot innovatieve oplossingen te komen. AUTEUR MARCO VAN DER HOEVEN

et belang van digitalisering wordt steeds groter voor bedrijven, waardoor vanzelfsprekend de positie van de CIO ook verandert, zegt Harriet van der Winden, CIO bij BumaStemra – organisatie voor de belangenbehartiging van muziekmakers. “Dat geldt ook voor mij, maar wat ook meespeelt zijn de keuzes die ik daarin als CIO zelf heb gemaakt, bijvoorbeeld door te kiezen voor een organisatie waar IT cruciaal is voor de bedrijfsvoering.” Ze legt uit: “Als Buma-Stemra hebben we IT hard nodig, want het uitvoeren van de wetten waar wij mee te maken hebben is een enorm complex en arbeidsintensief administratief proces als je dat niet optimaal automatiseert. Eigenlijk zouden we dan

‘Soms is IT er gewoon om ‘het licht aan te houden’ en te zorgen dat de diensten blijven draaien’ niet kunnen bestaan, dus het is essentieel voor de bedrijfsvoering. Dat maakt het in mijn vak mooi om hier te werken.”

Bestuurstafel

Ze ziet bij veel bedrijven nog wel discussie over de rol van technologie. “Soms is IT er gewoon om ‘het licht aan te houden’ en te zorgen dat de diensten blijven draaien. Dus ik zou wel willen zeggen dat de CIO nu een stem aan de bestuurstafel is, die met de directie praat over de waarde van IT, maar ik weet uit gesprekken met collega’ CIO’s dat dit nog niet overal zo is. Dat ligt aan het soort bedrijf waar je zit, aan de positie van IT in die bedrijfsvoering èn aan de digital maturity van de mensen in de directie. Sommige te

DIL_september 2023_Buma Stemra.indd 12

maken keuzes zijn gewoon ingewikkeld, en niet iedereen begrijpt meteen waar het over gaat.” Maar over het geheel genomen is de rol van de CIO wel aan het verschuiven: ““Ik denk dat mensen zich steeds meer realiseren dat het niet gaat om IT-projecten, maar om businessprojecten die gerealiseerd moeten worden met behulp van IT. Maar we zijn nog niet zover dat iedereen zich realiseert wat de impact kan zijn. De vraag is overigens of dat haalbaar is, want je moet wel enige kennis van het IT-landschap hebben om de technologische impact te begrijpen.”

Tolk-vertaler

Daar ligt volgens Van der Winden ook een belangrijke toegevoegde waarde van de CIO: “Om te zorgen voor begrip tussen de business en IT, moet de CIO als een tolk-vertaler fungeren. “Het is zaak de ontwikkelingen binnen het IT-landschap te doorgronden en die op een begrijpelijke manier uitleggen aan zowel de directie als medewerkers. Het is belangrijk dat te doen in een taal die begrijpelijk is voor iedereen. In die vertaalslag is storytelling nodig om verbindingen te leggen en die brug te bouwen.” Communicatievaardigheden zijn dus op alle niveaus cruciaal, zeker ook binnen het IT-team: “Ook binnen een IT-team kan het misgaan, bijvoorbeeld wanneer een servicemanager met een helpdesk of een functioneel beheerder praat. Het kan dan lijken alsof ze het over iets anders hebben, waardoor er onnodige discussies ontstaan over prioriteiten. Dat kan weer tot frustratie leiden, waardoor er minder tijd over blijft voor bijvoorbeeld optimalisatie en innovatie.”

Solide basis

En in innovatie, en het faciliteren ervan, speelt volgens haar het IT team een cruciale rol. Technologie moet een solide basis vormen om mee te kunnen

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 3:11:35 PM

CULTURE & LEADERSHIP

Harriet van der Winden

bewegen met ontwikkelingen in de sector. Innovatie is dus niet achter alle nieuwe technologieën aanlopen, innovatie is een plan. Voor het slagen daarvan is binnen een organisatie een cultuur van adaptiviteit nodig, en ruimte voor medewerkers om zich aan te passen.” Voor Van der Winden is die discussie over innovatie een van de leukste aspecten van haar vak. “Zaken als security en AVG zijn enorm belangrijk maar die moet je gewoon regelen, dat is zorgen dat je je huis op orde hebt.” Ze benadrukt dat innovatie niet alleen bestaat uit het implementeren van nieuwe technologie, maar dat de hele organisatie betrokken moet worden bij de ontwikkeling en uitvoering van innovatieve plannen. “De grootste uitdaging bij het adopteren van technologie is om ervoor te zorgen dat deze mee kan gaan met de business. Dat kan niet met jaren maatwerk aan één groot monolitisch systeem waarbij alles aan alles hangt. Dat is lastig te vervangen. Maar door het toepassen van basisarchitectuur-principes kan de vrijheid gecreëerd worden om kleinere componenten te vervangen door nieuwe en steeds modernere technologie. Op die manier kan het IT landschap wendbaar blijven en zich aanpassen aan de ontwikkelingen in de business.”

Leveranciers

Hierin spelen ook externe leveranciers een belangrijke rol. “Door onze bescheiden omvang heeft BumaStemra leveranciers nodig voor zaken als het automatiseren van de bedrijfsprocessen maar ook het beheren van het netwerk. Het is daarom belangrijk om goede relaties te onderhouden met die leveranciers, en de juiste partners uit te kiezen.” Waar mogelijk maakt Buma gebruik van SaaS-oplossingen en probeert tevens te bewaken dat het IT-landschap zo eenvoudig mogelijk is.

Een voorbeeld van echte innovatie is het ontwikkelen van een maatwerkoplossing voor de kernactiviteit van BumaStemra, het berekenen en uitkeren van auteursvergoedingen. “Dat is een bijzonder en complex proces waar geen geschikte maatoplossing voor bestond. We hebben daarom gekozen voor een constructie waarin wij mede investeren in het ontwikkelen van die oplossing. We zijn als launching customer betrokken bij het ontwikkelen van deze oplossing en bepalen zo de requirements voor het initiële product. Door het intellectueel eigendom van de oplossing aan de leverancier te verkopen, kunnen zij dat als SaaS-dienst ook aan andere auteursrechtenorganisaties in de wereld aanbieden. Op deze manier kunnen verschillende partijen met hetzelfde systeem werken, en daar hebben auteurs, onze rechthebbenden, uiteindelijk baat bij.”

Wetgeving

BumaStemra opereert in een bijzondere markt, met complexe wetgeving over muziekrechten die voor een deel stamt uit 1912. Aan de andere kant speelt de razendsnelle opkomst van technologieën als AI een rol. Met AI kan al muziek gecreëerd worden, maar het kan ook gebruikt worden bij het matchen van muziek en gedraaide nummers. “Dat is een interessante ontwikkeling waar we meer mee kunnen gaan doen, daar wil ik wel op sturen.” “Maar Buma is dan niet per se zelf degene die gaat verzinnen welk platform dat bijvoorbeeld zou moeten doen, vandaar onze keuze voor leveranciers met innovatief vermogen. Want ondanks het belang van technologie in de bedrijfsvoering, is BumaStemra geen IT-bedrijf en dat willen we ook niet worden. Wij zijn een dienstverlener en dat moeten we zo goed mogelijk doen voor onze rechthebbenden, ondersteund door IT.”

DIL_september 2023_Buma Stemra.indd 13

9/18/2023 3:11:41 PM

MARTIJN GROENEWEGEN, CIO GEMEENTE EINDHOVEN:

‘ Bijzondere rol voor CIO in techregio Eindhoven’ De invulling van de CIO-rol bij de decentrale overheid verschilt sterk per gemeente. Een bijzondere locatie is Eindhoven, waar de gemeentelijke CIO opereert in een omgeving waar de kennis van technologie buitengewoon hoog is vanwege een enorme concentratie aan technologiebedrijven in een sterk groeiend cluster. De CIO wil ervoor zorgen dat de gemeente hierin een serieuze gesprekspartner kan zijn, stelt Martijn Groenewegen. AUTEUR MARCO VAN DER HOEVEN

roenewegen heeft, voor hij CIO werd bij de Gemeente Eindhoven, 21 jaar bij de Gemeente Rotterdam gewerkt, waar hij onder meer het Informatiemanagement van de Maasstad vorm heeft gegeven, en betrokken is geweest bij strategieontwikkeling rond IT. “Werken als CIO bij de Gemeente Eindhoven is een ontzettend interessante stap, onder meer omdat deze regio bijzonder is vanwege Brainport. Het is hier een enorme smeltkroes van technologie en technologiebedrijven en complexe maatschappelijke opgaven zoals groei van de stad, bereikbaarheid, klimaat, leefbaarheid, etc. Kenmerkend aan deze regio dat het bedrijfsleven, de kennis- en onderwijsinstellingen en de overheid nauw samenwerken aan de maatschappelijke opgaven.” “De regio zit in de lift, en heeft grote ambities voor groei. Maar daar moet de gemeentelijke organisatie ook klaar voor zijn. Als CIO heb ik de opdracht meegekregen om dat mede mogelijk te maken met een

‘Zorgen dat mensen by design compliant zijn, is een van mijn grootste uitdagingen als CIO’ moderne, wendbare informatievoorziening, zodat de gemeente die groei kan faciliteren om de schaalsprong mogelijk te maken. Daar willen we slimme oplossingen voor inzetten.”

Regierol

Om een serieuze partij te zijn is het zaak dat de gemeente zowel kennispartner als gesprekspartner kan

DIL_september 2023_CIO Gemeente Eindhoven.indd 14

zijn voor bedrijven in de regio. “Je moet wel weten waar het over gaat. Ook vanwege zaken als ethiek en privacy, wat zeker voor de overheid heel belangrijk is. Bijzonder aan deze regio is dat de organisatiegraad hoog is, onder meer door het samenwerkingsverband Brainport Eindhoven. Groenewegen heeft een brede opdracht. “Het gaat niet alleen om de inzet van IT, maar bijvoorbeeld ook om het ontwikkelen van digitale vaardigheden. Daar hebben we een traject voor opgezet voor leidinggevenden. Het is daarbij niet de bedoeling dat iedereen een soort IT’er wordt, maar wel dat mensen zich bewust zijn van de mogelijkheden van IT, én van de professionals die ze daarbij helpen. Het gaat dus meer om leiderschap in de digitale wereld dan het worden van een digitaal leider.”

Vaardig

“Je wil wel dat mensen zo vaardig zijn dat ze de mogelijkheden van technologie gaan onderzoeken, en dat ze genoeg vaardig zijn om bijvoorbeeld inzichten uit data te halen. De rol van de CIO is ook om daar bepaalde eisen en voorwaarden aan te stellen, voor een belangrijk deel gerelateerd aan Europese en Nederlandse wetgeving. Dat moet een integraal onderdeel van het werk worden. Zorgen dat mensen by design compliant zijn, is een van mijn grootste uitdagingen als CIO.” “Ervoor zorgen dat mensen vaardig genoeg zijn om van bijvoorbeeld voorzieningen voor datamanagement en BI gebruik te kunnen maken, zodat alle vereisten op de achtergrond geregeld zijn. Dat is wat we nu aan het doen zijn, en dat is een behoorlijke inhaalslag die hoog op de agenda staat. En die beweging zetten we in met mijn mede-managers uit de business. Dat doen we samen, in een partnerschap.

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 3:14:44 PM

OVERHEID

Martijn Groenewegen

E-governance is om gezamenlijk als uitvoeringseenheden en vakondersteuning begrijpen welke keuzes worden gemaakt voor een goede en betrouwbare informatievoorziening.”

Data

Wat betreft technologie is Eindhoven met verschillende innovaties bezig, waaronder RPA en low code. Ook digital twinning staat op de agenda. En hoog op de agenda staat datagestuurd werken. “Maar dat gaat niet vanzelf. Er is veel werk nodig op het gebied van datamanagement en governance; die noeste arbeid is een randvoorwaarde om te komen tot grip op data en metadatering. Je wilt als overheid altijd grip houden op gegevens. Onze investeringen zijn voor een belangrijk deel gericht op de voorzieningen die daarvoor nodig zijn.”

“De ontwikkeling van generatieve AI is ontzettend interessant. Het is bijzonder wat je ermee kunt. Ook kenniswerkers zijn ermee aan het experimenteren, maar de breedte van de mogelijkheden kennen we nog niet. Het zit nog wel in een fase dat we aan het ontdekken zijn wat de functionaliteit en de meerwaarde is en hoe je er zorgvuldig mee omgaat. Dat gebeurt nu door enthousiaste mensen. Het lijkt me evident dat

het een belangrijke rol gaat spelen.” “Maar of er generieke functies in zitten die de interactie met de overheid en eerlijk, transparant en makkelijker maken weet ik nog niet. Ook moet je goed kijken naar de risico’s, daar weten we nog niet genoeg vanaf. Het is in ieder geval zaak om daar niet naïef in te zijn, ga dus geen bedrijfsgegevens uploaden om te veredelen. Het is ook niet de oplossing voor alles. Strategisch is het van belang dat we leren hoe we met deze nieuwe mogelijkheden verstandig mee om kunnen gaan.

Security en privacy

Ook security is een belangrijk agendapunt. “Het is belangrijk om daar alert op te zijn. Dat raakt bijvoorbeeld ook aan de discussie over het al dan niet gebruiken van TikTok door ambtenaren. We hebben het niet expliciet verboden, maar hebben het wel vanuit een risicoanalyse technisch onmogelijk gemaakt op de standaard bedrijfsmiddelen die we ter beschikking stellen. Dat werkt beter dan een verbod, dan krijg je een heel andere discussie.” Privacy tenslotte is een essentieel aspect van zijn werk als CIO. “Voor de politiek in Eindhoven is privacy een belangrijk onderwerp, en ook in de media is er veel aandacht voor. Als gemeentelijke CIO moet je er dus aan bijdragen dat burgers te maken hebben met een betrouwbare en transparante overheid.”

DIL_september 2023_CIO Gemeente Eindhoven.indd 15

9/18/2023 3:14:58 PM

PATRIC VERSTEEG ONDERZOCHT ‘SOFT SKILLS’ BIJ CISO’S

‘ In IT-security is communicatief leiderschap cruciaal’ Technisch vernuft is niet genoeg om een ICT-gedreven bedrijfsvoering te beveiligen. Volgens Patric Versteeg zijn in de strijd tegen hackers, phishing en malware ook wat hij noemt ‘soft skills’ nodig. “Het beveiligingsbeleid van een CISO valt of staat met de naleving door verschillende (typen) medewerkers”, vindt deze Cyber Security Thought Leader. “Een digital leader moet daarom goed kunnen communiceren, op verschillende niveaus.” AUTEUR JEROEN BORDEWIJK

atric Versteeg rolde eind jaren negentig de ICT in, een tijd waarin techneuten de beveiliging van hun systemen ‘er een beetje bij deden’. “Een tijd ook waarin de ICT ineens heel veel mensen nodig had”, herinnert hij zich. “Mensen werden bijna letterlijk weggehaald bij het bushokje en als je ‘muis’ kon zeggen, kon je een contract tekenen bij een IT-bedrijf en kreeg je meteen een auto. Bij mij ging dat anders. Mijn eerste werkgever, DSA Vision een Softwarehuis in Hoofddorp, vond dat ik gewoon maar m’n best moest doen. ‘Benefits’ als een telefoon, laptop of auto kwamen later wel. Ik vond

‘Alles draait om kennis, maar we vergeten de sociale of de emotionele coëfficiënt. Terwijl juist sociale vaardigheden als communicatie en leiderschap nodig zijn om security écht te verkopen’ dat overigens prima, want het ging mij niet om het geld. Ik was vier toen ik voor het eerst een computer aanraakte, een Commodore C16, en de interesse is altijd gebleven.” Inmiddels werkt Versteeg alweer twintig jaar als freelance consultant in Cyber Security, onder meer voor gerenommeerde bedrijven als ING, KPN en ABN AMRO. “Ik ben voor mezelf begonnen toen rond

DIL_september 2023_CISO Viteraa.indd 16

2002/2003 security opkwam als ‘topic’. Ik wilde me onderscheiden en zag grote kansen in cyber security. Nu, heel veel certificeringen verder, ben ik sterk in identificeren waar het in de beveiliging van een ICT-systeem aan schort. Het meest recent heb ik als Chief Information Security Officer (CISO) ad interim, bij een internationale handelsonderneming in agrarische producten, van scratch af aan een security team van meer dan dertig man opgebouwd.”

Mensen mee krijgen

In 2021 publiceerde Versteeg samen met Pascal Ravesteyn, hoogleraar business process management (BPM) en digital leadership aan de Hogeschool Utrecht (HU), de baanbrekende studie The Soft Skills Business Demands of the Chief Information Officer, het eerste onderzoek ooit naar de ‘zachte vaardigheden’ bij CIO’s en CISO’s. Conclusie: het bewustzijn dat security belangrijk, zo niet cruciaal is voor (het voortbestaan van) een organisatie, moet veel breder worden gedragen dan door alleen IT-afdelingen. In zijn securitybeleid moet een CISO daarom mensen in verschillende rollen en op verschillende niveaus mee zien te krijgen: bestuurders in de directie, maar ook ‘gewone’ medewerkers van allerlei soorten. “Om het op mezelf te betrekken: ik heb 25 certificeringen waaronder een master certificering in Cyber security, maar dat is allemaal IQ-gebaseerd”, relativeert Versteeg. “Alles draait om kennis, maar we vergeten de sociale of de emotionele coëfficiënt. Terwijl juist sociale vaardigheden als communicatie en leiderschap – denk ook aan iets simpels als ‘beleefd-

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 3:15:15 PM

CYBERSECURITY & THOUGHT LEADERSHIP

‘Iedereen die ik spreek, onderkent dat in Cybersecurity de SQ- en EQcomponent te weinig aandacht krijgen’

heid’ – nodig zijn om security écht te verkopen. Je kan nog zo slim zijn, maar ben je volkomen introvert, dan krijg je een securitybeleid niet over de bühne.”

Leiderschap

Zeker in een tijd waarin de informatievoorziening in bedrijven in toenemende mate wordt bedreigd, wordt de van oorsprong puur technische functie van CISO meer uitvoerend. Een bedrijf is pas weerbaar tegen Cyberdreigingen als álle medewerkers volledig aan de uitvoering van het securitybeleid meewerken, en daarom is een CISO verantwoordelijk voor de informatiebeveiliging in de gehele organisatie. “CISO’s moeten meer leiderschap tonen”, vindt Versteeg. “Verdiep je daarom in sociale stelsels: hoe gaan mensen met elkaar om? Dat je de ene medewerker die toch weer op een neplink heeft geklikt rustig bij de arm moet nemen om connectie te krijgen, terwijl de ander juist heel direct in z’n gezicht moet worden toegesproken. Dat je NRC Handelsblad of het Financieele Dagblad (FD) moet lezen om te kunnen meepraten met je CIO of CFO. En dat je pas écht kunt sparren met je CEO als je de exacte handel van je organisatie begrijpt. Doe je dit allemaal niet, dan word je als CISO nooit succesvol. Dan blijf je ‘slechts’ een IT-functie.” Leiderschap tonen betekent overigens niet dat een CISO zich ineens als een dictator moet gaan gedragen, waarschuwt Versteeg. “Cyber security is weliswaar geen democratie, maar ook geen dictatuur. Wees duidelijk, maar ook tactvol. Lees boeken over persoonlijk leiderschap, van auteurs als Simon Sinek, en ontdek de ‘blind spots’ bij jezelf. Ik verdiepte me in leiderschap als onderdeel van m’n MBA-opleiding, moest dat in dertien weken afronden, maar ik deed wel overwogen meer dan twee jaar over. Het is een persoonlijk verandertraject, waar ook coaching voor nodig is. Daarvoor kun je aankloppen bij een betaalde (externe) professional, maar soms ook gewoon bij een collega. Het gaat om reflectie, dat je onderkent dat je leiderschapskwaliteiten mist. Ben je ‘hardvochtig’ IT’er en vind je alleen schermen, doosjes en toetsenborden leuk, klaag dan niet dat je niet onderdeel van het senior management bent. Leer begrijpen

Patric Versteeg

dat daar anders wordt gesproken en gedacht. Daar spelen andere belangen.”

Mensen inspireren

Inmiddels heeft de Hogeschool Utrecht een lectoraat Cybersecurity, onder leiding van Dr. Ir. Raymond Slot, met onder andere een onderzoekslijn voor de zachte kant van Cyber security. “Als onderzoeker wil ik daar in de nabije toekomst mijn promotietraject starten”, weet Versteeg. “Iedereen die ik spreek, onderkent dat in Cyber-security de SQ- en EQ-component te weinig aandacht krijgen. Leiderschap en communicatie zitten in geen enkele certificering of opleiding. Maar hoe meer aandacht ik ervoor vraag, hoe meer bewustzijn ik zie ontstaan en hoe meer mensen er iets mee willen doen. Dat is mijn doel: mensen inspireren om deze stok op te pakken.” Patric Versteeg geeft op dinsdag 21 november een keynote tijdens het Dutch IT Security Event van Dutch IT Channel. “Mijn verhaal gaat over persoonlijke ontwikkeling, maar in een bredere context”, besluit hij. “Het maakt niet uit waar je vaardigheden als communicatie en leiderschap wilt verbeteren: binnen de IT, in een ander vakgebied of gewoon thuis. Mijn visie is op meerdere manieren toepasbaar. Dus wil je weten hoe je kunt reflecteren op jezelf en zoek je een handvat voor verbetering, kom dan luisteren. Ik laat je zien hoe je deze transitie in kunt.”

DIL_september 2023_CISO Viteraa.indd 17

9/18/2023 3:15:19 PM

LUCAS JELLEMA, CTO CONCLUSION

‘Versterken onderlinge verbondenheid maakt ecosysteem krachtiger’ Het zal niet verbazingwekkend zijn dat ICT-aanbieders op ICT-gebied veel van dezelfde uitdagingen hebben als elke organisatie heeft met zijn ICT. Zeker als het gaat om een onderneming met een wolk van dochters. Of, zoals CTO Lucas Jellema van Conclusion het liever omschrijft: een ecosysteem van partners waarin Conclusion het tussenliggende weefsel vormt. De afgelopen jaren heeft Jellema al gewerkt aan een gezamenlijke IT-cultuur waarin ruimte is voor samenwerking waar dat voordelen oplevert, en autonomie waar dit beter is. Sinds kort doet hij dat vanuit Conclusion zelf. AUTEUR MARTIJN KREGTING

ucas Jellema heeft ruim 20 jaar bij IT consultancy-bedrijf AMIS Conclusion gewerkt, waaronder 12 als CTO. Sinds mei 2023 heeft hij dezelfde rol bij ‘ecosysteem Conclusion, waar AMIS Conclusion en 27 collega-bedrijven deel van uitmaken. De afgelopen vijf jaar heeft hij overigens al meegeholpen aan het op gang brengen van vakinhoudelijke samenwerking tussen de 28 CTO’s. “Dat ging om elkaar leren kennen, ervaring en kennis uitwisselen. Maar ook vertrouwen opbouwen, zodat men elkaar om hulp durft te vragen en te geven – waarbij dat eerste vaak het moeilijkst is. Dat is inmiddels al redelijk gelukt. Ik denk dat het daarbij helpt dat techneuten zoals CTO’s, architecten, kennismanagers – vaak kritisch durven te zijn op en open over waar hun organisatie staat en heen wil. Je weet dan dat je niet alleen staat in zaken die (nog) niet goed gaat en durft dan eerder ervaringen te delen om er samen beter van te worden.”

Ecosysteem van sterke punten

Conclusion is en wil niet werken als een organisatie die bedrijven overneemt en integreert. Het wil volgens Jellema een ecosysteem zijn waarbij elke partij zijn sterke punten binnenbrengt en vasthoudt. Autonomie is een groot goed. Samenwerken of samen optrekken gebeurt wel steeds vaker, soms ook onder de Conclusion-naam, maar alleen waar dit voordelen biedt. “Ik zou Conclusion niet willen uittekenen als een naam aan de top met daaronder

DIL_september 2023_Conclusion Lucas Jellema.indd 18

een harkachtige constructie van dochters. Conclusion is een raamwerk, een enabler rondom de bedrijven. In dat weefsel achter en om die bedrijven, werk ik aan versterking van de onderlinge verbondenheid.” Eenvoudig is die taak allerminst. Elke partij in het ecosysteem heeft een eigen historie, een eigen cultuur, een eigen aanbod en imago. Het ecosysteem probeert daar wat aan toe te voegen, niet over te nemen, benadrukt Jellema. “We faciliteren uitwisseling van kennis en best practices, onder meer door het mogelijk te maken over te stappen naar een andere organisatie of naar Conclusion. Soms tijdelijk, steeds vaker ook permanent zoals bij mij. Uiteindelijk is het doel om zoveel mogelijk elkaars krachten te bundelen. Steeds vaker werken er hiertoe al teams van meerdere organisaties samen en worden klanten vanuit meerdere Conclusion-bedrijven ondersteund (meer dan driekwart van onze omzet komt van klanten waar twee of meer bedrijven actief zijn). Organisaties met een complexe vraag – vooral grotere – benaderen we als Conclusion in plaats van vanuit de onderliggende bedrijven. Die klant boeit het ook niet hoe onze interne organisatie is, maar juist wat we als Conclusion ecosysteem kunnen bieden. Voor medewerkers biedt dit geweldige kansen: je werkt bij een klein bedrijf, misschien wel de sfeer nog van een startup. En via het Conclusion ecosysteem werk je bij grote, maatschappij-relevante organisaties aan de grote uitdagingen van onze tijd

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 9:53:00 AM

ECOSYSTEEM

Lucas Jellema

zoals energietransitie, zorginfarct, pensioenherziening en kan je leren van en aan bijna drieduizend collega’s. Best of both worlds! ” Vervolgens, weet Jellema, is de uitdaging het feit dat er geen sprake is van één uniform corporate geheel. “Dus moeten we aan de achterkant hard werken om de klant wel vanuit onze pluriformiteit van specialismen en invalshoeken een consistente oplossing en werkwijze te bieden. Dat is waar ik in mijn rol aan wil bijdragen. Op commercieel- en delivery-gebied is er al één aanspreekpunt, op inhoudelijk gebied moet dit nog versterkt worden. Dus niet zes verhalen, maar één persoon met één holistisch verhaal waar de klant zijn CIO of enterprise architect mee in contact kan brengen.”

Technische vertaalslag

Voor een IT-organisatie is dit vooral een technische vertaalslag, stelt Jellema. “Het ontwikkelen van een gezamenlijke architectuur voor het aanbod van de 28 partijen in het ecosysteem. Dat vertaalt zich wel deels naar processen. En daar zit, niet heel zichtbaar, ook een culturele component in. Waar partijen vandaan

komen, wat hun aanpak is. Daar heb ik een soort middelende rol in. Want uiteindelijk is het wel de bedoeling dat nieuw portfolio zoveel mogelijk vanuit het ecosysteem aangeboden kan worden en niet alleen vanuit één afzonderlijke partij.” Vier jaar geleden is hiertoe al het programma Cohesion in het leven geroepen. Daarin wordt gekeken naar hoe de bedrijven meer op één lijn te krijgen,

‘Waar we vroeger applicaties, platforms en infrastructuur als tamelijk aparte segmenten behandelden, is dit nu meer een geheel’ zonder dit af te dwingen. “Zo bieden we elk bedrijf een Afas-omgeving aan”, geeft Jellema als voorbeeld. “Maar niet elke organisatie wil hier al gebruik van maken, om uiteenlopende redenen. Dat betekent dat we wat aan eﬃciency inleveren, maar zo wel de eigenheid van de bedrijven in stand houden. Als organisaties een eigen identiteit behouden, is er meer ruimte

DIL_september 2023_Conclusion Lucas Jellema.indd 19

9/18/2023 9:53:06 AM

voor ondernemen, eigenaarschap en het koesteren van onderlinge verbondenheid, zo is onze gedachte. Dat vergt tijd, merkt Jellema. Conclusion wordt niet altijd als iets positiefs gezien in een bedrijf dat net bij het ecosysteem is gekomen, soms zelfs als bedreigend. Iets dat wel afneemt naarmate een bedrijf langer deel uitmaakt van het ecosysteem. Jellema: “Je merkt dat er wel positief gedacht wordt over evenementen die we als ecosysteem organiseren om het weefsel dat Conclusion vormt te versterken. Mini-events zoals ‘Conclusion on Stage’, maar ook Conclusion Sports en Youngclusion-activiteiten. Verder werken we aan een gezamenlijk portfolio, inmiddels 10 brede proposities, die we als Conclusion aan de markt aanbieden, ingevuld vanuit enkele of zelfs een heleboel bedrijven.”

segmenten behandelden, is dit nu meer een geheel. IT-teams – nog geen volledige fusion teams overigens – nemen hierin steeds meer een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid.”

Meer cohesie

Maar het kan ook andersom. Een van de organisaties binnen het ecosysteem van Conclusion is Hot ITem. Dat levert diensten onder de naam Fact Based Improvement. “Zij verzamelen data over waar een bedrijf heen wil en waar het nu staat, om vervolgens de meest kansrijke verbetertrajecten in kaart te brengen”, legt Jellema uit. “Dat hebben we ook op Conclusion losgelaten. Hier ging het van extern naar intern. Een nog te ontwikkelen voorbeeld is een duurzaamheidstraject. We zijn heel actief op duurzaamheidsgebied. We willen voldoen aan richtlijnen die nog niet van toepassing zijn maar dat wel gaan worden. Bijvoorbeeld de non-financial reporting directive van de EU (NFRD), die gaat over rapporteren over ESG-zaken. Wij hebben dat intern redelijk staan en willen op korte termijn onze klanten helpen om dit ook re realiseren.” En waar nieuwe technologie zoals – onontkoombaar – AI vertaalt wordt naar het externe portfolio, kan dit ook intern een rol spelen, verwacht de CTO van Conclusion. “Zo willen we in kaart brengen waar generative AI en LLM (large language models) ons kunnen helpen met ons kennismanagement. We zijn nu nog erg afhankelijk van wat er in hoofden zit, in allerlei Wiki’s, code repositories, email0servers en Sharepoint-omgevingen. We hebben goede hoop dat we in het komende half jaar al deze verschillende omgevingen op een eenduidige wijze toegankelijk en doorzoekbaar kunnen maken. Binnen bedrijven en over de grenzen van onze 28 bedrijven heen. En dit is een vraagstuk dat overal speelt, dus natuurlijk kijken we straks ook naar de optie om dit extern aan te bieden. Ook hier is er sprake van communicerende vaten.”

Ook bij de IT’ers binnen het ecosysteem werkt Jellema aan meer cohesie. Uitdagend en spannend, noemt hij dat, maar mooi als het lukt. Zo heeft hij eind mei een uitnodiging rond gestuurd voor een nieuw te vormen architectuurgilde. “Een soort broeder- of zusterschap van (would be) architecten. Al na een week had ik 60 positieve reacties uit een

‘We zijn heel actief op duurzaamheidsgebied’ meerderheid van de organisaties. Dat vind ik een mooi voorbeeld van bruggen slaan: dat mensen een interesse delen en de wil en positieve instelling hebben om aan en van elkaar te leren. Dit gaat nadrukkelijk over het ecosysteem heen. Vijf jaar geleden had dit op veel minder enthousiasme en meer weerstand gerekend. Dat tekent toch dat een ecosysteem zoals dat van ons uiteindelijk meer tractie krijgt en zijn meerwaarde bewijst.” Vooral extern, maar ook voor de interne IT, groeien zo voorheen afgezonderde werelden steeds meer naar elkaar toe, merkt Jellema: de werelden van dev en ops, de werelden van infra/platform en applicatie. Dat werkt twee kanten op. “Engineers houden zich meer dan voorheen bezig met hoe een applicatie van een platform gebruik maakt; applicatieontwikkelaars denken meer na over welke platformcomponenten gebruikt worden en hoe. En waar we vroeger applicaties, platforms en infrastructuur als tamelijk aparte

DIL_september 2023_Conclusion Lucas Jellema.indd 20

Gescheiden werelden

Overigens werken de interne en externe IT volledig gescheiden, stelt Jellema. “Dan heb ik het over de systemen die we intern gebruiken, maar ook onze eigen IT-omgeving. Soms komt het wel voor dat oorspronkelijk intern bedoelde IT-oplossingen of -diensten ook extern aangeboden worden. Zo zijn we ooit voor Conclusion Afas gaan implementeren. Het projectteam - inmiddels een productteam - werd vervolgens het startpunt van een bedrijf dat Afas-implementatieen beheeroplossingen aan de markt biedt.”

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 9:53:06 AM

GEZONDHEIDSZORG

MICHEL HOFMAN, CIO ISALA ZIEKENHUIS:

‘ CIO is steeds meer een chief impact officer’ Van stabiliteit bieden tot gangmaker van vernieuwing zijn, van uitvoeren tot samenwerken en meedenken: Michel Hofman heeft de rol van CIO sterk zien veranderen in de afgelopen twintig jaar. In de financiële sector, waar Hofman zijn CIO-carrière begon, werd een CIO vroeger nog wel eens gezien als chief Infrastructure officer, die ervoor moest zorgen dat de IT werkte. Maar de rol is steeds meer die van chief Impact officer geworden. Een rol die Hofman heeft opgepakt in het Zwolse Isala ziekenhuis. De uitdaging daar is onder meer dat de zorgsector op digitaal gebied achterloopt op veel sectoren. Toch ziet Hofman dat ook in het Isala ziekenhuis digitale innovatie het draaien van de organisatie, het werk van medewerkers en het leven van patiënten kan verbeteren. AUTEUR MARTIJN KREGTING

In de financiële sector zag Hofman de afgelopen jaren ICT en business steeds meer samengaan in de CIO-rol. Het ging steeds vaker om samen met business counterparts proposities ontwikkelen: om klanten beter te bedienen, om de organisatie te stroomlijnen, of om de organisatie klaar te maken voor een digitale toekomst. Dat vroeg vooral om vaardigheden zoals kunnen samenwerken, de business processen doorgronden, om gevoel voor de ‘politiek’ in een organisatie. Deze ontwikkeling heeft de zichtbaarheid van de CIO in de bestuurskamer sterk vergroot, wat helpt om digitalisering op de agenda te krijgen en te houden. Niet als doel op zich, maar om processen, medewerkers en klanten te ondersteunen. “De rol van CIO wordt steeds bestuurlijker en strategischer”, stelt Hofman. “Ik zie steeds meer organisaties werken met een bestuur in de vorm van een directieteam. Zo’n team telt dan enkele statutair bestuurders, de rest is niet statutair – zoals de CIO. Dan heb je toch één directieteam met een CIO in het hoogste management, zodat digitalisering hoog op de agenda staat. Dan wordt een CIO meer een chief Integration officer, die met de rest van het directieteam digitalisering tot integraal onderdeel maakt van de visie en strategie en de uitvoering. Die bredere en diepere rol van de CIO betekent ook dat hij of zij direct afgerekend kan worden op business-prestaties. Dat maakt de rol van de CIO steeds uitdagender.”

Genoeg uitdagingen

Dat die uitdaging groeit, is logisch. Het belang van

digitalisering is nog nooit zo groot geweest. Dat maakt het volgens Hofman ook nodig om als CIO de juiste talenten aan de organisatie te binden. De juiste technologiekeuzes maken, werken aan een cultuur waarin digitalisering gedijt, impact en vernieuwing realiseren: dat kun je alleen bereiken met een goed en veelzijdig team, gelooft Hofman. “Dan heb ik het niet alleen over IT’ers. Omdat digitalisering steeds meer integraal onderdeel van al je bedrijfsprocessen wordt, is het belangrijker dat je die processen goed kunt doorgronden, dan dat je er software voor kunt ontwikkelen. Dat vergt mensen

‘Een goede CIO is nu ook iemand die ziet hoe technologie en data de meeste impact heeft in en voor een organisatie’ die zowel IT als business begrijpen en zo de juiste technologiekeuzes kunnen maken om processen maximaal te ondersteunen.”

Cruciale elementen

Diverse cruciale elementen moet je hiervoor als CIO op orde hebben, meent Hofman. Allereerst het al genoemde talentmanagement: de beste mensen in je team en de gehele organisatie bij elkaar brengen. Daarnaast portfoliomanagement: wat gaan we doen, wat is de focus, zowel de komende drie maanden als de komende drie jaar. Dat moet volledig in lijn zijn met de ambities van de organisatie.

DIL_september 2023_Isala.indd 21

9/18/2023 3:16:03 PM

“Ten derde moet je goed zijn in je architectuurfunctie: de juiste keuzes maken in hoe je processen en mensen ondersteunt. Wat doe je zelf, wat besteed je uit? Wat hou je op locatie, wat wordt een SaaS-dienst? Welke oude technologie kan uitgefaseerd worden?”

Goede balans

Het gaat dus om het vinden van de juiste balans. “Vroeger moest een CIO vooral zorgen voor continuïteit en stabiliteit van de ICT infrastructuur. Dat blijft belangrijk. Maar een goede CIO is nu ook iemand die ziet hoe technologie en data de meeste impact heeft in en voor een organisatie. Dat betekent dat een CIO veel meer een gangmaker is geworden, die het vliegwiel van vernieuwing mede aanjaagt. Het is een spagaat. Soms moet je gas geven, soms juist een beetje bijremmen.” Bij de banken waar hij actief was, heeft Hofman geleerd om die spagaat in de praktijk te brengen: scherp aan de wind varen zonder te kapseizen. Hoe ver je kunt gaan, zonder stabiliteit en continuïteit in gevaar te brengen. En die balans kan behoorlijk verschillen tussen de financiële sector en de zorgsector, heeft Hofman geleerd. Want waar de helft van het werk van een CIO generiek is, is de andere helft behoorlijk sectorafhankelijk.

IT als Nuts-voorziening

“De zorg loopt behoorlijk achter bij veel andere sectoren in digitale ondersteuning van processen, medewerkers en (zorg)afnemers. De rest van de organisatie ziet IT soms nog als een soort Nuts-voorziening, zoals gas, water en licht. Het moet werken, meer niet. Ik heb bewust gekozen voor het Isala en de ziekenhuissector. Dat heeft te maken met intrinsieke motivatie en maatschappelijke relevantie. Ik sta nog steeds achter die keuze, want ik kan hier echt helpen om het verschil te maken. Maar aan de andere kant

‘Soms gaat het om wel tien partijen die moeten samenwerken in de behandeling van een patiënt’ raak ik soms verzeild in discussies die ik bij banken tien jaar geleden achter me gelaten heb. Daar heb ik enorm aan moeten wennen.” Hofman wil namelijk vooral bezig zijn met procesverbetering, met een vernieuwingsagenda. “We kunnen patiënten veel slimmer ondersteunen in hun patiëntreis, van intake tot nabehandeling. We kunnen processen in de organisatie veel beter stroomlijnen. De mate van handmatige taken in de zorg is soms schrijnend.”

DIL_september 2023_Isala.indd 22

Maar verandering is in de zorg niet eenvoudig, merkte Hofman. De stakeholder-complexiteit is veel groter dan bij banken. Je hebt het ministerie van VWS, zorgverzekeraars, koepel- en brancheorganisaties. Je hebt allerlei sectoren binnen de zorg: ziekenhuizen, VVT (verzorging, verpleging, thuiszorg), ggz, gehandicaptenzorg, huisartsen. En ook tussen ziekenhuizen zijn er verschillen. Je hebt UMC’s, je hebt topklinische ziekenhuizen, regionale ziekenhuizen. En dan heb je binnen ziekenhuizen nog allerlei stakeholders.

Autonoom denkende sector

“Het is in tegenstelling tot de bancaire sector een heel autonoom denkende sector met belangen die niet altijd overeen komen. Meer focus op maatwerk of digitale punt-oplossingen in plaats van gestroomlijnde processen. En hoewel er veel voordelen zijn aan de professionele autonomie die deze sector kenmerkt, maakt dat een gezamenlijke vernieuwingsagenda ontwikkelen – en de rol van digitalisering hierin bepalen – soms best lastig.” Ook in het Isala heeft Hofman de rol van CIO behoorlijk moeten doorontwikkelen. Van een klassieke manager IT naar die van wat hij eerder al chief impact officer noemde: met zijn teams invulling geven aan

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 3:16:08 PM

GEZONDHEIDSZORG

Michel Hofman

digitale vernieuwing. “Een belangrijk deel van mijn taken zit in verbinden, als een soort chief Interaction officer. Van mijn teams met de zorg. Van ‘mijn’ afdeling en van Isala met technologie leveranciers, of partners zoals ik ze liever noem. Maar ook met alle andere partijen die deel uitmaken van het netwerk van zorg.” Een klein voorbeeld van netwerkzorg: iemand met een herseninfarct is niet alleen een patiënt van het ziekenhuis, maar ook van de huisarts, van een revalidatie-instelling, misschien een VVT-instelling of thuiszorg. Soms gaat het om wel tien partijen die moeten samenwerken in de behandeling van een patiënt.

Juiste zorg, juiste informatie

Hofman: “De overheid, verzekeraars en zorg werken tegenwoordig gelukkig steeds meer aan de juiste zorg op de juiste plek. Zodat iemand die een herseninfarct heeft gehad zo snel mogelijk thuis kan herstellen en behandeld kan worden. Maar dat vergt ook de juiste informatie op de juiste plek. Daarvoor heb je IT- en andere professionals nodig die over de grenzen van zorgsegmenten heen samenwerken. Voor CVA-zorg, maar op basis van generieke bouwstenen die we

hiervoor zorgbreed maken ook voor bijvoorbeeld hartfalen, of COPD.” Om hierin bij te dragen, put Hofman uit zijn ervaring in de financiële sector, waar standaardisatie al veel langer normaal is – ook internationaal. “Denk aan het Swift-systeem voor internationaal betalingsverkeer. In de zorg bestonden dergelijke afspraken niet of in veel mindere mate – al wordt hier hard aan gewerkt door instituten zoals Nictiz. Nu kijken alle stakeholders in de zorg veel meer samen naar wat er nodig is voor gestandaardiseerde digitalisering en hoe we dat kunnen realiseren. Zo’n cultuurverandering kost tijd, maar met elk nieuw succes kunnen we aantonen dat we op de goede weg zijn.” Kortom, de zorg is een uitdagende sector met veel complexiteit in stakeholders. Een sector die achterloopt op het gebied van digitalisering, maar waarin steeds meer verandert en waarin die veranderingen ook echt voor verbeteringen zorgen voor organisatie, professionals en patiënten, stelt Hofman tot slot: “Ik denk dat je als CIO uit een andere sector goed moet nadenken over of je in de zorg wil gaan werken. Maar als je dat eenmaal kiest, dan kan de impact die je kunt maken ook groot zijn. Het is heel waardevol.”

DIL_september 2023_Isala.indd 23

9/18/2023 3:16:15 PM

Cloud Expo 2023 komt er weer aan met een dagvullend programma op het gebied van Cloud, Cyber Secrurity, Big Data & Artiﬁcal Intelligence. Met meer dan 140 exposanten is de Cloud Expo op 6 & 7 december de grootste tech-expo in Nederland! Met 10 interessante thema’s, 120 kennissessies en een spraakmakende keynote tijdens de lunch. Claim vandaag nog een gratis toegangsbewijs en ontmoet specialisten uit het vak, gebruikers van oplossingen en de nieuweste techleveranciers uit de markt. Cloud Expo, 6 & 7 december, Expo Houten.

www.cloudexpo.nl Met +140 exposanten waaronder:

DIL_september 2023_Advertenties.indd 24

9/18/2023 8:44:38 AM

PERSONALIA

Alexander Zwart treedt toe tot de groepsdirectie van Rabobank als Chief Innovation and Technology Oﬃcer Per 1 december start Alexander Zwart als Chief Innovation and Technology Officer (CITO) bij de Rabobank. Hij zal voor een periode van vier jaar verantwoordelijk zijn als lid van de groepsdirectie voor Technology, Data and Analytics, Digital Transformation en Innovation bij Rabobank en volgt in deze rol Bart Leurs op. De benoeming is afhankelijk van een positieve uitkomst van de toetsing door de toezichthouders.

e carrière van Alexander Zwart begon met een traineeship bij Coca-Cola in 1997, nadat hij datzelfde jaar zijn Master Bedrijfseconomie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam had behaald. In 2001 stapte hij over naar energieleverancier Nuon waar hij deel uitmaakte van een business development team dat een energiebedrijf in België en Duitsland oprichtte. In 2008 trad Zwart in dienst bij de Rabobank als Hoofd Cash Management Operations. Daarna was hij als Tribe Lead verantwoordelijk voor de digitale klantplatformen van de bank en gaf hij mede leiding aan de implementatie van Agile werken. In zijn huidige functie is hij verantwoordelijk voor de tech-afdelingen van Rabobank Retail Nederland. Namens de raad van commissarissen van de Rabobank laat voorzitter Marjan Trompetter weten zeer verheugd te zijn met deze benoeming: “Alexander heeft een lange geschiedenis bij Rabobank en is uitermate goed bekend met de kern van de technologie en digitalisering van Rabobank. Hij heeft laten zien dat hij zeer complexe veranderingen binnen de bank kan doorvoeren, iets wat je niet kunt bereiken zonder echt contact te maken met mensen en sterke teams op te bouwen. En in navolging van Els Kamphof ben ik verheugd nog een getalenteerde Rabobank directeur te zien toetreden tot onze groepsdirectie.” De komst van Zwart markeert ook het vertrek van Bart Leurs, die heeft besloten de bank na 7 jaar te verlaten. Marjan Trompetter: “Bart kwam in 2016 bij Rabobank als Hoofd Fintech en Innovation en trad het jaar daarop toe tot de groepsdirectie als onze Digital Transformation Oﬃcer. Vanaf 2021 werd Bart als CITO verantwoordelijk voor Technology, Data, and Innovation. Bart heeft bijgedragen aan de strategie van

Alexander Zwart

de bank door de digitale transformatie te versnellen en de bank te begeleiden naar een Agile manier van werken. In zijn laatste functie was Bart sterk gericht op de stabiliteit en IT-veiligheid van de bank en haar technologieplatformen. Hij heeft ook veel aandacht en nadruk gelegd op cyberrisico’s, datakwaliteit en de aantrekkelijkheid van Rabobank als tech-werkgever. Mede door deze inspanningen is Rabobank door Computable erkend als de #1 tech-werkgever van de niet-tech bedrijven in Nederland.” Stefaan Decraene: “Bart heeft ook een omgeving gecreëerd waarin collega’s impactvolle innovaties voor de bank konden genereren, zoals Peaks, Surepay, Fundr en Acorn. We danken Bart voor zijn steun aan onze missie Growing a Better World Together en zijn waardevolle bijdrage aan de groepsdirectie en kijken ernaar uit om nog nauwer met Alexander samen te werken in de groepsdirectie.”

DIL_september 2023_Alexander Zwart.indd 25

9/18/2023 3:17:52 PM

BIANCA ROUWENHORST, CIO VWS:

‘ Digitalisering blijft ook voor ons een uitdaging’ Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) heeft er sinds de coronapandemie veel digitaliseringsvraagstukken bij gekregen. Corona-apps zoals Corona Melder zijn intern ontwikkeld, er wordt er een portaal opgetuigd voor zorgmedewerkers die subsidie kunnen aanvragen om problemen met Long Covid aan te pakken. Daarnaast heeft het ministerie de regie gepakt in het standaardiseren van gegevensuitwisseling – met de wet Wegiz – en wil VWS het gebruik van medische informatie voor patiënten, zorgprofessionals en onderzoekers stimuleren. Wat dit allemaal betekent voor het werk van Bianca Rouwenhorst – directeur Informatiebeleid/ CIO van VWS, vertelt zij in dit interview met Dutch IT Leaders. AUTEUR MARTIJN KREGTING

ianca Rouwenhorst heeft al een lange carrière in overheidsdienst achter de rug. Dienstverlening, innovatie en ICT waren daarbij altijd een rode draad. Of het nou was bij haar werk bij UWV (of een van de voorgangers), of de afgelopen zeven jaar bij VWS - sinds juni 2022 als directeur Informatiebeleid/CIO. “De focus bij VWS lag en ligt op sociale innovatie en het zorgen voor passende duurzame zorg”, begint Rouwenhorst. “Digitale informatievoorziening en ICT zijn daaraan ondersteunend. Wel zijn digitalisering en IT geëvolueerd van ondersteuning van bedrijfsvoering naar primaire processen, zowel richting de zorgsector als intern. Ik vind het ontzettend leuk om deze transitie bij VWS te begeleiden, in het hart van waar het beleid gemaakt wordt.”

Groeiende rol

De afgelopen 20 jaar heeft digitalisering op alle vlakken een veel grotere rol gekregen in samenleving en bedrijfsleven, ziet ook Rouwenhorst. “Denk aan de opkomst van social media, inclusief vervelende gevolgen zoals de verspreiding van nepnieuws. Dat had je 20 jaar geleden niet bedacht. Maar digitalisering in al zijn facetten biedt ook enorm veel kansen, zeker ook in het zorgdo-

DIL_september 2023_Ministerie VWS.indd 26

mein. Bijvoorbeeld om veel meer zorg thuis te verlenen via zelfmonitoring en digitale zorg.” De CIO in het bedrijfsleven heeft veel en direct te maken met beslissingen op IT-gebied, ook op strategisch gebied. Rouwenhorst heeft bij VWS een iets andere rol. Zij is als ‘concern’-CIO ook coördinerend CIO voor heel VWS: het kerndepartement, een aantal zbo’s (zelfstandige bestuursorganen) en agentschappen zoals het College ter

security en privacy, en vervullen we de rol van Chief Data Officer. Dit laatste zie je volgens mij in het bedrijfsleven ook steeds vaker als aparte functie of onderdeel van de rol van een CIO.”

Eigen software-tak

Anders dan bij veel ministeries heeft VWS tegenwoordig ook een eigen ‘realisatietak’ op IT-gebied: een afdeling die zelf software ontwikkelt voor vraagstukken binnen VWS en voor het zorgveld. “Zo werken we aan een

‘Digitalisering in al zijn facetten biedt ook enorm veel kansen’ Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) en de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ). “Zbo’s en agentschappen hebben hun eigen CIO’s die meer direct bij IT-besluiten en -vraagstukken betrokken zijn. Wij coördineren op dit gebied, geven adviezen af over grotere IT-trajecten - meer dan 5 miljoen euro - en zijn liaison tussen bijvoorbeeld de Rijks-CIO en de CIO’s binnen het concern. Daarnaast hebben we een rol op het gebied van informatieveiligheid,

portaal voor zorgmedewerkers met Long Covid die hier subsidie kunnen aanvragen. Maar we hebben ook aan de corona-apps gewerkt en de GGD’s tijdens corona ondersteund.” Al loopt VWS hiermee voor op veel ministeries, de adoptie van IT en digitalisering blijft ook hier een uitdaging, merkt Rouwenhorst. “Op een beleidsdepartement is dat denk ik iets anders dan bij een uitvoeringsinstantie zoals het UWV. Bij beleid maken is de ‘i’ van informatievoorziening/ICT niet sexy.

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 3:19:05 PM

OVERHEID

proces van WOB-verzoeken – WOO tegenwoordig. Dus je ziet wel dat er beweging in zit.” Rouwenhorst realiseert zich dat softwareontwikkeling geen kerncompetentie is voor een ministerie. “We houden het alleen in huis zolang het nuttig is. Voor nu willen we deze club aan boord houden, zowel voor interne vraagstukken als voor vraagstukken in het zorgveld. Want het is prettig als we mensen hebben die de kennis hebben, ons kunnen adviseren en kunnen realiseren, zowel voor structurele als tijdelijke zaken. Als je dat niet hebt, dan krijg je dat de ene partij iets bedenkt, een tweede het ontwikkelt en een derde het uitvoert. Dat levert vaak problemen op die je niet wilt.” Bianca Rouwenhorst

Digitaal gedrag en het gebruik van data is het nieuwe normaals , maar dit verankeren in nieuw beleid is vaak nog een moeilijke opgave. Ik heb hier veel gesprekken over met mijn collega’s en vanuit onze directie zijn wij dan ook bezig met iVakmanschap binnen het departement.” Bij uitvoeringsinstanties zoals het UWV (of de voorgangers waar zij voor werkte) bemerkte Rouwenhorst gemiddeld een meer innovatievere houding. Dat ligt er volgens haar ook aan dat mensen bij dergelijke organisaties constant wordt gevraagd om zich meer efficiënt en effectief op te stellen, meer dan bij een beleidsdepartement. “Ze zijn voortdurend in contact met hun klanten, en die gaan bepaalde vormen van digitale dienstverlening ook steeds meer normaal vinden.”

Meer interne focus op ‘I’

Toch is het afgelopen jaar ook bij VWS meer focus op de ‘I’ ontstaan. Dat

Leren van elkaar

heeft zijn oorsprong zeker voor een deel in de coronapandemie. “Zo hebben we in deze periode veel externe IT’ers naar binnen gehaald die wilden bijdragen aan de aanpak van de pandemie - zoals bij de corona-apps. De software-afdeling die we zo ingericht hebben, is misschien dan wel een vreemde eend in de bijt, maar heeft mij wel de ogen doen openen: ‘Zo kan digitalisering ondersteunend zijn aan onze taken’.

Volgens de CIO heeft de bundeling van CIO-schap, Informatiebeleid en softwareontwikkeling de aandacht getrokken van andere departementen. “Bij veel departementen ligt het ‘I’-beleid nog bij vakdirecties, los van de centrale CIO-rol zoals ik die heb. Bij ons is dit deels domeinoverstijgend geworden en dat leidt tot meer efficiency en effectiviteit. Wij kunnen weer leren van ervaringen zoals het optuigen van een digitale infrastructuur of de inzet DigiD zoals dat bij de Digitale Overheid gebeurt.”

Een klein voorbeeld: VWS is sinds corona bedolven onder WOB-verzoeken. De ontwikkelaars dragen eraan bij dat het ministerie die stroom beheersbaar kan houden, efficiënter kan afhandelen en weet waar alle opgevraagde documenten te vinden zijn. Rouwenhorst: “De directeur die hiervoor verantwoordelijk was binnen VWS, zou misschien twee jaar terug helemaal niet gedacht hebben aan de mogelijkheden die digitalisering hier biedt. Nu kunnen we dit ook gaan inzetten voor het structurele

Tevreden is Rouwenhorst over wat zij omschrijft als ‘de leukste functie binnen VWS’, wanneer het ‘I’-vakmanschap bij het ministerie structureel ingebed is in de primaire processen. “Wanneer beleidsdirecties oog hebben voor digitale informatievoorziening in hun beleid, het gebruiken in het opstellen van hun regels. En als digitale informatievoorziening en digitale zorg binnen beleid een prominente rol heeft. Dan gaat de champagnefles open.”

DIL_september 2023_Ministerie VWS.indd 27

9/18/2023 3:19:09 PM

RAJIV RAMASWAMI:

Nutanix ontzorgt de CxO met hybride cloud Rajiv Ramaswami leidt nu als CEO het succesvolle Nutanix, een Amerikaanse aanbieder van moderne IT en cloud infrastructuur toepassingen. Het bedrijf helpt IT-beslissers bij hun digitale reis en transformatie, met een breed scala aan infrastructuur AUTEUR HANS STEEMAN EN WITOLD KEPINSKI

e redactie van Dutch IT Leaders had onlangs de kans om CEO Rajiv Ramaswami van enterprise cloud specialist Nutanix exclusief te spreken. Als we Rajiv aan het woord laten en vragen naar de terugblik op zijn eerste twee jaren als CEO van het bedrijf, dan is het eerste dat op de tong komt dat de directe face to face contacten met klanten en partners erg gemist worden. Rajiv: “Dat gaan we dit jaar weer veranderen met een echt .NEXT 2023 event komende mei in Chicago. Deze grootschalige evenementen zijn essentiële componenten voor de hechte relatie van Nutanix met zijn partners en klanten.” Als we vragen naar zijn missie als Nutanix CEO, is er ook een helder antwoord: “Al vanaf het begin is Nutanix bezig met het vereenvoudigen van complexe IT-infrastructuur, net zoals Apple dat via de iPhone gedaan heeft met de consumentenelektronica. Alle functionaliteit waarvoor in het verleden meerdere systemen nodig waren, is nu verpakt in één product: de Apple iPhone. Wij van Nutanix willen als facilitator

‘Het is de klant die bepaalt of hij vanuit zijn datacenter, in een public cloud of in een hybride cloud wil werken’ voor de moderne IT onzichtbaar zijn en de klant ondersteunen met hun steeds complexere uitdagingen. Veel organisaties hebben grote uitdagingen, want het noodzakelijke talent is schaars. Van de school komen generiek opgeleide potentiële IT-medewerkers, die helaas geen of te weinig gespecialiseerde kennis hebben van enterprise IT. Dat staat een gezonde groei van ondernemingen al snel in de weg. Met de Nutanix-oplossingen springen we in dat gat en leveren de technologie en diensten die dit probleem helpen oplossen. Hiermee zijn we zeer flexibel, ook qua kos-

DIL_september 2023_Nutanix Ramaswami.indd 28

ten. Qua keuze voor hardware zijn we niet kieskeurig, want onze software draait op alle standaard hardware. Er zijn dus geen additionele investeringen voor onze softwareoplossing noodzakelijk. Nutanix biedt dan ook toepassingen voor moderne data infrastructuur, inclusief de hybride cloud, en zorgt dat elke applicatie in elke omgevingen kan schalen en met een hoge betrouwbarheid die ook nog eens overal beschikbaar is.”

Hoge NPS

Over een ander stuk van de Nutanix-DNA is de CEO meer dan duidelijk, stelt Rajiv Ramaswami: “Als tweede belangrijke eigenschap van ons bedrijf wordt de flexibiliteit geprezen. De klant heeft een maximale vrijheid bij de keuze qua hardware, software en licentiebeleid. Het is de klant die bepaalt of hij vanuit zijn datacenter, in een public cloud of in een hybride cloud wil werken. Of welke hypervisors zijn voorkeur hebben en welke hardware vendoren hij prefereert. Wij zijn op dat punt volledig transparant. De gebruikskosten zijn pay per use: klanten betalen licenties dus naar rato van gebruik. Het resultaat van dit beleid is evident: We hebben een Net Promotor Score (NPS) van maar liefst 90, de hoogste in de industrie. De flexibiliteit betekent ook dat we niet langer een HCI-bedrijf zijn maar juist een multi-cloud-onderneming zijn.”

Ondersteunen CxO wordt steeds belangrijker

Een andere belangrijke activiteit is de ondersteuning van het management (CTO/CIO) in ondernemingen. Een belangrijke component is daarbij bijvoorbeeld FinOps. Rajiv Ramaswami: “Na de introductie van de public cloud had iedereen het over een massale migratie van processen naar de goedkope public cloud. De praktijk is heel wat weerbarstiger. Transport van en naar de public cloud kan voor grote kosten en dus financiële uitdagingen zorgen. Ook is data storage in

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 3:21:07 PM

IT-INFRASTRUCTUUR

Rajiv Ramaswami

de cloud niet per deﬁnitie goedkoper dan opslag in eigen beheer. Er is een balans nodig, en de keuze kan zelfs per regio anders uitpakken. Hoe dan ook, er zijn componenten die voor SaaS in aanmerking komen en er zijn elementen die door enterprises vanuit kosten en security overwegingen bij voorkeur in de oﬃce cloud verwerkt moeten worden. De keuzes zijn strategische en tactische. Waar zit de data het goedkoopst en het veiligst? Dat is niet altijd even helder. De technologie en dienstverlening van Nutanix kan bij deze complexe keuzes helpen.”

bedrijfskritische applicaties zoals Oﬃce 365 draaien probleemloos op de native Azure cloud en kunnen dus op de standaard manier beheerd worden.”

Binden aan sterke partners

Sustainability & Diversity

Multi-cloud is de kern van veel IT-omgevingen in organisaties. Enterprises kopen bij voorkeur diensten in bij public cloud providers zoals AWS, Microsoft Azure en Google Cloud aldus Rajiv Ramaswami: “We hebben de public cloud-providers omarmd en leveren nu al complete integraties op Amazon AWS en Microsoft Azure (Stack). Bedrijfskritische applicaties doen we bij voorkeur op bare metal. Zodra dit ook met Google cloud mogelijk is, wordt die ondersteuning op dat platform ook ingeregeld. Met de keuze voor bare metal hebben we totale controle over de cloud-omgeving en hebben we alle processen en data in de cloud onder beheer. Dit is relevant bij speciﬁeke beveiligingsof compliancy-richtlijnen, of wanneer men toegang moet hebben tot een Azure-omgeving zonder dat er een internettoegang is. Maar ook wanneer je onderneming te allen tijde door moet kunnen draaien. Niet

Het zijn deze partners die het Nutanix-ecosysteem zo krachtig en dynamisch helpen te maken. Vervolgens is het aan de systeemintegratoren, eveneens een belangrijke groep partners, om de klant optimaal te ondersteunen. Met deze aanpak speelt Nutanix optimaal in op de trends in de markt, die hoog op de agenda staan van IT-beslissers.

Bij het afronden van het gesprek kwam uiteraard ook relevante maatschappelijke vragen aan de orde die ook zeer relevant zijn voor de tech-branche, zoals sustainability en diversity. Rajiv: “Nutanix streeft er naar een sustainable en betrouwbare, onafhankelijke onderneming te zijn en blijven. We maken nu netto winst, dat is ook nodig om de toekomst zeker te stellen. Daarmee weerleg ik alle geruchten in de media dat we een sterke partner zoeken en/of in de etalage staan. Die geruchten kwamen niet van ons. Uiteraard willen we voor onze klanten ook een betrouwbare partner zijn die diversiteit hoog in het vaandel heeft. In alle lagen van de onderneming zien we daarop toe. Zo worden de rollen van Chief Marketing Officer, Chief People Officer en Chief Financial Officer in het Nutanix executive team worden door vrouwen ingevuld. Daar ben ik trots op!”

DIL_september 2023_Nutanix Ramaswami.indd 29

9/18/2023 3:21:23 PM

Ron Kolkman

RON KOLKMAN, RIJKSWATERSTAAT:

‘CIO moet zorgen voor concrete oplossingen’ Is Ron Kolkman ‘de laatste CIO’ bij Rijkswaterstaat? Misschien, maar zijn ambitie is in ieder geval om digitale technologie volledig te integreren in het primaire proces van zijn organisatie. Hij streeft er als CIO vooral naar de exclusiviteit van IT te doorbreken om tot concrete oplossingen - voor huidige en toekomstige uitdagingen te komen. AUTEUR MARCO VAN DER HOEVEN

on Kolkman heeft in de loop van zijn carrière als CIO de rol van technologie ingrijpend zien veranderen. “Tot voor kort had IT, zeker bij de overheid, een soort exclusiviteit geclaimd op het gebied van de digitalisering. Dat zie je aan allerlei termen als ‘digitale transformatie’. Daardoor beschouwden veel mensen IT als iets geheimzinnigs. Gelukkig zie ik daar nu verandering komen. Als CIO probeer ik in ieder geval uit te dragen dat dit vakgebied van ons allemaal is.” Hij vervolgt: “De verandering die ik daarbij zie is dat

DIL_september 2023_Ron Kolkman.indd 30

het commitment om digitalisering te omarmen bij steeds meer mensen doordringt. Om een voorbeeld te nemen bij Rijkswaterstaat: Vroeger maakten mensen betonnen tunnels, en daarmee was hun werk klaar. Maar tegenwoordig moet IT al aan de voorkant van dat proces worden meegenomen, omdat we anders helemaal geen tunnel kunnen bouwen.”

De laatste CIO

Die omslag in de rol van technologie heeft ervoor gezorgd dat niemand IT nog als een ‘laatste ding’

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 3:22:13 PM

OVERHEID

ziet: “IT volledig is geïntegreerd in het systeem. Dat is een goede, en tegelijk noodzakelijke, beweging. Bij Rijkswaterstaat zeg ik dan ook wel eens gekscherend dat ik waarschijnlijk de laatste CIO ben. Ik bedoel daarmee dat het geen bijzondere functie meer zou moeten zijn. IT moet gewoon onderdeel zijn van het primaire proces.” Dit neemt niet weg dat er verschillen bestaan tussen de technologiebedrijven waar een organisatie als Rijkswaterstaat zaken mee doet. “We hebben eigenlijk met twee soorten bedrijven te maken. Wanneer we kijken naar de GWW-sector, wat staat voor grond-, weg- en waterbouw, dan hebben de bedrijven die bijvoorbeeld tunnels bouwen met daarin IT een heel ander karakter dan consultancybedrijven die zich met data-analyse en systeemintegratie bezighouden. Dat zijn echt gescheiden werelden, al komen ze wel steeds dichter bij elkaar.”

Verantwoordelijk

In zijn rol als CIO brengt hij die werelden, en de rest van de organisatie, bij elkaar. “Ik denk dat het essentieel is dat je elkaar heel goed weet te vinden binnen de IV- kolom (Informatievoorziening). Dat werkt hier goed omdat ik als CIO ook verantwoordelijk ben voor de uitvoering, dat is niet overal zo. Dat is de enige manier om volledig verantwoordelijk te zijn voor de IT-organisatie, uiteraard met de nodige checks en balances.” “Als CIO heb je de missie om IT in dienst van het bedrijf te brengen. En dat doe je niet door steeds maar te zeggen dat je zo bijzonder bent, maar juist door met de inhoud bezig te zijn, met het primaire proces. Dat doe ik als bestuurslid door kansen en ook wel een beetje de bedreigingen van IT te laten zien. Hoe kun je het allemaal gebruiken? Dat vraagt om mooie voorbeelden van zaken als datagedreven management en predictive maintenance.”

Digitalisering

Hij heeft diverse concrete uitdagingen op de agenda staan: “IT kan enorm helpen om kosten te besparen èn arbeidsmarktproblemen op te lossen. We hebben dure objecten staan, en als je daar de juiste IT-oplossingen aan toevoegt kun je enorm veel winst maken. Het kost bijvoorbeeld veel geld om onze objecten te vernieuwen, dus als digitalisering het onderhoud efficiënter maakt levert dat direct voordeel op.” Bij Rijkswaterstaat is de digitalisering dan ook een onstuitbaar proces. “De rol van de CIO daarbij is om de juiste IT en technologie naar binnen te brengen. Het is belangrijk om hierin kleine stapjes te zetten,

om daarmee de plannen en strategie van de organisatie te ondersteunen. Op die manier kan digitalisering daadwerkelijk waarde toevoegen.”

Werf

Om die oplossingen op basis van IT ook echt onderdeel te maken van de organisatie heeft hij een slimme manier van samenwerken bedacht: “We noemen dat de Werf. Dat is een werkplaats waar we IT en het primaire proces bij elkaar brengen, ongeacht je functie. Het is de opdracht die daar voorop staat, zoals het veilig en bereikbaar maken van Nederland. Dit is een mooi instrument om de exclusiviteit van IT af te halen omdat we met de Werf de disciplines al vroeg bij elkaar brengen. Dan gebeurt het bouwen van een tunnel echt multidisciplinair en verdwijnen de schotten tussen afdelingen.” Als CIO heeft hij een brede horizon. “We zijn bezig met de komende dertig jaar, maar er gebeurt natuur-

‘We willen een moderne IT-organisatie zijn die met haar arbeidsvoorwaarden kan concurreren met de markt’ lijk heel veel in Nederland op het gebied van klimaat, economie, en ruimtelijke inrichting. Dus ook daar zijn we mee bezig, om te kijken wat de rol is van Rijkswaterstaat hierin. Mijn rol als CIO is om altijd te denken aan de digitaliseringskansen die kunnen helpen bij het aanpakken van die uitdagingen.”

Data

Ook onderhoud is een belangrijke uitdaging. “Veel van onze ‘kunstwerken’ komen uit de jaren veertig, vijftig en zestig. Die zijn dus relatief oud, het onderhoud daarvan is een enorme opgave die we niet meer met de hand kunnen doen. Daar hebben we niet meer genoeg mensen voor, dus automatisering en vooral het gebruik van data is essentieel.” Het gaat in zijn werk echter niet alleen om technologie. “Het is vooral belangrijk dat onze medewerkers zich hier op hun plek voelen. De arbeidsmarkt is krap, en we willen dat onze medewerkers met plezier naar hun werk gaan. We willen een moderne IT-organisatie zijn die met haar arbeidsvoorwaarden kan concurreren met de markt. En we merken dat mensen graag bij een overheidsorganisatie werken die er echt toe doet, waar het werk concreet is. Dat vraagt om leiderschap.”

DIL_september 2023_Ron Kolkman.indd 31

9/18/2023 3:22:16 PM

Foto: Royal Schiphol Group/Björn Staps

LENNERT L’AMIE, CIO SCHIPHOL:

‘Datagedreven organisatie worden is een must’ Een luchthaven zoals Schiphol kent veel van dezelfde uitdagingen die elke CIO heeft: hoe zet je nieuwe technologie in, waar vindt je voldoende IT-talent, hoe houd je de IT-omgeving up tot date en veilig om de voortdurend verdergaande digitalisering van je organisatie te ondersteunen? Daarnaast heeft Lennert L’Amie, CIO bij Royal Schiphol Group, te maken met een vrij unieke combinatie van passagiers-, bagage- en vliegtuigstromen. Om de vaak complexe onderliggende processen voor deze drie verweven stromen te faciliteren, is het een must om op alle niveaus een datagedreven organisatie te worden. AUTEUR MARTIJN KREGTING

a een verleden bij startups heeft Lennert L’Amie een reeks functies bij Schiphol doorlopen voordat hij afgelopen februari CIO bij Royal Schiphol Group werd. Na vier jaar bij Schiphol Telematics was L’Amie twee jaar manager architectuur (enterprise architecture & portfolio management). Hij volgde dat op met de functie van manager CIO Office en CISO. Na negen maanden werd hij ook Senior Manager Business Platform Operations, dat alle technologie en data bij de afdeling Airport Operations & Aviation Partnerships omvat. Een half jaar lang combineerde L’Amie de functies. Daarna koos hij voor Airport Operations & Aviation Partnerships “Zo heb ik alle IT-lagen leren kennen”, stelt L’Amie. “Van de hardcore IT – netwerken, infrastructuur – naar het strategische deel met onder meer architectuur en security – en de business-kant van technologie en data. Dit geeft me het voordeel dat ik bij alles in grote lijnen begrijp waar het over gaat. Dat helpt me echt in mijn rol als CIO. Je moet namelijk een sparringpartner zijn. Niet alleen antwoorden kunnen geven, maar ook vragen stellen over de impact van digitalisering op business

DIL_september 2023_Schiphol.indd 32

en IT en over het optimaal inzetten van data op de luchthaven.”

Enorm ecosysteem

Schiphol is – zeker met alle stakeholders - een enorm ecosysteem. Het is deels ook een uniek ecosysteem, schetst de CIO. “Als je uitzoomt, dan omvat Schiphol gewoon een groot logistiek proces met drie belangrijke stromen: passagiers, bagage en vliegtuigen. Op veel onderdelen zie je organisaties met vergelijkbare proces-

‘Een stabiele basis is cruciaal’ sen. Maar als je inzoomt, zie je dat die combinatie het uniek maakt.” Vrij uniek noemt L’Amie ook het besluit van Schiphol om hiërarchisch alle business-technologie platforms onder te brengen bij de diverse business units. De platforms omvatten alle ITen dataproducten voor een specifieke business area – zoals Asset Management Airport Operations & Aviation Partnerships en Security. De gedachte erachter: alleen zo kun je deze IT dicht-

bij de processen krijgen die ze moeten ondersteunen. Je digitaliseert sneller als je je ook echt eigenaar voelt.

Datagedreven organisatie

“De teams van deze platforms draaien hiërarchisch mee in de MT’s van de business area en rapporteren ook aan de directeur hiervan, en functioneel rapporteren ze aan mij. Alleen door de business-tech bij de business area’s te zetten, kunnen we echt op elk niveau een datagedreven organisatie worden. En dat is een must om ook in de toekomst voor een optimale klantreis te kunnen zorgen.” In de groei naar zo’n datagedreven organisatie zet Schiphol ook technologie zoals AI in. Zo heeft de organisatie een eigen image recognition capability gebouwd met Deep Turnaround, die op basis van deep learning (een zelflerend algoritme) camerabeelden van vliegtuigopstelplaatsen omzet in bruikbare data. Deze data, die de verschillende deelprocessen, zoals tanken, pushback, schoonmaak en catering, inzichtelijk maakt, moet helpen om vertragingen te voorspellen en te voorkomen. “Maar ook gateplanning is voor ons heel belangrijk. Als je data-analisten naast gate planners

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 3:22:34 PM

DATA DRIVEN Foto: Royal Schiphol Group/Björn Staps

we met een systeem van opschaling als we zien dat een probleem groter wordt. Een mooi voorbeeld hiervan, is de impact van storm Poly eerder dit jaar. We hebben allerlei scenario’s doorgenomen en hun effecten bepaald, en op basis daarvan zorgvuldig mitigerende maatregelen getroffen. Het maakt dus eigenlijk niet uit wat er speelt, business en technologie moeten altijd dicht bij elkaar zitten, wil je snel tot een goede aanpak of oplossing komen.”

Externe samenwerking

Net zoals optimaal gebruik van datastromen, vergt optimale security een goed afgestemde interne samenwerking. Maar Schiphol moet ook met veel externe partijen samenwerken, zoals luchtvaartmaatschappijen en bagage-afhandelbedrijven. Dat is volgens L’Amie soms wel een uitdaging.

Lennert L’Amie

zet, kom je op een punt waar je naar augmented decision making kunt gaan, waarbij je gate planners echt helpt in hun werk.”

Groeiende belang security

Als het gaat om het groeiende belang van security, werkt L’Amie met een mix van vertrouwen geven en eigen verantwoordelijkheid verwachten. Hij noemt die werkwijze ‘Losely coupled, tightly alligned’. Alle medewerkers weten zo goed waar ze aan toe zijn en binnen welke randvoorwaarden ze acteren, stelt de CIO. Maar ook dan blijft security een belangrijke uitdaging die een integrale aanpak vergt. “Zo hebben we security oﬃcers die in de business platformen meedraaien. Onze ontwikkelaars weten dat ze security vanaf het ontwerp in hun product moeten meenemen. We hebben zo op alle niveaus gedragenheid voor security. Het moet niet gezien worden als een hoepel om doorheen te springen, het is integraal onderdeel van onze basis hygiëne.” “Een ‘voordeel’ van Schiphol is dat we enigszins gewend zijn aan crisissituaties. Zo pakken we uitval in technologie op dezelfde wijze aan als de uitval van bijvoorbeeld een bagageband. Dit doen

“We hebben allemaal dezelfde focus: een blije passagier. Maar in de realisatie hebben we niet altijd dezelfde aanvliegroute. We hebben daar wel grote stappen in gezet, bijvoorbeeld in het delen van data. Als Schiphol hebben we al jaren een API-platform waar we verschillende datafeeds uitleveren. Als luchthaven moet je vanuit de sector beredeneren. De lijnen met bijvoorbeeld KLM en de Luchtverkeersleiding Nederland zijn dan ook kort. Daarin creëren we echt samen waarde, ook al is dat niet altijd even makkelijk. Daarin hebben CIO’s echt een verbindende rol, bijvoorbeeld samen met mijn collega’s Aart Slagt van KLM en Marcel Bakker van Luchtverkeersleiding Nederland.”

Twee uitdagingen

Voor de komende jaren ziet L’Amie naast optimaal datagebruik en security twee belangrijke uitdagingen. Allereerst de verbinding tussen product en gebruik. Je kunt nog zulke mooie producten en diensten ontwikkelen, maar als ze niet goed aansluiten op de behoefte, dan worden ze niet (goed) gebruikt, ziet de CIO. “Je moet onderdeel zijn van de mensen die het probleem willen oplossen, niet van hen die naar het probleem wijzen – maar je moet die laatste groep wel snappen. En je moet je teams duidelijke randvoorwaarden geven, zodat ze

alleen iets ontwikkelen wat echt op de behoeften van onze business area’s aansluit. Van PoC naar productie gaat vaak snel, maar je moet vooral scherp zijn op de stap van productie naar gebruik.” Een andere, meer generieke uitdaging voor CIO’s is dat zij de IT-omgeving voortdurend moeten matchen aan de veranderende behoeften van digitalisering. En de top van de organisatie moet van dit belang doordrongen worden. “Als je alle oude systemen laat bestaan en er alleen maar nieuwe aan toevoegt, dan word je duurder, minder ﬂexibel en minder veilig. Dat is een uitdaging voor elke CIO die digitalisering inzet om de business te faciliteren. Je moet niet alleen de hipste nieuwe technologie hebben, maar ook de basis op orde houden. Een goede balans houden tussen snelheid, stabiliteit, kwaliteit en veiligheid.”

Zaken op orde

De komende jaren wil L’Amie hiervoor drie zaken op orde krijgen. “Allereerst de balans in onze foundational services. We hebben allemaal onze mond vol van digitalisering, maar hier mag best meer aandacht voor zijn. Een stabiele basis is cruciaal. Als we op dat punt zo min mogelijk klachten horen, hebben we het goed gedaan.” Als tweede heeft Schiphol al een enorme digitaliseringsslag doorgemaakt en de mindset van de organisatie hierin veranderd. “Maar we moeten nog altijd heel duidelijk uitleggen wat de waarde van digitalisering is. En we moeten nog beter leren van onze fouten. De ontwikkeling van nieuwe producten moet succesvoller zijn. Dat is een belangrijke graadmeter voor afdoende stabiliteit en creativiteit in onze business area’s. Alleen zo gaan we het verschil maken.” Ten derde gelooft L’Amie in bewegingsvrijheid van zijn teams, maar wel binnen duidelijke kaders. “Schiphol is geen speeltuin. Cybersecurity, architectuur, processen: dat alles moet onze teams enablen. Tegelijkertijd moeten onze teams de verantwoordelijkheid nemen om de diezelfde onderwerpen integraal mee te nemen in alles dat ze doen. Als die drie vlakken in orde zijn, dan hebben we het met zijn allen goed gedaan.”.

DIL_september 2023_Schiphol.indd 33

9/18/2023 3:22:35 PM

RENÉ TER HAAR, KWR WATER:

‘ Er komt weer een kantelpunt aan voor IT’ Toen René ter Haar ruim een jaar geleden als CIO begon bij onderzoeksinstituut KWR, kon hij meteen aan de slag met twee uitdagingen: van KWR een datagedreven bedrijf maken en om dit te realiseren een digitale transformatie doorvoeren. Een jaar later ligt er een basis met onder andere een cloud-gebaseerde werkomgeving, maar dit is volgens Ter Haar pas het begin. Onderzoekers moeten straks met enkele drukken op de knop hun eigen projecten digitaal kunnen inrichten, en in een experience center moet iedereen straks ervaring op kunnen doen met de mogelijkheden van nieuwe technologie. AUTEUR MARTIJN KREGTING

ia een mix van eigen bedrijven en bij organisaties zoals PWC, kwam Ter Haar in april 2022 bij KWR Water Research Instituut terecht. KWR stelt met wetenschappelijk onderzoek, kennis en innovatie de drinkwatersector in staat gezond, duurzaam en efficiënt om te gaan met water. Alle drinkwaterbedrijven in Nederland zijn van oudsher aandeelhouder van KWR. KWR stond in 2022 voor twee uitdagingen: een datagedreven bedrijf worden en – mede hiervoor – een digitale transformatie ondergaan. Hiervoor een strategie en visie formuleren, bleek best nog een uitdaging te zijn. Uiteindelijk heeft Ter Haar met zijn team, naast de operationele projecten, een program-

‘KWR moet een echt digitale, datagedreven organisatie worden.’ ma opgesteld met vijf thema’s om in 2023 met beide uitdagingen aan de slag te gaan. “KWR is een traditionele organisatie waarbij IT vrij ver van de dagelijkse praktijk vandaan stond. Er was zeker geen mismatch – als het nodig was, werd er samengewerkt op gebieden als infrastructuur en security – maar de connectie met de praktijk van onderzoekers was er eigenlijk niet. Onderzoek vergt en levert steeds meer data op, en om dit goed te gebruiken, is IT cruciaal op meer gebieden dan alleen de benodigde IT-infrastructuur bieden.”

DIL_september 2023_KWR Water.indd 34

Digitale, datagedreven organisatie

Het einddoel: KWR moet een echt digitale, datagedreven organisatie worden. Digitalisering moet een normaal aspect worden van hoe onderzoek – de core business van de organisatie - plaats vindt, opgezet en uitgevoerd wordt. “Op basis van ons plan van aanpak zijn we nu met een aantal trajecten begonnen”, schetst Ter Haar. “Daaronder het leggen van een goede basis voor cloudgebaseerde IT. De oorspronkelijke cloud-omgeving van KWR was niet goed ingericht. We hebben dat overhoop gehaald en heringericht om de dagelijkse praktijk optimaal te ondersteunen. We kunnen nu allerlei services en IT-producten voor onderzoekers met de spreekwoordelijke druk op de knop aanbieden. Zo wordt het voor onderzoekers veel makkelijker om snel, flexibel en goedkoop gebruik te maken van digitale middelen. .” Een vervolgstap is de inrichting van een data-omgeving. Er komen steeds meer en nieuwe databronnen bij, klanten die data geven of juist specifieke eisen hebben voor bepaald onderzoek. Drinkwaterbedrijven wisselen over het algemeen niet zo veel data met elkaar uit, stelt Ter Haar, maar KWR is de overlappende onderzoeksinstelling waar al deze data wel bij elkaar komt. “De bedoeling is dat we een soort pijplijn voor data opbouwen. Daarin nemen we by design-zaken zoals security en privacy mee. Zo worden we voor onze afnemers en partners ook echt een trusted party , met wie zij hun data kunnen uitwisselen. En dit proces kunnen we blijven herhalen”

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 3:23:15 PM

DIGITALISERING

René ter Haar

Verandering rol CIO

Bij KWR was de rol van de CIO vrij traditioneel – beperkt tot het managen van de ICT afdeling - maar er is volgens Ter Haar vrij grote consensus dat dit moet veranderen. Alleen is dat wel een proces, dat verandert niet van vandaag op morgen. “Bij mijn aantreden hebben we afgesproken dat de CIO een groter belang heeft dan alleen ICT. Als het bijvoorbeeld gaat over initiatieven met startups, of een technologiecentrum dat we mogelijk op dit terrein bouwen, dan heeft de CIO hier ook een rol in die verder gaat dan IT faciliteren, maar ook gaat over nadenken hoe die initiatieven het beste uitgevoerd kunnen worden, welke rollen IT hierin kan spelen en hoe we dus onze digitale producten en services beter in de markt kunnen zetten”

Deze verandering moet volgens Ter Haar geleidelijk doorsijpelen in alle lagen van de organisatie. Dat is volgens hem geen onwelwillendheid, maar een gegeven waar je als CIO mee moet werken. Verandering kost altijd tijd. Gelukkig werken er bij de organisatie veel – deels jonge - mensen die in de gaten hebben dat digitalisering een andere rol van ICT vergt. “We hebben nog een on premise omgeving waar een aantal werknemers liever mee werken. Maar de manier waarop de cloud werkt, biedt veel meer mogelijkheden voor experimenteren en snelle innovatie in hoe je te werk gaat, wat je kunt doen. Steeds meer werknemers pakken dit goed op. Zij beginnen vaak kleinschalig met producten en services uit de cloud, weten daar succesvol mee te innoveren en tonen zo wat er met een cloud-omgeving mogelijk is. Dat geeft

DIL_september 2023_KWR Water.indd 35

9/18/2023 3:23:22 PM

een echt vliegwieleffect. Feit is eigenlijk dat je succesvolle projecten moet hebben om het nut van digitalisering en digitale innovatie aan te tonen. Zo kun je mensen in alle lagen van de organisatie makkelijker overtuigen van het nut van een digitale organisatie.”

Ervaringen toetsen

Ter Haar stelt dat hij het altijd prettig vindt om zijn ervaringen en uitdagingen te toetsen bij collega’s, iets waar de meeste CIO’s – hijzelf ook - meer tijd voor moeten maken. “Ik waardeer het altijd enorm wanneer ik wel kan praten met een collega-CIO’s en hoe zij omgegaan met zaken zoals digitalisering van een organisatie, of het samenwerken met andere elementen binnen een organisatie om IT op de agenda

‘Straks hebben we geen CRM-systeem meer, maar gebruiken we ChatGPT die relaties uit data destilleert’ te zetten en te houden. Maar ook vragen als hoe ga je om met nieuwe of disruptieve technologieën, zoals Web3, intelligente applicaties, Open source AI en nu natuurlijk ook ChatGPT.” Mede voor het uitproberen van nieuwe technologie denkt de CIO aan het opzetten van een experimenteerruimte waarin je mensen motiveert om applicaties en technologie uit te proberen. VR, of applicaties zoals Notion en Miro, maar natuurlijk ook AI of GPT. Daar moet letterlijk en figuurlijk ruimte voor zijn. Als je het dan echt in de organisatie wil gaan gebruiken, dan moet het wel voldoen aan duidelijke afspraken op gebieden zoals governance, privacy, security. Zo kun je enerzijds adoptie versnellen, anderzijds het gebruik ervan wel in goede banen leiden.”

Kantelpunt in aantocht

En dat is ook hard nodig, want er komt volgens Ter

DIL_september 2023_KWR Water.indd 36

Haar weer een kantelpunt aan. “Ik denk dat we op het punt staan om significante veranderingen mee te maken. AI in zijn algemeen, niet alleen ChatGPT, veel mogelijkheden gaat scheppen. Misschien kun je veel IT-systemen en platforms wel vervangen door een veel flexibeler middel zoals ChatGPT en vergelijkbare toepassingen.” Als iemand bijvoorbeeld een onderzoek wil gaan opzetten, kan een toepassing zoals ChatGPT helpen met het bieden van ‘in context’ informatie. Andere toepassingen kunnen dit slechts in beperkte mate, of het is heel lastig. “Of denk aan een CRM-systeem. We hebben weliswaar een klantendatabase, maar niet veel meer. Als ik wil dat we meer interacteren met onze klanten, ga ik dan een apart CRM-systeem opzetten? Of bouwen we dat op basis van een GPT-toepassing, waarbij we klantdata via GPT ontsluiten uit alle bedrijfsbronnen die je beschikbaar hebt. Dat kan enorme flexibiliteit, productiviteit en snelheid opleveren. Dus dit soort nieuwe technologie gaat organisaties enorm helpen.”

Doorontwikkelen rol CIO

Dat de rol van CIO hiervoor verder moet doorontwikkelen, is volgens Ter Haar logisch en niet anders dan vroeger. “We hebben nog steeds te maken met veel stakeholders vanuit de IT. Mijn rol blijft die van facilitator, van het scheppen van IT-kaders in lijn met het soort organisatie. Op basis hiervan ondersteun je processen borg en beveilig je ze.” Misschien, denkt Ter Haar, wordt de rol van CIO zelfs wel eenvoudiger, omdat IT eenvoudiger wordt. “Straks hebben we geen CRM-systeem meer, maar gebruik we ChatGPT die relaties uit data destilleert. En als straks iedereen cloud gebruikt, hebben we dan nog een bedrijfsnetwerk nodig, of is een 6G-mast genoeg. Dat betekent niet dat de rol van een CIO en IT-team minder belangrijk wordt. Maar als we zoveel mogelijk processen en IT automatiseren, houden we tijd over om veel meer met innovatie en business-processen bezig te zijn en minder met IT zelf.”

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 3:23:23 PM

ECOSYSTEEM

HUNG LEHONG, GARTNER

‘ Meeste partnerecosystemen zijn in feite egosystemen’ Elke organisatie werkt met partner ecosystemen. Om te innoveren, om zijn logistiek op orde te brengen, ter verbetering van de marketingstrategie. Ook zijn er ondernemingen die de volgende stap zetten en een platform ontwikkelen waarop andere partijen producten of diensten kunnen aanbieden. Dit zijn volgens Hung Lehong van Gartner echte partner ecosystemen, waar de eerste rond een enterprise ontwikkelde versie vooral een ‘egosysteem’ is. En elk soort systeem komt met zijn eigen gebruiksaanwijzing. Alle reden voor Gartner om hier een soort woordenboek voor te ontwikkelen die duidelijk moet maken wat er komt kijken bij de ontwikkeling van ego- of ecosysteem. AUTEUR MARTIJN KREGTING

ung LeHong, Distinguished VP Analist in het onderzoeksteam Executive Leadership of Digital Business bij Gartner helpt CEO’s en andere leidinggevenden op C-niveau om te anticiperen op veranderingen in bedrijfsmodellen en klanttrends die worden veroorzaakt door digitaal zakendoen. En zaken vinden steeds vaker plaats in een meer of minder complex systeem van samenwerking, vaak aangeduid als ‘partner-ecosysteem’. “Mensen en organisaties gebruiken het woord partner ecosysteem wel heel makkelijk”, merkt LeHong in zijn vele gesprekken met C-level executives. “Een organisatie bijvoorbeeld zegt dat ze een vendor-ecosysteem beheren, een systeem van IT-partners of een logistiek ecosysteem. Maar afhankelijk van wat ze zeggen is het vaak helemaal geen echt ecosysteem.”

Het egosysteem

Wat het dan wel is? Iets dat Gartner aanduidt als ‘egosysteem’. “Wat ik daarmee bedoel, is dat het systeem volledig om die organisatie draait. Of het nou gaat om innovatie, om logistiek, om marketing. Het is vaak een extended enterprise. Dat is zeker niet verkeerd, het wordt heel veel ingezet om de eigen organisatie intern of extern te verbeteren. Maar het is geen van elkaar afhankelijk ecosysteem, zoals bijvoorbeeld je bijvoorbeeld in de natuur tegenkomt.”

In contrast hiermee draait een echt ecosysteem niet de organisatie die ermee aan de slag gaat. Het is een aggregator platform. Bekende voorbeelden zijn digitale marktplaatsen zoals van Amazon, Google en Apple. “Maar het kan net zo goed een platform om senioren te ondersteunen met diensten en producten waardoor zij langer thuis kunnen wonen. Het is in ieder geval geen systeem rondom het enterprise, maar een systeem waarbij een partij als aggregator of orchestrator de lijm vormt die alles bij elkaar houdt. Dit is een echt ecosysteem.” Als derde variant is er nog een decentraal ecosysteem dat meer gemeenschapsgebaseerd is. Er is dan geen enterprise of andere organisatie als leidende partij. Dit zie je volgens L eHong vaak weerspiegeld op het niveau van gemeenschappen in Reddit, of brancheconsortia die niet door een enkele onderneming worden beheerd, maar waar iedereen aan deelneemt. De sleutel is dat er niet één leider van het ecosysteem is. In plaats daarvan leiden leden collectief.

Woordenboek

Zo’n 80-90 procent van alle partner-ecosystemen zijn in de praktijk egosystemen. En die hebben in hun ontwikkeling en onderhoud toch behoorlijk verschillende aanvliegroutes. “Om hier duidelijk onderscheid in te maken, hebben we een soort woordenboek opgesteld met daarin definities om duidelijk te maken wat een

DIL_september 2023_Gartner Lehong.indd 37

9/18/2023 3:24:14 PM

Hung LeHong

organisatie werkelijk bedoelt als ze het over een partner ecosysteem hebben. Het is namelijk belangrijk om goed voor ogen te hebben waar je het over hebt, als je een bepaald doel wil bereiken.”

Meest voorkomende ecosystemen

Het ‘woordenboek’ geeft een opsomming van de meest voorkomende digitale ecosystemen: Meestal door een bedrijf geleid (egosysteem): 1. Talentecosysteem 2. Innovatie-ecosysteem 3. Supply chain-ecosysteem 4. Het ecosysteem van IT-leveranciers 5. Kanaalpartner-ecosysteem 6. Marketing-ecosysteem Meestal door aggregator geleid (ecosysteem): 7. Marktplaats-ecosysteem 8. Ontwikkelaarsecosysteem 9. App store-ecosysteem 10. Ecosysteem van sociaal netwerk 11. Klantgericht/burgergericht ecosysteem Meestal door een gemeenschap geleid (gemeenschapsgebaseerd): 12. (Cross)-branche ecosysteem 13. Belangengemeenschap 14. Gedecentraliseerde autonome organisatie 15. Ecosysteem van activa-eigenaar

DIL_september 2023_Gartner Lehong.indd 38

De zes basisprincipes

Wanneer een organisatie een bepaald digitaal ecosysteem wil ontwikkelen, is het ook goed om kennis te hebben van de zes basisprincipes van elk ego- en ecosysteem. “We gebruiken dit raamwerk om te kijken naar wat voor soort ego- of ecosysteem men wil bouwen en waarvoor”, legt LeHong uit. “Zo kun je zo’n ego- of ecosysteem helder en transparant in de juiste richting ontwikkelen.” 1. Het organiserende principe (de bestaansreden): dit principe/bestaansreden – bijvoorbeeld innovatie, logistieke ketenverbetering, marketing - trekt deelnemers aan en geeft aanleiding tot de interacties. 2. De leider: digitale ecosystemen worden gecreëerd en geleid door leiders – een enterprise - of een gemeenschap. Zij bepalen de “regels” en bieden de mogelijkheden (bijv. technologieën). 3. De deelnemers: veel soorten deelnemers vormen het ecosysteem. Sommigen zijn actieve deelnemers, terwijl anderen capaciteiten leiden/modereren of bouwen/uitvoeren. 4. Tussen deelnemers vindt digitale waarde-uitwisseling plaats in de vorm van digitale interacties, transacties, co-creatie en samenwerking 5. Regels voor deelname, betrokkenheid en waarde-uitwisseling worden bepaald door leiders en afgedwongen via digitale mogelijkheden. 6. Digitale mogelijkheden maken interacties tussen deelnemers mogelijk en dwingen ecosysteem

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 3:24:19 PM

ECOSYSTEEM

transactie. Zij doen dit niet omdat ze zo nobel zijn, maar omdat het onder de streep geld oplevert.”

Meer… en minder succesvol

De digitale platformen van concerns zoals Apple, Google en Amazon zijn wereldwijd en enorm. Maar dit zijn echt niet de enige kanshebbers. LeHong wijst op het voorbeeld van de Franse locomotiefproducent Alstom, die een ‘vertical’- platform heeft opgezet op het gebied van locomotiefreparatie en onderhoud. Daarmee zijn zij de ‘Amazon’ op het gebied van reserve-onderdelen, reparatie en onderhoud van locomotieven. Niet alleen de eigen onderdelen zijn op dit platform te vinden, maar elke onderneming die locomotief-onderdelen maakt of reparatie en onderhoud uitvoert. “Een voorbeeld van een minder succesvol, decentraal, ecosysteem is dat van Maersk. Dat zette samen met IBM een blockchain-gebaseerd platform onder de naam Tradelense opzetten. Daarop kon elke organisatie in de logistieke keten documenten zoals ladingmanifesten, financiële documenten, vrachtbrieven etc. Maar het bleek erg complex te zijn om partijen mee te krijgen en het is vorig jaar dan ook stopgezet.”

regels af. Deze mogelijkheden stellen het ecosysteem in staat om te werken.

Niet nieuw

Het is niet alsof partner-egosystemen nieuw zijn. De meeste organisaties hebben wel een bepaald egosysteem, zelfs al is het gewoon de logistieke keten van toeleveranciers, distributeurs en klanten. Dit soort systemen bestaat al zo lang als er bedrijven zijn. Ze zijn behulpzaam in ontwikkeling en verbetering van de organisatie. “Sommige organisaties kijken echter verder”, vertelt LeHong. “Zij willen bijvoorbeeld een rol spelen in een bepaalde ontwikkeling, zoals vergrijzing in veel westerse landen. Een organisatie die hier brood in ziet, wil misschien als aggregator dienen voor een platform dat allerlei uiteenlopende producten en diensten voor senioren samenbrengt, voor hun woning, financiële zaken, gezondheid, ontspanning et cetera. Een platform-businessmodel dus. In veel westerse landen in westerse landen kan dit een platformaggregator uit de particuliere sector zijn of een overheidsinstantie. Maar ook dan is er genoeg ruimte voor organisaties om hier een echt business model op te bouwen. “Zij zetten een platform op, brengen deelnemers bij elkaar, deelnemers wisselen producten, diensten en informatie uit en de orchestrator en aggregator krijgt een percentage van elke

Wel weer succesvol is Ping An Good Docter uit China: een arts-patiënt ecosysteem, met zo’n 10.000 artsen en vele honderdduizenden gebruikers. Die artsen zijn niet in dienst van Ping An, zij gebruiken alleen het platform. Inmiddels heeft Ping An ook op B2B-gebied een platform opgezet voor digitale gezondheidsdiensten, die bijvoorbeeld laboratoria voor bloedtesten samenbrengt met ziekenhuizen.

Van groot naar klein

Ook dit is nog een groot platform. Maar kleinere platforms zijn er net zozeer. Zo werkt de Belgische Bank KBC aan een platform waarop mensen niet alleen financiële zaken kunnen regelen, maar ook tickets voor bijvoorbeeld de bioscoop kunnen boeken, of een leenfiets kan huren. Hier gebruikt de bank een bestaande klantrelatie om hen meer soorten diensten aan te bieden van samenwerkingspartners. Lehong: “Het gebeurt overigens nog niet vaak dat een bank, of een retailer, op deze manier een succesvol sectoroverstijgend platform kan neerzetten. Maar het geeft wel aan dat het niet alleen aan hele grote tech-ondernemingen of bedrijven die groot zijn in een vertical zoals locomotieven succesvol kunnen zijn. Ook kleinere ondernemingen kunnen een goed business-model opzetten als het gaat om een aggregator-platform. Maar wat je ook wil: zorg er eerst voor dat je je behalve je doel ook je definities goed hebt, voordat je de stap zet van egosysteem naar een echt ecosysteem.”

DIL_september 2023_Gartner Lehong.indd 39

9/18/2023 3:24:21 PM

EGP viert 15-jarig jubileum dankzij toewijding en focus EGP bestaat 15 jaar. De twee mensen die de organisatie hebben opgebouwd, staan nog steeds aan het roer: directeur Marga Reuver en CTO Piet Honkoop. In die 15 jaar heeft EGP de focus gehouden op enerzijds IaaS en anderzijds de behoeften van de klant. Reuver vertelt: “We moesten stevig in onze schoenen staan om onze private-cloudstrategie te volgen, maar nu worden we bevestigd in ons gelijk dat deze strategie de toekomst heeft.” AUTEUR ANNE VAN DEN BERG

“

ij zijn niet de oprichters van EGP. Maar een half jaar na de oprichting kwamen we in de rollen die we nu nog steeds hebben. Piet als CTO en ik als directeur”, vertelt Marga Reuver. “Wij leveren Infrastructuur-as-a-Service (IaaS) en destijds, in 2008, bestond dat nauwelijks. Wij waren aan het pionieren en de markt aan het ontginnen en waren er vroeg bij. Daarom hebben we in het begin de tijd genomen en goed nagedacht over wie we wilden zijn en wat we wilden doen.”

Alles draaide om espresso, want EGP staat voor Espresso Gridpoint. We gebruikten de naam Espresso ook in onze marketing uitingen: we zijn klein, maar krachtig en onze diensten zijn exclusief voor u als business partner. Daaromheen deden we ludieke marketingacties. We hadden geen marketingbudget, maar we stonden er altijd. Bijvoorbeeld door guerrillamarketing te doen met grote ballonnen op de grootste parkeerplaats bij destijds de grootste ICT-beurs van Nederland.”

Indirect verkopen via MSP’s

“De focus op IaaS en onze partners hebben we nu al vijftien jaar en die specialisatie heeft voor een groot gedeelte bijgedragen aan het succes van vandaag.

Honkoop heeft zich vooral beziggehouden met de architectuur en techniek van het cloudplatform. Reuver hield zich bezig met het verkoopmodel. Het dienstenportolio hebben we samen ontwikkeld. Vanaf het begin was er de wens om alleen indirect de dienst te verkopen via managed serviceproviders (MSP’s) en softwarebedrijven (ISV’s). Reuver: “De start van EGP vond midden in de bankencrisis plaats. We begonnen met een nieuw bedrijf, met een nieuwe dienst, midden in de bankencrisis. Daarom hadden we een langere aanlooptijd nodig. Langer dan gemiddeld. Maar we hebben het heel goed gedaan.” Reuver: “Ik sprak onlangs iemand en die herinnerde me eraan hoe wij marketing vroeger totaal anders deden dan andere ICT-leveranciers.

DIL_september 2023_EGP.indd 40

Focus op IaaS

‘We moesten stevig in onze schoenen staat’ De dienst die we 15 jaar geleden hebben ontwikkeld, leveren we nog steeds. Daarom kunnen klanten en partners op ons bouwen”, vertelt Honkoop. Reuver vult aan: “Ze vertrouwen op ons platform en daarom is continuïteit, focus en specialisatie zo belangrijk.” Reuver gaat verder: “Soms voel ik me weleens een plaat die blijft hangen. Maar het succes komt eigenlijk nu pas. Dat komt omdat we 15 jaar geleden

echt iets nieuws begonnen. Business partners zijn en dan met name MSP’s hadden tijd nodig om ‘de cloud’ te omarmen. Partners werkten nog veel op projectbasis, verkochten hardware, software en uren om een oplossing te maken voor eindgebruikers. De stap naar managed services is bovenal een mindshift. De ene business partner heeft er langer over gedaan om naar het managed services model over te stappen dan de ander. En er zijn nog steeds een heleboel business partners die hun projectenbusiness nog niet helemaal hebben ingeruild voor een continu stroom aan inkomsten.”

Publieke cloud ook geen heilige graal

“De trage acceptatie van Infrastructure-as-a-Service had ook te maken met de opkomst van de publieke cloud”, vult Honkoop aan. “Ondanks dat het misschien nauwelijks toegevoegde waarde levert voor partners en ze weinig marge maken op de publieke cloud, gingen ze toch mee in die verandering.” Reuver: “Nu zien MSP’s dat de publieke cloud ook niet de heilige graal is en dus komen ze terug op de vraag: wat hebben we nu echt nodig?” De reden waarom de publieke cloud niet alle beloften inlost die het beloofde heeft onder andere te maken met specifieke businessapplicaties die organisaties hebben draaien en eisen

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 3:25:15 PM

PRIVATE CLOUD

Marga Reuver en Piet Honkoop

die ze stellen aan die applicaties. “Uit een recent onderzoek blijkt dat bij veel organisaties minstens 40 procent van het IT-budget naar onderhoud gaat van deze speciaal voor hen gebouwde applicaties. En die oplossingen kunnen niet allemaal naar de publieke cloud”, vertelt Reuver.

Stevig in schoenen staan

Maar ook privacy eisen waaraan de publieke cloud niet kan voldoen, de vendor lock-in en de dunne marges voor business partners, maken de keuze voor de publieke cloud niet vanzelfsprekend. Reuver: “We moesten wel stevig in onze schoenen staan om onze private cloudstrategie te blijven volgen, maar nu worden we bevestigd in ons gelijk. En we groeien gestaag. Niet zo snel als de publieke cloud, maar we groeien gezond en gestaag met double digits per jaar.” Het is dus nu tijd om feest te vieren. “Het is zeker leuk en nuttig om ons jubileum te vieren, want daarmee laten we ook zien dat we consistentie en continuïteit uitdragen. Onze klanten kunnen doen waar zij goed in zijn en ze hebben geen zorgen over de basis infrastructuur. . Wat er ook gebeurt, wij zijn die hand in de rug.” Reuver: “Het is niet alleen onze oplossing. Naast het persoonlijke contact, delen wij onze

kennis en dat wordt gewaardeerd door onze klanten.”

Persoonlijk contact belangrijk

in principe alle solutions kan kiezen die er beschikbaar zijn, voor ons ging. Dat was echt wel een opsteker.”

Het persoonlijk contact zit in de leuke dingen, zoals het gebakje dat EGP langs al haar klanten heeft gebracht ter ere van het 15-jarige bestaan. “Zeker kleinere klanten zijn verrast dat we ook hen persoonlijk een gebakje hebben gebracht. Sowieso is het persoonlijke contact met onze business partners van belang. Je werkt samen in goede mar ook in minder goede tijden.” Bij de minder leuke momenten is juist persoonlijk contact belangrijk, vertelt Reuver: “Het gaat heus niet altijd goed, maar door de goede relatie die we met onze business partners hebben, de openheid om het gesprek aan te gaan en als je de lijnen openhoudt, dan kom je er samen altijd uit.”

Innovatie zit in de marketingprogramma’s

Eén van de milestones in het bestaan van EGP die Reuver identificeert is de samenwerking met Ingram Micro, vertelt ze: “Vrij snel na de start van EGP hebben we met Ingram Micro een contract getekend en zijn we gaan samenwerken. Dat was niet het enige, we zijn ook actief samen klanten gaan werven, dan weet je dat je goed zit.” Honkoop: “Veel MSP’s vonden de keuze voor ons nog spannend. Tót ze ontdekten dat zo’n distributeur als Ingram Micro, die

Hebben Reuver en Honkoop nog plannen voor de toekomst? Honkoop: “Op basis van wat we de afgelopen 15 jaar hebben geleverd, blijven we onze partners de komende jaren ondersteunen.” Reuver vult aan: “Daarbij blijft de menselijke maat en het bieden van kennis belangrijk. Juist nu technologie zich zo snel ontwikkelt, is het belangrijk dat mensen snappen hoe onze IaaS-diensten bijdragen aan hun kernactiviteiten.”

Om partners door de jaren heen steeds beter te helpen, werkt EGP vooral aan de manier waarop ze hen faciliteren. “Natuurlijk moet het EGP-platform continuïteit bieden en waar nodig uitgebreid met de beste technologie die er op dat moment is. Het verschil maak je echter met gerichte marketingprogramma’s die we in het leven hebben geroepen om de organisaties van businesspartners naar een hoger niveau te tillen. Een van de innovatieve programma’s is dat business partners met een eigen platform dit zonder veel impact op de eindklant overdragen aan ons.”

DIL_september 2023_EGP.indd 41

9/18/2023 3:25:17 PM

Ingram Micro doet nu ook Dell Storage en begint nieuwe businessunit Ingram Micro is sinds 1 juli 2023 distributeur van Dell Storage. Dat is volgens Stefan Duijndam (Director Sales, Advanced Solutions en Cloud) niet alleen een logische samenwerking, maar ook een heel belangrijke. Zo belangrijk dat Ingram Micro hiervoor een dedicated Dell businessunit heeft opgezet. Deze wordt aangestuurd door Ben Bax. Hij kent Dell als geen ander, hij werkte hier de afgelopen tien jaar. AUTEUR JOHAN VAN LEEUWEN

ngram Micro was in Nederland al distributeur van Dell CSG (client-oplossingen) en Dell ISG (infrastructuur-oplossingen, met name servers). “Daar is het storagecontract nu bijgekomen en daar zijn we enorm blij mee”, zegt Duijndam.

Verlengstuk

Ingram Micro heeft ervoor gekozen om een businessunit op te zetten voor het complete Dell-portfolio: CSG, ISG en storage. Duijndam: “We hebben businessunits voor bepaalde disciplines of soorten oplossingen. Een dedicated team voor een vendor is een beetje een uitzondering.” Maar het is wel een logische uitzondering, want Dell is een bijzondere vendor, zo geeft hij aan. “Ze zijn tegenwoordig één van de weinigen die alles van A tot en met Z doen. Ze zijn sterk met clients, met servers voor het middensegment, met high-end servers en met storage. Nu we zoveel lijnen van Dell

‘Partners kunnen nu op elke Dell-vraag een antwoord van ons krijgen’ aanbieden, is het belangrijk dat we niet alleen veel kennis hebben van de producten, maar ook van de interne processen bij Dell. En dat geldt omgekeerd ook voor Dell richting ons. Het is echt de bedoeling dat de teams heel dicht bij elkaar komen te staan en elkaar bellen om te vragen hoe iets zit of om iets intern te regelen. We moeten elkaars verlengstuk zijn.” De specialistische businessunit Dell bestaat binnenkort uit acht personen, met de ambitie om verder te groeien. Daarbij gaat het om technische en commerciële specialisten voor de verschillende

DIL_september 2023_Ingram Micro.indd 42

soorten oplossingen. ‘General Sales’, een team van 25 personen, blijft zich ook mede met Dell bezighouden. Duijndam: “Partners houden nog steeds een vast contactpersoon, wat ze van ons gewend zijn. Verder is het belangrijk om te weten dat het gehele team de benodigde Dell-certificeringen heeft. Daarnaast kunnen we gebruik maken van ons Excellent Center in Servië, waar veel kennis van Dell Storage aanwezig is, en van het Dell Experience Center van Ingram Micro in België, waar we nauw mee samenwerken. Ik durf de uitdaging wel aan dat partners op elke mogelijke Dell-vraag een antwoord van ons kunnen krijgen.”

Eerste successen

“We zochten iemand met veel kennis van Dell om dat team te leiden en kwamen al snel bij Ben uit. We zijn heel blij met hem”, vervolgt Duijndam. Bax werkte tien jaar bij Dell. “In verschillende rollen, maar altijd rondom channel en distributie, zowel in Nederland als EMEA”, vertelt hij. De eerste maanden bij zijn nieuwe werkgever bevallen uitstekend. “Ik kende Ingram Micro natuurlijk al goed. Het beeld dat ik had van dat bedrijf, blijkt te kloppen. Ze hebben een heel prettige cultuur, met een goede sfeer tussen de collega’s. Het is niet voor niets dat mensen er lang blijven werken. Daardoor blijft er ook veel kennis behouden. Daarnaast is Ingram Micro ook een heel vooruitstrevend bedrijf.” Bax gelooft sterk in de route die Ingram Micro met Dell heeft uitgestippeld. “En onze klanten doen dat ook, zo merk ik. We hebben al snel wat successen behaald. Zo hebben we onder andere een grote storage-deal gewonnen. Ik merk echt dat onze klanten heel positief zijn en dat ze hun business willen uitbreiden. Niet alleen qua storage, maar ook qua clients en servers.”

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 3:25:55 PM

DISTRIBUTEUR

Ben Bax en Stefan Duijndam

Duijndam en Bax zijn heel blij met de keuze van Dell voor Ingram Micro. Maar eigenlijk is de samenwerking erg logisch, zo vinden ze ook. Bax: “We hebben al vele jaren lang een heel goede relatie en Ingram Micro laat met de andere Dell-producten ook goede resultaten zien. Daar komt bij dat Ingram Micro wereldwijd en ook in EMEA de grootste Dell-distributeur is. We zijn erg gemotiveerd om dat succes in Nederland te evenaren.” Duijndam merkt daarnaast dat het DNA van beide bedrijven sterk overeenkomt. “We investeren in dezelfde gebieden als Dell: cloud en cloudplatformen, alles dat met as-a-service te maken heeft en efficiency. In de aanloop naar deze samenwerking gaven Dell en wij allebei een presentatie en die waren bijna identiek.”

Platform

Beide bedrijven delen ook een innovatiedrang. Bij Ingram Micro komt die tot uiting in het nieuwe Xvantage-platform, een zelflerend en intelligent digitaal platform. Duijndam: “Daarmee kunnen zowel resellers, vendoren als wijzelf vanuit één plek erg efficient samenwerken. Heel veel dingen die te maken hebben met onder andere offertes, levertijden en geldstromen worden daarmee automatisch afgehandeld. Nu

zijn mensen daar veel tijd mee kwijt. Xvantage zorgt ervoor dat we hen aan de voorkant in kunnen zetten, in de gesprekken met klanten. Voor vendoren zoals Dell gelden die voordelen van Xvantage ook.” Voor de partners van Ingram Micro is de samenwerking met Dell ook interessant, geeft Duijndam aan. “We zitten natuurlijk in een bijzonder tijdperk op technologisch gebied, met onder meer AI dat in hoog tempo op komt zetten. Kunstmatige intelligentie is misschien nog niet iets waar eindgebruikers hun resellers direct om vragen, maar indirect doen ze dat wel, want ze willen wel inzicht, voorspelbaarheid en efficiëntie. Dan ben je bij Dell echt aan het goede adres.” De stappen die Ingram Micro nu met Dell zet, passen volgens Duijndam in de algehele ontwikkeling die het bedrijf doormaakt. “We schuiven steeds meer op van het distribueren van producten naar het distribueren van kennis en expertise. We steken veel energie en budget in het behalen van certificeringen en daar willen we IT-partners op mee laten liften. Met name voor middelgrote resellers die zelf de mogelijkheden niet altijd hebben om te investeren in specialistische kennis, is dat heel interessant. Dat geldt nu dus ook voor kennis van Dell.”

DIL_september 2023_Ingram Micro.indd 43

9/18/2023 3:26:03 PM

Peter Alkemade

PETER ALKEMADE, ARROW ENTERPRISE COMPUTING SOLUTIONS:

‘Gezamenlijke oplossingen bieden vaak mooie combinaties’ Resellers krijgen van eindklanten steeds meer vragen over de cloud. Ook zij zelf hebben hier vaak vragen over. Arrow Enterprise Computing Solutions Nederland probeert zijn resellers hierbij zoveel mogelijk te helpen. “Gecombineerde oplossingen van verschillende vendors geven vaak mooie oplossingen”, zegt Peter Alkemade, Country Manager van Arrow Enterprise Computing Solutions Nederland. AUTEUR FLORIS HULSHOFF POL

iet alleen bedrijven stappen op dit moment massaal over naar de cloud, ook resellers zijn hiermee volop bezig. Juist om hun klanten zoveel mogelijk te ondersteunen. Hierbij wordt vooral gekeken naar het aanbieden van managed diensten. “Voor de MSP-markt is het aanbieden van managed diensten eigenlijk wel de ‘holy grail’ ”, zegt Peter Alkemade. “Zij moeten hiervoor wel een juiste partner hebben die dit faciliteert, omdat zij hiervoor vaak zelf niet de benodigde kennis in huis hebben. Een technology solutions provider, zoals Arrow zich tegenwoordig noemt, helpt resellers hierbij. Samen met de vendors met wie

DIL_september 2023_Arrow.indd 44

wij samenwerken, proberen wij hen de juiste managed oplossingen te brengen, maar ook ontwikkelen wij onze eigen diensten die wij altijd via een resellers in de markt proberen te zetten”.

Tooling

Naast de kennis waarmee Arrow channelpartners en resellers ondersteunt, ziet Arrow ook veel vraag naar de juiste tooling voor managed diensten. “Onze eigen platformen krijgen steeds meer tractie en kunnen ook eventueel white-label worden aangeboden aan de eindklanten”. Voor resellers die internationale ambities hebben kan ons Global Delivery Services team

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 3:27:07 PM

CLOUD

een levering, installatie van A tot Z en tot in de puntjes regelen.

Handjes leveren

Verder ziet Alkemade ook outsourcing van IT-dienstverlening als een belangrijke trend. “Sommige channelpartners en resellers regelen de gevraagde outsourcing voor hun eindklanten zelf, maar anderen niet. Die helpen wij met de juiste ‘handjes en 24/7-ondersteuning, consultancy, installaties, beheer, certificering, reporting en andere ondersteuning.” “Deze ‘handjes’ zijn eigen medewerkers, maar we hebben ook een betrouwbare en zeer kundige flexibele technische schil. Op deze manier bieden we met kennis, oplossingen en ondersteuning, een totaalplaatje aan diensten.”

Multi-vendoroplossingen

Een ander belangrijk traject zijn diensten voor multi-vendoroplossingen van bijvoorbeeld de grote hyperscalers. “We doen hiervoor natuurlijk veel met marktleider Azure van Microsoft, maar zijn ook in gesprek met andere hyperscalers.” “Net zo goed kijken we naar oplossingen en toepassingen van vendors die niet in ons portfolio zitten. Wanneer onze klanten hierover een vraag hebben, proberen we die toch op te lossen. Bijvoorbeeld via onze flexibele technische schil.”

Specifieke vendor-oplossingen

Verder biedt Arrow enkele gecombineerde oplossingen met specifieke vendors. Dit zijn vaak partijen die in het portfolio zitten of waarvan het de unieke distributeur is. “Denk bijvoorbeeld aan mooie partijen als Microsoft en Citrix. Die zijn zeer interessant om te combineren. Dit laten we dan ook graag zien.” “Intern werken ook de diverse medewerkers voor deze lijnen goed met elkaar samen. Niet alleen de salesmedewerkers, maar ook de technische. Door deze samenwerking zijn we in staat goede proposities bij channelpartners en resellers te introduceren. We zien nu dat klanten waarbij we bijvoorbeeld veel met Microsoft deden, dat nu ook oplossingen rondom Citrix afnemen. En viceversa.” Overigens vaak gefaciliteerd door ons Arrowsphere Cloud platform.

Meer aandacht SMB-markt

Arrow ziet de laatste tijd veel mogelijkheden voor het midden- en kleinere (SMB)-segment aan resellers. Alkemade: “De topresellers hebben hun technische kennis wel op orde, maar de markt daaronder soms niet. Juist uit dat segment krijgen wij vragen hoe wij hen kunnen helpen. Daar gaan we graag op in. Het SMB-segment is een grote, maar onderschatte, markt.” “Niet iedere vendor-lijn is hiervoor geschikt, maar we zien dat veel traditionele vendors nu ook met SMB-ge-

relateerde oplossingen komen. Die passen soms, als ze cloudgerelateerd zijn, in ons ArrowSphere-platform, maar soms is het een oplossing die we gewoon verkopen. Bij een aantal merken zetten we vol in op dit segment. We zien daar een heel mooie ontwikkeling.”

Betrekken vendors voor SMB-segment

Arrow Nederland betrekt bij het stimuleren van dit veelbelovende marktsegment actief de vendors die het vertegenwoordigt. “Op deze manier proberen we een echte samenwerking te creëren en ook specifieke vendors meer in het zadel te helpen.” Een voorbeeld is volgens Peter Alkemade de grootste security vendor binnen het securityportfolio van Arrow in Nederland. “Deze vendor doet het heel goed in het SMB-segment. Hier hebben we dus een flink team opgezet. Dat werpt z’n vruchten af.”

Cloud Expo 2023 in Houten

Nieuwe oplossingen en toepassingen maakt Arrow nu nog niet bekend. Die worden gereserveerd voor het eerste kwartaal van 2024. Wel organiseert Arrow op 6 en 7 december 2023 de tweede editie van de CloudExpo in Houten. “Vorig jaar hadden we ongeveer 70 vendors die zich presenteerden. Dit jaar staat de teller al op 130. Het wordt weer een mooie mix van bestaande en nieuwe vendors en resellers. Dit jaar gaan we meer inzetten op AI. Ook gaan bezoekers AI meer terugzien bij de vendors op de Expo. We willen de allerbeste beschikbare proposities laten zien. Of dat nu een vendor van ons is of niet.”

Goede informatie belangrijk

Cloud is iets wat eindklanten, maar ook resellers, kan overweldigen, vindt Peter Alkemade. “Het aanbod is zeer groot en je bent nooit helemaal klaar met cloud. Het is daarom erg belangrijk een goede partner te hebben waarbij je -ook als reseller- je vragen kwijt kan.” “Laat je daarom vooral goed informeren voordat je een beslissing neemt over een bepaalde cloudoplossing of -toepassing. Denk ook aan de bijhorende security en back-up. Iets dat door de toenemende hoeveelheid data de komende jaren nog steeds belangrijker wordt.” “Grote bedrijven stellen deze vragen makkelijk direct aan hun vendors, maar voor kleinere eindklanten zijn resellers vaak de aangewezen persoon. Ook resellers moeten daarom goed naar alle mogelijke oplossingen en toepassingen kijken. Er is veel te kiezen.” Wij ondersteunen daar graag bij middels een bereikbaar Cloud team. “Kom naar de Cloud Expo 2023 op 6 en 7 december in Houten. Daar zijn veel sessies met interessante sprekers die graag vertellen over alle mogelijkheden die er zijn en wat dit betekent voor resellers zelf en voor hun eindklanten”, besluit de country manager van Arrow Enterprise Computing Solutions Nederland.

DIL_september 2023_Arrow.indd 45

9/18/2023 3:27:10 PM

AI-onderzoek Gcore, Digital Realty en ai.nl toont aan: grote verschillen bij bedrijven Tijdens een speciale bijeenkomst maakten Gcore, Digital Realty en ai.nl onlangs de resultaten bekend van een onderzoek over kunstmatige intelligentie (AI) bij bedrijven. Dat lieten ze uitvoeren onder 300 Nederlandse beslissers. Daaruit bleek onder meer dat veel organisaties het gevoel hebben dat ze achter lopen. AUTEUR: JOHAN VAN LEEUWEN

n het AMS17-datacenter van Digital Realty luisterde een groep van ongeveer 25 deskundigen naar de resultaten van het onderzoek, die bekend werden gemaakt door Andrew White van Sapio Research, dat het onderzoek in opdracht van Gcore, Digital Realty en ai.nl uitvoerde. Niet geheel verrassend kwam de potentie van AI duidelijk naar voren in de resultaten. Van de bedrijven heeft 39 procent geïnvesteerd in AI en 61 procent zegt dat te gaan doen. Geen enkel bedrijf gaf als antwoord dat het dat niet van plan is. Uit meerdere antwoorden bleek dat de AI-gebieden robotics en spraakherkenning het meest gebruikt en ook het meest veelbelovend zijn. Richting de toekomst verwachten de beslissers dat AI vooral nut heeft bij het trainen van medewerkers en het uitvoeren van administratieve taken. De respondenten noemden ook veel verschillende

‘De locatie waar de data staat is cruciaal. Neem dat mee in de besluitvorming’ uitdagingen. Het integreren met bestaande systemen en het gebrek aan AI-talent kwamen daarbij het vaakst als antwoord naar voren. Verder bleek onder meer dat 42 procent van de bedrijven het idee heeft achterop te lopen op het gebied van AI, terwijl slechts 21 procent denkt een voorsprong te hebben. “Bedrijven hebben vaak het gevoel dat anderen veel verder zijn, maar in de praktijk is dat gat minder groot dan ze vaak denken”, zei White.

DIL_september 2023_Digital Reality.indd 46

Volwassenheid loopt uiteen

We spraken na afloop van het event met Enrico de Boer, Director Sales & Marketing bij Digital Realty. De uitkomsten van het onderzoek verrasten hem niet. “Het onderwerp AI krijgt de laatste tijd heel veel aandacht, maar de volwassenheid bij bedrijven loopt sterk uiteen. Sommigen hebben er ergens iets over gehoord, anderen zijn aan het uitproberen en een derde groep heeft het onderdeel gemaakt van de bedrijfsvoering en is al bezig met opschalen. Het onderzoek toont dat mooi aan. Ook de uitdagingen die werden aangegeven waren heel herkenbaar. Het vinden van een goede service provider en de juiste locatie horen ook in dat rijtje. Daar kunnen wij bij helpen.” Het is belangrijk dat er onderzoek is gedaan, vindt hij. “Dat is nog niet zo vaak op deze manier gebeurd, dus het is goed dat we nu een beeld hebben. Het is daarnaast ook een mooie kapstok om het gesprek aan te gaan met bedrijven.”

Presentaties

Na het bekendmaken van de resultaten was er tijd voor meerdere diepgaande presentaties, vooral over de technische kant van AI. Dat begon met Tim Santos van Graphcore, een in AI gespecialiseerde leverancier van halfgeleiders. Hij vertelde vooral over het nut van IPU’s (Intelligence Processing Units), die specifiek zijn ontworpen om te voldoen aan de intensieve vereisten van AI-toepassingen. Hij vergeleek IPU’s met traditionele CPU’s en GPU’s. Ook gaf hij zijn visie op de toekomst van generatieve AI, bijvoorbeeld als het om het creëren van beeld gaat.

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 3:28:07 PM

ONDERZOEK

Dat was een mooie voorzet voor de presentatie van Anouk Dutrée, product-owner bij UbiOps. Dat bedrijf biedt een platform om waarde te kunnen halen uit data science-modellen. Ze ging met name in op de ‘bumpy road’ in het traject vanaf het schrijven van een data science code tot het uiteindelijke realiseren van waarde voor de business. De uitdagingen zitten onder meer aan de compute-kant. Ze vertelde over het belang van hardware en de juiste keuzes daarvoor, waarbij ook nu de verschillende soorten processing units aan bod kwamen. Wat de beste keuze is hangt volgens haar sterk af van de precieze behoeftes en eisen die je hebt, bijvoorbeeld als het om snelheid gaat. Matthias Jaeger, Business Development Manager voor de DACH-regio van cloud- en edge-leverancier Gcore, vertelde onder meer over de geschiedenis en de groei van het bedrijf, dat begon in de gaming-industrie. Sinds 2019 werkt Gcore samen met Digital Realty, toen nog Interxion. Jaeger kreeg de lachers op zijn hand door AI te vergelijken met een broodje hamburger, waarbij Gcore de burger is en Digital Realty het onderste broodje. Tot slot sprak Dan Leszkowicz, Head of Sales & Alliances van Pienso, de zaal vanaf het scherm toe. Het Amerikaanse Pienso biedt de bouwblokken voor generatieve AI, met name als het om Large Language Models (LLM) gaat. Hoewel die laatste term bij het grote publiek en ook bij veel bedrijven niet heel bekend is, kent iedereen het bekendste voorbeeld van

een LLM: ChatGPT. Pienso krijgt de laatste tijd veel vragen van bedrijven die een eigen LLM willen. Leszkowicz legde uit hoe dat tot stand kan komen, wat de voordelen van zo’n model op maat zijn en hoe Pienso omgaat met onder meer dataprivacy.

Mooie diversiteit

De aanwezigen luisterden aandachtig naar presentaties en stelden volop vragen. De dag werd afgesloten met een rondleiding door het datacenter en een borrel. De Boer keek terug op een geslaagde dag. “Ik was heel blij met de diversiteit van de aanwezige partijen. Er waren eindgebruikers zoals Floris Hoogenboom, die de AI-transformatie op luchthaven Schiphol leidt. Daarnaast zaten er mensen aan tafel die verschillende belangrijke onderdelen van AI-projecten voor hun rekening nemen. Er is veel expertise uitgewisseld en er zijn ervaringen gedeeld. Dat was vooraf ook de doelstelling, dus we kijken heel tevreden terug.” “Kunstmatige intelligentie is een heel mooi hulpmiddel om meer inzicht in data te krijgen, waardoor je kwaliteitsslagen kunt maken of nieuwe businessmodellen kunt creëren”, geeft De Boer aan. Hij heeft een belangrijke tip voor bedrijven die met AI aan de slag willen gaan. “De locatie waar de data staat is cruciaal. Neem dat mee in de besluitvorming. Connectiviteit is belangrijk en er komen daarnaast ook steeds meer spelregels rondom datasoevereiniteit. Wij kunnen als datacenterplatform al vanaf het eerste moment meedenken over de juiste keuzes.”

DIL_september 2023_Digital Reality.indd 47

9/18/2023 3:28:09 PM

Jordy Nypels zet IGEL regionaal sterker in de markt IGEL, leverancier van een hardware-onafhankelijk OS, heeft het afgelopen jaar flinke stappen gemaakt. Ten eerste door de aanstelling van Jordy Nypels als Regional VP voor de Benelux die IGEL regionaal sterker neerzet. Ten tweede door het kantoor te verhuizen van Schiphol naar Den Bosch. En ten derde door de introductie van IGEL COSMOS waarmee het al lichtgewicht OS van IGEL nog lichter en flexibeler wordt. AUTEUR ANNE VAN DEN BERG

ordy Nypels werkt sinds januari 2020 bij IGEL. Eerst als interimmanager, nu officieel als Regional Vice President voor de Benelux. Voorheen werkte hij bij leveranciers die zowel hard- als software verkochten. Nu werkt hij bij IGEL, dat een hardware-onafhankelijk OS biedt. Dat sprak Nypels aan: “Je bereik wordt veel groter en je ondersteunt klanten op meerdere devices. Dat maakt het interessant.”

Veilig eenvoudig beheren

“IGEL biedt een alternatief, lichtgewicht en krachtig Operating System (OS) dat op elk device kan draaien en kan verbinden met de cloud om applicaties en data te gebruiken”, zo vertelt Simon Townsend, CMO bij IGEL, in een eerder interview. “We bieden een veilig OS dat eenvoudiger te beheren is dan Windows, maar krachtiger is en beter voldoet aan weten regelgeving dan Chrome OS.” Nu is Nypels in deze regio verantwoordelijk voor sales, marketing en de channel van het OS, oftewel het commerciële resultaat. Maar, zo vertelt hij: “Ik houd ook van het contact met de klant. Daarom heb ik de enterprise sales op me genomen, waarvoor ik spreek met organisaties met meer dan vijfduizend medewerkers. Ik haak bij die gesprekken natuurlijk ook de rest van mijn team aan, zoals presales.”

DIL_september 2023_Igel Technology.indd 48

Van Schiphol naar Den Bosch De aanstelling van Nypels is niet de enige verandering: ook is het kantoor verhuisd van Schiphol naar Den Bosch. Is het kantoor nog belangrijk in deze thuiswerkmaatschappij? “Ja, ik vind dat als je samen op kantoor werkt, meer eenheid creëert als team. Daarom is iedereen verplicht om één keer in de twee weken naar kantoor te komen. Dat is ook de reden dat we zijn verhuisd, nu kan iedereen binnen een uur op kantoor zijn.”

Niet alleen samenwerken in het team is belangrijk, ook ligt de focus steeds meer op de samenwerking met IGEL Ready partners. Met Citrix, VMware en Microsoft ontwikkelt IGEL bijvoorbeeld software. Ook hardware-partners zoals Lenovo, LG en HP zijn belangrijk om de boodschap te verkondigen. Nypels: “In veel markten moet het idee dat het OS helemaal losstaat van de hardware nog landen. Daarom is het zo belangrijk dat we regionaal sterker aanwezig zijn.”

Klanten te ondersteunen in eigen taal

Regionale aanwezigheid betekent dat de ondersteuning voor partners is verbeterd, vertelt Nypels: “We hebben nu de vrijheid om de kernboodschap van IGEL te customizen naar de regio. Dat betekent bijvoorbeeld dat we klanten

in het Nederlands of Frans ondersteunen. Zeker op technisch gebied is het fijn voor onze klanten dat we dezelfde taal spreken, hoe goed hun Engels ook is. Het maakt het makkelijker voor de klant om uit te leggen waar echt behoefte aan is.” Een belangrijke stap in het aansluiten op de wens van de klant is de lancering van IGEL COSMOS. Dit nieuwe platform biedt IT-professionals uitgebreide beheerfunctionaliteit en controlemechanismen voor de uitrol en management van digitale werkplekken. Deze mogelijkheden worden ondersteund door IGEL UMS 12, de nieuwe versie van de IGEL Universal Management Suite (UMS). Deze oplossing maakt het gelijktijdige gebruik en beheer mogelijk van endpoints waarop IGEL OS 11 en de laatste versie IGEL OS 12 draait. Eén van de nieuwe clouddiensten die losstaan van het besturingssysteem is de IGEL App Portal. Dit biedt gebruikers toegang tot toepassing specifieke applicaties die door softwarepartners van IGEL worden aangeboden, zoals Microsoft Azure Virtual Desktop client, VMware Horizon client en de Citrix Workspace app. “Deze oplossingen kunnen in een handomdraai worden gedownload en in gebruik worden genomen”, aldus Nypels.

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 3:32:28 PM

SOFTWARE

‘Samen met IGEL Ready Partners breiden we IGEL COSMOS verder uit.’

van volledige support en snelle releases van clients en apps, welke direct zichtbaar zijn voor de gebruiker in de app portal. Klanten die OS12 gebruiken stappen over vanwege het maatwerk, maar ook de pricing en het subscriptiemodel zijn redenen. Het biedt meer ﬂexibiliteit.”

Een kantelpunt in de wereld

Jordy Nypels

Andere nieuwe clouddiensten zijn de IGEL Onboarding Service, de IGEL Insight Service en andere diensten en portals, die stuk voor stuk zijn ontwikkeld om de gebruikservaring van IT-professionals en eindgebruikers naar een hoger plan te brengen.

Overstappen is optioneel

OS12 is het IGEL OS binnen het COSMOS-platform en daarmee ook verbonden aan het COSMOS-platform met al haar services. Daarnaast kan zowel OS11 als OS12 worden onder-

steund binnen het COSMOS-platform. Een upgrade van OS11-systemen is dus niet direct noodzakelijk. Nypels vertelt: “Het verschil zit in de opbouw van het systeem, OS12 heeft een hele kleine footprint; je kiest zelf welke apps en welke versies daarvan je wilt installeren.” “IGEL zal altijd blijven ontwikkelen en innoveren, zo ook het COSMOS-platform. Samen met het IGEL Ready programma en alle partners die daarbij aangesloten zijn, ben je gegarandeerd

Het sluit aan bij wat Townsend vorig jaar al zei: “We staan op een kantelpunt waarin de wereld beweegt naar het web. En als je je applicaties dan online hebt staan, waarom heb je dan zo’n zwaar OS nodig als Windows? Vergelijk het met een mobiele telefoon: je telefoon heeft geen grote applicaties draaien.” Met de introductie van COSMOS is het OS van IGEL nog ﬂexibeler en daarmee lichter geworden. Welke ontwikkelingen staan nog op stapel voor de toekomst? Nypels wil zijn team verder uitbreiden. COSMOS wordt verder ontwikkeld. Maar verder blijft de strategische koers hetzelfde. “Het belang van duurzaamheid en hoe IGEL daaraan bijdraagt, verandert niet. IGEL voorkomt dat je oude hardware moet vervangen, omdat het OS niet meer ondersteund wordt. Met IGEL kan je blijven werken met de devices die je al hebt ingekocht.”

DIL_september 2023_Igel Technology.indd 49

9/18/2023 3:32:45 PM

CLOUD OF ON PREMISE?

Insign.it, NetApp en Bovemij vinden perfecte middenweg Insign.it zet altijd in op langdurige klantrelaties door naast het aanbieden van IT-oplossingen, ook gepaste consultancy te leveren. Zo wordt er bij elk project opnieuw bekeken wat in dat geval de beste keuze is. Dat gebeurde dus ook toen trouwe klant Bovemij een nieuwe storage-infrastructuur nodig had. In overleg met dat bedrijf en leverancier NetApp werd er gekozen voor de propositie Keystone. Wilfred Korsten van Insign.it en Oscar Wijnants van NetApp vertellen erover. AUTEUR JOHAN VAN LEEUWEN

“

inds een paar jaar bieden we behalve reguliere IT ook business consultancy aan de voorkant”, vertelt Wilfred Korsten, directeur en mede-eigenaar van Insign.it, een allround dienstverlener uit Venlo. “Daarbij nemen we klanten mee in een transitie. Vaak worstelen ze met vragen als: wel of geen cloud. Wij bekijken dat niet vanuit de techniek, maar altijd vanuit de strategie van de klant. Waar willen ze over vijf of acht jaar staan? Hoe ziet het applicatielandschap eruit? Aan de hand van dat soort vragen werken we meerdere scenario’s uit. Elk project is daarbij uniek. De cloud is bijvoorbeeld niet heilig. Soms is een andere keuze veel beter.” Al meer dan 15 jaar lang werken dataspecialist NetApp en Insign.it vaak en met veel succes samen. “Partners zoals Insign.it zijn heel belangrijk voor ons, want we kunnen het absoluut niet alleen”, zegt Oscar Wijnants, Country director Nederland van NetApp. Dat samenwerken gebeurde recent bij Bovemij, al heel wat jaren klant van Insign.it. Bovemij, opgericht door BOVAG, biedt van origine bedrijfsverzekeringen voor de mobiliteitsbranche. Sinds een paar jaar zijn daar datadiensten bijgekomen, waarmee het klanten helpt om betere inzichten en informatie te verkrijgen, zodat zij slimmer kunnen ondernemen. Korsten: “Ze beschikken over heel veel waardevolle informatie en zijn heel erg bezig met de vraag hoe ze daar klanten, zowel zakelijk als particulier, mee kunnen helpen.”

‘Voor ieder bedrijf in transitie is dit interessant’

DIL_september 2023_Insign IT.indd 50

Schot in de roos

Bovemij moest een deel van de infrastructuur vervangen. Het bedrijf wilde sowieso weer NetApp-technologie, waar het erg tevreden over is, maar de meningen waren verdeeld over een belangrijke vraag. Korsten: “De Raad van Bestuur wilde cloud, omdat het geen eenmalige investering meer wilde doen in eigen infrastructuur. IT was niet negatief over cloud, maar gaf aan dat zo’n transitie niet binnen een aantal maanden afgerond kon worden. Ook wilde het de uptime van 100 procent en de maximale prestaties van het platform behouden. Daar wilde het garanties van hebben en die kunnen cloudleveranciers niet geven. Tijdens een goede sessie bij NetApp, waar alle partijen aanwezig waren, hebben we het op een rijtje gezet. Esther van Tilborg van NetApp kwam met de perfecte oplossing: hun propositie Keystone. Een Hybrid Cloud-infrastructuur, met een cloud-afrekenmodel, maar wel allemaal op locatie bij de klant.” Wijnants legt verder uit: “We konden dat ook aanpassen op de situatie bij Bovemij: een zogeheten MetroCluster. De data van Bovemij staat deels op hun kantoor in Nijmegen en deels in een datacenter in Ede. We konden uiteindelijk de technologie bieden die de IT van Bovemij wilde, maar daarnaast ook de wensen van de Raad van Bestuur en de financiële afdeling invullen. Het was echt een schot in de roos. Inmiddels draait het, naar volle tevredenheid.” Bovemij had geen last van de transitie, de uptime bleef gewaarborgd. Korsten: “We hebben de complete omgeving kunnen opbouwen naast hun voormalige omgeving. Dat was voor Bovemij van

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 3:51:15 PM

CLOUD

Oscar Wijnants en Wilfred Korsten

groot belang. Het hebben van twee datacenters was daarbij een groot voordeel. Dat gaf veel ﬂexibiliteit.”

Beste van twee werelden

De oplossing biedt dus eigenlijk het beste van twee werelden. Wijnants: “Je hebt de klassieke wereld waarbij je invloed hebt op wat er precies waar staat, plus een migratie die overzichtelijk is. Maar tegelijkertijd heb je de nieuwe wereld qua afrekenmodel en beheer dat buiten de deur kan komen te liggen. Daardoor heb je minder kennis nodig en kun je je richten op waar je als bedrijf zelf goed in bent.” Korsten: “Financieel was de oplossing ook nog eens erg interessant, zo rekenden we uit. Het kantelpunt waarop een koopmodel interessanter zou zijn dan deze keuze, lag veel verder in de toekomst dan verwacht. Daarnaast kan Bovemij nu heel makkelijk open afschalen, zowel qua capaciteit als qua prestaties. Als ze bijvoorbeeld een maandafronding hebben, dan kunnen ze eenvoudig gebruik maken van meer capaciteit en betere prestaties. Toen we alles op een rijtje hadden gezet was het voor Bovemij eigenlijk een no brainer. Ze zijn nu bezig met een uitbreiding.” Wijnants: “Ze kunnen eventueel ook nog 25 procent overplaatsen naar een hyperscaler, in hun geval Microsoft Azure. We hebben de backups ook overgezet naar de Azure-cloud.” De samenwerking verliep voorspoedig. Korsten: “Omdat we elkaar al zo lang en zo goed kennen, ging het allemaal erg soepel. Iedereen begreep elkaar, ook een aantal nieuwe mensen in het team van Bovemij.”

Kritisch kijken

propositie Keystone voor is bedoeld, vertelt Wijnants. “Sommige klanten gaan naar de cloud omdat iedereen het doet en lopen vervolgens tegen beperkingen aan. Je gooit dan veel weg van wat je had staan aan mooie features en hebt bovendien vaak te maken met onverwachte kosten. Met Keystone voorkom je dat allemaal, maar proﬁteer je tegelijkertijd wel van de voordelen van de cloud. Ook maak je gebruik van garantieprogramma’s op het vlak van ransomware protectie. Alles in ons portfolio, zit ook in dit concept.” Korsten is het met hem eens als het om cloud gaat. “Ik heb niets tegen de cloud en tegen hyperscalers. Maar als je een speciﬁeke workload hebt en die over wil brengen naar een generiek platform, dan moet je kritisch kijken of dat een goede keuze is. Keystone is dan echt een perfecte oplossing. Het kan ook een ideale opstap zijn naar een volledige cloudstrategie.” Keystone is bedoeld voor een brede doelgroep, geeft Wijnants aan. “We kunnen dit echt kneden zoals een bedrijf dat wil. Voor ieder bedrijf in transitie is dit interessant, het is niet voorbehouden aan een bepaald marktsegment.”

VIDEO

Bekijk via de QR code een video over de implementatie van de nieuwe storage-infrastructuur van Bovemij. Daarin komen onder andere ook Maike Wieland en Jurgen van Uuden van Bovemij aan het woord. Zij vertellen hun verhaal over de succesvolle samenwerking met Insign.it en NetApp.

Het project is een schoolvoorbeeld van waar de

DIL_september 2023_Insign IT.indd 51

9/18/2023 3:51:25 PM

EDWIN HOOGESTEGER, CIO VAN BEST FRESH GROUP:

‘ In AGF moet implementatiepartner de sector écht snappen; dát is wat NTT Data Business Solutions doet’ Het was niet meteen liefde op het eerste gezicht toen Best Fresh Group zocht naar een vervanger van het oude ERP-systeem en SAP als optie voorbijkwam. “In de AGF-industrie – en zeker in ons marktsegment – fluctueren de prijzen van je producten elke dag. Zelfs gedurende de dag. Wij zagen SAP als een degelijk Duits product waarvan we niet hadden verwacht dat het onze behoefte aan flexibiliteit kon vervullen. Tijdens het ERP-selectieproces wist NTT DATA Business Solutions ons te overtuigen van de meerwaarde van een SAP ERP. Dat, in combinatie met de industriekennis die zij als implementatiepartner meebrachten en de kritische vragen die ze stelden, gaf voor ons de doorslag. Ik kan wel stellen dat we inmiddels een goede relatie hebben. Zo hebben we ook wel eens een meningsverschil, maar met de juiste intentie komen we er samen altijd uit”, vertelt Edwin Hoogesteger, CIO van Best Fresh Group. AUTEUR FLORIS HULSHOFF POL

est Fresh Group is een grote Nederlandse speler in het segment van aardappelen, groenten en fruit (AGF). Van teelt tot productie en van handel tot opslag en logistiek: als holding van een aantal bedrijven heeft Best Fresh Group een groot deel van de keten in de industrie in eigen handen. Om daarin efficiënt en winstgevend te blijven, wil de AGF-gigant blijven groeien, slimmer werken en voorop blijven lopen op het gebied van technologie. Om aan die groeiambities te voldoen, was er een nieuw ERP-systeem nodig. Een die moest helpen met het doorbreken van silo’s in de bedrijfsvoering. En eentje die met een 360-graden inzicht helpt bij het ondernemen van de juiste acties op

DIL_september 2023_NTT Hoogesteger.indd 52

het juiste moment in een behoorlijk dynamische industrie.

Compleet overzicht supplychain

Edwin – die inmiddels 3,5 jaar de kar trekt als CIO bij Best Fresh Group – zegt daarover: “We willen het volledige palet van diensten in het AFG-segment aan blijven bieden en daar ook steeds beter in worden. De verschillende divisies moeten dan ook steeds hechter samenwerken en we waren – en zijn – druk bezig processen op elkaar af te stemmen zodat we meer en beter inzicht in de supplychain krijgen. Het inmiddels geïmplementeerde, nieuwe SAP S/4HANA-systeem heeft daarin al een aanzienlijke verbetering gebracht.”

Specifiek marktsegment; specifieke partner

Toch was de uiteindelijke keuze voor het SAP-systeem geen gelopen race gedurende de selectie. Edwin: “Nadat we onze eigen processen goed in kaart hadden gebracht, onderzoek hadden gedaan bij andere bedrijven en een blauwdruk op hadden gesteld waar de nieuwe ERP-omgeving aan moest voldoen, zijn we het selectieproces voor een nieuw systeem én partner gestart.” De grootste eis aan de implementatiepartner? “Ons marktsegment is zo specifiek dat, wanneer je als leverancier zonder enige kennis van de markt erin stapt, je het niet gaat snappen. We hebben daarom gekeken welke leveranciers een connectie hadden met AGF. Dat deden we online, via markt-

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 4:09:41 PM

CLOUD

onderzoek en via referenties van collega’s. Zo hebben we onderzocht welke partijen raakvlakken hadden met onze business. Daaruit kwam een lijst van 20 bedrijven; van echte niche-spelers voor de AGF-markt, tot aan Microsoft Dynamics 365 en SAP”, legt Edwin uit.

Vragen het beste beantwoorden

Uiteindelijk leidde de zoektocht van Best Fresh Group naar een selectie van drie leveranciers die de gewenste oplossingen konden leveren. NTT DATA Business Solutions wist uiteindelijk de RFI het beste te beantwoorden. Edwin: “Wij hebben deze partijen uitgenodigd op kantoor voor een demo om te zien hoe hun voorgestelde oplossing werkte. Uiteindelijk is hier de combinatie uitgekomen van SAP als platform - wat erg sterk is in intercompany-processen - met NTT DATA Business Solutions zelf als meest geschikte partner.” “De selectie van een partner – en in dit geval ook de meest geschikte oplossing – is natuurlijk ook een subjectief proces. Soms ben je ergens sceptisch over en dan wil je dat een partner daar open over is en een antwoord geeft in het belang van jouw organisatie. Voor ons was het heel belangrijk hoe mogelijke partners met kritische vragen omgingen. En, of ze ook wel écht snapten wat we van hen vroegen. Daar heeft NTT DATA Business Solutions uiteindelijk het verschil gemaakt.” Alle data in één oogopslag inzichtelijk De oplossingen die NTT DATA Business Solutions samen met Best Fresh Group heeft opgeleverd, hebben het

Edwin Hoogesteger,

industriespeciﬁeke oplossingen die AGF-processen binnen Best Fresh Group optimaliseert. “Een van die industriespeciﬁeke oplossingen is een order- en voorraadoplossing die al onze data in een enkele oogopslag inzichtelijk maakt. Zo verwerken we makkelijk en vooral zeer snel orders en kunnen we die direct in de gaten houden met tracking en tracing. Dit was zeer belangrijk in onze lijst van vereisten”, zegt Edwin.

Werkelijke kosten van een batch berekenen

Een andere oplossing die voor de speciﬁeke processen binnen de AGF werd ontwikkeld, is de partijkaartadministratie. Dit geeft inzicht in een partij producten en berekent snel alle kosten die komen kijken bij een daadwerkelijke winst (of verlies) die uiteindelijk in de boeken wordt verwerkt. Edwin vertelt daarover: “Aan het eind van de keten moeten we precies alles

‘Je moet kiezen voor een partner die begrip heeft van je business en je industrie’ ERP-platform SAP S/4HANA als basis. Dat verzorgt voor het bedrijf de hele keten van inkoop, verkoop, productie, ﬁnance, logistiek, transport en kwaliteitsbeheer en verbindt die processen integraal aan elkaar. Ook wordt SAP Analytics Cloud gebruikt voor het snel en in realtime uitvoeren van analyses en opleveren van rapportages. Ook ontwikkelden ze samen een aantal

weten van een partij (zoete) aardappelen, groente of fruit. In welke productieronde deze heeft gezeten, wat ermee is gebeurd en waar die vandaan komt. Een deel van de AGF-handel is commissiehandel, dus moeten alle kosten en opbrengsten van een partij worden verantwoord. Een partij gaat veel heen en weer binnen het bedrijf en dit in de gaten houden is een complexe

zaak. Deze tool maakt dat mogelijk.”

De juiste vragen stellen

De toegevoegde waarde van een partner als NTT DATA Business Solutions? Die ligt volgens Edwin vooral bij het stellen van de juiste vragen: “Als je over complexe zaken als partijkaarten in de AGF begint en deze als echte vereisten presenteert, moet je als integrator wel de goede vragen kunnen stellen en snappen waarover het gaat. Anders komt de juiste oplossing om dit af te beelden in je ERP nooit bovendrijven.”

Tips voor digitale transitie

Voor bedrijven die ook een digitale transitie in gang willen zetten, heeft de CIO genoeg tips. Edwin: “Start met het bepalen van je strategie en kijk naar je processen. Hoe zitten die in elkaar? Hoe kan het beter? Kennis van je processen is namelijk hét uitgangspunt van je gesprekken met je toekomstige leverancier. Daarna komt de technologie pas aan bod.” Ook het meenemen van je medewerkers in een digitale transformatie is van belang. Hij onderstreept daarom: “Neem als managementteam het hele bedrijf mee en zorg voor commitment vanuit elke laag van de organisatie. ERP-implementaties zijn in de basis niet alleen een IT-project. Het zijn projecten die de kern van het hele bedrijf raken. Daarom kan ik ook niet genoeg benadrukken dat je moet kiezen voor een partner die begrip heeft van je business en industrie. Want alleen dan kan deze de juiste vragen stellen en met de juiste oplossingen komen.”

DIL_september 2023_NTT Hoogesteger.indd 53

9/18/2023 4:09:53 PM

MONIC VAN AARLE, NTT DATA BUSINESS SOLUTIONS BENELUX:

‘Alles draait om cloudtransitie: als je niets doet, ga je achteruit’ Een langetermijnrelatie opbouwen met klanten in een markt die doorlopend verandert? Dat kan een behoorlijke uitdaging zijn wanneer je je focust op het realiseren van digitale transities. Maar, het is precies de lijn die kersverse managing director en VP Monic van Aarle van NTT DATA Business Solutions wil doortrekken. “Wat ik steeds terug hoor van klanten is dat we als SAP-partner altijd de juiste vragen weten te stellen en in onze service en adviezen rekening houden met wat past bij een bedrijf. En dat werkt. Sommige van onze klanten zijn al meer dan 20 jaar bij ons.” AUTEUR FLORIS HULSHOFF POL

TT DATA Business Solutions is een bekende SAP-partner in de Benelux. Onlangs hield de dienstverlener zijn klantenevent Transformation NOW! in De Kas in Woerden. Rond de 100 klanten en andere partners uit de Benelux kregen hier de laatste informatie over hoe zij hun traditionele zakelijke processen op een data-driven, innovatieve en uiteindelijk ook duurzame wijze kunnen veranderen. En hoe ze daarvoor natuurlijk de diverse oplossingen en toepassingen van SAP voor een stap naar de cloud kunnen inzetten. Het doel: efficiënter werken en flexibeler om kunnen gaan met veranderingen in hun industrie.

Nieuwe MD en VP aan het roer

Tijdens het evenement sprak Dutch IT Media met managing director en VP NTT DATA Business Solutions Benelux Monic van Aarle. “Het is prettig zoveel bestaande klanten, maar ook nieuwe te verwelkomen”, zei ze tijdens haar introductie tijdens het evenement. “Mijn komst als managing director en VP bij NTT DATA Solutions Benelux is als een warm bad. Ik zie veel expertise in de diverse industriesegmenten waarin

DIL_september 2023_NTT van Aarle.indd 54

we actief zijn. Dat, gecombineerd met het grote service-aanbod, houdt in dat we onze klanten met kennis én passie kunnen bedienen.” Monic van Aarle is twee maanden in dienst bij de SAP-partner. Bekend terrein, want hiervoor werkte ze meer dan 20 jaar bij SAP. Over haar nieuwe functie zegt ze: “Mijn overstap naar NTT DATA Business Solutions Benelux is een mooie en logische stap. In het

verticale segmenten; de Life Sciences, de Food- en Agri-sector, Higher Education, Discrete Industries - denk aan de maakbedrijven - en Professional Services. Van Aarle benadrukt de meerwaarde die ‘haar’ consultants leveren aan klanten omdat ze door hun specifieke industriekennis weten wat er speelt op de vloer. En bovendien de taal spreken van hun klanten. Ze zegt daarover: “We zitten als organi-

‘We zitten als organisatie heel dicht bij onze klanten in deze segmenten tijdens hun implementatietrajecten’ verleden werkte ik samen met de voorlopers, Goldfish ICT en itelligence. In vergelijking met andere SAP-partners, merk ik dat we een echte corporate speler zijn. Er is budget, zodat je kan investeren. En natuurlijk is er ook de wereldwijde expertise die we kunnen gebruiken vanwege onze relatie met ons internationale moederbedrijf.”

Toegevoegde waarde leveren

NTT DATA Business Solutions richt zich in de Benelux op een vijftal belangrijke

satie heel dicht bij onze klanten in deze segmenten tijdens hun implementatietrajecten. Zodat we op die manier echte toegevoegde waarde leveren.”

Alles draait om cloud

Het is vooral de transitie naar de cloud waar het volgens Van Aarle tegenwoordig om draait. “Vandaar het thema Transformation NOW!”, zegt ze met een glimlach. “Bedrijven moeten transformeren, de markt vraagt hierom. Een stap naar de cloud helpt deze verandering vorm te geven. Bepaalde

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 4:11:01 PM

CLOUD

ook wat hun uiteindelijke strategie is. Is deze strategie wel mogelijk en past het wel bij je IT-omgeving en werkzaamheden? Als het niet past, is er immers geen business case te maken. Cloud gaat immers om meer dan alleen automatische updates.” Monic van Aarle vervolgt: “Onze klanten geven aan dat wij hen hiervoor echt de juiste vragen stellen. Dit brengt de onderlinge samenwerking uiteindelijk naar een hoger niveau. Zo komen we uit op de voor hen best geschikte oplossingen.”

Langetermijnrelaties opbouwen

Monic van Aarle

zaken worden hierdoor automatisch voor bedrijven geregeld. Ze hoeven zich geen zorgen meer te maken over updates met de laatste innovaties of functionaliteit.” “Als je een duidelijke cloudpropositie hebt, hoef je zelf niet meer te upgraden. Je kan dan als bedrijf van alle innovaties proﬁteren, zonder daar iets voor te hoeven doen. Bedrijven moeten daarom goed beseffen dat als zij niets doen of niet veranderen, - door bijvoorbeeld de stap naar de cloud te nemen - er ook niets gebeurt. Dan ga je achteruit”, geeft de MD en VP van NTT DATA Business Solutions Benelux aan.

Oog voor transitie én strategie

“Wij willen deze transitie mogelijk maken voor de diverse sectoren waarop wij ons richten. We houden hierbij wel rekening of dat echt kan. Voor sommige sectoren zijn - om verschillende redenen - nog niet alle oplossingen en toepassingen uit de (SAP of public) cloud te halen. Dan heb je meer te maken met private cloud. Ook hierop kunnen wij inspelen. Naast de echte cloudconsultants, hebben we ook nog steeds in on-premises gespecialiseerde experts.” “We helpen onze klanten niet alleen met migratietrajecten, maar vragen

Naast nieuwe klanten helpt NTT DATA Business Solutions een groot aantal klanten al meer dan 20 jaar. Van implementatie schoven die klanten door naar beheer. Met de nood aan digitale transitie die veel bedrijven nu ondervinden door verouderde systemen en de overstap naar de cloud die organisaties overwegen, vindt Van Aarle dat nu ook het moment is om nog meer van dat soort langetermijnrelaties aan te gaan en op te bouwen. De MD en VP wil daarom de komende tijd zorgen dat potentiële klanten de SAP-partner nog beter weten te vinden voor hun transitievragen. Van Aarle: “Ik wil heel graag dat onze klanten trots op ons zijn. Als zij dat niet zijn, hebben we het niet goed gedaan. Zij verdienen het beste team en een betrouwbare partner. Zodat we samen voor de langere termijn een relatie kunnen aangaan. Dat betekent dat we gevraagd én ongevraagd advies geven. Precies zoals het hoort in een langdurige relatie.”

DIL_september 2023_NTT van Aarle.indd 55

9/18/2023 4:11:07 PM

ONAFHANKELIJK IAM-PLATFORM OKTA:

‘Veiligheid zonder zorgen’ Okta is wereldwijd de trotse marktleider in identity & access management (IAM) en werd de afgelopen zes jaar benoemd tot Leader in de Gartner® Magic Quadrant voor access management. Okta staat voor een ongeëvenaard breed aanbod aan IAM-oplossingen, aangeboden via een gebruiksvriendelijk, maar vooral onafhankelijk platform met een veelheid aan koppelingen. “Wij leveren veiligheid zonder verdere zorgen”, verklaren Arno Nienhuis en Mark van Leeuwen het succes. AUTEUR JEROEN BORDEWIJK

et identity & access managementplatform Okta is breed, open en onafhankelijk, en bevat een zeer groot en divers aanbod aan IAM-oplossingen voor ondernemingen. “In onze Okta Identity Cloud vinden organisaties oplossingen op het gebied van zowel workforce identity als customer identity”, vertelt Arno Nienhuis, die naam maakte bij onder andere Oracle en in oktober vorig jaar aantrad als Vice President WEMEA bij Okta. “Daarmee kunnen zij altijd veilig en op het juiste moment de juiste mensen verbinden met de juiste technologieën en devices. Maar ook voor bijvoorbeeld IGA (Identity, Governance & Administration) en PAM (Privileged Access Management) kan de markt bij ons terecht.” Meer dan achttienduizend klanten – van startups tot enterprises als Adobe, Hertz, Bunq, Vinted, Stork, Just Eat Takeaway.com, Signify, GrandVision en WeTransfer – vertrouwen op Okta om de identiteit van hun werknemers en klanten te beschermen. De kracht van het platform is volgens Nienhuis onafhankelijkheid. “Okta heeft meer dan zevenduizend vooraf gebouwde integraties met de meest uiteenlopende applicaties en infrastructuuraanbieders. Als resultaat gebruiken onze klanten altijd veilig de technologieën die voor hun bedrijf het beste renderen.”

Frictionless

Volgens Mark van Leeuwen, die Nienhuis al kende van Oracle en onlangs overstapte van Palo Alto naar Okta in de functie van Regional Vice President Benelux, is in de wereld van IAM wat hij noemt ‘frictionless’ erg belangrijk. “Okta wil organisaties het hoogste niveau van veiligheid bieden, maar zonder dat hun werknemers of klanten daar ‘last’ van hebben. De ‘time to value’ is zo kort, zelfs in omgevingen met wel vijftigduizend werkplekken, dat klanten het soms amper geloven. Klanten halen zeer snel resultaten met Okta, zoals een verbeterde werknemerstevredenheid. Innovaties als wachtwoordloze authenticatie of een hogere klantcon-

DIL_september 2023_Okta.indd 56

versie met customer identity doordat klanten veilig en snel kunnen inloggen, maken mensen blij.” Doordat klanten bijna ‘drag & drop’ Okta’s Customer Identity Cloud kunnen implementeren, besparen ze bovendien snel (veel) geld. Van Leeuwen: “Ze hoeven niet een hele batterij techneuten in te huren. Voor organisaties met een gelimiteerd budget is eenvoud erg belangrijk. Het is een groot voordeel dat ons platform niet alleen workforce identity bevat, maar tegelijk ook customer identity. Allemaal met multi factor authentication (MFA), maar het platform is meer dan dat. MFA, waarvan het gebruik sinds 2020 is verdubbeld, is alleen maar een ‘first touch point’. Daaronder ligt een compleet en innovatief productiviteitsplatform dat werkprocessen automatiseert, waarmee klanten bijvoorbeeld data kunnen verrijken die de identiteit van klanten in kaart brengt, zodat ze meer gericht aanbiedingen kunnen doen.”

Gebruiksvriendelijk

Volgens Nienhuis houdt Okta organisaties ‘agile’. “Uit onderzoek van marktanalist IDC zijn er inmiddels 750 miljoen cloud native applicaties en dat aantal groeit snel. Deze toepassingen moeten allemaal ontsloten en beveiligd worden. Van alle IAM-aanbieders heeft Okta nu al de meeste (standaard)integraties. Dat geeft een gemak en gebruiksvriendelijkheid die in onze business écht uniek is. Okta koppelen en integreren met applicaties kan zonder ook maar enige vorm van specifieke kennis.” Vooral in een arbeidsmarkt voor IT-personeel die we zonder overdrijving ‘gespannen’ mogen noemen, is dat een groot voordeel, vindt ook Van Leeuwen. “Zeker in security en IAM is personeel buitengewoon schaars. Vind maar eens de juiste mensen. En vooral: houd ze vast! Het laatste wat organisaties willen, is oplossingen in huis halen die veel onderhoud vergen. Op C-level ontlasten wij bedrijven en organisaties in ‘the war on talent’.”

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 4:11:37 PM

CYBER SECURITY

Arno Nienhuis en Mark van Leeuwen

Customer experience

Okta is actief op het snijvlak van cloud, digitale transformatie en security. Er zit veel automation in het platform en volgens Van Leeuwen is dat voor business leaders momenteel erg belangrijk. “Ik ben hier gaan werken omdat juist Okta laagdrempelig de ‘technology drive’ van bedrijven faciliteert, door snel businessresultaten te realiseren. Business leaders zien technologie als een driver om vlug nieuwe successen te halen, om te besparen of dingen te verbeteren. Denk daarbij vooral aan klantervaringen. We zien dat de markt – bedrijven en organisaties die steeds meer online hun spullen en diensten verkopen of medewerkers willen faciliteren met thuiswerken – erg hun best moeten doen om mensen naar hun platform of app te krijgen.” Van Leeuwen weet uit onderzoek dat het grootste deel van de markt bij het kiezen van securityoplossingen net zo goed kijkt naar customer experience als naar prijs. “Juist daar bieden wij onze klanten volop voordelen, zoals een open ecosysteem. Ook een bedrijf dat al volop investeringen heeft gedaan in diverse applicaties en de beveiliging en integratie daarvan, kan ons eenvoudig ‘inﬁtten’ en alles gewoon blijven gebruiken.” Okta ís zo belangrijk, omdat door de toename van het gebruik van cloudapplicaties en van het aantal mobiele werknemers de beveiliging van IT-netwerken steeds meer draait om de medewerker, het individu dat ‘any-

time anywhere’ met z’n mobieltje de ‘edge’ vormt. “89 procent van alle aanvallen op webapplicaties gebeurt door misbruik van inloggegevens”, memoreert Van Leeuwen. “Van zowel een device als de gebruiker moet je daarom altijd zeker weten wat de identiteit is en welke rechten er gelden. De beveiligingsoplossing die meestal wordt gekozen, is zero trust. En de kern van zero trust is identity, precies wat wij doen.”

Partners

Vanwege de complexiteit waar eindklanten mee stoeien, zien Nienhuis en Van Leeuwen een belangrijke rol voor partners om (de volledige waarde van)

‘Op C-level ontlasten wij bedrijven en organisaties in ‘the war on talent’ Okta naar de markt te brengen. “Zij kunnen uitleggen wat Okta allemaal doet en kan”, vindt Nienhuis. “We hebben wereldwijd een mooie installed base met klanten en die groeit nog altijd hard. Met partners kunnen we nog meer waarde creëren voor onze klanten.” Volgens Van Leeuwen is Okta als zodanig weliswaar simpel te ‘deployen’, maar wil je het platform volledig uitnutten, zeker in de complexe structuren van grote bedrijven, dan zijn partners nodig die deze bedrijven écht begrijpen. “We hebben grote ambities met partners, zeker ook in Nederland.”

DIL_september 2023_Okta.indd 57

9/18/2023 4:11:50 PM

IT EN SECURITY BIJ DE VOLKSBANK:

‘ Samenwerking maakt het verschil’ Het is een open deur om te stellen dat banken hun security goed op orde moet hebben. Bij de Volksbank – moederbedrijf van SNS, ASN Bank, RegioBank en BLG Wonen – is dat dan ook niet anders. CTO Sebastiaan Kalshoven en CISO Léon Janson werken daarbij nauw samen. Ze vertellen wat daarbij komt kijken. AUTEUR JOHAN VAN LEEUWEN

“

ecurity is meer dan techniek en beleid alleen. Samenwerking tussen mensen maakt het echte verschil. De combinatie van elementen maakt het geheel sterker”, stelt Léon Janson. “Dat mensen op de bank kunnen vertrouwen is cruciaal. De basis van de bank is vertrouwen. Daarnaast moeten we ook aan steeds meer complexe regelgeving voldoen.” Sebastiaan Kalshoven vult hem aan: “Security is belangrijk voor het beschermen van onze klanten. Het gaat hierbij onder andere om klantgegevens en veilig betalingsverkeer en alles wat daaromheen is gebouwd, zoals bijvoorbeeld de manier waarop we software laten landen op de platformen. De juiste implementatie van de beschikbare technische security-oplossingen en een duidelijke security-strategie en architectuur zorgen voor een solide basis. Die strategie gebeurt op basis van defense in depth, oftwel: meerdere lagen van beveiliging.”

Herhaalbaar en voorspelbaar

De security strategie van de Volksbank is volgens de twee mannen samen te vatten als: security by design dat leidt tot security by default. Kalshoven legt uit wat ze daarmee bedoelen. “Als IT-afdeling bouwen en leveren we platformen waarmee de rest van het bedrijf producten voor klanten kan bouwen en klantimpact kan maken. Die platformen zijn dus eigenlijk halffabricaten. Daarin is standaard al zo goed mogelijk nagedacht over items als privacy, security, automatisering en monitoring. Daardoor kunnen collega’s sneller producten op dat platform laten landen met de zekerheid dat die dingen goed geregeld zijn.” De Volksbank wil zoveel mogelijk voorkomen dat mensen aanpassingen met de hand moeten gaan doen. Alles wordt daarmee herhaalbaar en voorspelbaar. Kalshoven: “Als er een incident is, wil je

DIL_september 2023_Volksbank Janson.indd 58

absoluut kunnen vertrouwen op die standaardisatie, want dat bevordert de kwaliteit en de stabiliteit. 90 tot 95 procent van wat we doen valt daarom binnen de standaarden. Elke uitzondering wordt nauwkeurig afgewogen.”

First en last line of defense

De rol van medewerkers is cruciaal. Janson: “Zij zijn de zowel de first, als de last line of defense”. Het menselijk intellect is uiteindelijk lastig te omzeilen. Tegelijkertijd is phishing nog steeds de meest gebruikte manier om ergens binnen te komen. Daarom doen we veel trainingen en simulaties.” Niet alleen medewerkers, maar ook klanten van de merken van de Volksbank kunnen een awareness training volgen: ‘Veilig Bankieren - Herken Jij De Oplichter’. Dat is een online training, maar er zijn ook thema-avonden en workshops over

‘Security wordt nu door het hele bedrijf begrepen’ het onderwerp in de SNS Winkels en RegioBank kantoren. “Daar komen mensen van allerlei leeftijden op af”, vertelt Kalshoven. “Het gaat tijdens dat soort bijeenkomsten niet alleen over bankieren, maar we bespreken dan ook mogelijke security-uitdagingen bij het gebruik van bijvoorbeeld TikTok.”

Samenwerking

Janson en Kalshoven zijn samen verantwoordelijk voor de IT-security van de Volksbank. De combinatie van techniek en mensen is volgens beiden essentieel voor effectieve securitymaatregelen. Kalshoven merkt op dat het onderwerp hoog op de prioriteitenlijst van de Volksbank staat. “We investeren fors in ons IT-fundament en kijken naar security als integraal

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 4:13:30 PM

SECURITY

Sebastiaan Kalshoven en Léon Janson

onderdeel daarvan. Dit komt ook terug in ons jaarverslag.” De teams van Janson en Kalshoven werken nauw samen en er vindt ook een actieve uitwisseling van medewerkers plaats. Janson: “Security wordt ook steeds meer door het hele bedrijf begrepen. De medewerkers uit onze beide afdelingen zijn hierbij de voorlopers en promoters. We zien het als iets dat we moeten leveren om de klant te helpen, niet als iets dat nu eenmaal moet.”

nen als IT-manager en uiteindelijk opgeschoven naar de fraude- en cybersecurity-kant. Ik ben altijd in de ﬁnanciële sector actief geweest.” Naast de uitdagingen die de CISO-rol met zich meebrengt voelt hij zich aangesproken door de ‘maatschappelijke impact’-doelstelling die de Volksbank heeft. “Maatschappelijke impact is binnen de hele Volksbank echt aanwezig en er wordt actief aan gewerkt om deze nog verder te vergroten.”

Onderdeel van het team van Kalshoven is het Cyber Defense Center (CDC). Vanuit het CDC worden onder andere dreigingen in de gaten gehouden en penetratietesten uitgevoerd door ethische hackers. Kalshoven: “Er werkt een jong team van momenteel vijftien personen. Het zullen er de komende tijd nog meer worden. Met het CDC werken we samen met het NCSC (Nationaal Cyber Security Center, red.) en ook met andere banken. We delen informatie over wat we tegenkomen.” Janson: “Dat is echt mooi om te zien: banken werken veel meer samen dan vroeger. We hebben uiteindelijk een gezamenlijk belang. Daarnaast werken we ook samen met bedrijven zoals bijvoorbeeld ASML, die ook heel veel met security bezig zijn, maar op een nét wat andere manier.”

Janson en Kalshoven zijn blij met de mensen in hun team. Janson: “Als je de doelstellingen die wij hebben wilt behalen, heb je de juiste mensen met de juiste mindset nodig. Dat vraagt eigenaarschap, vakmanschap, energie en een andere manier van kijken.” Maar dat maakt het ook leuk, zegt Kalshoven. “Het is een mooie uitdaging om legacy naar de nieuwe standaarden te brengen. Het is een mooie puzzel en mensen worden daar heel enthousiast van.” Janson: “Het leuke aan het werken in mijn team is dat we security- en risk-awareness door het hele bedrijf nastreven. Het is niet iets voor één afdeling. Daarvoor organiseren we ook speciale risk awareness dagen. Kort geleden, tijdens één van deze dagen, liet een ethisch hacker van Microsoft zien wat er allemaal mogelijk is. Dan gaat het echt leven bij iedereen en ontstaat het besef dat we dit samen en met elkaar moeten oplossen.”

Janson werkt sinds een jaar voor de Volksbank. Het bevalt hem uitstekend. “Ik ben mijn carrière begon-

Goede mensen

DIL_september 2023_Volksbank Janson.indd 59

9/18/2023 4:13:47 PM

DANIEL SUN, GARTNER

Innovatie Ecosystemen helpen organisaties bij economische tegenwind’ De - dreigende of al gaande - recessie in veel landen sinds 2022 zorgen samen met toenemende en geopolitieke Balkanisering voor veel onrust bij besturen. CEO’s, CFO’s, CIO’s maken zich zorgen over hoe ze de noodzakelijke innovatie voor hun organisatie met deze uitdagingen door kunnen blijven zetten, ziet Daniel Sun. Ze vragen zich volgens de senior analist van Gartner steeds vaker af of de investering in een innovatie genoeg oplevert. “In tegenstelling tot kostenoptimalisatie heeft innovatie echter tijd nodig om aan te tonen of het wel of niet zijn investering waard is. Een andere aanpak van innoveren kan hierbij nuttig zijn. Dat is waar het concept van Innovatie Ecosystemen om de hoek komen kijken.” AUTEUR MARTIJN KREGTING

n de basis is een Innovatie Ecosysteem vrij simpel”, stelt Sun, VP Analist van het Gartner CIO Research-team en de core topic leader van Foster Technology Enabled Innovation. Het gaat om losse, flexibele netwerken van organisaties en instellingen die samen innoveren richting nieuwe producten, diensten of technologie, om kennis en vaardigheden te ontwikkelen of een klantervaring te realiseren. Dit soort ecosystemen kunnen veranderen al naar gelang de behoefte, de lengte van een project, kunnen ad hoc of structureel zijn, in de loop van een project veranderen van samenstelling. “Bottom line is wel dat elke partner – onderwijsinstelling, IT-aanbieder, toeleverancier, afnemer et cetera - iets binnenbrengt zodat niemand alle tijd, geld, mensen en andere hulpbronnen hoeft in te brengen. En iedereen moet ook van de uitkomst profiteren.”

Zelf of samen ontwikkelen

Een goed praktijkvoorbeeld, genoemd in de Gartner-studie ‘Innovation Ecosystem: the right way to innovate

DIL_september 2023_Gartner Sun.indd 60

in a downturn’, is de Duitse Fintech-onderneming Datev. Zij leverden technologie-oplossingen aan klanten zoals belastingadvocaten en auditeurs. Die wilden echter een meer divers portfolio aan digitale producten en kanalen, zoals digitaal betalen, chatbots, HR-oplossingen en digitale marketing. Datev had twee keuzes: alles zelf ontwikkelen, of samen met partners. Sun: “Zeker in een periode van economische stagnatie is die tweede keuze veel interessanter, maar ook als het je als onderneming nog voor de wind gaat, biedt het voordelen.” Datev koos voor samenwerking met partners die al kennis en ervaring op deelgebieden hadden, zo schetst de studie. Zoals Paypal bij digitale betaaloplossingen. Voor Paypal was dit volgens Sun ook een interessante samenwerking, omdat zij zo ook kunnen beschikken over nieuwe oplossingen voor doelgroepen die zij eerder minder specifiek konden bedienen. Dat is dus de basis van een Innovatie Ecosysteem. “De nadruk ligt op losse samenwer-

king. Datev’s partners zouden niet snel gaan samenwerken als wat zij binnenbrengen exclusief gebruikt zou worden in een Datev-dienst. Zij willen ook met andere fintech-ondernemingen samenwerken. Dat is het mooie van dit soort ecosystemen: het gaat echt om wederzijds voordeel. En zo’n losse vorm van samenwerking werkt veel sneller en flexibeler, dan wanneer je kiest voor exclusieve samenwerking, of probeert te innoveren via joint ventures of overnames.”

Concept niet nieuw

Natuurlijk is het concept van Innovatie Ecosystemen niet nieuw, weet Sun. Het is een vrij logische vorm van innoveren, die niet beperkt hoeft te zijn tot periodes waarin het economisch minder goed gaat. Maar het is wel een vorm waar men minder aan denkt wanneer een organisatie het geld heeft om alles voor innovatie zelf in huis te halen en exclusief voor de eigen organisatie of doelgroep te innoveren. Bovendien, benadrukt de Gartner-analist: ook al gaat het om een losse vorm van samenwerken, dat betekent niet dat het eenvoudig is om ermee te

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 4:14:29 PM

INNOVATIE-ECOSYSTEMEN

inbrengt, maar ook afstemmen wat de gewenste opbrengsten zijn, dat vergt tijd en afstemming. GEDEELDE CAPACITEITEN: om samen te werken en kennis of data uit te wisselen, moet je beschikken over interoperabele systemen, zodat je geen technische drempels hebt. Maar ook moet je van je partners weten dat bijvoorbeeld jouw intellectuele eigendom goed beschermd is, dat er geen data gestolen wordt.

Daniel Sun

beginnen. Het opzetten ervan in en tussen organisaties vergt zeker in het begin echt wel tijd en moeite. “Je moet een soort DNA voor dit ecosysteem ontwikkelen. Dat bestaat uit vier elementen: waarde-uitwisseling; gedeelde capaciteiten; diversiteit in partners; raamwerk voor samenwerking. En daarmee ben je er nog niet. Om optimaal te presteren, moet dit ecosysteem voortdurend beheerd worden, moet gemeten en gemonitord worden wat de opbrengsten zijn, zodat je ook structureel kunt leren en verbeteren. Want een Innovatie Ecosysteem is geen statisch gegeven, het is en zal voortdurend in ontwikkeling blijven al naar gelang de behoeften van jouw organisaties en eventuele partners.”

DNA

In het kort staan de vier elementen in het DNA van Innovatieve Ecosystemen hiervoor: WAARDE-UITWISSELING: je kunt niet verwachten dat de ene partij ‘om niet’ kennis, diensten of andere zaken levert. Om goed te bepalen wie wat

DIVERSITEIT IN PARTNERS: je moet beschikken over een goed netwerk en selectiecriteria om de juiste partners te zoeken en te vinden. En kijk niet alleen naar je traditionele partners zoals technologiegiganten en klanten, maar zoek verder. Veel organisaties vertrouwen bijvoorbeeld startups niet om mee samen te werken. Slechts 29 procent van de organisaties maken optimaal gebruik van de capaciteiten van startups. Hebben die wel de capaciteiten, beveiligen ze mijn data en ervaring wel afdoende? Bestaan ze over zes maanden nog wel? RAAMWERK VOOR SAMENWERKING: de afspraken die gemaakt worden over de rol in de samenwerking, wie wat binnenbrengt, wie de oplossing, dienst of product uit de samenwerking op welke wijze mag gebruiken. Van wie is het intellectuele eigendom? Van wie is nieuw ontwikkelde data? En voor wat betreft het structurele deel: om structureel beheer, monitoring et cetera te realiseren, heeft elke organisatie die gaat werken met het Innovatie Ecosysteem model ook mensen nodig die hier vast op zitten en digitale ecosysteem teams aansturen. Een ecosysteem enterprise architecture Lead bijvoorbeeld, en een modelling & processing Lead, een partner manager. Zij ontwikkelen en ontwerpen hoe het Innovatie Ecosysteem er uit moet zien, hoe de vier DNA-kenmerken in de praktijk gebracht worden. Zij rapporteren op hun beurt aan het bestuur.

Dedicated team

Sun: “Ik denk dat een ecosysteem team dedicated moet zijn in elke organisatie,

maar zij kunnen afhankelijk van het soort samenwerkingen diverse en veranderlijke product teams aansturen, of teams voor inkoop en distributie, afhankelijk van het soort innovatie waar je mee bezig bent. En net zo belangrijk: zorg ervoor dat iedereen een gedeelde verantwoordelijkheid voelt. Je moet dit niet topdown invoeren en dan verwachten dat het werkt. Maar je moet wel iemand aan de top hebben die hier achter staat, anders gaat het evenmin werken.” Omdat je in eerste instantie dus echt wel tijd, geld en energie moet stoppen in het ontwikkelen van dit DNA en in het structureel de vinger aan de pols houden, is het logisch dat organisaties liever innoveren in samenwerkingsvormen waar ze al bekend mee zijn, weet Sun. Maar de risico’s die altijd bij innovatie horen, worden groter wanneer er sprake is van economische tegenwind. En daarmee groeit ook de wens om die risico’s te spreiden over meer partijen. Dan wordt het gebruik van Innovatie Ecosystemen ook interessanter. “Zeker als het straks economisch weer beter gaat, blijft het gebruik van Innovatieve Ecosystemen als een vorm van samenwerking interessant. Er zijn namelijk meer, structurele uitdagingen voor organisaties. Een ervan is het groeiend gebrek aan talent. Op IT-gebied zeker, maar ook op veel andere gebieden. Innoveren in bijvoorbeeld fusion teams is mooi, maar dat werkt alleen als je hier de mensen voor hebt. Organisatie-overschrijdende fusion teams zijn dan een goed alternatief.

Reële opbrengsten

Organisaties hoeven het concept niet volledig in de praktijk te brengen, benadrukt Sun tot slot, al stelt hij wel: doe wat je wel doet goed, of doe het niet. “Maar hoe je ook samenwerkt, beperk je in ieder geval niet tot de geijkte partners, zoals de grote IT-vendors. Hun oplossingen zijn enorm groot, vaak relatief duur en door hun omvang mogelijk ook traag. Je zult als organisatie veel meer partijen in je netwerk hebben die partners kunnen worden in een ad hoc, maar niet vrijblijvend Innovatie Ecosysteem. Maak daar dan ook gebruik van.”

DIL_september 2023_Gartner Sun.indd 61

9/18/2023 4:14:30 PM

CLARE LOVERIDGE, ARCTIC WOLF:

‘ Onze Security Operationsgarantie beperkt i mpact cyberincidenten’ Arctic Wolf breidt zijn Arctic Wolf Security Operations Warranty uit naar Europa en Australië/Nieuw-Zeeland (ANZ-regio). De aanbieder van het gelijknamige security operations-platform stelt dat elke klant die voor de garantie in aanmerking komt, financieel ondersteund wordt met een bedrag tot één miljoen dollar bij een groot security-incident. De garantie vormt volgens Clare Loveridge, VP en general manager EMEA bij Arctic Wolf, een aanvulling op de vaak niet volledige cybersecurity-verzekering van organisaties. “Niets of niemand kan 100 procent elk cyberrisico afdekken. Wij willen met onze garantie de impact van een cyberincident beperken wanneer dat zich toch voordoet.” AUTEUR MARTIJN KREGTING

it recent onderzoek van Arctic Wolf blijkt dat 40 procent van de onderzochte organisaties geen volledige cyberverzekering heeft. Daarnaast denken de meeste organisaties die een cyberpolis hebben afgesloten, dat deze polis de kosten van een groot cyberincident niet volledig dekt. De Arctic Wolf Security Operations Warranty moet organisaties meer financiële ondersteuning bieden en zo dit aspect van het cyberrisico te verkleinen. De uitbreiding van de Arctic Wolf Security Operations Warranty werd bekendgemaakt tijdens het Partner Jam-evenement in juni. Het Arctic Wolf Partner Program telt inmiddels wereldwijd ruim 1.300 leden, waarvan 200 in EMEA en de ANZ-regio. De Security Operations Warranty is net als in Noord-Amerika kosteloos beschikbaar voor nieuwe klanten en klanten die hun contract met Arctic Wolf hernieuwen en gebruik maken van Arctic Wolf Managed Detection and Response en aanvullende oplossingen. De garantie biedt tot 1 miljoen dollar ter ondersteuning voor incident response, juridische en regelgevingskosten en andere gerelateerde bedrijfskosten die kunnen voortvloeien uit een ransom ware-aanval, een BEC (Business Email Compromise) -incident of andere ernstige grootschalige cyber incidenten.

DIL_september 2023_Arctic Wolf-Loveridge.indd 62

Drie elementen van cyberrisico’s

Bij cyberrisico’s onderscheidt Arctic Wolf drie elkaar beïnvloedende elementen. Allereerst de technologie, zoals het Arctic Wolf-security operations platform. Daarnaast is er het menselijke element. Arctic Wolf ondervangt dit risico met zijn lokale teams die partners en eindklanten bijstaan in het monitoren van echte risico’s, stelt Loveridge. “We verkopen namelijk geen tool, maar een dienstverlening, waarbij we onder meer het tekort aan talenten helpen aan te pakken op gebieden als triage.” Het derde element omvat wat Loveridge ‘overdracht van risico’s’ noemt. Klanten die een volledig beheerd security operations center hebben – zelf of via Arctic Wolf – zijn gemiddeld voor 98 procent beschermd. Dan blijven er 2 procent over die onder bovengenoemde ‘overdracht van risico’ vallen. Daar kan de garantie van Arctic Wolf een rol spelen.

Aanvulling, geen vervanging

Arctic Wolf werkt samen met een derde partij die de Security Operations-garantie financieel afdekt. Loveridge benadrukt dat het echter niet om een vervanging van een verzekering gaat, maar een aanvulling. “Sommige zaken, zoals tarieven voor incident response, juridische kosten, worden niet of niet altijd

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 4:15:01 PM

CYBERSECURITY

‘Wij proberen met onze garantie de gaten op te vullen’

aanbieden. Nogmaals, het gaat er om te helpen die twee procent te ondervangen die niets of niemand kan garanderen. Daarom bieden we het niet aan als aparte betaalde dienst. Elke organisatie die voldoet aan de eisen, valt automatisch onder de garantie.” Clare Loveridge, VP en general manager EMEA Arctic Wolf

verzekerd. Wij proberen met onze garantie de gaten op te vullen. En dat is, zoals al uit ons onderzoek bleek, niet overbodig.” Loveridge ziet het niet als een risico om de garantie kosteloos en proactief aan te bieden. “We hebben al ervaring opgedaan in de VS. We kunnen natuurlijk niet aangeven welke klanten hem ooit gebruikt hebben. Laten we het erop houden dat onze garantie in de praktijk nog heel weinig getest is. Het aanbieden ervan geeft echter aan hoezeer we geloven in onze producten. Hiermee testen we onszelf ook of we wel ons best doen.”

Brede, overkoepelende aanpak

Arctic Wolf biedt de garantie aan klanten aan die minimaal twee van de drie producten van de aanbieder via diens conciërge platform gebruiken, en dus al gekozen hebben voor een brede, overkoepelende aanpak van security: – Managed Detection and Response (MDR); – Managed Risk, Managed Cloud Monitoring, Managed Security Awareness; – Incident Response. “MDR is het grootste deel van ons portfolio”, benadrukt Loveridge. “Klanten die dit combineren met één van beide andere producten, bieden we een garantie aan tot 500.000 dollar. Hebben ze gekozen voor alle drie producten, dan bieden we een garantie tot één miljoen dollar aan. Zij hebben dan al een zo breed mogelijk vorm van bescherming via ons gekozen. Wat er dan overblijft, daarvoor willen wij deze garantie

Incident Response Jumpstart

Tijdens het partnerevent van Arctic Wolf in juni heeft de organisatie nog een belangrijke aankondiging gedaan, stelt de general manager EMEA. “We hebben ook de al in de VS aangeboden Incident Response Jumpstart-dienst gelanceerd voor EMEA en Australië/ Nieuw-Zeeland. IRJS is gebaseerd op de technologie van Tetra, het incident response-bedrijf dat we inmiddels in Arctic Wolf geïntegreerd hebben. Dit is de eerste stap richting volledige Incident Response-dienstverlening voor de Europese markt, er zullen komende jaar nog meer volgen.” Anders aan IRJS versus vergelijkbare producten is dat het voor een vast bedrag per jaar – 5000 dollar - een reeks diensten aanbiedt die direct ingezet worden als er inderdaad een cyberincident is, om zo downtime te minimaliseren. Loveridge: “Wat je nu meestal ziet is dat organisaties een vast aantal uren per jaar moeten afnemen, die vaak vervallen wanneer ze niet binnen een bepaalde periode gebruikt worden. Wij rekenen alleen een vast bedrag voor een incident response-plan. Vooral voor het grote aantal mkb-bedrijven in de Benelux is dit een goed alternatief. Zij hebben dezelfde cybersecurity-behoeften, maar niet de diepe zakken van een enterprise-organisatie.” Over de ontwikkeling van de Benelux-markt is Loveridge erg tevreden. Eerder dit jaar gaf ze al aan dat de footprint van de organisatie hier snel groeit. Inmiddels zijn er twee teams van Arctic Wolf in Nederland actief en is er ook een team in België actief om de lokale markt beter te bedienen. “We werken intensief samen met ons groeiende partnerkanaal om organisaties beter te bedienen. Met onze Security Operations -garantie en Incident Response JumpStart verwachten we deze ontwikkeling te kunnen versnellen.”

DIL_september 2023_Arctic Wolf-Loveridge.indd 63

9/18/2023 4:15:09 PM

FUTURE OF BUSINESS TECHNOLOGY SPECIAL

RICHARD MAZER:

Fujitsu maakt mens gelukkiger met technologie De strategie van Fujitsu ligt op het snijvlak van technologie en maatschappelijke impact. Heel concreet levert het bedrijf bijvoorbeeld kwantumtechnologie aan ziekenhuizen of dragen ze bij aan een gevoel van veiligheid van een autobestuurder. “Alles draait om de sweetspot tussen technologie en impact.” Om die innovaties te creëren, werkt het bedrijf aan vijf key technologieën, waaronder AI. AUTEUR ANNE VAN DEN BERG

M ‘

aak de wereld duurzamer door met innovaties vertrouwen te bouwen in de samenleving.’ Met die slogan krijgt alles wat Fujitsu doet kleur, vertelt Richard Mazer, Sales Director Belgium & The Netherlands Platform Business bij Fujitsu. “Dat vertrouwen kan je alleen ontwikkelen als je laat zien dat je het goede voor hebt voor de natuur en klimaat, maar ook met de well-being van de mens.”

Concreet voorbeeld

Alles wat Fujitsu doet, ligt dus op het snijvlak van technologie en maatschappelijke impact, en het gelukkiger maken van de mens. Dat klinkt misschien hoogdravend, maar het heeft juist een hele concrete uitvoering: “Denk bijvoorbeeld aan medisch onderzoek naar kanker, waarvoor wij de rekenkracht leveren. Dat heeft maatschappelijk gezien veel impact en is een sweetspot tussen technologie en impact.” Fujitsu heeft de innovaties die de wereld mooier maken, samengebracht in een geïntegreerde aanpak genaamd Fujitsu Uvance. “Het is een allesomvattende naam voor alle duurzame transformaties. Denk bijvoorbeeld ook aan het inzetten van kwantumtechnologie om de impact van een

DIL_september 2023_FOBT_Fujitsu.indd 64

tsunami te voorspellen. Door honderden scenario’s door te rekenen, kunnen alarmen ontstaan waarop een land of provincies beslissingen maken.”

Japanse roots

Het is niet gek dat Mazer tsunami’s noemt, aangezien Fujitsu een Japans bedrijf is. “Uit die Japanse ﬁlosoﬁe komt de focus op de mens en het ontwikkelen van het vertrouwen van de mens. Het is ontzettend belangrijk dat je je niet alleen maar focust op het product of de dienst, maar dat de mens centraal staat. Al ben je nog zo succesvol, als je niet de juiste mensen hebt om het succes mee te delen, dan is het niets waard.” Dat Fujitsu de mens waardeert blijkt ook uit de hoeveelheid mensen die lange tijd werken bij het bedrijf. “Ik heb het nog nooit eerder meegemaakt dat specialisten dertig tot veertig jaar bij een bedrijf werken. Klanten roemen ons daarvoor, want die mensen snappen welke ontwikkelingen hebben plaatsgevonden en hebben de ervaring om die ontwikkelingen ook te ondersteunen bij klanten.”

Mens en planeet

Omdat de mens centraal staat, is het niet gek dat ook de zorg voor de planeet een plek heeft binnen de

strategie en business van Fujitsu. “Daarom kijken we, als we producten maken, of componenten of verpakkingen recyclebaar zijn. Bijvoorbeeld: als we duizenden servers naar een klant sturen, dan willen we voorkomen dat we ook duizend keer een verpakking meesturen. Maar ook intern werken we hieraan door bijvoorbeeld elektrisch te rijden.” Misschien wel de meeste impact maakt de kwaliteit van de producten van Fujitsu, vertelt Mazer: “Het is bekend dat onze apparaten lang doorgaan en weinig storingen kennen. Zeker de eerste vijf tot zeven jaar hoeven klanten geen nieuwe hardware te kopen. Tegelijkertijd hoeven klanten niet in te kopen op groei: ze kunnen met onze consumptie gebaseerde dienst uSCALE afnemen wat ze nodig hebben.”

uSCALE maakt technologie gebruik minder duur

“Als een klant bijvoorbeeld nu 10 servers nodig heeft en morgen 15, dan hoeven ze die 5 extra servers nog niet te kopen. Die staan dan alleen maar stroom te verbruiken. Met uSCALE koop je vandaag 10 en stuur je een mailtje als je de volgende 5 nodig hebt. Je betaalt dus voor gebruik en als de hardware dus niet meer nodig is, dan nemen wij die weer terug. Tenzij de

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 4:16:08 PM

SLEUTELTECHNOLOGIEËN

Richard Mazer

klant het graag overneemt, dan kan dat ook.”

verwerken om hun thesis te schrijven.”

Als de klant besluit om de hardware terug te sturen naar Fujitsu dan zijn er verschillende usecases die ervoor zorgen dat de apparaten goed terecht komen. “Het kan zijn dat we de apparaten inzetten bij scholen of liefdadigheidsinstellingen of ze worden op een duurzame manier uit elkaar gehaald.

Als derde technologie werkt Fujitsu aan networking. Ze leveren zelf geen netwerkproducten, maar het transporteren van data is cruciaal in elke businessomgeving van vandaag de dag. “Daarom werken we nauw samen met leveranciers als Juniper of Cisco. Daarbij kijken we altijd naar de duurzaamheid van onze partners. Die toetsen we ook, want we gaan natuurlijk geen producten verkopen die haaks staan op onze strategie.”

5 key technologieën

Tegelijkertijd werkt Fujitsu aan de ontwikkelingen van vijf key technologieën, namelijk AI, computing, networking, data en security, en converged tech. Om met het eerste te beginnen: “AI is mind shifting. Waar we vorig jaar nog dachten dat ChatGPT nog een Japans zoutje was, kent vandaag de dag iedereen het begrip en wordt het door veel mensen al gebruikt. Uiteraard hebben ook wij veel geïnvesteerd in AI.” Met (generative) AI en de grote hoeveelheden data die organisaties willen inzetten om waarde te creëren, werkt Fujitsu aan kwantumtechnologie om de rekenkracht van servers en infrastructuren te vergroten. “Denk bijvoorbeeld aan de TU Delft die ons koos na uitgebreid onderzoek. Zij willen een supercomputer aanbieden aan studenten zodat ze grote datasets kunnen

Samenwerken met partners

Ook voor security werkt Fujitsu samen met partners, al zit security vanaf de manufacturing in het product, vertelt Mazer: “We werken veel met ﬁnanciële instellingen en overheden, dus security en IP-bescherming is onmisbaar en wordt dus vanaf het maakproces standaard meegenomen. Daarnaast werken we samen met partners zoals VMware, Microsoft, Netapp om security, back-up en restore mee te nemen in ons portfolio.

Bestuurder veilig gevoel geven

Als laatste technologie werkt Fujitsu aan converged tech: “De naam zegt het al, het draait om het samenbrengen van diverse technologieën om tot

nieuwe inzichten te komen. Neem de mobiliteitssector: een bestuurder is blijer als ze een veilig gevoel hebben. Maar in de edge in de auto komt niet alleen compute voor, maar ook storage en connectiviteit. Het moet ook alle hobbels en bochten overleven. Dat is converged technologie.” Om alle ontwikkelingen naar de klant te brengen, werkt Fujitsu overigens samen met partners. “Grote enterprises pakken we vaak zelf op, maar voor de kleinere organisaties werken we samen met partners. Zij zijn de subject matter expert en weten ook precies wat er speelt bij de klant. Door samen te werken ontstaat synergy.” Mazer eindigt lachend: “En daar worden wij weer heel gelukkig van.” Fujitsu Executive event in Cannes Wil je als klant of partner van Fujitsu alles weten over de ontwikkelingen en de vijf key technologieën waar Fujitsu aan werkt? Begin november organiseert het bedrijf het Fujitsu Executives event waar klanten in twee dagen tijd kennismaken met het leadership team, ruimte hebben om vragen te stellen en kunnen netwerken met Fujitsu en andere klanten. Mazer: “Nu we weer kunnen reizen, nodigen we klanten graag uit voor ons event in Cannes.”

DIL_september 2023_FOBT_Fujitsu.indd 65

9/18/2023 4:16:26 PM

FUTURE OF BUSINESS TECHNOLOGY SPECIAL

NIELS FEELEUS, JAMF:

Technologie voor een duurzame toekomst Diversiteit en inclusiviteit, zijn een belangrijk gespreksthema als het gaat over de toekomst van technologie. Veel bedrijven zijn daar op de een of andere manier mee bezig, maar Jamf loopt er, getuige ook erkenning door Fortune, mee voorop. Zowel de cultuur als de oplossingen moeten bijdragen aan een betere wereld. AUTEUR MARCO VAN DER HOEVEN

O “

mdat diverse teams creativiteit en besluitvorming bevorderen en de kwaliteit van producten helpen verbeteren, neemt Jamf proactieve maatregelen om toegang tot kansen voor iedereen te creëren en barrières weg te nemen die mogelijk bestaan voor ondervertegenwoordigd talent”, zegt Niels Feeleus, Key Account Manager bij Jamf. “We streven naar het bevorderen van een cultuur waarin de combinatie van diverse ervaringen, perspectieven en ideeën wordt erkend, en waar alle werknemers zich empowered voelen om zichzelf te zijn.” Feeleus wijst erop dat er binnen Jamf veel employee resource groups zijn. “We hebben in onze organisatie allerlei gemeenschappen, die zelf weer webinars en seminars opzetten om die verschillende culturen binnen en buiten onze organisatie te herkennen en te ontwikkelen. Dit gebeurt intern, maar we bieden als bedrijf ook leiderschapstrainingen aan op het gebied van diversiteit en inclusiviteit. Onze teams bestaan uit verschillende soorten mensen. Dit is nu vooral zichtbaar in de salesafdeling, maar ook op andere afdelingen zien we mooie ontwikkelingen.”

Beter presteren

Hij vervolgt met een persoonlijke noot: “Op persoonlijk vlak heb ik geleerd dat je perspectief op de wereld verandert wanneer je deel uitmaakt van een divers team. Want uiteindelijk zal een divers team beter presteren, omdat het vanuit verschillende perspectieven naar de wereld kijkt en daardoor de wereld beter begrijpt. Er zijn bedrijven waar salesteams alleen uit mannen bestaan. Maar in een gebalanceerd team is er veel meer respect voor elkaar en werk je beter samen naar de doelen toe. Ik herken dit in onze organisatie.” Dit wordt ook extern erkend. Fortune noemde Jamf als een van de beste werkplekken voor vrouwen in 2021, waar Jamf in de ranking van Great Places to Work op de 44ste plaats stond. De award is gebaseerd op de analyse van enquêteresultaten van meer dan 5,6 miljoen Amerikaanse werknemers. Hierin gaf

DIL_september 2023_FOBT_JAMF Feeleus.indd 66

90% van de werknemers Jamf aan het een geweldige plek is om te werken, tegen 59% van de werknemers bij een gemiddeld Amerikaans bedrijf.

Retentie

Een van de factoren die en rol speelde hierin is het Work from Anywhere Model -model, wat werknemers noemen om een goede balans te krijgen tussen werk en privéleven. Jamf stimuleert werknemers actief om te werken waar ze het gelukkigst en meest productief zijn. De cijfers bevestigen dit. Waar in de technologiesector slechts 25 procent van de functies wordt ingevuld door vrouwen, was dat bij Jamf in 2020 31,4 procent. Ruim boven het gemiddelde van de branche. In 2020 had Jamf bovendien een bedrijfsbreed retentiepercentage van 90%. Het retentiepercentage speciﬁek voor vrouwen wereldwijd en in de VS was ongeveer 97%.

Cultuur

Jamf rapporteert bovendien uitgebreid over dergelijke initiatieven in het Purpose and Impact Report. Onder de beschreven ESG-initiatieven (Environmental, Social and Governance) zitten de eerder genoemde Employee Resource Groups (ERG’s), die inclusieve praktijken bevorderen via een verscheidenheid aan bedrijfsbrede programma’s en initiatieven. De cultuur van Jamf is geworteld in het teruggeven aan de gemeenschap, onder meer via de Jamf Nation Global Foundation (JNGF), een non-proﬁtorganisatie die medewerkers stimuleert om deel te nemen aan hun gemeenschappen en organisaties naar keuze via vrijwilligerswerk en ﬁnanciële bijdragen. Alleen al in 2022 doneerden medewerkers 1,1 miljoen dollar en meer dan 20.000 vrijwilligersuren.

Onderwijs

MATTER Innovation Hubs is een speciaal project dat voortbouwt op de technologie- en onderwijsexpertise van Jamf met een 21e-eeuws klaslokaalprogramma

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 2:47:23 PM

TECHNOLOGIE

‘Je perspectief op de wereld verandert wanneer je deel uitmaakt van een divers team’

Niels Feeleus

ontworpen om de beste leerervaringen te bieden aan studenten over de hele wereld, ongeacht de omstandigheden. Begonnen in Haïti zijn er nu zestien Matter Innovation Hubs, die momenteel 5.000 studenten helpen in vijf landen. Ook zet Jamf proactieve in op het verminderen van de impact op het milieu, door partnerschappen aan te gaan met cloudproviders die duurzaamheid integreren in hun datacenterbeheer, tools om de bedrijfsemissies bij te houden, en door het compenseren van 2.222 metrische tonnen koolstofdioxide. Jamf werkt ook aan het terugdringen van dagelijks woon-werkverkeer naar kantoor. Voor werknemers die ervoor kiezen om te pendelen, subsidieert Jamf openbaar vervoer, biedt ﬁetsopslag en recyclet e-afval.

Oplossingsgericht

“Wij zijn een oplossingsgerichte verkooporganisatie en werken nauw samen met onze klanten en community’s, zoals bijvoorbeeld de Mac Admin community. We laten zien wat onze footprint is binnen de wereld, en wat een cloudoplossing kost. Wat kan een organisatie besparen als ze bijvoorbeeld een zero-touch

deployment uitvoert? Dit alles zegt wel iets over het soort organisatie dat we zijn, en dat we nadenken over onze footprint.” Hij merkt op dat klanten en partners vaak ook bewust bezig zijn met dit onderwerp. “Hoewel niet iedereen er direct over praat of vragen stelt, kan het zijn dat we bepaalde eisen stellen aan onze partners. Hierbij proberen we te overwegen hoe we ons verhouden tot andere partijen in de markt op dit gebied. Een interessant voorbeeld is onze samenwerking met Apple, dat ik beschouw als een vooraanstaand bedrijf op het gebied van inclusie en diversiteit.” En ook de oplossingen kunnen bijdragen aan een betere wereld: “Het beheren van een Apple Watch kan het zorgproces stroomlijnen. Stel je voor dat je patiënten hebt die thuis moeten blijven en je geeft hen vanuit het ziekenhuis een Apple Watch. Dan kun je voortdurend monitoren wat er met die persoon gebeurt. Als je dat goed kunt beheren, kun je het zorgproces eﬃcienter maken. Het verwijderen van gegevens of het resetten van de Watch wanneer deze niet meer nodig is, is dan ook een optie. Er zijn tal van toepassingen waar je aan kunt denken. Apple blijft innoveren en wij vieren die innovaties elke keer weer.”

DIL_september 2023_FOBT_JAMF Feeleus.indd 67

9/18/2023 2:47:29 PM

FUTURE OF BUSINESS TECHNOLOGY SPECIAL

DAAN STUIFBERGEN, LAUNCHDARKLY:

‘Continuous delivery is de toekomst van software’ Feature Management is relatief nieuw, maar heeft voor de toekomst een enorme potentie. De wens van bedrijven om steeds sneller nieuwe functies toe te voegen aan software vraagt om een oplossing om de kwaliteit te waarborgen. Deze markt zal naar verwachting snel groeien, en uiteindelijk leiden tot een situatie van continuous delivery. AUTEUR MARCO VAN DER HOEVEN

aunchDarkly is gespecialiseerd in softwareontwikkeling en release management. Met het tempo van software veranderingen, die steeds sneller gaan, biedt het bedrijf oplossingen aan bedrijven om hun software ontwikkeling te versnellen, terwijl ze tegelijkertijd de risico’s van bugs in releases beheersen. Volgens Daan Stuifbergen, Country Manager Benelux bij LaunchDarkly, is software voor de meeste bedrijven van cruciaal belang. Bedrijven voelen de noodzaak om continu nieuwe functies te implementeren, wat risico’s met zich meebrengt. Het traditionele proces van software testen voor de uiteindelijke release kan tijdrovend zijn en leidt tot minder frequente releases.

Snelheid

LaunchDarkly’s oplossing is een feature management-platform dat het mogelijk maakt om de deployment van code en de release van nieuwe features te scheiden met behulp van Feature Flags. Dit maakt het mogelijk om code snel in productie te brengen en te testen zonder dat deze zichtbaar is voor de

‘Continuiteit is voor ons een belangrijk aandachtspunt’ eindgebruiker, waardoor de risico’s worden verminderd en de snelheid van softwareontwikkeling wordt verhoogd. Dit platform biedt bedrijven ook de mogelijkheid om de impact van nieuwe functies te testen voordat ze volledig worden uitgerold, op basis van data. Dit stelt hen in staat om op data gebaseerde beslissingen te nemen over hun software-releases. Bovendien maakt het platform van LaunchDarkly het mogelijk om ook niet-technische afdelingen te betrekken bij de release

DIL_september 2023_FOBT_LaunchDarkly Stuifbergen.indd 68

strategie, waardoor software-releases niet langer een puur technische aangelegenheid zijn.

Remote ﬁrst

Ook voor Launch Darkly is duurzaamheid belangrijk. Daan Stuifbergen: “Als bedrijf zijn we zeer betrokken bij de ‘remote-ﬁrst’ gedachte. We hebben in Europa eigenlijk geen kantoren en in andere delen van de wereld zijn die zeer beperkt. Dit heeft allemaal te maken met onze duurzaamheidsdoelstellingen.” “Ons product zelf maakt dingen natuurlijk makkelijker voor mensen en bedrijven, vooral met een SaaS-platform en de volledige digitale tools. En hoe eenvoudiger het is voor mensen om met dit platform te werken, hoe makkelijker het is voor bedrijven om hun digitale kanalen te gebruiken. Dat heeft uiteindelijk een positieve impact op duurzaamheid.” Dit heeft alles te maken met een andere manier van werken die veel bedrijven nastreven. “Implementatie van de oplossing in je bestaande systeem is in technische zin heel eenvoudig. Maar als je op een meer ﬂexibele manier wilt werken, betekent dat natuurlijk wel dat je werkwijze als organisatie verandert. En elke verandering is lastig voor veel bedrijven, het is wel nodig daar aandacht aan te besteden, en goed uit te leggen wat de toegevoegde waarde is.”

Potentie

Voor de toekomst heeft de markt van feature management nog veel potentie. “De categorie feature management is nog relatief nieuw. Een bekend technologie research bedrijf heeft vorig jaar pas oﬃcieel een Magic Quadrant gepubliceerd voor deze categorie. Veel bedrijven waar ik mee praat kennen wel simpele tools voor feature management, maar dat zijn meer conﬁguratietools dan echt feature management oplossingen. Voor een aantal bedrijven komt het te vroeg, zij zijn nog niet zo ver.” “De stap die veel bedrijven eerst moeten zetten is de overgang naar continuous integration en continuo-

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 4:19:05 PM

SOFTWARE

‘De categorie feature management is nog relatief nieuw’

“Maar steeds belangrijker voor ons wordt de productmanager. Zij zitten dicht bij de business, weten wat er speelt en ze willen zelf ook steeds sneller kunnen schakelen richting hun klanten. Daarom is het voor ons belangrijk dat we ook met hen in gesprek gaan over de impact van software release management.”

Verbeteren

Daan Stuifbergen

us delivery.” En wanneer je wilt overstappen naar continuous delivery dan kom je bij onze oplossing terecht. Ontwikkelaars gebruiken allemaal CI/CD tools, dit betekent dat ze continu willen uitrollen, en de snelheid van het uitrollen willen verhogen. Dat is waar wij op aansluiten, om de bijbehorende risico’s tegen te gaan.”

Business

Het gesprek over deze oplossingen begint vaak aan de technische kant, maar is zeker ook relevant voor de business. “Het eerste aanspreekpunt voor ons is vaak het hoofd ontwikkeling of engineering. Principal Engineers en Leads zijn voor ons belangrijk omdat zij dagelijks te maken hebben met de uitdagingen van software releases,”

LaunchDarkly is op dit moment sterk gericht op het verbeteren van het platform zoals dat nu staat. “Continuïteit is voor ons een belangrijk aandachtspunt. We integreren ook met veel tools in de markt. Met een observatietool bijvoorbeeld kun je een integratie maken waardoor je automatisch een workﬂow creëert. Als de tool een potentieel probleem met een applicatie detecteert, wordt er automatisch een proces in werking gesteld, bijvoorbeeld om een feature die voor problemen zorgt te deactiveren” “Dit betekent dat je de gemiddelde oplostijd signiﬁcant kunt verlagen, omdat het probleem automatisch gedetecteerd wordt en er meteen actie ondernomen wordt.” “Dan kun jij als beheerder gaan kijken wat er aan de hand is, maar je hoeft niet zelf uit te zoeken hoe je de applicatie weer op gang krijgt om verdere negatieve impact te voorkomen.”

Internationaal

Internationaal staat Europa, en met name de Benelux en Scandinavië, volgens hem nog maar aan het begin. “We zijn marktleider, maar zodra dit verder op gang komt, verwacht ik wel dat er concurrenten gaan komen, wat natuurlijk in elke markt gebeurt. Wij hebben dan wel het voordeel dat we de categorie hebben gecreëerd.” “Maar we verwachten zeker dat in de komende jaren steeds meer bedrijven op de een of andere manier hiervan gebruik zullen maken. Ik kan me niet voorstellen dat als we een jaar of twee verder zijn, iemand software zal ontwikkelen zonder gebruik te maken van Feature Flags.

DIL_september 2023_FOBT_LaunchDarkly Stuifbergen.indd 69

9/18/2023 4:19:26 PM

FUTURE OF BUSINESS TECHNOLOGY SPECIAL

Sander Scholten

SANDER SCHOLTEN, NUTANIX:

Technologie voor een betere wereld Efficiënt inzetten van technologie heeft primair impact op kosten en bedrijfsresultaten. Maar zeker zo belangrijk is tegenwoordig de sustainability-component, die even hoog op de agenda staat als andere overwegingen om te investeren in slimme oplossingen. AUTEUR MARCO VAN DER HOEVEN

“

uurzaamheid is voor iedereen een belangrijk onderwerp, dus ook voor ons” zegt Sander Scholten, Sales Director Nederland bij Nutanix. “Wat wij doen met kostenbesparingen kun je direct terugvertalen naar het gebruik van minder middelen. Wanneer je bijvoorbeeld met VM’s in AWS werkt met 800 CPU’s met heel veel geheugen, en daarvan is eigenlijk de helft overbodig, dan verspil je veel middelen. Wanneer

DIL_september 2023_FOBT_Nutanix.indd 70

je dat aantal kunt verminderen tot 400 bespaar je veel energie. Op die manier draagt technologie van Nutanix bij aan duurzaamheid en een betere wereld.” Ricardo van Velzen, Manager Systems Engineering bij Nutanix, vult aan: “Het begint al bij ons fundament, de convergente infrastructuur. Die biedt al heel wat duurzaamheidsvoordelen, zoals een kleinere voetafdruk in een datacenter en minder energieverbruik. Afhankelijk van de omvang van je be-

drijf kan dat relevant zijn.”

Mensen

“We proberen ook minder mensen aan het systeem te hebben, dat vermindert eveneens het energieverbruik. We zijn dus continu op zoek naar het verminderen van platformen en mensen aan het systeem. Maar het blijft belangrijk om ons bij onze kerntaken te houden. Ik denk dat een van onze belangrijkste taken is om te zeggen: optimaliseer

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 4:21:54 PM

SUSTAINABLE BUSINESS

binnen je domein om je bijdrage te leveren.” Duurzaamheid is een belangrijke pijler onder iedere ESG-strategie, maar ook thema’s als diversiteit en inclusiviteit maken daar een essentieel onderdeel van uit. Scholten: “Ik denk dat we ons daar net zo bewust zijn als veel andere organisaties. Het speelt bij ons een rol in het wervingsproces en in interne overwegingen, bijvoorbeeld wanneer er functies vrijkomen.”

lijkbaar is met elektriciteit: je steekt de stekker in het stopcontact en je hebt wat je nodig hebt aan infrastructuur.” “De trend is een duidelijke verschuiving naar ‘everything as a service’. Het is een natuurlijke ontwikkeling, die voortkomt uit de ervaring van die een keuze maken op het gebied van technologie, en zich soms realiseren dat ze dit moeten bijstellen, of dat hun keuze niet de juiste was. Dan willen ze iets anders proberen.”

Actief

Regie

“Diversiteit binnen de organisatie is iets waar we actief aan werken. Toen ik bijvoorbeeld in mijn team kwam ben ik een initiatief gestart om ervoor te zorgen dat we daar niet alleen veertigers of vijftigers in hadden, maar ook andere leeftijdsgroepen, om een basaal voorbeeld te noemen.” “Deze uitdaging heb ik niet alleen gezien bij Nutanix, maar ook bij vorige werkgevers werd dit serieus opgepakt. Wat in Nederland bijvoorbeeld speelt is dat we vrij traditioneel gestructureerd zijn als land, bijvoorbeeld in de verhouding tussen de kosten van kinderopvang tot wat iemand verdient. Ik verwacht dat dit in de loop van de tijd wel zal veranderen, al hebben we hier nog een lange weg te gaan.”

Inclusiviteit “Gelukkig zie ik steeds meer vrouwen komen in eerstelijns-functies. We willen beide proﬁelen aan tafel hebben. En een ander belangrijk aspect is inclusiviteit. Toen ik bij Nutanix kwam zag dat er nog het een en ander te verbeteren was op dit gebied, maar daar kunnen we zelf invloed op uitoefenen. We hebben bijvoorbeeld een systeem waarbij medewerkers zich een paar keer per jaar kunnen uitspreken. We merken dat mensen het gevoel hebben dat we daadwerkelijk invulling geven aan diversiteit en inclusiviteit, en hierover duidelijk communiceren.”

Consumptiemodel Duurzaamheid past ook in een duidelijk zichtbare veranderingen van het consumptiemodel in de markt. Van Velzen: “Bedrijven wil steeds meer naar een consumptiemodel dat verge-

“Wat wij hieraan toevoegen is de mogelijkheid om zelf de regie te blijven voeren over je business, want dat is waar je zelf het meeste verstand van

Containerplatform

Van Velzen: “Omdat de trend vanuit de organisatorische kant inderdaad is om het goed te beheren zijn veel partijen op zoek naar een cloud-platform. En belangrijk in die cloud is een zelfbedieningsportaal dat je kunt delegeren naar verschillende afdelingen om met diverse infrastructuren om te gaan. Wij hebben hard gewerkt om zo’n platform te ontwikkelen.” “We gaan nu met technologie in een richting waarbij veel bedrijven nadenken over het bouwen van applicaties in containers in plaats van monolithische applicaties. De volgende stap wordt dan containers als een service. We gebruiken Kubernetes als de facto

‘Het is belangrijk om selectief te zijn in wat je uitbesteedt’ hebt. Het is dus belangrijk om selectief te zijn in wat je uitbesteedt. Dit zie we bij veel organisaties: ze beginnen te begrijpen dat ze zelf de regie moeten voeren. Wij bieden gereedschap aan waarmee je op het gebied van infrastructuur de controle kunt houden. Scholten: “Ik denk dat deze trend, die we in Nederland vaak ‘ontzorgen’ noemen, zich steeds sneller zal doorzetten. Bij kleinere en middelgrote bedrijven zie je dat ze ervoor kiezen om alles uit te besteden, terwijl grotere bedrijven door hun omvang selectiever kunnen zijn. Zij kunnen beslissen welke taken ze uitbesteden en hoe ze regie houden over hun eigen zaken.” Om organisaties te helpen de regie te behouden, maar zonder extra workload voor IT-teams, heeft Nutanix recent Project Beacon geïntroduceerd. Deze Platform as a Service-dienst koppelt de applicatie en data los van de onderliggende infrastructuur, waardoor ontwikkelaars een applicatie slechts éénmaal hoeven te ontwikkelen en direct op alle cloudplatformen kan laten draaien. Dit geeft ontwikkelaars meer vrijheid en controle over hun omgeving en de applicaties die daarop draaien.

standaard voor het beheren van de containers, en laten die landen op een Nutanix-infrastructuur, ongeacht het Kubernetes-platform.“ “Ons Nutanix-platform is erg goed in de opslaglaag. We hebben de manier waarop Google dit doet in de cloud gekopieerd en daarmee een gedistribueerde opslagomgeving gecreëerd, die we zeer eﬃciënt kunnen inrichten. De volgende stap waar we nu aan werken, is de dataopslag voor zo’n een containerplatform, ook eﬃciënt en goed te regelen. Dus om te zorgen dat we daar Enterprise functionaliteit voor bieden, zoals snapshot maken van containers en container data replicatie verzorgen. Iets wat veel container platformen niet kunnen. Dit hebben we net hebben gelanceerd onder de naam Nutanix Dataservices voor Kubernetes (NDK). Deze ontwikkeling brengen we juist nu naar de markt omdat we zien dat steeds meer klanten kijken naar containergebaseerde applicaties. Niet iedereen is daar al klaar voor, en voor sommigen is het nog een verre toekomst. Maar als fabrikant moet je er wel mee bezig zijn, en voor ons is dit momenteel een groot project waar we nu aan werken.”

DIL_september 2023_FOBT_Nutanix.indd 71

9/18/2023 4:21:59 PM

FUTURE OF BUSINESS TECHNOLOGY SPECIAL

MARIJKE KASIUS:

Wendbaar en veilig: toekomstvisie voor IT van PQR In een snel veranderende wereld staan organisaties voor een complexe uitdaging: hoe blijven ze wendbaar en veilig zonder bestaande investeringen te verspillen? Marijke Kasius, CEO van PQR, legt uit dat klanten behoefte hebben aan een versimpeling van het ecosysteem en kostmanagement. Daarom heeft PQR SpaceHub ontwikkeld: “Als trusted advisor helpen we klanten door alle onderdelen integraal op te pakken.” AUTEUR ANNE VAN DEN BERG

e toekomst is onvoorspelbaar en daardoor is de grootste zoektocht voor organisaties momenteel: hoe blijf ik wendbaar, ﬂexibel en veilig, terwijl ik alles makkelijk beheer en kosteneﬃciënt inzet? Daarvoor willen klanten niet meer met duizend-enéén partners samenwerken, maar het liefst met één trusted advisor die hen in staat stelt om te genieten van de voordelen van de cloud zonder hun eerdere investeringen over boord te gooien.

Legacy en cloud samenbrengen

Organisaties die wendbaar zijn, kunnen hun IT-landschap snel aanpassen op de veranderingen. “Echter”, zo vertelt Marijke Kasius, “sluiten legacysystemen en applicatielandschappen vaak niet aan op de public cloud en as a Service. Daarom hebben wij SpaceHub ontwikkeld, waarbij we het volledige IT-landschap integraal oppakken.” “SpaceHub is een intelligente hub die vendoren cloudonafhankelijk is en een geïntegreerde en ﬂexibele IT-omgeving creëert. Dankzij jarenlange ervaring en diepgaande kennis van de moderne werkplek kunnen wij onze

DIL_september 2023_FOBT_PQR.indd 72

klanten begeleiden tijdens het hele proces. Van advies tot aan beheer en optimalisatie. Of we bieden ondersteuning bij de verschillende stappen. Op die manier brengen wij de rust in uw IT.” Flexibiliteit creëren doen organisaties op twee manieren, vertelt Kasius. Ten eerste gaat het over altijd en overal kunnen werken. “Neem de zorgsector: daar is een groot tekort aan personeel, dus wil je processen eﬃciënter maken en data gebruiken om de administratieve organisatie te verbeteren. Hierdoor kan bijvoorbeeld de administratie altijd aan het bed worden gedaan, direct bij de cliënt.”

Waar gaat je geld naartoe?

Maar flexibiliteit zit ten tweede ook in het managen van de financiële aspecten van je IT-omgeving. “Het is belangrijker dan ooit dat je weet waar je geld naartoe gaat, welke licenties je hebt afgenomen en waar je op elk moment kan besparen. FinOps wordt steeds belangrijker omdat je zoveel applicaties en systemen hebt draaien, dat je geen tijd wilt verliezen aan het uitzoeken waar je kunt besparen. En dat hoeft ook niet.” Als het gaat om flexibiliteit, dan komt

daar vrijwel altijd virtualisatie bij kijken. Om de positie en kennis in virtualisatie te verstevigen heeft PQR in april 2023 Fondo overgenomen. “Fondo is sterk in VMware en Microsoft-oplossingen. Hoewel we technologie-onafhankelijk werken, helpen we onze klanten ook met gespecialiseerde toepassingen.”

Outdated systemen kan je je niet meer veroorloven Tot slot blijft veiligheid en cybersecurity een aandachtspunt. Dit geldt eigenlijk voor alle sectoren die PQR bedient, maar in de overheidssector ligt hier een duidelijke focus, vertelt Kasius: “De dreigingen zijn aanzienlijk, dus je kunt het je niet meer veroorloven om outdated systemen te hebben draaien. Daarom zitten we naast de CIO steeds vaker met bestuurders en directie aan tafel om deze onderwerpen te bespreken.”

Alleen die legacy dan, wat doen we daarmee? “Wij begrijpen dat je gedane investeringen niet zomaar kunt en wilt opgeven. Dat hoeft dus ook niet als je SpaceHub afneemt. Daarmee behoud je applicaties en systemen die kritieke processen ondersteunen én stap je over naar de public cloud en SaaS als je dat wilt.”

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 4:24:41 PM

TRUSTED ADVISOR

‘Wij begrijpen dat je gedane investeringen niet zomaar kunt en wilt opgeven’

nisatie hoef je dankzij SpaceHub niet meer per oplossing bij een andere leverancier aan te kloppen. De komende jaren kunnen we vanuit die rol helpen om alle onderdelen van de IT-omgeving samen te brengen in één overkoepelende dienst.” Naast SpaceHub is er ook steeds meer vraag naar SpaceHub Green, het duurzaamheidskeurmerk van PQR. “Duurzaamheid gaat voor ons verder dan alleen een vinkje zetten. Het is een opdracht die we samen met de klant oppakken. Alles wat we doen is in het gedachtegoed van wat goed is voor mens en milieu. Duurzaamheid is altijd een keuze. Je kunt altijd kiezen voor een betere oplossing.” Marijke Kasius

Infrastructure as a Service

De meest voorkomende vraag gaat tegenwoordig overigens over IaaS, Infrastructure as a Service, vertelt Kasius. “Wij zijn technologie-onafhankelijk, dus er zijn verschillende mogelijkheden als je niet meer je eigen datacenter in huis wilt hebben. Grote spelers zoals Microsoft die public cloud aanbieden zijn deze positie aan het verstevigen.

We zien ook grote partners zoals HPE en Dell, waarbij het afnemen van Hardware as a Service steeds beter aansluit bij de markt.”

Alles in één

“Wij geloven dat mensen in een snel veranderende wereld beter presteren als ze in alle rust kunnen focussen op wat voor hen belangrijk is. Als orga-

Wat momenteel plaatsvindt en wat een integraal onderdeel vormt voor de toekomst is de rol als trusted advisor, vertelt Kasius. “Deze rol spreekt mij enorm aan. Het samenwerken met klanten om nog betere oplossingen te vinden, dat is waar ik veel voldoening uit haal. Zelfs als automatisering meer en meer gaat overnemen, zal er altijd nog menselijke betrokkenheid nodig zijn om bijvoorbeeld waardevolle inzichten uit data te halen. Daarom blijft onze rol als trusted advisor ook in de toekomst onderdeel van ons bedrijf.”

DIL_september 2023_FOBT_PQR.indd 73

9/18/2023 4:25:02 PM

FUTURE OF BUSINESS TECHNOLOGY SPECIAL

‘We willen de BV Nederland veilig en autonoom maken’ Samenwerking om nieuwe cybersecurity-technologie te ontwikkelen die de BV Nederland veilig en autonoom kan houden. Klinkt goed in theorie, maar de praktijk is vaak weerbarstig. Toch is dat waar dcypher op mikt. Het financieren van fundamenteel onderzoek, het bundelen van kennis en het ondersteunen van de zoektocht naar cybersecurity-talent zijn belangrijke elementen hierin, vertelt Christian van der Woude, strategisch adviseur bij dcypher. “Ik zou het mooi vinden wanneer we er toe bijdragen dat we over een jaar of drie een netwerk hebben opgebouwd dat internationaal kan meespelen.” AUTEUR MARTIJN KREGTING

cypher komt voort uit de wens om fragmentatie op cybersecurity-gebied tegen te gaan, schetst Van der Woude de oorsprong van de organisatie. “Rond 2020-2021 kwam er een kabinetsbesluit om in Nederland sleuteltechnologieën in de cybersecurity toegankelijk te maken in de schil van organisaties buiten kritieke infrastructuren om. De nadruk lag op het verminderen van onze afhankelijkheid van het buitenland voor deze technologieën. Die afhankelijkheid maakt ons kwetsbaar.” Dcypher moet hierin faciliteren door lokale en mondiale kennis te bundelen, aldus Van der Woude. “We gaan met een groeiend netwerk van overheidsinstanties, kennisinstituten en bedrijven proactief uitdagingen aan en kansen pakken. Door concreet toepassen van wetenschappelijke kennis in het bedrijfsleven te stimuleren, maar ook door het delen van deze kennis.” De focus van dcypher ligt op het faciliteren van sleuteltechnologieën op het gebied van cybersecurity en cyberdreigingen, maar ook in zaken zoals de energietransitie, de digitalisering van de BV Nederland, en ambities om als Nederland en Europa autonomer

DIL_september 2023_FOBT_RVO.indd 74

te worden ten opzichte van andere landen en regio’s.

Purpose driven vehicle

“Ik zie dcypher echt als een purpose driven vehicle, gericht op cybersecurity in de breedste zin van het woord”, stelt Van der Woude. “We vallen weliswaar hiërarchisch onder EZK (Economische Zaken & Klimaat) en RVO Nederland, maar richten ons op de hele BV Nederland. Een uitgangspunt is de Nationale Cyber Security Strategie. We willen Nederland zo helpen een leidende kennispositie op te bouwen. En natuurlijk is het mooi wanneer dat ook economisch voordeel oplevert. Bijvoorbeeld wanneer startups op basis van de kennis die onze partners ontwikkelen, inzetten om praktische oplossingen te ontwikkelen en die op de markt te brengen.” Het uiteindelijke doel is te komen tot een landelijk dekkend stelsel om lokale expertise bij elkaar te brengen. Concrete ambities daarbij zijn: meer geld, meer kennis en meer mensen op het gebied van cybersecurity. Meer geld betreft onder meer het regelen van subsidie en ﬁnanciering voor onderzoek naar sleuteltechnologieën. Van der Woude: “Daarvoor werken we

onder meer samen met de Nederlandse Topsectoren en wetenschapsﬁnancierder NWO, maar voor meer praktische toepassingen ook met partijen zoals TNO, de topsectoren en consortia van privaat-publieke partijen. We hebben in dit kader onlangs een call gehad voor supply chain security. Denk aan zaken zoals het bouwen van een digital twin voor het uittesten van security-toepassingen en een gedeelde SOC voor supply chain ondernemers.” Om tot meer kennis te komen, zet dcypher vanuit nieuwe technologische ontwikkelingen (zoals AI en kwantum

‘Ik ben zelf vrij optimistisch over wat AI ons kan brengen’ computing) in op concrete kennisgebieden – bijvoorbeeld automated security of automated vulnerability search. Van der Woude: “Automatisering wordt steeds belangrijker om potentieel gevaarlijke uitvloeisels van technologieën als AI en kwantum computing tegen te gaan. Anders kun je niet meer meekomen met cybercriminelen die deze technologieën steeds vaker inzetten.” Voor kennisoverdracht organiseert dcypher ook bijeenkom-

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 4:27:55 PM

SECURITY

zoals TNO, Fox-IT, NXP - maar ook de AIVD als het gaat om het beschermen van overheidscryptograﬁe tegen kwantum computing. Door kennis op te doen over hoe bepaalde algoritmen in een echte chip-omgevingen functioneren, wat de stroomkosten zijn, wat de eﬃciency is, kunnen we concrete beslisbomen maken om voor kwantum computing te bepalen waar we heen willen gaan richting 2035.” Verder wil dcypher een pre-competitieve omgeving bevorderen. Technologie, kennis en standaarden ontwikkelen die de basis kunnen vormen voor producten en diensten die op de markt gebracht worden. Voor overheden zijn én voor marktpartijen. Christian van der Woude

sten, zoals de dcypher-donderdag op elke laatste donderdag van de maand. “Daar brengen we security-mensen bij elkaar om onderwerpen van allerlei kanten te belichten. Afgelopen mei ging dat bijvoorbeeld over AI. Hoe kun je bijvoorbeeld weren tegen door met ChatGPT opgestelde phishing-berichten? Wat kun je verwachten van een scriptje dat via ChatGPT gemaakt is om cyberaanvallen uit te voeren?” Mensen dan. Een groot vraagstuk is het groeiend tekort aan talenten. Daarin wil dcypher onder meer een rol spelen door het opzetten van gedeelde Phd-plekken, of een ‘summer school’ eind augustus, samen met bedrijven, overheidsinstanties en de AIVD. “We richten ons daarbij op mensen met latente vaardigheden op cybersecurity-gebied, wiens interesse we willen wekken om er meer mee te doen. Ook hier zie je het belang van brede samenwerking tussen publieke en private partijen. Dit soort vraagstukken kun je niet alleen oppakken en een verbinder als dcypher kan hierbij faciliteren.”

Samen werken, samen proﬁteren

Samenwerking tot stand brengen is niet altijd eenvoudig. Het helpt dan dat iedereen die meewerkt, ook duidelijk

van die samenwerking profiteert. Dat kunnen overheidsinstanties zijn – zoals een AIVD - private partijen en semipublieke organisaties zoals TNO. “Samen willen we ervoor zorgen dat de ontwikkelingen die wij stimuleren aansluiten op ontwikkelingen in de markt en op de Nationale Cybersecurity Strategie. We hangen algemene technologische ontwikkelingen zoals automated security of cryptografie op aan maatschappelijke transities. Hoe beveilig je bijvoorbeeld windmolenparken of financiële instellingen. Ik geloof dat er een ambitie ligt om het aantal windmolenparken op zee te vervier- of vervijfvoudigen. Dat lukt alleen als je ook de reliability en availability veilig kun stellen. Door dit soort verbanden te leggen, kun je makkelijker tot gemeenschappelijke doelen komen dan wanneer je alleen naar het IT-stuk kijkt.”

Vinger aan de pols

Dcypher kijkt ver vooruit, maar wil ook op korte termijn de vinger aan de pols houden. “Als we bijvoorbeeld klaar willen zijn voor de kansen en uitdagingen van kwantum computing in 2035, moeten we nu al benchmarken waar we staan, welke standaarden we hebben, wat er al aan onderzoek is. Dat vergt intensieve samenwerking met partijen

“Daarnaast willen we in staat zijn om op Europees of zelfs mondiaal niveau mee te spelen en te concurreren met andere landen”, stelt Van der Woude. “Je wilt niet dat we alles op het gebied van kennis en innovatie uit andere landen halen, ook niet bevriende naties. Het is belangrijk zelf over fundamentele kennis te beschikken, mee te praten over internationale standaarden. Hier zie je ook de kracht van de Europese Unie, die de afgelopen jaren een reguleringsgrootmacht is geworden. Alleen zo kun je technologiegiganten zoals Meta of Twitter prikkelen om Europese waarden en normen op gebieden zoals privacy mee te nemen in hun technologie.”

Eigen vliegwiel worden

Uiteindelijk, stelt Van der Woude, is het de bedoeling dat de ketens die dcypher nu mee helpt opbouwen, op een gegeven moment zo gaan functioneren dat ze hun eigen vliegwiel worden. Een soort primus inter pares. “Om dat proces te begeleiden, daarin heeft dcypher vooralsnog wel een belangrijke rol. Ik zou het in ieder geval mooi vinden wanneer we over een jaar of drie kunnen zeggen dat we in cybersecurity een netwerk hebben ontwikkeld dat internationaal kan meedoen. Waar partijen uit voortkomen die als een soort unicorn innovatie producten en diensten op de markt brengen, voortbouwend op de kennis die we nu ontwikkelen.”

DIL_september 2023_FOBT_RVO.indd 75

9/18/2023 4:28:07 PM

FUTURE OF BUSINESS TECHNOLOGY SPECIAL

‘Organiseer duurzaamheid structureel’ Maatschappelijk verantwoord ondernemen kent vele facetten. Patrick Steenssens, Senior Vice President Benelux van TD SYNNEX is daar op verschillende manieren mee bezig, zowel binnen als buiten zijn organisatie. “Samenwerking en co-creatie gaan verder dan de grenzen van het bedrijf en het leven zelf.” AUTEUR MARCO VAN DER HOEVEN

oor distributeur TD SYNNEX is duurzaamheid geen nieuw thema. “We zijn bijvoorbeeld lokaal ongeveer drie jaar geleden al gestart met het oprichten van een ‘Klimaatparlement’”, zegt Patrick Steenssens. “We hebben werknemers die hierin geïnteresseerd waren de kans gegeven om lid te worden, om zo samen met hen de richting op het gebied van klimaatverandering vorm te geven en acties op te stellen” “Daarnaast hebben we het geluk dat we onderdeel zijn van een organisatie die ﬂink inzet op maatschappelijke verantwoordelijkheid en governance. TD SYNNEX heeft wereldwijd een rapport opgesteld dat een duidelijke structuur aanbrengt. Dat is belangrijk, want je wilt voorkomen dat je maatschappelijke verantwoordelijkheid slechts een ‘vinkje’ wordt - eenmalige acties zoals een goed doel steunen of zwerfvuil opruimen.”

Planmatig

“Het is belangrijk dat je dit op een gestructureerde, gecontroleerde en geborgde manier doet. Daarom hebben we besloten om in de Benelux naast onze reguliere ISO-certiﬁcering ook een ISO 14000-certiﬁcering te behalen. Dit geeft ons een managementstructuur om de doelstellingen die we opstellen, te documenteren en te borgen. Het zorgt voor een planmatige aanpak.” Hij benadrukt dat het gaat om continue verbetering. “We hebben ons vervolgens gericht op een aantal logische dingen. We proberen minder energie te verbruiken. In België zijn we verhuisd naar duurzamere kantoren. Ook in Bodegraven hebben we energiebesparende maatregelen getroffen, zoals het installeren van LED-verlichting. En we hebben ons kantoor één dag per week gesloten om onder andere energie te besparen. Zo hebben we 30 tot 35 procent van ons energieverbruik verminderd.”

Mobiliteit

Een tweede aandachtspunt is mobiliteit. “In Nederland is een aanzienlijk percentage van ons wagenpark volledig elektrisch. Daarnaast is het vervoer van producten een cruciaal onderdeel van onze bedrijfsactiviteiten.

DIL_september 2023_FOBT_TD Synnex.indd 76

Hier kijken we ook wat we kunnen doen. Het gebruik van elektrische transportwagens is een optie, maar dit brengt uitdagingen met zich mee, zoals de noodzaak voor onze vervoerders om in dergelijke voertuigen te investeren. Daarbij is de actieradius van deze wagens niet zo groot. Die transitie verloopt traag.” “Waar we nu vooral naar kijken is hoe we producten die we van punt A naar B moeten brengen op een meer verantwoorde manier vervoeren. Kunnen we producten bijvoorbeeld, in plaats van naar het magazijn van de klant te vervoeren, bij ons opslaan en rechtstreeks aan de eindverbruiker leveren? Het doel is om bepaalde logistieke stappen te elimineren en in plaats van een pakketje door drie magazijnen te laten gaan voordat het bij de eindgebruiker komt, te proberen dat naar één magazijn terug te brengen. Door op deze innovatieve manier te werken en buiten de gebaande paden te denken, proberen we onze klimaatvoetafdruk structureel te veranderen op een slimmere manier.”

Leveren

Hier worden ook de resellers bij betrokken. “Soms heb je iets morgen nodig en dan zullen we dat leveren. Maar als we kritisch zijn naar onszelf, moeten we toegeven dat in de meeste gevallen één tot twee keer per week leveren voldoende is. Dus het gaat niet alleen om wat wij als bedrijf doen, maar hoe we samen met anderen structurele veranderingen kunnen maken. Ook hier hebben we verbeteringen van meer dan twintig procent gerealiseerd in de afgelopen twee tot drie jaar.” Maar maatschappelijke verantwoordelijkheid is niet alleen beperkt tot duurzaamheid en energiebesparing. Het omvat ook zaken als diversiteit en inclusie. Steenssens is zelf lid van een Europese werkgroep die zich bezighoudt met diversiteit en inclusie. `We proberen dit onderwerp meer aandacht te geven om de manier van werken en samenwerken te herdeﬁnieren.” “Wat diversiteit betreft, doen we het in de Belgische organisatie redelijk goed met 43 procent vrouwen in

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 4:29:16 PM

MVO

doet dat niet goed valt, moet dat besproken kunnen worden zonder dat het voelt als een aanval.” TD SYNNEX organiseert daarom workshops en rollenspellen met het management om duidelijk te maken hoe mensen, soms onbedoeld, dingen kunnen zeggen of doen die anders overkomen. “We zijn ons ervan bewust dat we allemaal verschillende mensen zijn; sommigen van ons zijn meer gedreven, sommigen zijn meer datagestuurd, anderen werken meer op gevoel. We willen met respect en begrip conﬂicten vermijden en eﬃciënter samenwerken.”

Jeugd

Patrick Steenssens

ons bedrijf. In Nederland lopen we iets achter, maar er zijn initiatieven om dit te bevorderen. Een van de programma’s die we hebben is erop gericht om meer vrouwen in managementposities te krijgen. We zien namelijk dat dit in bedrijven vaak moeilijk is. We hebben in de afgelopen periode duidelijk stappen gezet om ervoor te zorgen dat we in de juiste richting evolueren.”

Inclusie

Een ander belangrijk agendapunt voor hem is inclusie. “Dit thema kan snel leiden tot complexe discussies over verschillende groepen en gevoelige onderwerpen. Maar inclusie is in feite heel eenvoudig: het gaat erom hoe je als bedrijf kunt zorgen dat iedereen zichzelf kan zijn en zich op zijn plek voelt. Iedereen is uniek, en wanneer we ergens komen willen we erbij horen en niet buitengesloten worden.” “Een inclusieve werksfeer is een omgeving waarin iedereen zichzelf kan zijn en zich geaccepteerd voelt. Niemand hoeft een deel van zijn identiteit aan de deur van het bedrijf achter te laten. En dat kan alleen gerealiseerd worden door er met iedereen in elk team tijd voor vrij te maken en erover te praten. Als iemand iets

Dit ligt Steenssens ook persoonlijk na aan het hart. “In België ben ik bijvoorbeeld lid van de organisatie “Ondernemers voor een Warm België”. We proberen daar een aantal activiteiten te doen, voornamelijk gericht op de jeugd, om hen meer kansen te geven. We willen zorgen voor digitale gelijkheid door het inzamelen van tweedehands laptops, die we dan opknappen en uitdelen. Zo hebben we afgelopen jaar, via “Ondernemers voor een Warm België”, 3.500 laptops gratis beschikbaar gesteld voor kansarme kinderen. We zijn van plan om dit jaar door te gaan op deze weg en streven naar 5.000 tot 10.000 laptops.” Het tweede element is gericht op voedselvoorziening voor scholen. “We werken samen met maatschappelijke organisaties om ervoor te zorgen dat scholen een methode hebben om kinderen die weinig of geen eten van thuis meekrijgen, van een gevulde lunchbox te voorzien. Het derde onderdeel is cultuur en sport. “Deze activiteiten kosten geld en zijn vaak de eerste uitgaven die geschrapt worden als er minder geld beschikbaar is. Ook daar zijn er veel initiatieven waar we bij betrokken zijn.” “Ik moet zeggen dat deze initiatieven me persoonlijk veel voldoening geven. Hoewel ik in het verleden vooral gericht ben geweest op het laten groeien van het bedrijf en het genereren van winst, heb ik ingezien dat er meer is. Ik heb het geluk een bedrijf te mogen leiden met 700 werknemers en een ecosysteem met 2.300 leveranciers en 5.000 wederverkopers per land. Dat heeft me doen inzien hoe krachtig het kan zijn om een boodschap te verspreiden en mensen hierin mee te nemen.” Hij besluit: “Ik heb ervaren dat de meeste drive voortkomt uit het samenwerken met mensen die authentiek zijn en die ook proberen om die authenticiteit te waarborgen op de werkvloer. Samenwerking en co-creatie gaan verder dan de grenzen van het bedrijf en het leven zelf.”

DIL_september 2023_FOBT_TD Synnex.indd 77

9/18/2023 4:29:26 PM

FUTURE OF BUSINESS TECHNOLOGY SPECIAL

DION SMITH, ZOOM:

Overal met iedereen communiceren, ongeacht de taal die je spreekt Waar ZOOM zich voorheen vooral richtte op directe sales, wordt de afgelopen 1,5 jaar gewerkt aan het verder optuigen van het ecosysteem. Daarvoor hebben ze Dion Smith aangenomen en het gaat goed: “Ik wilde dat in 4 jaar 80 procent van de omzet uit de channel komt. We zitten nu, na 18 maanden, al op 40 procent.” In dit artikel lees je alles over deze strategie, de kansen die AI brengt en de relatie die ZOOM heeft met Microsoft. REDACTEUR: ANNE VAN DEN BERG

A “

ls we het hebben over de visie van ZOOM, dan herdeﬁniëren we de manier waarop mensen verbinden, leren en wereldwijd samenwerken. Daarvoor creëren we een naadloze fysieke en virtuele ervaring. En daarmee zetten we individuen en organisaties in hun kracht om ongeacht hun locatie te kunnen werken. Het eerste succes dat we creëren was puur directe sales, maar bouwen we aan een ecosysteem die visie te realiseren.”

Uitbouwen ecosysteem

Aan het woord is Dion Smith, Head of EMEA Channels bij ZOOM. Hij heeft in de eerste dertig jaar van zijn carrière channels uitgebouwd voor onder andere HP en Dell. Nu richt hij zich op het uitbouwen van het ZOOM-ecosysteem, waarbij hij en zijn teams zich ook richten op het uitbouwen van strategische relaties. “Distributeurs, strategische partners, resellers, MSP, LSP’s. AV-specialisten en consultants zijn allemaal onderdeel van ons ecosysteem.” De reden waarom ZOOM zich richt op het ecosysteem is omdat het een krachtige vermeerderaar is, aldus Smith. Maar hij heeft ook de cijfers om die claim te ondersteunen: “Voordat ik aan boord kwam, kwam 9 procent van de omzet uit de channel. Ik heb me

DIL_september 2023_FOBT_Zoom.indd 78

als doel gesteld om in vier jaar tachtig procent uit de channel te laten komen. We zijn nu achttien maanden verder en het percentage ligt al op veertig procent.”

dat mensen niet geïsoleerd raken als ze thuiswerken. Als je dan óók nog die vijftig producten moet managen, dan wordt het waarschijnlijk te veel.”

50 producten vervangen

Tegelijkertijd werken veel medewerkers weer op kantoor, vertelt Smith: “We zien dat organisaties veel meer beleid gaan creëren rondom thuiswerken. Bijvoorbeeld dat ze vragen van medewerkers om twee of drie dagen per week op vaste dagen naar kantoor te komen. Dat geldt ook voor ons: Zoomies die binnen een radius van vijftig kilometer om een fysiek kantoor van ons wonen, komen twee dagen in de week naar kantoor.”

De reden waarom het volgens Smith zo’n stormloopt heeft vooral te maken met wat organisaties kunnen bereiken met het ZOOM-platform. “Als organisaties ZOOM willen vervangen met alternatieve producten, dan hebben

‘Ons ecosysteem is een krachtige vermeerderaar’ ze vijftig oplossingen nodig om alle functionaliteiten van ZOOM te vervangen. Dat is ontzettend krachtig vanuit het perspectief van de klant, want het managen van al die losse producten is veel werk.” Organisaties hebben wel iets anders aan hun hoofd dan het managen van al die losse producten, vertelt Smith: “Organisaties worstelen met een communicatie-overload en een digital fatique. Mensen zitten ontzettend lang achter een scherm. Tegelijkertijd moeten ze inclusiviteit realiseren en zorgen

Hybride strategie

Het is voor ZOOM-medewerkers die dichtbij Londen wonen overigens geen straf om naar kantoor te komen. Er is namelijk een volledig nieuw kantoor opgetuigd. “Het next generation brieﬁng center is gesitueerd in Londen, dichtbij St. Pauls Cathedral. Aan de ene kant hebben medewerkers verschillende kamers, community ruimtes en kantines tot hun beschikking. Aan de andere kant wordt het brieﬁng center voor partners en klanten gerealiseerd.”

De relatie met Microsoft

Over partners gesproken: hoe is de relatie met Microsoft en de competitie

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 4:31:35 PM

SAMENWERKING

uit die groep van dertig praat direct herkend en uitgelicht. Daarmee creëer je een inclusieve ervaring.” Maar de ervaring wordt nóg inclusiever, vertelt Smith: “Stel dat die collega’s uit Spanje, Duitsland, Israël en Frankrijk komen en die spreken niet allemaal dezelfde taal. Hoe ga je dan samenwerken? Met AI kan je ineens in je eigen taal met elkaar communiceren.”

Samenwerken met mensen die een andere taal spreken

“Ik heb die technologie zelf uitgeprobeerd toen ik vorige week in Spanje was. Het was echt ongelooﬂijk. Ik had een fysieke meeting, maar er haakten ook collega’s aan uit Bilbao die geen Engels spreken. Door de nieuwe AI-vertaalfunctie kon ik precies lezen wat ze zeiden en kon ik samenwerken met mensen met wie ik nog nooit heb samengewerkt. Dat ontsluit voor je bedrijf een volledige nieuwe demograﬁe”, aldus Smith.

Dion Smith

met Teams? “Wij hebben een coöpetitie met Microsoft. Dat betekent enerzijds dat de meeste organisaties werken met Microsoft en daarmee Teams hebben draaien. Anderzijds zien we dat die organisaties meestal twee of drie meetingsoplossingen hebben om een naadloze interne en externe samenwerking te garanderen.” Dat organisaties meerdere oplossingen naast elkaar draaien, heeft ook te maken met de focus op de medewerker, vertelt Smith: “Als organisaties praten over de employee experience, dan heb je het niet over product versus product. Die focus is ook ontstaan door COVID, omdat medewerkers hun werk-privébalans gingen heroverwegen en daarmee

hun werkgever. Door de medewerkerervaring centraal te stellen, behoud je mensen makkelijker.”

De rol van AI

ZOOM ontwikkelt zijn producten natuurlijk door, bijvoorbeeld door AI in te zetten: “AI is absoluut doorslaggevend in het bieden van rijkere functionaliteiten om echt een immersive ervaring te bieden aan gebruikers.” Als voorbeeld vraagt Smith om een meeting voor te stellen met zes kamer. In drie van die kamers zit elk één persoon, maar in die andere drie zitten dertig mensen: hoe zorg je dat je toch lekker samenwerkt? “Met AI in combinatie met spatiale audio en video wordt iemand die

Naast deze AI-functionaliteiten voegde ZOOM ook andere functionaliteiten toe om samenwerking over verschillende continenten heen makkelijker te maken. De eerste is de overname van Workvivo, waarbij ook het intranet wordt gekoppeld met ZOOM, zodat HR makkelijker kan communiceren met medewerkers. Daarnaast is een functionaliteit om videoclips uit te wisselen toegevoegd, zodat je in korte video’s kan communiceren met bijvoorbeeld een collega met wie je je tijdzone niet deelt.

De toekomst van ZOOM

De toekomst van ZOOM-meetings wordt nog meer immersive, als het aan Smith ligt. “Ik denk dat samenwerken echt naadloos wordt. Het wordt dan echt irrelevant waar de gebruiker is omdat het lijkt alsof je naast elkaar zit. Nu kan dat al door je VR-bril op te zetten, maar ik denk echt dat we deze meeting in de toekomst ergens op een strand hebben zonder ons huis te verlaten en zonder een bril op te zetten. Het lijkt me echt een fantastische ervaring.”

DIL_september 2023_FOBT_Zoom.indd 79

9/18/2023 4:31:42 PM

FUTURE OF BUSINESS TECHNOLOGY SPECIAL

WIM NAGELS, DPD BENELUX:

‘Wij zijn een databedrijf dat pakketjes aﬂevert’ Kijken wat IT kan betekenen voor de bedrijfsdoelstellingen en nieuwe kansen creëren. Daar kan Wim Nagels, CIO bij DPD Benelux, over meepraten. “Wij komen met onze voertuigen in vrijwel elke straat. “We zouden de kwaliteit van de lucht kunnen meten en die gegevens verkopen”, geeft hij een voorbeeld. “En tegelijk moeten we ervoor blijven zorgen dat de bestaande automatisering niet hapert.” AUTEUR WITOLD KEPINSKI EN TEUS MOLENAAR

agels vertelt ‘de IT-wereld te zijn ingerold’. Zijn ouders hadden een bedrijf dat schrijfmachines onderhield en herstelde. Als vanzelf werden typemachines opgevolgd door pc’s. Zo begon hij in 1997 als helpdesk engineer bij het reinigingsbedrijf Diversey Belgium. “Vervolgens heb ik managementrollen op mij genomen. Doorgegroeid naar EMEA-niveau en uiteindelijk zelfs de verantwoordelijkheid voor een wereldwijde functie. Ik heb veel gereisd; twee van de vier weken was ik wel onderweg. Na een paar jaar vond ik dat toch wel te veel en heb ik een baan dichter bij huis gezocht. En gevonden: Sinds 2019 werk ik bij DPD. Mijn eerste ervaring met de logistiek. Een zeer dynamische wereld”, schetst hij kort zijn loopbaan. Het werk van de Vlaming bleef niet onopgemerkt. Hij is diverse malen gelauwerd. In 2012 is hij door Data News uitgeroepen tot ‘IT Manager van het jaar bij grote bedrijven’. Destijds was Nagels IT Director EMEA bij de wereldwijde leverancier van plastic-grondstoffen

‘Inmiddels is er een heel andere structuur en denken we actief na over hoe IT de business vooruithelpt’ A. Schulman. Data News prees hem voor zijn enorme inzet bij het realiseren van de volledige IT-integratie en vereenvoudiging van de bijzonder heterogene infrastructuur van de groep. Hij was ﬁnalist bij de verkiezing van ICT & Digital Coach of the Year 2021 door headhuntersbureau Amon. En ﬁnalist bij de verkiezing CIO of the Year 2021 door Data News. Sinds 2020 is hij bestuurslid van de brancheorganisatie Beltug, omdat hij waarde hecht aan kennisdeling door CIO’s en IT-managers.

DIL_september 2023_FOBT_DPD.indd 80

Te reactief

DPDgroup, oorspronkelijk Deutscher Paketdienst, is een internationaal franchisenetwerk van pakketvervoerders. Het overkoepelende bedrijf heet Geopost. Het zwaartepunt van de vestigingen ligt in Europa, maar er zijn ook depots en samenwerkingsverbanden in andere werelddelen. DPD vervoert jaarlijks ongeveer 1,3 miljard pakketten naar wereldwijde bestemmingen. Elke landenvestiging werkt zelfstandig, het heeft een eigen proﬁt&loss verantwoordelijkheid. Dat geldt ook voor de IT-inrichting. “Elk land heeft een eigen CIO en bepaalt zelf hoe het de automatisering inzet. In België is dat bijvoorbeeld anders dan in Nederland.” In 2019 begon Nagels als CIO voor België en Luxemburg; in 2022 is Nederland daarbij gekomen en is hij sindsdien CIO Benelux bij DPD. “Toen ik begon in België trof ik daar een IT-afdeling die erg reactief opereerde. Daar heb ik als eerste aan gewerkt. Inmiddels is er een heel andere structuur en denken we actief na over hoe IT de business vooruithelpt.” “Ik heb mensen verantwoordelijk gesteld voor bepaalde onderdelen van het IT-landschap. Iemand voor de bedrijfsapplicaties bijvoorbeeld, een ander voor de infrastructuur, een derde medewerker voor de databases, een vierde voor compliance, enzovoorts. Dat ging niet zonder slag of stoot. Sommigen zijn omgeschoold, anderen hechtten zo sterk aan de oude manier van werken dat we afscheid moesten nemen van elkaar.” Strategisch is ervoor gekozen met het applicatielandschap dicht te zitten op wat gangbaar is op groepsniveau. “Dat doen we om zo compliant mogelijk te zijn. En dat werkt; op groepsniveau is België een van de meest compliant landen. Geopost streeft wel naar een zekere harmonisatie en standaardisatie, maar dwingt dat niet af.”

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 4:32:28 PM

DATA DRIVEN

Wim Nagels

Microsoft-georiënteerd

DPD-Benelux heeft ervoor gekozen het datalandschap naar de cloud te brengen. “Azure is bij ons de kern. Data groeit erg hard bij ons, dus hebben we een schaalbaar cloudplatform genomen. Wij zijn Microsoft-georiënteerd”, vertelt hij. “Overigens niet alleen wat betreft de cloud, ook met applicaties. En met de competenties van onze IT-medewerkers. Overigens kunnen we niet alles naar de cloud brengen, omdat we ook heel veel plc’s hebben.” Vanuit het kostenmodel, zo vertelt hij, is er in België voor gekozen om met Snowﬂake te werken. “Wij willen niet betalen voor slapende data in de cloud”, luidt zijn toelichting. Snowﬂake is een cloudgebaseerd datalake en wordt aangeboden als SaaS-oplossing. Voor de communicatieoplossingen werkt DPD-België met het van oorsprong Belgische Destiny. “Ik heb in de loop der jaren heel vaak gewerkt met de grote IT-integratoren”, legt Nagels uit. “Maar ik heb ook ondervonden dat het waarde oplevert om met kleinere, innovatieve bedrijven te werken. Zo ook met Destiny die destijds een challenger was op de markt. Ze hebben toch een iets andere houding naar klanten dan de grotere partijen. Er is meer mogelijk, ze geven goede support en service.”

Een bouwer

De afgelopen tien, vijftien jaar werkte Nagels bij bedrijven waar ‘IT een probleem was’. “Ik haal er dan een persoonlijke voldoening uit om de boel te reorganiseren, op te schudden en IT dienstbaar te maken aan de business. Wat dat betreft ben ik een bouwer.” Bij zijn voorgaande betrekkingen had Nagels feitelijk geen contact met de klanten van het bedrijf. “Dat is bij DPD geheel anders. Dat komt omdat onze klanten

IT nodig hebben om met ons business te doen. Wij integreren ook vaak met de ERP- of CRM-systemen van onze klanten. Ik zit ook vaak bij de klant aan tafel om te achterhalen wat zijn behoeften zijn, hoe hij data gaat aanleveren, en dergelijke. Daarmee krijg je het gevoel dat IT waarde toevoegt aan het bedrijf; IT is een cruciaal aspect in de communicatie.”

Datagedreven

Datagedreven is geen loos begrip bij DPD-Benelux, stelt Nagels. “Ik heb wel eens gezegd dat wij eigenlijk een databedrijf zijn dat pakketjes aﬂevert. Zonder data kun je niks aﬂeveren. Wij zijn uniek in de markt dat wij een bericht sturen naar de ontvanger dat hij binnen een uur het pakje kan verwachten, terwijl de concurrenten een halve dag als speling geven. Daar zit best wel wat datacomplexiteit achter om dit te realiseren.” Anderzijds zijn gegevens ook nodig om de bedrijfsprocessen te verbeteren. “Welke pakketjes vervoeren we, hoeveel, wanneer, wat zijn de piekuren, hoe snel moeten we uitleveren? Dat moeten we allemaal weten voor goede processen; en om de klanttevredenheid hoog te houden.”

Robotisering

Kunstmatige intelligentie gebruikt DPD-Benelux onder meer om geld te verdienen met data, zoals aan het begin van het artikel beschreven is, waarbij reeds in sommige landen de bussen worden gebruikt om luchtkwaliteit te meten. Ook wordt AI ingezet om piekvolumes te kunnen voorspellen. Nagels is nu bezig te onderzoeken hoe robotisering is in te zetten. “Het is heel zwaar werk om een hele trailer leeg te maken”, stelt hij. “Er zitten vaak zware pakketten tussen. We willen we exoskeletten en robots inzetten om het onze mensen gemakkelijker te maken.”

DIL_september 2023_FOBT_DPD.indd 81

9/18/2023 4:32:36 PM

FUTURE OF BUSINESS TECHNOLOGY SPECIAL

BTG, PETRA CLAESSEN:

BTG streeft naar duurzame digitalisering, in Europees en global perspectief Petra Claessen, de nieuwe voorzitter van de BTG, de branchevereniging voor IT & Communicatie technologie, is ambitieus begonnen aan haar nieuwe taak. Naast nationale plannen is een van haar doelen om ook een global community te bouwen op het gebied van communicatietechnologie. AUTEUR MARCO VAN DER HOEVEN

ijn ambitie is om de link met het bedrijfsleven te versterken vanuit het triple helix-model: bedrijfsleven, onderwijs en wetenschap en de overheid”, zegt Petra Claessen, sinds 1 juli jl. voorzitter van BTG. “Zeker met de huidige verkiezingssituatie zien we daar een mooie rol voor ons. We willen op het gebied van IT & Communicatie technologie, duurzame digitalisering echt goed borgen, zelfs bij een demissionair kabinet, staat dit hoog op de agenda.” Zij was al mede verantwoordelijk voor het samenvoegen van de Telecom Management Association (TMA) met de BTG. “In 2015 hebben we al bewust de ondertitel aangepast naar ‘ICT & Telecommunicatie’ in plaats van alleen ‘Telecommunicatie’. Dat is voor BTG vereniging een goede zet geweest, omdat we naast telecommunicatie, niet zonder ICT kunnen.” Ook wil zij de Gebruikers van IT & Communicatie technologiemeer en beter koppelen aan de vereniging. “We gaan actief op zoek naar meer Gebruikers om als lid aan te sluiten bij onze vereniging. Denk hierbij ook aan sectoren als automotive en logistiek. We zijn al erg actief in het onderwijs, de wetenschap, de zorg en de overheid, dus dat zijn prima stappen.”

Interactie

“Daarnaast willen wij het bestuur

DIL_september 2023_FOBT_BTG.indd 82

uitbreiden met een wetenschapper en een vertegenwoordiger van het bedrijfsleven en wellicht kunnen we ook denken aan een young professional. Zo kunnen we ook de interactie stimuleren tussen ervaren bestuursleden en jonge professionals. Dit zorgt voor een uitwisseling van ideeën tussen wat jongeren ons kunnen brengen en wat wij jongeren kunnen bieden en omgekeerd.” Een succesvol initiatief is verder ‘Women in Tech’, dat topvrouwen in technologie verbindt met meisjes in het onderwijs en vrouwen in de ICT. “Ik wil

Internationaal

Op internationaal gebied is Claessen nu ook vicepresident van de European Users Wireless Enterprise Network Association (EUWENA). “Dat willen we graag combineren met de International Telecom User Group (INTUG), waarvan wij als BTG een van de oprichters zijn. Zo kunnen we naast een Europese opzet ook gaan voor een global community bouwen op het gebied van communicatietechnologie. “Vanuit de INTUG hebben we dit al gerealiseerd. Deze bestaat bijna net zo lang als de BTG Services (voorheen

‘We moeten in Nederland een soort deltaplan voor digitalisering ontwikkelen’ dit initiatief graag verder uitbouwen.” Dat wil ze onder meer doen door een Peergroup van ‘Young Women in Tech’ toe te voegen aan onze Peergroups. Bovendien wil ze op dit vlak ook de internationale samenwerking uitbreiden. “Zo kun je de interactie creëren tussen wat we nationaal denken en tegelijkertijd vrouwen helpen om een meer internationale scope te krijgen. Mijn persoonlijke doelstelling is ook om iets terug te geven aan de maatschappij na alles wat ik zelf heb mogen leren en heb mogen bereiken. Ik noem dat return on investment.”

TGG), ik denk zeker al 25 jaar of langer. EUWENA is net een paar jaar, of beter gezegd, een goed jaar geleden opgestart. We waren al een tijdje actief betrokken bij EUWENA, maar nu krijgen we een plek in de Board. Als je deel van uitmaakt van een Board, kun je ook mee sturing en richting geven. Dit zijn typische taken die ik kan uitvoeren vanuit mijn rol als voorzitter van de BTG.”

Duurzaamheid

Duurzaamheid speelt een zeer grote rol voor de BTG. Petra Claessen was

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 4:34:45 PM

DIGITALISERING

is ontwikkeld. Dus ook in dat opzicht speelt duurzaamheid een rol bij onze leden, die tenslotte allemaal te maken hebben met data en dataverbruik.”

Enthousiast

Petra Claessen

bijvoorbeeld een van de ondertekenaars van de coalitie ‘NL Coalitie Duurzame digitalisering in Nederland’, die door zo’n zeventig partijen in de markt wordt ondersteund. “Onze doelstelling is om het voortouw te nemen in deze kwestie.” “Ik denk dat we in Nederland een soort deltaplan moeten ontwikkelen, dit in het kader van duurzame digitalisering. Aan de ene kant hebben we binnen BTG te maken met Gebruikers en aan de andere kant hebben we Solution Partners. Zo brengt BTG telkens vraag & aanbod bij elkaar. Iedereen maakt deel uit van die discussie over het thema duurzaamheid met betrekking tot klimaat en energie.”

Achterban

“In het kader van die duurzame digitalisering zien we digitalisering in feite als een soort ‘nutsvoorziening’. Net als wanneer je de kraan opendraait en er water uit komt, of je doet het licht aan, zo moet digitalisering ook een van onze basisvoorzieningen zijn, zeker als het om duurzaamheid gaat.” Ook de achterban van de BTG wil graag weten wat de inhoud is van de duurzame agenda. “Daarom hebben we ingezet op de coalitie voor een duurzame samenleving en duurzame digitalisering. Het is voor ons heel belangrijk en dat wordt weerspiegeld in alle activiteiten die we binnen onze organisatie

uitvoeren, bij onze leden en binnen de programma’s die we hebben.”

Gezondheidszorg

Concreet is er bijvoorbeeld een direct raakvlak tussen duurzaamheid en gezondheidszorg. “Neem bijvoorbeeld een operatie en hoeveel middelen daarvoor nodig zijn. Als je dat omzet naar IT & Technologie en bekijkt hoeveel er daarmee wordt bespaard tijdens een operatie, dan zie je een uitstekend voorbeeld van duurzaamheid. Dit draagt weer bij aan de duurzaamheid van het menselijk lichaam. En wanneer je deze benadering integreert in de taken die we allemaal moeten doen of uitvoeren, krijg je meer tijd voor samenwerking en sociale activiteiten, waardoor je meer kwaliteit aan je leven kunt toevoegen, Door meer technologie in te zetten, krijgen artsen en ook verpleegkundigen, meer tijd voor de begeleiding van patiënten.” Goed omgaan met data kan ook een vorm van duurzaamheid zijn. “We hebben onlangs tijdens de BTG NL Tech Week, het NorthC Datacenter bezocht in Groningen. Als je ziet wat daar op het gebied van duurzaamheid wordt verricht, ook met betrekking tot data, dan is dat indrukwekkend. De omvang van de grote ‘stations’ drastisch verminderd. Op het gebied van de apparatuur die ze daar hebben is het verbazingwekkend wat er

Het aantal voorbeelden is legio, of het nu gaat om universiteiten, ziekenhuizen, overheidsinstanties, kleine of grote bedrijven. En een cruciale ontwikkeling daarin is natuurlijk de snelle opkomst van AI. “AI speelt op veel gebieden een grote en intensieve rol. In de gezondheidszorg, maar ook bij instanties als de Overheid, het onderwijs, bij de Nationale Politie en de Gasunie, zijn al diverse voorbeelden te noemen. Er liggen enorme kansen om daar actief mee aan de slag te gaan. Dat maakt ons allemaal ontzettend enthousiast.” “Ik denk echter wel dat er vanuit de overheid regelgeving zou moeten komen met betrekking tot AI, bijvoorbeeld in het onderwijs. Kijkend naar de kansen en mogelijkheden voor studenten, zou ik zeggen: laat ze hiervan gebruik maken, binnen de gegeven marges en mogelijkheden. Maar zorg er wel voor dat het persoonlijke aspect behouden blijft. Dat is juist het mooie aan dit alles: de persoonlijke interactie die je hebt tussen docenten en studenten. Het persoonlijke aspect moet behouden blijven en technologie moet gecombineerd worden met authenticiteit.” “BTG Building bridges in a digital Society,” is hét Jaarthema 2023 van BTG, waarmee de voorzitter Petra Claessen verder ﬂink mee aan de slag gaat. “Wij maken ons gereed om 2024 toekomstbestendig aan de slag te zijn met duurzame digitalisering!”

DIL_september 2023_FOBT_BTG.indd 83

9/18/2023 4:34:50 PM

IBM, ANNEGIEN VAN ITERSON:

Bij IBM draait alles om verbindingen Of het nu mensen of machines zijn: IBM gelooft in de verbinding zoeken. Enerzijds om klanten samen met partners te voorzien van de beste oplossingen. Anderzijds om met een divers en inclusief team te creëren. “Diverse teams zijn creatiever en komen met meer innovatieve ideeën”, vertelt Annegien van Iterson, Country Leader Ecosystem bij IBM Nederland. “We hebben veel profijt van diverse teams.” AUTEUR ANNE VAN DEN BERG

n het gesprek dat Annegien van Iterson met Dutch ITchannel heeft over cultuur, diversiteit en leiderschap haalt ze een document op uit 1953. “Dit is policy letter 4, geschreven door Thomas Watson, de oprichter van IBM, waarin staat dat mensen worden aangenomen op talent en ervaring, ongeacht ras, geloof, gender en geaardheid. Diversiteit en inclusiviteit zitten dus al lang in het DNA van de organisatie.”

Van Iterson werkt al 25 jaar bij IBM

Zelf heeft Van Iterson die inclusiviteit ook ervaren in de 25 jaar dat ze nu bij het bedrijf werkt. “Ik begon bij IBM als inside sales, waarbij ik achter de telefoon zat. Daarna ben ik snel doorgegroeid in verschillende commerciële rollen. Ik was verantwoordelijk voor één van de grootste accounts en voor de large deals teams. Sinds een jaar zit ik in deze rol als Country Leader Ecosystem bij IBM Nederland.” Ze heeft die groei doorgemaakt enerzijds omdat ze ambitieus is en anderzijds door de mentorprogramma’s die ze binnen en buiten IBM volgde. “Dat

‘Uiteindelijk hebben we er heel veel profijt van om diversiteit te bevorderen.’

geholpen om vrouwen in leiderschapsposities te zien. “Je wordt geïnspireerd omdat je weet dat je als vrouw zo’n positie kan bekleden”, vertelt ze. “Ik leerde in korte tijd heel veel. En ik kreeg bijvoorbeeld de flexibiliteit om mijn leven als alleenstaande moeder te combineren met diverse leiderschapsposities.” “Binnen IBM krijg je ontzettend veel vertrouwen om te groeien. Al gaan groei en comfort nauwelijks samen, dus het was óók hard werken”, vertelt ze. Tegelijkertijd is ze opgegroeid tot een zelfverzekerde vrouw, een eigenschap die lang niet alle vrouwen bezitten, beseft ze zich. “Dat zie je bijvoorbeeld tijdens sollicitaties. Dat maken we dan meteen bespreekbaar. Daardoor kan je er direct mee aan de slag.”

Machines en mensen verbinden

Die bewustwording om iedereen de ruimte te geven zichzelf te zijn en mensen in hun kracht te zetten, is één van de dingen die medewerkers van IBM leren in de leiderschapstrainingen, vertelt Van Iterson. “We hebben niet alleen de kracht om machines aan elkaar te verbinden, maar ook mensen met elkaar te verbinden, ongeacht ras, gender, geaardheid en geloof. Uiteindelijk hebben we er heel veel profijt van om diversiteit te bevorderen.”

heeft mijn carrière zeker versneld”, vertelt ze. “Ik ben bijvoorbeeld lang gecoacht door de Country Manager van Groot-Brittannië, een groot IBM-land. Het is heel waardevol als je je issues en uitdagingen waar je tegenaan loopt, kan bespreken met een ervaren mentor.”

Het profijt ziet Van Iterson terug in haar dagelijkse werk waarbij ze een team aanstuurt dat het ecosysteem uitbreidt: “Teams die meer divers zijn, zijn creatiever en komen met meer innovatieve ideeën. Dat is goed voor onze partners, voor onze technologie en dus uiteindelijk ook voor onze klanten. Maar los daarvan is een divers en inclusief team gewoon leuker, er wordt meer gelachen en het is gezelliger.”

Een vrouw als voorbeeld

De jongere en de oudere garde

Het waren overigens niet allemaal vrouwen die haar begeleidden in de programma’s, maar het heeft zeker

DIL_september 2023_IBM.indd 84

Concreet vertaalt zich dit bijvoorbeeld door naar de events die Van Iterson en haar team samen met

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 4:35:26 PM

CULTURE, DIVERSITY AND LEADERSHIP

Annegien van Iterson

partners ontwikkelen. “We hebben bijvoorbeeld met een partner een talentenshow ontwikkeld, waarbij diverse medewerkers hun idee pitchten. Daar zagen we ook het verschil bijvoorbeeld tussen oudere en jongere medewerkers die weer hun eigen aanpak hebben.” Die speelse samenwerking zoekt IBM samen met partners ook op met eindklanten. “Wij gaan niet aan klanten of partners vertellen wat ze moeten doen. We embedden onze software in de oplossing van de partner en samen brengen we het naar de eindklant. Die samenwerking en verbinding staan centraal in alles wat wij doen. En ons team is een afspiegeling van wat we zoeken bij partners: een open en fijne club”, aldus Van Iterson.

ook bij aan het binnenhouden van talent, realiseert Van Iterson zich ook. “Het tekort aan technisch talent blijft een enorme uitdaging en wordt steeds groter omdat de digitale transformatie, het inzetten van data om boven de competitie uit te groeien, steeds sneller gaat. Daarom nemen we als IBM enorme stappen in quantum computing om de uitdagingen steeds beter te kunnen tackelen.”

Alles draait om verbinding

Ruimte om je veilig te voelen

Het is aan Van Iterson en haar team om partners, waaronder ook distributeurs, mee te nemen in de ontwikkelingen. “We organiseren daarom events waar de digitale transformatie, quantum computing en watsonx, ons AI-platform, aan bod komen. Ook hebben we een nieuw partnerprogramma gelanceerd, genaamd PartnerPlus, waarbij partners in één dashboard alle relevante informatie kunnen vinden.”

Inclusiviteit en het omarmen van diversiteit draagt

“Eén van de concrete oplossingen is bijvoorbeeld hoe ons watsonx-platform breed ingezet kan worden van klantenservice tot aan analyses om bijvoorbeeld verdachte transacties voor een bank op te sporen.” Van Iterson benadrukt nog maar eens: “Of we die verbindingen nu leggen tussen machines en oplossingen of binnen onze teams of met partners: alles draait bij IBM om het creëren van verbindingen.”

Het creëren van een open en fijne club geeft ook de ruimte om je uit te spreken als iets niet lekker of goed gaat. “Bij IBM heb je de mogelijkheid om een straight ally te zijn voor de LGTBQ+-community. Daarbij is het belangrijk dat de leiders binnen onze organisatie het goede voorbeeld geven en dus transparant en integer zijn zonder iemand buiten te sluiten.”

DIL_september 2023_IBM.indd 85

9/18/2023 4:35:33 PM

MEER VERBONDEN, MEER DUURZAME BROUWER:

Heineken omarmt vrouwelijk talent om digitale transformatie te volbrengen Tegen 2040 moet 40 procent van alle leiderschapsrollen binnen Heineken ingevuld worden door een vrouw. Momenteel zit de brouwer op 23 procent, al zit het percentage in Digital and Technology hoger met 27 procent. “Heineken streeft ernaar om een meer verbonden en duurzamere brouwer te zijn en zo een betere wereld te creëren. Diversity, Equity & Inclusion (DEI) hoort daar absoluut bij.” AUTEUR ANNE VAN DEN BERG

eineken wil de best connected brewer worden. Ze zetten daarom zwaar in op Digital and Technology (D&T). Om meer te vertellen over deze aanpak sprak ik met drie vrouwen die een leiderschapsrol hebben binnen Heineken’s D&T. Daarbij spraken we over hoe het bevorderen van diversiteit hen helpt in het vinden van talent en het bereiken van hun doelstellingen. Ook hadden we het over de obstakels die ze tegenkomen in het bevorderen van diversiteit.

Niet zomaar een project

Het is allereerst belangrijk om te begrijpen dat het bevorderen van diversiteit niet zomaar een project is binnen Heineken, vertelt Akpana Ahukannah, Global HR Manager D&T. “Het is een evergreen strategie die onderdeel is van de transformatie die Heineken nastreeft om een meer verbonden en duurzamere brouwer te zijn en zo een betere wereld te creëren. Diversity, Equity & Inclusion (DEI) hoort daar absoluut bij.” Diversiteit is overigens niet beperkt tot vrouwen in IT, maar draait om gender, cultuur en leiderschapsstijlen. “Maar

DIL_september 2023_Heineken.indd 86

als we speciﬁek kijken naar gender, dan hebben we de doelstelling om tegen 2040 veertig procent van de leiderschapsrollen door vrouwen in te vullen. We zijn in 2020 met deze reis begonnen en momenteel zitten we op 23 procent. Overigens is dat in Digital and Technology hoger, namelijk 27 procent”, aldus Ahukannah.

Twee uitdagingen om aan te staan

Maja Schreiner, Director D&T for the Africa and Middle East region bij Heineken, vertelt: “Om meer vrouwen zoals ons in leiderschapsrollen te krijgen, zie ik twee uitdagingen: ten eerste is het de opvolging. Het is belangrijk dat we talent behouden en niet alleen groeien in het aantal vrouwen dat nú in een leiderschapsrol zit, maar ook investeren in talent. We moeten nadenken over hoe we rekruteren, hoe we vrouwen betrekken en programma’s aanbieden.” Ten tweede is het percentage vrouwen in leiderschapsposities niet in elk land gelijk. Schreiner: “Die 23 procent is een gemiddelde. In sommige regio’s is het 35 procent en in andere 0. Mijn regio

Akpana Ahukannah

bijvoorbeeld is over het algemeen een gebied dat door mannen wordt gedomineerd. Daarom is het belangrijk dat we vrouwen in deze gemeenschappen eenvoudig toegang geven onze organisatie en ze de ruimte geven om te bouwen aan hun carrière.”

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 4:38:33 PM

DIVERSITEIT & INCLUSIVITEIT

te kunnen ﬂoreren in je rol.” Onderdeel van die ondersteuning is bijvoorbeeld een mentor. “Doordat ik als vrouw een vrouw als mentor heb, kon ik makkelijker navigeren in en aanpassen aan de organisatie. Dat helpt echt.” Schreiner: “In het aannemen van divers talent is het belangrijk dat we zowel mannen als vrouwen selecteren. Daarbij is het ook belangrijk dat het sollicitatieteam divers is, zodat talent vanuit verschillende perspectieven wordt bekeken.” Het aannemen van talent is extra belangrijk nu Heineken een digital transformatie wil doormaken om de best verbonden brouwer te worden.

Eén van de pilaren van de digitale transformatie Maja Schreiner

Verandering in cultuur en mindset

De verandering die Heineken in gang wil zetten is breder dan het aantrekken van vrouwen en breder dan Heineken alleen, vertelt Gabriela Cadenas, Director D&T for the Americas region bij Heineken. “Het gaat niet alleen over het invullen van rollen. Het gaat om een verandering in cultuur en mindset. Dat gaat ook verder dan onze organisatie. Vrouwen hebben in sommige regio’s niet eens toegang tot onderwijs. Daarin kunnen we ook een rol spelen.”

Gabriela Cadenas

Het is een combinatie geweest van mijn eigen ambitie en de ruimte die ik binnen Heineken kreeg om op te klimmen. Ik vind het goed dat we nu de programma’s hebben om vrouwen in die rollen te ondersteunen.”

‘Wat ik waardeer is dat iedereen als talent wordt gezien’

“Om vervolgens te groeien als organisatie denken we na hoe we talent kunnen voeden en behouden. Dat betekent dat we ook moeten nadenken over hoe we vrouwen ondersteunen als ze moeder worden en hoe ze een netwerk kunnen creëren om een carrière op te bouwen. Eigenlijk draait het aantrekken en behouden van talent om het creëren van cultureel thuis, veilig en ondersteund voelen”, aldus Cadenas.

“Ik ben afgelopen jaar met drie kinderen naar de andere kant van de wereld verhuisd om deze rol te vervullen”, vertelt Ahukannah. “Ik krijg veel steun en heb een persoonlijke coach die me ondersteunt. Deze opzettelijke aanpak zorgde ervoor dat ik deze stap kon nemen. Maar ik kan bijvoorbeeld ook eerder weg als ik mijn kind van de dagopvang moet halen. Die ﬂexibiliteit heeft ook bijgedragen aan hoe makkelijk ik me hier kon vestigen.”

Al twintig jaar bij Heineken

Iedereen is een talent

Hoe is het voor de vrouwen om binnen Heineken een leiderschapsrol te vervullen? Schreiner: “Ik ben al twintig jaar bij Heineken. DEI was nog geen onderdeel van de cultuur toen ik begon en ik heb mijn carrière langzaam opgebouwd.

Cadenas is het meest recent bij Heineken komen werken, vertelt ze. “Het is nu vier jaar sinds ik bij de Heinekenfamilie kwam. Wat ik waardeer is dat iedereen als talent wordt gezien. We bieden een ondersteunend netwerk om

De digitale transformatie van Heineken heeft twee doelstellingen: ten eerste wil Heineken de manier waarop de brouwer verbonden is met de klant digitaliseren. Ten tweede moet de achterkant gestandaardiseerd en vereenvoudigd worden. Maar het is dus niet alleen een digitale transformatie die Heineken wil doormaken, vertelt Schreiner: “Het stimuleren van diversiteit en talent is één van de pilaren van de digitale transformatie.” Niet alleen diversiteit in Heineken zelf moet bevorderd worden, ook wil het bedrijf een diverser publiek aanspreken. Schreiner: “Als bierbedrijf spreken we natuurlijk vooral mannen aan. Daarom willen we meer bieden dan alleen bier, maar ook begrijpen welke smaken vrouwen aanspreken en daarop inspelen.” Cadenas vult aan: “De eindconsument verandert ook. Daarom willen we de kennis hierover verzamelen en ons product doorontwikkelen.”

Talent is onmisbaar

Maar om die transformatie door te zetten is talent onmisbaar, benadrukt Ahukannah nog eens: “Je wilt een veilige omgeving creëren waar talent zich kan ontwikkelen zodat we meer mensen aantrekken en we zo meer vaardigheden binnenhalen. We zijn goed op weg, maar we zijn er nog niet. Er is talent op allerlei plekken, je moet alleen weten waar je ze kan vinden en hoe je een aantrekkelijke werkplek biedt.”

DIL_september 2023_Heineken.indd 87

9/18/2023 4:38:36 PM

OPRICHTERS XPERIESENSE:

Oudere IT’er kan bijdragen aan oplossen talententekort Maatschappij en samenleving digitaliseren. IT wordt steeds belangrijker, voor alles van industrie tot dienstverlening, onderwijs en gezondheidszorg, basisprocessen tot en met de meest vergaande innovatietrajecten. Maar waar de vraag naar IT’ers in allerlei soorten en maten sterk groeit, stijgt het aanbod niet mee. Automation van IT zelf kan helpen, maar ook het efficiënter inzetten van bestaande hulpbronnen. Een goed voorbeeld is de oudere IT-werknemer. Met die gedachte in het achterhoofd, kwamen drie IT-veteranen bij elkaar. Hun bijdrage aan het tekort aan IT-talent is XperieSense, dat de oudere IT’er en opdrachtgever bij elkaar moet brengen. AUTEUR MARTIJN KREGTING

oks Stoffer, voorheen onder meer managing director van Cisco en DXC Technology, behoort inmiddels tot de groeiende groep gepensioneerden. Maar dan wel een gepensioneerde die naar eigen zeggen betrokkenheid wil houden met de IT-sector. “Niet alleen de techniek zelf, maar vooral de impact ervan op bedrijfsleven en maatschappij, de nieuwe mogelijkheden die het biedt.” Die betrokkenheid bracht hem samen met René Steenvoorden en Menno Vlietstra. Laatstgenoemde heeft diverse CIO-rollen in Nederland (Vopak, Philips, Leaseplan) vervuld en is daarna naar het buitenland gegaan, onder meer voor Roche en Cognizant. Nu is hij voor een Duits bedrijf werkzaam in Zwitserland. En Steenvoorden heeft er inmiddels ook al 30 jaar in de IT op zitten, de laatste 20 jaar als CIO en CDO. Onder meer bij Procter & Gamble en Essent, de Rabobank en de afgelopen zes jaar bij Randstad.

Passie voor digitalisering

“We hebben allemaal een passie voor digitalisering en IT en vroegen ons af: waar kunnen we een bijdrage leveren”, stelt Stoffer. “Zo kwamen

DIL_september 2023_XperieSense.indd 88

we op het idee dat een nieuwe blik op de arbeidsmarkt niet onbelangrijk is. De IT-markt blijft zich kenmerken door schaarste. Daarnaast zie je dat veel 55-plussers actief willen blijven, en datzelfde geldt voor gepensioneerden. Werkgevers vinden meer diversiteit ook belangrijk als het gaat om een mix van jong en ouder. Dit speelt wereldwijd. Voor ons reden om te kijken of we er een steentje aan kunnen bijdragen.” Niet alleen willen steeds meer ouderen graag – al dan niet in deeltijd - blijven werken: werkgevers willen hen ook steeds vaker ook aannemen. En toch blijft er frictie bestaan tussen de twee groepen, merkt Steenvoorden. “Dat heeft er onder meer mee te maken dat oudere werknemers vaak niet gewend zijn hun netwerk te onderhouden of zich aan de markt te presenteren. Ze zijn vooral bezig geweest met hard werken. Bij werkgevers is er een zekere terughoudendheid omdat ze niet altijd goed weten hoe ze oudere werknemers het beste kunnen inzetten, of hen als bedreigend zien voor de jongere IT’ers. Dat is een soort koudwatervrees. Met onze expertise en ons netwerk denken we hier in te kunnen bemiddelen.”

Kennis en ervaring

Het drietal ging vervolgens veel kopjes koffie drinken met oudere en gepensioneerde werknemers om te achterhalen of hun aannames ook klopten. “Een deel van hen wil nog werken”, bleek volgens Steenvoorden, “maar raakt door de leeftijd net tussen wal en schip. Een deel hoeft niet meer te werken maar wil dat nog graag , eventueel in deeltijd. Zij hebben zeker niet de ambitie om anderen te verdringen of een hoog inkomen te hebben. Ze willen vooral nog wat bijdragen met hun kennis en ervaring en nog actief zijn in een leuk team.” Andere kopjes koffie bij werkgevers onderstreepten hun worsteling op de arbeidsmarkt, iets dat terugkomt in de leeftijdsopbouw van IT’ers zoals die onder meer door het CBS wordt geschetst: een steeds grotere groep 55-plussers en 75-plussers, een krimpende groep 35-55-jarigen. Steenvoorden: “In 2040 zal een kwart van de bevolking 65+ zijn. Dan heb je dus in combinatie met de groeiende digitalisering en schaarste een behoorlijk probleem. En dat hoeft helemaal niet. In Nederland is nu 2,5 procent van de beroepsbevolking al een gepensioneerde die in deeltijd blijft werken. Er

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 4:39:45 PM

TALENT

technisch doorontwikkelt, vooral op inhoudelijke gebieden zoals securityof data-expertise, of gebieden zoals drone-ontwikkeling.” Je ziet ook steeds meer de vertaalslag die nodig is tussen technologie en het toepassen ervan, voegt Stoffer toe. “Hoe laat je bijvoorbeeld techniek landen in een organisatie. Daar kun je baat hebben bij mensen die wat meer vlieguren hebben, meer ervaring hebben ook met wat er mis kan gaan en misschien wat minder snel in paniek raken omdat ze weten hoe ze hiermee om kunnen gaan. Oudere werknemers zullen hier eerder rust kunnen brengen en een team kunnen coachen.”

Gemengd team succesvoller

zijn dus absoluut kansen als je deze groep en werkgevers samenbrengt.”

Schurende tekorten

De tekorten zijn de laatste vijf jaar echt gaan schuren, merkte ook Vlietstra. Bij veel ondernemingen nemen digitaliseringsprojecten in aantal en omvang toe. Steeds meer vacatures blijven echter onvervuld. En steeds meer IT-werknemers stoppen er op hun 60ste mee. “Bovendien is het voor veel 55-plussers ondanks alle vraag vaak moeilijk om een baan te vinden. Wel lijkt er een lichte kentering te zijn. Ik was onlangs op de jaarlijkse SAP-bijeenkomst voor de DACH-regio. Een aantal CIO’s sprak me na mijn presentatie aan en stelde dat headhunters meer op zoek zijn naar oudere IT-werknemers. Dat is bemoedigend.” Stoffer benadrukt dat de uitdaging op de IT-markt zoals het er nu voor staat, echter alleen nog maar zal groeien. “Digitalisering neemt alleen maar toe, processen zoals automatisering spelen een groeiende rol om zaken zoals de energietransitie en groeiende zorgvraag – om er een paar te noemen - in goede banen te leiden. De vraag naar ICT’ers blijft dus stijgen. Maar zeker onder de groep van 45-55 neemt de uitstroom toe, terwijl de jongere instroom onvol-

doende is om dit te compenseren. Ook bij 55-65 jaar is er lichte groei, maar het blijft de uitdaging om de beschikbaarheid vanaf 55 jaar te vergroten. Die mensen zijn er zoals René al zegt wel degelijk, maar er is onvoldoende match tussen vraag en aanbod. Daar willen wij nu in bemiddelen.”

Waar zit de frictie?

Welke IT’ers wil XperieSense dan bemiddelen? Niet de CIO, stelt Steenvoorden, die weet zijn of haar weg meestal ook wel te vinden. “De frictie zit vooral in de lagen er onder. We zien veel vraag naar programma- en projectmanagers, ERP-expert, data scientists, testers en enterprise- en solutions architecten. In deze groep zitten veel harde werkers, die zich echter minder goed weten te profileren. Vraag en aanbod moeten dus beter bij elkaar gebracht worden.” Vlietstra ziet overigens wel een bepaalde rolverdeling tussen ‘jong’ en ‘oud’. Zo is er ook veel vraag naar ontwikkelaars van nieuwe technologie. “55-plussers zijn hier gemiddeld wat minder goed in dan hun jongere collega’s , maar hebben veel meer ervaring in bijvoorbeeld support of (project-) management. En daarnaast is er wel degelijk een groep 55-plussers die zich

Overigens, stelt Steenvoorden, is het uitbreiden van een team met oudere werknemers niet het enige dat nodig is. “Uiteindelijk gaat het om diversiteit. Ouderen zijn niet beter dan jongeren, maar ze vullen elkaar aan. Net zoals dat geldt voor een goede mix van mannen en vrouwen, diverse culturele achtergronden, uiteenlopende karakters. Zo’n gemengd team heeft meer kans op succes.” XperieSense wil meer zijn dan een ‘gewoon’ bemiddelingsbureau, maar dan voor oudere werknemers. Ook als het gaat om het matchen van IT-talent met de juiste trainingen en cursussen die zij nodig hebben om opnieuw - of elders - aan de slag te gaan, willen Stoffer, Steenvoorden en Vlietstra helpen bij het vinden van de bomen in het bos. Daarnaast, stelt Vlietstra, blijkt het niet zo makkelijk te zijn om de discrepantie tussen vraag en aanbod op te lossen. “Wij hebben gemerkt dat het voor zzp’ers en opdrachtgevers lastig is om tot concrete overeenkomsten te komen. We hebben uitgezocht wat hierbij kan helpen, onder meer door te duiden wat de Belastingdienst hierover aan informatie heeft. We willen dus in de breedste zin bemiddelen door een behoorlijk stuk van de administratieve zaken rondom bemiddelen te verzorgen en de contacten in de markt te leggen. Voor het inhoudelijke stuk blijven de werknemer of zzp’er en werkgever natuurlijk verantwoordelijk.”

DIL_september 2023_XperieSense.indd 89

9/18/2023 4:39:49 PM

SUSTAINABILITY SPECIAL

HP BENELUX:

HP streeft naar een net zero business in 2040 Al sinds 2001 stelt HP elk jaar het Sustainable Impact Report op, waarin de behaalde doelen van HP op het gebied van klimaat, duurzaamheid, en gelijkwaardigheid en filantropie worden beschreven. Het draait om het creëren van transparantie zodat continu wordt gestuurd op de gestelde doelen. “Het is niet voldoende om in 2039 wakker te worden en in actie te komen, als we in 2040 net zero willen zijn”, aldus HP, die al in 2030 het meest duurzame en rechtvaardige techbedrijf ter wereld wil zijn. AUTEUR ANNE VAN DEN BERG

lk jaar stelt HP zich de vraag: hoe goed zijn we bezig? Naast dat ze zich natuurlijk bezighouden met de bedrijfsactiviteiten, kijken ze naar de doelen die ze behaald hebben op het gebied van klimaat, mensenrechten en gelijkwaardigheid en ﬁlantropie. En dat is niet iets wat HP pas recent heeft opgepakt.

re triple AAA-status hebben ontvangen in 2022 voor het vierde jaar op rij. Ook doneerde HP 3,3 miljoen dollar en in totaal 76.000 laptops aan Oekraïense vluchtelingen na de Russische invasie. Dit is zomaar een selectie van activiteiten die HP uitvoert.”

“Zo wordt sinds 1991 gewerkt aan het recyclen van cartridges. Het eerste Sustainable Impact Report verscheen in 2001”, vertelt Erik Moltzen, Sustainability Manager bij HP Benelux. “Het rapport biedt transparantie over onze initiatieven en impact. Het maakt duidelijk waar we voor staan en waar we voor gaan. Daarnaast zetten we ons ook in om onze kennis, ervaring en diensten te delen met onze klanten en onze partners.”

Naast de kortetermijndoelstellingen die HP zich heeft gesteld, kijken ze ook vooruit en stellen ze zich doelen voor het jaar 2040. “Het is niet voldoende om in 2039 wakker te worden en in actie te komen. Er is nu actie nodig”, vertelt Koen Van Beneden, Managing Director bij HP Benelux. “Op die kortetermijndoelen kan je ook bijsturen. En niet alleen als het over klimaat gaat, maar ook over mensenrechten, opleidingen, sterk leiderschap.”

In het Sustainable Impact Report met de cijfers van 2022 staat bijvoorbeeld vermeld dat 1,1 miljoen MWh aan duurzame energie mogelijk gemaakt is door HP en partners. Daarbij heeft 95 procent van HP’s leveranciers sociale en milieu-assessments doorlopen, om te zorgen dat zij zich bewust blijven houden met duurzaamheid en zich continue hierop blijven verbeteren. Moltzen: “Dit vertaalt zich terug in onze CDP Supply Chain score en lidmaatschap, waarvoor wij de hoogst haalba-

DIL_september 2023_Sustainability_HP Nederland.indd 90

Niet pas in 2039 wakker worden

Voor 2040 heeft HP zich ten doel gesteld om volledig net zero te opereren. Moltzen vertelt: “We willen daarom in 2030 al in onze totale waardeketen de CO2-emissie met vijftig procent naar beneden brengen. Vergeleken met ons basis meetjaar 2019, hebben we onze CO2 footprint met 18% weten te verminderen. Natuurlijk werken we ook aan de circulariteit van onze producten en het gewicht van onze verpakkingen zodat ze zo min mogelijk impact hebben op het milieu. Meer dan hier alleen een cijfermatige opsomming te geven,

geeft het wel aan hoe grondig we onze doelstellingen aanpakken. Het werkt alleen als je dit in alle facetten van de organisatie doorvoert.

Veel kansen in circulariteit

Van Beneden: “Ik ben echt gepassioneerd over circulariteit, ik denk dat daar nog ontzettend veel kansen liggen. Vele klanten hebben nu bijvoorbeeld nog geen actief beleid rond de end of life van technologie, maar ik zie dat als we in gesprek gaan met de klant hierover dat we hen kunnen helpen om een beter beleid hiervoor te ontwikkelen. We hebben al wel een beleid voor bijvoorbeeld het hergebruiken, doorverkopen of doneren van laptops.” Hij gaat verder: “Als een klant kiest voor nieuwe apparaten, dan kunnen de oude toestellen refurbished waarschijnlijk worden ingezet, al dan niet dankzij donaties, voor onderwijs en kansarme jongeren.” Organisaties maken daar al veel gebruik van en in 2022 zijn meer dan 7,4 miljoen studenten en leraren in wereldwijd uitgerust met technologie. “Dat biedt kansen aan jongeren die geen laptop tot hun beschikking hebben.” Ook dichterbij huis kan refurbish de overall footprint van nieuwe aankopen verminderen, Van Beneden: “Als klanten zeg 3000 nieuwe computers nodig

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 4:41:17 PM

SUSTAINABLITY & GREEN IT

Erik Moltzen

hebben en tien procent hiervan als refurbished afnemen, dan is ook dat een manier om bij te dragen aan een lagere footprint. Met FlexIT hebben we een dergelijk programma, waarbij de computers dezelfde HP-garantie en kwaliteit krijgen als bij de nieuwe producten”.

Elke maand 4 uur betaald vrijwilligerswerk doen

Dan de bijdrage van de organisatie aan de maatschappij. “We hebben wereldwijd 50.000 collega’s en ook buiten hun directe werkzaamheden kunnen we veel betekenen voor de samenleving. Alle medewerkers kunnen elke maand vier uur betaald vrijwilligerswerk doen binnen werktijd. Van Beneden: “Sommige mensen pakken dat vanuit zichzelf op, maar om het zo makkelijk mogelijk te maken, organiseren we ook dagen om samen een project op te pakken. Zo organiseerden we een boomplant- en cleanupdag, en zetten we onze technologie en kennis in voor jongerenprojecten en helpen we bij vakantiekampen.”

“In 2025 willen we dat 1,5 miljoen uur besteed wordt aan vrijwilligerswerk”, vertelt Moltzen. “In 2021 ging het al van 600.000 uur naar 950.000.” Welk project vonden Moltzen en Van Beneden het mooist om aan mee te werken? Van Beneden: “Wat mij betreft Robotwise. Dit project draait om inclusiviteit en we hebben daarbij jongeren uitgenodigd, in samenwerking met

‘Je moet als bedrijf leiderschap nemen’ KPMG en Robotwise om kennis te maken met robots en het programmeren daarvan.” Moltzen vult aan: “Maar ook deze zomer werken we samen met YMCA dat vakantiekampen organiseert voor kinderen tussen 9 en 12 jaar. Als onderdeel van hun kamp organiseren wij als HP/OMEN een voor hen geweldige Gaming ochtend bij H20 in Purmerend. Als je ziet met hoeveel nieuwsgierig-

Koen Van Beneden

heid de kinderen arriveren en vervolgens heel enthousiast met de bus weer vertrekken naar hun zomerkamp, dat is fantastisch om te zien.” Niet zomaar toegang tot een laptop Volgens Van Beneden realiseren we ons te weinig dat niet iedereen zomaar toegang heeft tot apparaten. “Vooral tijdens de pandemie werd dat pijnlijk duidelijk dat er in sommige gezinnen maar één laptop aanwezig is, waar alle lessen op gevolgd moesten worden. Robotwise is me dus heel erg bijgebleven, vooral ook omdat de kinderen die op bezoek kwamen zulke diepgaande vragen kunnen stellen, zoals wat duurzaamheid bij HP eigenlijk betekent.” Van Beneden sluit af met de rol die HP neemt: “Je moet als bedrijf leiderschap nemen. Je kunt niet puur de wet volgen, want dan komen we minder ver dan we zouden willen. Daarom denken we ook mee in adviesorganen en vakverenigingen zodat we de sector en ons land helpen om grotere stappen te maken. Maar het begint wel bij het leiderschap van je organisatie als je ook impact wilt maken.”

DIL_september 2023_Sustainability_HP Nederland.indd 91

9/18/2023 4:41:32 PM

SUSTAINABILITY SPECIAL

JORDY NYPELS, IGEL:

Drie stappen voor duurzamere electronicaconsumptie Ieder jaar wordt er wereldwijd ruim 57-ton aan e-waste, afval van elektronische producten zoals computers, weggegooid. En niet alleen het afval, maar de gehele levenscyclus van elektronica is momenteel vervuilend voor de mens en planeet: van de mijnbouw voor de nodige grondstoffen, tot de slechte werkomstandigheden in productiecentra en de CO2-uitstoot gedurende de gehele levenscyclus. AUTEUR JORDY NYPELS

et bedrijfsleven speelt hier met zijn consumptie van computers, telefoons en andere elektronica een grote rol in. Het terugdringen van vervuilende electronicaconsumptie zou dan ook één van de prioriteiten moeten zijn van bedrijven die willen verduurzamen. Gelukkig zijn er genoeg initiatieven om de impact van electronicaconsumptie te vergroenen. Lees hier hoe organisaties met drie stappen hun electronicaconsumptie kunnen verduurzamen.

Elektronicavervuiling, het zit in de productie

Bij het reduceren van de vervuiling door elektronica in een kantooromgeving denk je al gauw aan het niet onnodig laten aanstaan van monitors. Echter, het grootste deel van de vervuiling vindt plaats vóór de ingebruikname. Zo neemt het productieproces vaak rond de 80% van alle CO2-uitstoot voor zijn rekening. Als je bijvoorbeeld kijkt naar hoe een iPhone wordt gemaakt, wordt meteen duidelijk waarom. De klassieke slogan van Apple, “Made in China, designed in California”, is eigenlijk incompleet. De geglobaliseerde productieprocessen van elektronica zijn over de hele wereld verspreid. Het omvat het mijnen van grondstoffen, het produceren van onderdelen en het verschepen van al die producten. Een meer complete slogan zou zijn: “Designed in California, mined in Oeganda, Nepal, and 13 other countries, made in China and transported to Europe”. Bij iedere stap komt vervuiling kijken. Zo is bijvoorbeeld de mijnbouw vaak lokaal ernstige vervuilend en is de productie van onderdelen zoals moederbor-

DIL_september 2023_Sustainability_Igel Technology.indd 92

den enorm energie-intensief. De iPhone die bij een eindconsument belandt, heeft dus al een enorme reis doorgemaakt. Dan is het ook niet zo gek dat het opladen van de telefoon slechts ongeveer 20% van de CO2-uitstoot veroorzaakt. De consumptie van energie terugdringen is niet onbelangrijk, maar wel relatief ineffectief. Bovendien wordt het gebruiken van elektronica steeds duurzamer, door de vergroening van ons stroomnet. Het grootste verschil kan je maken door de vervuiling van het productieproces de kop in te drukken. Met de volgende drie stappen kunnen organisaties dat doen door hun consumptie te beperken en tegelijkertijd bij te dragen aan duurzamere circulaire productie.

1. Refurbished producten hebben de toekomst

Refurbished producten zijn tweedehands producten die door professionele partijen compleet zijn opgelapt en qua prestatie niet onderdoen voor een nieuw product. Elk aangeschaft refurbished product is er eentje minder die nieuw geproduceerd had moeten worden. Het idee dat een niet volledig nieuw toestel van mindere kwaliteit moet zijn is door refurbished ingehaald. De huidige refurbished markt stikt van de betrouwbare partijen die jaren garantie bieden op het functioneren van hun producten en veel bieden ook al speciale services voor zakelijke partijen. Extern kan er op refurbished producten nog wel een krasje zitten, maar als je wat meer geld bijlegt zelfs dat niet eens. En, mooi meegenomen, refurbished producten zijn ook nog goedkoper.

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 9:44:22 AM

BLOG

‘Er zijn verschillende manieren om recycling naar een hoger plan te tillen’

2. Duurzame hardware vraagt om duurzame software

Refurbished of niet, veel elektronica lopen met hun besturingssystemen binnen een paar jaar tegen een muur aan. Software-ontwikkelaars ontwikkelen hun producten zelden met een zo lang mogelijke levensduur in gedachten. Neem bijvoorbeeld Windows. Al na vier jaar kunnen veel computers vanwege alle updates niet meer optimaal meekomen, waardoor organisaties vaak noodgedwongen nieuwe apparaten moeten aanschaffen. Gelukkig zijn er op de markt steeds meer aanbieders van “lichtgewicht” besturingssystemen die optimaal gebruik maken van het lokale apparaat en de kracht van de servers waarmee het systeem verbonden is. Een van de vele voordelen van deze technologie is dat je de levensduur van je apparaten ermee verlengt doordat deze besturingssystemen lagere eisen stellen aan de hardware. En als bonus betekent dat minder aanbestedingen en geldbesparing. Deze oplossingen werken naadloos samen met VDI, SaaS en DaaS oplossingen.

3. Zorg voor circulaire recycling

Dat je elektronica kan recyclen is natuurlijk geen geheim. Echter, er zijn verschillende manieren om recycling naar een hoger plan te tillen. Ten eerste verkopen refurbisher partijen niet alleen opgelapte elektronica, ze kopen ook oude elektronica om op te lappen. Zij kopen soms zelfs erg beschadigde elektronica om losse onderdelen te gebruiken. Mocht je oude elektronica niet meer te redden zijn, zoek dan naar de juiste gespecialiseerde ewaste recyclers. Sommige bedrijven kijken heel zorgvuldig naar welke grondstoffen nog bruikbaar zijn en gaan verantwoordelijk om met het weggooien van de restanten. En zowel refurbishers als gespecialiseerde recyclers betalen je vaak voor je oude product en vernietigen gelijk grondig alle nog aanwezige data.

Jordy Nypels

Als grootvervuilers zouden bedrijven hun verantwoordelijkheid moeten nemen voor het tegengaan van ewaste. Er zijn tal van initiatieven die dat voor bedrijven steeds makkelijker en aantrekkelijker maken. Met de bovenstaande stappen kunnen zij een verschil maken in de vooralsnog signiﬁcante vervuiling door elektronica. Op gelijke voet doorgaan kan niet langer. Gelukkig hoeft dat ook niet.

DIL_september 2023_Sustainability_Igel Technology.indd 93

9/18/2023 9:44:40 AM

SUSTAINABILITY SPECIAL

DAAN RUIZENDAAL, PURE STORAGE:

Minimaliseer ecologische voetafdruk met duurzame infrastructuur De IT-infrastructuur van organisaties heeft een belangrijk aandeel in de ecologische voetafdruk. En binnen die infrastructuur neemt storage weer een belangrijkaandeel in, zeker door het groeiende belang van data. Dat is volgens Pure Storage een uitgelezen moment om de oude disk storage te vervangen door energiezuinige Flash-opslag. AUTEUR MARCO VAN DRE HOEVEN

“

uurzaamheid is voor ons enorm belangrijk, en dat geldt ook voor onze klanten”, zegt Daan Ruizendaal, Country Manager Nederland bij Pure Storage. “Wij zijn van mening dat het bouwen van de juiste infrastructuur belangrijke invloed kan hebben op klimaatverandering en het energieverbruik drastisch kan verminderen. Dit kan een positief effect hebben op het bedrijfsresultaat van onze klanten, dus het is enorm aantrekkelijk.” “Wij proberen producten te maken, en oplossingen op de markt te brengen, die het energieverbruik van klanten tot een minimum kunnen beperken. We doen dit al heel lang, het is sinds onze oprichting al onze focus.”

Duurzaamheid stimuleren met slimme infrastructuurkeuzes

De systemen van Pure Storage gebruiken tachtig procent minder stroom dan het gemiddelde vergelijkbare product in de markt. “Onze voetafdruk is over het algemeen kleiner dan die van de gemiddelde systemen die aangeboden worden. Daarnaast hebben we natuurlijk ons ‘Evergreen//Forever’ programma, wat betekent dat een systeem dat klanten hebben gekocht altijd de

DIL_september 2023_Sustainability_Pure Storage.indd 94

nieuwste updates krijgt.” Ook dit is anders dan bij concurrenten, want normaal gesproken wordt hardware in de storage market elke drie tot vijf jaar vervangen. “Dat zorgt onder meer voor allerlei afvalproblemen. Bij ons speelt dat niet. En om te benadrukken hoe belangrijk dit voor ons en onze klanten is, hebben we tegenwoordig ook een energie eﬃciëntie SLA in ons abonnementsmodel, waarin we een bepaald stroomverbruik per terabyte garanderen, zodat de klant van tevoren weet hoeveel ze gaan verbruiken. Maken we dit niet waar dan wordt dat gecompenseerd. Dit toont aan hoe belangrijk het is voor onze klanten, en ook dat wij ons eraan willen committeren om de doelstellingen die we beloven ook te realiseren bij onze klanten.“

Duurzaamheid en kostenbesparing cruciaal voor de publieke sector

De publieke sector moet meer doen met minder en tegelijkertijd voldoen aan de duurzaamheidsmandaten van de overheid. “Dat zien we onder meer bij aanbestedingen van de overheid, maar ook bij bedrijven waar stroomverbruik een steeds grotere kostenpost wordt. Het is dus belangrijk om de voordelen voor energieverbruik nu al-

tijd mee te nemen in de berekening van een business case, om te laten zien wat de TCO is over vijf of tien jaar.” “We zien duidelijk dat dit onderdeel zwaarder meeweegt dan in voorgaande jaren. Maar ook in Europese aanbestedingen is dit een belangrijk onderdeel van de score. Het gaat om een combinatie van kosten, inclusief de verborgen kosten, èn bijdragen aan een ecologisch en duurzaam verantwoorde manier van zakendoen.”

Het goede voorbeeld geven

Ook intern speelt duurzaamheid een rol bij Pure Storage. Hij vervolgt: “We houden rekening met duurzaamheidscriteria bij ons locatieselectieproces voor alle nieuwe kantoorruimte. Deze criteria zijn onder andere LEED-certificering voor gebouwen, beschikbaarheid van hernieuwbare energie, LED-verlichting, waterefficiënte infrastructuur, efficiënte plattegronden, toegankelijk openbaar vervoer, beschikbaarheid van kantoorrecycling en gebruik van duurzame materialen. Het gaat om bewustzijn, ook over stroomgebruik. Want de duurzaamheidsprincipes die we prediken moeten we uiteraard ook toepassen in onze eigen organisatie. We leggen daar verantwoording over af in een eigen

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 4:42:50 PM

IT-INFRASTRUCTUUR

‘Het kantelpunt is het moment waarop we oude technologie kunnen uitfaseren’

Daan Ruizendaal

ESG rapport, dat laat zien hoe we daar wereldwijd mee omgaan.“ Dit werkt door in het hele ecosysteem waarin Pure Storage opereert. “Uiteindelijk zijn wij weer klant van andere partijen en is het belangrijk hoe zij bepaalde zaken geregeld hebben, daarom zorgen we ervoor dat we een milieuvriendelijke, conﬂictvrije toeleveringsketen hebben. Het is ook belangrijk dat we dat weer terug kunnen brengen naar onze klanten. Onze markt vraagt dat ook, in de hele keten heeft iedereen zijn verantwoordelijkheden.”

“Dat wordt weerspiegeld door de aankondiging van onze Pure//E-productreeks in 2023. Deze oplossingen zijn speciﬁek gericht op het vervangen van harde schijven en geven klanten opties om datagroei aan te pakken zonder de noodzaak om oﬄine archieven of dure schijfsystemen uit te breiden. Daarmee gaan we nog een stap verder om klanten te helpen. De potentie is enorm, want meer dan tachtig procent van de markt is nog steeds gebaseerd op disk storage, een oude technologie die nog steeds populair is.”

Duurzaam door innovatie

Een kleinere voetafdruk voor duurzame activiteiten

Ook innovatie in opslagtechnologie heeft een duidelijke duurzaamheidscomponent. De overgang van opslag op traditionele schijven naar ﬂashdrives gaat volgens Ruizendaal een groot effect krijgen. “Dat heeft te maken met ons model, waarbij hardware wordt gekocht en regelmatig wordt ge-update met de nieuwste hard- en software, zonder dat datamigraties nodig zijn”.

“Disk storage heeft een fors energieverbruik, en een grote ecologische voetafdruk. Met de producten die we nu hebben gelanceerd kunnen bedrijven op een veel energiezuinigere manier werken, tegen dezelfde prijs, maar met een hogere performance en nieuwere technologie.” “Wij zien dus zeker een kans voor onze

klanten. De hoeveelheid data blijft groeien, en een groot deel van het energieverbruik komt wereldwijd gezien door datacenters. Als we dit verder onderzoeken, dan zie je dat 25 procent van het energieverbruik van datacenters in opslag zit. Als je vervolgens ziet dat tachtig procent daarvan disk storage is kun je een enorme winst behalen. Een bijkomend voordeel is dat je met ﬂash sneller bij gearchiveerde data kunt komen, wat steeds relevanter wordt met de opkomst van data analytics en AI use cases die niet met koude data kunnen werken.”

Flash te snel

En het kan snel gaan met Flash. Ruizendaal is optimistisch: “We hebben nu een punt bereikt waarop we in staat zijn om HDD-omgevingen eﬃciënt te vervangen die al tientallen jaren als de norm werden beschouwd.” “In feite is het logisch, het gaat om een oude mechanische technologie, terwijl ﬂash al een tijdje bestaat. Het kantelpunt is het moment waarop we die oude technologie kunnen uitfaseren. Met onze nieuwe technologie is dat moment nu aangebroken. Dat is natuurlijk een interessante markt voor ons, maar het levert ook winst op voor de markt om afscheid te nemen van die oude technologie. De winst in de verminderde voetafdruk en het verminderde stroomverbruik, maar ook het feit dat de technologie die men koopt tientallen jaren vooruit is. We schatten in dat de HDD markt al binnen een paar jaar vervangen zou kunnen worden.”

DIL_september 2023_Sustainability_Pure Storage.indd 95

9/18/2023 4:43:10 PM

SUSTAINABILITY SPECIAL

DOUWE ATSMA, LUMC:

‘Samenwerking nodig voor toekomstbestendige zorg’ Het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) en Ancora Health, een aanbieder van digitale preventieve gezondheidszorg en leefstijltherapie, gaan een strategische samenwerking aan. De belangrijkste doelen zijn om de toegang tot gespecialiseerde zorg te vergroten, een betere patiëntervaring te bieden en de druk op de gezondheidszorg te verlagen. De oplossing dekt volgens de twee partijen een spectrum van behandelingen in 26 actieve zorgtrajecten, van complexe trajecten zoals gevorderd hartfalen en perioperatieve zorg tot hoogvolume aandoeningen zoals diabetes en hypertensie. De samenwerking bouwt voort op ‘The Box, een virtuele zorgoplossing voor monitoring op afstand. LUMC-cardioloog Douwe Atsma, mede-initiatiefnemer van The Box, gaat dieper in op het belang van brede samenwerking om de zorg in Nederland toekomstbestendig te maken. AUTEUR MARTIJN KREGTING

n zijn werk als cardioloog bij het LUMC richt Douwe Atsma zich op interventiecardiologie, celtherapie, cardiogenetica én e-health. Atsma is verder hoogleraar Cardiologie in het LUMC, hoogleraar eHealth aan de TU Delft, CMIO digitale zorgtoepassingen en eHealth LUMC, bestuurslid van het National eHealth Living Lab (NeLL) en bestuurslid van Vereniging Arts en Leefstijl. In een aantal van die rollen merkte hij voortdurend hoe de zorg steeds meer onder druk staat. Tegenover vergrijzing staat een groeiend tekort aan zorgprofessionals. Een toename van oudere mensen met meerdere aandoeningen leidt tot sterke kostenstijgingen. Digitale oplossingen – e-health – vormen niet dé oplossing voor al deze uitdagingen, weet Atsma. Maar zij kunnen wel een bijdrage leveren. Dit wordt benadrukt in het in 2022 door een reeks zorgpartijen gesloten Integraal Zorgakkoord (IZA) staat: meer preventie van zorg, de juiste zorg op de juiste plek. Het liefst thuis of daar in de buurt, alleen in het ziekenhuis of de VVT-instelling als het thuis niet (meer) gaat.

Zorg op afstand

Al 10 jaar geleden begon Atsma met collega’s daarom na te denken

DIL_september 2023_Sustainability_LUMC.indd 96

over hoe zorg op afstand te bieden, waarbij patiënten zelf thuis metingen kunnen doen en deze vitale waarden (zoals bloeddruk en hartslag) kunnen doorsturen naar het ziekenhuis. ‘The Box’ was het resultaat. Letterlijk een doos met medische apparatuur voor zelfmetingen, gekoppeld aan een app om waarden door te geven aan begeleidende zorgprofessionals. Het belangrijkste element van de Box zie je echter niet: het onderliggende, lijn-overstijgende zorgpad compleet

Samenwerking zoeken

Maar, merkte Atsma, je kunt niet alles zelf ontwikkelen. Reden voor het LUMC om de samenwerking te zoeken met Ancora. “We hebben de afgelopen tien jaar zaken ontwikkeld en getest, we hebben erover gepubliceerd. Dat heeft ook geleid tot belangstelling van buiten het LUMC. Mooi, maar dat betekent dat we niet alleen goed moeten nadenken over de inmiddels goed geregelde frontend van The Box – de app, de middelen voor zelfmonitoring, de onderliggende

‘Partijen beseffen dat het beter kan zijn om van elkaar te leren en lenen.’ met regionale inbedding bij alle relevante (zorg)partijen, wetenschappelijk geëvalueerd. The Box is sindsdien een aantal malen uitgebreid, tijdens de Covid-19 pandemie ook voor coronapatiënten die thuis begeleid konden worden. Hierbij werkte het LUMC mede samen met het NeLL. Dat toetst of e-health oplossingen echt voorzien in een behoefte, en niet bovenop, maar in plaats van bestaande zorg komen.

zorgpaden – maar ook de back-end.” Een voorbeeld is het verzorgen van een goede aansluiting tussen The Box en de informatiesystemen van zorgaanbieders. De database, de dashboarding, de EPD’s van andere geïnteresseerde partijen. “We realiseerden ons dat voor de back-end, waar alle data samen komen, een schaalbare oplossing nodig is. Daarvoor hebben we Ancora gevraagd een webbased platform te maken.”

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 4:43:34 PM

E-HEALTH

Douwe Atsma, LUMC

Daarnaast heeft Ancora een digitaal coaching-platform, dat onder meer werkt met het beïnvloeden van microgewoonten. Op een aantal vlakken kan dit platform mensen digitaal ondersteunen in het bereiken en behouden van een gezondere leefstijl. Atsma: “Dat vinden wij ook interessant. Er zijn in Nederland 10 miljoen mensen met een chronische aandoening, waarvan 40 procent onder de 40 jaar. Om ervoor te zorgen dat deze aandoeningen niet in aantal en omvang verergeren, is preventie een must. Nu kunnen we zelf nog wel twee jaar werken aan een leefstijlplatform, maar Ancora heeft er al een. Dan kun je beter goed samenwerken dan zelf ontwikkelen.” Ten derde, stelt Atsma is Ancora internationaal gericht. En e-health moet je opschalen om het betaalbaar te houden. “We hebben om deze opschaling te faciliteren een internationaal consortium opgericht met in totaal 57 partijen, onder de naam Edison RPM (remote patient management, red.). We willen e-health in Nederland tot een soort nuts-voorziening maken. Standaardisatie is daarin het sleutelwoord. Op kleinere schaal kunnen we die standaardisatie en opschaling realiseren met Ancora. Internationaal willen kijken in hoeverre we hiervoor kunnen leunen op partijen als Ancora, maar ook de internationale tak van het NeLL, het WeLL – waar het LUMC ook intensief bij betrokken is.”

Sterk in pilots

Nederland is sterk in pilots, maar opschalen lukt een stuk minder. Deels heeft dat ook te maken met een gebrek aan overzicht van innovaties. Edison RPM wil in ieder geval voorkomen dat zij het wiel opnieuw uitvinden. Minder pilots maar meer opschalen dus. “Binnen Edison RPM werken we met partijen als Ancora, maar ook koepelorganisaties zoals STZ, NVZ en NFU uit de zorg, HBO-MBO uit het onderwijs, technologie partners en verzekeraars. Zo willen we tot een gezamenlijk optrekken komen en dat wiel heruitvinden voorkomen. Alle betrokken partijen zien dat er geen goed alternatief is om tot een brede aanpak van virtual care te komen, inclusief preventie om de noodzaak van care juist te voorkomen.

Not invented here

Elke zorginstelling heeft echter in meer of mindere mate last van ‘not invented here’. Dat is een aardige drempel om weg te werken. Atsma blijft dan ook via platforms zoals NeLL en Edison hameren op het belang van ‘goed lenen’ in plaats van ‘allemaal zelf uitvinden’. Een ‘positief’ punt is dat iedereen in de zorg het water wel aan de lippen staat. “Steeds meer zorginstellingen beseffen – net als het LUMC – hoe moeilijk het is om voorbij de eerste pilots te komen. Het ontwikkelen van The Box kostte al veel ontwikkelgeld. Naarmate steeds meer partijen begrijpen wat er allemaal bij komt kijken – in geld en

tijd – om een echt virtual care-platform te ontwikkelen, beseffen ze dat het beter kan zijn om van elkaar te leren en lenen.” Via het NeLL als onafhankelijke non-proﬁtorganisatie zijn hier volgens Atsma ook al slagen gemaakt. “En we merken onder collega-UMC’s steeds meer animo voor ‘proudly copied by…’ Bottom line is dat iedereen iets heeft toe te voegen. Dat betekent wel dat we echt af moeten stappen van het idee dat zorgaanbieders concurrenten van elkaar zijn. Dat is toch een van de nare bijwerkingen geweest van marktwerking in de zorg. Nu zien steeds meer partijen dat dit te groot is om het alleen op te pakken, zelfs voor grotere partijen zoals UMC’s.”

Vertrouwen kweken

Het LUMC en Ancora willen ook onderzoeksinitiatieven opzetten op gebieden zoals AI, machine learning en data-analyse – apart en binnen Edison RPM. Die initiatieven vormen volgens Atsma integraal onderdeel van de samenwerking. “Het is niet alleen een commerciele overeenkomst, er zit een duidelijke ontwikkelen evaluatieagenda bij. We willen de impact onderzoeken van wat we samen ontwikkelen, wat er goed is en wat er beter kan. Daar zullen we ook over publiceren. Over de goede zaken én de negatieve zaken. Zo wordt het veld groter en kweek je meer vertrouwen. Dat moet je ook als commerciële partij willen.” Atsma vindt dat de samenwerking binnen Edison RPM ook goed past binnen het eerdergenoemde IZA (Integraal Zorg Akkoord). Dit is in 2022 gesloten tussen vrijwel alle koepel- en brancheorganisaties in de zorg, onder regie van VWS. Zaken zoals digitalisering, preventie, zorg op afstand en samenwerking in zorginnovatie die in het akkoord staan, vormen een basis voor het Edison RPM-programma. “Het zegt vooral dat steeds meer zorgpartijen op één lijn zitten. Niet meer alles in het ziekenhuis doen, maar zoveel mogelijk thuis of dichtbij huis. Samenwerken met huisartsen – niet hen overvoeren – met fysiotherapeuten, met revalidatie-instellingen.”

DIL_september 2023_Sustainability_LUMC.indd 97

9/18/2023 4:43:44 PM

SUSTAINABILITY SPECIAL

Digitaal oncologie-MDO biedt volledigheid en kwaliteit met Vitaly-platform Snel, veilig en volledig gegevens uitwisselen over oncologiepatiënten tijdens een multidisciplinair overleg (MDO); een hogere kwaliteit van behandelingen door het beter uitwisselen van inzichten: met deze doelen hebben zes ziekenhuizen en andere stakeholders in de zorg een regionale MDOinfrastructuur opgericht, beheerd door Data Delen Midden Nederland (DDMN). Het eerste uit DDMN voortgekomen digitale MDO draait al met succes via het Vitaly-platform. Andere regionale oncologienetwerken kunnen nu aansluiten, en de ambities van DDMN reiken verder, vertellen de initiatiefnemers. “We willen dit initiatief voor meer specialismen in deze regio gaan ontwikkelen én voor dezelfde specialismen in andere regio’s.” AUTEUR MARTIJN KREGTING

n de zorg vindt steeds meer gegevensuitwisseling plaats. De Nederlandse wet Wegiz gaat veilige, standaard gegevensuitwisseling zelfs verplichten. Ook de Europese verordening European Health Data Spaces (EHDS) schetst een duidelijk raamwerk voor uitwisseling van medische data tussen zorgaanbieders en met patiënten. Gegevensuitwisseling speelt ook een grote rol bij MDO’s, bedoeld om vanuit alle relevante specialismen en functies te komen tot een zo goed mogelijk behandelplan. Om kwalitatief goede zorg te kunnen bieden, worden dergelijke MDO’s steeds belangrijker. Zo ook voor het specialisme oncologie.

Belang van MDO’s

“Vanuit klinisch perspectief bezien is de afgelopen jaren de nadruk op kwaliteitscontrole gegroeid”, stelt Peter-Paul Willemse. Als voorzitter regionaal MDO en oncologisch uroloog UMC Utrecht is hij betrokken bij de ontwikkeling van de regionale MDO-infrastructuur van DDMN. “In ieder geval op oncologisch

DIL_september 2023_Sustainability_Open Line.indd 98

gebied willen we daarom alle patiënten in MDO’s de revue laten passeren. Zo kun je de kwaliteit van de zorg controleren en optimaliseren. Ook verbetert de behandeling van de patiënt omdat meerdere disciplines erbij betrokken worden.” Ten tweede zijn de normen zijn steeds strenger geworden om kwaliteit te waarborgen, vervolgt Willemse. “Dit betekende dat het volume van patiënten sterk toenam, maar ook dat specialisten die erbij aanwezig zijn en de casussen moesten voorbereiden, zich beter dan voorheen moesten kunnen inlezen.” Als derde is er de regel dat alle perifere ziekenhuizen hun casussen bespreken met een UMC. Een UMC moet die mogelijkheid bieden via een MDO. UMC’s hebben zelfs een wettelijke rol in het stimuleren van gegevensuitwisseling in de regio, voegt Corné Mulders toe (ten tijde van het interview CIO van het UMCU, nu CIO a.i van het HagaZiekenhuis). “Dat betekent ook op innovatieve wijze zorg makkelijker maken. Die zorg wordt steeds complexer, mede door

de groei van het aantal patiënten met meer aandoeningen tegelijk. En omdat specialisatie toeneemt, groeit de samenwerking met andere ziekenhuizen en instellingen: multidisciplinair, maar ook zo gecentraliseerd mogelijk.”

Belang van gegevensuitwisseling

Drie redenen dus waarom goede en standaard gegevensuitwisseling zo belangrijk is, stellen Willemse en Mulder. Je wilt met een druk op de knop alle relevante gegevens krijgen voor een zo goed mogelijke diagnose, advies of behandeling. En dat vergt een goed digitaal overlegplatform, stelt Willemse, want je kunt niet voor elk MDO overal heenreizen. Dit leidde vijf jaar geleden tot een eerste digitaal MDO, waarbij alle betrokken behandelaars via een videoverbinding konden aansluiten. De gegevensuitwisseling was hierbij echter nog gebrekkig. Er werd wel een patiëntenlijst rondgestuurd met een medische diagnose, maar zonder verdere inhoud. Betrokken zorgpro-

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 9:45:55 AM

E-HEALTH

Corné Mulders

Peter-Paul Willemse

fessionals konden casussen niet of onvoldoende voorbereiden. Patiënten werden tijdens het MDO gepresenteerd en moesten meteen beoordeeld worden, terwijl er ook een advies gegeven moest worden. “Dat was zeer tijdrovend, eigenlijk onmogelijk”, merkte Willemse. “Daarom zijn we gaan zoeken naar een platform waarmee we de bespreking van alle patiënten vooraf gedegen konden voorbereiden, zodat je optimaal aan een MDO kon deelnemen en een casus goed en eﬃciënt kon bespreken, om optimaal van de aanwezig expertise gebruik te maken.”

tratieve last bij MDO’s. Dokters en hun secretaresses typten informatie van het ene systeem naar het andere over. Terwijl de behoefte aan MDO’s groeide, gebeurde het steeds vaker dat ze niet plaatsvonden omdat de administratieve belasting te hoog was. Door een platform te bieden dat deze last minimaliseerde, wilden we vanuit DDMN tegelijk een kwaliteitsimpuls aan MDO’s geven door ze zo laagdrem-

Data Delen Midden Nederland

pelig mogelijk te maken.” Naast minder belasting en meer kwaliteit waren privacy en veiligheid redenen voor het zoeken naar een geschikt MDO-platform, voegt Boendermaker toe. “Er was al wel een soort tussenportaal waar gegevens van de te bespreken patiënten in geüpload konden worden, waarna het handmatig in het EPD van het UMC gezet werd. Maar behalve dat dit administratief be-

Uit deze vraag ontstond Data Delen Midden Nederland (DDMN), vertelt projectleider Arjo Boendermaker: een samenwerkingsverband van zes ziekenhuizen aangesloten bij regionaal oncologienetwerk Oncomid en zes IT-leveranciers. “Er waren duidelijke behoeften waarin we wilden voorzien. Een ervan was het beperken van de hoge adminis-

lastend is, is het niet de meest veilige manier van werken.”

Vitaly beste papieren

DDMN richt zich op het faciliteren van de voorbereiding en uitvoering van het digitale MDO met behulp van platform Vitaly van leverancier Open Line en haar dochterbedrijf Parsek. Vitaly was speciﬁek ontwikkeld voor het faciliteren van zaken zoals MDO’s, digitale

‘Er waren duidelijke behoeften om in te voorzien’ verwijzingen en digitale overdracht. Natuurlijk is er naar meer platforms gekeken. Op basis van een leveranciersvergelijking kwam Vitaly echter als beste uit de bus. Boendermakers: “Ook omdat ze de beste papieren hadden op het gebied van integratie. Enerzijds wil je dat een MDO-platform alle werkstromen - zoals planning en voorbereiding - goed ondersteunt. Maar de koppelingen met EPD’s en

DIL_september 2023_Sustainability_Open Line.indd 99

9/18/2023 9:46:10 AM

SUSTAINABILITY SPECIAL

XDS-infrastructuur zijn ook belangrijk voor een goede gegevensuitwisseling. Vitaly bracht dat allemaal samen.” Inmiddels draait het eerste digitale MDO – voor urologische oncologie - al enige tijd met succes. Alle wensen van de ziekenhuizen zijn gerealiseerd, vertelt Boendermaker – vooral goede ondersteuning van een MDO. “Zoals een patiënt aanmelden vanuit je eigen EPD, niet via een URL naar een ander systeem waar je vervolgens eerst weer moet inloggen om dan gegevens over te zetten of -typen. Maar ook in je eigen EPD het verslag krijgen na bespreking van een patiënt. En als derde vanuit het XDS-systeem patiëntgegevens linken aan de aanmelding van die patiënt, zodat je realtime data via XDS krijgt. Waar we nog aan werken: soms wil een ziekenhuis de patiëntgegevens ook nog in het eigen EPD krijgen, voor het geval een patiënt naar jouw ziekenhuis verwezen wordt. Zo ontstaat er verderop in de zorgketen een nieuwe vraag waaraan het Vitaly-platform zou moeten voldoen.” Vanuit klinisch oogpunt vindt Willemse het vooral belangrijk dat het MDO-advies schriftelijk en geautomatiseerd meteen doorgestuurd kan worden naar de huisarts en andere betrokken specialisten. “Verder is belangrijk dat het systeem het mogelijk maakt om het MDO volgens de SONCOS-normering (stichting voor interdisciplinaire kennisdeling en -ontwikkeling in de oncologische zorg, door te voeren. SONCOS heeft – met reden - veel regels gemaakt sinds 2012 om een kwaliteitsslag te maken op het gebied van MDO’s. Daar kunnen we met dit platform aan voldoen.” Willemse vindt het verder belangrijk dat dit systeem het iedereen mogelijk maakt om realtime te bekijken wat er gedocumenteerd wordt en inspraak te hebben in wat er beslist wordt. “Dat borgt de kwaliteitscontrole. En tot slot is het systeem erop ingericht dat ziekenhuizen het kunnen gebruiken voor kwaliteitscontrole en hun kwaliteitscyclus.”

100

DIL_september 2023_Sustainability_Open Line.indd 100

Arjo Boendermaker

Olievlekwerking

De initiatiefnemers hopen op en verwachten een olievlekwerking. Zo zijn er 11 tumor-werkgroepen in Utrecht, waarvan er negen een MDO hebben. “We werken met hen aan voorbereiding voor de invoering van het platform”, vertelt Boendermaker. “Ook buiten de regio is er potentie, met meerdere van deze regio’s zijn er al gesprekken over hergebruik van wat er in Midden-Nederland is gerealiseerd.” Boendermaker benadrukt dat er vanuit de geboortezorg al concrete belangstelling voor de infrastructuur van DDMN is. Ook vanuit de cardiovasculaire disciplines is interesse. “Wij hebben ons gebaseerd op alle relevante standaarden, zoals van Nictiz (lokaal) en IHE (internationaal). De informatiestandaard was er nog niet, die hebben we afgestemd met alle Citrien-regio’s voor oncologische netwerken, om voor te sorteren op landelijke opschaling. Als je buiten de oncologie kijkt, zal met name die informatiestandaard anders zijn: welke patiëntgegevens wil je delen om een MDO te voeren. Voor al het overige komen we al heel ver met de basis die we nu gelegd hebben.” De zorgverzekeraars – die DDMN mede

hebben geﬁnancierd - hadden volgens UMC Utrecht-CIO Mulders het gebruik van nationale en internationale standaarden overigens ook als voorwaarde voor ﬁnanciering gesteld, zodat er na het project kon worden opgeschaald. “Logisch, want het is natuurlijk niet zo dat je in bijvoorbeeld Maastricht hele andere werkprocessen hebt. De noodzakelijke functionaliteiten en standaarden die als raamwerk dienen, kunnen grotendeels hetzelfde zijn. We willen dit initiatief daarom voor meer specialismen in deze regio gaan ontwikkelen én voor dezelfde specialismen in andere regio’s.”

Ecosysteem

Boendermaker benadrukt tot slot dat er een heel ecosysteem betrokken is bij Data Delen Midden Nederland. “Wij drieën zijn slechts de representanten van dat ecosysteem: Zorgverzekeraars Nederland was bereid om dit innovatieve project te bekostigen, de ziekenhuizen UMC Utrecht, St. Antonius Ziekenhuis, Meander Medisch Centrum, Diakonessenhuis, Ziekenhuis Rivierenland en Tergooi hebben het project gerealiseerd met hun zorgprofessionals, ICT’ers en bestuurders. We hebben dit samen voor elkaar gekregen.”

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 9:46:16 AM

SUSTAINABILITY & GREEN IT

CHERA VAN ASPEREN, AXIANS:

Duurzaam ondernemen begint bij inzicht in het IT-ecosysteem

1 januari 2024 gaat de CSRD-wetgeving van kracht, waardoor veel organisaties verplicht worden om een veel nauwkeurige rapportage te leveren over duurzaamheid. Axians verwacht dat klanten niet alleen bewust worden van hun emissies en voetprint, maar ook concreet duurzamer willen opereren. Gelukkig bieden Axians en haar partners tools aan om te berekenen hoe klanten duurzame keuzes kunnen maken. AUTEUR ANNE VAN DEN BERG

oe maken we onze organisatie duurzamer, wetende dat we onderdeel zijn van een hele keten van leveranciers, partners en klanten? Dat is de centrale vraag die Axians wil beantwoorden en niet zonder reden. Ze kregen veel vragen van klanten die vanuit het oogpunt van IT aan de slag willen met duurzaamheid. Daarom behaalde Axians zelf al de hoogste kwaliﬁcatie op de CO2-prestatieladder.

den personeelsmobiliteit, vertelt Van Asperen. “Na het thuiswerken door covid gaan mensen nu toch vaker weer naar kantoor, waardoor er weer veel ﬁles zijn. Vanaf januari is voor bedrijven vanaf honderd medewerkers een verplichting om daarop te rapporteren. Dit heeft impact op ruim 8.000 bedrijven In Nederland, bedrijven worden dus uitgedaagd om hun beleid aan te passen. En te kijken naar technologie die hen daarin beter kan ondersteunen.”

Niet meer de latest and greatest

Volgens Chera biedt de maatregel ook kansen: bedrijven geven hun woonwerkverkeer op in vervoersmiddel en kilometers, en de overheid berekent zelf op basis van deze gegevens de emissie. Die

De bewustwording over duurzaamheid groeit, vertelt Dennis Duwel, business development en innovatie manager bij Axians. “Vroeger wilde iedereen de latest and greatest technologie. Nu willen ze die technologie nog steeds wel, maar duurzaamheid wordt steeds belangrijker. Dus als het net wat minder snel is maar toch voldoet toch aan de wensen en eisen én het is duurzamer, dan is het ook goed. Dat bewustzijn komt langzaam meer op.” Waarschijnlijk groeit dat bewustzijn de komende tijd sneller, vertelt Chera van Asperen, Client Manager Cloud Solutions bij Axians. “Vanaf 1 januari 2024 is de nieuwe CSRD-richtlijn van kracht, waarbij bedrijven over steeds meer onderdelen moeten rapporteren over de impact op het milieu. Met de komst van deze verplichting gaat het er niet meer om wat bedrijven kunnen doen op het gebied van duurzaamheid, maar wat zij moeten doen. Ik verwacht dat die wetgeving bedrijven stimuleert om beleid te creëren en concrete invulling te geven hieraan.”

Een tool van de overheid

Een concreet voorbeeld waar organisaties meer op moeten rapporteren is bijvoorbeeld de werkgebon-

‘Je ziet nu dat duurzaamheid echt urgent wordt en organisaties beleid gaan creëren’ inzichten krijgen bedrijven er dus gratis bij en die helpen vervolgens bij het aanpassen van hun beleid. Hierdoor wordt het tastbaar, vertelt Duwel, en dat is nodig: “Veel organisaties kwamen heel lang weg met duurzaam en dus elektrisch rijden of groene stroom. Maar je ziet nu dat duurzaamheid echt urgent wordt en organisaties beleid gaan creëren. Het is dus mooi als dat tastbaar wordt gemaakt, want pas dan weet je welke stappen je kunt zetten.”

De hele keten in kaart brengen

Tastbaar maken is onder andere de hele keten in kaart brengen om te weten welke leveranciers en

101

DIL_september 2023_Sustainability_Axians.indd 101

9/18/2023 9:49:08 AM

SUSTAINABILITY SPECIAL

‘We zijn nog maar een kleine schakel in het hele proces, maar IT wordt alleen maar groter’ Chera van Asperen

partners zijn betrokken, vertelt Duwel. “Als je bijvoorbeeld kijkt naar de lifecycle van switches of wiﬁ-access points, dan zie je dat de grondstoffen worden gedolven, dan getransporteerd naar de fabriek, daar in elkaar gezet wordt, dan gestuurd wordt naar de klant die het vijf tot zeven jaar gebruikt en dan wordt het verkocht aan de ijzerboer.” “Als we het hele proces opbreken, dan maken we de impact per stap inzichtelijk. Wat kunnen wij dan doen als service integrator om niet een lineaire keten te creëren, maar een circulaire? Wij hebben contact met alle leveranciers, dus hoe kunnen wij de keten ombuigen naar een circulaire economie? Bijvoorbeeld door producten weer terug te nemen van de klant om die vervolgens weer terug te geven aan de leverancier.”

Een tool van Axians

Door de producten weer terug te leveren aan de leverancier die vervolgens alle data verwijdert van het apparaat, kan de oplossing een tweede leven hebben. Of het product kan ontmanteld worden zodat alle resources terug in de keten komen om nieuwe producten te ontwikkelen. “Door de hele keten in kaart te brengen, weten we welke stap welke impact heeft en wat we kunnen doen om de CO2-uitstoot te

102

DIL_september 2023_Sustainability_Axians.indd 102

verminderen”, aldus Duwel. Om klanten te helpen met het kiezen van milieubewuste producten en oplossingen, heeft Axians GreenPlus ontwikkeld. Met deze calculator weten klanten waarvoor ze kiezen. “Hiermee kunnen klanten zien hoeveel ze bijvoorbeeld besparen in CO2 als ze een remanufactured product afnemen in plaats van een volledig nieuw product. Als je meer informatie hebt, kan je slimmere beslissingen nemen.”

De simpelste stap

Als voorbeeld benoemt hij energieverbruik: “Dat is de meest makkelijke om mee te beginnen en dat is waar we zelf ook mee bezig zijn. Ik pak altijd het voorbeeld van een simpel access point. Als die 80 watt per uur gebruikt omdat hij een slaapmodus heeft, dan is het voor één access point niet zo interessant om die uit te zetten, maar als je er 50 hebt, die 365 dagen in slaapmodus staan, dan is dat ook gunstig voor de TCO-berekening.” Tegelijkertijd, vertelt hij, is het natuurlijk wel belangrijk om je te realiseren of een access point kritische processen ondersteunt in de organisatie. “We kunnen wel duurzame keuzes maken, maar als je een proces

NUMMER 33 - 2023

9/18/2023 9:49:15 AM

SUSTAINABILITY & GREEN IT

Dennis Duwel

verstoort binnen een ziekenhuis bijvoorbeeld omdat je een access point nog moest opstarten, dan is dat een heel ander gesprek.” Met andere woorden: wat je ook kiest, bewustwording over de alternatieven die je hebt is cruciaal. Grote vendoren pakken hun maatschappelijke rol Axians brengt daarom de alternatieven in kaart samen met partners en toeleveranciers in de keten. Van Asperen gaat verder: “Je ziet dat alle grote vendoren snappen dat ze een maatschappelijke rol hebben, omdat zij wereldwijd een bepaald aandeel in het verbruik en impact hebben. Zij zeggen dat en wij ondersteunen dat je moet samenwerken in ecosysteem en met leveranciers die ook die verantwoordelijkheid voelen.” Van Asperen: “Je scope 1- en 2-emissies, dus je directe emissies en indirecte emissies van aangekochte energie, zijn eenvoudiger, maar scope 3 gaat over de waardeketen, die is het moeilijkst. Dat is voor ons ook nog steeds een reis, maar daarom is het belangrijk dat je de samenwerkt met toeleveranciers en bijvoorbeeld dienstverleners als Microsoft die helpen om die hele keten inzichtelijk te maken, beleid te voeren en duurzaam bezig te zijn.”

Een tool van Microsoft

Net zoals Axians tooling heeft ontwikkeld om klanten te helpen duurzame keuzes te maken, bieden ook grote vendoren dit soort oplossingen aan, vertelt Van Asperen. “Veel mensen weten bijvoorbeeld niet dat ook Microsoft tooling biedt om je CO2 impact van je cloud gebruik te meten en inzichtelijk te maken waar je CO2-besparingen kan doorvoeren. Maar het ene bedrijf is in die besparingen verder dan het andere. Voor het MKB is het nog best een grote uitdaging. Zelfs al ben je als bedrijf niet verplicht om hierop te rapporteren, toch kan het handig zijn om je gegevens hieraan te koppelen, omdat het jou als bedrijf inzicht geeft in hoe duurzaam je bent in je IT-gebruik.” Duwel bevestigt dat: “Bij overheden werken medewerkers die zich veertig uur per week puur bezighouden met duurzaamheid. Bij kleinere organisaties is dat vaak een rol die parttime wordt ingevuld door een directeur. Ik denk wel dat komend jaar een versnelling komt op bewustwording van de impact die IT heeft op het milieu. We zijn nog maar een kleine schakel in het hele proces, maar IT wordt alleen maar groter. Daarom is het goed als we nu al bewustwording creëren.”

103

DIL_september 2023_Sustainability_Axians.indd 103

9/18/2023 9:49:26 AM

DIL_september 2023_Advertenties.indd 104

9/18/2023 8:44:38 AM