2024/27 LImburg NAtuurlijk

Scan de QR-code www.linamagazine.be/abo

Groen Erf-goed

Ook oude hoeves zijn erfgoed, zeker als er oude bomen of hagen op het erf groeien. Om het behoud van die landschapsparels aan te moedigen, lanceert het Regionaal Landschap Kempen en Maasland het project ‘Erf-Goed op het erf’. Dat moet gemeenten en eigenaars bewust maken van het belang van historische hoeves en erven voor het landschap in de Kempen en het Maasland. Het wijst ook de weg naar subsidies voor het beheer van dat bijzondere erfgoed. Ken jij een mooie oude hoeve die je in de aandacht wil brengen? Stuur vóór 31 augustus de locatie van de hoeve en de motivering van je keuze naar katrien.bollen@rlkm.be. Uit de inzendingen worden enkele sites geselecteerd die het regionaal landschap zal aanpakken. katrien.bollen@rlkm.be

17

ONTMOET

Gaglo Sewodo Landschapsteams

18

REPORTAGE

Eten uit de natuur Wildplukken in Kelchterhoef

PLUS 4 kort 23 agenda 24 campagne

Beste lezer,

Het wordt eindelijk zomer. Wat mij betreft is dat goed nieuws: het wordt mooier weer én het tempo mag even naar beneden. Begrijp me niet verkeerd… Ik ben graag aan het werk, met veel goesting. Maar soms mag het allemaal wat trager en eenvoudiger, vind ik. Zo ben ik één van die mensen die de technologische ontwikkelingen op het vlak van energiemonitoring en -besparing als stresserend ervaart. Zelfs met alle goede wil van de wereld, raak ik soms niet wijs uit alle adviezen over energiecontracten, zonnepanelen, warmtepompen en wat nog allemaal. Gelukkig legt een expert één en ander helder uit in dit magazine. Zo hervond ik toch weer enige gemoedsrust.

Rust is ook iets wat ik terugvind in de tuin. Tegelijk zie ik op tegen het onderhoud ervan. En tegenwoordig zijn er bijna elk jaar planten die sneuvelen door extreem weer. De tuin klimaatrobuust inrichten kan heel wat meer lusten en minder lasten creëren. Dat bewijzen de adviezen van Klimaattuincoaches. Die aanpak geeft mij alvast inspiratie om in het najaar wat veranderingen door te voeren in de tuin.

Wie zomer zegt, zegt ook vakantie. Ik ben blij om te lezen dat het vrijetijdsaanbod in onze Limburgse natuur weer een stukje is uitgebreid. Zo kan je voortaan eetbare planten plukken in Domein Kelchterhoef, zijn er nieuwe wandelroutes in De Wijers en Grenspark KempenBroek en pakt Haspengouw uit met een nieuwe wandelbox. Ideaal om onze mooie provincie verder te ontdekken. Met een gezapig zomers tempo, dat spreekt.

Zonnige groeten,

Bert Lambrechts

Gedeputeerde van Milieu en natuur

kort en krachtig

ROBBIE ROERDOMP

Avontuurlijke kinderwandeling

Nieuw in Domein Kiewit: de Robbie Roerdomp Route. Die avontuurlijke wandeling werd speciaal ontwikkeld voor kinderen van 6 tot 10 jaar. Je legt de route van 4 kilometer af met een doekaart, die tal van opdrachten en spel letjes bevat. Robbie, de knotsgekke vogel die ook de mascotte is van De Wijers, neemt je kroost op sleeptouw voor een leuke speurtocht. Je kinderen spotten watervogels en doen allerlei leuke spelletjes waar ze iets van opsteken. Haal je gratis doekaart op aan de binnenkoer van Domein Kiewit.

Win een doeboek

Heb je de wandeling gemaakt? Maak een leuke foto van je gezin bij Robbie, zend hem in via de website en maak kans op een gratis Robbie Roerdomp doeboek. Daarmee kunnen je kinderen De Wijers nog verder ontdekken.

5.921

www.dewijers.be/robbieroerdomp

jaarlijkse samenaankoop van zaadgoed voor bloemrijke akkers en weides. Er werden negen streekeigen zadenmengsels aangeboden. In totaal werd dit jaar 5.912 kg zaadgoed besteld, genoeg om 249 hectare in te zaaien. Dat zal de biodiversiteit in Limburg een boost geven. De gezaaide bloemen en kruiden trekken vlinders, bijen en hommels aan die zich tegoed doen aan de nectar. Ook vogels en akkerkruiden profiteren van bloemrijke weides en akkers. De actie gemist? Begin 2025 kan je opnieuw zaadgoed bestellen.

www.limburgzaait.be

BURGERPLATFORM

Meldpunt tijgermug

Heb je een tijgermug gezien? Geef waarnemingen door via de website muggensurveillance.be. Mede dankzij burgermeldingen kan het Instituut voor Tropische Geneeskunde monitoren of de exotische mug zeker niet uitgroeit tot een plaag. Als er een grote populatie is, kan de tijgermug tropische ziektes zoals knokkelkoorts doorgeven. Voorlopig is dat niet het geval, maar in Frankrijk is de mug al aanwezig. En in Nederlands-Limburg worden dit jaar 8.000 tuinen gecontroleerd op de aanwezigheid van larven van de tijgermug.

Hoe herkennen?

De tijgermug is een kleine mug, die tussen 4 en 9 millimeter groot is. Je herkent ze aan de zwarte kleur met wit gestreepte poten. Op de website vind je meer

www.muggensurveillance.be

PLUK MEE

MAASVALLEI

Impact

overstromingen

In juli 2021 werd de Maasvallei geplaagd door ongeziene overstromingen, maar het negatieve effect op fauna en flora bleef beperkt. Dat blijkt uit een nieuwe studie van natuuronderzoeksproject Maas in Beeld. Hoewel een aantal soorten plots volledig werd weggespoeld, is de algemene tendens positief. Enerzijds blijkt de aanwezige natuur erg veerkrachtig: tegen 2023 waren de meeste soorten al hersteld van het extreme weer. Anderzijds brachten de overstromingen ook nieuwe soorten aan en activeerden ze reeds aanwezige zaadbanken. Het zomerhoogwater betekende een reset voor het hele ecosysteem. Zo brachten de overstromingen nieuwe vestigingskansen mee voor stroomdalplanten, insecten en vogelsoorten zoals de oeverloper. Amfibieën zoals de boomkikker hebben zich dan weer over grote afstanden kunnen verspreiden. Het volledige onderzoeksrapport vind je op de website.

www.maasinbeeld.nl

HOOGSTAMFRUIT

De boom in!

Heb je een boomgaard met een overschot aan hoogstamfruit? Of ben je op zoek naar lokaal fruit om zelf te plukken? De website goedgeplukt.be brengt eigenaars van hoogstamfruitboomgaarden in contact met mensen die hun teveel aan fruit willen plukken. Nu blijft veel hoogstamfruit hangen, omdat eigenaars er geen interesse in hebben of omdat ze de oogst zelf niet verwerkt krijgen. Met goedgeplukt.be wil het Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren die verspilling tegengaan én de typerende boomgaarden in het Haspengouwse landschap beschermen. Op de website kan je je aanmelden als eigenaar of als plukker. Kandidaatplukkers krijgen een lijst met boomgaarden waar ze, na goedkeuring, fruit kunnen plukken. Als eigenaar bepaal je zelf de voorwaarden: een kleine vergoeding, een wederdienst of helemaal niets.

www.goedgeplukt.be

VAN GRIJS NAAR GROEN

Het nieuwe boek ‘Een groene speelplaats? Natuurlijk!’ inspireert scholen om hun speelplaats te vergroenen, aan de hand van goede praktijkvoorbeelden uit Limburg en uiteenzettingen van experten. www.provinciaalnatuurcentrum.be

400 KM WANDELPLEZIER

De wandelbox ‘Landschapswandelingen Haspengouw’ bevat 15 kaarten en een handige overzichtskaart met maar liefst 70 bewegwijzerde lussen in Haspengouw. Verkrijgbaar in de toeristische infokantoren en via de website wandeleninlimburg.be. www.wandeleninlimburg.be

INFO OVER EVERZWIJNEN

Op de nieuwe website everzwijnen.be vind je alle laatste nieuwtjes over everzwijnen in Limburg, tips om de dieren natuurvriendelijk te bestrijden en nog veel meer. www.everzwijnen.be

WANDELEN LANGS DE GRENS

Het Grenspark KempenBroek telt heel wat nieuwe en vernieuwde wandelroutes. Ook enkele namen zijn gewijzigd. In de Vallei van de Itterbeek in Bree kan je nu wel 10 verschillende routes wandelen. www.wandeleninlimburg.be

NIEUW

“Vrijwilligers en professionele onderzoekers namen samen meer dan 9.000 soorten waar in het Nationaal Park Hoge Kempen.”

Natalie Beenaerts

Zoë Vanstraelen

© Mine Dalemans

NATIONAAL PARK HOGE KEMPEN op onderzoek SAMEN

Een nieuw natuurrapport brengt de biodiversiteit in het Nationaal Park Hoge Kempen uitgebreid in kaart.

Een huzarenstuk, dat mogelijk was dankzij een ongeziene samenwerking tussen vrijwillige en professionele onderzoekers.

Dat er veel planten- en diersoorten voorkomen in het Nationaal Park Hoge Kempen wisten we al. Maar hoe het nu juist zit met de biodiversiteit in het gebied, was lang niet duidelijk. Daar brengt het ‘Natuurrapport 2000-2020 Nationaal Park Hoge Kempen’ verandering in. Het rapport, dat in januari verscheen, brengt de biodiversiteit in het gebied uitgebreid in kaart. Hoe? Door twintig jaar aan onderzoeksdata samen te voegen. Om dat voor elkaar te krijgen zette het Regionaal Landschap Kempen en Maasland een grootschalige samenwerking op tussen verschillende partners. Voor het eerst werkten professionele onderzoekers van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO), de vzw Natuurpunt Studie en de UHasselt samen met het grote vrijwilligersnetwerk van de Limburgse Koepel voor Natuurstudie (LIKONA) aan één groot biodiversiteitrapport. Vrijwilliger Zoë Vanstraelen (LIKONA) en onderzoeker Natalie Beenaerts (UHasselt) schreven mee aan het natuurrapport.

“Wij academici hebben kennis over biodiversiteit en wetenschappelijke onderzoeksmethodes, maar zonder het veldwerk en de soortenkennis van vrijwilligers zijn we niets”, zegt Natalie. “Mensen zoals Zoë zijn van onschatbare waarde. Ze monitoren de natuur al decen-

nia. In Limburg is het terreinwerk van de LIKONA-werkgroepen de basis voor veel lokaal natuuronderzoek. En ook waarnemingen.be, de website voor natuurwaarnemingen van Natuurpunt, is een schat aan informatie. Alleen verzamelt elke groep vrijwilligers zijn data op een andere manier. Niet alle data zijn vergelijkbaar of correct verzameld, en dus wetenschappelijk even bruikbaar. Voor dit natuurrapport hebben experten alle bestaande data geanalyseerd, opgepoetst en samengevoegd in één dataset. Het resultaat is een mooi overzicht van het aantal soorten in het Nationaal Park.”

Nulmeting

Vrijwilliger Zoë Vanstraelen van de LIKONA-werkgroep ongewervelden werkte ook mee. “Ik doe al twintig jaar onderzoek naar nachtvlinders in het gebied Hoge Kempen. Elk weekend trek ik eropuit om vlinders te inventariseren: met de LIKONA-werkgroep ongewervelden, met de Vlaamse Vereniging voor Entomologie of gewoon met mijn man. Ik ben blij dat onze data een bijdrage hebben kunnen leveren aan het natuurrapport. Nu er een wetenschappelijke database is, kunnen we de soorten en aantallen beginnen te vergelijken. Zo krijgen we een beter zicht op de evolutie van de biodiversiteit. Niet alleen voor nachtvlinders, maar voor alle soortgroepen.”

Het natuurrapport in cijfers

508.102 waarnemingen

Meer dan een half miljoen waarnemingen tussen 2000 en 2020 werden verwerkt in het natuurrapport. Ongeveer de helft is afkomstig van waarnemingen.be.

9.000 soorten

Er werden al meer dan 9.000 planten- en diersoorten geteld in het Nationaal Park Hoge Kempen. Naar schatting 1.600 soorten zijn nog niet gespot.

Kevers boven

Er zijn 1.321 keversoorten geteld. Dat is het grootste soortenaantal binnen een soortengroep. Van alle waargenomen soorten in de Hoge Kempen is 1 op de 7 een kever.

Vaatplanten kampioen

De meest genoteerde soortgroep in het Nationaal Park zijn vaatplanten. 1 op de 4 geregistreerde waarnemingen is er één van een vaatplant.

Exclusief

Minstens 6 soorten komen in Vlaanderen enkel voor in de Hoge Kempen. Van nog eens 207 soorten ligt minstens 10 procent van het verspreidingsgebied in het Nationaal Park.

Bedreigde soorten

Eén op de zes getelde soorten is in zekere mate bedreigd. Meer zelfs: 68 procent van alle soorten die op de Rode Lijst staan in Vlaanderen, komt voor in de Hoge Kempen.

40 auteurs

Een mix van vrijwillige en professionele onderzoekers schreef samen aan de 15 hoofdstukken van het natuurrapport, goed voor 356 pagina’s.

Het natuurrapport is een nul meting, zegt Natalie. “Het geeft een stand van zaken op het vlak van biodiversiteit. Enerzijds toont het de soortenrijkdom van het Nationaal Park Hoge Kempen aan, anderzijds dient het als vergelijkingspunt voor de komende tien of twintig jaar. Zo kunnen we meten of soorten achteruitgaan en welk effect de huidige beschermingsmaatregelen hebben. Hoe beter we kunnen aantonen dat zulke maatregelen nodig zijn, hoe gemakkelijker we ze kunnen afdwingen in de toekomst. Er was wel al een natuurrapport van LIKONA uit 2005, maar dit rapport bespreekt meer soortgroepen en is meer statistisch onderbouwd.”

Win-win

Naast een centrale soortenlijst bevat het natuurrapport een uitgebreide analyse van 15 soortengroepen. Ook voor die analyses werkten vrijwilligers en experten nauw samen. Zoë schreef het hoofdstuk over nachtvlinders met de hulp van Jos Gorissen (vlinderwerkgroep LIKONA) en Dirk Maes van het INBO. Natalie werkte met verschillende vrijwilligers en experten samen aan de hoofdstukken over zoogdieren en onderzoek. “Sommige stukken heb ik zelf gepend, maar ik heb vooral veel beroep gedaan op de vrijwilligers. Aan hun expertise kan ik niet tippen (lacht). Dat is het mooie

aan deze samenwerking: het is een win-winsituatie. De vrijwilligers geven ons onderzoekers interessante data en casussen. Wij zorgen ervoor dat hun data een wetenschappelijke meerwaarde hebben. We reiken ook tips en handvaten aan om hun onderzoek naar een hoger niveau te tillen. Zo maken ze mee het verschil.”

Voor Zoë was het natuurrapport leerrijk om te maken, maar ook om te lezen. “Ik vind het interessant om iets op te steken over andere soortengroepen in het gebied. Ik denk dat de verschillende werkgroepen veel van elkaar kunnen leren. Botanisten kunnen na het lezen van ons hoofdstuk over nachtvlinders bijvoorbeeld overwegen om ook aantallen van hun plantensoorten door te geven. Dat is nuttig voor andere onderzoekers. Als er veel exemplaren van een bepaalde plantensoort voorkomen, wijst dat mogelijk op de aanwezigheid van specifieke vlinders of andere insecten. Zelf heb ik ook iets opgestoken van de LIKONA-vrijwilligers die kevers en spinnen inventariseren. Zij gebruiken voor hun tellingen vaak ingenieuze onderzoeksmethoden die ook toegepast kunnen worden voor nachtvlinders. Ze verzamelen bijvoorbeeld oud nestmateriaal van vogels en kijken welke soorten daaruit komen. Zo zie je maar: samenwerken loont.”

Tuinadvies op maat

Wil je jouw tuin weerbaar maken tegen hitte, droogte en wateroverlast? In 23 Limburgse gemeenten kan je een beroep doen op het advies van een Klimaattuincoach zoals Valerie Vandeurzen. Als jouw gemeente deelneemt aan de actie, kan je online een tuinbezoek aanvragen. Een Klimaattuincoach komt langs om jouw tuin, budget en voorkeuren te leren kennen. Tijdens het bezoek krijg je advies over kleine en grote ingrepen die je tuin klimaatrobuust kunnen maken. Zo kan je tuin ontharden meer verkoeling bieden tijdens hittegolven, creëren bomen schaduwplekken en vangen wadi’s regenwater op. Achteraf krijg je een verslag met alle tips en een schets van de voorgestelde aanpassingen. Hier kan jij of een tuinarchitect mee aan de slag. Wil je daar niet op wachten? Op de website ‘Limburgse Klimaattuinen’ vind je tips en praktische fiches.

www.limburgseklimaattuinen.be

in Limburg WANDELEN

Wandelaars

47 jaar oud gemiddeld

30% wandelt met de hond

Navigatie

45% 11% volgt de smartphone vertrouwt op wegwijzers met wandelkaart 17%

80% woont in Limburg

78% wandelt in gezelschap

2u14 gemiddelde duur

Wandelingen

6,6 km gemiddelde afstand

50% via een bewegwijzerd parcours 46% langs zelf uitgestippeld traject

Populairste wandelgebieden

1 Nationaal Park Hoge Kempen

2 De Wijers

3 Haspengouw

4 De Voerstreek

5 Nationaal Park Bosland

Verplaatsing

met de wagen 23% te voet

Tevredenheid Uitgaven 58% is helemaal tevreden over de Limburgse wandelingen

✓ vooral over het aantrekkelijke landschap, de toegankelijkheid van de wandelpaden en de bewegwijzering ✓ 9% meer dan in 2018!

€ 22,90

gemiddelde uitgave tijdens het wandelen, vooral in de horeca

Wat is aquathermie? Hier kan je veilig zwemmen!

David Michiels

Coördinator Klimaatbeleid

Provincie Limburg

Aquathermie is de verzamelterm voor het gebruik van warmte uit oppervlaktewater als warmtebron. De term verwijst vooral naar het gebruik van warmte uit rivieren, kanalen en andere waterlopen om gebouwen te verwarmen. De gemiddelde temperatuur van ons oppervlaktewater is beperkt, maar kan via een elektrische waterpomp opgewaardeerd worden tot een temperatuur die hoog genoeg is om een gebouw te verwarmen. Omgekeerd kan de koude uit waterlopen ook gebouwen verkoelen, via een warmtepomp.

Warm weer? Niets beter dan een frisse duik om af te koelen. Daarom is het tijdens hittegolven erg druk in publieke zwembaden, zwemvijvers en buitenzwembaden. Veel mensen zoeken dan ook andere plaatsen op om te zwemmen. Zo komen ze vaak terecht in water waar het verboden is om te zwemmen. Dat is niet alleen strafbaar, het is ook gevaarlijk! Om tegemoet te komen aan de grote vraag naar zwemwater, heeft de Vlaamse overheid de erkenningsvoorwaarden voor nieuwe waterrecreatiezones wel aangepast.

Er bestaan twee systemen voor het onttrekken van warmte of koude uit waterlichamen: open en gesloten systemen. Bij een open systeem wordt rivierwater rechtstreeks naar de warmtepomp van het gebouw gepompt. Nadat de warmte of koude onttrokken is, wordt het water weer geloosd. In een gesloten systeem blijft het rivier- of vijverwater waar het is. Bij het gebouw vertrekt een gesloten buizennetwerk tot in het wateroppervlak. Daar warmt het water de vloeistof in de buizen op of koelt het die af. Van die natuurlijke temperatuurstijging of -daling maakt een warmtepomp gebruik om tot een comfortabel binnenklimaat te komen. Open systemen zijn efficiënter, maar vragen meer onderhoud en zijn duurder.

Warmte uit water heeft een groot potentieel dat, in tegenstelling tot andere vormen van hernieuwbare energie, nog amper benut is. Waarom? De energetische en ecologische impact van aquathermie waren lang onduidelijk. Vandaag kunnen modellen nauwkeurig voorspellen welk vermogen het water op een bepaalde plek kan leveren. Ze schatten ook in of er geen negatief effect op biotopen is. De provincie Limburg onderzoekt het mogelijke nut van aquathermie op verschillende locaties.”

Vooral de strenge regels rond verlichting, brandveiligheid, elektriciteit en randinfrastructuur zijn versoepeld. Ook de verplichtingen voor afvalbeleid, ontsmetting en EHBO zijn nu minder streng. Daardoor kunnen gemeenten gemakkelijker en goedkoper zones voor waterrecreatie inrichten. Let op: dat kan niet zomaar overal. Er is altijd een beoordeling van de veiligheid nodig. Ook nieuw is dat gemeenten vrije zwemzones kunnen instellen. Dat zijn zones waar je, mits toelating, ook zonder toezicht kan zwemmen. Denk maar aan vijvers of aan erkende zones waar je ook buiten de openingsuren mag plonsen.

De regels zijn nog maar pas versoepeld. Het kan dus nog even duren voor je een nieuwe zwemspot hebt in je buurt. Op een website van de Vlaamse overheid kan je zien waar je nu overal kan zwemmen in Vlaanderen en wat de waterkwaliteit er is.”

www.kwaliteitzwemwater.be

Lien Loonbeek

Expert Klimaatbeleid

Provincie Limburg

THUIS in ENERGIE

Het tijdperk van olie en gas loopt ten einde. Om het klimaat te redden, moeten we overschakelen op elektriciteit. Ook thuis. Maar de energietransitie is een complex verhaal. “We moeten ervOor zorgen dat iedereen mee is”, zegt energie-expert Alex Polfliet.

Wie tien jaar geleden zijn stookolieketel buitengooide en overschakelde op een condensatieketel op gas, voelde zich de duurzaamste burger van het land. Helaas pindakaas, beseffen we vandaag: gas is properder dan mazout, maar ook een fossiele brandstof. Weg ermee dus. Wie kan het allemaal nog volgen? We staken ons led-licht op bij energie-expert Alex Polfliet, onze gids door de jungle van nieuwe technologieën en de bijbehorende uitdagingen. “Veel technologieën staan nog niet helemaal op punt”, waarschuwt hij. “De energietransitie is een proces, waarbij niet altijd duidelijk is wanneer je best instapt. Bovendien zijn er in het verleden – vaak met de beste bedoelingen – subsidies gegeven aan dingen waarvan we nu denken: hoe is het mogelijk? Dat boezemt geen vertrouwen in.”

Voortschrijdend inzicht, heet dat.

Alex Polfliet:“Daar zijn -tig voorbeelden van. Dieselwagens zijn lang bevoordeeld, omdat ze minder liters verbruiken. Maar ze stoten wel veel meer fijnstof uit. Ook het fiscaal voordeel voor aardgas- en hybride wagens was achteraf bekeken geen slimme keuze. Maar goed, de elektrische wagens waren toen nog niet helemaal marktklaar.”

Hetzelfde gebeurde op het vlak van wonen?

gaan doen om zich in regel te stellen met de eerstvolgende norm, terwijl die tegen 2050 weer strenger wordt. Een spouwmuur isoleren kan bijvoorbeeld volstaan om D te halen, maar niet om beter te doen. Dan kan je beter meteen investeren in binnen- of buitenmuurisolatie.”

Ledlampen, zuiniger toestellen: qua elektriciteit lijkt het laaghangende fruit geplukt?

Alex: “Ik zou ze toch de kost niet willen geven, de mensen bij wie een diepvries van de jaren tachtig staat te ronken. Daar is nog een serieuze efficiëntieslag te maken. Elektroapparaten zijn de laatste jaren stelselmatig zuiniger geworden. Mede daardoor is het totale elektriciteitsverbruik in België de laatste 20 jaar trouwens niet gestegen. Wanneer we straks steeds meer elektrisch rijden en verwarmen, zal die evolutie hopelijk helpen om het toenemende verbruik af te remmen.”

“Er bestaan tools die je elektriciteitsverbruik slim managen. Daar

valt zeker nog iets te winnen.”

Alex: “Een kwarteeuw geleden werkte ik op het kabinet van de staatssecretaris voor Energie. Toen investeerden we nog volop in de aanleg van nieuwe gaspijpleidingen om huizen te verwarmen. Aardgas was immers duurzamer dan stookolie. Wat we vandaag beslissen, zullen we ongetwijfeld later ook moeten bijsturen.”

De overheid stuurt ons gedrag bij via energienormen. Voor nieuwbouw zijn de regels duidelijk, maar hoever staan we met het bestaande patrimonium?

Alex: “Nog niet ver. In mijn thuisstad Aalst haalt 55 procent van de woningen momenteel het D-peil niet. Dat energiepeil moet elke rijwoning halen tegen 2030.”

Tijd om erin te vliegen?

Alex: “Ja, maar dan liefst op een doordachte manier. Het grote gevaar is dat mensen nu op korte termijn investeringen

De helft van de mensen kiest voor groene stroom. Hoe duurzaam is die echt?

Alex: “Groene stroom is elektriciteit waarvoor je leverancier een garantie van oorsprong indient bij de VREG. Daar zit veel Scandinavische stroom bij, van waterkrachtcentrales. Die groene component kost vandaag ongeveer 3 euro per megawattuur, op een totale kost van 250 euro per megawattuur. Voor de prijs hoef je het dus niet te laten. Veel kleine leveranciers hebben lage overheadkosten, profileren zich als duurzame spelers en leveren enkel groene stroom. Die is vaak goedkoper dan de grijze van de grote jongens.”

De appetijt voor kleine leveranciers is wat weg, sinds er enkele failliet gingen.

Alex: “Ook grote spelers kunnen kapseizen, hoor. EDF is een gigant, maar moest door de Franse staat van het faillissement gered worden. Om het risico op een faillissement in te schatten, kijk je beter naar de antecedenten dan naar de schaal van een leverancier. Een aantal kleine spelers is al actief sinds de vrijmaking van de markt en is heel stabiel.”

Verander elk jaar van leverancier, wordt soms gezegd.

Alex: “Ik zou veeleer zeggen: consulteer elk jaar de markt en verander als je iets beters vindt. Trouw wordt niet beloond

Zonnepanelen en autobatterijen

De groenestroomcertificaten zijn afgeschaft, de terugdraaiende teller ook. Toch blijven zonnepanelen een no-brainer, vindt Alex Polfliet. “Je verdient de investering in maximaal 10 jaar terug. Je eigen zonnestroom heb je al voor 50 euro per megawattuur. Stroom van het net kost je 250 euro. Je koppelt er best een batterij aan, zeker als het dynamisch tarief ingevoerd wordt. Zo heb je energie op reserve voor de duurste periodes. Je voorkomt bovendien dat je geld moet betalen omdat je je zonnestroom niet zelf kunt verbruiken en dus op het net moet injecteren.”

Vlaanderen is nu al goed voor 7 gigawatt zonnestroom. Probleem: op een zonnige weekenddag verbruiken we samen minder dan 7 gigawatt. De oplossing staat gewoon voor onze deur, denkt Alex. “België telt zes miljoen auto’s. Als die elektrisch en ‘vehicle to grid’ worden, kunnen we de batterijen gebruiken om zonnestroom op te slaan en weer af te geven. De helft van al die batterijen zou volstaan om de energievoorziening van ons land te garanderen.”

in de energiesector. De leveranciers monitoren hun klanten en weten precies hoelang die bij hen blijven. Ze testen constant: hoever kunnen we gaan met prijsstijgingen voor een klant afhaakt? Nieuwe klanten lokken ze dan weer met kortingen. Trouwe klanten betalen dus meer dan nieuwe.”

Een kat vindt zijn jongen niet terug in alle contractformules.

Alex: “De CREG, de Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas, heeft een tool waarmee je jouw energiecontract vergelijkt met het huidige aanbod op de energiemarkt. Je hoeft alleen maar de naam van je leverancier, je energieproduct en de aanvangsdatum van het contract in te vullen. De tool zal die gegevens ook onthouden en je om de zes maanden vragen of je de vergelijking nog eens wil maken. Ook de V-test van de VREG, de Vlaamse energieregulator, is een handige en neutrale tool. Je geeft gewoon je postcode in en vinkt aan of je groene of grijze stroom wil en of je voor een vaste of een variabele formule kiest.”

Uit al die variabele formules raak je al helemaal niet wijs.

Alex: “Die formules werken met een geïndexeerd tarief. Je krijgt maandelijks een factuur, op basis van de marktprijs van de voorbije maand. Het probleem is dat die index op verschillende manieren wordt toegepast. De ene leverancier gebruikt de Endex, de andere de Belpex, of Epex. Hoe die gaan evolueren, kan ook de V-test niet voorspellen. De ene week is de eerste goedkoper, de volgende week de andere. Hoeveel winst je kan maken als je geregeld verandert? Van enkele tientallen tot honderd euro per jaar.”

Wat is precies het capaciteitstarief?

Alex: “Dat is een nieuwe berekening van de nettarieven, die een deel van de factuur uitmaken. Het capaciteitstarief hangt af van je piekvermogen: je hoogste elektriciteitsverbruik in een kwartier. De bedoeling is dat de mensen het gebruik zoveel mogelijk over de dag heen uitsmeren. Dat moet overbelasting van het net voorkomen. Ik ben er geen grote voorstander van.”

Waarom niet?

Alex: “Dé piek van het jaar zou kerstavond kunnen zijn: mama föhnt haar haar, papa strijkt nog snel een hemd, de kalkoen zit in de oven en de frietketel staat al te pruttelen. Privé is dat een piek van jewelste, maar dat is geen probleem, want op dat moment liggen alle fabrieken stil. Het systeem is te rudimentair.”

Wat zou beter werken?

Alex: “Het dynamisch tarief, ook voor nettarieven. Dat kan wel alleen met een digitale meter. Het dynamisch tarief varieert per uur, op basis van de groothandelsprijzen. In de uren dat er weinig vraag en veel aanbod is, ligt de prijs laag. Stijgt de vraag en daalt het aanbod, dan gaat de prijs omhoog. Uiteraard wordt het net dan ook meer belast, dus dat zou best ontmoedigd worden. Binnen een jaar of tien zal dat de standaard zijn. Als consument wordt het een kwestie van minder verbruiken wanneer de prijzen hoog staan.”

Hoe weet je dat?

Alex: “Met een simpele vuistregel: dé piek is elke werkdag tussen 18 en 19 uur. Dan komt iedereen thuis en begint stroom te verbruiken. Dat is dus niet het moment om je energievreters aan te zetten. Er bestaan eenvoudige middelen om je stroomverbruik over de dag te spreiden. Je kunt bijvoorbeeld je elektrische boiler aan een timer koppelen, zodat die het sanitair water over de middag opwarmt. Dat blijft warm genoeg om de ochtend erna te douchen. Hetzelfde kan je doen met een warmtepomp, een elektrische auto, een batterij, de droogkast…”

Mijn hersenen knetteren er nu al van…

Alex: “Geen paniek. Er zijn tools die dat automatiseren. Een dongle is een toestelletje dat je in de P1-poort van je digitale meter inplugt om je stroomverbruik aan te sturen. Dat start bijvoorbeeld verschillende elektrische toestellen op wanneer de tarieven laag staan. Of het vlakt je piekverbruik af door niet alle toestellen tegelijk maximaal te laten verbruiken. Ingewikkeld? Neen, je kan dat heel eenvoudig instellen met een app op je smartphone. Daarna gebeurt alles automatisch. Een nadeel is wel dat dongles nog niet commercieel beschikbaar zijn. Je kan ze voorlopig enkel bestellen via een elektricien. Er zijn wel al verschillende merken actief, zoals Luqas en Home Wizard.”

Van stroom over naar de verwarming. En dus over naar meer stroom, want de warmtepomp werkt op elektriciteit.

Alex: “In de toekomst zullen de meeste mensen hun woning inderdaad met een warmtepomp verwarmen. Heb je veel buitenruimte waar je diep kan boren, dan is een bodem-water warmtepomp een optie. In het andere geval wordt het een lucht-lucht of een lucht-water warmtepomp. Een lucht-lucht type verwarmt lucht – dan heb je nog een apart systeem nodig voor sanitair water. Met een lucht-water type kan je water verwarmen, zowel voor verwarming als voor sanitair water.”

Een warmtepomp zou veel efficiënter zijn dan gas?

Alex: “Een warmtepomp zet 1 kilowattuur elektriciteit om in 4 kilowattuur warmte. Dat is straffer dan Jezus, die van één vis twee vissen maakte. En ook veel beter dan gas: uit 1 kilowattuur gas haal je maar 0,9 kilowattuur warmte.”

Kan iedereen zomaar overstappen op een warmtepomp?

Alex: “Niet zomaar. Een warmtepomp werkt het best met lage temperaturen. Dat lukt alleen als je woning goed geïsoleerd is. Je start best met je dak, want warmte stijgt. Daarna doe je gevels en ramen. Isoleren is sowieso een goede ingreep. Volgende stap is geschikte warmte-afgiftesystemen. Klassieke radiatoren werken het best als je water opwarmt tot 80 of 90°C. Lagetemperatuurverwarming zit typisch tussen 40 en 60°C. Dat lukt alleen als je radiatoren een voldoende groot oppervlak hebben. Vloerverwarming is daarom ideaal. Of je plaatst genoeg extra radiatoren.”

Wanneer ben je er klaar voor?

Alex: “Doe de 50°C-test. Zet je ketel op een koude winterdag op 50°C. Krijg je het huis opgewarmd, dan ben je waarschijnlijk klaar voor een warmtepomp. Raak je er niet wijs uit? Schakel een technicus in die het voor jou uitzoekt. Of nog beter: doe een beroep op één van de neutrale energiehuizen van je stad of provincie. Limburgers kunnen ook terecht bij Dubolimburg.”

Sommige mensen met een warmtepomp vallen steil achterover. Niet van de warmte, maar van de rekening.

Alex: “Dat is het grote drama van de Belgische energieprijzen: elektriciteit is te duur in vergelijking met gas. Een warmtepomp is meer dan 4 keer zo efficiënt als een gasketel, maar gas is 6 tot 7 keer zo goedkoop als elektriciteit. Zo schiet het niet op.”

Bovendien kost een warmtepomp veel meer dan een gasketel.

Alex: “Zelfs als je ze gratis uitdeelt, heeft het economisch niet veel zin. Elektriciteit zal goedkoper moeten worden. Het ligt niet aan de prijzen op de groothandelsmarkt, maar aan alles wat erbovenop komt: transportkosten, distributiekosten en heffingen. Die wegen te zwaar op de elektriciteitsfactuur en niet zwaar genoeg op de gasfactuur. We kunnen dat moment wel uitstellen, maar het moet er toch ooit van komen. Tegen 2050 is het immers definitief over en out voor fossiele brandstoffen. De politiek moet die knoop zo snel mogelijk doorhakken.”

Het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap verzamelde alle mogelijke info over wonen en energie op de website www.vlaanderen.be/veka

Weg met de digitale kloof

De energietransitie is ingewikkeld – voor veel mensen té ingewikkeld. Alex Polfliet: “Veel subsidies gaan naar de middenklasse, want die is goed geïnformeerd en kent de weg. De mensen die er het meeste baat bij zouden hebben, weten vaak niet eens dat die steun bestaat. Zij dreigen ontmoedigd af te haken en het kind van de rekening te worden. Ik zie een taak voor de organisaties die vandaag al mensen in energiearmoede helpen om de factuur te verlichten. Ik hoop dat zij de nieuwe digitale tools gratis ter beschikking zullen stellen en mensen leren om ermee om te gaan.”

de soort

Nachtzwaluw

(CAPRIMULGUS EUROPAEUS)

De nachtzwaluw is geen vroege vogel. De mysterieuze soort vliegt enkel in de schemer en het donker. Omdat hij ook nog eens perfect gecamoufleerd is, is deze vogel moeilijk te spotten.

In 350 voor Christus noemde de Griekse filosoof Aristoteles nachtzwaluwen ‘geitenmelkers’. Hij dacht dat de vogels op geiten afvlogen om hun uiers leeg te zuigen. In werkelijkheid bestaat het dieet van de nachtzwaluw vooral uit nachtvlinders en kevers. Waarschijnlijk zag Aristoteles de vogels op insecten jagen tussen grazende geiten. Omdat ze dat in de ochtend- en

Zoals de naam aangeeft, zijn nachtzwaluwen vooral ’s nachts actief. Overdag houden ze zich gedeisd en rusten ze in dennenbomen. ’s Avonds jagen ze in open ruimten zonder begroeiing waar veel insecten zijn. Als de ochtend aan-

Het meest opvallende aan de nachtzwaluw is zijn zang: een minutenlang ratelend geluid met korte tussenpauzes. Het is urenlang te horen tot op één kilometer afstand. Tijdens de paartijd slaan de mannetjes soms ook hoorbaar met de vleugels.

De nachtzwaluw is moeilijk waar te nemen. Niet alleen omdat hij vooral ’s nachts rondvliegt, ook omdat hij goed gecamoufleerd is. Zijn bruingrijze verenkleed is bezaaid met beige en zwarte vlekken en strepen. Wanneer de vogel op een tak rust, gaat hij helemaal op in de omgeving. Daarom blijven vandaag nog veel vragen onbeantwoord over deze mysterieuze vogelsoort.

De nachtzwaluw overwintert in Afrika, maar broedt in de zomer bij ons. In Vlaanderen komen er zo’n 1000 broedparen voor, vooral in de Limburgse Kempen. Je vindt ze in overgangsgebieden tussen heide en dennenbossen, onder andere in het Nationaal Park Bosland.

Werken aan het landschap

Als medewerker van de Landschapsteams onderhoudt Gaglo Sewodo natuurgebieden en wandelpaden in Limburg. Dit voorjaar maken hij en zijn collega’s de loopgravenroute in Lummen klaar.

Ook het landschap moet onderhouden worden. Daar zorgt Gaglo Sewodo voor, samen met zijn collega’s van de Landschapsteams. Ze herstellen natuur en toeristische infrastructuur in Limburg. “Nu zijn we loopgraven in Lummen aan het uitscheppen, zodat ze goed zichtbaar zijn”, vertelt Gaglo. “Ze maken deel uit van een nieuwe wandelroute langs loopgraven uit de Tweede Wereldoorlog. Wij leggen een wandelpad in houtschors aan en installeren paaltjes die de route aanduiden. Maar wij doen van alles (lacht). We herstellen wandelpaden, maaien gras, zaaien bloemenvelden, rooien bomen en nog veel meer. Onlangs hebben we natuurlijke speeltuigen gemaakt voor speeltuin Berkenveld in Houthalen. Deze zomer vergroenen we de begraafplaats van Houthalen en leggen we vlonderpaden over het water aan in domein Kelchterhoef.”

Gaglo is maatwerker. Via sociale werkstelling kwam hij bij de Landschapsteams van maatwerkbedrijf De Winning terecht. Zij worden aangestuurd door de verschillende Regionale Landschappen, die in opdracht van de provincie Limburg en de Limburgse gemeenten werken. “Op de reguliere arbeidsmarkt vond ik geen werk. Ik ben een politiek vluchteling uit Togo en spreek niet goed Nederlands. Ondertussen werk ik al bijna tien jaar bij de Landschapsteams. Soms is het fysiek zwaar, maar ik doe het heel graag. Ik werk graag met mijn handen én ik ben graag buiten in het groen. In de stad kan er veel lawaai zijn, maar in de natuur hoor je enkel vogeltjes en de stilte.”

www.rllk.be/limburgse-landschapsteams

“Ik ben graag bezig in de natuur.”

NAAM Gaglo Sewodo

PROFIEL

Medewerker Landschapsteams

Domein Kelchterhoef in Houthalen-Helchteren is sinds kort een ‘Park met Smaak’. Langs het pas geopende wildplukpad staan verschillende eetbare planten. “Eten komt heus niet alleen uit de winkel.”

Begin mei verzamelen 15 nieuwsgierigen op de parking van Domein Kelchterhoef voor een proefwandeling langs het nieuwe wildplukpad, dat op zondag 16 juni opengaat. Gids van dienst is Ilse Plessers, medewerker van het Regionaal Landschap Lage Kempen en enthousiast wildplukster. “Kelchterhoef is het tweede Park met Smaak in Limburg, na Domein Bovy in Heusden-Zolder. Dat betekent dat je hier veel eetbare bloemen, struiken, bomen en kruiden terugvindt. De meeste soorten groeiden hier al. Nieuw is dat twaalf ervan worden aangeduid door een infobord met een woordje uitleg en een QR-code die doorverwijst naar een lekker recept. Je ontdekt alle planten langs een wandelroute van 3,5 kilometer. Die staat aangeduid op de ontdekkingskaart die je bij de toeristische dienst afhaalt of van onze website downloadt.” De kaart en de bordjes zijn er tijdens de testwandeling nog niet, de eetbare planten gelukkig wel. En zo wild zijn die niet altijd.

Het eerste wat Ilse plukt, is een madeliefje op de parking. “Het witte bloempje is eetbaar. Je kan er soepen of salades mee versieren. En het groeit in bijna elke tuin, net als de smalle weegbree. Van de bladeren van die plant kan je pesto maken. Het is ook gezond: het blad bevat veel mineralen en een natuurlijk antibioticum. Je kan het zelfs op een muggenbeet wrijven om de jeuk te verlichten. Wilde planten bevatten sowieso meer werkende stoffen: omdat ze zelf kiezen waar ze groeien, zijn ze op hun sterkst.”

Pikante bloemen

Bij de start van het wandelplukpad groeit meteen wat lekkers. Of toch voor een ervaren wildplukster als Ilse. “Deze kruisbloemige plant met witte

Ilse Plessers wildplukster

Wilde thee

Wil je voorzichtig proeven van wilde planten en kruiden? Elk Park met Smaak heeft zijn eigen wildplukthee, samengesteld uit ingrediënten die er te vinden zijn. Voor Domein Kelchterhoef is dat een thee met bosvruchten. Die is verkrijgbaar in de toeristische dienst en in vakantiecentrum De Bosberg in Houthalen-Helchteren. De thee van Domein Bovy bevat lindebloesem, vlierbloesem, rozenbottel en duizendblad en vind je bij de toeristische dienst.

Waterplanten

Op weg naar Hoeve Mieneke wandelt de groep over een vlonderpad. Ilse trekt er een lisdodde uit het water. “In elk Park met Smaak leggen we andere accenten. In Domein Bovy zijn dat fruitbomen, hier bessenstruiken en waterplanten. Deze lisdodde lijkt op prei, maar de wortels van jonge planten schil en kook je zoals een aardappel. Hetzelfde geldt voor riet. Het hart van jonge rietscheuten kan je rauw eten of wokken. Maar om dat te plukken heb je een waadpak nodig (lacht).”

bloempjes heet look-zonder-look. De bladeren smaken zoals look, vandaar de naam. De bloemen zijn pikant en de wortel heeft wat weg van wasabi.” Wie durft, die proeft. “Lekker!”, zegt Sofie. “Dit zou ik op een lookbroodje smeren of in een tomatensla verwerken.” “Ik proef tuinkers”, zegt haar zoon Ylias. Hij trekt deze zomer naar de bossen in Zweden en wil er zoveel mogelijk uit de natuur eten. “Ik hoop vandaag veel bij te leren voor mijn trip.”

De volgende stop is een kleine lindeboom. Dat je van de bloesems thee kan maken, wisten we al. Maar dat je ook het blad kan opeten, is nieuwe informatie. Ilse: “Jonge bladeren kan je in salades verwerken. Dat is gezond: ze bevatten stoffen die je slijmvliezen verzachten wanneer je verkouden bent.” Christiane laat het liever aan zich voorbijgaan. “Op zo’n blad kauwen vind ik toch een beetje gek. Ik drink liever thee”, zegt ze.

“Staan hier giftige planten?”, vraagt Ferre, die heel de wandeling vlijtig notities neemt voor zijn eigen voedselbos. “Op het domein niet”, zegt Ilse. “Alles is hier veilig, zeker als er een infobord staat. Toch blijf je best voorzichtig. Wildplukken doe je altijd op eigen risico. Wees 100 procent zeker van wat je plukt. Als je twijfelt, laat je de plant best staan. Eén van de weinige soorten waar verwarring over kan bestaan, vind je verderop aan de hoeve: daslook. Het kruid met de intense looksmaak is één van de smakelijkste voorjaarsplanten uit het bos. Maar het blad lijkt sterk op dat van het giftige meiklokje. In het wild groeien beide soorten ook door elkaar. Hier niet, daar zorgen we voor. Wil je toch zeker zijn? De bladsteel van een meiklokje is hol, die van daslook half afgerond.”

Bostuin

Naast Hoeve Mieneke heeft Ilse een bostuin aangelegd met perkjes bosaardbeien, geel nagelkruid, brandnetels en daslook. Het bostuintje is omheind, om de kruiden te beschermen tegen wroetende everzwijnen. Het perkje met brandnetels is verdwenen. “Vast opgeruimd door werkmannen, die dachten dat het onkruid was”, zegt Ilse. “Maar wat wij ‘onkruid’ noemen, zijn vaak voedzame of geneeskrachtige planten. Zonde!”

“Wilde planten en vruchten bevatten meer mineralen en vitaminen dan groenten en fruit uit de winkel.”

Bij een dennenboom vertelt Ilse dat je met de naalden vleesof visgerechten kan afwerken. “Ze smaken een beetje naar citroen”, zegt ze. “Je kan er ook lekkere siroop van maken: goed voor de luchtwegen. En jonge dennenappels kan je voor likeur gebruiken.” “Dat gaat van pas komen in Zweden”, zegt Ylias.

Naast een grasperk groeit zevenblad, een redelijk onopvallende lage plant. “Het is een eeuwenoude groente die de Romeinen hebben meegebracht”, weet Ilse. “Zij zaaiden zevenblad langs de heirbanen, zodat hun soldaten overal voedsel zouden hebben. Het lijkt op selder. Je kan er lekkere soep van maken.”

Wendy en Sarah volgen haar raad en plukken meteen een kleine voorraad. Niet te veel, dat spreekt. Bij het wildplukken volg je altijd de 1/20-regel, zegt Ilse. “Staan er twintig planten, dan oogst je er maar één. Zo blijft de vegetatie in stand en houd je iets over voor andere plukkers en dieren.”

Do's & dont's

Ken je plant

Zorg ervoor dat je 100 procent zeker weet welke plant je plukt. Twijfel je? Laat de plant staan.

Met mate

Laat genoeg staan voor anderen. Volg de 1/20-regel: zijn er 20 planten, dan oogst je er maar één. Zo kunnen de planten verder groeien.

Propere plekken

Pluk niet langs de weg, spoorwegbermen en akkerranden. Planten kunnen er pesticiden, uitlaatstoffen of hondenpoep bevatten.

Waar het mag

In natuurreservaten mag je niet plukken. In bossen eigenlijk ook niet, maar een handvol braambessen oogsten wordt gedoogd.

Met zorg

Pluk voorzichtig. Trek een plant niet uit met wortel en al. En graaf geen wortels uit in de natuur.

Met respect

Laat geen sporen na in het landschap. Neem jouw afval en dat van anderen mee.

Opletten

Sommige planten kunnen allergische reacties veroorzaken of een wisselwerking hebben met medicijnen. Zwangere vrouwen zijn best extra voorzichtig.

www.parkenmetsmaak.be/tips

Exotische smaken

De laatste halte van de testwandeling is een struik braambessen. De bessen komen pas in augustus, maar van het blad kan je nu al thee maken. Ilse: “De jonge bladscheuten kan je ook eten, maar enkel in het voorjaar. Ze smaken naar iets exotisch. Wat proeven jullie?” Met enige aarzeling oppert iemand: “Kokos?” “Inderdaad”, zegt Ilse. “Zo zie je maar hoeveel verrassende smaken er in de lokale natuur te vinden zijn. Eten komt niet alleen uit de winkel. Er zijn zoveel eetbare planten aanwezig in onze omgeving. De kennis en traditie van het wildplukken is een beetje verloren gegaan. Daar willen we verandering in brengen met de Parken met Smaak. Want de natuur kan ook lekker zijn.”

www.parkenmetsmaak.be

Vleermuizentocht

ZATERDAG 24 AUGUSTUS

Bij het vallen van de duisternis neemt een gids je mee op vleermuizentocht. Tijdens een wandeling van 2 kilometer langs het Schulensmeer ontdek je welke vleermuis in je buurt rondfladdert. Schrijf je in via de website. Deelnemen kost 2 euro (1 euro voor leden van Natuurpunt).

19.15 u.

Bezoekerscentrum Schulensmeer, Lummen www.schulensmeer.be

zomer 2024

AUGUSTUS WANDELING

De Wissen Fair

ZONDAG 25 AUGUSTUS

Op zondag 25 augustus vinden er verschillende speelse activiteiten rond ecologie en duurzaamheid plaats in De Wissen. Je kan onder andere deelnemen aan een vogelsafari, een workshop fietsherstellingen en een wildplukwandeling. Er is ook een planten- en zadenruilhappening en een Maaslandse makersmarkt.

10 tot 15 u.

Visitor Center De Wissen, Dilsen-Stokkem www.dewissen.be

Leer vogelspotten

VANAF 10 SEPTEMBER

Wil jij graag meer te weten komen over vogels in Limburg? Wil je ook graag leren vogelspotten? De vogelwerkgroep van LIKONA organiseert vanaf dinsdag 10 september een vogelcursus voor vrijwilligers. Je krijgt er eerst theorielessen en trekt daarna de natuur in. Deelnemen kost 85 euro voor 23 lessen.

19.30 tot 22.30 u.

Provinciaal Natuurcentrum, Genk www.provinciaalnatuurcentrum.be/likona

AUGUSTUS BEURS

Merodehappening

ZONDAG 22 SEPTEMBER

De troeven van Landschapspark de Merode worden opnieuw in de verf gezet op de Merodehappening. Het volledige programma ontdek je vanaf de zomervakantie op de website. Kan je niet wachten? Van 3 tot en met 21 juli kan je ook een pop-up tentoonstelling over het 20-jarige bestaan van de Merode bezoeken in Gerhagen (Tessenderlo).

13 tot 18 u.

Grote Markt, Westerlo www.bezoekdemerode.be/agenda

Ciderfestival

ZATERDAG 7 SEPTEMBER

Elke eerste zaterdag van de maand vindt in Hasselt de duurzame boerenmarkt Merwt plaats. Op zaterdag 7 september staat die in het teken van cider. Op het eerste Limburgse ciderfestival proef je ambachtelijke drankjes van ecologisch Haspengouws hoogstamfruit.

10 tot 16 u.

Capucienenplein, Hasselt www.merwt.be

Cinema Mosa

27 SEPTEMBER TOT 6 OKTOBER

Natuurliefhebbers en cinefielen kunnen hun hart ophalen tijdens Cinema Mosa, een filmfestival langs de oevers van de Maas in het RivierPark Maasvallei. Op het programma: prachtige (kort)films, docu's en historisch beeldmateriaal. www.cinemamosa.be

lees meer

Nieuwsbrieven

Abonneer je GRATIS

Nog geen abonnee? Wil je drie keer per jaar LINA gratis thuis ontvangen? Abonneer je via de website.

Vragen? Neem contact op via lina@limburg.be of 011 23 83 38. www.linamagazine.be/abo

Voor de nieuwsbrieven van het Provinciaal Natuurcentrum en de Regionale Landschappen kun je inschrijven via de respectievelijke websites.

tot uw dienst

provincie Limburg

Milieu en Klimaat Universiteitslaan 1 3500 Hasselt milieuenklimaat@limburg.be www.limburg.be/milieuenklimaat 011 23 83 38

Regionale Landschappen

Haspengouw en Voeren

Daaleindestraat 2 3720 Kortessem info@rlhv.be www.rlhv.be 011 31 38 98

Volg ons

Provinciaal Natuurcentrum

Craenevenne 86 3600 Genk pnc@limburg.be www.pnc.be 011 26 54 50

Kempen en Maasland

Winterslagstraat 87 3600 Genk info@rlkm.be www.rlkm.be 089 65 56 65

Volg ons ook op onze Facebook-pagina’s

Lage

Kempen

Grote baan 176 3530 Houthalen info@rllk.be www.rllk.be 011 78 52 59

LINA is een uitgave van de deputatie van de Limburgse provincieraad: Jos Lantmeeters, gouverneur, Inge Moors, Igor Philtjens, Tom Vandeput, Bert Lambrechts, gedeputeerden en Wim Schoepen, provinciegriffier

REDACTIERAAD EN HOOFDREDACTIE Patrick Boucneau, Jan Mampaey, Sonja Schreurs, Ilse Van Aelst en Dirk Coelmont FOTOGRAFIE Mine Dalemans MET DANK AAN Liliane Van Engeland, Josiane Schoefs, Greet Gommers, Luc Crevecoeur, Kristel Van Lishout, Ilse Olaerts, Hanne Mengels, An Bloemen en David Michiels EINDREDACTIE EN VORMGEVING f-twee bladenmakers, www.f-twee.be

DRUKWERK Bredero Graphics VERANTWOORDELIJK UITGEVER Patrick Boucneau, provincie Limburg, Universiteitslaan 1, 3500 Hasselt OPLAGE 9 000 exemplaren WETTELIJK DEPOTNUMMER D/2017/5.857/026

CONTACTADRES Dienst Milieu en Klimaat, Directie Omgeving, provincie Limburg, Universiteitslaan 1, 3500 Hasselt, 011 23 83 38, milieuenklimaat@limburg.be, www.limburg.be

LINA WORDT GEDRUKT OP 100 % GERECYCLEERD PAPIER