Wnioski dla Europy

WNIOSKI

DLA EUROPY

WYDAWNICTWO V EUROPEJSKIEGO KONGRESU GOSPODARCZEGO 2013

3

Szanowni Państwo

WYDAWNICTWO V EUROPEJSKIEGO KONGRESU GOSPODARCZEGO 2013

WNIOSKI

DLA EUROPY Wydawca: Grupa PTWP SA – organizator Europejskiego Kongresu Gospodarczego

Za nami piąta edycja Europejskiego Kongresu Gospodarczego.

W trakcie ponad stu sesji i debat panelowych wraz z naszymi Partnerami i Gośćmi szukaliśmy odpowiedzi na podstawowy europejski dylemat czasu stagnacji – jak wrócić na ścieżkę wzrostu gospodarczego?

Zróżnicowane grono Uczestników, złożona i trudna sytuacja europejskiej gospodarki, otwarty charakter naszej debaty sprawiły, że nie uzyskaliśmy jednej odpowiedzi na tak postawione pytanie. Jednak przekaz płynący z tegorocznego Kongresu jest wystarczająco jasny: Europa potrzebuje oddechu – usunięcia krępujących inicjatywę i aktywność regulacji, otwarcia na te rejony świata, które rozwijają się dynamicznie, tworząc naturalną przestrzeń dla europejskiej wiedzy, kompetencji, technologii.

Niedawne doświadczenia krajów europejskich przekonują, że z kryzysowego dołka szybciej wychodzą gospodarki z silnym segmentem wytwórczym. Zdrowej, zrównoważonej gospodarki nie da się oprzeć wyłącznie na usługach. Owszem, europejski przemysł będzie musiał być przyjazny dla środowiska, powinien być innowacyjny, ale musi otrzymać szansę w postaci dostępnej i relatywnie taniej energii.

Po to, by tak się stało, potrzebna jest rewizja europejskiej polityki ochrony klimatu. Jej uelastycznienie, wprowadzenie do doktryny takich kryteriów jak cena energii i konkurencyjność, zrównoważenie celów środowiskowych z nową polityką proprzemysłową – to druga grupa kluczowych postulatów tego Kongresu.

Dobrą (i docenianą przez Uczestników kolejnych edycji Kongresu) praktyką stało się opracowywanie wniosków w formie biuletynu. Jako Organizatorom zależy nam na tym, by główne kierunki myślenia o przyszłości Europy – wskazywane w trakcie debat – istniały i były dostrzegane w przestrzeni publicznej także po zakończeniu naszej imprezy.

Służy temu wydawnictwo, które oddajemy w Państwa ręce, wykorzystujemy do tego celu periodyki i portale Grupy PTWP, wspierają nas w tym partnerskie media.

Wierzymy, że ta aktywność pomoże rozwiązywać problemy zdefiniowane w trakcie V Kongresu i zmierzyć się z kolejnymi w ramach przygotowań do szóstej edycji, na którą wstępnie już dziś zapraszamy.

Woj ci e ch Ku śp i k , p re ze s G ru py P T W P S A , i ni cj ator Eu rop e j sk i e g o Kongre su G osp od a rc ze g o

Tekst: Zespoły dziennikarski Miesięcznika Gospodarczego Nowy Przemysł, portalu gospodarczego wnp.pl i innych portali Grupy PTWP. Opracowanie redakcyjne – Oskar Filipowicz.

Wn i o s k i d l a E u r o p y

2013

E U R O PEJS K I KONGRES GOS P O DARCZ Y

2013

Wolność i równowaga Otwarcie Europy na świat, apel o więcej wolności gospodarczej i zrównoważenie polityki ochrony klimatu z polityką przemysłową, a także postulat rozwoju opartego na wiedzy, współpracy i integracji.

To najbardziej wyraziste i jednoznacznie formułowane postulaty piątego Europejskiego Kongresu Gospodarczego.

N

adal trudna sytuacja gospodarcza w Europie z jej poważnymi skutkami społecznymi i wpływem na politykę skłania do polaryzacji stanowisk. W trakcie tegorocznej edycji Europejskiego Kongresu Gospodarczego jak zwykle ścierały się poglądy,

choćby z racji szerokiego i zróżnicowanego grona dyskutantów. Niektóre kwestie pojawiały się ze szczególną wyrazistością, powtarzały się w wielu wariantach, były najczęściej cytowane i komentowane – to one określiły charakter Kongresu.

Niewątpliwym wydarzeniem tegorocznej edycji był nieformalny, ale inte-

resujący szczyt gospodarczy, w którym uczestniczyli ministrowie gospodarki krajów Grupy Wyszehradzkiej. Grono to uzupełniał szef resortu gospodarki Rumunii, który podkreślał aspiracje swego kraju do członkostwa w Grupie.

Gdzie skutecznie poszukiwać nowych motorów wzrostu gospodarczego w Europie; jakie mogą być czynniki kształto-

fo to : a nd r ze j wawo k . co m , Pi o t r Wan i o re k , Pawe ł Pawł ows k i , S z y mo n Ja nk ows k i / Że l a z n a St u di o, mate r i a ł y p ra s owe, fo to l i a

4

G ŁÓ WN E N URTY

EEC 2013 – liczby i fakty

100

700 panelistów

sesji, spotkań i wydarzeń towarzyszących

w 11 lokalizacjach

6000 uczestników

wania konkurencyjności europejskiej gospodarki? Czy jej pokryzysowemu „odbiciu” sprzyja szersza współpraca gospodarcza w ramach Europy Centralnej i aktywna rola państw Grupy Wyszehradzkiej w Unii Europejskiej?

Te pytania stawiali sobie organizatorzy i uczestnicy sesji pierwszego kongresowego dnia. Jak co roku, to właWn i o s k i d l a E u r o p y

2013

200

tytułów prasowych i mediów elektronicznych obsługujących Kongres

śnie te debaty zakreśliły obszar dyskusji w kolejnych dniach Kongresu.

Więcej swobody!

Uwolnienie europejskiej gospodarki od nadmiaru krępujących inicjatywę regulacji, budowanie klimatu dla przedsiębiorczości także na poziomie unijnym, a nie tylko krajowym, nowa

polityka proprzemysłowa, współpraca i solidarność w mierzeniu się z wyzwaniami czasu stagnacji gospodarczej – to podstawowe postulaty, z jakimi występowali ministrowie gospodarki Grupy Wyszehradzkiej. W czasie briefingu potwierdzili oni wolę wspólnego działania zgodnie z hasłem „razem zdziałamy więcej” .

6

E U R O PEJS K I KONGRES GOS P O DARCZ Y

Europie skupionej na swoich problemach, z balastem ograniczeń i zakazów, z ciążącą na gospodarce polityką i szwankującym wolnym rynkiem trudno będzie poradzić sobie ze stagnacją.

Tymczasem, jak się okazuje, bardziej niebezpieczna od ostrego kryzysu może być stagnacja powodująca, iż zbyt wolno zabieramy się za niezbędne reformy. Tym samym utrwala się atmosfera bierności i marazmu.

Wymiar nowej rywalizacji i konkurencyjności – wewnątrz Europy i w skali globalnej − tworzyć się będzie w oparciu o zdolność do współpracy na różnych poziomach. Chodzi zarówno o kooperację między nauką i przemysłem, jak i podejmowanie wspólnych wyzwań (infrastrukturalnych, politycznych) przez kraje o zbliżonej drodze rozwoju, podobnych jego uwarunkowaniach i zbieżnych ambicjach (np. kraje Europy Centralnej).

Kryzys może być, nieco paradoksalnie, dobrym czasem na odblokowanie hamulców przeregulowanej europejskiej gospodarki. Teraz bowiem, kiedy rządy, społeczności i przedsiębiorstwa poszukują sposobu na wzrost gospodarczy, można liczyć na akceptację dla rezygnacji z kłopotliwych ograniczeń, nawet wówczas, gdy przyrost swobody miałby oznaczać rezygnację z pewnych przynależnych tylko europejskim

Europa potrzebuje deregulacji i otwarcia na nowe rynki, by wykorzystać swój potencjał – to konkluzja spotkania ministrów gospodarki Grupy Wyszehradzkiej, do którego doszło w pierwszym dniu Kongresu.

2013

ustrojom i systemom przywilejów.

Wśród konkretnych rozwiązań ograniczających europejską „wszechwładzę regulacji” proponowanych przez kongresowych panelistów można wymienić zasadę UE+0, wedle której każdy przepis powinien być przeanalizowany pod kątem tego, czy jest wymagany przez Unię Europejską, a jeśli tak, to czy nie został „wzbogacony” przez urzędników kraju członkowskiego UE. Zasadą towarzyszącą pracom nad wszelkimi nowymi rozwiązaniami prawnymi winno być pytanie o ich skutki dla gospodarki.

Człowiek i gospodarka Wiele przykładów regulacji utrudniających rozwój gospodarczy wymienianych w trakcie debat dotyczyło energetyki – sektora niezwykle ważnego dla całej europejskiej gospodarki, a obarczonego ciężarem narosłych przez lata prawnych wymagań i obostrzeń, niestabilnym systemem dotacji, preferencji, ograniczeń i innych czynników zaburzających wolny rynek.

Ostrzegano, że przeregulowane gospodarki Europy nie wytrzymają konkurencyjnego starcia z przyjaznymi dla przedsiębiorczości i wspartymi relatywnie tanią energią systemami gospodarczymi (m.in. USA).

Postulowano powrót do zasady znanej i żywej w krajach Europy, które w ostatnim ćwierćwieczu przeszły wolnorynkową transformację ustrojową – „w obszarze rynku wszystko, co nie jest zabronione, jest dozwolone”. Polityka winna służyć ludziom – przypomniano – a najlepiej zrealizuje ten cel, służąc gospodarce.

Wolność wymaga przestrzeni – także w znaczeniu związanym z inwestycyjną ekspansją, tworzeniem nowych projektów gospodarczych w skali globalnej, a przynajmniej pozaeuropejskiej.

Tymczasem zwrócona do wewnątrz Europa, dotknięta syndromem infekowania kolejnych krajów wirusem kryzysu, musi szukać nowych rynków,

by otworzyć okno i wpuścić do gospodarki świeże powietrze.

– Go Global! – to kongresowe hasło odwołujące się do konieczności polityczno-ekonomicznego, tak potrzebnego w czasie spowolnienia i stagnacji, otwarcia Europy na globalne rynki o największej dynamice wzrostu – przede wszystkim kraje Afryki.

Otwórzmy okno Żywe zainteresowanie, z jakim spotkały się wydarzenia pierwszego Forum Współpracy Gospodarczej Afryka-Europa Centralna, to dobry prognostyk.

W trakcie sesji Forum padły ważne stwierdzenia: o konieczności partnerstwa, o przełamywaniu barier i stereotypów przez wiedzę i kontakty, o obszarach możliwej współpracy i o rozwojowym potencjale Afryki.

W świecie dotkniętym przez spowolnienie gospodarcze, rejonem, który rozwija się szczególnie dynamicznie, jest Afryka. Prognozy na najbliższe dziesięciolecia dla tej części świata mówią o wzroście gospodarczym na poziomie przekraczającym 7 proc. rocznie. Popyt na afrykańskie surowce, poprawiające się warunki dla inwestorów, podnoszące się standardy zarządzania to czynniki decydujące o tym niezwykle wysokim tempie wzrostu.

Po obu stronach Morza Śródziemnego istnieje potrzeba tworzenia miejsc pracy, a Afryka to rynek perspektywiczny ze względu na liczbę ludności i kwestie demograficzne (ponad 50 proc. mieszkańców Afryki ma poniżej 30 lat). Afrykańska klasa średnia się rozwija, a wraz z nią przybywa potrzeb, rośnie konsumpcja bardziej zaawansowanych technologicznie i jakościowo dóbr czy usług.

Potencjał i tempo wzrostu nie oznacza, że w Afryce nie ma problemów.

Wciąż wzrost ograniczony jest tylko do nielicznych grup. Część społeczeństw żyje w drastycznym ubóstwie, brakuje perspektyw dla młodych mieszkańców.

Jednak na Czarnym Lądzie rośnie po-

lityczna stabilność sprzyjająca rozwiązywaniu problemów.

Europa ponownie odkrywa Afrykę, choć – jak ostrzegano – dzieje się to zbyt wolno i zbyt późno. Europa, dla której Afryka stanowi szansę i wyzwanie, musi nadrabiać zaległości i mobilizować siły. Gospodarki i politycy krajów Europy Zachodniej mają przy tym do pokonania ograniczenia i uprzedzenia związane z kolonialną przeszłością.

Kraje Europy Centralnej i Wschodniej są wprawdzie wolne od tych skojarzeń, ale dysponują mniejszym potencjałem i kapitałową „siłą przebicia”.

Przestrzegano jednak przed traktowaniem Afryki jako rynku zbytu czy pola ekspansji. Potrzebne jest nowe partnerstwo mające jako cel rozwój afrykańskich krajów i społeczeństw, a jednocześnie tworzenie nowych możliwości dla europejskiego przemysłu.

Współpracę gospodarczą dającą korzyści obu stronom trzeba oddzielić od działań związanych z pomocą humanitarną.

Inny charakter miała kolejna odsłona forum gospodarczego poświęconego współpracy Chin z Europą i z Polską. Tu rozmawiano zarówno o nadrzędnych strategiach, jak i o konkretnych przedsięwzięciach, o roli polityki w kreowaniu współpracy gospodarczej.

Najbliższy okres będzie kluczowy dla zdefiniowania stosunków między Europą a Chinami. Uczestnicy panelu opisywali Chiny jako kraj dynamiczny, który zaczyna stawiać nie na szybki wzrost gospodarczy, ale na wzrost zrównoważony; Chiny przestają być widziane jedynie jako wielki producent, świat zaczyna postrzegać je także jako gigantyczny rynek. Rosnąca chińska klasa średnia, która liczy około 350-400 mln osób, może być grupą docelową dla europejskich producentów towarów konsumpcyjnych.

Zainteresowani globalnym nurtem tematycznym goście Kongresu podkreślali wysoką reprezentatywność uczestników obu forów. Rzeczywiście, wśród Wn i o s k i d l a E u r o p y

2013

8

E U R O PEJS K I KONGRES GOS P O DARCZ Y

panelistów byli przedstawiciele organizacji gospodarczych, instytucji i rządów najdynamiczniej rozwijających się krajów kontynentu afrykańskiego, chińscy decydenci odpowiadający za wielomilionowe inwestycje.

Strefa od nowa W debacie o nowych motorach wzrostu gospodarczego w Europie nie mogło zabraknąć wątków związanych z przeobrażeniami strefy euro i – do czego taki temat nieuchronnie prowadzi – wizją docelowego kształtu ustrojowego UE. Od kilku lat argumenty za i przeciw wejściu do strefy euro w zasadzie się nie zmieniły. Waga argumentów jest podobna. Poparcie dla eurolandu pozostaje wysokie – mimo kryzysu i wysokiej stopy bezrobocia. Strefa euro okazuje się szczególnie korzystna dla małych i otwartych ekonomii mocno uzależnionych od gospodarki Unii Europejskiej, np. krajów bałtyckich i – czego dowodzą ostatnie lata – także dla Słowacji.

Przyszłość eurostrefy będzie jednak zależała głównie od determinacji jej członków, gotowości do zmian i do kompromisu. Już wyłaniają się składniki nowego ustroju strefy euro, sprzyjające stabilizacji i rozwojowi – europejski mechanizm stabilizacji gospodarczej, unia bankowa i unia fiskalna.

Unia bankowa to logiczna reakcja UE na kryzys. Na razie jest zgoda na powołanie europejskiego nadzoru

Europa ponownie odkrywa Afrykę, choć dzieje się to zbyt wolno i zbyt późno.

Europa, dla której Afryka stanowi szanse i wyzwanie, musi nadrabiać zaległości i mobilizować siły.

2013

bankowego; kolejne etapy bankowej unii wymagają jeszcze dyskusji – idzie o wspólny mechanizm upadłości banków i paneuropejski system gwarancji depozytów. Ważne – ostrzegano w trakcie Kongresu – by realizując te działania nie przeregulować sektora finansowego – z negatywnym wpływem na unijny wzrost gospodarczy.

W toku tych działań wyłania się zasadniczy dylemat. Strefa euro musi wybrać między modelem scentralizowanych Stanów Zjednoczonych Europy, czyli także stworzenia unii fiskalnej, a słabą instytucją centralną, wyposażoną jednak w narzędzia wymuszające określone zachowania krajów członkowskich – np. odpowiedzialności publicznej za zadłużenie czy wprowadzanie reform. Najbardziej pożyteczny byłby kompromis między tymi skrajnościami.

Klimat dla inwestycji Przyszłość polityki klimatyczno-energetycznej i perspektywa powstania wspólnego wolnego europejskiego rynku energii i jej nośników oraz szanse na wykreowanie nowej polityki przemysłowej UE tworzyły ważny i obszerny blok tematyczny Kongresu, absorbując łącznie kilkudziesięciu panelistów w ramach kilku debat.

Decyzje polityczne zapadające na szczeblu unijnym przekładają się na strategie przedsiębiorstw, czyniąc podejmowanie decyzji inwestycyjnych w energetyce niezwykle trudnym. Zastój inwestycyjny czy administracyjne preferowanie określonych źródeł energii grożą w przyszłości nie tylko nieodoborem energii, lecz także głębokimi zmianami w strukturze europejskiej energetyki, które już teraz zaburzają funkcjonowanie systemów elektroenergetycznych w niektórych rejonach Europy. Brak inwestycji w nowe moce energetyczne to także czynnik utrwalający stagnację.

Sektor energetyczny oczekuje od polityków z Brukseli przewidywalności

i trwałości decyzji politycznych czy regulacji prawnych. Częste ich modyfikacje nie sprzyjają bowiem planowaniu i stabilności inwestowania. Dla wielkich inwestorów – podkreślano podczas EEC – poszczególne kraje Unii to stosunkowo niewielkie rynki. Idzie zatem i o to, by stworzyć nie tylko europejski rynek energii, ale również europejski rynek inwestycji w energetykę.

W trakcie Kongresu apelowano wielokrotnie, by szukać równowagi między bezpieczeństwem energetycznym a ochroną środowiska. Kryzys gospodarczy przyczynił się do wzrostu świadomości, jak ważne dla przyszłości gospodarki są ceny energii i jak istotny jest dobór środków, jakie Unia może stosować, by zostać światowym liderem w walce ze zmianami klimatu.

Jednak kryzys polityki klimatyczno-energetycznej, który zarysowuje się w świetle krytyki płynącej już nie tylko ze środowisk przemysłowych, nie oznacza jej końca, lecz konieczność przedefiniowania i urealnienia, rewizji jej kosztów i wpływu na gospodarkę. Potrzebę nowego porozumienia w sprawie polityki energetycznej i klimatycznej UE artykułowano z różnych pozycji – o takiej rewizji mówili nie tylko przedstawiciele branż obciążonych kosztami emisji CO2, lecz także politycy związani z ochroną środowiska.

Pytanie, jak formować niezbędny kompromis między restrykcyjnymi normami w emisji CO2 a groźbą zamykania elektrowni konwencjonalnych czy – szerzej – dezindustrializacji naszego kontynentu, ciągle pozostaje Wn i o s k i d l a E u r o p y

2013

Sektor energetyczny oczekuje od polityków z Brukseli przewidywalności i trwałości decyzji politycznych czy regulacji prawnych. Częste ich modyfikacje nie sprzyjają planowaniu i stabilności inwestowania.

otwarte. Dyskusja o kształcie europejskiego rynku energii i bezpieczeństwie klimatyczno-energetycznym kontynentu nie zamiera.

Nowe elementy w tej debacie to cena i konkurencyjność. Z kongresowych sal wyszedł apel, by ambicje związane z polityką ochrony klimatu odpowiadały możliwościom poszczególnych krajów, specyfice ich gospodarek i strukturze sektora energetycznego, abyśmy na europejską gospodarkę nie sprowadzali zagrożenia wypadnięciem z międzynarodowej konkurencji gospodarczej.

Energia i konkurencja Wspólny unijny rynek energii może przynieść Europie kilka korzyści naraz: bezpieczeństwo i stabilność do-

10

E U R O PEJS K I KONGRES GOS P O DARCZ Y

staw energii, osiąganie celów ochrony środowiska relatywnie niskim kosztem oraz ceny energii, które nie będą ograniczały gospodarczej aktywności.

Rozwój rynku energii i jej nośników warunkują jednak wspólne inicjatywy, takie jak budowa transgranicznych połączeń gazowych, naftowych i elektroenergetycznych, wprowadzenie spójnej legislacji europejskiej czy harmonizacja systemów wspierania OZE. Tworzenie unijnego rynku energii nie jest łatwe, w czym upewniają m.in. opóźnienia w tworzeniu rynków regionalnych, które w przyszłości miałyby się scalić w jeden mechanizm.

Jakie są jeszcze inne podstawowe cele polityki energetycznej Unii? Stymulowane inwestycji (zwłaszcza w sieci przesyłowe), przystępne ceny energii, dywersyfikacja dostaw. Świadomość konieczności wspólnej polityki UE w kwestii bezpieczeństwa i dywersyfikacji dostaw ropy naftowej czy gazu bez wątpienia także wzrasta.

Ale pozostało do przezwyciężenia sporo rozbieżnych interesów narodowych – co rzuca się w oczy na przykład w przypadku transgranicznych rurociągów i roli Rosji w puli dostaw do Europy.

Europa pozostaje w dużym stopniu zależna od importu paliw i zasobów.

Ważne, by zmniejszyć to uzależnienie, zużywając mniej wody, energii

Rzekomy czy faktyczny kryzys polityki klimatyczno-energetycznej nie oznacza jej końca, lecz konieczność przedefiniowania i urealnienia, rewizji jej kosztów i wpływu na gospodarkę.

2013

i surowców. Taki samoograniczający postulat nie musi jednak i nie powinien oznaczać regresu – przeciwnie, właśnie dzięki temu ma zwiększyć się konkurencyjność gospodarki, co pozwoli zatrzymać nowoczesny przemysł i produkcję w Europie.

Konkurencyjność gospodarki i bezpieczeństwo zaopatrzenia w energię i jej nośniki trzeba widzieć w nowym globalnym kontekście. Cena gazu z łupków w USA dla przemysłu jest trzykrotnie mniejsza niż Unii, a tani gaz zza Oceanu już teraz zmienia globalny rynek energii. Planowane zbliżenie gospodarki USA i UE sprawia, że znaczenie tych kwestii wzrośnie.

Także w Europie są bogate niekonwencjonalne złoża gazu. Czas nagli, lecz Unia – wskutek rozbieżności postaw państw członkowskich (tłem sporu pozostaje głównie ekologia) – nie ustaliła jednoznacznej strategii eksploatacji gazu z łupków, która zachęcałaby inwestorów do aktywności.

Jednak najwięcej kontrowersji spośród wszystkich źródeł energii wzbudza w Europie węgiel. W ciągu minionych 20 lat jego światowa produkcja wzrosła o 68 proc., a w Unii – spadła o 22 proc.

W trakcie Kongresu sygnalizowano potrzebę ogólnoeuropejskich rozwiązań mających wyrównać szanse węgla z Unii i spoza niej, apelowano, by politykę klimatyczną definiować jako antyemisyjną, a nie antywęglową. Tegoroczny Kongres nie jest pierwszą edycją, w której silnie artykułowana jest idea czystszego, przyjaznego dla środowiska wykorzystania węgla.

Przenosiny gałęzi tradycyjnego przemysłu (m.in. hutnictwa) poza granice UE grożą utratą licznych miejsc pracy, uzależnieniem od zagranicznych dostawców przy niezmniejszonej, a nawet zwiększonej globalnej emisji CO2.

Unia, co jasno wynika z kongresowych debat, dostrzega już tę pułapkę. Coraz częściej słychać o konieczności mądrego consensusu między konkuren-

cyjnością europejskiej gospodarki, jej innowacyjnością, ekologią i poziomem zatrudnienia – w kontekście publicznie już omawianej reindustrializacji Europy. Rewizji polityki ochrony klimatu winna towarzyszyć nowa polityka przemysłowa.

Wzrost, wiedza, współpraca Transport, samorządy i metropolie, hutnictwo i rynek stali, sektor nieruchomości komercyjnych, finanse i zarządzanie – we wszystkich tych dziedzinach paneliści Kongresu identyfikowali antywzrostowe bariery i szukali nowych szans rozwoju.

Wśród głównych punktów strategii „Europa 2020”, służących postępowi gospodarczemu i cywilizacyjnemu w UE, nie przypadkiem znalazł się wzrost inteligentny, czyli rozwój oparty na wiedzy i innowacjach. Według przywołanych na Kongresie szacunków, realizacja proinnowacyjnych programów i wydatkowanie corocznie 3 proc. unijnego PKB na badania i rozwój spowodują, że do 2025 r. może powstać 3,7 mln miejsc pracy, a PKB ma wzrosnąć o prawie 800 mld euro rocznie.

G ŁÓ WN E N URTY

Wysiłki Unii zmierzają do odzyskania pozycji globalnego lidera w badaniach naukowych i innowacyjności.

Priorytet nadaje się współpracy nauki i przemysłu, komercjalizacji badań naukowych i nowym technologiom, jak fotonika, technologie informacyjne i komunikacyjne, mikro- i nanotechnologia, biotechnologia, zaawansowane systemy produkcyjne.

Wielką wagę UE przywiązuje również do wcielania w życie innowacji społecznych – dotyczą one zdrowia, skutków zmian demograficznych, bezpieczeństwa społecznego i żywnościowego, zrównoważonego rolnictwa, badań morskich, gospodarki ekologicznej, inteligentnego transportu czy efektywnego gospodarowania energią.

Tak rozumiany rozwój podkreśla rolę społeczeństwa obywatelskiego, wymaga zwiększania puli zadań i znaczenia samorządów. W najbliższych latach szczególnie ważne będzie odpowiedzialne wydatkowanie przez nie unijnych funduszy w nowej perspektywie budżetowej, służące finansowaniu innowacji, tworzeniu nowych miejsc pracy, mocniej powiązane ze środkami zewnętrznymi (kredyty bankowe i fundusze prywatne). Idzie też o tworzenie efektywnych przedsięwzięć regionalnych, gdzie rywalizację samorządów zastąpi synergia i współpraca.

Wzrostowi i integracji Unii Europejskiej ma też służyć intensywny i przemyślany rozwój infrastruktury transportowej. Szczególny nacisk

wspólnotowe instytucje w najbliższych latach położą na rolę kolei. Rozwój wskazanych w unijnej polityce transportowej korytarzy przy realizowaniu jej celów środowiskowych wymaga sprawnego planowania na szczeblu europejskim, wkomponowywania planów narodowych w system pożyteczny dla całego kontynentu i zasilania najistotniejszych inwestycji środkami z budżetu UE.

Europejski Kongres Gospodarczy

to przede wszystkim ludzie – od unijnych komisarzy, ministrów i kreatorów globalnego biznesu po przedstawicieli nauki, struktur samorządowych, innowacyjnych przedsiębiorców. Wszyscy oni współtworzą atmosferę, w której udaje się formułować myśli, wnioski, określać trendy wyznaczające przyszłość Europy i europejskiej gospodarki.

Na kolejnych stronach prezentujemy wybór najciekawszych wypowiedzi ilustrujących główne przesłania V Europejskiego Kongresu Gospodarczego.

Wn i o s k i d l a E u r o p y

2013

E U R O PEJS K I KONGRES GOS P O DARCZ Y

2013

Jerzy Buzek, europoseł, były przewodniczący Parlamentu

Martin Kuba, minister przemysłu i handlu Republiki

Europejskiego

Czeskiej

– Ostatnio okazało się, że czasem bardziej niebezpieczna od

– Obecna polityka Unii jest antyprzemysłowa. Energetyka została

kryzysu może być stagnacja. W stagnacji zbyt wolno zabiera się

pozbawiona rynkowych warunków rozwoju. Bez powrotu do

za reformy, a są one niezbędne.

przemysłu Europa będzie tracić na znaczeniu.

Zależy nam na tym, by styk między polityką i biznesem był

Mając własną bazę wytwórczą, możemy lepiej zatroszczyć

przejrzysty, transparentny, a przy tym intensywny. By pojedyncze

się o miejsca pracy i łatwiej przejść przez kryzys. Powrót do

incydenty nie powodowały, że przestajemy się kontaktować.

polityki proprzemysłowej byłby bardzo rozsądny, ale wymaga

Cieszymy się z obecności w trakcie Europejskiego Kongresu

bardzo poważnej rozmowy o energetyce i ochronie środowiska,

Gospodarczego wszystkich przedsiębiorców. Zarówno

a także o wykształceniu technicznym i wykorzystaniu środków

reprezentujących największe, jak i te mniejsze firmy. Wszyscy

unijnych. Bez tego wszystko zakończy się na etapie tez – bez

razem mamy stworzyć podstawy dobrze funkcjonującej śląskiej,

realizacji. Na decyzje co do środowiska trzeba patrzeć z punktu

polskiej i europejskiej gospodarki.

widzenia gospodarki kraju, utrzymania atrakcyjnych miejsc pracy

Chodzi nam o konkurencyjność i wzrost. Nie ma wzrostu bez

i tworzenia konkurencyjnego produktu. (...)

konkurencyjności. Potrzebne są reformy strukturalne i stabilizacja

Jeśli Europa nie wróci do ducha przedsiębiorczości i nie porzuci

finansów publicznych. Trzeba wprowadzić priorytet dla

wiary, że regulacje wszystko załatwią, to nadal będziemy dreptać

produkcji, przed usługami. Ważna jest współpraca w kraju między

w miejscu. Europejski potencjał tkwi w przedsiębiorczości, a nie

poszczególnymi działami gospodarki oraz współpraca w ramach

w aktywności regulacyjnej urzędników unijnych. Zostawmy

Unii Europejskiej.

gospodarce przestrzeń!

Tomáš Malatinský, minister gospodarki Słowacji

Janusz Piechociński, wicepremier Polski, minister

– W Europie ważne jest, by nie podejmować pochopnych działań,

gospodarki

a nasze ambicje muszą odpowiadać naszym możliwościom,

– W trakcie rozmów między innymi podsumowaliśmy polską

abyśmy nie sprowadzali na siebie zagrożenia wypadnięciem

prezydencję w ramach Grupy Wyszehradzkiej. W trakcie

z międzynarodowej konkurencji gospodarczej. Dlatego tak

ostatniego półrocza udało się nam uzgodnić kilka istotnych

ważna jest ocena, na co nas stać. Gdy oszczędzamy środki

spraw. Dzięki bardziej ścisłej współpracy możemy zyskać też na

publiczne, pojawiają się głosy o zbyt szybkim tempie, jakie

konkurencyjności, ważna jest m.in. współpraca na osi Północ-

narzucamy. To samo zastrzeżenie odnosi się do innych procesów

Południe.

realizowanych w Europie dotyczących deficytu finansów czy

Chciałbym, by nadchodzące wybory do Parlamentu

polityki środowiskowej. Otóż nie możemy sobie pozwolić

Europejskiego były nie tylko wyborami danych osób, ale żeby

na utratę kontroli. Tak jak przy bezpiecznym prowadzeniu

były przede wszystkim wyborami dobrych scenariuszy dla

samochodu musimy dostosować prędkość do zewnętrznych

naszych gospodarek i naszych społeczeństw. Naprawdę razem

warunków i naszych możliwości jako kierowców.

możemy więcej!

fo to : a nd r ze j wawo k . co m , Pi o t r Wan i o re k , Pawe ł Pawł ows k i , S z y mo n Ja nk ows k i / Że l a z n a St u di o, mate r i a ł y p ra s owe, fo to l i a

12

P O G LĄDY

Mihaly Varga, minister gospodarki narodowej Węgier

Varujan Vosganian, minister gospodarki Rumunii

– Nie mamy jednego prostego panaceum na europejskie

– Mam nadzieję, że w przyszłości Rumunia będzie uczestniczyć

problemy, widzimy raczej potrzebę złożonych działań –

w spotkaniach Grupy Wyszehradzkiej. Państwa Grupy Wyszehradzkiej

tak jak to dzieje się w naszym kraju. W roku 2010 sytuacja

plus Rumunia powinny wypracować wspólne stanowisko dotyczące

gospodarcza Węgier była trudna. Rząd skupił się na redukcji

polityki gospodarczej i prezentować je później w Brukseli. Musimy

zadłużenia i poprawie wskaźnika wzrostu PKB. Staraliśmy się

ściśle współpracować, by stworzyć braterstwo na rzecz ochrony

odwrócić niekorzystne trendy. Dane finansowe dowodzą,

naszego przemysłu i naszych pracowników.

że dyscyplina przynosi już efekty w postaci równoważenia sytuacji, Węgry radzą sobie gospodarczo coraz lepiej. Staramy się, by transfery unijne były lepiej wykorzystywane dla pobudzenia wzrostu.

Postawiliśmy na ułatwienia w zatrudnianiu, m.in. poprzez reformę systemu podatkowego w celu zmniejszenia obciążeń dla przedsiębiorców i dla podnoszenia konkurencyjności produkcji. Wspólnie z bankiem centralnym opracowaliśmy program nakierowany na tworzenie bardziej przyjaznych dla

Janusz Lewandowski, komisarz UE ds. budżetu

firm warunków udzielania kredytów. W Europie Środkowej

i programowania finansowego

wiemy bowiem, że działające na naszym regionalnym rynku

– Zewsząd słychać wołania o fundusze europejskie. Tego rodzaju

banki komercyjne mające centrale w zachodniej Europy

pieniądza brakuje dzisiaj w Europie, na poziomie regionalnym

rozwiązują przede wszystkim własne problemy.

i narodowym. Dlatego elity europejskie muszą zdać egzamin i zapewnić przewidywalność inwestowania na następne lata.

Prof. Jerzy Osiatyński, doradca Prezydenta RP – Obalone zostały wcześniej przyjęte założenia. Na przykład,

Małgorzata Kołakowska, prezes ING Banku Śląskiego

że koszt pożyczania pieniędzy będzie niższy – to przestało

– Choć dużo mówi się o nowych projektach energetycznych, to

być prawdą. Poza tym po wejściu do strefy euro miał być

niewiele z nich się realizuje. Wynika to z braku jednoznacznej polityki

wysoki wzrost gospodarczy. To też okazało się nieprawdą,

energetycznej i stabilności regulacyjnej czy ze zmienności koncepcji

bo nasza gospodarka poza strefą euro rozwijała się lepiej niż

miksu energetycznego. Dobitnie przemawia m.in. przykład Niemiec,

gospodarka Eurolandu.

gdzie postawiono na energię z wiatru, wycofano się z energetyki

Z tego względu, zanim podejmiemy decyzje, musimy

jądrowej, a teraz można mówić o pewnym renesansie energetyki opartej

znaleźć odpowiedź na kilka pytań. Dlaczego kraje strefy

na tradycyjnych węglowych źródłach.

euro rozwijały się wolniej niż te poza nią? Co trzeba zrobić,

Mówiąc szerzej – w kwestii polityki kredytowej banków nie można

zanim wejdzie się do strefy euro? I w końcu – co zrobić, gdy

generalizować. Jeśli projekt przedstawiony przez daną firmę jest dobrze

przyjmiemy wspólną walutę, aby nie znaleźć się w takiej

przygotowany, spójny i zgodny z jej strategią, to finansowanie nadal jest

sytuacji jak Grecja czy Portugalia?

dostępne.

Wn i o s k i d l a E u r o p y

2013

14

E U R O PEJS K I KONGRES GOS P O DARCZ Y

2013

Maciej Witucki, prezes Orange Polska

Horst Köhler, były prezydent Niemiec

– Euro się sprawdza. Przyczyniło się do rozwoju zarówno

– Coś się zmieniło w gospodarce tego kontynentu. Afryka to obecnie

gospodarki niemieckiej i wzmocnienia jej eksportu,

lider wzrostu. Co więcej, kontynent ten ma potencjał stania się nowym

jak i uratowania gospodarki greckiej czy cypryjskiej.

biegunem światowego wzrostu gospodarczego w następnych dekadach.

Czy Włochy mniej zadłużałyby się w lirach niż zrobiły

Jest Unia Afrykańska, a jej koncepcja funkcjonowania opiera się na

to w euro? Nie, po prostu na problemy strefy euro

demokracji, rządach prawa i współpracy. Potrzebne jest nowe partnerstwo

nałożyły się nierozwiązane sprawy reform strukturalnych

dla rozwoju Afryki.

poszczególnych krajów.

Wobec dynamicznego rozwoju krajów Azji i Afryki debata o przyjmowaniu euro nie ma sensu. Minęły już szanse rozwoju mniejszych gospodarek, ze słabszą, ale własną walutą, dlatego Polsce potrzebny jest długoterminowy projekt wejścia do strefy euro.

Potrzebna jest kontynuacja integracji w UE i odzyskanie społecznego zaufania do projektu euro oraz projektu Unii Europejskiej. Ogromnym zagrożeniem dla strefy

Andris Piebalgs, komisarz UE ds. rozwoju

euro jest polityka. Otwarta została droga dla różnej maści

– Afryka to kontynent o największym potencjale wzrostu. Pytanie, jak

populistów, którzy mogą jednak w najbliższych wyborach

przekonać naszych inwestorów, aby zaangażowali się w Afryce. Widzimy,

przejąć władzę i doprowadzić do rozpadu nie tylko

że rośnie polityczna stabilność, gospodarka się rozwija. Ograniczyliśmy

wspólnej waluty, ale i całej UE.

zagrożenia w Mali i problemy w Somalii. Sytuacja się poprawia.

Europa ponownie odkrywa Afrykę. Musimy patrzeć w przód, a nie cofać się w przeszłość. To historyczna szansa. Po obu stronach Morza Śródziemnego istnieje potrzeba tworzenia miejsc pracy. Afryka to rynek perspektywiczny ze względu na liczbę ludności. Także klasa średnia się rozwija i chce konsumować. Afryka może także dużo dawać Europie.

Matti Vanhanen, premier Finlandii w latach 200310, dyrektor zarządzający Związku Fińskich Firm Rodzinnych.

– Jeśli w tak dużym klubie jak Unia Europejska mielibyśmy różne waluty, nie bylibyśmy w stanie pomóc słabszym, np. Grecji. Stworzenie wspólnej waluty było naprawdę

Jan Kulczyk, przewodniczący rady nadzorczej Kulczyk Investments

sensowne. Jeśli mamy wspólny rynek, powinniśmy mieć

– My, Europejczycy i Amerykanie, straciliśmy prawo do pouczania

i wspólna walutę. Jak wyglądałaby dzisiaj gospodarka

świata w kwestii, jak być powinno. Zafundowaliśmy światu kryzys. Wiele

Stanów Zjednoczonych czy Chin, gdyby były tam różne

wskazuje też, że przegapiliśmy boom w Afryce, nie oznacza to jednak, że

pieniądze? Jako przedstawiciel Związku Fińskich Firm

nie powinniśmy tam mocno zaistnieć.

Rodzinnych mogę z całym przekonaniem powiedzieć, że

Smuci mnie to, że dyskusja dotycząca europejskiego zaangażowania

dla prowadzenia biznesu lepsza jest jedna wspólna waluta

gospodarczego w Afryce toczy się o 10 lat za późno. Dziś to Europa

niż 27 różnych.

potrzebuje Afryki, a nie na odwrót.

P O G LĄDY

Elham Mahmood Ahmed Ibrahim, komisarz ds. infrastruktury

Christophe Joseph Marie Dabire, komisarz Unii Gospodarczej

i energetyki Unii Afrykańskiej

i Monetarnej Afryki Zachodniej

– Nie chodzi o to, aby Europa robiła coś dla nas, ale aby robić coś wspólnie.

– Kraje afrykańskie będą zrzeszać się w większe organizacje, tak by

Istnieje wielki potencjał współpracy, a cztery główne pola współpracy

móc konkurować na globalnych rynkach. Tworzymy już organizację

to: przemysł, górnictwo, odnawialne źródła energii i rolnictwo oraz

ośmiu krajów połączonych wspólną walutą i unią celną. Myślę, że

związana z nim kwestia zabezpieczenia dostaw żywności. Potrzeba nam

takich organizacji będzie w Afryce przybywać. Chcemy bowiem liczyć

37 tys. kilometrów nowoczesnych szos, podobną liczbę kilometrów kolei.

się w rywalizacji na światowych rynkach i wiemy, że w pojedynkę nie

Powinny powstać nowe hydroelektrownie. Szanse współpracy i potrzeby

będziemy tyle znaczyć, co działając wspólnie.

inwestycyjne są ogromne.

Nasza Unia realizuje programy podobne do tych znanych z Unii Europejskiej. Mamy wspólną politykę rolną i energetyczną.

El Hadji Malick Gakou, minister handlu i przemysłu Senegalu w latach 2012-13

Pierre Buhler, ambasador Francji w Polsce – Biorąc pod uwagę to, ile państw puka do drzwi Unii Europejskiej,

– Afrykańska gospodarka rośnie w średnim tempie 6 proc. rocznie,

wydaje się, że ten model wciąż jest bardzo atrakcyjny. Obecnie

ale z drugiej strony aż w 30 proc. ten wzrost jest napędzany

jest to osiem państw. W negocjacjach z potencjalnymi nowymi

wydobyciem i eksportem surowców. Dlatego kryzys na rynkach

członkami nacisk jest kładziony na reformy oraz otwartość. Komisja

surowcowych powoduje duże kłopoty gospodarcze. Afryka

Europejska musi być czujna, nim pozwoli na akcesję; tempo

potrzebuje szerokiego rozwoju także innych dziedzin gospodarki.

rozszerzenia UE nie może wyprzedzać kwestii merytorycznych.

Gao Xiqing, prezes China Investment Corporation

Herbert Wirth, prezes KGHM Polska Miedź

– Wszyscy mówią o stagnacji i kryzysie, podczas gdy Polska jest

– Przejęcie kanadyjskiej spółki górniczej Quadra jest największą

gwiazdą, która świeci na tym nieco bledszym, europejskim tle. Wasz

transakcją zagraniczną przeprowadzoną przez polską firmę.

kraj ma pewne przepisy ważne dla inwestorów, których nie mają inne

Dokonując tego, chcieliśmy zwiększyć wartość naszej

kraje. Dziś wszyscy starają się bronić własnego podwórka, ludzie nie

spółki, powiększając jej zasoby surowcowe oraz zmniejszyć

przepadają za obcymi, a Polska wita ich z otwartymi ramionami.

prawdopodobieństwo wrogiego przejęcia. Wobec tak

Jesteśmy inwestorem, który reprezentuje fundusz państwowy. Od

sformułowanych celów, przeprowadzenie takiej operacji w Polsce

pierwszego dnia przyjęliśmy zasadę, że będziemy inwestować po

byłoby niemożliwe. Do tego potrzebny jest potencjał, czyli złoża

trochu we wszystko, nie przekraczając w żadnej branży 10 proc.

surowców, których nie ma ani w kraju, ani w Europie.

ogółu środków.

Wn i o s k i d l a E u r o p y

2013

16

E U R O PEJS K I KONGRES GOS P O DARCZ Y

2013

Janez Potočnik, komisarz UE ds. środowiska

Aleksander Kwaśniewski, były prezydent Polski

– Obecne cele Unii Europejskiej, które przewidują do roku

– Potrzeba nam szerszego spojrzenia. Powinniśmy

2020 redukcję emisji CO2 o 20 proc., wzrost efektywności

zdywersyfikować się gospodarczo, co nie znaczy, że

energetycznej o 20 proc. i 20-proc. udział energii ze źródeł

zrezygnować ze współpracy w strukturach europejskich.

odnawialnych, to nie jest absolutnie koniec wyzwań. To

Powinniśmy jednak zmienić nastawienie i odejść od

dopiero pierwszy krok do osiągnięcia naszego celu, którym jest

stereotypów w postrzeganiu Afryki. Priorytetem polityki

niskoemisyjna gospodarka.

polskiej powinno być otwarcie się na nowe centra gospodarcze

W ciągu jednego pokolenia przybyło na świecie około dwóch

i polityczne. Także na Afrykę.

miliardów ludzi, to więcej niż 200 lat temu było na całej Ziemi.

Musimy zarządzać naszą planetą i naszymi zasobami inaczej, niż robiliśmy to do tej pory. Musimy nie tylko obniżać emisje, ale także dbać o bezpieczeństwo i ochronę bioróżnorodności.

Ceny zasobów regularnie rosną. 57 proc. europejskich firm przewiduje, że tendencja ta utrzyma się przez najbliższe pięć lat. Europa jest w dużym stopniu uzależniona od importu paliw i zasobów. Ważne jest więc, aby zmniejszyć to uzależnienie.

Musimy zużywać mniej wody, mniej energii, mniej surowców,

Marcin Korolec, polski minister środowiska

aby dzięki temu zwiększyć konkurencyjność, co pozwoli

– Polityka klimatyczno-energetyczna zostanie przedefiniowana,

zatrzymać przemysł i produkcję w Europie.

urealniona i będzie bardziej przyjazna biznesowi. Ale będzie też musiała być znacznie tańsza. Warto, aby w tym kluczowym momencie dyskusji o tej polityce Polska była bardziej obecna niż dotychczas.

Jarosław Zagórowski, prezes zarządu Jastrzębskiej Spółki Węglowej – Unia ewidentnie nie chce węgla. Warto się zastanowić, czy pojęcie dekarbonizacji oznacza eliminację węgla z gospodarki,

Pavel Šolc, wiceminister przemysłu i handlu Republiki

czy też eliminację dwutlenku węgla z gospodarki. Polska

Czeskiej

energetyka nie chce węgla, to widać.

– O ile w ciągu ostatnich lat debata nad polityką klimatyczno-

Nie znam dokumentów wspierających polski węgiel. Wspiera

energetyczną Unii Europejskiej koncentrowała się wokół

się OZE, wspiera się gaz. Tyle że nasz gaz w instalacjach

problemu zmian klimatu i ochrony przed ich skutkami, to teraz

przemysłowych nie ma wsparcia, a gaz z rosyjskiej rury wsparcie

coraz częściej dyskutuje się nad kwestią konkurencyjności.

ma. A zatem rząd nie chce węgla, nie chcą go też niektóre

Rynki są coraz bardziej zintegrowane, ceny hurtowe spadają,

samorządy. Dlatego nie ma chyba w Polsce perspektyw dla

a jednocześnie ceny energii dla końcowych odbiorców rosną.

rozwoju górnictwa. Pozostaje pytanie, czy wobec importu

To podminowuje konkurencyjność. Musimy zatem bardzo

zdołamy w Polsce utrzymać stan posiadania w górnictwie.

ostrożnie ustalać cele, które zamierzamy osiągnąć po roku 2020.

P O G LĄDY

Petra Lundström, wiceprezes ds. badań i rozwoju Fortum

Pavel Cyrani, dyrektor ds. strategii ČEZ Group

– Sektor energetyczny będzie się zmieniał, dążąc do zastępowania

– Rynek azjatycki jest zdefiniowany przez wysokie ceny

paliw kopalnych energią z odnawialnych źródeł energii. Wiele

energii i niskie koszty pracy. W USA mamy wysokie

krajów pozaeuropejskich inwestuje w OZE na szeroką skalę.

ceny pracy, ale niskie ceny energii. Natomiast w Europie

Dzieje się tak między innymi w Stanach Zjednoczonych,

mamy zarówno wysokie koszty pracy, jak i energii.

pomimo trwającej tam rewolucji wywołanej przemysłową

W średnim terminie nie będziemy konkurencyjni, o ile

eksploatacją gazu łupkowego, i w Australii, która dysponuje

to się nie zmieni.

przecież dużymi zasobami węgla. Nie ma sprzeczności pomiędzy konkurencyjnością gospodarki a nowoczesnymi technologiami energetycznymi. Ich ceny będą bowiem spadały.

Paweł Olechnowicz, prezes Grupy Lotos – Powinniśmy wspólnie w Europie realizować jedną politykę, a tymczasem silniejsi realizują własną, nie Dariusz Lubera, prezes Tauron Polska Energia

wspierając słabszego bloku UE. To moim zdaniem

– Obecnie w sektorze elektroenergetycznym nie ma

prowadzi do rozpadu Unii, a nie rozwoju jednego

przewidywalności dłuższej niż kilka lat. To jest podstawowa sprawa,

wspólnego organizmu.

która powinna być rozwiązana w UE i w Polsce. Poza tym Europa powinna oddzielić strategię bezpieczeństwa energetycznego od samego Pakietu klimatyczno-energetycznego.

Filip Thon, prezes zarządu RWE Polska, członek zarządu RWE East – Energetyka potrzebuje równowagi pomiędzy Krzysztof Kilian, prezes PGE Polska Grupa Energetyczna

bezpieczeństwem dostaw, konkurencyjnością źródeł

– Polityka klimatyczno-energetyczna przyjęta w 2009 roku

energetycznych i ochroną środowiska. Myślę też,

wymaga gruntownej dyskusji, bo w zasadzie priorytety się nie

że ten trójkąt przekształcił się już w czworobok,

zmieniły, ale ważne jest też, jak dzisiaj je widzimy. Być może

ponieważ najważniejsza staje się społeczna i polityczna

podstawowe cele musimy jeszcze raz określić, tak aby zapewnić

akceptacja. Na przykład akceptacja energii nuklearnej

bezpieczeństwo energetyczne przy minimalnym koszcie dla

w Niemczech. I sądzę, że w tym momencie równowaga

gospodarki.

trochę wymyka nam się spod kontroli.

Wn i o s k i d l a E u r o p y

2013

18

E U R O PEJS K I KONGRES GOS P O DARCZ Y

2013

6000 uczestników

200

tytułów prasowych i mediów elektronicznych obsługujących Kongres

Debaty i spotkania

Europejski Kongres Gospodarczy to nie tylko debaty. O jego wartości decydują także niezaplanowane spotkania w kuluarach, indywidualne kontakty w trakcie licznych wydarzeń towarzyszących, bankietów i briefingów.

100

sesji, spotkań i wydarzeń towarzyszących

w 11 lokalizacjach

700

panelistów

Kongres co roku budzi zainteresowanie mediów – obsługują go ekipy kilkuset redakcji.

Dlatego do niektórych spotkań dochodzi w świetle jupiterów, inne mają charakter prywatny; niektóre pozostają wydarzeniem towarzyskim, ale są i takie, które owocują konkretnymi biznesowymi działaniami.

Organizatorzy dbają, by pozostawić margines swobody w napiętym programie Kongresu, Goście, którzy wysoko oceniają atmosferę Kongresu, umieją ten czas świetnie wykorzystać.

Wn i o s k i d l a E u r o p y

2013

www.eecpoland.eu