2017/1 LImburg NAtuurlijk

Driemaandelijks tijdschrift over het provinciaal Milieu- en Natuurbeleid | jaargang 20 nr.1 | afgiftekantoor 3500 Hasselt I Provincie Limburg Directie Ruimte – Dienst Milieu en Natuur – Planning en Beleid, Universiteitslaan 1, 3500 Hasselt | P 409680

!

Nieuw atuur 01 BELGIE(N) - BELGIQUE

PB- PP B- 773

Milieu & N Magazine

LImburg NAtuurlijk!

Nog een rondje!

CIRCULAIRE ECONOMIE

Hou het luchtig Gezond in huis

Opmerkelijke bomen Bomen uit onze streek

LINA 1

breedbeeld

1.877.910 S! R WANDELAA Limburg ligt aan je voeten Wandelen in de natuur is goed voor je gezondheid en onze groene provincie heeft op dat vlak heel wat in haar mars. Het afgelopen jaar telden we maar liefst 1.877.910 wandelaars op de Limburgse wandelpaden. Bos, heide, boomgaarden, rivieren,‌ elke streek heeft haar unieke kenmerken die elk seizoen het ontdekken waard zijn. Wandelen is de ideale manier om op je eigen tempo te bewegen, te ontspannen en je hoofd leeg te maken. Ontdek dit najaar de nieuwe wandelgebieden Herkenrodebossen en Thorpark.

Wil je zelf je ideale wandeling samenstellen?

Kijk dan op www.wandeleninlimburg.be

in dit nummer

06

09

10

FOCUS

ONTMOET

DOEN

Circulaire economie + Festival Retour

Natuurgids en Ranger

Nog een rondje

2

Ontmoet Jef

Shoppen met minder afval Ventilatie in huis Je tuin (niet) winterklaar

vooraf

Beste lezer Op het ritme van de natuur is alles in transformatie.

En transformatie is noodzakelijk willen we onze wereld en onze directe leefomgeving leefbaar houden.

Ook ons traditioneel tijdschrift Milieu en Natuur ondergaat een duchtige transformatie.

In Limburg Natuurlijk! bundelen we informatie van alle diensten en organisaties werkzaam rond milieu en natuur vanuit provincie Limburg.

Op die manier proberen we met LINA de grote hoeveelheid milieu- en natuurnieuws die op u afkomt beheersbaar te houden.

Als provinciaal beleidsniveau trachten we met alle middelen en structuren die ons ter beschikking staan een Limburgs milieu- en natuurbeleid te voeren, waarmee we het verschil kunnen maken.

Dat zijn we aan onszelf verplicht als meest groene provincie van Vlaanderen.

In het eerste nummer van LINA vragen wij onder andere uw bijzondere aandacht voor de verschillende activiteiten in het kader van ‘Festival Retour’ (pag 6) (www.festivalretour.be). De bedoeling is zoveel mogelijk Limburgse projecten aan bod te laten komen, die hoofdzakelijk via de non-profitsector actief zijn in de circulaire economie. Zo kunnen alle Limburgers er kennis mee maken en ontstaan er wellicht nieuwe ideeën. Deel- en circulaire economie zijn nu vaak nog beperkt tot kleinschaligheid of een experimenteel stadium, maar het is een goed alternatief om tot een duurzame en CO2-neutrale samenleving te komen.

In Limburgs zijn we volop bezig met klimaatadaptatie, het was het thema van onze 2de klimaattop op maandag 18 september 2017. Lees er meer over op pagina 16.

Laat ons gerust weten wat u vindt van LINA. Veel leesgenot!

12 REPORTAGE

Gezocht: Merkwaardige bomen

EN OOK 04 kort nieuws 14 agenda 16 campagne

Ludwig Vandenhove gedeputeerde van Leefmilieu en Natuur

LINA 3

ALKENSE SCHOLEN IN KLIMAATBENDE

2.480 kevers

GOEDGEPLUKT

De boom in: fruit pluk je zelf Hoogstamboomgaarden, goed voor jaarlijks heel wat kilo’s heerlijk fruit, vormen een uniek onderdeel van ons Limburgs landschap.

Maar in tegenstelling tot de laagstam is het oogsten ervan minder eenvoudig en dus duurder. Ontzettend veel onbespoten vruchten blijven bijgevolg hangen en dat is jammer want het heerlijke vers fruit is perfect om te eten, sap van te maken of te verwerken in gebak of gerechten. De website goedgeplukt.be laat je voortaan zelf de vruchten plukken. De medewerkers van Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren brachten tal van eigenaars van hoogstamboomgaarden in kaart en ontsluiten via de website vraag en aanbod.

Wil je zelf ook de vruchten plukken? Registreer je dan op goedgeplukt.be.

4

Zoveel verschillende soorten kevers werden er de afgelopen 30 jaar in Limburg genoteerd. Elk jaar komen er een 40-tal soorten bij, nieuw ontdekte keversoorten of kevers die nu pas opgemerkt worden omdat ze zo klein zijn of verscholen leven of die hier opduiken door de klimaatverandering.

MOS leidt tot bendevorming De scholen van Alken zijn de eersten in Limburg die zich verenigen in een Klimaatbende. Hierin werken leerlingen, begeleiders, directies én gemeentemedewerkers twee jaar lang samen rond het klimaat.

Zowel de scholen als de gemeente engageren zich om rond klimaatverandering te werken. Concreet gaan leerlingen aan de slag in hun eigen school, maar dagen ze ook andere scholen uit, leren ze kritisch nadenken over klimaatproblemen en bedenken ze oplossingen door samen te werken.

De zes schooldirecties, vertegenwoordigers van de gemeente Alken én het provinciebestuur bezegelden begin juni het klimaatcharter waardoor de Klimaatbende nu het speerpunt wordt van het Alkense MOS-klimaattraject. MOS is een samenwerkings­verband tussen de Vlaamse overheid en de Vlaamse provincies om via leer- en doe-trajecten in scholen te werken aan een duurzame toekomst.

De Alkense scholen wijzen alvast de weg. www.limburg.be/mos

MELDPUNT WATER

Hek van de dam

Een boom omgewaaid in de beek, een oever ingezakt, of mag ik wel een hek zetten naast de beek? Het Meldpunt Water biedt hulp!

Woon je in de nabijheid van een waterloop en zit je met een vraag of probleem; Meldpunt Water is er voor jou: meldpuntwater@limburg.be of 011 23 73 23. www.limburg.be/ waterlopen

© MOS

La nd sch ap © Re gio na al

Ha sp en go uw

kort

MINA WORDT LINA

De lezer wint

win

Wil je kans maken op een verzamel­box ‘Wandelen in Limburg’ (ter waarde van 34,90 euro)?

Stuur je antwoord op volgende wedstrijdvraag vóór 18 oktober naar mina@limburg.be: Waar en wanneer vindt

! ?

MINA, het vertrouwde tijdschrift over Milieu en Natuur in Limburg, is grondig veranderd. Met LINA presenteren we niet alleen een nieuwe naam, we streven ook naar een evenwichtige balans tussen korte nieuwsstukken én diepgravende artikels. De missie om vanuit de Provincie en haar beleid relevante informatie te brengen rond natuur-, milieu- en klimaattopics blijft onveranderd. Als meest groene provincie van Vlaanderen willen we samen met al onze partners de natuurpracht- en kracht van Limburg nog meer uitdragen. LINA informeert en inspireert. En de lezer wint.

Ook letterlijk.

de inspiratiedag van Festival RETOUR 2017 plaats?

GEVELLEIEN Vlakke kunstleien in asbestcement.

ASBEST IN HUIS PILOOTPROJECT

PUBLICATIE

Gifvrije sporttereinen

Asbest in huis

Sporten is gezond, maar zijn de sport­ velden dat ook? Kunstgrasvelden zijn nog geen zaligmakend alternatief dus gaat de voorkeur uit naar een goeie grasmat die zonder gebruik van pesticiden wordt onderhouden. Limburg lanceert een pilootproject waarbij 8 gemeenten, goed voor 28 sportterreinen, het voortouw nemen om sportvelden pesticidenvrij te houden. Twee jaar lang worden ze daarin begeleid door het Centrum Duurzaam Groen. Voortaan worden op deze terreinen enkel nog natuurlijke producten gebruikt en worden spreeuwen ingezet om ongewenste insecten op te eten.

Asbest is een verzamelnaam voor natuurlijke vezelvormige silicaten en werd vaak gebruikt als bouwmateriaal. Er zijn echter heel wat gezondheidsrisico’s aan verbonden en dat roept tal van vragen op.

Met ‘Asbest in Huis’ bieden de Provincie Limburg en Limburg.net een antwoord.

Met deze handige folder speciaal voor verbouwers kom je te weten hoe je verantwoord moet omgaan met asbesthoudend materiaal in huis. Zo kan je met een gerust hart en op een veilige manier starten met de verbouwing van een oud huis.

! ?

GOLFPLAA

Asbestcementen go ongeveer 5 mm dikte of gekleurd (zwart of

MEER INFO OP WWW.OVAM.BE/ASBEST

Grijp het moment om het asbest zo veel mogelijk te (laten) verwijderen. Zo ben je zeker van een veilige woning met meerwaarde.

De folder is te vinden op www.limburg.be/asbestinhuis of aan te vragen via mina@limburg.be

Iedereen die verbouwt kan te maken krijgen met asbest. Wees hiervoor alert en laat je eventueel bijstaan door een specialist.

Meer info op www.centrumduurzaamgroen.be/ info-pesticidenreductie

ASBEST IN HUIS

VLOERTEG

Harde, dunne, mees gevlamde tegels in a houdend vinyl. Brek buiging. Vaak beves met asbesthoudend lijm. Opgelet: soms tegel maar het onde ‘karton’ asbesthoud

Met dank aan OVAM, LOGO

LINA 5

V.U. Patrick Boucneau, Universiteitsla

‘Met deze kapotte lamp ga ik binnenkort naar het Repair Café!’

‘Oorbellen die een vriendin zelf maakte.’

‘De armband is een creatie van mijn dochter Rosie.’

CIRCULAIRE ECONOMIE

Nog een

rondje!

‘Deze labokruk vond ik in de kringloopwinkel’

6

‘Dit kleedje maakte ik zelf tijdens de naailes!’

focus

‘Deze kast komt van een bedrijfje dat tweedehandsmeubels opknapt en verkoopt.’

Circulaire economie. Het klinkt ingewikkeld, maar eigenlijk is het eenvoudig. Het is een terugkeer naar de bron en dat met een moderne twist.

Van massaal kopen en weggooien naar hergebruiken, opwaarderen en delen. Goed voor je portemonnee, fijn voor het milieu maar ook gewoon super leuk.

V ‘Blikken dozen via de Facebookgroep ‘Runkst deelt’ waarop je spullen kan weggeven!’

oor mij betekent circulaire economie dat je voorwerpen een tweede leven gunt. Ik hou van spullen met een verhaal’, zegt Renate Maes (41). Ze werkt op de dienst Communicatie en Publiekswerking van de Provinciale Bibliotheek Limburg en heeft een dochtertje van 5 en een stiefdochter van 24. Renate en haar man proberen al enkele jaren om zo zorgvuldig mogelijk met hun spullen om te springen. ‘In de kringloopwinkel vind ik zowat alles, van Barbiepoppen tot stoelen.’

Delen is het nieuwe kopen Duurzaam leven is al lang geen geitenwollensokkenverhaal meer. Ruilen, delen en opwaarderen waren nog nooit zo hip. Om nog maar te zwijgen van jonge mensen die massaal zelf kweken, bakken en naaien. ‘In de kringloopwinkel kom je steeds meer mensen tegen en die zijn van alle slag:

TERUG NAAR NIEUW Van 14 tot 22 oktober kan je kennis maken met talloze, verfrissende initiatieven waarbij herstellen, ruilen, delen en herwaarderen centraal staan.

Aftrappen doen we met de inspiratiedag met leuke workshops en een interactieve belevingsmarkt op zaterdag 14 oktober in Hasselt. Het volledige programma vind je op www.festivalretour.be

van dames die je eerder in een chic boetiekje zou verwachten tot mensen die op zoek zijn naar goedkope borden en tassen,’ aldus Renate.

‘In Hasselt heb je zelfs enkele winkels waar je uitsluitend tweedehands­ kleding van duurdere merken kan kopen. Je kunt hier ook je eigen kleding binnenbrengen en laten verkopen.’

Er zijn tegenwoordig initiatieven in zowat elke buurt. Natuurlijk kan je ook zelf actie ondernemen. ‘De Facebookgroep ‘Runkst deelt’ is een mooi voorbeeld van wat je zelf kan doen,’ zegt Renate. ‘Het is een initiatief van twee vriendinnen. De bedoeling is om miskopen of dingen die je niet meer gebruikt weg te geven aan buurtbewoners. Dat kan vanalles zijn: kleding, babyspullen, spelletjes, een plant,…

Zelf wissel ik vaak spullen uit met mijn zus, die vlakbij woont. Het heeft geen zin om dingen te kopen die je maar af en toe gebruikt. Neem nu een heggenschaar… dat heb ik niet.’

Voor dit evenement kan de provincie Limburg rekenen op de steun van enthousiaste partners. Het provincie­ bestuur zet volop in op circulaire economie en steunt kleinschalige initiatieven die binnen dit thema passen.

Plannen om zelf een project uit de grond te stampen? Kijk dan zeker eerst even op www.limburg.be/circulaire_deeleconomie of je in aanmerking komt voor een financieel steuntje in de rug.

LINA 7

Ken je deze initiatieven al?

Bijkomend voordeel is dat dergelijke initiatieven de sociale banden versterken. Kiezen voor hergebruik is goed voor je portemonnee en maakt dat er meer tijd, geld en ruimte overblijft voor de leuke dingen in het leven.

Doen wat je kan Alle kleine beetjes helpen en daarvoor hoef je niet aan comfort in te boeten.

‘Ik haal vaak inspiratie op blogs, maar soms gaan die stichtende voorbeelden wel heel ver,’ zegt Renate. ‘Ik koop tweedehands, produceer zo weinig mogelijk afval, sorteer goed en geef ook aan mijn dochtertje mee dat dat belangrijk is. We wonen in Runkst, vlakbij het station van Hasselt, en maken vaak gebruik van het openbaar vervoer.

We hebben zelfs jarenlang geen auto gehad en waren klant van het autodeelsysteem Cambio. Sinds de geboorte van ons dochtertje hebben we wel één auto, maar die staat vaak stil. Maar voorlopig produceer ik toch nog meer dan één bokaal afval per jaar. (lacht) Bij mij moeten nieuwe dingen vaak even doorsijpelen vooraleer ik ze in mijn dagelijkse leven toepas. Vaak zijn dat zaken die ik toevallig tegenkom of waar ik op dat moment mee bezig ben.

Je moet gewoon ergens mee starten.’

8

Een VOEDSELTEAM is een groep mensen uit een bepaalde buurt die rechtstreeks bij lokale producenten inkopen. Er zijn verschillende teams actief in Limburg. Renate: ‘De nadruk ligt op bio en lokaal. Je kan kiezen uit (seizoens)groenten en fruit, zuivel, vlees, brood, bloem en andere lokale producten. Het leuke vind ik dat je zelf je pakketten samenstelt, die je eenmaal per week afhaalt. In het aanbod zitten soms groentjes die ik niet ken. Leuk om zo nieuwe dingen te leren kennen!’

In Heusden-Zolder opende recent een VERPAKKINGSVRIJE WINKEL. Renate: ‘Het is jammer dat er nog maar een paar verpakkingsvrije winkels zijn in Vlaanderen. Erg om te zien hoe alles in plastic verpakt is in de supermarkt. Ik neem altijd mijn herbruikbare tassen mee en koop graag groenten op de markt.

Ik heb ook een klein moestuintje in bakken in mijn stadstuin. Af en toe haal ik eten af, maar dan kies ik meestal voor een duurzame oplossing, zoals Oats of Peas in Hasselt. Oats maakt gebruik van herbruikbare bowls en werkt met groentjes van De Wroeter. Het aanbod is volledig vegetarisch. Ik probeer om niet te veel vlees te eten en heb ook meegedaan aan Dagen zonder vlees. Die lanceerden dit jaar trouwens een extra uitdaging, namelijk ‘een week zonder verpakkingen’. Dat zet aan tot nadenken!’

In een REPAIR CAFÉ kan je spullen laten herstellen, van een dvd-speler tot een espressomachine. Renate: ‘In Runkst heb je al een jaar een Repair Café. Het wordt getrokken door een paar zeer enthousiaste mensen en is dan ook een groot succes. Ze inspireren mensen door hen te tonen wat je allemaal zelf kan herstellen.’

Tijdens zogenaamde CLOSSETSALES en SWISHING-EVENTS kan

je kleding ruilen. Renate: ‘Leuke initiatieven. Ik maak en herstel een groot deel van mijn kleding gewoon zelf. Ik heb mijn eigen stijl en ga nooit helemaal mee met trends.

Ik heb wel wat meer schoenen dan strikt noodzakelijk (lacht).’

FLAGBAGS zijn al een paar jaar een hype. Het aanbod neemt almaar toe, met tassen in alle maten en soorten, pennenzakken en zelfs gsm-hoesjes. En dat allemaal gemaakt van oude vlaggen. Renate: ‘Ik heb er zelf geen spullen van, maar zie de leuke Flagbag-creaties wel vaak bij de kringloopwinkel liggen.

Mijn eigen fietstas is onverslijtbaar, anders zou ik meteen zo’n Flagbag-tas kopen.’

‘Er zijn zoveel toffe projecten,’ besluit Renate. ‘Neem nu THE ARCH, op de Thor-campus in Genk. Zij werken samen aan een participatief kunstproject waarbij ze plastic recycleren tot bouwmaterialen. Zo willen ze mensen aan het denken zetten rond afval.’

Meer leuke initiatieven vind je op www.festivalretour.be

ontmoet

NAAM

Jef Steegmans (65) woont in Lummen

NATUUR

Educatief gids bij het Provinciaal Natuurcentrum en Ranger bij het Nationaal Park Hoge Kempen

‘Sommige mensen reizen duizenden kilometers, maar zijn zich niet bewust van het moois in hun eigen achtertuin’

H

alfweg de jaren ’90 ben ik begonnen als natuurgids. Ik gids groepen van alle leeftijden, van kleuters tot volwassenen.

Mensen willen op een speelse manier zelf de natuur ervaren. Met wat humor blijft het beter hangen. Soms loopt dat wel eens mis, zoals toen ik met een groep 13-jarigen in Noord-Frankrijk was. Ik had hen verteld dat er ’s nachts spookorchissen – die echt bestaan – bloeiden op een heuvel aan een kerkhof in de buurt. Ik verkleedde me als spook en wachtte achter een grafzerk op de groep. De andere gids schrok echter ook en wel zo hard dat ze viel en van de helling naar beneden rolde!’

‘Sinds kort ben ik ook betrokken bij het provinciale project ‘Stille Waters Doorgronden’ dat Limburgse waterelementen in kaart brengt en hun kwaliteit onderzoekt en verbetert. Wetenschappers, burgers en scholen werken samen om gegevens te verzamelen en te analyseren. We laten bijvoorbeeld tieners kennismaken met het leven in en rond de poel, al dan niet in hun eigen schoolomgeving. Want natuur vind je overal. Sommige mensen reizen duizenden kilometers, maar zijn zich niet bewust van het moois in hun eigen achtertuin. Zelf ben ik van kleins af aan gepassioneerd door de natuur: de bossen waren mijn speeltuin!’

LINA 9

Vermijd overtollige verpakking Koop bij voorkeur groenten en fruit los in plaats van de voorverpakte in plastiekfolie gewikkelde piepschuim schoteltjes. In heel wat winkels mag je gerust al je aangekochte groenten en fruit in één grote tas opbergen en alle etiketten op deze tas kleven.

Met overschotten van groenten die misschien minder vers zijn, kan je nog lekkere soep maken; fruit kan nog een smaakvolle smoothie opleveren.

tip Goed voorbereid Overloop voor je winkelbezoek wat je nodig hebt en maak een winkellijstje. Vergeet je herbruikbare (winkel)tas niet!

1

2

SHOPPEN MET MINDER AFVAL

Jij goedzak doen

Wat je ook koopt, je krijgt er altijd afval bij.

Of toch onnodig materiaal dat meteen de vuilbak in verdwijnt. Verpakkingsafval vertegenwoordigt maar liefst 30% van het gewicht en 50% van het volume van ons huishoudelijk afval. Minder verpakking kopen is dus goed voor het milieu én je portemonnee. Wie slim winkelt kan zijn jaarlijkse afvalhoeveelheid met 100 kilogram verminderen. Hoe je dat doet? Enkele tips.

3

10

4

Beste verpakking

Houdbaarheidsdatum

Als producten niet onverpakt verkocht worden, opteer dan voor een verpakking uit slechts één materiaal (zoals papier of karton). Dit soort verpakking is makkelijker te sorteren en te recycleren. Kies in het geval van individuele verpakkingen voor de grotere producten. Eén grotere verpakking veroorzaakt minder afval dan twee kleinere verpakkingen. Yoghurt uit een grote pot smaakt immers even goed. Geef je kinderen liever geen individueel verpakte koeken mee naar school, maar stop ze in een doosje. Zo blijven ze even vers en worden ze niet plat geduwd.

Let tijdens het winkelen op de houdbaarheidsdatum. Voor producten die je toch meteen gaat opgebruiken, hoef je niet achteraan het winkelrek te zoeken naar een langere houdbaarheid want anders bestaat de kans dat de producten met beperktere houdbaarheid weggegooid moeten worden.

MAAK JE MOESTUIN (NIET) WINTERKLAAR

Blijf eraf!

T

uiniers hebben de gewoonte hun tuin zoveel mogelijk bloot te houden, maar eigenlijk heeft een bedekte bodem veel meer voordelen. Ecologische moestuiniers kiezen daarom voor mulchen: je bodem afdekken met plantenresten. Opteer daarbij voor levende planten zoals veldsla of winterpostelein, of strooi fijn materiaal zoals bladeren, grasmaaisel, vers groen snoeiafval, stro of hooi in een dikke laag.

Op deze manier wordt de bodem beschermd tegen alle weersomstandigheden, onderdruk je tegelijk de opkomst van eenjarige onkruiden en bevorder je een goede bodemstructuur. Mulchmateriaal breekt af en

levert plantenvoeding en bovenal floreert het bodemleven. Observeer in ieder geval de beestjes die onder de mulchlaag hun werk doen: loopkevers eten slakken, schimmels en bacteriën verteren plantenresten en regenwormen zorgen voor verluchting in de bodem. In geval van slakken en woelmuizen kan je bij­sturen door de mulchlaag plaatselijk of tijdelijk uit te dunnen of voeg fijn grasmaaisel toe om het hen onaangenamer te maken.

Op het einde van de winter levert de mulchlaag een rulle, onkruidvrije bodem vol nuttig bodemleven op. Niets dan voordelen. w ww.velt.nu/vraag-antwoord/ moestuinvragen/bedek-jemoestuin-voor-de-winter

HOU HET LUCHTIG

Gezond in huis De kille dagen zijn in aantocht en we houden het allemaal graag warm en gezellig binnen.

Door alles af te sluiten beperk je evenwel de ventilatie in huis. Ook tijdens de winter is het cruciaal om je huis goed te verluchten.

B

innenshuis is de lucht meestal slechter dan buiten. Om het toch gezond(er) te houden, is het belangrijk om voortdurend te ventileren en aanvullend te verluchten. Maar wat is het verschil tussen ventileren en verluchten en wat moeten we precies doen? “Hou het luchtig”, zegt Gert Broekx van Dubolimburg “Op tijd en stond de ramen en deuren wijd openzetten is een goede manier om verse buitenlucht binnen te halen. Dàt is verluchten.” ’s Morgens even de ramen van de slaapkamer openzetten, het badkamerraam nadat je hebt gedoucht, of tijdens en na het koken… het helpt allemaal om de lucht-

verontreiniging en het vocht in huis in te ruilen voor verse lucht. “Iedereen weet dat isoleren en een goed verwarmingssysteem erg belangrijk zijn. Niet in het minst voor je energiefactuur, maar dit moet hand in hand gaan met ventilatie. Ventileren betekent dat je op een gecontroleerde en continue manier de in- en afvoer van lucht kan regelen.

Dit kan al met behulp van raam- en muurroosters maar nog beter is dat te doen met een automatisch ventilatie­ systeem. Sinds 2006 zijn er strenge ventilatienormen voor nieuwbouw en grote verbouwingen.”

En als je geen ventilatiesysteem hebt? “Zet dan de ramen op een kier of kiep, of installeer waar mogelijk ventilatieroosters in ramen of buitenmuur. Zorg in ieder geval voor een goede luchtdoorstroming door ramen tegenover elkaar te openen en weet dat bij ventileren niet de grootte van de opening van belang is, wèl de continue luchtstroom.” Op zoek naar meer tips, of ga je zelf (ver)bouwen, vraag dan eerst advies. w ww.eerstehulpbijduurzaambouwen.be LINA 11

DOOR HET BOS DE BOMEN ZIEN

GZCHT

merkwaardige bomen

Bomen zijn van vitaal belang voor mens, omgeving én klimaat, maar zie je door het bos de bomen eigenlijk nog? Kijk gerust om je heen en met wat geluk merk je een bijzonder exemplaar op. Alle grote, oude bomen zijn merkwaardige bomen en gelukkig telt onze provincie heel wat pareltjes.

W

anneer is een boom ‘merkwaardig’? ‘Elke grote, oude boom is merkwaardig’, zegt Jef Van Meulder, vrijwilliger van de werkgroep bomen.’Zeker omdat de aanwas van nieuwe exemplaren te beperkt is, wordt elke oude boom relevant.’

Het is daarom van belang dat de grote bomen in kaart worden gebracht. Letterlijk en figuurlijk.

De meest relevante of ‘voldoende merkwaardige’ exemplaren wor-

12

den sowieso opgenomen in de Beltrees-databank. Deze verzamelt en ontsluit alle informatie van alle merkwaardige bomen in heel België.

Limburg doet het alvast niet slecht, want op dit moment zijn al 962 Limburgse bomen opgenomen in de Beltrees-databank. 37 daarvan staan bekend als kampioenen, dat betekent dat zij de grootste omtrek hebben, gemeten op 1,50 meter. De meeste van deze bomen staan uiteraard in parken, maar ook op privé-terreinen kan je pareltjes opmerken.

ONBEKEND MAAKT ONBEMIND

Heb je of ken je zelf een merkwaardige boom? Meld deze dan aan op de campagnewebsite Limburg Boomt (www.provinciaalnatuurcentrum.be/ limburgboomt), want onbekend maakt onbemind. Alleen zo kunnen we de botanische rijkdom van onze gemeentes en privé-tuinen in kaart brengen. De bomenwerkgroep van het Provinciaal Natuurcentrum volgt alles nauw op en zal de merkwaardige bomen bekijken, opmeten, beschrijven en karteren (gps-coördinaten). De meest relevante of ‘voldoende merkwaardige’ exemplaren zullen niet alleen worden opgenomen in de Beltrees-databank, het moet ook leiden tot een heuse Limburgse Bomenatlas. Het bestuderen, inventariseren en beschermen van bomen moet zo bijdragen tot een echte bomencultuur in onze provincie, want Limburg boomt.

Enkele merkwaardige bomen 350 zomers

Samuel Sommer Deze vrijstaande Samuel Sommer Magnolia in een Houthalense verkaveling werd in 1980 gekocht in het Amerikaanse Springfield voor 15 dollar. Het transport naar België, samen met vier andere Magnolia’s, kostte maar liefst 8.000 Belgische Frank.

Hoewel het boompje toch al 120 centimeter hoog was met een zware kluit, ging het om een betrekkelijk kleine plant naar Amerikaanse normen (containerteelt was toen nog niet gangbaar).

Lummen heeft een duizendjarige eik, maar in Houthalen mogen ze evenzeer prat gaan op een bijzondere eik. Deze Quercus Robur of Zomereik wordt geschat op 350 jaar en groeit op de binnenkoer van de Houthalense boerderij die bij het kasteel Engelhof in Hengelhoef hoort. !! BIJZONDER De boom heeft nauwelijks last gehad van overdreven bezoek en dus bodemverdichting en is in uitstekende conditie. Hoewel veel van zijn soort­ genoten van deze afmeting beschadigd zijn, heeft dit solitair exemplaar van 21 meter hoog geen enkel zichtbaar gebrek. Zijn omtrek op 1,5 meter bedraagt maar liefst 563 centimeter.

Magnolia-pallisade op vrije loop Toen de eigenaars deze Magnolia grandiflora ‘Exmouth’ kochten was het nog maar een 5-jarig plantje. Ze kochten het in het Engelse Winchester in de beroemde kwekerij Hillier. Het is een inheemse boom in het Zuiden van de VS met name in Louisiana en South Carolina. In Engeland geldt deze boom enkel als winterhard als palissade boom of als leiboom die langs het huis wordt geplant en jaarlijks aangebonden en gesnoeid wordt.

Kurkeik uit Corsica Vijfenveertig jaar geleden werd een zaailing van de Quercus suber of kurkeik uit Corsica meegebracht naar Houthalen. De koper werkte bij de luchtmacht en was in Corsica op oefening.

Zijn vrouw wilde van elke buitenlandse reis een herinnering in de vorm van een plantje. Corsica was toentertijd nog een verre exotische bestemming, maar de boom paste zich wonderwel aan. !! BIJZONDER De kurkeik staat in alle literatuur te boek als ‘niet winterhard’, maar toch schoot hij duchtig wortel in de voortuin.

Na 45 jaar is de boom ietwat gehavend, ten minste, hier en daar is een tak ingezaagd uit angst voor omwaaien. De bast vertoont duidelijk een kurkachtige schors waaruit onder meer wijnkurken kunnen worden gemaakt.

Dit exemplaar geldt als de grootste in België. Intussen worden er door tuinaanleggers vaak exemplaren ingevoerd vanuit Frankrijk, maar deze kurkeik is hier opgegroeid én uitgegroeid tot een merkwaardige boom.

Dikke Bertha In Sint Truiden heeft men Dikke Bertha: een kanjer van een beuk. Zonder twijfel de dikste en mooiste van Limburg. Maar zoals het spreekwoord zegt ‘bomen sterven staande’ blijft ook Dikke Bertha niet gevrijwaard. © Jef Van Meulder

!! BIJZONDER Deze boom werd aangeplant als leiboom maar werd na een decennium niet meer aangebonden of gesnoeid.

Aangeplant in Houthalen aan de westzijde van het huis groeide de pallisadeboom meteen hoog boven het dak uit. Enkel in de strenge winter van 1983 liep hij bladschade op.

!! BIJZONDER Deze cultivar heeft een erg groot, glimmend blad en diep gelegen nerven en geldt als de moederplant van al de cultivars die in Europa in de handel zijn. Ook al kwamen bekende kwekerijen zoals de Magnolia Store er ent- en stekmateriaal verzamelen, deze boom blijft een zeldzaamheid.

!! BIJZONDER De boom wordt geschat op 300 tot 350 jaar en hij is ongeveer veertig meter hoog. De beuk is helaas door schimmels aangetast en duidelijk op de terugweg.

LINA 13

agenda Opening wandelgebied Thorpark

Infosessie ‘Verwarmen’ WOENSDAG 11 OKTOBER OM 20U

ZONDAG 8 OKTOBER

Je verwarmingsketel aan vervanging toe? Waar moet je dan zoal rekening mee houden? Op woensdag 11 oktober krijg je meer inzicht in de werking van een verwarmingsinstallatie tijdens een speciale sessie. Je krijgt er een overzicht van warmtepompen en ketels op verschillende energiebronnen en onder welke voorwaarden je ze efficiënt toepast. Verder wordt een optimale regeling van het volledige systeem en de koppeling met sanitair warm water bekeken.

Met de start van de Week van het Bos wordt het wandelgebied Thorpark feestelijk voorgesteld. Wandel mee langs opvallende gebouwen zoals de mijnkathedraal van Zwartberg of de voormalige kinderkolonie in As en geniet nadien van een natje en een droogje in Thor Central.

De nieuwe wandelkaart biedt 11 nieuwe routes.

Thorpark, André Dumontlaan 67, Genk | van 13u00 tot 18u00 (vrij vertrek) | Meer info bij Regionaal Landschap Kempen

Poorthuis, Zuidervest 2a, Peer

en Maasland vzw – T 089 65 56 65 – www.nationaalpark.be

www.eerstehulpbijduurzaambouwen.be

OKTOBER INFOSESSIE

© RLKM

© Dubolimburg

OKTOBER WANDELEN

herfst

OKTOBER WANDELING

NOVEMBER (VER)BOUWEN

Verborgen moois Herkenrodebossen

Ecobouwers opendeurweekend

Feestelijke opening van de Herkenrodebossen met een Verborgen Moois wandeling. Kies voor een gegidste natuurtocht of een vrije wandeling en ontdek de vele hooilandjes, hagen, knotbomen en poelen die er herinneren aan het oud land(bouw)gebruik. Doorlopend zijn er ook begeleide activiteiten voor kinderen in het speelbos. De stadsimker leert je bovendien iets bij over honing- en wilde bijen.

Tijdens de Ecobouwers opendeurweekends kan je een hele reeks inspirerende energievriendelijke en duurzame woningen bezoeken. Ruim 150 huizeneigenaren over heel Vlaanderen zetten hun deuren open en delen tijdens een rondleiding hun bouw- en woonervaringen.

Ontdek het aanbod van woningen in Limburg of in andere provincies op de website www.ecobouwers.be en schrijf je ook gratis in. Dàt kan vanaf 5 oktober.

ZONDAG 15 OKTOBER OM 14U00

Start Jeugd- en Sportcentrum, Ten Hove (Kermt, Hasselt) toegang via de Kermtstraat ­– www.rlh.be 14

© Ecobouwers

© RLHV

2017

11-12 NOVEMBER EN 18-19 NOVEMBER

www.ecobouwers.be

Festival RETOUR – Week van de circulaire economie

tot uw dienst

14 TOT 22 OKTOBER

provincie Limburg Dienst Milieu en Natuur Universiteitslaan 1 3500 Hasselt mina@limburg.be www.limburg.be/mina T 011 23 83 38

Snak je naar minder stress en een eenvoudiger, duurzamer leven? Zie jij de schoonheid in spullen waar eerder al iemand anders van hield? Zou je graag wat minder afval produceren?

Hou je van experimenteren, herwaarderen of repareren?

Dan is Festival RETOUR helemaal je ding. Van 14 tot 22 oktober 2017 staat Limburg een week lang in het teken van de kringloopeconomie. Aftrappen doen we met de inspiratiedag op zaterdag 14 oktober in Hasselt op de Corda Campus.

Provinciaal Natuurcentrum Craenevenne 86 3600 Genk pnc@limburg.be www.pnc.be T 011 26 54 50

Regionale Landschappen

Meer info en tips op www.festivalretour.be

Haspengouw en Voeren Daaleindestraat 2 3720 Kortessem info@rlh.be www.rlh.be T 011 31 38 98

OKTOBER FESTIVAL

Kempen en Maasland Winterslagstraat 87 3600 Genk info@rlkm.be www.rlkm.be T 089 65 56 65

Lage Kempen Grote baan 176 3530 Houthalen info@rllk.be www.rllk.be T 011 78 52 59

Volg ons Volg ons ook op onze Facebook-pagina’s en Twitter @klimaatlimburg.

lees meer

Klimaatnieuwsbrief Schrijf je in via www.klimaatnieuws.be Nieuwsbrieven Voor de nieuwsbrieven van het Provinciaal Natuur­centrum en de Regionale Landschappen kun je inschrijven via de respectievelijke websites.

01

773 PB- PP -BBELGIQUE BELGIE(N)

!

Nie&uw Natuur

urlijk!

Limburg Natu

het provinciaal

© Vlaamse Landmaatschappij

Milieu- en Natuurbeleid

jaargang 20

nr.2

Milieu zine Maga

Driemaandelijks

tijdschrift over

Nog een rondje!

CIRCULAIRE

NOVEMBER

Jij goedzakminder afval Shoppen met n jke bome Opmerkeli streek Bomen uit onze

ECONOMIE

LINA 1

Nog geen abonnee?

Lees LINA online via www.limburg.be/ limburgnatuurlijk. LINA wordt enkel verstuurd naar abonnees. Wil je LINA gratis thuis ontvangen, schrijf je dan in via mina@limburg.be of bel naar 011 23 83 38

HAPPENING

Merodehappening ZATERDAG 25 EN ZONDAG 26 NOVEMBER

Laakdal is de gastgemeente voor het Merodefeest en dat gaat gepaard met een heus feestweekend.

Op zaterdag 25 november vindt aan het gloednieuwe gemeentehuis een streekproductenen vrijetijdsmarkt plaats, zijn er optredens van de Laakdalse fanfares en is er kinderanimatie. ’s Avonds wordt de feesttent geopend voor optredens van Villanella en Band Marginal met een fuif als afsluiter. www.vvvlaakdal.be/merodehappening-2017

LINA

is een uitgave van de deputatie van de Limburgse provincieraad: Herman Reynders, gouverneur-voorzitter; Frank Smeets, Ludwig Vandenhove, Igor Philtjens, Erik Gerits, Jean-Paul Peuskens, Inge Moors, gedeputeerden en Renata Camps, provinciegriffier REDACTIERAAD EN HOOFDREDACTIE Patrick Boucneau, Jan Mampaey, Sonja Schreurs, Ilse Van Aelst, Liesbeth Van Gysegem, Daphne Tubée REDACTIE Leen Raats, teksttype EINDREDACTIE Christophe De Schauvre FOTOGRAFIE Renaat Nijs MET DANK AAN Renate Maes, Nadine Moens, Hilde Vander­­l­inden, Jef Van Meulder TAALADVIES Yvette Vandormael, Informatie en Communicatie, provincie Limburg CONCEPT EN VORMGEVING Stapel Magazinemakers, www.stapel.be DRUKWERK Drukkerij Paesen VERANTWOORDELIJK UITGEVER Patrick Boucneau, provincie Limburg, Universiteitslaan 1, 3500 Hasselt OPLAGE 9 000 exemplaren WETTELIJK DEPOTNUMMER D/2017/5.857/026 CONTACTADRES Milieu en Natuur, Directie Ruimte, provincie Limburg, Universiteitslaan 1, 3500 Hasselt, 011 23 83 38, mina@limburg.be, www.limburg.be

LINA WORDT GEDRUKT OP 100% GERECYCLEERD PAPIER

LINA 15

Provinciaal Beleidsplan Klimaatadaptatie Een plan om samen met alle lokale besturen, onze steden en gemeenten aan te passen aan de gevolgen van klimaatverandering.

‘Een verhaal van u en ons’ We krijgen volop signalen dat het klimaat verandert: hogere temperaturen en droogte in de zomer, wateroverlast door piekneerslag, slechte oogsten, …

We mogen deze signalen niet negeren en moeten ons als overheden de vraag stellen of onze omgeving, infrastructuur, economie, natuur en landbouw voldoende aangepast zijn aan de gevolgen van de klimaatverandering!

Welke aanpassingen zijn nodig? Hoe pakken we dit aan op maat van onze steden en gemeenten en dat op een effectieve en betaalbare manier? Het Provinciaal Beleidsplan vormt de opstap om samen met onze lokale besturen de volgende jaren werk te maken van antwoorden op deze dringende vragen.

Ook jij als burger kan mee helpen. Via specifieke acties en informatiecampagnes geven we je praktische handvaten om mee bij te dragen aan een ‘aangepaste omgeving’.

© Razzi

www.limburg.be/klimaat