The Future Of Technology - Sustainable Future

Thema Sustainability & MVO Verschijningsdatum: Juni 2022 Uitgave van Dutch IT-channel en Executive-People

‘Leaders of Innovation’

■ Voorwoord

Duurzaamheid is innovatie Ieder jaar is innovatie het overkoepelende thema van The Future of Business Technology.

Uiteraard is dat een breed begrip, vandaar dat we er met een sub-thema meer richting aan geven. Vorig jaar was dat bijvoorbeeld Innovatie met AI en data. Het sub-thema dit jaar is Sustainability, in de breedste zin van het woord. En zoals uit de bijdragen in deze speciale editie van Dutch IT-channel en Excutive-People blijkt komen hierin veel andere subthema’s van innovatie samen. Want technologie speelt op verschillende manieren een sleutelrol bij het bereiken van duurzaamheid.

De meest voor de hand liggende manier om met technologie zowel te innoveren als te vergroenen is de beweging naar de cloud. Op locatie betekent dit voor bedrijven dat ze geen zware servers meer nodig hebben om hun data te verwerken en op te slaan, met alle duurzaamheidseffecten van dien: bijvoorbeeld minder productie-effect op de omgeving, minder transportbewegingen en dus minder CO2-verbruik, en minder voor het milieu belastend afval.

Natuurlijk kunnen de datacenters waar deze data dan wel staat en verwerkt wordt wel een CO2-footprint hebben. Maar in praktijk zien we dat de exploitanten van grootschalige datacenters steeds vaker streven naar CO2-neutrale operaties. In een toenemend aantal gevallen lukt dit ook, zodat hiermee niet alleen de ITinfrastructuur, maar ook de zorg voor de leefomgeving deels uitbesteed kan worden aan gespecialiseerde aanbieders.

Iets minder voor de hand liggend is de link met het thema van vorig jaar: AI. Maar ook deze technologie heeft verschillende duurzame kanten. Zoals op het gebied van planning, waarbij in de wereld van de supply chain de meest effectieve routes in zowel warehouses als in distributienetwerken kunnen worden berekend. Dit leidt tot minder bewegingen en dus minder uitstoot en minder energiegebruik.

Ook kan AI worden ingezet binnen ICT-systemen, om ervoor te zorgen dat data in zowel transport als opslag altijd gebruik maakt van de meest efficiënte methode. Ook dit zorgt voor minder benodigde hardware voor opslag, minder energiegebruik en als het goed is ook nog eens een efficiënter werkproces.

Verder speelt AI een rol bij de ’zachte’ kant van innovatie, de menselijke kant. Bij onder andere het meten van medewerkers­tevredenheid kan technologie die wordt ondersteund door AI, zorgen voor het leggen van verbanden die niet altijd voor het blote oog zichtbaar zijn.

En tenslotte speelt in de ICT ook een niet-technologische component een rol. Het streven naar een divers personeelsbestand staat bij steeds meer organisaties hoog op de agenda. Hette Mollema van Workday formuleert het in deze bijlage treffend: “Ik denk dat de samenleving in het geheel ruimdenkender is geworden, doordat we veel opener uitdragen dat er verschillen zijn. Ikzelf ben daar ook steeds bewuster van geworden en ik ga in sollicitatieprocedures nu graag op zoek naar mensen die een klein tikje anders zijn. En dat heeft ook zijn weerslag, want er solliciteren nu ook mensen met een grotere diversiteit. Ik denk dat die zich dus ook meer aangetrokken voelen tot onze open cultuur.”

Marco van der Hoeven, Manager Content CxO Dutch IT-channel en Excutive-People

■ Colofon Future of Business Technology ‘Leaders of Innovation’ is een uitgave van Dutch IT Channel B.V. Verschijningsfrequentie 1 keer per jaar Directeur uitgever Frans Vertregt f.vertregt@dutchitchannel.nl telefoon 06-109 46 545 Hoofdredacteur Witold Kepinski redactie@dutchitchannel.nl Twitter: @witoldkepinski Linkedln: linkedin.com/in/witoldkepinski Telefoon 06- 410 03 906

Redactie: Marco van der Hoeven, Martijn Kregting, Anne van den Berg, Witold Kepinski, Jeroen Bordewijk, Floris Hulshoff Pol, Hans Steeman, Teus Molenaar

Drukwerk Ten Brink, Meppel Dutch IT-channel B.V. Kantoor en correspondentieadres: Nieuwe Parklaan 17, 2597 LA Den Haag www.dutchitchannel.nl www.executive-people.nl

Operations Manager Monique Vreeswijk m.vreeswijk@dutchitchannel.nl telefoon: 06 - 281 17 617

Deze uitgave is met de grootste zorg samengesteld. Desondanks kunnen er (druk) fouten of onvolledigheden in voorkomen.

Hiervoor aanvaardt de uitgever geen enkele aansprakelijkheid. Overname van artikelen na goedkeuring van Dutch IT Channel B.V.

Fotografie Wim van IJzendoorn Vormgeving en fotobewerkingen John Buys, Villa DTP T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

[ 3 ]

■ Inhoud

Veel te winnen in duurzaamheid Bettina Tratz – Gartner

6

Disaster recovery ook nodig voor MKB Hans ten Hove – Datto

8

We willen integratie eenvoudig en toegankelijk maken Tom ten Vregelaar – eMagiz

10

Resellers moeten circulaire systemen bieden met juiste combinatie van technologie en prijs Andreas Mayer – FlexIT

12

Combinatie van mens en technologie essentieel voor de toekomst Rogier Stolk – Insight Nederland

14

56416464684

46434164146

Zorgen dat er een morgen is Jelle Wieringa – KnowBe4

68764146353

16

26871696976

54173641147

Onze loT-oplossingen zijn bouwstenen voor het duurzaamheidsproces van bedrijven Devin Yaung – NTT

54643436436

49146163546

18

54641683643

50.000 hackers laten zoeken naar lekken Inti de Ceukelaire – Intigriti

61146233616

20

64164161434

32654687466

Ambitieuze MVO-doelstellingen bieden nieuwe kansen Vincent Verbiesen – Protinus IT

22

IT noodzakelijke voorwaarde voor vergroenen Edwin Kanis – Axians

24

Met Klimaat Parlement maakt Tech Data de hele organisatie warm voor duurzaamheid Patrick Steenssens, Diana Pluut – Tech Data Nederland BV

[ 4 ]

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

26

Zero trust beleid is bittere noodzaak Rudi van de Pas – ARP Nederland B.V.

28

Not just another IT-tool C-facts Martijn van Zoeren – SLTN IT Group B.V. C-Facts

30

Te c h n o l o g y

Duurzaamheid betekent reduceren, niet alleen je verantwoordelijkheid verschuiven Ronald Bottenberg – Fujitsu

32

Cohesity FortKnox versterkt duurzaamheid Laurent Garcia – Cohesity

34

Aanzienlijk deel van oplossingen zal in toekomst via de cloud verlopen Peter Alkemade – ARROW ECS B.V.

36

Datacenters faciliteren nieuwe data-architectuur voor de soevereine cloud 38 Enrico de Boer – Interxion Nederland B.V.

VMware formuleert ambitieuze sustainability-doelstellingen Erik de Geus – VMware

40

Cloudian biedt object storage met veel integraties en toepassingen Vincent van der Linden – Cloudian

42

Duurzaam door effectief datamanagement Joost van Drenth, Oscar Wijnants – Netapp

44

Technologie is een belangrijke tool voor allerlei aspecten van duurzaamheid Hette Mollema – Workday

46

Zonder inzicht in je huidige IT kun je nieuwe IT-doelen nooit goed invullen 48 Eelco Huurdeman – Dustin

Cisco ziet dat bedrijven het hybride werken omarmen en helpt met mogelijke uitdagingen Sander ten Hoedt, Hybrid Work Lead - Cisco

50

Duurzaam ondernemen is een proces waar je nooit klaar mee bent Isabel Moll – Dell Technologies

52

Cloud is duurzaam, maar vereist wel databescherming Ronald Ooms – Veeam

54

Vertiv merkt dat de datacenterbranche steeds doelgerichter omgaat met verkleinen CO2-voetafdruk 56 Remko Gerards – Vertiv

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

[ 5 ]

Gartner: Veel te winnen in duurzaamheid “Nog maar weinig organisaties hebben de duurzaamheid die zij bepleiten ook echt vertaald naar meetbare KPI’s”, zegt Bettina Tratz-Ryan van Gartner. Een breed scala aan onderwerpen die gerelateerd zijn aan duurzaamheid heeft weliswaar zijn weg gevonden naar de bestuursagenda, maar niet alle organisaties hebben de stap naar daadwerkelijke incorporatie in de bedrijfsstrategie al gemaakt.

“I

n de rol die ik bij Gartner heb praat ik vooral met bestuurders van zware industrie en transportbedrijven en ben ik betrokken bij projecten rondom Urban Development en Smart Cities”, zegt Bettina Tratz-Ryan, Vice President Research bij Gartner. “In deze gesprekken speelt duurzaamheid uiteraard een enorme rol. Op bestuurlijk niveau staat duurzaamheid overal op de agenda. Maar als men dan probeert om de duurzaamheidsdoelstellingen ook daadwerkelijk te vertalen naar de operatie, loopt men er tegenaan dat er eerst gedefinieerd moet worden wat duurzaamheid nu eigenlijk inhoudt.”

Want veel bedrijven en organisaties zeggen wel dat zij duurzaamheid hoog in het vaandel hebben staan, en ze maken mooie ESG-rapporten, maar die geven eigenlijk alleen maar een reflectie van hun huidige footprint. “Nog maar weinig organisaties hebben de duurzaamheid die zij betogen ook echt vertaald naar meetbare KPI’s. Het is ook heel erg lastig om de duurzaamheidsdoelstellingen te integreren in de bedrijfsstrategie. Maar ik geloof werkelijk dat als je echt toekomstgericht wilt zijn en je wilt laten leiden door wat de maatschappij echt nodig heeft, dat duurzaamheid van levensbelang is.”

■ VN Bettina is ook betrokken bij enkele VN-initiatieven rondom de standaardisatie van techniek bij de ontwikkeling van Smart Cities. En op dat niveau is er veel aandacht voor de samenwerking tussen industrieën en universiteiten en NGO’s. Juist door deze community alignment is het makkelijker om sociale en milieu-gerelateerde duurzaamheidsdoelstellingen ook daadwerkelijk te realiseren. En ook lukt het hierdoor beter om meetbaar te maken wat de impact nu echt is, hetgeen essentieel is om mensen blijvend te motiveren om zich in te zetten voor duurzaamheid.”

Het begint volgens haar met het volledige commitment van de directie. “Als de Boardroom in duurzaamheid gelooft, druppelt

[ 6 ]

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

dat vanzelf door naar de rest van de organisatie. Het is een cultuur- en mentaliteitsverandering. En natuurlijk spelen nieuwe technologieën en andere manieren van zaken doen ook een rol, maar het is toch vooral een organisatorische change. Het gaat erom de huidige footprint van de organisatie om te turnen naar een duurzame en operationele. En daarbij kijken we ook nadrukkelijk naar de material impact van de organisatie. En die kent bij een olie- en gasbedrijf natuurlijk een hele andere oorsprong dan bij een handelsonderneming of bijvoorbeeld een stad.”

■ Inclusiviteit Daarnaast adviseert zij vanuit haar rol ook altijd om te kijken naar thema’s als gelijkheid en inclusiviteit. “Het is van belang dat bedrijven niet alleen kijken naar de effecten op hun eigen medewerkers, maar ook naar de rol die zij spelen in de samenleving als geheel. Dan heb je het over de corporate social responsibility.”

De meest gemaakte fout is volgens haar dat er onrealistische doelen geformuleerd en gecommuniceerd worden, zonder dat er eerst gekeken is naar de material impact en waar deze vandaan komt. En wordt de verantwoordelijkheid voor het realiseren van de doelen vaak nergens belegd en wordt vergeten dat mensen ook getraind moeten worden in nieuwe werkwijzen.

“Er wordt bijvoorbeeld veel gesproken over CO2-uitstoot en het verminderen daarvan. Om te bepalen hoeveel CO2 je uitstoot zijn er verschillende niveaus gedefinieerd, zogenaamde scopes.

Bij scope 1 en 2 wordt gekeken naar de directe en indirecte uitstoot van CO2 bij het maken van een product. Maar bij scope 3 gaat het om de uitstoot bij het gebruik van een product. En die is voor bedrijven natuurlijk veel lastiger te meten, want dat vereist een nauwe relatie met hun klanten. En veel bedrijven kennen de eindklanten van hun producten helemaal niet. Een vergelijkbare problematiek speelt ook bij afvalverwerking, recycling en waterzuivering. Het daadwerkelijk veranderen van de impact vereist betrokkenheid van het hele ecosysteem.”

Bettina Tratz-Ryan

■ CEO’s Het zijn vooral de CEO’s die de strategie uitzetten. “Je ziet ook steeds vaker dat hun bonussen en beloningsstructuur direct gekoppeld is aan het daadwerkelijk realiseren van de duurzaamheidsdoelstellingen. In het concreet invulling geven aan de door de CEO ingezette strategie speelt doorgaans de CIO een grote rol. En de overige board members zijn vooral betrokken vanwege hun externe focus en vanwege de risk-aspecten.”

Dit alles is niet helemaal nieuw voor bedrijven. “Er wordt natuurlijk al langer gesproken over vrouwen aan de top, gelijke beloning voor mannen en vrouwen en anti-discriminatie. Er zijn in de afgelopen decennia op dat gebied ook veel meters gemaakt, maar we moeten nog verder gaan. Bedrijven zullen nu echt moeten leren samenwerken met organisaties die in geheel andere sociale omstandigheden zijn ontstaan en de inclusiviteit zal veel openlijker beleden moeten worden.”

■ Investeringen “En dat geldt ook voor investeringen. Traditioneel zijn bedrijven geneigd te investeren in rijkere locaties, omdat dat aanzien geeft. Maar het is natuurlijk billijker om te investeren in regio’s die zich verder kunnen ontwikkelen met behulp van die investering. Maar goed, het is natuurlijk zo dat organisaties hierin nog erg verschillen. Over het algemeen zie je dat organisaties die geleid worden door of nauw betrokken zijn bij de overheid

hier iets verder in zijn dan de open commerciële bedrijven, en dat is ook begrijpelijk.”

“We moeten wel realistisch zijn. We kunnen – en moeten –blijven hameren op duurzaamheid maar tegelijkertijd zie je, vooral hier in Europa, dat door alle disruptie die gaande is veel bedrijven ook hele andere, concrete uitdagingen het hoofd moeten bieden. Inflatie, energieprijzen die door het dak heen gaan, moeilijkheden met leveringen van goederen. Dat zijn allemaal serieuze zaken die het thema duurzaamheid soms enigszins naar de achtergrond dringen in de board room.”

■ Samenwerken “En omdat je over het algemeen ziet dat grotere organisaties makkelijker kunnen investeren in duurzaamheid dan kleine bedrijven en start-ups, denk ik dat het belangrijk is dat bedrijven meer gaan samenwerken om zo schaalgrootte te creëren.

Want je kunt best concurreren op bepaalde terreinen, maar tegelijkertijd ook samenwerken in het behalen van duurzaamheidsdoelen. De auto-industrie is op dit moment een goed voorbeeld. Je ziet daar dat gedegen concurrenten samenwerken en inzichten delen om ervoor te zorgen dat de elektrische auto nu echt dominant wordt op de weg. Ik hoop dat veel andere industrieën hier een voorbeeld aan nemen.”

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

[ 7 ]

Datto: Disaster recovery ook nodig voor MKB 48646461465

64146143464

35364146786

67969617862

74114637145

63463434645

64536164194

34638614645

61633264116

43416146146

66478645623

Hans ten Hove

[ 8 ]

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

De hybride werkplek is tegenwoordig standaard. Ook in het midden- en kleinbedrijf dat voor zijn IT vaak vertrouwt op een Managed Service Provider en ervan uitgaat dat de MSP zorgdraagt voor back-ups en business continuïteit. Ten onrechte. “De MSP’s hebben aanvullende diensten nodig om beveiliging en databescherming te garanderen”, zegt Hans ten Hove, Northern Europe Director bij Datto.

D

atto levert unified continuity-, netwerk- en bedrijfsmanagementoplossingen en heeft zo een uniek ecosysteem van MSP-partners gecreëerd. Al meer dan tien jaar werkt het bedrijf uitsluitend met MSP’s .

Hans ten Hove legt uit waarom de innovatieve diensten van zijn bedrijf nodig zijn: “In de nieuwe werkelijkheid van het thuis en/ of hybride werken speelt de Managed Service Provider (MSP) voor het mkb een belangrijke rol. Mkb-bedrijven hebben zelf vaak geen kennis of personeel dat zich bezighoudt met IT, security en inkoop van deze middelen. Dit wordt veelal verzorgd door een lokale MSP die al deze zaken voor de mkb-klant uit handen neemt door middel van goede voorlichting, advies, inkoop en beheer.”

De aangeboden diensten hebben als doel de onderneming in staat te stellen te allen tijde en overal de business continuïteit te waarborgen op een veilige en klantvriendelijke manier.

Was dit voorheen een kantooromgeving met lokale servers of cloud-oplossingen, tegenwoordig is het vaak een hybride oplossing die ervan uitgaat dat iedereen op elke plek (kantoor, thuis, publieke ruimte) zijn of haar werk kan doen.

■ Misvatting Cloudoplossingen spelen hier een belangrijke rol in om op uniforme wijze overal toegang tot applicaties en data te bieden.

Veel gebruikte oplossingen zoals Microsoft365 en Teams hebben een enorme vlucht genomen de laatste jaren. Ten Hove: “Een veel voorkomende misvatting is dat het gebruik van deze diensten automatisch bescherming en back-up van de data bieden; dit is niet het geval. Het shared responsibility model dat veel cloud providers met hun diensten bieden, impliceert dat de gebruiker verantwoordelijk is voor de veiligheid van de data en back-ups. Bedrijven als Datto bieden dit soort cloud back-ups en Business Continuity op wereldwijd niveau door koppeling aan de datacenters van deze aanbieders en bieden deze diensten aan via MSP’s die ze op hun beurt inzetten voor hun klanten.”

Tevens bieden de meeste MSP’s zogenaamde RMM- (remote monitoring en management) diensten aan, zodat men op afstand de infrastructuur van de klanten kan monitoren en beheren. Op deze wijze kan men op afstand zien of bepaalde software of applicaties een update behoeven en deze op afstand installeren. Zo wordt de kans op aanvallen via bekende achterdeurtjes in de software geminimaliseerd. Al te vaak wordt het patchen van software achterwege gelaten. De softwareleverancier doet dan wel zijn best om ontdekte gaten te dichten, maar als de gebruikers de herstelcodes niet toepassen, dan ben je nog steeds weerloos tegen kwaadwillenden.

■ Herstelstrategie Aanvallen voorkomen door middel van technologie is één ding, maar ervan uitgaande dat je gehackt wordt en hoe je daarvan herstelt (een zogenaamde Business Continuity strategie) is vaak nog onvoldoende goed over nagedacht. Disaster recovery is een onderwerp waar het managementteam over zou moeten nadenken met de MSP of de eigen IT-verantwoordelijke.

“Dit kan het voortbestaan van de onderneming redden na een (succesvolle) hack. Technologie, maar zeker ook mensen en processen spelen hier een belangrijke rol in. Kijk naar de werkprocessen en definieer waar de risico’s liggen, zeker als er

Auteur: Teus Molenaar

digitale ketenintegratie is met leveranciers, klanten of partners.

De hacker vindt zijn weg via het zwakste punt van de schakel en deze zou wel eens buiten de onderneming kunnen liggen”, vertelt Ten Hove. Hij voegt eraan toe dat niet alleen de workloads bij een cloud provider bescherming behoeven, maar ook de data en applicaties die een bedrijf toch liever op zijn eigen servers wil houden. “Het complete landschap moet in ogenschouw worden genomen. Ook daarvoor bieden wij oplossingen via de MSP’s.”

“Denk ook na over het gedrag van uw medewerkers en de cyber hygiëne op binnenkomende e-mails en het mail-gedrag van uw medewerker”, gaat Ten Hove verder. “Een klik op een ‘vertrouwde mail’ met een misdadige link kan enorme schade aanbrengen als dit een ransomware aanval betreft. Zeker als mensen thuis werken en de snelle vraag aan een collega er even niet is met betrekking tot verdachte mails. Ransomware vindt zijn weg nog steeds via phishing mails als nummer één malware aanval.”

■ Investering Afnemen van een volledig pakket aan cyberweerbaarheidsdiensten gaat meestal op basis van een vast bedrag per maand en een vaste looptijd en garantie van dienstverlening, geheel volgens het cloud-model. “Bedrijven zijn geneigd om die als een kostenpost te zien, terwijl zij zich terdege moeten realiseren dat dit in feite een investering in de beschikbaarheid en continuïteit van de onderneming is. Indien een aanval het bedrijf plat legt voor enkele weken, wat is omzetverlies of het verlies van

Een veel voorkomende misvatting is dat het gebruik van deze diensten automatisch bescherming en back-up van de data bieden; dit is niet het geval.

bedrijfsgegevens waard? En hoeveel geld kost het wel niet om de bedrijfsvoering te herstellen als je niet over de juist backups beschikt? Een goede Business Continuity strategie kan downtime verkleinen tot minuten; dat is heel wat waard. Een brandverzekering beschouwen ondernemers vaak niet als een kostenpost. Het is, kortom, nodig om op een andere manier om te gaan met ‘IT-kosten’ en ze te beschouwen als bedrijfsinvesteringen die nodig zijn voor bedrijfsprocessen zonder onderbrekingen. De Return On Investment zou hier wat vaker voorop mogen staan. Daarnaast zijn aansprakelijkheid voor gegevensverlies of slecht omgaan met data ook geen zaken die onbestraft kunnen blijven. Imago- en reputatieschade zijn ook moeilijk te kwantificeren, maar kunnen een enorme impact hebben.”

Gespreksstof genoeg, aldus Ten Hove, voor mkb’ers als zij een overeenkomst maken met een MSP. Ook de dienstverlener zal zijn klanten op deze aspecten moeten wijzen in zijn adviezen.

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

[ 9 ]

Tom ten Vregelaar, eMagiz:

We willen integrati eenvoudig en toegankelijk mak Als gevolg van het exponentieel groeiende applicatie- en datalandschap van steeds meer bedrijven worden integratievraagstukken complexer. Mooie nieuwe integratietechnologieën bieden steeds meer mogelijkheden, maar vergen de juiste kennis van schaarser wordende specialisten. Om bedrijven hiermee te helpen, biedt eMagiz een integration Platform as a Service (iPaaS) dat de complexiteit van integratie sterk vermindert. “Zo maak je zonder specialistische kennis toch je applicatie- en datalandschap schaalbaar en beheersbaar vanuit een centrale sturing”, schetst accountmanager Tom ten Vregelaar.

W

at nu het eMagiz-platform is, werd ontwikkeld vanuit een low-code applicatie ontwikkelaar en consultancy aanbieder als antwoord op een toenemend aantal integratievraagstukken bij klanten. De destijds beschikbare oplossingen waren meestal erg technisch, niet gebruiksvriendelijk en nauwelijks te gebruiken door mensen met een niet IT-achtergrond, vertelt ten Vregelaar (30), ruim zes jaar werkzaam bij het Twentse eMagiz dat onlangs zijn tienjarig bestaan vierde.

Dergelijke oplossingen waren moeilijk in gebruik, vooral voor mensen met een bedrijfskundige achtergrond die wel goed konden sparren met hun aanspreekpunten bij klanten. Het ontwikkelteam dat daarop werd aangenomen, bouwde een modelgedreven integratieplatform zodat bedrijfskundige consultants toch integraties van applicaties in één IT-omgeving konden realiseren. eMagiz werd daarop opgericht om zelfstandig met het integratieplatform de boer op te gaan. Cape Groep was de eerste, maar al lang niet meer enige partner.

■ Schaarse IT-specialisten Ten Vregelaar: “Wat we nu als iPaaS-platform aanbieden, legt een abstractielaag over integratietechnologieën – van traditioneel zoals messaging, tot API’s en de meer complexe publish & subscribe patronen - zodat je integraties vrij eenvoudig kan oppakken zonder de steeds schaarser wordende experts. Zo kun je ook eenvoudig nieuwe integratietechnologieën zoals Kafka toevoegen onder de motorkap, zonder dat je de nog veel schaarsere Kafka-specialisten nodig hebt. Die worden meestal direct ingehuurd door grote bedrijven die navenante salarissen kunnen bieden. Als mkb-bedrijf ben je dan kansloos.”

Door het eMagiz-platform als managed dienst in te zetten, kan een eindklant zelf of via een kanaalpartner van eMagiz zonder torenhoge kosten integratievraagstukken snel en eenvoudig oplossen, stelt Ten Vregelaar. “Als je vanaf de grond een applicatielandschap wil opbouwen, heb je echt specialistische kennis nodig. Dat is bepaald geen core business van de meeste bedrijven en IT-aanbieders en bovendien dus steeds moeilijker te vinden. Met een model- en niet technologie-gedreven integratieplatform zoals van eMagiz kunnen ze toch nieuwe integratietechnologie inzetten.”

[ 1 0 ]

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

■ Exponentiële groei data Nog sneller dan het aantal applicaties groeit de hoeveelheid data die door applicaties en devices gegenereerd wordt. Deels komt die groei ook voort uit een overgang bij veel bedrijven naar nieuwe architectuur-principes, waarin bijvoorbeeld micro services centraal staan. Dit brengt een navenante sterke stijging van het aantal databronnen met zich mee, die allemaal in een architectuur gevangen moeten worden.

“Datageneratie en het aantal databronnen nemen exponentieel toe – denk aan IoT-devices”, vervolgt Ten Vregelaar. “Bedrijven willen al die devices en applicaties graag integreren in een overzichtelijke IT-omgeving, zodat de data daadwerkelijk gebruikt kan worden om tot nieuwe inzichten te komen. Zo kunnen ze op nieuwe kansen of uitdagingen inspelen, aan preventief onderhoud doen of een transportvloot real-time bijsturen.

Voorheen keek je vooral terug op basis van historische data, nu kun je in theorie realtime datastromen analyseren en bij wijze van spreken al ingrijpen voordat er iets misgaat.”

■ Praktijk steeds complexer Met de nadruk op ‘in theorie’, aldus Ten Vregelaar, want de praktijk wordt steeds complexer. Veel bedrijven waarvan het applicatie- en datalandschap meegroeit met de organisatie, beginnen vaak zelf met alles aan elkaar knopen om data te kunnen verwerken en analyseren. Bijvoorbeeld via high-code toepassingen of met point-to-point integraties. Zo krijg je steeds meer deeloplossingen, zie je door de bomen het bos niet meer en wordt je organisatie zelfs belemmerd in verdere groei.

Dat is het moment waarop veel van deze bedrijven merken dat integratiespecialisten schaars zijn, waardoor een iPaaS gebaseerde oplossing relevant wordt. “Het is niet alsof je met een iPaaS-platform zoals van ons een silver bullet in huis haalt. Je neemt vandaag een platform in gebruik en morgen zijn bij wijze van spreken al je integratieproblemen opgelost. Wat eMagiz wel doet, is die integratie en het applicatie- en datalandschap schaalbaar en beheersbaar maken vanuit een centrale sturing en met een centraal overzicht van wat je ontwikkeld hebt.

De schaarse integratiespecialisten zijn via onze partners wel beschikbaar voor klanten.”

ie

ken ■ Toegankelijk voor IT-specialist Het eMagiz- platform slaat in de basis geen data op, benadrukt Ten Vregelaar. “Maar met behulp van toepassingen zoals Kafka kun je databronnen tijdelijk opslaan in zogeheten topics.

Applicaties en mensen die deze data willen gebruiken, kunnen daarop een soort ‘abonnement’ nemen en op een zelf gekozen moment de data binnenhalen en uitlezen. Het klinkt misschien

Voor ons is het partnerkanaal heel belangrijk om dit enorme potentieel aan klanten beter te bereiken en aan hen optimaal toegevoegde waarde te leveren. ingewikkeld, maar met behulp van de abstractie laag over integratietechnologieën heen en de ingebouwde managementfuncties wordt dit ook voor de niet-specialist toegankelijk. Op deze manier heb je eenvoudig toegang tot geavanceerde technologie om grote hoeveelheden data te kunnen verwerken.”

Zo kunnen bedrijven – al dan niet met behulp van hun ITpartners – kiezen tussen het gebruik van traditionele integratietechnologieën zoals messaging, maar ook API’s en/of publish & subscribe-patronen zoals Kafka. Daarnaast kunnen zij deze technologieën ook door elkaar heen gebruiken in hybride toepassingen. eMagiz wil niet claimen ‘best-of-breed’-oplossingen te hebben voor deze technologieën, maar kiest bewust voor een ‘best-of-suite’-benadering waarbij de gebruiker bepaalt wanneer hij welke technologie, of combinatie van technologieën, gebruikt.

Tom ten Vregelaar

■ Doorontwikkelen eMagiz blijft daarnaast zijn iPaaS-platform doorontwikkelen, bijvoorbeeld door state-technologie toe te voegen. Daarmee kan data tijdelijk worden opgeslagen, zodat er een soort ‘geheugen’ ontstaat om data met elkaar te vergelijken, schetst Ten Vregelaar.

partnerkanaal van eMagiz doet, benadrukt Ten Vregelaar.

“Wij leveren deels direct aan organisaties en trainen dan hun mensen in de implementatie en het gebruik van eMagiz. Zij zijn dan in principe op een gegeven moment zelfvoorzienend, al kunnen ze altijd bij ons terecht als ze tegen hele complexe vraagstukken aanlopen.

“Stel dat je elke minuut sensordata krijgt over de temperatuur van een productieproces. Je wil niet al die data opslaan, maar wel een signaal krijgen wanneer er een afwijking in die temperatuur ontstaat. Door sensor- of andere data tijdelijk vast te houden, kun je dergelijke nieuwe inzichten halen uit je datastromen. Je zou dit kunnen zien als een soort ‘edge-computing’ voor datastromen. Wij zijn dit nu aan het ontwikkelen om voor onze klanten weer nieuwe deuren op het gebied van real-time decision making te openen.”

Daarnaast werkt eMagiz met een groeiend partnerkanaal, dat consultancy-diensten en managed services op basis van het platform levert. Een voorbeeld is Zelospark, dat time-series gebaseerde oplossingen levert in de energiemarkt.

Ten Vregelaar: “Onze partners kennen hun sector veel beter en weten op welke integratiebehoeften ze kunnen inspelen zonder de nadruk op de technologie of ons als vendor te leggen. Een bedrijf zoekt geen technologie, maar een oplossing voor zijn IT-problemen of -uitdagingen. Integratietechnologie spreekt niet enorm tot de verbeelding, maar elk bedrijf heeft het nodig.

Voor ons is het partnerkanaal dan ook heel belangrijk om dit enorme potentieel aan klanten beter te bereiken en aan hen optimaal toegevoegde waarde te leveren.”

■ Belang partnerkanaal Het is afhankelijk van de IT-volwassenheid en strategie van een klant of die zelf het platform gaat inzetten of dat via het

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

[ 1 1 ]

Resellers moeten systemen bieden combinatie van te Circulaire IT kan voor resellers zeer interessant zijn. Vooral als zij eindklanten hiermee de juiste technologie tegen een goede prijs kunnen leveren. Dit stelt hen in staat zich van hun branchegenoten te onderscheiden, zegt CEO Andreas Mayer van de circulaire IT-specialist Flex IT in gesprek met Dutch IT-channel.

D

uurzaam gebruik van IT-apparatuur of circulaire IT is gestaag in opkomst. Bij circulaire IT wordt de levensduur van IT-apparatuur verlengd, waarna de apparatuur weer wordt teruggebracht in de verkoopcyclus. Op deze manier kunnen bedrijven de groeiende berg aan e-waste terugdringen en beter beantwoorden aan de eigen duurzaamheidsdoelstellingen en die van andere belanghebbenden, zoals aandeelhouders en overheden.

■ Drie aanjagers Flex IT, met het hoofdkantoor in Leiden en meerdere vestigingen elders in Europa, is één van de grootste Europese spelers op het gebied van circulaire IT in Europa. Het bedrijf verlengt de levensduur van IT-systemen en -devices, van grote zakelijke toepassingen tot smartphones en laptops, en brengt deze met behulp van fabrikanten, distributeurs en resellers terug in de verkoopketen.

Ook deze specialist ziet de vraag naar circulaire IT de laatste tijd flink toenemen, zo geeft de nieuwe CEO Andreas Mayer aan. Mayer is zelf flink bedreven in de Europese techindustrie, onder meer door zijn inspanningen bij grote fabrikanten als HP, IBM en Lenovo. Tot zijn recente aanstelling bij Flex IT was hij CEO van de onlangs door Flex IT overgenomen Duitse demo-poolleverancier MKCL. “Er zijn eigenlijk drie redenen waarom circulaire IT de afgelopen jaren meer aandacht heeft gekregen. In de eerste plaats is alles rondom duurzaamheid een hot topic. Vooral omdat de jongere generatie eist dat hieraan aandacht wordt besteed.” De tweede reden is de recente Covid-19-pandemie. “Tijdens de pandemie was er een grote vraag naar extra IT-apparatuur om onder meer het thuiswerken mogelijk te maken. Hierbij liepen bedrijven tegen tekorten aan via de normale kanalen. Op zoek naar alternatieven, maakten zij kennis met het bestaan van circulaire IT-producten. Dit hielp hen ook meer bewustzijn te krijgen voor duurzaamheid in het algemeen.”

De derde factor was, volgens Mayer, het algemene onderdelentekort waarmee de IT-markt op dit moment kampt. “Het onderdelentekort, zoals bijvoorbeeld processors, maar ook de lastige supply chain-omstandigheden van dit moment, zorgen ervoor dat bedrijven ergens anders voor IT- apparatuur gaan kijken.

Ook hierdoor ontdekten zij de circulaire IT-markt. ” ■ Bedrijven zien noodzaak In het algemeen wordt duurzaamheid voor eindklanten dus belangrijker, vervolgt de CEO van Flex IT. “De circulaire IT-markt is nog niet volwassen, maar we zitten wel in een duidelijk trans-

[ 1 2 ]

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

Auteur: Floris Hulshoff Pol

formatieproces. De meeste grotere bedrijven hebben tegenwoordig een duurzaamheidsstrategie. Dit omdat aandeelhouders hier steeds meer om vragen, maar ook doordat hiervoor steeds meer regelgeving komt. Bedrijven moeten steeds vaker bewijzen dat zij aan duurzaamheidsnormen doen. Wegkomen met bijvoorbeeld ISO-certificeringen kan niet meer. Daarom kijken ze wat zij nog meer kunnen doen. Het duurzamer maken van de IT-infrastructuur is daarbij steeds vaker een terugkerende keuze. Dit heeft uiteindelijk een belangrijke impact op het terugdringen van bijvoorbeeld de CO2-uitstoot.”

■ IT-leveranciers volgen Ook de grote IT-leveranciers zelf zien dat zij duurzamer moeten worden. Het liefst op een manier die verenigbaar is met hun bestaande businessmodel. Niet alleen voor het behalen van de eigen duurzaamheidsdoelstellingen maar ook omdat eindklanten dit van hun eisen.

Hierbij helpt dat IT-leveranciers in Europa wellicht binnenkort verplicht circulaire oplossingen en -toepassingen

Voor IT-leveranciers én resellers zijn we voor duurzaamheid de ideale tussenpersoon moeten leveren. “De Europese Unie werkt aan wetgeving die IT-leveranciers verplicht tot het aanbieden van circulaire producten. Dit betekent dat deze leveranciers dit dus snel moeten regelen. Pas dan neemt circulaire IT echt een vlucht. Dit in combinatie natuurlijk met de wens van de eindklanten voor dit soort producten en de groeiende aandacht bij het management voor duurzaamheid.”

■ Resellers kunnen meeprofiteren Deze ontwikkelingen vinden vanzelfsprekend hun weg in het distributie- en resellerkanaal, vervolgt de CEO van Flex IT. “Wanneer IT-leveranciers serieus aan een circulair IT-aanbod werken, volgt de rest van het verkoopkanaal vanzelf. Veel resellers hebben al interesse, maar wachten nog steeds op het initiatief van de IT-leveranciers. Daardoor blijft een echt goed circulair marktproduct nog uit.”

Toch kunnen volgens Mayer resellers hier zelf wat aan doen.

“Resellers kunnen ook zelf hun klanten een meer circulair aan-

circulaire met juiste chnologie en prijs

Andreas Mayer

bod voorstellen en kunnen zich daarmee onderscheiden van hun collega’s. Circulaire IT had eerst een imago van tweedehands, maar dat perspectief is nu wel veranderd. Het gaat echt om high-techapparatuur waarvan de uiteindelijke eindklanten niet meer de indruk hebben dat het met een tweede leven bezig is. Eindklanten kunnen daardoor best een circulair aanbod overwegen, als het maar om de juiste gewenste technologie gaat. Niet alleen vanuit duurzaamheidsoverwegingen, maar ook uit financieel perspectief.”

“Het is belangrijk dat resellers een aanbod ontwikkelen waarbij een ideale mix wordt geboden die voor eindklanten zowel uit technologisch en financieel oogpunt, als uit duurzaamheidsoverwegingen interessant is. Bijvoorbeeld een aanbod met een prijs van 1.000 euro die voor 800 euro uit nieuwe en 200 euro uit circulaire IT-apparatuur bestaat.”

■ Initiatieven Flex IT Flex IT wil zelf hierop de komende jaren nog verder uitbouwen.

“Een belangrijk onderdeel is het vergroten van onze samenwerking met de diverse grote vendors.”, geeft Andreas Mayer aan.

“We hebben al overeenkomsten met onder andere HP, Lenovo en Dell, maar daar kunnen andere aanbieders bijkomen.”

Daarnaast wil de circulaire IT-specialist het eigen dienstenaanbod verder uitbreiden. Hierbij spelen dochterbedrijven als Flex IT Rent, voor de verhuur van (circulaire) IT-apparatuur, en het recent overgenomen Duitse MKCL een rol. Deze laatste partij is onder meer een grote speler voor het verpakken, ophalen, schoonmaken en leveren van demo-apparatuur. Deze apparatuur kan vanzelfsprekend ook weer zijn weg vinden naar de circulaire IT-markt.

■ Tussenpositie Flex IT neemt eigenlijk een positie in tussen enerzijds de ITleveranciers en anderzijds de resellers en hun eindklanten.

“Beide doelgroepen komen met initiatieven voor circulaire IT en duurzaamheid en wij hebben daarvoor een ideale tussenpositie. Met beide partijen hebben we zeer goede relaties en zijn we een vertrouwde partner. De IT-leveranciers kunnen we helpen met ontwikkelen van de juiste circulaire IT-programma’s en -portfolio’s die voldoende tractie kunnen krijgen bij resellers. Zodat deze laatste groep zijn eindklanten de juiste technologische producten kan leveren, tegen een eerlijke prijs en met aandacht voor duurzaamheid”, zo besluit CEO Andreas Mayer van Flex IT.

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

[ 1 3 ]

Combinatie van m en technologie e voor de toekomst Om de uitdagingen het hoofd te bieden die in de nabije toekomst op ons afkomen is technologie nodig, maar wel in een goede combinatie met de menselijke factor. Alleen dan bereik je een situatie waarin mensen niet alleen productiever zijn, maar ook plezier houden in hun werk. Op die manier wordt technologie echt ‘for good’ ingezet, zegt Rogier Stolk van Insight.

“S

chaarste van personeel is verreweg het belangrijkste onderwerp in de boardroom op dit moment”, zegt Rogier Stolk, General Manager Northern Europe bij Insight Enterprises. “Uit een recent Gartner-onderzoek bleek dat dit in 68% van de Board Meetings bovenaan de agenda staat. Daarnaast zie je dat de pandemie echt een enorme verandering teweeg heeft gebracht ten aanzien van de locatie waar we werken en vooral ook waar we willen werken.”

Sustainability’ is in de IT-sector dan ook een belangrijk thema. “Gelukkig zie je veel ontwikkelingen op dat gebied. Ten eerste heeft de gang naar de cloud ervoor gezorgd dat we veel efficiënter gebruikmaken van servercapaciteit, waardoor op macroniveau veel minder energie wordt verbruikt. Het hoge waterverbruik van de grote datacenters is op dit moment nog wel een issue, maar ik ben ervan overtuigd dat daar ook snel oplossingen voor komen. Daarnaast heeft het thuiswerken ervoor gezorgd dat er veel minder verkeer op de weg is.”

“Je krijgt de mensen niet meer vijf dagen per week naar kantoor.

En om nu zowel te zorgen dat we minder arbeidskrachten nodig hebben, zodat de personeelsschaarste afneemt en tevens de mensen die je hebt zoveel mogelijk te betrekken – ondanks het feit dat zij vaak op afstand werken – zal technologie ingezet moeten worden.”

■ Diversiteit Binnen Insight vindt hij het ook heel belangrijk om bewustzijn over onze planeet constant onder de aandacht te brengen van zijn collega’s. “We hebben dan ook een aantal zeer ambitieuze milieudoelstellingen gedefinieerd. Zo willen wij al in 2023 CO2-neutraal zijn. En we planten elk jaar bomen in Spanje voor elke klant, in plaats van het versturen van een kerstpakket.

Tevens worden onze teammates in staat gesteld om zich jaarlijks twee dagen betaald in te zetten voor verschillende goede doelen.”

“Tot slot staat diversiteit bij ons echt hoog op de agenda. 60% van ons topmanagement is nu al vrouw, en daarin zijn we helaas nog steeds een uitzondering. Persoonlijk geloof ik oprecht dat hoe diverser het bedrijf, hoe creatiever, slimmer en efficiënter we met z’n allen worden. En het is mooi om te zien dat we daarin als bedrijf echt soms een voorbeeldfunctie kunnen vervullen en impact kunnen hebben.”

Volgens hem moet technologie ervoor zorgen dat we productiever worden en dat we mensen betrokken en vitaal houden. “Onze eigen CEO, Joyce Mullen, heeft hierover gezegd: “Technology is our greatest resource for doing good.” In mijn eigen woorden zeg ik graag “It’s our desire to make the world a better place by connecting people through technology.”

■ AI “De afgelopen paar jaar hebben we dat ook echt zien werken, al blijft het ook onverminderd belangrijk om elkaar af en toe fysiek te treffen. Maar het zogenaamde ‘hybride werken’ wordt nu toch echt wel algemeen omarmd, ook door de meest calvinistische bedrijven. En ik verwacht zeker dat de inzet van technologie om kennis te delen de komende jaren nog enorm zal toenemen, zeker als dat gecombineerd wordt met de vlucht die AI neemt.”

■ Milieu Een meer commercieel voorbeeld dat hij kan noemen is een grote retailer die op basis van de analyse van data verspilling tegengaat. “Dat was niet alleen goed voor het rendement van dat bedrijf, maar ook voor het milieu. Wij zijn als Insight goed in het verzamelen van data op een dusdanige wijze dat de klant er ook echt iets mee kan doen. Maar daarnaast zetten wij ook sterk in op het verhogen van de productiviteit van de medewerkers. Niet alleen opdat het werk met minder mensen gedaan kan worden, maar ook om ervoor te zorgen dat de mensen eens wat meer tijd hebben om hun kinderen van school te halen.”

[ 1 4 ]

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

Klanten verlangen bovendien ook dat leveranciers nadenken over duurzaamheid. “Met name in de financiële sector en bij overheden zie je steeds vaker dat er echt een duidelijk meetbare ESG-agenda moet zijn, omdat je anders domweg uitgesloten wordt van business. Wij zijn als Insight dan ook compliant met het Global Compact Commitment van de Verenigde Naties.

Daarbij gaat het niet alleen om duurzaamheid en inclusiviteit, maar ook om het respecteren van mensenrechten en het tegengaan van corruptie.”

Insight Nederland scoort goed op het gebied van duurzaamheid. “Naast alle internationale policies waar we ons aan moeten houden zorgen wij ervoor dat we ook echt betrokken zijn bij de besluitvorming op deze gebieden en met enig trots kan ik zeggen dat wij op het gebied van awareness wel iets voorlopen op sommige andere landen. Ik ben er trots op dat ik werk bij een bedrijf dat serieus zijn best doet om de wereld een stukje mooier te maken.”

mens ssentieel

48646461465

64146143464

35364146786

67969617862

74114637145

Rogier Stolk 63463434645

64536164194

34638614645

61633264116

43416146146

66478645623

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

[ 1 5 ]

Jelle Wieringa (KnowBe4) ziet overeenkomsten tussen cyber security en MVO:

Zorgen dat er een morgen is Net als cyber security is duurzaamheid niks anders dan met z’n allen de wereld veilig houden. Jelle Wieringa ziet meerdere overeenkomsten tussen MVO en de core business van ‘zijn’ KnowBe4: mensen trainen in security awareness. “In beide gevallen gaat het over de veiligheid van morgen en is een intrinsieke motivatie, een continu bewustzijn en een collectief verantwoordelijkheidsgevoel essentieel. We hebben ‘extreme ownership’ nodig.”

N

og maar net bijgekomen van het Dutch IT-channel Awards Gala de avond ervoor houdt Jelle Wieringa trots een duurzame paarse warmhoudbeker voor de webcam, gemaakt van gerecycled aluminium. “Plastic wegwerpbekertjes kom je bij ons niet meer tegen”, vertelt de Security Awareness Advocate van KnowBe4, wereldwijd marktleider in ‘menselijke firewalls’. “Natuurlijk is de impact hiervan relatief klein, maar daar staat wat tegenover: het vergt geen groot offer van mensen. Wil je als bedrijf actief zijn met duurzaamheid, integreer maatregelen dan in de dagelijkse bedrijfsvoering en laat gebruikers het nut ervan ervaren, niet de lasten.”

Jelle Wieringa

Zo kent Wieringa meer voorbeelden van de volgens hem ‘best hippe’ duurzaamheidsinitiatieven van KnowBe4. “Als typisch Amerikaanse bedrijf houden wij erg van ‘swag’: we komen graag stoer en zelfverzekerd voor de dag. Dat doen we tegenwoordig met t-shirts en polo’s die aanvoelen als gewone stof, maar gemaakt zijn van gerecycled plastic. Dat is nieuw, ik wist ook niet dat het bestond. KnowBe4 gebruikt heel bewust datacenters met minder CO2-uitstoot en vorig jaar hebben we wereldwijd tienduizend bomen laten planten om de negatieve gevolgen van onze vliegreizen voor het klimaat te compenseren. Want helaas, hoewel we proberen te minderen is vliegen net als autorijden een noodzakelijk kwaad voor ons. Wat we erg belangrijk vinden: met dit soort milieu-initiatieven onderwijzen we mensen. Onze core business is security awareness: wij leren mensen wat cyberdreigingen zijn en hoe ze zichzelf en elkaar daar tegen beschermen. Ook voor duurzaamheid is allereerst bewustwording nodig.”

■ Wereld van morgen Wieringa ziet grote overeenkomsten tussen MVO (maatschappelijk verantwoord ondernemen) en cyber security. “De link is zelfs meervoudig”, vindt hij. Het doel is hetzelfde: zorgen dat er een ‘morgen’ is. We beveiligen een IT-omgeving om te zorgen dat we morgen ook nog een business draaien, en duurzaamheid heeft als doel dat er morgen ook nog een leefbare wereld is.”

[ 1 6 ]

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

Een andere overeenkomst volgens Wieringa is dat zowel klimaatbeleid als cyber security baat heeft bij een continu bewustzijn en een intrinsieke motivatie. “MVO of duurzaamheid moet geen ‘holistische’ strategie zijn, maar een gewoonte. Op ons online platform, dat medewerkers van een organisatie in hun eigen vertrouwde werkomgeving door middel van simulaties bewust maakt van digitale veiligheidsrisico’s als ransomware, phishing mails en social engineering, leren we mensen om intrinsiek het belang van cyber security te begrijpen. Ze moeten niet alleen voorzichtig zijn omdat wij ze dat vertellen, maar snappen waaróm dat belangrijk is. Met duurzaamheid is dat hetzelfde. Het gaat erom dat mensen iedere dag opnieuw vanuit zichzelf duurzaam wíllen zijn, omdat ze begrijpen wat er aan de hand is en de gevaren van klimaatverandering op zichzelf relateren.”

■ ‘Extreme ownership’ Het is volgens Wieringa belangrijk dat duurzaamheid verweven is met álle bedrijfsprocessen in een organisatie. “Maak van duurzaamheid geen strategie, maar een operationele keuze.

Strategieën zijn vaak gebaseerd op de verkeerde motieven.

Het ergste wat je kan meemaken, is dat een bedrijf alleen maar duurzaam wil zijn om PR-redenen, het bekende ‘green washing’. De IT-industrie heeft vanwege z’n rijkdom en innovatiekracht een morele plicht om met duurzaamheid voorop te lopen, vind ik, maar doe dat niet vanuit een slap moreel motief, want dan wordt het ‘projectjes draaien’. Het schiet pas op als je duurzaamheid verweeft in je organisatie, het liefst mondiaal, zoals KnowBe4 met Lael Giebel een speciale functionaris heeft voor ‘sustainability’. Laat duurzaamheid hand in hand lopen met je bedrijfscultuur. Maak iedere medewerker individueel verantwoordelijk voor een duurzame organisatie. Dat is wat wij bedoelen met ‘extreme ownership’.”

Duurzaamheid is niet de verantwoordelijkheid van een organisatie, maar van álle individuen die met het bedrijf te maken hebben, bedoelt Wieringa. “Van medewerkers tot klanten en van partners tot concullega’s. Het zit in onze genen om mensen te coachen, en precies zoals we mensen trainen om zich voortdurend bewust te zijn van cyberdreigingen – ook als ze thuis werken, wat sinds de coronacrisis flink is toegenomen – zo willen we ook het duurzaamheidsgedrag van mensen bevorderen.

Wij kweken een intrinsieke motivatie: dat mensen op kantoor niet uit die mooie paarse bekers drinken omdat dat moet van ons, maar omdat ze de reden begrijpen. En dat ze vervolgens ‘s avonds thuis geen pelletkachel opstoken. Het is geen kwade wil, maar mensen snappen niet altijd wat de negatieve impact is van hun gedrag.”

■ Collectieve verantwoordelijkheid Jelle Wieringa ziet tot slot nog één opvallende overeenkomst tussen bewustwording in een wereld vol cyberdreigingen enerzijds, en anderzijds het stimuleren van duurzaamheid op een planeet die steeds sneller opwarmt. “Beide doelen kun je als individu, maar ook als organisatie nooit helemaal autonoom bereiken. Iedereen snapt dat het geen zin heeft om te vergroenen als een groot deel van de wereld wegkijkt. Maar met cyber security heb je evengoed te maken met omgevingsfactoren. Iedere organisatie zit in een of meerdere ketens en is afhankelijk van partners, toeleveranciers, klanten en andere partijen waarvan de cyberveiligheid invloed heeft op de eigen veiligheid. Het is goed dat je een antivirusscanner gebruikt, maar als anderen in hetzelfde netwerk dat niet doen, heb je er weinig aan. Pak je verantwoordelijkheid niet alleen voor jezelf, maar ook voor anderen. Ook hier ligt de oplossing in extreme ownership.”

Kijk niet naar bedreigingen, maar naar risico’s.

Een belangrijke trend die Jelle Wieringa signaleert in het altijd spannende vakgebied van cyber security, is dat bedrijven in de gaten krijgen dat ze zich moeten laten leiden door risico’s in plaats van bedreigingen. “Wie het nieuws volgt en hoort over aanvallen met ransomware overal in de wereld, denkt al gauw: dat is eng, dat willen wij niet. De financiële impact van een aanval met ransomware kan dan ook enorm zijn. Toch is het de vraag of juist dit soort ‘mediagenieke’ vormen van cybercrime de bedreigingen zijn die jouw specifieke organisatie het meest moet vrezen. Kijk liever naar de risico’s: welke vorm van cybercrime is voor jou reëel?”

Ronduit positief is Wieringa over het feit dat cyber security in steeds meer organisaties behoort tot de ‘basishygiëne’, in plaats van dat het een ‘after thought’ is, zoals hij het noemt. “En we zien een toegenomen bewustzijn dat ICT-systemen ook bij werknemers thuis gevaar lopen. Dat komt natuurlijk door het toegenomen thuiswerken vanwege corona. Vroeger was je op het werk zoveel mogelijk beveiligd en thuis deed je maar wat.

Inmiddels realiseren mensen zich dat cybergevaren in privésituaties net zo groot zijn en dat ze ook elders alert moeten zijn. Pas bijvoorbeeld op met gratis wifi in de trein, want je weet niet wie er naast je zit.”

Wieringa waarschuwt tot slot voor de gevaren van social engineering, zoals business e-mail compromise en CEO-fraude, die hij groter ziet worden door het gebruik van deep fakes: dat je via Zoom of Teams iemand op je scherm denkt te zien, maar feitelijk is het heel iemand anders die je belazert. “Ook deze relatief nieuwe vorm van cybercrime, ook wel business identity compromise genoemd, is reden genoeg om bedrijven te verheffen van ‘bewust onbekwaam’ – steeds meer organisaties zijn zich bewust van de gevaren, maar weten niet wat ze ertegen moeten doen – naar ‘bewust bekwaam’: zo goed mogelijk voorbereid. Door het toegenomen bewustzijn in de markt geven we onze trainingen steeds vaker in verticals die in een recent verleden nauwelijks iets aan cyber security deden. De verhuisbranche bijvoorbeeld, die door de aanwezigheid van data over de inboedels van klanten evengoed kwetsbaar is voor digitale diefstal.

Vooral segmenten die wat in te halen hebben, kloppen momenteel bij ons aan.”

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

[ 1 7 ]

Onze IoT-oplossin bouwstenen voor duurzaamheidspr van bedrijven NTT:

Duurzaamheid wordt voor bedrijven steeds belangrijker. IoT-oplossingen en -toepassingen kunnen hierbij flink helpen. “NTT helpt bedrijven met specifieke IoT-oplossingen en analytics, eigenlijk bouwstenen, de duurzaamheidsstrategie vorm te geven en daarvoor directe actie te ondernemen”, zegt SVP of Group Enterprise IoT Products and Services Devin Yaung, in gesprek met Dutch IT-channel.

B

edrijven, vooral die in de maakindustrie, zijn tegenwoordig flink bezig met het digitaliseren van hun fabrieks- en/of productie-omgevingen. Waar vroeger de diverse medewerkers of operators deze omgevingen handmatig in de gaten moesten houden en bijstellen, gaat dat tegenwoordig veel vaker digitaal. Dit bevordert de efficiency van het beheer van al deze machines, en zorgt ervoor dat de beheer- en onderhoudskosten omlaag gaan.

■ IoT als drietrapsstrategie Digitalisering van productie-omgevingen vindt vaak plaats met het implementeren van oplossingen en toepassingen op het gebied van het Internet of Things (IoT). Hiermee zijn bedrijven in staat met een soort drietrapsstrategie hun fabrieks- en/of productie-omgevingen volledig te digitaliseren en hiervan de vruchten te plukken. “Het gebruik van IoT geeft fabrieksmedewerkers overal en altijd informatie over deze apparatuur.”, geeft Devin Yaung, SVP of Group Enterprise IoT Products and Services van IT-gigant NTT in gesprek met Dutch IT-channel aan.

“IoT digitaliseert de fysieke omgevingen maar legt ook verbindingen met alle ruwe data die de diverse datapunten, zoals sensoren, de met bedrijfsnetwerken verbonden devices en machines, creëren. Kortom, al deze informatie wordt met IoT verzameld. Dit is de eerste stap.”

De tweede stap bestaat uit het ‘vertalen van de ruwe data naar informatie die duidelijke context geeft. “De ruwe data worden geanalyseerd en daarbij wordt gekeken naar wat al deze data uiteindelijk precies betekent. Bijvoorbeeld dat een pomp of filter moet worden vervangen, maar ook of zich incidenten kunnen voordoen. Informatie vooraf is voor bedrijven cruciaal, aangezien (onverwachte) downtime miljoenen euro’s aan kosten met zich mee kan brengen. Nog afgezien van de inefficiency als andere systemen of productielijnen dan ook niet kunnen werken.”

De derde stap waarvoor IoT van nut is voor bedrijfsomgevingen, is dat de technologie helpt daadwerkelijk actie te ondernemen op deze informatie. “De technologie maakt het mogelijk

[ 1 8 ]

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

Auteur: Floris Hulshoff Pol

alle informatie met de backend-systemen te integreren.

Hierdoor kan al deze informatie in direct uit te voeren acties en de juiste workflows worden omgezet. Dit levert ook weer meer efficiency en uiteindelijk ook kostenbesparing op.”

Beantwoorden aan duurzaamheid Een ander terrein waarvoor IoT in fabrieks- en productieomgevingen tegenwoordig steeds belangrijker wordt, is duurzaamheid. Bedrijven worden, bijvoorbeeld door overheden of toezichthouders, maar ook de eigen aandeelhouders, steeds meer gedwongen zich met zogenoemde Environmental, Social en Governance (ESG)-doelstellingen en -acties te verantwoorden voor hun duurzame beleid. “IoT is zeer handig voor het behalen van deze ESG-duurzaamheidsdoelstellingen”, vertelt Yaung. “Door het toepassen van IoT-oplossingen en -toepassingen kunnen bedrijven veel duurzamer produceren en (materiaal)verspilling tegengaan. Of de logistieke processen te optimaliseren. Uit onderzoek blijkt dat tegenwoordig ongeveer rond de 84 procent van alle IoT-implementaties wordt ingezet voor één van de Sustainable Development Goals (SDG’s) van de Verenigde Naties.”

■ Viertal specifieke duurzame IoToplossingen NTT biedt diverse oplossingen voor het bereiken van meer duurzaamheid en het behalen van de ESG-doelstellingen door bedrijven. Denk daarbij bijvoorbeeld aan slimme oplossingen die kantoren en andere bedrijfsgebouwen zoveel mogelijk klimaatneutraal maken.

Onlangs lanceerde de IT-gigant een portfolio van een viertal IoT-oplossingen en -oplossingen die specifiek meer duurzaamheid bij bedrijven en hun processen moeten bewerkstelligen.

“In eerste instantie hebben we er vier uitgebracht omdat we klanten geen grootschalig aanbod willen bieden waardoor ze door de bomen het bos niet meer kunnen zien”, gaat David Yaung, verder. “De vier oplossingen zijn de simpelste die acties voor duurzaamheid kunnen uitvoeren. Het gaat hierbij om oplossingen voor het aflezen van alle soorten meters voor gas, water en elektriciteit, het detecteren van waterlekken, het voor-

ngen zijn or het proces spellen van onderhoud en wanneer problemen kunnen optreden, het monitoren van de omgeving op de aanwezigheid van verontreinigende stoffen in lucht en water en het meten van de temperatuur en luchtvochtigheid.”

■ Onderdeel breder portfolio Deze oplossingen komen boven op het platform en sensors dat NTT al aanbiedt voor connectiviteit en het verzamelen en analyseren van (ruwe) data voor een betere bedrijfsvoering en betere zakelijke processen. De basis wordt hierbij gevormd door een 1000+ aantal sensoren. Hieraan wordt de benodigde connectiviteit toegevoegd, zoals specifieke simkaarten eSIM’s, maar ook private 4G- en 5G-verbindingen.

De ruwe data die de sensoren produceren, worden via de connectiviteit naar het datalake of het zogenoemde NTT iNTTerconected Intelligence Platform gebracht waar deze data worden geanalyseerd en verwerkt. Dit platform is overal en altijd beschikbaar, van ede-omgevingen naar on-premises datacenters van klanten en in hybride en multicloudomgevingen. Voor die laatste heeft de IT-gigant overeenkomsten met alle grote hyperscalers als AWS, Microsoft Azure en Google Cloud.

De geanalyseerde en verwerkte data worden vervolgens gecombineerd in diverse zogenoemde ‘human centric’-oplossingen en toepassingen en/ of in zakelijke toepassingen van derden, zoals SAP of ServiceNow. Uiteindelijk stroomt deze volledig geanalyseerde data weer door naar de vier IoToplossingen waarmee eindgebruikers direct aan de slag kunnen. Dit alles natuurlijk beheerd door NTT en geleverd als as-a-service-oplossing uit de cloud. Volgens Yaung, omvat dit complete gecombineerde portfolio het hele proces van digitaliseren, analyseren en het bieden van uitvoerbare acties waarop NTT zich voorstaat.

■ Samenwerking met partners NTT biedt deze oplossing aan in samenwerking met vele partners. Vooral technologiepartners, maar ook partners die een bepaalde bedrijfssector bedienen. Ook worden de oplossingen aangeboden via integrators of consultancybedrijven als Deloitte, KPMG, EY en PriceWaterhouseCoopers.

“Eigenlijk zijn onze duurzame IoT-oplossingen een soort bouwstenen die we in samenwerking met onze partners aan klanten aanbieden. Onze partners verzorgen daarvoor het stuk consultancy

Devin Yaung

rondom de ESG-doelstellingen en wij bieden de technologische oplossingen en toepassingen”.

■ Kleinere bedrijven De oplossingen en toepassingen van NTT richten zich nu vooral nog op grotere bedrijven, waardoor de partners nog in het hogere segment zitten. “We werken nu wel samen met het World Economic Forum (WEF) om ook deze oplossingen en toepassingen geschikt te maken voor de mkb-sector. Voornamelijk de grotere mkb-bedrijven, maar wellicht kunnen we dit in de toekomst ook bij kleinere mkb-bedrijven aanbieden. Andere resellers dan onze bestaande technologie- en consultancypartners zijn dan ook heel belangrijk.”

“We hebben voldoende kennis en verkoopkracht in onze mars, dus eigenlijk kunnen we alle soorten klanten bedienen. Dat onze duurzame IoToplossingen bouwstenen voor meer duurzaamheid zijn, is hierbij alleen maar een voordeel. Zo kunnen we alle vragen die klanten hebben op het terrein van duurzaamheid beantwoorden”, zo besluit Devin Yaung van NTT.

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

[ 1 9 ]

Crowdsourced security:

50.000 hackers laten zoeken naar lekken Auteur: Anne van den Berg

Elk bedrijf heeft kwetsbaarheden. Hoe ga je die opsporen? Je kunt één consultant op zoek laten gaan, maar hoe zou het zijn om tientallen hackers continu te laten zoeken? Dat heet crowdsourced security. Intigriti biedt een platform waar inmiddels 50.000 hackers zijn aangesloten die op basis van een bounty op zoek gaan naar kwetsbaarheden. ‘Wij bieden de kracht van velen’, vertelt Inti de Ceukelaire, head of hackers bij Intigriti.

‘Als organisaties een pen-test laten uitvoeren, dan voert een consultant een test uit op basis van een checklist en een methodologie die zich door de jaren heen heeft ontwikkeld. Is de pen-test succesvol, dan krijgen ze een certificaat. Maar dan ben je alleen op papier veilig. Als bedrijven bij ons komen met zo’n certificaat, dan hebben wij in 70 procent van de gevallen binnen 48 uur een hoge kwetsbaarheid gevonden.’

■ Kleine kans dat één persoon alles vindt Aan het woord is Inti de Ceukelaire, head of hackers bij Intigriti.

Hij heeft niets tegen pen-testers en hij heeft ook zelf zijn eigen methodologie ontwikkeld. Het probleem zit ‘m erin dat zo’n penetratietest een momentopname geeft en de veiligheid vanuit één perspectief heeft bevestigd, namelijk die vanuit de consultant. ‘Ik kan ook hacken, maar de kans is niet zo groot dat ik in mijn eentje alles vind.’

Hij gelooft meer in crowdsourced security; de kracht van velen.

Ongeveer 50.000 hackers hebben zich aangesloten bij het platform van Intigriti om kwetsbaarheden te vinden bij klanten en daarvoor beloond worden. Het is overigens niet zo dat organisaties die zich aansluiten worden bezocht door 50.000 hackers.

‘Ik vergelijk ons weleens met Tinder: wij matchen de juiste hackers aan de juiste bedrijven.’

Geen mensen met een hoodie die werken vanuit mama’s kelder ‘Het leuke aan het platform is dat er elke week nieuwe mensen bijkomen en zo is een hele diverse groep ontstaan’, vertelt De Ceukelaire. Die diversiteit wordt visueel duidelijk als je de website bezoekt, waar hackers zichtbaar worden gemaakt.

‘We wilden met de persoonlijke tekeningen af van het idee dat hackers mensen met een hoodie zijn die werken vanuit de kelder van hun mama. Het laat ook goed zien met hoeveel en hoe divers we zijn.’

De aangesloten hackers werken op basis van een bug bounty.

Dat betekent dat ze betaald krijgen op basis van de kwetsbaar-

[ 2 0 ]

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

heden die ze vinden. Ook krijgen sommigen van hen voor bepaalde betrekkeningen een basisinkomen voor hun inzet, maar in principe wordt een hacker niet afgerekend op het aantal uren dat ze werken. Dat heeft als voordeel dat hackers niet eenmalig een penetratietest doen, maar blijven zoeken naar kwetsbaarheden om meer bounties binnen te halen.

■ De kracht van velen én van continuïteit De Ceukelaire: ‘Onze hackers bijten zich echt vast in hun werk en stoppen niet omdat een opdracht is afgerond zoals consultants dat doen. Als ze bijvoorbeeld een kwetsbaarheid vinden bij de ene klant en de situatie is vergelijkbaar met de andere klant, dan gaan ze daar ook kijken. Als je werkt met crowdsourced security dan heb je dus niet alleen de kracht van velen, maar wordt er ook continu gezocht naar kwetsbaarheden.’

Het is geen overbodige luxe om continu te zoeken naar kwetsbaarheden. De pandemie heeft maar weer eens laten zien hoe snel organisaties hebben moeten schakelen met als resultaat een groeiende attack surface. ‘Door COVID19 staan veel oplossingen ineens open op de cloud. Ik probeerde bijvoorbeeld om toegang te krijgen tot interne helpdesks en ik kon bij meerdere organisaties een ticket aanmaken voor een onkostenvergoeding.’

Onze ethische hackers kijken met een frisse blik, zijn unbiased en zien kwetsbaarheden die interne specialisten niet zien.

Inti de Ceukelaire

■ Geen negen tot vijf baan Waarom kunnen organisaties zelf niet de experts vinden om deze kwetsbaarheden op te sporen? ‘Misschien is er te weinig talent, dat meer mensen moeten kiezen voor de opleiding. Maar ik geloof niet dat dat de enige reden is. Ik zie het zo: je hebt consultants die hacken, maar niet alle hackers willen met een das om naar het werk. Er is geen gebrek aan talent, maar gebrek aan zin om van negen tot vijf voor een baas te werken.’

De hackers die bij Intigriti werken, bepalen zelf voor wie en wanneer ze werken. ‘Dat past perfect bij de work-from-homecultuur die door de pandemie is ontstaan. Ik denk ook dat de pandemie voor onze hackers goed is geweest. In onze jaarlijkse Ethical Hacker Report zegt 59 procent bijvoorbeeld dat ze meer tijd aan bug bounty hunting besteden dan voor de pandemie.

En dat zie je ook terug in de aanmelding bij Intigriti die booming is geweest. Veel hackers willen niet meer terug naar een traditionele werkomgeving en 65 procent heeft zelfs besloten het fulltime te doen.’

■ Een frisse blik Maar naast dat hackers misschien niet fulltime bij organisaties willen werken, is het juist een voordeel als hackers van buiten komen, vertelt De Ceukelaire. ‘Ze kijken met een frisse blik, zijn unbiased en zien kwetsbaarheden die interne specialisten niet zien. We hebben situaties gehad waarbij hackers binnen een paar minuten al een aantal simpele kwetsbaarheden vonden, waar de interne medewerkers al maanden overheen keken.’

Zelfs voor organisaties die geen budget hebben, kunnen ze hackers uitnodigen om kwetsbaarheden op te sporen, vertelt De Ceukelaire. ‘Je kan een Responsible Disclosure Policy opzetten, waarbij je aangeeft dat als hackers kwetsbaarheden vinden,

ze die kunnen melden via een bepaald e-mailadres. Dat is dan onbetaald, want voor bedrijven is het vaak te veel werk om een bonussysteem te implementeren.’

■ Niets gedaan met bevindingen Een Responsible Disclosure Policy is wel het minste dat je kunt doen voor ethische hackers die kwetsbaarheden bij je vinden, vindt De Ceukelaire: ‘De grootste frustratie van hackers is als er niets wordt gedaan met hun bevindingen. Als ze geen contact kunnen krijgen met de juiste persoon, dan proberen ze via de customer service contact te leggen en uit te leggen waar het lek zit. Maar customer service denkt dan juist dat ze gephished worden.’

Opvallend is dat bedrijven openlijk melden hoeveel kwetsbaarheden zijn opgelost door Intigriti. Daar is geen enkele schaamte over, vertelt De Ceukelaire. ‘Ik zie echt een shift. Organisaties schamen zich niet meer voor hun kwetsbaarheden, want iedereen heeft ze. De vraag is: hoe ga je ermee om? En dan kan je maar beter open en transparant zijn, zeker als je wilt laten zien wat je allemaal doet om een aanval te vermijden.’

■ Aan de slag voor het Pentagon Ook traditionele organisaties zoals banken organiseren tegenwoordig live hacking events. ‘Communicatie is dan ook aanwezig om de resultaten organisatie-breed en daarbuiten te kunnen delen. Enkele jaren geleden was ik zelfs bij het Pentagon voor een hacking event. Ook waren er journalisten aanwezig. Die avond vonden we 177 kritieke kwetsbaarheden.

Dat werd letterlijk toegejuicht: kijk ons eens ons land beschermen. Het is echt iets om fier op te zijn.’

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

[ 2 1 ]

Protinus IT over groeiende MVO-ambities bij overheid en enterprises:

Ambitieuze MVO bieden nieuwe k

Vincent Verbiesen

kansen.”

[ 2 2 ]

T h e

Auteur: Jeroen Bordewijk

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

56416464684

de MVO-ambities groeien. Uitdagend, maar wij zien vooral nieuwe

46434164146

hier nauwgezet in volgt en waarin wij steeds actiever zijn, zien we

68764146353

sourcing specialist. “Maar ook in de enterprisemarkt, die de overheid

26871696976

vertelt Vincent Verbiesen, algemeen directeur van de managed

A

54173641147

zetten stevig in op doelstellingen als CO2-reductie en circulariteit”,

54643436436

ambitieuzere MVO-doelstellingen. “Vooral overheidsorganisaties

49146163546

54641683643

61146233616

64164161434

32654687466

Bij klanten in de publieke sector heeft Protinus IT te maken met steeds

fwachten of ‘terugduwen’, zoals Verbiesen het noemt, is in ieder geval geen optie. “MVO, maatschappelijk verantwoord ondernemen, zien wij juist als onze plicht en als een échte kans: de IT-sector zou hierin met al z’n technologische en commerciële kracht voorop moeten lopen”, aldus de algemeen directeur van de inkooppartner met het grootste netwerk van IT-specialisten in Nederland. “Voor wie het initiatief neemt en uit zichzelf naar nieuwe manieren zoekt om bijvoorbeeld bij te dragen aan een circulaire economie en minder CO2uitstoot, zie ik dikke kansen. Wacht niet af, maar ga voorop in het uitnutten van de technologische ontwikkelingen en innovatiemogelijkheden. Heb je specialisten in huis, laat hen dan meedenken en meedoen.”

:

-doelstellingen ansen Een klimaatneutrale bedrijfsvoering door onder meer CO2reductie en vermindering van grondstoffenverbruik, zijn twee van de in totaal vier doelstellingen van het MVO-beleid in Nederland. De andere twee zijn SRoI – social return of investment: dat bedrijven bijdragen aan de (re)integratie van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt – en ISV – internationale sociale voorwaarden die misstanden als moderne slavernij en kinderarbeid tegengaan. “Protinus IT heeft volop met MVO te maken omdat veel klanten overheidsorganisaties zijn”, legt Verbiesen uit. “Als de overheid nieuwe IT-middelen of -oplossingen wil inkopen, gaat dat altijd via een openbare aanbesteding. De overheid wordt steeds beter in het doorvoeren van zijn eigen doelstellingen in de praktijk en daardoor zien wij in aanbestedingstrajecten steeds meer MVO terug. Wij hebben dat overigens altijd toegejuicht, want als onderdeel van de maatschappij mag je als onderneming ook best iets aan de samenleving teruggeven. Die kans pakken wij graag.”

■ ‘Uitdagingen’ Deze ‘intrinsieke motivatie’ neemt niet weg dat Protinus als tussenschakel in de markt, maar vooral als kenner van de publieke sector weet waar de échte uitdagingen zitten in de Nederlandse MVO-doelstellingen. Verbiesen geeft een voorbeeld: “Zo is de vermindering van energieverbruik bijna volledig op hardware gericht; hoe maken we apparatuur energiezuiniger? Terwijl software daar zeker ook invloed op heeft.

Wat vaak ontbreekt, is een goede normering. Hardware wordt meestal vanuit gelijkwaardigheid getest op energieverbruik, maar software wordt daar nog onvoldoende op gewaardeerd.

Dit zijn kansen waarover wij als IT-leveranciers onze klanten, die aan steeds strengere MVO-eisen moeten voldoen, kunnen adviseren. Dat ook keuzes in het softwaregebruik organisaties energiezuiniger kunnen maken.”

Een andere uitdaging in de Nederlandse IT-markt volgens Verbiesen, is dat ‘levensduurverlenging’ regelmatig onterecht wordt verkocht als een vorm van ‘circulariteit’. “In een volledig circulaire economie bestaat afval eigenlijk niet meer: alles wordt zodanig geproduceerd dat het maximaal traceerbaar hergebruikt en/of gerecycled kan worden. Alle onderdelen van bestaande producten behouden hun waarde en zijn de grondstoffen voor de producten van morgen. Dat is iets anders dan levensduurverlenging: het uitstellen van het moment dat een apparaat uiteindelijk tóch in de verbrandingsoven belandt.

Dit noemen wij lineair in plaats van circulair. Een bijkomend risico van levensduurverlenging is dat het leidt tot verminderd aankopen van of investeren in producten en technologieën die juist wél bijdragen aan vooral de technologische ontwikkeling van circulariteit. Voor veel klanten is het een uitdaging om zowel de lange als de korte termijn gevolgen van dergelijke keuzes te overzien. Wij zien het als onze plicht om ze te adviseren en te helpen kiezen.”

■ CO₂-reductie Adviseren hierover is een rol die IT-partijen vanwege de hoge mate van innovatie goed past, vindt Verbiesen. “Een van de

belangrijkere MVO-doelstellingen van de overheid in de IT is CO2-reductie. IT-partners hebben vaak goed zicht op de energiezuinigheid en de mate van circulariteit van hardware, en zijn goed in staat om de lokale distributieketen onder de loep te nemen. Daarin kunnen bijvoorbeeld elektrische auto’s en afhaal hubs worden ingezet. Kijk ook naar alternatieven voor het grote aantal transporten vanuit de productieomgevingen van fabrikanten ver buiten Europa, over lange afstanden.”

Verbiesen wil bovendien meer aandacht voor de kansen in het toenemende aantal datacenters. “In Europese datacenters plaatsen we vaak de beste apparatuur, die optimaal aansluit bij de vooruitstrevende energiedoelen van de EU en die bovendien optimaal gebruik maakt van de hoge grondprijzen per vierkante meter. In lagelonenlanden wordt juist heel makkelijk verouderde apparatuur ingezet. Dit gaat trouwens ook over bewustwording, want nog lang niet iedereen kent de klimaateffecten van het relatief nieuwe fenomeen datagebruik. Sta

De IT-markt heeft alle mogelijkheden en middelen om te vergroenen, maar dan is er wel een innovatieslag nodig en zijn investeringen noodzakelijk

bijvoorbeeld een keertje stil bij het werkelijke energieverbruik en de CO2-uitstoot als je een smartphone gebruikt. Daar gaat een hele wereld achter schuil.”

■ Vooruitstrevend Verbiesen ziet in het Nederlandse IT-kanaal graag meer vooruitstrevendheid. “De IT-markt heeft alle mogelijkheden en middelen om te vergroenen, maar dan is wel een innovatieslag nodig en zijn investeringen noodzakelijk. Wij beoordelen onze partners niet alleen op hun IT-specialismen, maar ook op hun MVO-doelstellingen en -prestaties. We willen onze klanten koppelen aan specialisten die met energiebesparing en circulariteit net twee stappen verder zijn, of aan partners die in de loop van een contract verbeterslagen maken op dit gebied.

Soms voegen we gedurende een langlopend contract partners toe die inspringen op nieuwe ontwikkelingen op het gebied van MVO en daarmee nog beter passen bij de MVO-ambities van een klant. Dat is de wendbaarheid waar Protinus IT bekend om staat, ook dus op het gebied van MVO.”

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

[ 2 3 ]

IT noodzakelijke voorwaarde voor vergroenen De digitale transformatie en de energietransitie raken steeds meer met elkaar verweven.

Ook Axians, niet voor niets een dochterbedrijf van VINCI Energies, merkt dit in de vragen die het bedrijf krijgt uit de markt. “De digitale transformatie en de energietransitie zijn nauw met elkaar verweven. IT speelt daarin een steeds belangrijker rol.”

“B

innen onze organisatie, dus Axians als onderdeel van VINCI Energies, spelen twee hoofdthema’s”, zegt Edwin Kanis, Directeur Marketing & innovatie bij Axians Nederland.: “Dat zijn de digitale transformatie en de energietransitie. Die twee zaken hebben natuurlijk steeds meer met elkaar te maken. Neem het project dat we gedaan hebben met Port of Rotterdam. Een IoT-platform om autonoom schepen te onboarden biedt een uitgelezen mogelijkheid voor de haven om verder te vergroenen op de lange termijn wanneer kleinere electrisch aangedreven schepen als een soort tramverbinding als vanzelf varen en verladen.”

Een van de meest recente initiatieven is de Axians Green +Calulator, die samen met een aantal andere partijen, zoals Cisco, is opgesteld. “Dit is een calculatiemodule die we gebruiken bij het opstellen van een nieuwe architectuur. Hiermee maken we inzichtelijk wat de energie-effecten zijn van bepaalde combinaties in hardware, zodat klanten daar kun keuzes mede op kunnen baseren. Dit zal in de toekomst een nog dynamischer model worden, waarmee we continu aan energiemonitoring kunnen doen en tenminste het bewustzijn van verbruik verhogen.”

stabiliteit van de onderneming - People, Planet, Prosperity – als onderdeel van het Manifesto.”

■ Klimaatneutraal in 2030 “Onze duurzame visie werkt door in alle lagen van de organisatie: van leverancier en transport tot aan de leaseregeling van werknemers. Wij zijn er bijvoorbeeld trots op dat wij al over de hoogst mogelijke Ecovadis Platinum certificering beschikken, waarmee wij tot de top 1 procent wereldwijd behoren. Dit maakt Axians uniek in Nederland. Deze certificering vullen we aan met andere relevante duurzaamheidcertificaten, zoals de CO2-Prestatieladder Niveau 3 en ISO-14001.”

Een van de maatregelen binnen de eigen organisatie is dat het wagenpark van Axians, met 1.350 medewerkers, dit jaar voor ruim 20 procent elektrisch zal zijn. Werknemers van Axians worden daarnaast gestimuleerd om energiezuinige auto’s te leasen. Zo is er een maximale uitstoot van 140 gram per benzineauto en 120 gram per dieselauto in het regelement opgenomen.

De Green +Calculator ziet hij als één van de belangrijkste duurzame ontwikkelingen binnen Axians. “Die maakt inzichtelijk hoeveel CO2 de opdracht genereert en in welke onderdelen van het project dit gebeurt. Axians gebruikt de calculator om actief tegenmaatregelen in te zetten, waardoor de CO2-uitstoot gereduceerd, gecompenseerd of, bij voorkeur, geëlimineerd kan worden.”

Axians zet ook transportbedrijven in die transport aanbieden op duurzame brandstoffen, zoals groen gas, blauwe diesel, bio-ethanol en biodiesel. Axians beperkt het aantal vervoersbewegingen door niet te werken met deelleveringen, tenzij een klant daar uitdrukkelijk om vraagt. In dat geval zal Axians bespreken hoeveel impact dit heeft op de CO2-uitstoot van het project. Axians zal daarnaast in lijn met de doelstelling ‘klimaatneutraal in 2030’, de CO2-uitstoot van lokaal transport in 2030 teruggebracht hebben naar O door uitsluitend elektrische voertuigen in te zetten.

■ Vraag naar duurzaam ondernemen Vanuit de markt wordt de vraag naar dergelijke informatie over duurzaamheidseffecten steeds groter. Kanis: “We zien dat met name de afgelopen jaren sterk toenemen in het publieke domein, maar ook bij steeds meer bedrijven staat het op de agenda. Social return en milieu zijn duidelijk thema’s, dus daar moeten we ons als leverancier in blijven ontwikkelen.

Daarnaast hebben we natuurlijk een aantal zusterbedrijven die zich bezighouden met die energietransitie, en je ziet daarin dat IT een noodzakelijke voorwaarde wordt voor vergroenen. Het is zelfs een essentiële component geworden.”

■ Bewust energieverbruik De grootste kostenpost voor CO2-uitstoot is het energieverbruik van de componenten in een project. Om dit te reduceren, zegt Kanis, kiest Axians bewust voor een Energy Stargecertificeerde fabrikant en bijvoorbeeld access points met laag energieverbruik ten opzichte van concurrerende fabrikanten: zo verbruiken de door ons aangeboden access points gemiddeld 13 Watt bij 20 actieve clients, ten opzichte van gemiddeld 20,5 Watt bij vergelijkbare access points van andere fabrikanten. Ook biedt Axians de meest energiezuinige firewalls in de branche.

Hij vervolgt: “Bij Axians maakt duurzaamheid en verantwoord ondernemen zichtbaar deel uit van ons DNA. Onze visie en activiteiten op dat gebied hebben we in een Greenbook geformuleerd. We streven ernaar een balans te bereiken tussen de belangen van werknemers, een gezonde leefwereld en economische resultaten. Dit is gebaseerd op de lange termijn

“Om het energieverbruik van de componenten verder te verlagen raadt Axians aan deze, waar mogelijk en eventueel volledig automatisch, uit te zetten in daluren óf wanneer deze niet gebruikt worden. Axians geeft hieraan binnen haar interne organisatie invulling door apparatuur automatisch aan en uit te zetten via scripts en software, zonder verlies van configura-

[ 2 4 ]

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

48646461465

64146143464

35364146786

67969617862

74114637145

63463434645

64536164194

34638614645

61633264116

43416146146

66478645623

Edwin Kanis

ties. Het netwerk is op deze wijze steeds meer onderdeel van een slim gebouw aan het worden.”

digitale vaardigheden, diversiteit en inclusie, ethiek in AI en natuurlijk duurzaamheid.

■ Sturing van de gehele keten Wat betreft CO2 -uitstoot is de productie van componenten eveneens een hoge kostenpost, benadrukt Kanis “Wij nemen daarin onze verantwoordelijkheid via een actieve benadering richting de fabrikant: via ons MVO-beleid en de inzet van onze CSR­manager, sturen wij onze fabrikanten aan om stappen te nemen richting klimaatneutrale productie van componenten.”

“Maar we willen daarin ook realistisch zijn. We beseffen dat dit een verandering in het wereldwijde beleid van onze fabrikanten vereist. Daarom beginnen we met een compensatie van CO2 die deze post uitstoot via het project Trees tor All, een Nederlands CBF-erkend goed doel. Zo compenseren wij de CO2 die uitgestoten wordt door de productiefase van een project.

■ Eigen stichting “Tenslotte werkt Axians samen met klanten in de eigen VINCI Foundation, die doelen steunt die zich inzetten voor maatschappelijke participatie (Social Return). Een voorbeeld van zo’n initiatief is Excelsior4AII. Via deze stichting wil de Rotterdamse voetbalclub Excelsior niet alleen bijdragen aan de sportieve ontwikkelingen, maar ook aan de sociale- en economische ontwikkeling van de regio waarin zij is gevestigd.

Via het programma ‘Talentontwikkeling= Topsport’ biedt de stichting vrouwen uit een achterstandsituatie een training van tien weken, waarin ze kunnen werken aan hun sportieve-, persoonlijke- en professionele ontwikkeling.”

■ Levensduur verlengen met software “In het transport bieden we onze klanten de mogelijkheid te kiezen voor vervoer per boot, in plaats van het vliegtuig. Dit brengt de CO2-uitstoot al aanzienlijk terug.” Ook op het gebied van vervanging is winst te behalen. Wanneer netwerkcomponenten bijvoorbeeld binnen vijf jaar vervangen worden, zorgt dat voor meer CO2-uitstoot, want de nieuwe componenten moeten opnieuw geproduceerd worden. De technische levensduur van veel componenten is echter veel langer, zeker nu deze steeds meer softwarematig worden aangestuurd en geupdate.

Naast dat het uitstellen van de vervanging van de componenten direct impact heeft op de productie-uitstoot, heeft dit ook impact op de afvalverwerking, daarin selecteren we leveranciers met een duidelijk retourbeleid en bieden we de mogelijkheid in onze as a Service contracten om af te schalen.”

Zo tekenden Microsoft en Axians eerder dit jaar de ‘Partner Pledge’, een convenant voor samenwerking gericht op een duurzame toekomst, wat zich richt op vijf belangrijke gebieden:

“Naast onze VINCI Foundation zetten wij ons voor dit specifieke project in voor Trees tor All: een CBF-erkend goed doel.

Trees tor All plant bomen, zowel lokaal als internationaal, en heeft daardoor niet alleen impact op klimaat en biodiversiteit, maar ook op leefomstandigheden van de lokale bevolking, zoals voedsel, water, werk en inkomen. Op dit moment heeft Trees tor All 42 concrete bosprojecten wereldwijd gerealiseerd die zorgen voor compensatie van zo’n 450.000 ton CO2.”

VINCI Energies, en daarmee Axians, laat zien dat zij haar rol in de maatschappij actieve invulling geeft door sturing te geven aan zowel het interne beleid als het ondersteunen van klanten op het vlak van digitalisering en energie transitie.

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

[ 2 5 ]

Met Klimaat Parle Tech Data de hele warm voor duurz “I

k werd in september 2020 uitgenodigd door Filip Helssen van Coriotech voor een event dat hij had georganiseerd”, begint Patrick Steenssens zijn verhaal. “Daar vertelden start-ups over hun ideeën om klimaatverandering tegen te gaan. Het viel me op hoe betrokken de ondernemers waren bij het verbeteren van de wereld en hoeveel passie anderen hadden om daar weer bij te helpen. Als deze bedrijven dat kunnen, dan moeten wij met Tech Data ook een bijdrage leveren, bedacht ik me.”

■ Bottom-up Steenssens besloot meteen dat het tijd was voor actie. Hij had naar ‘corporate’ kunnen stappen en een top-down-aanpak af kunnen dwingen, maar koos heel bewust voor een ander pad. “Ik wilde echt dat het initiatief bottom-up zou zijn.

Ik riep om vrijwilligers. Minder dan een uur na mijn oproep, hadden meer dan tien mensen zich vrijwillig aangemeld. Bij de lancering waren dat er 25 en inmiddels is er een groep van ruim 40 mannen en vrouwen vanuit de hele organisatie.

Bij de kick-off meeting van ons Klimaat Parlement stond ik versteld van de energie en gedrevenheid van de vrijwilligers.”

Patrick Steenssens

Een kleine twee jaar geleden bezocht Patrick Steenssens, de Vice President Benelux van Tech Data, een event over klimaatverandering.

Het onderwerp raakte hem. Niet veel later zag het Klimaat Parlement van Tech Data het levenslicht. Een groep vrijwilligers binnen de Benelux-organisatie zet zich in voor een klimaatneutraal bedrijf in 2030 en wil de strijd tegen klimaatverandering in het DNA van de organisatie verankeren. Dat lukt uitstekend, zo blijkt uit de enthousiaste woorden van zowel initiatiefnemer Steenssens als Diana Pluut, die het Klimaat Parlement coördineert.

[ 2 6 ]

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Auteur: Johan van Leeuwen

Te c h n o l o g y

Diana Pluut (Senior Manager Change Management & Communications in de Benelux) is één van die mensen, want zij coördineert het Klimaat Parlement. Zij is minstens even enthousiast als Steenssens en merkt ook dat de bottom-up-aanpak zijn vruchten afwerpt. “Het is heel erg gaaf om te zien hoeveel energie dit heeft losgemaakt in de hele organisatie. We werken op een geweldige manier met elkaar samen. We kregen van Patrick de vrijheid om zelf onze aanpak te kiezen, zolang we maar toewerkten naar het doel om de CO2-uitstoot terug te brengen. We kozen voor de Design Thinking-methode, waar we nog geen ervaring mee hadden, en dat bevalt heel erg goed. Sommige initiatieven zijn eenvoudig uit te voeren, andere zijn moeilijker. Op dat moment is het belangrijk om iedereen erbij te betrekken. Als mensen betrokken zijn bij het besluitvormingsproces, hoef je geen verandering op te leggen, dan gaan dingen vanzelf. Steeds meer medewerkers raken geïnspireerd door het verhaal en er komen nieuwe vrijwilligers bij. Ze bedenken met de design thinking-methodiek weer nieuwe initiatieven. Dat loopt allemaal parallel aan elkaar, wat onze inspanningen versnelt.”

■ Vier thema’s Elk jaar worden er in het voorjaar door middel van een Design Thinking Sprint meerdere thema’s benoemd, waar het Klimaat Parlement dat jaar mee aan de slag gaat. In 2021 waren dat: bewustwording creëren, groener transport, groene mobiliteit

ment maakt e organisatie aamheid en afvalreductie. Pluut behandelt ze één voor één: “Bewustwording creëren doen we heel concreet doordat we iedere medewerker de mogelijkheid hebben gegeven om een ‘home energy saving box’ mee naar huis te nemen. Zo gaan ze er hopelijk over nadenken en thuis over praten. Groener transport houdt onder andere in dat we partners de keuze geven in de manier waarop producten bezorgd worden. Ook dat zorgt voor bewustwording.”

“Met groene mobiliteit hebben we flinke stappen gezet”, vervolgt ze. “Van alle leaseauto’s die per 1 juni 2021 zijn afgeleverd of besteld, is 73 procent volledig elektrisch en begin volgend jaar is ons volledige wagenpark in Nederland elektrisch.

We gelden wereldwijd echt als een best practice We bieden medewerkers daarnaast een rentevrije lening voor een e-bike en we stimuleren het gebruik van het openbaar vervoer.” Tot slot is er afvalreductie, waar ook hard aan is gewerkt, vooral in het magazijn. “Elke maand staat een andere afvalstroom centraal. We informeren de shiftleaders in maandelijkse sessies over die afvalstroom, die daarna hun mensen motiveren om ermee aan de slag te gaan. Daar staan ook beloningen tegenover. Bij het goed scheiden van een bepaalde hoeveelheid PMD-afval krijgen medewerkers bijvoorbeeld een tuinbank die van gerecycled PMD is gemaakt. In totaal hebben we nu tien procent minder restafval.” Onlangs is Tech Data ook gestart met een regeling voor een hybride warmtepomp, waar veel medewerkers belangstelling voor hadden.

worden in ieders gedachten zit. Het blijft niet beperkt tot de vrijwilligers, we willen alle 800 Benelux-medewerkers erbij betrekken.”

Maar het gaat zelfs nog verder dan de Benelux-organisatie. Tech Data heeft op Europees niveau de verschillende regio’s opgeroepen om op een eigen manier om te gaan met de strijd tegen de klimaatverandering. Pluut, die ook lid is van World Wide Sustainablity Group van Tech Data, vertelt: “Iedereen mag dat op een eigen manier invullen, maar ik merk dat er met veel bewondering naar ons voorbeeld wordt gekeken. We gelden wereldwijd echt als een best practice. In mei ontving Patrick voor de Benelux-organisatie vanuit Tech Data Europa een ESG-award voor dit project, waar we natuurlijk erg trots op zijn.”

■ Goede voorbeeld Steenssens hoopt hiermee ook het goede voorbeeld te geven richting partners. “We willen elke partner waarmee we samenwerken inspireren.

We hebben contact gezocht met resellers, leveranciers, transportpartners, nutsbedrijven en nog heel wat anderen, om ervoor te zorgen dat dit initiatief zich als een soort lopend vuurtje verspreidt.”

Hij sluit af met een tip voor ieder bedrijf dat met dit thema aan de slag wil gaan: “Wacht niet op iemand anders of totdat er wet- en regelgeving komt en je niet anders meer kunt. Als individu kun je al veel bereiken, maar als bedrijf kun je, met de energie van alle medewerkers, echt het verschil maken.”

Meer informatie over het Klimaat Parlement van Tech Data is te vinden op de website klimaatparlement.techdata.nl.

Inmiddels wordt er nagedacht over de thema’s van 2022, die binnenkort bekend worden gemaakt. Want nu is het een kwestie van volhouden.

Dat gaat volgens Steenssens wel lukken. “Dat is het mooie van dit Klimaat Parlement: het blijft gewoon doorgaan. Onze vrijwilligers bespreken hun ideeën met hun teamgenoten en dat zorgt automatisch voor enthousiasme in het hele bedrijf.”

■ Best Practice Steenssens is zeer tevreden met wat het Klimaat Parlement tot nu toe voor elkaar heeft gekregen.

“Dit gaat verder dan ik me had voorgesteld toen we aan deze reis begonnen. Langzaam maar zeker verankeren we klimaatbewustzijn in het DNA van onze organisatie en dat is, vind ik, de grootste winst. We zorgen ervoor dat klimaatneutraal

Diana Pluut

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

[ 2 7 ]

Rudi van de Pas

ARP Solutions: Zero trust beleid is bittere noodzaak Cybersecurity staat bovenaan de agenda van de CIO Nu bij elke CIO, cybersecurity bovenaan op de agenda staat, is een flinke professionalisering van de industrie nodig. Alleen de beste professionals kunnen bij hun klanten de juiste zorgen wegnemen. Het is duidelijk dat een goede cybersecurity veel ervaring en kunde vergt. Er is onvoldoende aandacht voor een professionele aanpak met de juiste partners die een duurzame relatie kunnen aangaan en de juiste toeleveranciers gebruiken. ARP Solutions kan dit gehele traject opzetten, aanpakken en realiseren.

[ 2 8 ]

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

Auteur: Hans Steeman

Immutable back-up garandeert een schoon archief

C

ybersecurity is dus het belangrijkste agendapunt in veel bedrijven. Niet langer is security het ondergeschoven kind in het bedrijf, er worden hele afdelingen opgetuigd. Ook in de markt verandert veel, steeds meer bedrijven richten zich op dit aandachtspunt en helpen bedrijven bij het professionaliseren van hun IT-beveiliging. In het kader van deze uitgave sprak Dutch IT-channel met Rudi van de Pas, alweer zo’n vijf jaar Sales Consultant Networking, Security & Datacenter bij ARP Solutions, onderdeel van de internationale Bechtle-groep die actief is in 14 landen. In Nederland is Bechtle actief als Bechtle, ARP Solutions en sinds kort ook als PQR. Rudi van de Pas: “Dankzij onze Bechtle-achtergrond hebben wij toegang tot de beste partners en een schat aan kennis en ervaring. Dit helpt ons om de klanten, veelal bedrijven, scholen, overheden en grote instellingen, te helpen bij het cybersecurity vraagstuk.”

■ De creatieve hacker zorgt voor uitdagingen Dat cybersecurity steeds complexer en belangrijker wordt heeft enerzijds te maken met de steeds creatievere hacker, die al dan niet gedreven door geopolitieke spanningen toeslaat. Ook het hybride werken heeft de wereld op zijn kop gezet. De tijd dat een computer via een ethernet-kabel in een beveiligd gebouw gebruikt werd, ligt steeds verder achter ons. Steeds meer verbindingen zijn draadloos en voor veel werknemers is de werkplek heel flexibel. De vaste desktop maakt plaats voor een breed scala aan devices zoals laptops, mobiele telefoons, tablets en mogelijk zelfs publieke PC’s. Rudi van de Pas: Nu bij elke CIO cybersecurity als eerste actiepunt op de agenda staat is een flinke professionalisering van de weg naar een waterdichte omgeving noodzakelijk. Er moet veel meer gekeken worden naar een professionele aanpak en bij ARP Solutions kunnen we die leveren. Wij analyseren de bedrijfsomgeving, maken een plan van aanpak en voeren dat desgewenst uit. Daarna kunnen we ook nog als managed service desgewenst het beheer van de oplossing borgen. Bedrijven kunnen daarmee hun beveiliging op orde brengen en houden via een betrouwbare partner.”

■ Het is nu vaak rommelig Als naar de cybersecurity-omgeving van bedrijven gekeken wordt is het soms een “rommeltje”. Veel klanten gebruiken uiteenlopende oplossingen die naast elkaar werken. Niet alleen werken die systemen naast elkaar, de kwaliteit is ook divers.

Rudi van de Pas: “In zo’n situatie komen we vaak terecht als we een nieuwe klant bezoeken. Er is hardware, software en een beleid, maar veelal onvoldoende om de huidige uitdagingen het hoofd te kunnen bieden. Onze filosofie is helder en behelst ‘vertrouw niets en niemand’: Zero trust. Door een zero trust beleid uit te rollen en de hard- en software in de infrastructuur aan te passen krijgen we de security snel op orde.

■ Beveilig tot in de haarvaten Zero trust betekent dat username en wachtwoord niet langer heilig zijn, immers het gebruik van die combinatie betekent niet dat het ook de eigenaar van die combinatie is, die zich aanmeldt. Dat moet bewezen worden. Vandaar dat zero trust veel verder kijkt.

Endpoint Detection and Response (EDR) zorgt voor de beveiliging op endpoint devices die gebruikt worden om toegang te krijgen tot het netwerk. Dit kan de eerste laag van de beveiliging zijn. Er wordt hierbij gekeken naar het gedrag van het gebruikte device. Als daar malware op actief is, zijn er andere gedragspatronen dan wanneer een gebruiker normaal dagelijks gedrag vertoont. Dankzij de EDR wordt voorkomen dat malware (zoals ransomware) het netwerk kan bereiken. Alleen veilige devices krijgen toegang tot het bedrijfsnetwerk.

Een Network Access Control oplossing regelt de toegang tot de netwerkomgeving van zowel draadloze als bekabelde IPdevices. Hierbij speelt een rol dat de aanvraag van de gebruiker binnen een policy moet passen. Is het logisch dat de gebruiker op dit moment toegang wil? Dit gebeurt aan de hand van controles zoals bijvoorbeeld: zit hij op een geaccepteerde geografische locatie en is het gebruikte endpoint een veilig endpoint?

Het hele EDR-proces werkt nauw samen met de Network Access Control oplossing.

Daarnaast wordt er een moderne firewall ingezet. Zo’n moderne Firewall kijkt ook naar oost-west verkeer. Hij kijkt dus niet alleen naar het ingaande en uitgaande verkeer, maar ook hoe binnen het netwerk de data stroomt. De gedefinieerde policy per applicatie en gebruikersgroep zijn de middelen om de toegang tot deze data te beveiligen. Integratie tussen deze oplossingen is key.

■ Veilige back-up is cruciaal Ook als de security optimaal ingeregeld is, is de back-up voor een disaster recovery cruciaal. Rudi van de Pas: “Om het voor hackers onmogelijk te maken de backup te infiltreren met hun trojans is een immutable (niet veranderbaar) back-up de oplossing. Zo’n back-up staat geen enkele mutatie van de inhoud toe, hij is beschermd tegen elke toevoeging of verandering. Enkel uitlezen is mogelijk. Dat betekent dat zo’n back-up altijd schoon is. Na het back-uppen en controleren wordt het bestand gesealed. Bij een ransomware attack is de laatste immutable back-up het solide startpunt voor de recovery. Het effectief bijhouden van inmmutable back-ups betekent dat een bedrijf nooit in de situatie komt waar de enige manier om gegevens te herstellen na een ransomware infectie, het betalen van losgeld is. Bij ARP Solutions gebruiken we hiervoor de Veeam-oplossing. Het is het sluitstuk van de security aanpak.”

Bedrijven die optimaal gewapend willen zijn tegen cybersecurity incidenten kunnen met de juiste strategie immuun worden voor de huidige risico’s. Zero trust in combinatie met een goede back-up strategie zijn daarvoor de belangrijkste ingrediënten.

ARP Solutions heeft de kennis en partners om dat voor elke onderneming optimaal te implementeren. Dit kan met on-premises oplossingen en/of via een managed services.

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

[ 2 9 ]

Martijn van Zoere not just another Een MSP is zo betrouwbaar als z'n facturen

Auteur: Jeroen Bordewijk

De kosten van alle mogelijke clouddiensten begrijpelijk gerapporteerd. Dat is wat het 'disruptieve' C-Facts te bieden heeft aan MSP’s en eindgebruikers. “Onze cloud cost management oplossing verzamelt gegevens uit de API's van (public) clouddiensten, zodat alle kosten terugkomen in één 'single pane of glass'”, belooft oprichter Martijn van Zoeren.

“MSP's zijn betrouwbaarder als hun klanten weten waar zij nou eigenlijk voor betalen.”

M

et de verklaring van de naam kunnen we twee kanten op, vertelt ondernemer Martijn van Zoeren, eerder succesvol met de managed services van Dutch Cloud. “Het staat voor 'Cloud Facts', maar je mag het ook lezen als 'See the Facts'. Wij laten klanten de feiten zien.

Met begrijpelijke rapportages laat C-Facts zien welke (cloud) dienst ze hoeveel gebruiken en tegen welke kosten. MSP's leveren hun services volgens een recurring model, dan is het voor je klant cruciaal dat je inzage geeft in zijn facturen. Ieder bedrijf ontleent z'n betrouwbaarheid goeddeels aan de transparantie van z'n facturen, dat is met MSP's zeker niet anders.”

■ Frustratie Van Zoeren richtte C-Facts op in 2019, uit frustratie over wat hij zelf als MSP had meegemaakt. “Bij Dutch Cloud hadden wij aanvankelijk onze eigen infrastructuur. Elk bitje en bytje konden we pinpointen, rapporteren en uitermate correct en begrijpelijk factureren. Daar kwamen achteraf nooit vragen over.

Totdat we in 2014 op verzoek van klanten ook Microsoft Azure en AWS gingen verkopen. Dat was 'the start of the beginning of hell'. Facturen waren onduidelijk en niet transparant, klanten begrepen niet wat er stond en wij zelf eigenlijk ook niet. Zelfs de mensen van Microsoft konden het niet uitleggen, we begrepen het hooguit na tussenkomst van een peperdure consultant.”

Voor private cloud hebben de meeste MSP's het volgens Van Zoeren goed geregeld. “Maar public clouddiensten maken de facturering gewoon lastig. C-Facts wil daar een einde aan maken, met een service die volledig disruptief is en 'not just another IT-tool'. Want anders dan andere cloud cost management oplossingen werkt ons Cloud Cost Control Center met API's: application programming interfaces, die ervoor zorgen dat applicaties met elkaar communiceren. C-Facts haalt álle gegevens op die in de API's van public cloudvendoren beschikbaar zijn, zodat duidelijk wordt wat de klant van een MSP aan public clouddiensten gebruikt.”

■ Multicloud Door het gebruik van API's is C-Facts compleet multicloud, belooft Van Zoeren. “De tool kan zowel AWS als Azure ontsluiten, maar net zo makkelijk Office 365, Oracle Cloud en bijvoorbeeld Google Cloud. Bovendien kan C-Facts VMware ontsluiten, waardoor de mogelijkheid ontstaat om ook een on-premises cloudinfrastructuur – die nog altijd veel MSP's willen draaien – mee te nemen in één kostenoverzicht, één 'single pane of glass'.”

Als 100 procent SaaS-dienst draait C-Facts volledig in de cloud; via de website ben je binnen twintig minuten aan boord. Van

[ 3 0 ]

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

Zoeren: “Je voert API-credentials in – dat kun je voor alle cloudpartijen doen – en in hooguit enkele dagen ben je operationeel en zie je resultaten. Je kunt zonder training aan het werk, want het systeem is helemaal geschreven in de taal van MSP's; 60 procent van mijn team komt dan ook zelf uit de MSPbranche. C-Facts is schaalbaar en beschikbaar vanaf 750 euro per maand, en heeft de 24/7 support en services die je van een SaaS-partij mag verwachten. Het systeem is ontworpen door een eigen team van ontwikkelaars op verschillende plekken in de wereld, die vooral virtueel hebben samengewerkt. We staan inmiddels in de commerciële modus en gaan hard gas geven met onze partners SLTN en Transfer Solutions. Ook internationaal zijn we in gesprek met resellers met 'global presence' om C-Facts naar MSP's te brengen.”

■ Waterleidingbedrijf We kunnen C-Facts volgens Van Zoeren vergelijken met een gedetailleerde factuur van een waterleidingbedrijf. “Net als de API's die C-Facts gebruikt, maken sensoren en slimme meters

Eindklanten hebben anno 2022 te dealen met de complexe facturen van cloudtoepassingen.

Wij geven overzicht.” van alles zichtbaar. Dat iemand erg lang doucht, of dat wel 40 procent van het geld opgaat aan het besproeien van de tuin.

Ook bedrijven willen weten welke afdelingen met welke applicaties de meeste kosten maken, maar ook hoeveel inkomsten daar tegenover staan. Als je inzage hebt, kun je controleren, en als je controle hebt, kun je optimaliseren en besparen. C-Facts maakt bijvoorbeeld een einde aan 'unassigned cloud usage': cloudkosten die helemaal niet worden toegewezen aan een project of afdeling.”

De toepassing is ontwikkeld voor MSP's, maar Van Zoeren haast zich te zeggen dat ook eindgebruikers er baat bij hebben.

“Initieel zijn we begonnen met levering aan MSP's, die C-Facts gebruiken voor interne rapportages die ze vervolgens delen met eindklanten. Maar wat blijkt: juist ook de wat grotere eindklant vraagt erom. Sterker: die eist inmiddels dat een cloud provider of MSP rapportages goed en gedegen aanlevert. Een eindklant kent ons via zijn MSP, maar doet ook rechtstreeks business met

ren over IT-tool C-Facts

Martijn van Zoeren

56416464684

46434164146

68764146353

26871696976

54173641147

54643436436

49146163546

54641683643

■ Blije business managers Martijn van Zoeren ziet niet alleen IT-managers blij worden van een tool die volledige inzage geeft in de kosten en het gebruik van allerhande soorten cloudapplicaties. “Business managers hebben met C-Facts voor hun rapportages eigenlijk

61146233616

64164161434

32654687466

cloudvendoren of heeft ook nog een andere MSP als leverancier; partijen van wie hij dezelfde duidelijkheid verlangt.

Eindklanten hebben anno 2022 te dealen met een complexiteit van verschillende kanalen waarop ze cloudtoepassingen aangereikt krijgen, en met verschillende vormen van subscription en contracten. Wij geven overzicht.”

geen IT-managers meer nodig. IT gaat over innovatie, over dingen anders en beter doen, maar in het cloudgebruik kan een (conservatieve) IT-manager juist een remmende factor zijn. Ik vind het mooi als een bedrijf ook een Chief Information Officer (CIO) of een Chief Digital Officer (CDO) heeft, die zie je het meest in bedrijven die écht willen innoveren, die IT willen gebruiken voor progressieve business doeleinden. We praten al jaren over business process automation om IT aan te sturen, maar de complexiteit van multicloud maakt dat in de praktijk lastig. Die complexiteit, daar is C-Facts de oplossing voor.”

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

[ 3 1 ]

Ronald Bottenberg, Fujitsu:

Duurzaamheid bet niet alleen je veran verschuiven Nu de Nederlandse overheid zijn duurzaamheidsdoelen voor 2030 niet lijkt te halen, kan dat een verkeerd signaal afgeven aan het bedrijfsleven: als de overheid er niet in slaagt, waarom moeten ‘wij’ het dan wel? Een tweede trend op het gebied van duurzaamheid is verschuiven in plaats van reduceren.

Wie bijvoorbeeld SaaS-diensten afneemt, is niet meer verantwoordelijk voor de carbon footprint ervan.

Reden voor Fujitsu om de interne reductiedoelen op gebieden zoals CO2 ook zoveel mogelijk bij klanten tussen de oren te krijgen, vertelt Innovatiemanager Ronald Bottenberg. Met een duurzaam portfolio zoals Uvance, en met een ‘duurzaamheidsthermometer zoals de Sustainability Benchmark. “Je moet een goede balans vinden in kosten, efficiency en duurzaamheid.”

“D

uurzaamheid is voor Fujitsu inmiddels een hoofdthema. Van daaruit zijn we onze oplossingen aan het ontwikkelen. Wij acteren daarin purpose driven: zo willen we echte reductie van CO₂-uitstoot tot stand brengen, waarbij we inmiddels mikken op 71,4 procent reductie in 2030. Bij veel bedrijven zie je vooral een verschuiving, waarbij men de footprint naar elders in de keten verschuift.”

Fujitsu lanceerde in dit kader eind 2021 het programma Uvance: een wereldwijd merk voor de zakelijke markt dat bedrijven duurzamer moet maken en sociale problemen op moet lossen.

Onder het merk valt een product- en dienstenportfolio met digitale oplossingen voor een duurzame wereld, zoals de Fujitsu ICT Sustainability Benchmark. In de merknaam zijn de woorden Universal (alles) en Advance (vooruitgang) samengevoegd. https://dutchitchannel.nl/687092/fujitsu-presenteertambitieuze-duurzaamheidsdoelen.html ■ Purpose driven, fact based De kracht van Uvance ligt volgens Bottenberg in meerdere elementen. Allereerst dat het purpose driven – duidelijke doelen voor reductie - is en ten tweede dat het fact based is – gebaseerd op duidelijke cijfers waar een bedrijf met reductie staat en waar het naartoe wil. “Je ziet nog erg veel green washing, veel marketingverhalen zonder inhoud. Bedrijven raken daar steeds meer allergisch voor.”

Bottenberg stelt dat het bij een daadwerkelijk duurzaam portfolio belangrijk is om te kijken naar de gebruikte productiemiddelen, de gebruikte materialen, de logistieke keten. “People, planet, profit: je werkt vanuit je business strategy naar duurzame en sociale doelen. Fujitsu heeft daar de afgelopen jaren intern stappen in gezet en kan dat nu ook naar onze klanten toe doen: waarom we dit doen en hoe we dat doen. De komende tijd wordt het Uvance-portfolio doorontwikkeld op basis van het samenspel met klanten.”

[ 3 2 ]

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

■ Duurzaamheidsthermometer Ook heeft Fujitsu de ICT Sustainability Benchmark ontwikkeld, een tool die dient als een soort thermometer om klanten bewust te maken van waar duurzaamheid omgaat, dat het veel meer is dan papier scheiden en plastic bekertjes in de ban doen. We kunnen inzichtelijk maken wat de carbon footprint is van hun IT-omgeving. Dus ook wanneer je xaaS-diensten afneemt en daarmee eigenlijk de verantwoordelijkheid voor uitstoot verschuift. Of thuiswerkplekken worden meegenomen in die footprint, of dat je je rijk rekent met minder kantoorwerkplekken.”

Fujitsu wil de Benchmark ook in samenwerking met partners gaan aanbieden. Of dat white label gaat gebeuren of dat Fujitsu dit namens partners gaat doen, moet daarbij nog uitgekristalliseerd worden. “Zo’n tool heeft natuurlijk veel commerciële waarde. Je krijgt veel meer inzicht in waar je klant op IT-gebied staat, je praat niet meer alleen met de IT-afdeling maar ook met het algemene management.”

■ CO₂-footprint bepalen Is de Benchmark vooral een thermometer, als volgende stap denkt Fujitsu aan een veel concreter instrument om in detail de CO₂-footprint van een organisatie te kunnen bepalen. “Op het moment dat je in beeld hebt welke apparatuur je waar in de organisatie gebruikt en waarvoor, kun je al heel goed de carbon footprint hiervan bepalen: productie, materialen maar ook energieverbruik.”

Lastiger wordt het als het gaat om het gebruik van cloud-omgevingen, weet Bottenberg. “Veel cloud-aanbieders compenseren vooral, op zich prima, maar dat is nog geen reductie. En het gebruik van cloud-omgevingen – voor infrastructuur, toepassingen, data – neemt alleen maar toe naarmate bedrijven verder digitaliseren. Dat maakt het ook lastiger om een dalende lijn te realiseren op het gebied van bijvoorbeeld CO2-uitstoot.

In theorie is cloud duurzamer dan on premise, in de praktijk betekent bijvoorbeeld een verdubbeling in het gebruik ervan dat die duurzaamheid moeilijker te realiseren is.”

tekent reduceren, ntwoordelijkheid Een voordeel voor Fujitsu is dat de onderneming sterk aanwezig is in zowel hardware als met een groeiend cloud-portfolio, meent Bottenberg.

Wij kunnen met beide brillen op kijken naar wat de beste balans is in on premise en cloud voor een bedrijf en daar dan ook de meest duurzame oplossing aan koppelen. Wij helpen bedrijven om die juiste balans te vinden: in kosten, efficiency én duurzaamheid. Een voordeel van de cloud is dat je het ‘aan’ kunt zetten als je het nodig hebt en ‘uit’ als dat niet zo is. Daar is nog een aardige slag te maken.”

■ Goede balans Waar het volgens Bottenberg goed is om te bepalen wat de beste balans is tussen on premise en cloud, geldt dat ook voor de inzet van AItechnologie. “AI lijkt dat vaak de oplossing voor alles. Maar door de stijging in het gebruik van AI-technologie zal het energieverbruik naar verwachting vervijfvoudigen in de komende jaren.

Dus moet je je afvragen of AI altijd de oplossing is voor onze problemen.”

realiseren dat ook zij een verantwoordelijkheid hebben om mee te helpen die carbon footprint te reduceren.”

■ Continu verbeteren Heel veel organisaties vinden het moeilijk om hun eigen duurzaamheidsdoelen te vertalen naar wat er in de markt te vinden is, stelt Bottenberg tot slot.

Ze vallen dan vaak terug op het vragen naar specificaties, naar certificaten.

“Wij stellen dan de wedervraag: wat voegt zo’n certificaat aan je duurzaamheidsdoelen toe? Vaak blijkt dan dat ze die doelen nog niet echt goed in kaart hebben gebracht. Dat is ook iets waarbij we hen kunnen helpen, bijvoorbeeld met onze Benchmark. En ja, die hebben we ook intern uitgevoerd en van de resultaten zijn veel mensen best wel geschrokken. Wij zijn niet beter dan de rest en moeten ook continu verbeteren.”

Zo heeft Fujitsu momenteel een klant in de financiële wereld die heel ver is met AI, maar er op dit moment bewust voor kiest om minder of een lagere AI-technologie in te zetten. “Zij zien dat de voordelen in het gebruik ervan niet overal opwegen tegen de schade die het toebrengt aan het milieu. Die balans kiezen, het ‘people, planet, profit’- verhaal dat hieraan ten grondslag ligt, komt gelukkig bij steeds meer bedrijven in beeld.”

■ Meten is weten Alles begint met educatie en bewustzijn, ziet Bottenberg, maar dat kan pas worden omgezet in concrete doelen wanneer je heel goed kunt meten wat de impact is van je IT-omgeving en de impact wanneer je kiest voor een meer duurzame balans hierin. “Meten is weten. En dat is niet eenvoudig.

Niet voor niets zijn de sustainable development goals (SDG’s) van de VN pas sinds 2020 echt meetbaar gemaakt. Voor die tijd waren er wel doelstellingen, maar waren de resultaten niet goed te meten. En meten, van de uitgangspositie en waar een bedrijf heen groeit op IT-gebied, is een must om duurzaamheidsdoelen in de praktijk te brengen.”

Ronald Bottenberg

De komende tijd wil Fujitsu ook steeds meer met het partnerkanaal concrete stappen zetten.

Bottenberg: “Eerst waren het vooral overheidsinstellingen, grote internationale organisaties die duurzaamheid hoog op de agenda hadden staan.

Nu zien we ook steeds meer partners die op dit gebied de samenwerking met ons zoeken, die zich

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

[ 3 3 ]

Cohesity FortKno versterkt duurza

Niet meer nodig om zelf te investeren in eigen oplossing met energie Een derde kopie van back-up gegevens bewaren bij AWS betekent niet investeren in een eigen infrastructuur met apparatuur, koeling en energie. “En daarmee draag je bij aan duurzaamheidsdoelstellingen. Dat is precies wat wij beogen met Cohesity FortKnox”, vertelt Laurent Garcia, Director, EMEA SaaS Sales bij Cohesity.

C

ohesity FortKnox is een SaaS-dienst van Cohesity die klanten een eenvoudige manier biedt om een derde kopie van back-upgegevens te maken - geïsoleerd in een veilige gegevenskluis in de AWS-cloud - en deze gegevens terug te halen naar de bron of alternatieve locaties in het geval van een ransomware-aanval of een andere ramp die primaire en secundaire kopieën van de gegevens in gevaar brengt. Het helpt klanten de complexiteit en grote Capex-investeringen in eigen datacenter infrastructuur van zelfgemaakte data vaults en traditionele tape outs te elimineren.

Garcia vertelt over de duurzaamheidsinspanningen van AWS: “Ze gaan door met het opschalen van hun duurzame energie-investeringen met 37 nieuwe duurzame energieprojecten over de hele wereld, waarmee het bedrijf aanzienlijke vooruitgang boekt op zijn weg om 100% van zijn activiteiten te voorzien van duurzame energie in 2025 - vijf jaar eerder dan het oorspronkelijke doel van 2030. De nieuwe projecten verhogen de capaciteit van Amazons hernieuwbare-energieportefeuille met bijna 30%, van 12,2 gigawatt (GW) tot 15,7 GW, en brengen het totale aantal hernieuwbare-energieprojecten op 310 in 19 landen.”

Die extra 3,5 GW aan schone energiecapaciteit van deze nieuwe projecten breidt Amazons leiderschapspositie als 's werelds grootste zakelijke koper van hernieuwbare energie uit en bevordert zijn inspanningen om te voldoen aan The Climate Pledge, een belofte om in 2040 koolstofneutraal te zijn - tien jaar eerder dan de Overeenkomst van Parijs.

■ Drastich vereenvoudigen FortKnox is een moderne oplossing voor data-isolatie die een cruciale rol kan spelen bij het helpen van organisaties om de impact van cyberaanvallen, zoals ransomware, te minimaliseren. Het is ontworpen om een extra laag van off-site bescherming te bieden en tegelijkertijd de activiteiten drastisch te vereenvoudigen en de kosten te verlagen in vergelijking met magneetband en zelfbeheerde gegevenskluizen. Het SaaSaanbod helpt ondernemingen ook te voldoen aan de vereisten van de Service Level Agreement (SLA) en aan de regelgeving.

“Traditioneel werden gegevens fysiek losgeschakeld van internet met tape als onderdeel van een 3-2-1 back-upstrategie - drie kopieën van gegevens, op twee verschillende media, waarvan één in een off-site omgeving. Hoewel tape de beveiliging van gegevens isoleert, maakt het geen snel herstel op schaal mogelijk, waardoor teams niet snel kunnen reageren op cyberveiligheidsincidenten, zoals ransomware, waarbij grote hoeveelheden gegevens kunnen worden gecompromitteerd”, verklaart Garcia waarom Cohesity een andere benadering voorstaat.

[ 3 4 ]

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

Auteur: Teus Molenaar

FortKnox biedt een moderne 3-2-1-optie die geschikt is voor het cloud-tijdperk en die de prioriteiten van organisaties op het gebied van beveiliging en flexibiliteit effectief in balans brengt. Het is een cloudoplossing waarmee klanten eenvoudig kunnen verbinden, beveiligen en herstellen. Vaulted gegevens worden veilig en uit handen van kwaadwillenden gehouden via een virtuele ‘air gap’ die wordt bereikt door fysieke scheiding en netwerk- en beheerisolatie. Deze schone gegevens kunnen vanuit de door Cohesity beheerde cloud vault worden teruggehaald naar de oorspronkelijke bronlocatie - of alternatieve doelen, waaronder de publieke cloud - ter ondersteuning van bedrijfscontinuïteitsdoelstellingen.

■ Cyber resilience topprioriteit "Cyber resilience is een topprioriteit voor organisaties", zegt Garcia. "Het bieden van off-site data-isolatie via dit SaaSaanbod is een andere manier waarop we klanten helpen steeds geavanceerdere aanvallen te bestrijden en herstel te versnellen, terwijl SecOps- en compliance-teams ook 's nachts beter kunnen slapen."

Adrian De Luca, Director of Solution Architecture, Global Partner Strategic Development bij AWS onderschrijft Garcia’s woorden. "Organisaties geven prioriteit aan het veilig houden van gegevens, maar de toenemende verfijning en frequentie van cybersecuritybedreigingen maakt gegevensbescherming niet alleen kritischer, maar ook moeilijker. Met Cohesity FortKnox zijn klanten in staat om de schaalbaarheid, veiligheid en toegankelijkheid van AWS te benutten met Cohesity's next-gen datamanagement voor een oplossing die hun data kan helpen beschermen tegen ransomware en andere cybersecuritybedreigingen", aldus De Luca.

■ Manipulatie gegevens onmogelijk Cohesity FortKnox is ontworpen om klanten te helpen gegevens veilig te houden door: een beveiligde verbinding via een configureerbaar venster voor gegevensoverdracht, buiten welk venster de gegevenskluis is vergrendeld. Manipulatie van gegevens is niet mogelijk door objectvergrendeling om wijzigingen van het kluisbeleid te voorkomen en quorum dat minimaal twee of meer mensen vereist om kritieke acties goed te keuren.

Voorts omvat FortKnox operationele isolatie met afzonderlijke door Cohesity beheerde sleutels (niet toegankelijk voor een bedrieglijke beheerder) en afzonderlijke workflows voor leesen schrijfbewerkingen; strikte toegangscontrole met granulaire toegangscontrole op basis van rollen, multifactorauthenticatie en encryptie tijdens de vlucht en in rust. En ten slotte helpt AIgebaseerde afwijkingsdetectie, via Cohesity’s Helios-platform, bij het identificeren van mogelijke aanwijzingen van opko-

ox amheid

everbruik

Het bieden van off-site data-isolatie via dit SaaS-aanbod is een andere manier waarop we klanten helpen steeds geavanceerdere aanvallen te bestrijden en herstel te versnellen.

48646461465

64146143464

35364146786

67969617862

74114637145

63463434645

64536164194

34638614645

61633264116

43416146146

Laurent Garcia

mende ransomware-aanvallen, zodat beheerders de nodige maatregelen kunnen nemen om de verspreiding en impact te minimaliseren.

Het is niet nodig tapes rond te sturen, een doe-het-zelf datakluis te bouwen, extra opslaginfrastructuur aan te leggen of op maat gemaakte herstelprocessen te bedenken. In geval van een ransomware-aanval, is snel een schone kopie van gegevens beschikbaar.

"Het vermogen van organisaties om de impact van een cyberaanval te minimaliseren en snel weer operationeel te worden van de belangrijkste bedrijfssystemen is top of mind voor CIO's en CISO's over de hele wereld," zegt Dave Gruber, senior analist, Enterprise Strategy Group. "Volledigheid en

66478645623

snelheid van gegevensherstel onderscheidt degenen die het best voorbereid zijn. Recent ESG-onderzoek vertelt ons dat het offsite isoleren van data een toonaangevende strategie is om deze doelstellingen te bereiken."

■ Aanvulling Garcia vertelt dat FortKnox een aanvulling is op Cohesity's Threat Defense databeveiligingsarchitectuur. “Deze meerlaagse architectuur wordt voortdurend verbeterd om klanten te helpen cybercriminelen een stap voor te blijven. Het brengt een reeks producten, diensten en mogelijkheden van Cohesity en ecosysteempartners samen om klanten te helpen bedreigingen te identificeren via AI en ML, hun gegevens te beschermen en snel te herstellen in het geval van een cyberaanval.”

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

[ 3 5 ]

Arrow Electronics:

Aanzienlijk deel va oplossingen zal in via de cloud verlo

Peter Alkemade

Duurzaamheid is een breed begrip waarin veel componenten een rol spelen. Een onderdeel dat steeds weer boven komt in gesprekken over duurzaamheid is het belang van cloudgebaseerde oplossingen, met de bijbehorende voordelen voor de omgeving. Bij Arrow is daarom ArrowSphere een belangrijk deel va de propositie om de omgeving van klanten te vergroenen. Niet voor niets verwacht Peter Alkemade dat binnen vijf jaar een aanzienlijke hoeveelheid van alle oplossingen via ArrowSphere draait.

[ 3 6 ]

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

van in toekomst lopen “D

uurzaamheid speelt duidelijk een rol in de gesprekken die wij voeren met onze partners en klanten”, zegt Peter Alkemade, Director Sales & Marketing bij Arrow’s enterprise computing solutions business in Nederland. “Duurzaamheid is ‘all over the place’.

Een van de gevolgen daarvan is dat onze klanten ons dus steeds meer vragen om cloud based in plaats van on premise oplossingen. Dat heeft voor een belangrijk deel natuurlijk ook met het thema duurzaamheid te maken. Want als je alleen maar gebruik maakt van technologie wanneer je die nodig hebt, en daardoor niet meer alles zelf hoeft aan te schaffen, verklein je je footprint.”

Een essentieel deel van de propositie van Arrow dat daarop inspeelt is ArrowSphere. “Dat is een oplossing die past in een duurzame strategie. We verwachten zelf dan ook dat in de toekomst een aanzienlijk deel van onze business via ArrowSphere, dus via de cloud-oplossing, zal verlopen. En het gebruiken van meer cloud-oplossingen betekent vanzelfsprekend minder hardware, dus ook minder stroomverbruik en daarmee een positief effect op de CO2-footprint van organisaties.”

■ Vraag Die vraag naar duurzame oplossingen wordt gedreven door meerdere factoren, en de push komt zowel uit klanten als vanuit leveranciers. “De wens duurzamer te werken leeft breed.

Onze klanten vragen er nadrukkelijk om, maar zelf promoten wij ook onze cloud-oplossing heel actief, en zoomen we daarbij inderdaad ook in op de duurzaamheidsaspecten. En natuurlijk speelt hierin mee dat het voor ons interessant is om cloud-oplossingen te verkopen, omdat die meteen recurring business opleveren.”

Ook bij Arrow leidt deze manier van werken tot veranderingen, al is die transitie al langer geleden ingezet. “Het ArrowSphere platform an sich bestaat eigenlijk al ongeveer tien jaar binnen onze organisatie. In Nederland zijn we er nu ongeveer vier jaar heel actief mee. En dat heeft ertoe geleid dat ons cloud team snel is verdubbeld in omvang. En inmiddels zijn we zover dat we regelmatig benaderd worden door grote vendoren met de vraag of zij gebruik kunnen maken van ons platform.”

■ Solution provider En in het verlengde van deze ontwikkeling merkt hij op dat ook Arrow als organisatie niet alleen een traditionele distributeur is, maar een complete solution provider. “Hierdoor verandert ook de relatie die wij met onze channel partners hebben. Wij komen in die relaties steeds meer in een rol waarbij we kennis overdragen. We organiseren daarom ook regelmatig sessies waarbij we klanten en channel partners meenemen op een cloud journey. We laten ze in die sessies dan zien wat het werken in de cloud nu echt allemaal behelst. En voor de channel partners zoomen we daarbij natuurlijk ook in op de bijbehorende veranderde verdienmodellen.”

Ook intern spelen duurzaamheidsthema’s een rol bij Arrow.

Alkemade: “Wij proberen op allerlei manieren om ons steentje bij te dragen. Soms zijn dat maar heel kleine dingen, zoals bijvoorbeeld onze keuze voor Fair Trade koffie, maar we gaan bijvoorbeeld binnenkort ook verhuizen omdat we bewust de keuze hebben gemaakt ons te willen vestigen in een duurzaam pand. Ook rijden we zoveel mogelijk in groene auto’s. En daarnaast proberen we onze voorraden beperkt te houden, zodat we uiteindelijk zo weinig mogelijk hoeven weg te gooien. En wanneer dat toch eens aan de orde is proberen we uiteraard zo veel mogelijk te recyclen.”

■ ESG Arrow heeft op corporate niveau de eerste stap in hun ESGdoelstellingen geformuleerd, terwijl ze verder kijken naar toekomstige doelstellingen, en rapporteert ook gedetailleerd over de voortgang. Eerder dit jaar maakte Arrow bijvoorbeeld hun jaarlijkse Environmental, Social, and Governance Report openbaar. Met dit rapport wil Arrow het ESG verder strategisch integreren in alle aspecten van de bedrijfsvoering om meer waarde toe te voegen aan het bedrijf en de wereldwijde gemeenschap.

Zo wil het bedrijf dit jaar al zijn Scope 1- en 2-emissies verminderen met tien procent. Ook voor het wereldwijd personeelsbestand van bijna 21.000 mensen wordt gewerkt aan meer diversiteit als katalysatoren voor innovatie. Zo zal het aantal vrouwelijke leidinggevenden worden vergoot, ■ Security Het is niet verrassend dat oplossingen in de cloud in de nabije toekomst de grootste nadruk krijgen. “Je ziet ook dat we bij de keuze van vendoren die wij op ons platform aanbieden steeds nadrukkelijker kijken naar hun mate van ‘cloudificatie’. En intern zullen we de nu nog vaak gescheiden opererende business units steeds meer met elkaar laten samenwerken. Hierdoor verwachten we dat we beter in staat zijn om de producten van diverse vendoren ook op elkaar te laten aansluiten, waardoor het voor onze eindklanten nog meer toegevoegde waarde oplevert.”

Hij benadrukt dat het natuurlijk moeilijk te voorspellen blijft waar de markt zich naar toe zal gaan bewegen. “Door alle dreigingen waar we nu redelijk onverwacht mee geconfronteerd worden zien we bij een aantal grote multinationals soms een omgekeerde cloud-beweging. Men wil oplossingen dan liever eerst on premise neerzetten, omdat ze dan denken dat ze alles veel beter kunnen bewaken. En gebruikers hebben ondertussen ook wel door dat al dat thuiswerken de veiligheid van het netwerk ook niet ten goede komt. Ik verwacht dan ook dat samen met de vraag naar duurzaamheid de markt voor security-oplossingen ook blijft groeien.”

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

[ 3 7 ]

Enrico de Boer, Digital Realty Interxion

Datacenters facili nieuwe data-arc voor soevereine Steeds meer IT-beslissers willen de datacompetentie van hun werknemer vergroten om zo meer informatie en inzichten te halen uit de enorme en snelgroeiende berg data waar ze over beschikken.

Dat bleek begin mei dit jaar uit onderzoek van datacenter-aanbieder Digital Realty. Niet onlogisch, meent Enrico de Boer, Director Sales & Marketing bij Digital Realty Interxion Nederland. “Data wordt niet voor niets het nieuwe goud genoemd. Maar je kunt data niet meer gewoon ergens neerzetten. Bedrijven moeten goed nadenken over een goede data-architectuur, zodat ze altijd weten waar – vaak in

Bedrijven zien steeds meer mogelijkheden om data in te zetten’

de cloud – hun data staat. Datacenters kunnen een belangrijke rol spelen in het faciliteren van deze datasoevereiniteit.”

Enrico de Boer

65

procent van de IT-leiders van een aantal van 's werelds grootste bedrijven wil de data-competentie van hun teams vergroten om concurrerend te blijven en waarde uit data te halen. Dit percentage ligt op 55 procent voor Europese bedrijven, vergeleken met 78 procent bij Noord-Amerikaanse bedrijven, 63 procent bij Latijns-Amerikaanse bedrijven en 48 procent bij Aziatische bedrijven.

Het belang van het bijscholen van teams overtreft volgens de Global Data Survey van Digital Realty het investeren in kunstmatige intelligentie (59%) en was het op een na populairste antwoord van de ondervraagden op de vraag wat voor hun bedrijven in de komende twee jaar de belangrijkste factor is om meer datagestuurde inzichten mogelijk te maken. Alleen het verbeteren van de data-infrastructuur (72%) scoort hoger.

Daarnaast benadrukte 21 procent van de IT-leiders wereldwijd dat het gebrek aan intern talent om data te analyseren en het gebrek aan talent om technische capaciteit op te bouwen (21%), tot de grootste obstakels behoren waar hun organisaties mee te maken hebben als ze waardevolle inzichten uit hun data willen halen.

■ Data nieuwe goud Data is inderdaad het nieuwe goud. En de bronnen ervan om uit data inzichten te halen via toepassingen als data analytics en AI zijn overal, stelt Enrico de Boer. “Vond je bedrijfsdata voorheen vooral achter de zogenaamde ‘firewall’, nu zie je dat er ook steeds meer gebruik wordt gemaakt van data die vóór de ‘firewall’ staat, gecombineerd met data dat achter de ‘firewall’ staat.

Online te vinden, of van andere organisaties. Die datastromen worden gebundeld, zodat je van die data informatie kunt maken en er nieuwe inzichten uit kunt halen. En dat gebeurt vooral in datacenters.”

Gartner voorziet dat in 2025 zo’n 85 procent van alle data wordt gegenereerd door enterprises – ook nieuw gegenereerde data uit die gebundelde datastromen. Dat is echt een enorme berg, stelt De Boer. Momenteel wordt slechts 12 tot 15 procent van alle data productief gebruikt, maar dat percentage

[ 3 8 ]

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

neemt toe. “Bedrijven zien steeds meer mogelijkheden om data in te zetten, er ontstaan nieuwe business-modellen, en er ontstaan steeds meer datagedreven bedrijven. Dat zie je ook terug in de toenemende vraag naar specialisten op gebieden van data analytics en data science.”

Kortom, de technologie maakt het mogelijk om op steeds meer manieren met data om te gaan en nieuwe bedrijfsmodellen in te voeren. Vervolgens probeer je dus die informatie en inzichten eruit te halen. Daarvoor is datacompetentie noodzakelijk buiten de dataspecialisten om, en er zijn spelregels nodig om op een correcte wijze met die data om te gaan. Niet alleen onderling, maar ook vanuit de overheid op gebieden als privacy.

■ Budget naar IT-infrastructuur De combinatie van data en bedrijfsstrategie betekent ook dat er steeds meer IT-budget gaat naar het beschikbaar maken van de IT-infrastructuur die deze combinatie mogelijk maakt, schetst De Boer. “Je mensen moeten die datagebaseerde strategie daarnaast in de praktijk kunnen brengen, waarvoor de eerdergenoemde datacompetentie

iteren hitectuur cloud auteur: Martijn Kregting

nodig is. Trainingen en educatie zijn nodig om met data in en buiten het eigen bedrijf om te gaan.”

Deze ontwikkelingen maken een thema zoals datasoevereiniteit steeds belangrijker, zien steeds meer organisaties. Ben je als organisatie compliant, weet je waar welke data staat, waar data gecreëerd wordt, waar je het mag opvragen en waar je het mag wijzigen? Daar moet je als organisatie steeds beter over nadenken, benadrukt De Boer. Je kunt niet gewoon je data (laten) neerzetten en dan verwachten dat het wel goed zal zijn.

“Om dit te faciliteren, worden er nieuwe data-architecturen ontwikkeld en ontstaan er nieuwe rollen in organisaties die inhoudelijk kunnen aangeven hoe er met data omgegaan moet worden en hoe dus die architecturen ingevuld worden. De IT-infrastructuur die je kiest, vormt dus een steeds belangrijkere basis voor je data-architectuur. Je infrastructuur moet namelijk faciliteren dat je kunt kiezen waar welke data terecht komt, nationaal en internationaal.”

■ Rol datacenters Een datacenteraanbieder zoals Digital Realty kan hier een rol in spelen, meent De Boer. “Wij hebben hiervoor ons platformDIGITAL ontwikkeld. Zo kunnen we voldoen aan de steeds veranderende eisen van ondernemingen op het gebied van data, controle, netwerken en hen helpen nieuwe, data-first strategieën te realiseren. Het platform leunt in Nederland op 13 datacenters en wereldwijd op 290+. Alles is geconnecteerd met elkaar. Zo kun je klanten helpen te bepalen waar welke data staat en wat ermee mag. Op locatie A bijvoorbeeld alleen opslaan, op locatie B ook muteren. Maar ook het faciliteren van een samenwerking met andere bedrijven en daar de data van te combineren.”

Dat betekent dus een gedecentraliseerde infrastructuur voor data. Voorheen werd data vaak zo centraal mogelijk opgeslagen. Maar data komt tegenwoordig overal vandaan. Vanuit IoT-bronnen, van werknemers die thuis werken, vanuit mobieltjes. En een cloud-architectuur is tegenwoordig ook steeds meer verspreid over allerlei uiteenlopende clouds en datacenters. In het geval van data betekent dit volgens De Boer dat je je er als IT-beslisser heel bewust van moet zijn dat die decentrale infrastructuur volledig compliant ingericht wordt. En dat betekent een hele andere inrichting van je architectuur.

■ Gedistribueerde datawereld Ook de locatie van datacenters speelt volgens De Boer een steeds belangrijkere rol in de steeds meer gedistribueerde datawereld. En die locatie wordt bepaald door drie zaken: bovenop het internet zitten (zoals in de buurt van een Internet Exchange); maximale connectiviteit (zoveel mogelijk aanwezigheid van carriers in je datacenter); directe toegang tot nationale en internationale cloud-spelers (want elk bedrijf maakt inmiddels wel gebruik van cloud-toepassingen).

“Al deze nieuwe en al langer bestaande ontwikkelingen op het gebied van data – van data naar informatie, compliance, data-architecturen - betekenen dat een datacenteraanbieder meer moet zijn dan de aanbieder van capaciteit en internettoegang. Een overkoepelend platform zoals platformDIGITAL kan daarbij faciliteren.

Voor onze afzonderlijke datacenters hebben we al heel bewust gekozen voor de beste locatie, met platformDIGITAL kunnen we invulling geven aan de databehoeften van bedrijven.”

De relevantie van datacenters groeit dus, nu en zeker in de komende jaren. Niemand heeft een glazen bol, maar je moet wel de keuze hebben voor een toekomstvaste infrastructuur, vindt De Boer. “Datacenters en hun locatie zijn hier steeds belangrijker voor. Wij bewegen in de inrichting en uitbouw van onze datacenters mee met die nieuwe technologieën, denk bijvoorbeeld aan datacenter-capaciteit voor een AI-platform. Zo’n toepassing vraagt om meer koeling en energie, want je hebt een meer high density omgeving nodig.”

■ Communities of interest Ook krijg je een groeiende aanwezigheid van cloud-spelers, carriers en afnemers van datacenter-infrastructuur zoals IT-aanbieders en bedrijven. Zo ontstaan communities of interest binnen datacenters, die elkaar kunnen verrijken met hun expertise en hun data. Zo wordt een datacenterplatform ook steeds meer verrijkt, waardoor dat meer mogelijkheden kan faciliteren.

Communicerende vaten dus.

“Die communities, ook wel connected communities, zijn meer dan alleen een mooie term”, aldus De Boer. “Dergelijke gemeenschappen die in datacenters ontstaan, kunnen elkaar helpen in de ontwikkeling richting een datagedreven of cognitive enterprise, zoals Gartner het noemt, voortbouwend op kennis van en expertise in AI en cloud. Een datacenter-aanbieder, of wij dat nu zijn of een ander, kan dit faciliteren en aanjagen als een soort spin in het web.”

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

[ 3 9 ]

VMware formuleer sustainability-doe

Erik de Geus

De aard van de propositie van VMware heeft van oudsher al een duurzame component. Het terugdringen van het aantal gebruikte servers zorgt uit de aard der zaak al voor een reductie van de CO2-footprint. Ondertussen is daar binnen het bedrijf een breed scala aan duurzame initiatieven bijgekomen. We spraken daarover met Erik de Geus, General Manager en Senior Regional Director Benelux bij VMware.

[ 4 0 ]

T h e

F u t u r e

o f

“A

ls grote corporate speler heeft VMware een grote maatschappelijke verantwoordelijkheid om dingen goed te doen. En dat zit gelukkig ook in ons DNA” zegt Erik de Geus, General Manager en Senior Regional Director Benelux bij VMware over het op zich brede thema sustainability. “Ooit zijn wij groot geworden door organisaties te helpen om het aantal servers dat ze nodig hadden te verminderen. Dat is op zich al een manier om duurzamer te gaan werken als bedrijf.”

Maar de aandacht voor duurzaamheid is breder dan dat. Ook nu loopt er bijvoorbeeld binnen VMware een groot Environmental Social & Governance (ESG) programma, wat gaat over duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) in de breedste zin van het woord. Het ambitieniveau van dit programma is hoog.

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

ert ambitieuze oelstellingen ■ Doelen “In dit programma hebben we diverse doelen geformuleerd. Zo willen we in 2030 een net zero emission bedrijf zijn. Op zich is dat een behoorlijk ambitieuze doelstelling, maar we zijn al wel zes jaar een gecertificeerd carbon neutral bedrijf. Wereldwijd is 80 procent van de energie die wij als bedrijf gebruiken herbruikbare energie.”

Daarnaast heeft VMware diverse programma’s in het leven geroepen om zijn partners te helpen om zelf ook CO2-neutrale cloudoplossingen te bouwen. “En natuurlijk helpen onze consultants om klanten verder te verduurzamen. Ook onze recente introductie van de Sovereign Cloud kan zeker bijdragen tot verdere verduurzaming. Daarin nemen wij onze verantwoordelijkheid, en werken daarbij onder meer samen met de overheid.”

■ Talent Duurzaamheid is echter meer dan alleen CO2-reductie. Ook diversiteit speelt een rol in deze initiatieven. “We hebben samen met een aantal partners initiatieven ontplooit waarin we nieuw talent voor de IT-markt proberen te werven. Maar ook proberen we de traditionele automatisering verder te automatiseren.

Hiervoor is het talent bij een klant minder tijd kwijt aan het inrichten van een software defined datacenter, want dat kan die software zelf.”

“Het talent kan dan daar worden ingezet waar dit het hardst nodig is. Zo kan technologie merkbaar een bijdrage leveren aan maatschappelijke vraagstukken. Veel organisaties worstelen nu nog wel met de vraag hoe zij hun applicatielandschap zo moeten inrichten dat het bijdraagt aan het behalen van hun duurzaamheidsdoelstellingen. En dat zelfde geldt ook voor softwareontwikkeling. Wij participeren ook in de Green Software Foundation en houden ons daarbij bezig met die vraagstukken. De kennis die wij daarbij opdoen delen wij graag met onze klanten.”

■ Software Software kan dus volgens Erik echt een bijdrage leveren aan duurzaamheid. “Kijk alleen maar naar wat wij al lang doen met virtualisatie, waarbij we mogelijk maken dat bedrijven nog maar de helft van hun aantal servers nodig hebben. Dat scheelt echt enorm veel stroomverbruik en koeling en hierdoor CO2-uitstoot. Maar ook door het proces van softwareontwikkeling verder te standaardiseren en softwareprogramma’s slimmer, en minder resource intensief te ontwikkelen kan er veel bespaard worden.”

VMware als bedrijf is duidelijk al heel ver in het denken over en de executie van duurzaamheid. Maar hoe staat dat er voor bij de eindklanten? “Wanneer ik er in de gesprekken die ik met klanten voer over begin zijn ze over het algemeen eerst verrast. Ze snappen niet meteen hoe wij ze zouden kunnen helpen met het realiseren van hun duurzaamheidsdoelstellingen. We mogen daar als IT-markt nog best wel wat trotser over zijn en wat meer naar buiten brengen welke rol wij daarin spelen. Wij hebben daarom een assessment ontwikkeld waarin

onze consultants vrij snel inzichtelijk kunnen maken hoe de VMware-technologie die ze in gebruik hebben bijdraagt aan het realiseren van het verminderen van CO2-uitstoot.”

■ Voorbeeld “Met een aantal klanten zijn we bezig met het bouwen van een zogenaamde ‘on prem cloud’. We kijken dan al in een vroeg stadium samen met de klant hoe er zoveel mogelijk werkzaamheden geautomatiseerd kunnen worden. Maar ook kijken we naar het hele applicatielandschap en adviseren over wat je nou het beste waar kunt laten draaien. Want als je veel bewuster kijkt naar welke capaciteit je daadwerkelijk waarvoor nodig hebt en je bent vervolgens in staat dat op een slimme manier te realiseren en te verdelen, dan zal blijken dat je heel veel kunt besparen.”

■ Maatschappelijke thema’s “We proberen als onderneming ook echt een voorbeeld te zijn.

Zowel op het gebied van zero-footprint als op andere maatschappelijke thema’s. Zo proberen wij onze kantoren bewust in de buurt van OV-knooppunten te betrekken en moedigen wij onze medewerkers, die sowieso ook veel vanuit huis werken, aan om met het openbaar vervoer te komen. We geven onze medewerkers wereldwijd ook een groot aantal uren per jaar om zich in te zetten voor goede doelen organisaties. Deze uren zetten ze in voor maatschappelijke projecten die ze zelf selecteren.

Een ander voorbeeld is dat we recent geld ingezameld hebben voor de Life Skills, een organisatie die jongeren in Amsterdam Zuidoost huiswerkbegeleiding biedt en helpt in het ontwikkelingen van belangrijke vaardigheden.”

■ Partners Er is nog wel een aantal valkuilen te vermijden op reis naar een duurzamere wereld. “Ik denk dat de grootste valkuil is dat men zich er vaak niet van bewust is dat IT überhaupt kan bijdragen aan het realiseren van duurzaamheidsdoelstellingen. Voor veel bedrijven met voornamelijk kenniswerkers was duurzaamheid jarenlang de ver-van-mijn-bed-show. De fabrieken moesten hun uitstoot maar verminderen. Ze realiseerde zich niet dat ze zelf ook een footprint hadden.”

De mate van bewustwording bij partners is volgens hem per partner verschillend. “Maar over het algemeen geldt ook daar dat er nog veel te winnen valt. Ik weet ook van partners dat hun klanten aan hen vragen om bijvoorbeeld het verpakkingsmateriaal milieuvriendelijker te maken. Ik zie het dan als onze taak om die partners duidelijk te maken dat wij hier al veel voor in place hebben, waar zij direct gebruik van kunnen maken.”

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

[ 4 1 ]

Cloudian biedt ob veel integraties en Bij ransom aanvallen kun je meteen een schrijfstop doorvoeren Het maakt Cloudian niet uit waar een organisatie haar data wil opslaan, on premise op een appliance of eigen server of in een (multi)cloud. “Onze object storage biedt standaard aansluiting op S3, het opslagprotocol van AWS die alle moderne applicaties gebruiken. Het voordeel is dat je per object randvoorwaarden zoals de duur van de opslag kunt meegeven.

Erg handig in de zorgsector”, zegt Vincent van der Linden.

V

an der Linden is director Sales voor de Benelux, het Midden-Oosten en Scandinavië bij Cloudian. De onderneming is sterk gegroeid en nu druk doende te verhuizen naar een groter kantoor in Amsterdam. “Het heeft wel een tijdje geduurd voordat bedrijven het nut van object storage inzagen, maar nu gaat het snel. De acceptatie ziet eruit als een hockeystick. Alle softwareleveranciers voegen tegenwoordig S3 toe aan hun applicaties. Ons platform helpt heel goed tegen ransomware. Een grote bank in Nederland heeft hier al dankbaar gebruik van gemaakt”, licht hij toe.

Het verschil met traditioneel opslag, waarbij alle data in hetzelfde volume op dezelfde manier wordt opgeslagen, is dat bij object opslag de data rechtstreeks vanuit de applicatie wordt opgeslagen en ieder individueel object zijn eigen opslagcriteria meekrijgt. Via Cloudian kun je rechten toekennen en zo bepalen wie wel of geen toegang heeft, wie wel of geen manipulatie mag toepassen. Ook kun je aangeven hoeveel versies en hoe lang de data bewaard moeten blijven. Je kunt aangeven op hoeveel locaties ze op een bepaald moment moeten worden bewaard. Automatische archivering die ervoor zorgt dat koude data op de goedkoopste manier worden bewaard. Erg handig in de zorgsector bijvoorbeeld. Ook in de auto-industrie is dit nuttig. Daar moeten ze ontwerpen van een auto dertig jaar bewaren. Wij hanteren gelaagde opslag. Dat kun je bij het opslaan van een object zelf aangeven, vervolgens hanteert het systeem de levenscyclus van de bepaalde data automatisch.”

Van der Linden geeft aan dat Cloudian erg gewild is bij financiële instellingen, de zorgsector en de industrie.

■ Track & trace Cloudian werkt met metadata. Een object kan je daardoor nooit aanpassen, maar als je een wijziging doorvoert wordt er een nieuwe versie opgeslagen. Zo kan je productiedata eenvoudig delen en gebruiken zonder dat de originele data aangepast wordt. “Wij bieden track & trace om data altijd terug te kunnen vinden. Zeker in een gemengde omgeving met on premise en diverse cloud aanbieders is dat belangrijk”, weet hij.

Cloudian was er in 2011 al bij om het S3-protocol te omarmen.

“Dat is nu toch wel het nieuwe storage protocol. Dit is ook niet zo gek, want Amazon heeft inmiddels aan het S3 protocol meer dan honderd functionaliteiten ingebouwd die je aan een object kunt meegeven. Je kunt zien wie de data leest, wie ze doorstuurt, hoe vaak data wordt gelezen en veranderd en dit alles wordt duidelijk en overzichtelijk gerapporteerd. Het automatisch kunnen aanmaken van object storage capaciteit en het toewijzen van opslagcriteria, het versleutelen van data

[ 4 2 ]

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

Auteur: Teus Molenaar

transport en de integratie met de moderne applicaties is vooral bij managed service providers erg gewild. Want zij willen immers hun diensten voorzien van een accuraat prijskaartje voor de dataopslag van haar gebruikers en zo min mogelijk verschillende opslagoplossingen moeten beheren.”

■ Markt opengebroken In de zorgsector zorgen de PACS (Picture Archiving and Communication System) voor erg grote bestanden (denk aan röntgenfoto’s). “Die waren altijd gebonden aan een eigen server en vast gestelde opslag oplossing. Door de behoefte om PACS anders op te slaan, zoals bijvoorbeeld in de cloud, maakt Cloudian deze leverancieronafhankelijke opslag mogelijk en koppelt lokale en decentrale (Cloud) opslag eenvoudig aan elkaar zonder traditionele replicatie technologieën. Wij hebben de markt van leverancier onafhankelijke opslag van deze bestanden opengebroken”, beweert Van der Linden.

Bescheidenheid bijvoorbeeld is mogelijk door Cloudian toe te passen, omdat ons platform helpt de opslag in datacenters te beperken.

Tachtig procent van de data is ongestructureerd, en van deze data is zestig tot tachtig procent inactief. “Door onze gelaagde aanpak zorg je ervoor dat de inactieve data veilig en beveiligd op een relatief goedkoop opslagmedium belanden. Door onze nauwe samenwerking met leveranciers van oplossingen voor databeheer zorgen wij ervoor dat ook ongestructureerde data gestructureerd worden opgeslagen. Dan kun je voor die bulk aan gegevens toch onze gelaagde aanpak gebruiken en bovendien de gewenste functionaliteiten aan objecten meegeven.”

■ Digital twins Het werken met een digitale tweeling van een fysiek object is erg in trek. Van der Linden merkt dat ook. “Bij ons zit het werken met digital twins standaard in onze architectuur. Wij zijn een platform dat uitermate geschikt is voor het delen van data ongeacht de locatie of de technologie die gebruikt wordt.

bject storage met en toepassingen Ontwikkelaars kunnen hierdoor lokaal hun werk doen, terwijl de productiedata objecten op een andere locatie veilig en onveranderlijk staan opgeslagen. De ontwikkelaars kunnen in één blik, via de metadata, de gegevens vinden, bekijken en veranderen zonder dat dit impact heeft op het origineel.”

Bij de ontwikkeling van digital twins is dit handig omdat je binnen het ontwikkelproces veilig data kunt uitwisselen en de resultaten kan uitproberen zonder eerst een volledig kopie te moeten maken.

Als het mis gaat kan je eenvoudig een versie terug of zelfs een schrijfstop opleggen.

■ Bescheiden Cloudian hanteert voor zijn personeel de volgende uitgangspunten: be honest, be humble, be hungry. “Deze kernwaarden passen we ook toe bij de producten die we leveren en de samenwerking met de 50+ integraties met Cloud- en softwareleveranciers. We zien de markt niet als competitief, maar zoeken vooral naar de beste samenwerkingen om zo onze partners en haar klanten optimale oplossingen aan te kunnen bieden. Zo werken we samen met Veeam om back-ups direct naar object storage te schrijven, integreren we naadloos met VMware Cloud Director en VMware Tanzu of met Microsoft om Object Storage beschikbaar te stellen voor de SQL services.” AWS heeft een oplossing bedacht om een hybride Cloud service aan te bieden, omdat bepaalde klanten naast de Cloud services toch sommige applicaties en data bij zich willen houden. Hiervoor is AWS Outpost in het leven geroepen: een volledig beheerde dienst die de AWS-infrastructuur, -diensten, -API's en -tools uitbreidt naar de locatie van de klant. Door lokale toegang te bieden tot de beheerde AWS-infrastructuur stelt AWS Outposts klanten in staat om applicaties op locatie te bouwen en uit te voeren met behulp van dezelfde programmeerinterfaces als in de AWS datacenters, terwijl lokale compute- en opslagbronnen worden gebruikt voor lagere latency en lokale gegevensverwerkingsbehoeften. “Daarvoor gebruiken ze Cloudian”, stelt Van der Linden.

■ Altijd beschikbaar Van der Linden komt met nog een voorbeeld waarom het handig is Cloudian te gebruiken.

“Ongeacht hoe Cloudian wordt geïnstalleerd, op onze apliances, op de klant zijn eigen servers, in Virtuele Machines of als Cloud capaciteit, of een combinatie hiervan, alle opgeslagen data wordt onwijzigbaar automatisch verspreid over alle locaties die aan elkaar verbonden zijn. Vallen componenten of zelfs locaties uit, dan blijft de data gewoon beschikbaar en bruikbaar op de an-

Vincent van der Linden

dere locaties. Ons doel is om de data zo lang mogelijk te kunnen lezen. Is de beschikbaarheid onvoldoende om objecten veilig en consistent op te slaan, dan pauzeren we de schrijf acties. Daarnaast kan je de data zelfs beveiligen tegen het kunnen verwijderen, opgelegd door wet- en regelgeving. Tot slot hoeft de data nooit meer gemigreerd te worden als de gebruikte hardware te klein is of end of life raakt en vervangen moet worden. ”

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

[ 4 3 ]

Duurzaam door ef datamanagement Organisaties beschikken over enorme hoeveelheden data, die vanwege de benodigde technologie allemaal effect hebben op de omgeving. Een groot deel van die data wordt echter nooit meer gebruikt, en de rest kan veel effectiever worden opgeslagen. NetApp pleit daarom voor innovatie in data-opslag, zodat organisaties middels hun Data Fabric en cloud optimalisatie hun CO2footprint merkbaar kunnen verminderen.

“D

uurzaamheid is nu een belangrijk thema, maar eigenlijk is NetApp al veel langer bezig met dit thema”, zegt Oscar Wijnants, Country Director Netherlands bij NetApp. “We bestaan nu dertig jaar, en eigenlijk was toen efficiency al het sleutelwoord. Meer data opslaan op minder ijzer, om het zo even te formuleren. In het verleden waren er nog wel bedrijven die daar niet zoveel boodschap aan hadden en gewoon hardware bleven kopen. Maar nu zien we dat innovatie in deze oplossingen een enorm belangrijke rol speelt in de markt.”

Joost van Drenth

Hij vervolgt: “De technologie is dus al jaren beschikbaar, en in combinatie met slimme software kun je dat gebruiken om data zo efficiënt mogelijk op te slaan. Bij CO2-uitstoot gaat het vaak over thema’s als productie en reizen, maar data krijgt in die discussie nog relatief weinig aandacht omdat je moeilijk in getallen kunt vatten wat de uitstoot van data is. Terwijl er wel enorme datacenters achter zitten. Door CO2 neutrale datacenters van de cloudproviders middels intelligente koppelingen en services te betrekken in het spel is er een wereld te winnen – dat is het Data Fabric dat wij samen met onze klanten aan het bouwen zijn.”

■ Cloud Opvallend is dat uit onderzoek blijkt dat bijna twee derde van alle data, 68 procent, na aanmaken nooit meer wordt gebruikt.

“Bij elkaar zorgt die data ook voor een forse CO2-uitstoot.

Terwijl je dat met technologie als die van ons optimaal kunt inregelen, die oplossingen zijn er gewoon. Je kunt zelfs letterlijk ieder moment instappen omdat alles ook in de cloud geregeld kan worden. Wij hebben technologie om in de cloud van hyperscalers de gehele datahuishouding te stroomlijnen en optimaliseren.”

Lastig kan daarbij nog wel zijn dat veel organisaties hun doelstellingen op het gecombineerde gebied van data en duurzaamheid nog niet hebben geformuleerd. Joost van Drenth, Manager Solutions Engineering bij NetApp, vult aan: “We zien aan de vraagkant wel steeds meer bewustwording. Zo krijgen wij ook steeds meer de vraag wat wij zelf doen aan duurzaam-

[ 4 4 ]

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

heid, bijvoorbeeld op het vlak van recycling, productieproces en supply chain.”

■ Vergroenen “Op deelgebieden zien we dus steeds meer initiatieven ontstaan. Als NetApp zitten we op het kruispunt van cloud en datacenter. We bieden tooling aan om inzicht te krijgen in datagebruik: waar staat die data, is ze privacy gevoelig, wie gebruikt dat, hoe vaak, en wat zijn de mogelijkheden om dat te vergroenen. Wanneer data nooit meer wordt aangeraakt? Daar zit een financiële component aan, maar in toenemende mate wordt die vraag ook gekoppeld aan sustainability.”

effectief overnames. Het continue optimaliseren van cloudinfrastructuur en datahuishouding geeft nieuwe kansen voor vergroening.”

“Want aan de belangrijkste applicaties wordt zowel bij klanten als cloudproviders veel aandacht besteed. Maar de applicaties die overblijven zijn wel relevant, maar ze krijgen veel minder aandacht. Daar is veel te winnen door de oude data, die aan minder belangrijke applicaties is gekoppeld, toch naar de cloud te brengen en die cloudinfrastructuur vergaand te optimaliseren met het Spot platform. Besparingen tot 50-70% van de cloud rekening zijn aan de orde van de dag.”

“Dat heeft merkbaar effect op vergroening We zien zelfs dat hyperscalers naar ons toekomen om hen te helpen met het terugdringen van hun CO2-footprint door data effectief te organiseren. Dat heeft geen impact op de applicatie, maar wel op de gebruikte servers. Ontdubbelen van datasets en toegankelijk maken kan een factor vier schelen, en we zien dat dit goed wordt ontvangen bij onze klanten.”

Oscar Wijnants

■ Bewustwording Dit is nog wel een verhaal waar meer bewustwording nodig is.

“We moeten dit nog wel uitleggen. Aan de andere kant zien we dat we steeds vaker in een vroeg stadium bij dergelijke projecten betrokken worden. Want de kracht van het efficiënter opslaan van data is onder meer dat gebruikers minder hoeven te betalen aan opslagruimte en services bij cloudaanbieders. Dat raakt steeds meer bekend. Ook grote cloudaanbieders hebben use cases met ons die zij laten zien aan klanten.”

Wijnants: “We moeten wel vaak de methodiek uitleggen. Je ziet dat sommige inkoopafdelingen graag een op een hardware met elkaar willen vergelijken. Maar zo werkt deze vorm van innovatie met data-opslag niet. De bestaande meetcriteria voldoen niet altijd meer, zeker niet als je ook duurzaamheid meeweegt.”

Hij noemt een voorbeeld: “Als je ziet dat de niet gebruikte data tien tot twintig procent van de servers gebruikt, dan kost dat wel geld. Dat kun je ook uitzetten, maar in veel organisaties is dat een gemiste kans. Wanneer je voor versnelling van je business naar de cloud gaat kun je ook innoveren op het gebied van datagebruik.”

■ Ecosysteem In de propositie van NetApp speelt de overname in 2020 van Spot, een aanbieder van cloudinfrastructuuroptimalisatie, ook een rol. Van Drenth: “Dat platform is ondertussen uitgebouwd tot een cloudoptimalisatie platform middels ontwikkelingen en

■ Belastingen Dergelijke vormen van innovatie met data zou in de toekomst nog belangrijker kunnen worden. Van Drenth: “Uit geluiden die we opvangen maken we op dat er in de toekomst wel eens een belasting op data zou kunnen komen. Dat volgt logisch uit de beweging die je in Europa ziet. Dergelijke trends, in combinatie met duurzaamheid en geopolitieke ontwikkelingen zijn allemaal drijfveren om deze oplossingen met data, die we gewoon al hebben, in te zetten. Voor ons is het relatief eenvoudig om data en services te koppelen binnen en tussen cloudaanbieders.”

“Keuzevrijheid is hierin essentieel . Zorg ervoor dat je flexibel blijft, en dat er eigenschappen in het platform zitten om resources desgewenst te wisselen tussen providers. En zorg ervoor dat data die minder gebruikt wordt ook zodanig wordt opgeslagen dat het bijdraagt aan een kleinere CO2-footprint. Hiervoor is het nodig dat bij investeringen niet alleen gekeken wordt naar de huidige vereisten, maar ook naar het effect dat de transitie naar duurzaamheid kan hebben op je IT-infrastructuur.”

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

[ 4 5 ]

Technologie is een tool voor allerlei as duurzaamheid

Hette Mollema

Duurzaamheid is meer dan alleen zorg voor de leef­ omgeving. Ook zaken als medewerkerstevredenheid en diversiteit maken er onderdeel van uit. Workday heeft dan ook een brede aanpak van sustainability. We spraken hierover met Hette Mollema, Vice President Benelux bij Workday.

“D

uurzaamheid is een belangrijk thema in veel van de gesprekken die wij voeren, zowel met klanten als met potentiële klanten”, zegt Hette Mollema, Vice President Benelux bij Workday “Wij doen graag zaken in een partnership met onze klanten. En als je partners bent is het belangrijk dat je goed van elkaar weet hoe je over

[ 4 6 ]

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

een aantal zaken denkt. Dat geldt zeker voor grote maatschappelijke thema’s als klimaat-neutraal ondernemen en culturele aspecten als inclusiviteit. We tasten met onze potentiële klanten graag af of we op deze gebieden op dezelfde lijn zitten.

En uiteraard hopen wij hierbij een inspiratiebron voor onze klanten te kunnen zijn.”

Aan de andere kant kijken klanten er ook naar of technologie een rol kan spelen bij hun ESG uitdagingen. “Een voorbeeld hiervan is Peakon Employee Voice, dat wij via een overname vorig jaar verkregen hebben. Dat is een tool waarmee je niet alleen middels enquêtes uit kunt vragen wat er onder je medewerkers leeft, maar waarmee je ze in staat stelt om ook echt feedback te geven en de interactie aan te gaan; desgewenst anoniem.”

“Dergelijke tooling is op dit moment heel erg belangrijk om ervoor te zorgen dat je medewerkers aan je bindt en kunt behouden. Want door de juiste KPI’s te definiëren en te bepalen hoe

en belangrijke aspecten van kun je ook risico’s identificeren. Het systeem kan je vertellen dat er op de ene locatie een grotere kans op verloop is dan op een andere.”

■ Veel informatie De inzet van technologie voor employee engagement heeft ook een versnellend effect. “Voorheen organiseerden veel bedrijven ieder jaar een heisessie, waarbij dan met de benen op tafel over van alles werd gebrainstormd. Met de tooling die wij hebben, kun je wekelijks een aantal vragen aan je medewerkers stellen. Bij Workday intern vragen wij onze medewerkers om elke vrijdag vijf vragen te beantwoorden. Dat is twee minuten werk, maar levert heel snel enorm veel informatie op. En doordat het beantwoorden van de vragen nauwelijks tijd kost en wij heel frequent terug rapporteren zie je dat de engagement rate, ofwel het aantal medewerkers dat wekelijks de vragen beantwoordt, heel hoog ligt. Bij ons wel op 97%.”

■ IT-sector “Ik vind het mooi om te zien hoe de hele IT-sector steeds meer bezig is met thema’s als inclusiviteit en VIBE. En ik ben er trots op dat Workday hierin echt een voortrekkersrol heeft. Reeds bij de oprichting van ons bedrijf in 2005 stond in de kernwaarden van de organisatie dat medewerkers op de eerste plaats kwamen. “Happy employees make happy customers” was en is daarbij ons motto.”

“Ook in onze productontwikkeling zie je de focus op het volledig tot bloei laten komen van medewerkers terugkomen. Zo zijn wij hard bezig met het ontwikkelen van een skills cloud, waarmee organisaties goed in staat zijn om bij te houden wat een medewerker of sollicitant nu eigenlijk echt kan en er niet meer alleen maar gekeken wordt naar welke opleidingen iemand gevolgd heeft en welke diploma’s hij heeft gehaald.”

“In de skills cloud wordt vervolgens AI ingezet om de competenties van mensen te matchen op die van anderen die in een bepaalde job succesvol zijn.

Die inzet van AI speelt overigens sowieso een steeds nadrukkelijkere rol. En zeker bij de klanten die al enige jaren van onze producten gebruik maken, zie je dat de data die zij in die jaren in het systeem verzameld hebben nu een voorspellende waarde krijgt.”

je daarop meet en stuurt, leveren wij sturingsinformatie die veel meer zegt dan alleen maar de financiële gegevens uit het jaarverslag.”

■ Sentiment Door de inzet van een tool als Peakon Employee Voice kunnen gebruikers het sentiment meten onder een groep van medewerkers, bijvoorbeeld van een bepaalde locatie of een bepaalde business unit en hun mening polsen over een bepaald onderwerp. “Een vraag als ‘Zijn we werkelijk zo divers als we op de website hebben staan?’ leent zich bijvoorbeeld uitstekend voor zo’n meting en het aardige is dat je met de tool dan ook allerlei benchmarks kunt uitvoeren.”

“Wij gebruiken de tool uiteraard intern ook en als eindverantwoordelijke van de Benelux vind ik het altijd leuk om de sentimenten in onze regio af te zetten tegen die in andere territoria. Daarmee

■ ESG De term ESG is vrij nieuw, maar de onderliggende visie leeft al langer bij Workday. “Zo waren wij in 2017 al een CO2-neutrale cloud. Op dit moment komen klimaataspecten in meer dan de helft van elke uitvraag of aanbesteding naar voren. En ook de andere pijlers van ESG, de sociale en governance aspecten, krijgen veel aandacht. We zijn natuurlijk een Amerikaans bedrijf en in de VS is het heel gebruikelijk dat bedrijven de etniciteit van hun medewerkers registreren en daar ook over rapporteren. Hier doen we dat niet, maar ook hier hebben we diversiteit hoog in het vaandel staan.”

“Ik denk dat de samenleving in het geheel ruimdenkender is geworden doordat we veel opener uitdragen dat er verschillen zijn. Ikzelf ben daar ook steeds bewuster van geworden en ik ga in sollicitatieprocedures nu graag op zoek naar mensen die een klein tikje anders zijn. En dat heeft ook zijn weerslag, want er solliciteren nu ook mensen met een grotere diversiteit. Ik denk dat die zich dus ook meer aangetrokken voelen tot onze open cultuur.”

“Het is eigenlijk een self-fulfilling proficy: eerst schreven we over onze open cultuur, daardoor kregen we meer sollicitanten met een diverse achtergrond, kregen die mensen echt als collega’s en moesten toen dus ook wel echt ruimdenkender en toleranter zijn.”

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

[ 4 7 ]

Eelco Huurdeman, Dustin:

Zonder inzicht in kun je nieuwe ITgoed invullen Dustin, de merknaam waaronder sinds kort ook Centralpoint en Vincere Groep vallen, wil zich de komende jaren verder ontwikkelen als een aanbieder van clouddiensten voor alle doelgroepen, van publieke sector en corporates tot en met het mkb. Een sterk punt daarbij is volgens Eelco Huurdeman, strategy & innovation manager bij Dustin, de brede kennis die Dustin in huis heeft van zowel soft- en hardware als managed services. Maar ook in een sustainable cloud wil Dustin onderscheidend zijn. “Op elk gebied geldt: eerst kijken we samen met een klant wat diens IT-basis is. Want pas met een goed onderbouwd uitgangspunt kun je toewerken naar nieuwe IT-doelen.”

D

uurzaamheid is een belangrijke interne en externe pijler van Dustin. Het is ook een begrip dat Huurdeman al vanuit zijn rol bij Centralpoint geadopteerd had. “Als Dustin hebben we nu onder meer een carbon footprint calculator ontwikkeld, waarmee we onze klanten meer inzicht kunnen geven in de duurzaamheid van hun IT-omgeving. Data vormt hiervoor de grondslag en op basis hiervan berekent de calculator de uitstoot waarvoor onze klanten verantwoordelijk zijn.”

Een vervolgstap om door te pakken op de uitkomsten van de calculator is de Dustin Sustainable Cloud. Dat is geen eigen duurzame cloud-oplossing, benadrukt Huurdeman, al biedt Dustin wel eigen datacenter-diensten. “Maar wanneer je als organisatie de ambitie hebt om een duurzame cloud-omgeving te creëren, kunnen wij daar vanuit ons portfolio wel waarde aan toevoegen. Enerzijds vanuit de calculator, anderzijds samen met onze Value proposition manager Sustainability. De Carbon Footprint Calculator (CFC) kan de nulmeting zijn, waarmee onze VPM Sustainability een meerjarenplan kan opstellen om naar een duurzame cloud-omgeving te groeien.”

■ Elk segment bedienen Om in de behoefte van elk segment te kunnen voorzien, is het portfolio modulair opgebouwd, vervolgt de strategy & innovatie manager. “Je ziet bij onze doelgroep van overheden en corporates dat zij graag de hele scope van duurzaamheid mee willen nemen. Maar voor het mkb is een deel van het portfolio en de diensten eromheen ook interessant. Voor hen is het dan handig dat we dit in modules kunnen aanbieden.”

Voor alle bedrijven is overigens een beter zicht op hun CO2impact en sustainability belangrijk, omdat hier de komende jaren ook meer EU-wet- en regelgeving voor komt, stelt Huurdeman: de Corporate Sustainability Reporting Directive.

Dat is een verplichting tot rapporteren hoe organisaties sociale en duurzame uitdagingen aanpakken. Al over 1,5 - 2 jaar zou de verordening in gaan.

“Wij anticiperen hierop door organisaties nu al te helpen om op het gebied van IT en meer specifiek cloud-IT straks te kunnen

[ 4 8 ]

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

Auteur: Martijn Kregting

rapporteren over de CO2-impact. Binnen Dustin zijn we continu bezig met het verduurzamen van ons portfolio en op zoek naar diensten die we aan kunnen bieden om organisaties te helpen om duurzamer te worden.”

Eenvoudig is het onderwerp duurzaamheid voor bedrijven allerminst, weet Huurdeman. Daarom is het volgens hem ook goed om niet blind naar voren te stormen, maar eerst met een tool zoals de calculator terug te gaan naar de basis: een wetenschappelijk berekend inzicht in wat je al hebt en wat de impact daarvan is.

“Vanuit dat uitgangspunt kun je als bedrijf stappen zetten om meer grip te krijgen op al je data en de CO2-impact van je cloud-omgeving te verminderen. Zo kom je er ook achter waar je bijvoorbeeld dubbele backups hebt, waar je dark data staat data die opgeslagen wordt maar nergens voor gebruikt wordt. Zo combineer je minder CO2-impact door efficiënter databeheer.”

■ Meer dan cloud alleen Sustainability houdt overigens niet op bij cloud en data, stelt Huurdeman. Dustin kijkt ook naar het meer duurzamer maken van werkplekomgevingen en de hardware die daarbij hoort.

Denk aan het verlengen van de levensduur van een laptop. “Dat gaat verder dan het innemen en recyclen van devices. We kijken dan voorbij de afschrijvingstermijn van een device, meestal drie tot vijf jaar. Wat zijn de mogelijkheden om de levensduur te verlengen voor de werkzaamheden waarvoor het device bedoeld is? Kan een dure laptop voor eenvoudigere werkzaamheden binnen een organisatie nog ingezet worden?”

Dustin past de sustainability-diensten en -portfolio ook op zichzelf toe. Zo is Dustin Benelux nu de carbon footprint calculator aan het toepassen binnen de eigen organisatie. “Dat geeft nu al hele interessante resultaten die ons nieuwe inzichten geeft om onze eigen duurzaamheidsdoelen te realiseren – CO2 -neutraal en volledig circulair in 2030. Ook wij hebben die inzichten nodig om doelstellingen concreet te onderbouwen.”

je huidige IT doelen nooit

Het is zinvoller om vooraf te bepalen wat de beste route is om je IT-omgeving in te richten.

■ Verdere integratie Huurdeman verwacht in de ontwikkeling van nieuwe diensten en producten in het cloudportfolio veel van de verdere integratie van Dustin, Centralpoint en Vincere. “We krijgen op alle gebieden waar de afzonderlijke entiteiten actief waren nu meer capaciteiten. Voor ontwikkeling, voor sales, op technisch gebied. De komende tijd gaan we dat natuurlijk breed naar buiten uitdragen. Als Centralpoint stonden we vooral bekend als leverancier van hard- en software met een dienstenschil eromheen. Maar cloud was al een groeiende markt en steeds meer klanten wisten ons al te vinden als het ging om cloud-gerelateerde vraagstukken.”

Vooral op datacenter-gebied was Centralpoint zich al aan het ontwikkelen. Daar worden nu onder de Dustin-vlag steeds meer bestaande, maar ook door de gebundelde teams nieuw ontwikkelde diensten aan toegevoegd. Bovendien geldt ook hier dat het inzichtelijk maken van de basispositie belangrijk is om te bepalen waar je als organisatie heen wil groeien in je IT om zo de best mogelijke ondersteuning aan medewerkers en processen te geven, benadrukt Huurdeman.

■ Anders profileren “We zijn ons nu anders aan het positioneren als het gaat om hybride oplossingen en public cloud-offerings. We profiteren daarbij van onze bredere kennis en ervaring als Dustin.

Organisaties merken bijvoorbeeld steeds vaker dat ze niet elke on premise toepassing naar een publieke cloud kunnen vertalen. Vaak blijkt het ook niet goedkoper te zijn. Maar in plaats van daar achteraf achter te komen, is het zinvoller om van te voren te bepalen wat de beste route is om je IT-omgeving in te richten op basis van behoeften en wensen, visies en beleidsstukken.”

In dit kader heeft Dustin een aantal assessments ontwikkeld om relatief eenvoudig te bepalen waar een organisatie nu staat met de IT-omgeving, waar bedrijven heen willen, met welke mix van (publieke en private) cloud en on premise oplossingen dat te bereiken is en welke stappen hiervoor gezet moeten worden.”

■ Van reactief naar proactief Dustin acteert hier momenteel vooral in vanuit een vraaggedreven positie. Een belangrijke ontwikkeling vanuit de organisatie is volgens Huurdeman wel dat er steeds meer wordt gekeken naar technologische en andere trends en ontwikkelingen met impact op bedrijven.

“We kijken kritisch naar wat hierin de relevantie is voor onze - potentiële – klanten en adopteren wat inderdaad relevant is.

Zo willen we van een meer reactieve naar een meer proactieve aanpak gaan in de ontwikkeling van ons portfolio. Zodat we bijvoorbeeld vanuit de Dustin Cloud al bepaalde diensten kunnen gaan aanbieden waarvan wij inschatten dat hier meer behoefte aan gaat komen.”

Eelco Huurdeman

Dergelijke nieuwe diensten zal Dustin in meerdere vormen aanbieden die het beste bij organisaties passen. Deels vanuit de eigen Dustin Cloud, deels vanuit publieke cloud-omgevingen.

Huurdeman: “Ook hier geldt dat we per klant kunnen bepalen wat de beste mix is. Wij hebben in ieder geval alle aanvliegroutes in handen: publiek, private, hybride en on premise.”

■ Resultaten synergie De synergie van de nieuwe Dustin-organisatie levert op deze gebieden nu al de eerste resultaten op, merkt Huurdeman. “Dat zal alleen maar meer worden. Maar vergeet niet dat ‘win as a team’ voor ons meer betekent dan alleen de interne synergie.

Buiten ons eigen kennishuis kan een winnend team ook bestaan uit een ecosysteem van technologie- en distributiepartners. Het is in mijn optiek niet realistisch om te beweren dat je overal de expert in bent. Juist externe experts kunnen samen met Dustin een heel sterk team vormen om samen met de best passende oplossing voor een organisatie te komen.”

Dit is een mindshift die de afgelopen jaren plaatsvond, stelt Huurdeman, niet iets van vandaag. “Het heeft wel een aantal jaren geduurd voor een dergelijke synergie normaal werd. Waar veel IT-aanbieders het voorheen vooral als zwaktebod zagen om niet alles zelf te kunnen, wordt dit nu steeds vaker als een kracht gezien. Ik vind het mooi om te zien hoe zich dit de afgelopen jaren eerst binnen Centralpoint en nu binnen Dustin ontwikkeld heeft.”

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

[ 4 9 ]

Cisco ziet dat bed hybride werken om helpt met mogelijk Werknemers willen niet anders meer dan hybride werken, zo blijkt uit de Hybrid Work Index van Cisco. Organisaties zullen daar in mee moeten gaan, als ze dat niet al doen, vindt Sander ten Hoedt, Hybrid Work Lead bij Cisco.

I

n mei maakte Cisco de nieuwste resultaten bekend van de Hybrid Work Index. Uit dat grote onderzoek, onder 28.000 werknemers wereldwijd, blijkt heel duidelijk dat het hybride werken in bijna elk segment toegejuicht wordt. De werknemers zijn volgens het onderzoek productiever, gelukkiger en gezonder en ook hun werkkwaliteit verbetert. 79% van de werknemers in Nederland wil regelingen om hybride te kunnen werken. De cijfers spreken voor zich, vindt Sander ten Hoedt.

“Het is aan organisaties om het hybride werken te omarmen.

Zeker nu het lastig is om aan goede mensen te komen.”

Cisco speelt vol overgave in op die ontwikkeling. Dat Ten Hoedt ‘Hybrid Work Lead’ op zijn visitekaartje heeft staan, is veelzeggend. “Hybrid Work is echt één van onze grote focuspunten.

Van origine lag onze focus de afgelopen veertig jaar op het enterprise networking portfolio”, geeft hij aan. “Daar zijn door de jaren heen activiteiten bijgekomen, mede dankzij acquisities zoals van Webex. Ook in security en collaboration zijn we nu een prominente speler. Als we die drie technologieën bij elkaar brengen, kunnen we het hybride werken uitstekend invullen.”

Hybrid Work is bij Cisco opgedeeld in de Hybrid Workspace en de Hybrid Workforce. Ten Hoedt: “Bij de Hybrid Workspace gaat het om de fysieke werkomgeving: alles wat binnen de vier muren van de organisatie gebeurt, of het nu om een ziekenhuis, een educatie-instelling of een kantoorpand gaat. We kijken naar wat wij als oplossingen moeten bieden om ergens het hybride werken mogelijk te maken. Bij de Hybrid Workforce gaat het juist om het zo goed mogelijk helpen van de thuiswerker en de werker onderweg.”

■ War on talent Door de coronapandemie is het hybride werken in een stroomversnelling gekomen. Juist vanwege de ‘war on talent’ is het voor organisaties nu extra belangrijk om het hybride werken op te pakken. “Het maakt organisaties interessanter en geeft ook de mogelijkheid om andere mensen aan te nemen. Talent uit het buitenland, bijvoorbeeld.”

Om goed hybride te kunnen werken hebben medewerkers in de eerste plaats veilige connectiviteit nodig. “Je wilt werknemers in staat stellen om met zo min mogelijk barrières goed te kunnen werken, ongeacht waar ze zijn. De veiligheid moet gewaarborgd zijn en de applicaties moeten altijd bereikbaar zijn, ook als bijvoorbeeld het internet thuis er even uit ligt.

Daarnaast zijn er goede collaboration-oplossingen nodig, die zonder problemen werken.”

■ Uitdagingen Bedrijven zien kansen, maar worstelen ook met het hybride werken, zo merkt Ten Hoedt. “Voor veel organisaties is het de

[ 5 0 ]

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

Auteur: Johan van Leeuwen

vraag welke functionele rol het pand nog speelt in hun primaire processen. Werk vindt niet alleen maar op het kantoor, in het schoolgebouw of het ziekenhuis plaats. Alles kan schaalbaar worden gemaakt. Als een kantoor nog maar een capaciteit van gemiddeld 60 procent heeft, moet je slimmer met die ruimte omgaan. Je hebt daardoor nu te maken met facility teams die ineens een ander soort dienstverlening moeten gaan leveren in en om een pand.”

“Ook het creëren van een fijne cultuur is daarin heel interessant”, vervolgt hij. “Als mensen minder op kantoor komen, moet er een alternatief komen voor de gesprekken bij de koffiemachine. Iemand die van afstand in een overleg zit moet ook niet het gevoel hebben dat zijn inbreng minder waarde heeft dan die van de mensen die wel op kantoor zijn. Facility managers moeten daar allemaal over nadenken en worden meer een soort hospitality managers. Daarnaast is het belangrijk om de wereld van IT en facilities meer bij elkaar te brengen als het om de inrichting van gebouwen gaat.”

Er moet een alternatief komen voor de gesprekken bij de koffiemachine

Maar er is nóg een belangrijke uitdaging, misschien wel de belangrijkste: cybersecurity. “De security-footprint wordt veel breder. Data staat overal en nergens en de werknemer is ook overal en nergens. Je moet onder meer kijken naar zero-trust en naar het monitoren van je applicatieprestaties.” Cisco neemt security heel serieus. “Een groot voordeel bij ons is dat de security vooraf al in onze oplossingen is ingebouwd. We bewaren met Webex ook veel minder data van individuen dan dat concurrenten doen. Dat de overheid op Webex vertrouwt, is niet voor niets. Dat komt door de security. Ook in onze netwerkomgeving zit security al ingebakken.”

Om klanten te kunnen helpen bij die uitdagingen, maakt Cisco graag gebruik van goede partners. “Sommige partners kunnen hun klanten, met behulp van onze technologie, end-to-end ondersteunen bij het hybride werken. Wij bieden de bouwblokken en partners maken daar regelmatig segment-specifieke usecases van.”

edrijven het omarmen en ke uitdagingen ■ Webex Webex speelt een belangrijke rol in de Hybrid Work-strategie van Cisco. Die software voor onder meer videoconferencing heeft een aantal onderscheidende factoren, legt Ten Hoedt uit. Zo helpt het bij het creëren van de goede cultuur die hij eerder benoemde. “Webex meet de tevredenheid van werknemers en stelt hen ook in staat om hun netwerk binnen het bedrijf te verbreden. Het ondersteunt tijdens een overleg ook bij het creëren van een level playing field tussen mensen die op kantoor zitten en medewerkers die thuis of onderweg zijn.” Een ander sterk punt van Webex is dat je het ook kunt gebruiken voor je workflow. “We hebben op dat gebied het breedste ecosysteem. Je kunt applicaties zoals die van Miro of Smartsheet koppelen met Webex, waardoor je alles binnen één interface kunt doen.”

Hij noemt ook de hardware in het Cisco-portfolio.

“We hebben Webex-endpoints in veel form factors: voor thuis, onderweg, in de boardrooms en alles daartussenin. Hoewel we tegenwoordig een software-organisatie zijn, speelt hardware nog altijd een belangrijke ondersteunende rol en geeft het werken met Cisco-endpoints extra mogelijkheden. Ons portfolio daarin is heel breed. We hebben bijvoorbeeld ook oplossingen voor hotdesking, om het flexibel inrichten van werkplekken mogelijk te maken.”

■ Blijvertje Het moge duidelijk zijn: Ten Hoedt twijfelt er niet aan dat het hybride werken een blijvertje is. “In sectoren met een krapte kan het hybride werken een strategisch middel zijn om voor oplossingen te zorgen. Denk aan remote care of digitale consulten in de zorg. Elk segment gaat dat op zijn eigen manier invullen. Over vijf of tien jaar zal het hybride werken de standaard zijn en zul je maar weinig mensen vinden die nog volledige weken op kantoor willen zitten.”

Sander ten Hoedt

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

[ 5 1 ]

Isabel Moll, Dell Technologies Nederland:

Duurzaam onder een proces waar klaar mee bent “V

anaf de start van mijn carrière heb ik al kennis gemaakt met alle aspecten van IT, zowel de hardwareals de software- en de services-kant”, vertelt Moll over haar keuze om sinds augustus 2021 bij Dell Technologies te gaan werken. “Hier komt al deze kennis mooi samen: denk aan hoe organisaties met behulp van onze technologie hun eigen versie van hun cloud kunnen ontwerpen en bouwen, in een hybride en/of een multi-cloudscenario. Maar ook: hoe kun je productie- en menselijke processen in een organisatie met technologie slimmer aanpakken?”

Isabel Moll

Er zijn zo veel mogelijkheden om met de slimme inzet van technologie maatschappij en bedrijfsleven te verduurzamen, begint Isabel Moll enthousiast. Maar ook technologie zelf - zoals een ITomgeving - kan veel duurzamer gemaakt worden. En, vindt de Vice President & General Manager van Dell Technologies Nederland: ook met medewerkers moet je duurzaam omgaan. “Technologie kan helpen in het bieden van een goede werk-privé balans, maar uiteindelijk moet je dit ook als organisatie faciliteren. En het liefste als gehele IT-sector: laten we allemaal ons best doen om te laten zien dat dit een mooie en duurzame sector is om in te werken.” auteur: Martijn Kregting

[ 5 2 ]

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

Dat gebeurt steeds vaker aan de rand van een netwerk, door aan deze edge al data- en compute-capaciteit in te richten. Zo is het mogelijk steeds meer data te verzamelen en heb je ook steeds vaker direct inzicht als basis voor datagedreven beslissingen, die bovendien ook weer geautomatiseerd kunnen worden.

“Denk bijvoorbeeld aan preventief onderhoud, omdat een lift kapot dreigt te gaan of wanneer er ergens meer stroom verbruikt wordt dan nodig is. Door het voorkomen van onnodige defecten en onderhoudstaken kun je slimmer omgaan met mensen, met recourses en met het milieu.”

Een ander interessant gebied is volgens Moll mobiliteit, waar ook veel te halen valt op het gebied van duurzaamheid. Dat vergt natuurlijk ook een gedragsverandering, maar met slim toepassen van technologie en het verkrijgen van nieuwe inzichten uit data kun je gedrag sturen – bijvoorbeeld door te tonen wat iemand bespaart in tijd of geld wanneer men anders dan met de auto reist.

“Maar denk ook verder: zoals door mobiliteit niet te laten plaatsvinden, dat natuurlijk heel zichtbaar wordt in alle nieuwe hybride werkvormen die nu ontstaan. Kortom, dankzij slimme inzet van technologie kun je zuiniger met je omgeving en je mensen omgaan.”

■ Visie en ambitie Het is mooi dat Dell Technologies de producten en services levert om dat te realiseren, schetst Moll.

En daarbij de visie en ambitie heeft om dat zelf op een zo duurzaam mogelijke wijze te doen. In de productie, in de logistiek en in het terughalen en hergebruiken van hardware. “Michael Dell heeft een keer in een ontmoeting met klanten verteld dat hij tot op de laptop nauwkeurig weet hoeveel devices Dell Technologies gemaakt heeft. En hij voelt zich verantwoordelijk voor een goede circulaire omgang van elke laptop, om uiteindelijk tot zero e-waste te komen.”

nemen is je nooit Dell Technologies heeft dan ook niet alleen een programma om oude producten terug te halen, maar ook om ze – geheel of als afzonderlijke componenten – te hergebruiken in nieuwe producten. En hoe je die nieuwe producten zuiniger kunt maken.

In het productieproces, in het gebruik – denk aan energieverbruik – en in de supply chain.

Moll: “Zo hoef je producten niet altijd te verschepen. Soms is vervoer per trein zuiniger. Je kunt denken dat we dat al lang hadden moeten weten. Maar in alle onderdelen van het proces – van ontwerp tot en met vervoer – is kijken naar hoe iets beter, slimmer en duurzamer kan een continue ontwikkeling.”

■ Samenwerking Dell Technologies zet dergelijke stappen niet alleen, benadrukt Moll. “Onze producten bevatten chips van Intel en werken samen met producten van softwareleveranciers zoals Microsoft.

Je probeert die producten zo goed mogelijk op elkaar af te stemmen. Zo kan Microsoft ervoor zorgen dat diens werkplekomgevingen op onze laptops en servers zo zuinig mogelijk werken. En onze gesprekken met Intel gaan erover hoe we willen dat chips in onze producten zo zuinig mogelijk zijn. Dat doen we niet als enige in deze sector, maar we hebben hiervoor wel nauwe samenwerkingen.”

Moll benadrukt dat duurzaam ondernemen niet iets is waar je ooit klaar mee bent. “Dat zie je terug in ons Environmental, Social & Governance (ESG) rapport. Als we hierover vragen van klanten krijgen, kunnen we ze daarin meenemen: waar staan we nu, waar willen we naartoe en ook: hoe maken we dat meetbaar. Want ook dat is heel belangrijk: zonder meten en de data daaruit zullen we nooit weten of de duurzaamheidsdoelen zoals we die richting 2030 hebben realistisch zijn, wat we daarvoor moeten doen en of we daar ook in slagen.”

■ Duurzame omgang met werknemers Duurzaamheid – en de slimme inzet van technologie - komt ook terug in hoe je met werknemers om gaat, vindt Moll, als onderdeel van een sociale en inclusieve aanpak. “Dat is een mix van factoren. We waren al bezig om mensen hybride te laten werken en om ze een betere werk-privé balans te bieden en dat is door corona enorm versneld.”

Daar heb je technologie voor nodig, maar ook beleid. Faciliteer gebruik van het OV door je kantoor - zoals Dell Technologies dat doet - dicht bij een treinstation te plaatsen. Biedt medewerkers een fietsplan en zorg ervoor dat ze die fiets eenvoudig kunnen stallen bij het kantoor. Laat mensen zelf nadenken over wat meer duurzame vormen van vervoer hen aan voordelen oplevert.

Door zo een aantrekkelijke werkgever te zijn, kun je ook het groeiende personeelstekort in een sector als de IT aanpakken, meent Moll. “Daarvoor hebben wij bij Dell Technologies ons Family Life Balance-programma: het is niet meer van deze tijd om alleen de focus te leggen op hard werken en je targets te halen. Je wil samen met je medewerkers een optimale en duur-

zame balans voor hen bereiken en kijkt naar wat daar allemaal bij hoort, zoals sport, mentaal welbevinden, eten en leefstijl.”

■ Meer diversiteit in talent Daarnaast is Dell Technologies dit jaar een pilot begonnen om te kijken naar het effect van mensen parttime laten werken.

“In deeltijd werken kon al, maar targets veranderden niet. Dan moet je dus harder werken om je targets te halen. We zijn nu op kleine schaal op één locatie begonnen met targets die aangepast zijn aan het aantal uren. Zo willen we achterhalen of dit iemand productiever maakt, of het werkt in diens team. Maar ook of we zo meer divers talent kunnen binnenhalen: bijvoorbeeld mensen die niet per se een maximaal aantal uren willen werken, maar wel graag in de IT actief willen zijn.”

Moll stelt zelf ook onderdeel te zijn geweest van de oude cultuur, maar vindt die cultuur verouderd. “Prima als je wel nog maximaal wil werken, maar alleen dát benadrukken, past niet meer bij deze tijd. Zo beperk je jezelf in het binnenhalen van nieuw talent én je verliest mensen die dit niet meer willen en elders gaan werken of zelfs de IT-sector verlaten.”

■ Nieuw en ander talent Met de kennis opgedaan uit de pilot hoopt Moll op grotere schaal nieuw en ander talent binnen te halen. “Denk aan mensen die een startup begonnen zijn, maar dat willen combineren met een parttime dienstverband, waarbij ze interessante ideeën meebrengen uit hun eigen omgeving. Of om meer midcareer vrouwen voor een baan in de IT te interesseren. Dat is een initiatief waar ik ook bij Microsoft actief mee bezig was, vrouwen omscholen en zo meer vrouwelijk talent voor de sector als geheel beschikbaar te krijgen.”

Je wil samen met je medewerkers een optimale en duurzame balans voor hen bereiken

Dell Technologies is dit jaar met de pilot parttime werken gestart. Moll wil echter de hele techsector uitnodigen om anders te kijken naar werktijden. “Als we het samen doen, kunnen we het onderwerp werktijden echt in beweging krijgen. De hele sector heeft behoefte aan het aanboren van een groter reservoir aan talent. Door het samen op te pakken, kunnen we het beeld van de sector als geheel veranderen: dat je hier alleen maar welkom bent als je minimaal 40 uur wil werken en niet terugdeinst voor overwerken. Bovendien zullen klanten dan ook eerder accepteren dat ze bijvoorbeeld niet altijd hetzelfde aanspreekpunt hebben, omdat iemand in deeltijd werkt.”

■ Maatschappelijke verantwoordelijkheid Moll ziet het als een maatschappelijke verantwoordelijkheid om er als sector voor te zorgen dat technologie en IT al in het curriculum van de middelbare school een centrale plek krijgt.

“Zodat je ook die pool aanspreekt van meisjes die nog weinig beeld krijgen bij het werken in deze sector of nu nog denken dat technologie typisch een mannenbolwerk is.”

Het zijn veel ideeën, en Moll beseft dat het niet allemaal tegelijk en met dezelfde snelheid kan. “Dan krijg je te maken met een soort tanker waarvan je het roer helemaal om wil gooien. Het is belangrijk gericht en niet te groot te beginnen en er organisch in te groeien. Op een gegeven moment zul je de versnelling erin zien komen. Zet mensen aan het denken door een voorbeeld te geven, nodig uit en doe het met elkaar, het hele ecosysteem. Dan wordt het werk lichter omdat iedereen een deel van de uitdaging oppakt en lessen met elkaar deelt. Zo krijg je een vliegwieleffect, omdat je het niet alleen voor jezelf doet en je eigen gewin, maar voor de hele sector en iedereen die daarin werkt.”

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

[ 5 3 ]

Ronald Ooms

Gebruikmaken van de cloud is een duurzame actie, want je bespaart onder andere op apparatuur en energie”, zo meent Ronald Ooms, Regional Vice President bij Veeam.

“Wel is het dan nodig extra aandacht te schenken aan databescherming, vooral omdat medewerkers met elk denkbaar IT-toestel en vanaf elke willekeurige plek met bedrijfsdata in de weer zijn.”

Auteur: Teus Molenaar

O

oms vertelt dat elke IT-afdeling vanouds bezig is om resources zo efficiënt mogelijk in te zetten. Veelal gedreven vanuit kostenbesparing, maar tegenwoordig is duurzaamheid ook een argument. Met de klimaatverandering zal ook het IT-landschap door een andere bril moeten worden gezien.

“Het begon natuurlijk met consolidatie en vervolgens virtualisatie, om te besparen op de benodigde hardware. Nu zie je dat de cloud de volgende stap is. Het is vergelijkbaar met de deelauto. Je bezit niet meer een auto om van A naar B te gaan, maar je hebt een abonnement om naar believen het voertuig van de aanbieder te gebruiken. Zo werkt de cloud eigenlijk ook. Je hebt niet meer zelf een server, maar gebruikt die van de cloud provider. Dit scheelt CO2-uitstoot bij de productie van servers, omdat er minder nodig zijn. De cloud provider deelt die server met anderen die een ‘abonnement’ hebben. Minder servers betekent ook minder energieverbruik.”

■ Eigen footprint verminderen Veeam heeft zelf een datacenter in Tsjechië om cloud data management uit te voeren. “Wij zijn ook steeds bezig om onze eigen footprint te verminderen. De datacenters worden steeds efficiënter en kleiner. In Tsjechië zit ook het grootste deel van onze ontwikkelafdeling, vandaar dat we daar een centraal datacenter hebben. Maar je hebt lokaal ook altijd nog kleinere datacenters nodig voor cloud data management van klanten.

Bijvoorbeeld omdat de datavolumes te groot zijn of gevoelig voor geografisch bepaalde opslag. Sommige data mogen immers het land niet uit. De cloud is niet geschikt voor alle data; de directie moet eerst vaststellen wat wel en wat niet naar de cloud mag.”

Naast de gebruikelijke prioriteiten voor de IT-afdeling, zoals beschikbaarheid en flexibiliteit, speelt de uitstoot van koolstofdioxide ook een rol. “Bovendien is het een eenvoudig rekensommetje. Zoals het goedkoper is een deelauto te gebruiken dan eigenaar te zijn van een auto.”

■ VerSaaSing Op de achtergrond speelt volgens Ooms de grote trend van verSaaSing een rol: het afnemen van applicaties via een cloud-model. Denk aan Salesforce.com en Google Workspace.

[ 5 4 ]

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

Cloud is maar ver databe

Veeam houdt data veilig onafhan

“Zelf gebruiken wij Microsoft 365. Zo’n negentig procent van de software die wij gebruiken, halen we uit de cloud,” zegt Ooms. “Je hoeft niet meer zelf de software te onderhouden, je hoeft niet meer te patchen; dat wordt allemaal voor je gedaan.

Voor het hybride werken, waarbij (een deel van) de medewerkers deels op kantoor en deels thuis werken, is Software-asa-Service een uitkomst. Want je hoeft de software op al die devices niet te onderhouden; dat gebeurt vanzelf. Waar je natuurlijk wel voor moet zorgen, is dat alle data altijd en overal veilig zijn. En beschikbaar op momenten dat het nodig is. Daar zorgen wij dan voor.”

■ Kleinere apparaten Het maakt voor Veeam niet uit met welk apparaat iemand zijn werk doet. “Ook als er met een SaaS-oplossing wordt gewerkt, zorgen wij voor back-ups van de gegevens die in de cloud staan.

Wij kunnen data verplaatsen van de ene cloud naar de andere; van cloud naar laptop of elk ander endpoint. Voor ons data management systeem maakt de architectuur niet uit. Wij beveiligen data onafhankelijk van de architectuur”, stelt Ooms.

Hij vertelt over hoe in 2020, tijdens het begin van de coronacrisis, de overheid vroeg iedereen zoveel mogelijk thuis te werken.

“Iedereen gaf toen zijn medewerkers een laptop om aan de keukentafel of in de studeerkamer het werk te kunnen blijven doen.

In januari 2021 zag Gartner wereldwijd een groei van desktops

48646461465

64146143464

35364146786

67969617862

74114637145

63463434645

64536164194

34638614645

61633264116

43416146146

66478645623

duurzaam, ereist wel scherming

nkelijk van IT-architectuur

en laptops met vijf procent over het hele jaar 2020. Maar eigenlijk kunnen mensen met een veel kleiner apparaat aan de slag, want waar heb je nou zoveel rekenkracht of opslagruimte voor nodig als de applicaties in de cloud worden afgehandeld?”

Thuiswerken gaat niet weg, dus volgens Ooms is er op dit vlak nog wel duurzaamheidswinst te halen door medewerkers met kleinere apparatuur uit te rusten. “Chromebooks bijvoorbeeld, die volgens onderzoeksbureau Canalys een flinke groei van 75 procent telde door corona. Of tablets, die gebruiken allemaal minder stroom dan desk- en laptops.”

■ Ransomware bescherming Ooms vertelt dat Veeam tegenwoordig vol inzet op ransomware-bescherming. “Organisaties, maar ook thuiswerkers, moeten goed voorbereid zijn op cyberaanvallen. Ze moeten back-up en recovery optimaliseren. Er wordt wel veel nagedacht over de voorkant van systemen om kwaadwillenden buiten te houden, maar nog te weinig over de achterkant. Wat doe je in geval iemand toch binnendringt? Kun je dan toch nog bij jouw data?

Daar heb je data management voor nodig.”

Ooms geeft aan dat de 3-2-1-regel geaccepteerd is, maar dat er nog een 1 en een 0 bij horen. Dan kom je bij de 3-2-1-1-0 regel van Veeam. Dus 3 kopieën van gegevens op 2 verschillende media en 1 kopie off-site.

“Wij voegen er nog een 1 aan toe: een kopie die offline, air-gapped of onveranderbaar is. En een 0: nul fouten met SureBackup herstelverificatie. Deze twee toevoegingen zijn vandaag de dag van essentieel belang. Het hebben van een kopie van back-upgegevens die offline, air-gapped of onveranderbaar is, is een ongelooflijk veerkrachtig exemplaar om gegevensherstel in een ransomware-gebeurtenis te helpen garanderen. De 0 zorgt ervoor dat er geen verrassingen meer zijn bij het herstellen. Dat is tegenwoordig een groot voordeel, maar niet om de redenen die men misschien denkt”, gaat Ooms verder. “SureBackupherstelverificatie door Veeam is een geweldige manier om er zeker van te zijn dat u gegevens kunt herstellen. Dit is niet omdat een Veeam-back-up niet "goed" zou zijn, maar omdat bepaalde gedragingen zich alleen voordoen bij het terugzetten of opnieuw opstarten, waardoor een restore mogelijk niet volgens plan verloopt.”

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

[ 5 5 ]

Vertiv merkt dat datacenterbranch doelgerichter omg verkleinen CO2-vo E

en deel van de datacenterbedrijven is al heel wat jaren bezig met het verbeteren van de efficiëntie en het verkleinen van de CO2-voetafdruk. Maar vanwege media-aandacht en protesten bij de bouw van nieuwe datacenters staat het thema nu bij de hele industrie op de agenda. Dat is ook nodig, want er is nu wereldwijd in totaal voor ongeveer 2,9 gigawatt aan nieuwe datacentercapaciteit in aanbouw.

Om duurzamer te kunnen zijn, zijn technologische doorbraken nodig, vindt Remko Gerards.

En daarvoor is er behoefte aan samenwerking.

Bijvoorbeeld tussen de publieke en private sector.

Daarom werkt Vertiv sinds kort samen met RISE Research Institutes of Sweden, dat eigendom is van de Zweedse staat en dat wordt ondersteund door fondsen van de Europese Unie. RISE werkt samen met universiteiten, de datacenterindustrie en de publieke sector. Facebook (nu Meta) en Ericsson horen bij de oprichters. RISE voert industrieel onderzoek uit en werkt aan innovatie, allemaal rondom duurzaamheid.

Remko Gerards

Datacenterbedrijven liggen onder een vergrootglas als het om duurzaamheid gaat. Bij Vertiv, leverancier van bedrijfskritische infrastructuur en connectiviteitsoplossingen, staat het heel nadrukkelijk op de agenda. Reseller Manager Benelux Remko Gerards ziet dat de sector stappen zet en voorspelt dat het thema de komende tijd nog doelgerichter wordt aangepakt.

Auteur: Johan van Leeuwen

Het is niet de enige samenwerking waar Vertiv aan meedoet. Het bedrijf is ook onderdeel van de Sustainable Digital Infrastructure Alliance (SDIA) en de European Data Center Association (EUDCA) en draagt bij aan het Climate Neutral Data Centre Pact met hetzelfde doel als dat de Europese Commissie stelde: klimaat-neutrale datacenters in 2030.

■ Testen De samenwerking met RISE draait onder meer om het testen van nieuwe technologieën voor datacenters. Die technieken zijn onder meer homomorphic encryption, machine learning, autonome digitale infrastructuur, zelfherstellende systemen en thermische beheersystemen. “Eén van de vragen die we ons stellen is: hoe kunnen we de servers laten samenwerken met de koeling ter plaatse om zo voor gunstiger energieverbruik te zorgen?”, vertelt Gerards. “Het RISE-project kijkt naar beide kanten van de medaille: zowel de mechanische infrastructuur voor koeling als ook het IT-gedeelte ervan. Alleen door dat te doen kunnen we onze CO2-voetafdruk verkleinen en de prestaties in datacenters verbeteren.”

Vandaag de dag wordt de meeste energie in datacenters omgezet in warmte en dus niet

[ 5 6 ]

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

de he steeds mgaat met voetafdruk hergebruikt. Het RISE-project onderzoekt manieren om dat wel te doen, onder meer voor landbouw, het drogen van biomassa of voor de verwarming van steden. RISE deed al een haalbaarheidsstudie naar stadsverwarming wanneer water met een temperatuur van 90 tot 95 graden via verschillende buizen wordt aangevoerd. “In plaats van een focus op koelen, richten we ons dan op het weghalen van de warmte uit datacenters”, geeft Gerards aan. Hij noemt ook kassen als mogelijke eindbestemming van die warmte. Mogelijk kunnen datacenters een massaproducent van warmte voor de lokale gemeenschap worden, zo verwacht hij. Door de stijgende gaskosten vandaag de dag zou dat extra interessant zijn.

■ Lithium-ion-accu Een ander punt waarop datacenters winst kunnen halen, is onder meer het energiezuiniger maken van hardware en software, zo legt hij uit. Nu kunstmatige intelligentie en andere nieuwe technische innovaties meer vragen van datacenters, zal het gebruik van schone energie nog belangrijker zijn. Daardoor zullen brandstofcellen en efficiente opslagsystemen voor energie op grotere schaal worden toegepast. Ook zullen er vaker geprefabriceerde datacenters worden gebouwd die energie-efficiëntie en een lage CO2-uitstoot als prioriteit hebben.

Hij noemt het voorbeeld van lithium-ion-accu’s. Er was jarenlang veel scepsis over het recyclen van deze accu’s, maar in Noord-Amerika is daar nu een goede infrastructuur voor. Een aantal bedrijven haalde daar grote publieke en private financieringen binnen voor lithium-ion-recycling. Gerards voorspelt dan ook dat die accu’s nu volledig zullen worden geaccepteerd.

■ Hyperscalers Hij ziet positieve veranderingen in de gehele datacenterbranche en verwacht dat die lijn de rest van dit jaar en de komende jaren verder wordt doorgezet. “De afgelopen jaren hebben hyperscalers goede maatregelen genomen om te kunnen voldoen aan doelstellingen voor CO2- en waterneutraliteit”, zegt hij.

“Google kondigde aan om in 2030 alleen CO2-vrije energiebronnen te gebruiken, terwijl Microsoft het doel stelde om in dat jaar CO2-negatief en waterpositief te zijn.”

CO2-uitstoot, efficiëntie en optimalisatie. Gerards: “Om dat mogelijk te maken, stappen sommige aanbieders over van diesel-generatoren naar waterstof-generatoren en gebruiken ze accu’s met een lange levensduur, of kiezen ze voor hernieuwbare energie – soms alleen lokaal gegenereerd - als belangrijkste energiebron.”

■ Infrastructuur Een van de grootste uitdagingen bij het verduurzamen van datacenters is de infrastructuur. Daarvoor is er samenwerking nodig tussen de beheerders van datacenters, de aanbieders van infrastructuur en stadsplanners. “De infrastructuur in de regio moet centraal worden gesteld, waarbij bijvoorbeeld gebruik gemaakt kan worden van on-site hernieuwbare energiebronnen en energieopslag. Er moet ook nagedacht worden over het slim hergebruiken van restwarmte.”

Er moet nagedacht worden over het slim hergebruiken van restwarmte

Dan is er nog de uitdaging van het watergebruik in datacenters, met name in gebieden met veel droogte. “Organisaties die hun waterverbruik proberen te verminderen, maken steeds vaker gebruik van thermische systemen die geen water verbruiken en die in potentie vele miljarden liters per jaar kunnen besparen.

Koelmiddelen die dat niet kunnen worden steeds meer uitgefaseerd”, verwacht ik.

“Daardoor zullen meer organisaties kiezen voor digitale oplossingen”, voorspelt hij. Hij doelt onder meer op hybride gedistribueerde energiesystemen die zowel wissel- als gelijkstroom kunnen leveren. “Dan kan het energieverbruik volledig met hernieuwbare energie gebeuren. Het geeft extra opties om de efficiëntie te verbeteren en minder CO2 uit te stoten.”

■ Intensieve samenwerking “Het benoemen van deze strategieën en het implementeren ervan zijn twee totaal verschillende dingen”, benadrukt Gerards.

“Er is intensieve samenwerking nodig tussen grote marktleiders en allerlei andere partijen. Maar nu er zoveel innovatieve oplossingen op de markt komen, wordt de kloof tussen idee en adoptie steeds kleiner. We zoeken met Vertiv naar technologische vooruitgang, door fris na te denken en te zorgen voor innovatie die een echte impact heeft. Technologie is geen garantie voor schone energie en minder CO2-uitstoot, maar het kan het wel ondersteunen.”

Voor colocatieaanbieders zijn er steeds meer financiële prikkels om milieuvriendelijke oplossingen in te bouwen. Als zij grote hyperscalers willen aantrekken, zoals AWS, Google of Meta, zullen ze moeten voldoen aan stevige eisen op het gebied van

T h e

F u t u r e

o f

B u s i n e s s

Te c h n o l o g y

[ 5 7 ]

THE FUTURE OF BUSINESS TECHNOLOGY 2022 Thema Sustainability & MVO

Het Future of Business Technology project van Dutch IT-channel en Executive-People bestaande uit een reeks interviews en talkshows met thought leaders op het gebied van innovatie met speciale aandacht voor duurzaamheid & MVO. MVO. Het project wordt afgesloten met een event op 13 oktober 2022.

Frans Vertregt, Managing Director Dutch IT Channel: “Op donderdag 13 oktober staat het thema Sustainability & MVO centraal tijdens dit Dutch IT Leaders Event. Het event wordt georganiseerd in Fort Voordorp bij Utrecht. Onder leiding van dagvoorzitter en moderator Danny Frietman zijn er diverse interessante keynotes, van onder andere Gartner analist Frank Buytendijk en enkele andere thought leaders.”

Danny Frietman gaat in een Dutch IT Leaders Innovatie panel in gesprek met Nederlandse IT-leiders, over hoe organisaties met sustainability beleid impact kunnen maken om klimaat neutrale doelen te halen.

De definitieve agenda van het event wordt binnenkort bekend gemaakt op dutchitchannel.nl/fobt.

Dit event is gratis toegankelijk voor IT-leiders (CEO, CIO, CTO, IT-manager, digitale- en innovatiemanagers etc.).

‘Leaders of InnovatIon’ Meer informatie over dit event: Frans Vertregt: f.vertregt@dutchitchannel.nl 06 109 465 45 Yvonne Bansagi: y.bansagi@dutchitchannel.nl 06 235 303 99 Marc Jongbloed: m.jongbloed@dutchitchannel.nl 06 437 537 59

Doe mee met het

Dutch IT Security Project

Het Dutch IT Security project start in oktober 2022 met online interviews en kennisar tikelen. Het pr ojec t wor dt op donder dag 1 december afgesloten met een Dutch IT Security Special in print, een reeks live opgenomen Video Talkshows en Podcasts en het afsluitende event: de Dutch IT Security Day. Op 1 december organiseren we in de Rijtuigenloods in Amersfoort de Dutch IT Security Day. Dit is een dynamisch afsluitend event op een historische locatie.

We bieden een dagvullend programma voor zowel eindgebruikers als professionals in de IT-industrie zelf. U kunt een plenair programma met

Meer informatie over dit event: Frans Vertregt: f.vertregt@dutchitchannel.nl 06 109 465 45 Yvonne Bansagi: y.bansagi@dutchitchannel.nl 06 235 303 99 Marc Jongbloed: m.jongbloed@dutchitchannel.nl 06 437 537 59

aansprekende en toonaangevende Security specialisten verwachten aangevuld met diverse side- en break-out sessies.

Onderzoek Ook wordt de Dutch IT Security Survey gepresenteerd die in samenwerking met Smart Profile wordt uitgevoerd met o.a. actuele gegevens over de toepassing van cybersecurity diensten bij Nederlandse organisaties en de strategische keuzes die zij maken.

We bieden een luxe lunch en afsluitend heerlijke bites & drinks tijdens de netwerkborrel. Nadere mededelingen over het format en het programma volgen in de komende maanden.

The World’s Most Important Gathering of CIOs and IT Executives™ 7 – 10 November 2022 | Barcelona, Spain gartner.com/eu/symposium

Guiding CIOs and IT executives to accelerate digital business

Join us for the technology, insights and trends shaping the future of IT and business Hot topics • Architecture, platforms and software engineering • Data, analytics and AI • Cloud, infrastructure and operations • Customer and citizen experience

• Cybersecurity and risk management • Sustainable business and ESG • Digital business acceleration • Executive leadership • IT investment and value

Learn More © 2022 Gartner, Inc. and/or its affiliates. All rights reserved. EVTM_948_1803651

• • • •

The future of work Innovation and disruption Operational models Strategic planning and execution • Talent, culture and change

gartner.com/eu/symposium