Overzicht van publicaties over Leiden en omstreken – najaar 2019

Overzicht van publicaties over Leiden en omstreken – najaar 2019

Leiden catalogus 3.indd 1

09-09-19 12:26

Worden we gelukkig van boeken over Leiden?

Onze eerste Leidse titel, Architectuur- & Monumentengids Leiden, publiceerden we in 1996. In die tijd verscheen er nog niet zoveel over Leiden. Het maken en drukken van boeken was toen nog een ingewikkelde onderneming. Tegenwoordig is het schrijven van een goed boek nog steeds veel werk, maar het daadwerkelijk maken en drukken ervan is gemakkelijker geworden: de grafische programma’s zijn gebruiksvriendelijker en kleurendruk goedkoper.

Vandaag de dag verschijnen er over Leiden heel veel boeken. ‘Maar betekent heel veel dat er over Leiden relatief meer wordt geschreven dan over andere steden?’ vroegen we ons hier op de uitgeverij af. Die vraag hebben we gesteld aan big data-analist drs. M. van Os. Een degelijk en betrouwbaar onderzoek, meldde zij al snel, zou erg veel tijd kosten, maar een snelle, eerste analyse wilde ze wel doen. Hierna volgen enkele wetenschappelijk niet-verantwoorde details uit deze verkenning.

Per saldo verschijnen over de grote steden (Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Groningen en Utrecht) meer boeken, maar daar wonen ook meer mensen. Ga je echter uitzoeken hoeveel boeken er per 1000 inwoners verschijnen dan ziet het plaatje er anders uit. Die eigenwijze Amsterdammers voeren dan alsnog de lijst aan. Maar op de tweede plaats staat Leiden! Eerlijkheidshalve moet wel gezegd worden dat we de cijfers voor de steden Utrecht en Groningen niet helemaal ‘meenemen’ omdat het ook provincienamen zijn. Onderscheid aanbrengen tussen boeken over de provincie Utrecht en de stad Utrecht, dat vonden we te veel werk voor deze spielerei.

Dat er zoveel over Leiden wordt geschreven is goed te verklaren: er ís immers veel om over te schrijven. Allereerst hebben we natuurlijk een prachtige stad, die vaak juist omdat er niet veel geld was zo mooi bewaard is gebleven. Ook mensen van buiten kunnen zomaar verliefd worden op Leiden, zoals de Canadese antropoloog Mark Neupert die hier enkele maanden woonde en de film Cobblestone Stories maakte. Superfan van Leiden Jochem Myer werd ervoor naar De wereld draait door geroepen. We hebben de universiteit en de vele musea die daar min of meer uit voortgekomen zijn en we hebben natuurlijk onze 3 oktober-traditie. Eens per jaar vindt in Leiden een gebeurtenis plaats waar ze in Noord-Korea (waar we overigens ook een boek over hebben uitgegeven) jaloers op kunnen zijn: alle Leidse schoolkinderen zingen dan uit volle borst over de strijd van de stad, de veroverde vrijheid op de Spanjaarden. Die kinderen gaan natuurlijk vroeg of laat boeken over Leiden kopen (of zelfs schrijven). Ten slotte hebben we ook een heel rijk gemeentearchief. Ondanks een nare brand in 1929 zijn er relatief veel Leidse historische bronnen bewaard gebleven.

Leiden catalogus 3.indd 2

09-09-19 12:26

Ieder onderzoeksresultaat – voorzover je deze verkenning een onderzoek kunt noemen – roept weer nieuwe vragen op. Waarom schrijven mensen eigenlijk zoveel over hun eigen stad? En worden de stad en zijn inwoners daar eigenlijk gelukkiger van? Die eerste vraag kan niet beantwoord worden zonder een uitgebreid cultuurhistorisch onderzoek. Maar over de tweede vraag is nog wel iets te zeggen. Er is betrouwbaar onderzoek gedaan naar de relatie tussen lezen en geluksgevoel: mensen die meer lezen zijn gelukkiger. Nu schijnt volgens de Atlas voor gemeenten Ede de gelukkigste stad van Nederland te zijn. Of de Edenaren meer lezen dan de gemiddelde Nederlander is overigens niet onderzocht.

Maar van de publicaties over de stad moeten ze het daar in ieder geval niet hebben! In onze natte-vingerstatistiek bungelde Ede onderaan. En natuurlijk spelen bij geluksgevoelens nog meer factoren een rol dan boeken over je stad lezen.

We hadden graag willen bewijzen dat we door het maken van boeken over Leiden bijdragen aan het geluksgevoel van de inwoners, maar helaas kunnen we dat niet aantonen. We hopen in ieder geval dat het doorbladeren van deze brochure de Leidenaar enig plezier biedt. Ook voor het voorjaar 2020 staan er weer uitgaven gepland: we hopen met onze Leidse thrillerschrijver Jeroen Windmeijer opnieuw een boek te maken (dat weer in Leiden speelt!), dat er eindelijk een overzicht komt van het werk van de bijzondere Leidse architect W.C. Mulder en dat we de tewaterlating van het Katwijks Woordenboek groots kunnen vieren.

Evelyn de Regt Uitgever Primavera Pers

Leiden catalogus 3.indd 3

09-09-19 12:26

Straatnamen in Leiden Een verhaal van zeven eeuwen

Rudi van Maanen en Marijke Mooijaart Een leven zonder straatnamen is haast ondenkbaar. Toch heeft het lang geduurd voordat straten, wegen en andere locaties van namen werden voorzien.

In Leiden is al zeven eeuwen lang een ‘proces van straatnaamgeving’ aan de gang. Soms krijgen wegen en plekken een naam die voor de hand ligt, zoals de Breestraat, de ‘breedste straat’ van Leiden. Maar straatnamen worden ook gebruikt om historische locaties te markeren of om personen te eren.

Achter iedere straatnaam zit een stukje geschiedenis. Vaak roepen de namen vragen op. Waar komt die wonderlijke naam vandaan? Hoe oud is deze naam?

Wie heeft de naam gegeven en waarom? Vragen die ook kunnen gelden voor de thema’s van straatnaamgeving in buurten en wijken.

Van Maanen en Mooijaart deden voor dit boek uitgebreid historisch en taalhistorisch onderzoek en proberen antwoorden te geven op dit soort vragen. Het onderzoek draagt bij aan een beter begrip van de stad Leiden en de veranderingen die in de loop der eeuwen hebben plaatsgevonden.

In Leiden ligt de verantwoordelijkheid voor de straatnaamgeving bij burgemeester en wethouders. Zij hebben een deel van deze taak in 2011 gemandateerd aan het hoofd van de gemeentelijke afdeling die zich bezighoudt met de basisregistratie adressen en gebouwen. Deze afdeling wordt geadviseerd door een ambtelijke werkgroep met externe leden, de directe opvolger van de Commissie voor de Straatnamen, die in 1954 door B en W was ingesteld. Dit boek verschijnt naar aanleiding van het 65-jarig bestaan van deze commissie.

Rudi van Maanen is oud-gemeentearchivaris, oud-hoogleraar Stadsgeschiedenis van Leiden en auteur en redacteur van talloze publicaties over Leiden.

Marijke Mooijaart is historisch taalkundige en was als lexicograaf verbonden aan het Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT) en het Oudnederlands Woordenboek (ONW).

Op het omslag staat een detail van de bijzondere kaart die kunstenaar Jos Agasi in 2009 heeft vervaardigd.

13 november 2019, ISBN 978-90-5997-276-6 pb., ca. 200 pag., ca. 200 ill., € 19,50

Leiden catalogus 3.indd 4

09-09-19 12:26

Leiden catalogus 3.indd 5

09-09-19 12:26

Steeg

Kroniek van een zere plek Arnold Schalks Steeg gaat over vijf mannelijke bewoners – allen rond 1900 geboren – van de Leidse Kloksteeg. Aanvankelijk raken hun levens elkaar nauwelijks, maar in het interbellum belanden zij elk in een crisis en kruisen zij onontkoombaar elkaars pad.

Micha Kan, de hoogbegaafde joodse bakkerszoon, die weigert bakker te worden en zijn familieverplichtingen verwaarloost om zijn ambities als jurist waar te kunnen maken. Joop Koutstael, de kale kapper, die meent de haaruitval van zijn vrouw te kunnen stoppen met een extract van door hem afgeknipte lokken, wordt verteerd door schuldgevoel over haar voortijdige dood. Franz Joseph Kasseler, de door zijn dominante vader gedrilde politieagent, ontdekt zijn onderdrukte gevoelswereld en dreigt daarmee zijn zelfrespect te verliezen. Onno Brooshooft, de medicijnen studerende artsenzoon, die besluit liever patiënt te zijn dan geneesheer te worden. En ten slotte Roel van der Beijl, de halfblinde wereldverbeteraar en hemelbestormer, die ongewild in een lokaal drama verstrikt raakt.

Arnold Schalks is in 1956 geboren in Leiden. Van 1979 tot 1983 studeerde hij aan de Academie van Beeldende Kunsten Rotterdam. Sinds 1981 woont hij in Rotterdam en opereert van daaruit als zelfstandig cultureel ondernemer in de marges van het kunstbedrijf.

27 september 2019, ISBN 978-90-5997-291-9 pb., 208 pag., € 19,50

Leiden catalogus 3.indd 6

09-09-19 12:26

Leiden catalogus 3.indd 7

09-09-19 12:26

Goeie Mie

BiograďŹ e van een seriemoordenares Stefan Glasbergen Maria Catharina Swanenburg (1839-1915), ook wel bekend als Goeie Mie, is de grootste seriemoordenares in de Nederlandse geschiedenis. Tussen ca. 1864 en 1883 vermoordde ze tientallen familieleden en buurtgenoten met arsenicum.

Haar misdaden kwamen pas in december 1883 aan het licht. Haar rechtszaak zou het proces van de eeuw worden.

Binnen- en buitenlandse kranten stonden maandenlang vol met berichten over de Leidse gifmengster, het ene bericht nog sensationeler en spectaculairder dan het andere. Er kwamen liedjes en prenten over haar op de markt die gretig aftrek vonden. In de gruwelkamer van het Amsterdamse Panopticum vergaapten duizenden bezoekers zich aan een wassen beeld van Mie. De verhalen over Mie namen bijna mythische proporties aan: ze zou een mannenverslindster zijn en zelfs haar eigen kinderen en ouders vergiftigd hebben.

In deze biografie ontdoet Stefan Glasbergen Goeie Mie van haar mythes. Dat ze op haar slachtoffers begrafenisverzekeringen afsloot en daarmee geld incasseerde, staat buiten kijf. Maar dit boek vertelt ook het andere verhaal: over een meisje dat opgroeit in de armste buurten van Leiden, achtervolgd door ongeluk. Op basis van nieuw onderzoek en nieuw beschikbaar gekomen materiaal vertelt Glasbergen over hoe en waarom ze aan het moorden sloeg, over haar strafproces en de vele jaren die ze in gevangenschap doorbracht.

Stefan Glasbergen is docent-onderzoeker aan de Hogeschool van Amsterdam.

1 november 2019, ISBN 978-90-5997-302-2 pb., 160 pag., ca. 50 ill., â‚Ź 18,90

Leiden catalogus 3.indd 8

09-09-19 12:26

Goeie Mie – biografie van een seriemoordenares

ze arelt de Op en het ze

Stefan Glasbergen

nd erze Pas aar an en er, an de het ers Mie ner-

Stefan Glasbergen

Goeie Mie Biografie van een seriemoordenares

Leiden catalogus 3.indd 9

09-09-19 12:26

Leesfragment: Steeg In deze roman van Arnold Schalks staan de bewoners van de Leidse Kloksteeg centraal. De kale kapper Joop Koutstael probeert een haargroeimiddel te ontwikkelen – niet voor zichzelf, maar voor zijn echtgenote Maria, wier haar steeds dunner wordt.

J

oop Koutstael gunde zichzelf een maand om zich voor te bereiden op de ultieme test van zijn haargroeimiddel.

Hij berekende de verhoudingen voor de grootschalige aanmaak van het testpreparaat door de waarden in de receptuur van het werkende prototype met een factor vijftig te vermenigvuldigen en legde een voorraad grondstoffen aan die hij voor de productie nodig achtte. Iedere werkdag vulde hij een flinke inmaakpot met bijeengeveegd haar.

Restjes koffie verzamelde hij in een geschonken erlenmeyer. Bij een klant die doctorde in de Indologie bestelde hij vijf literblikken kokosmelk.

Niet geheel vrij van opportunisme koos Joop Maria Hemelvaart als dag waarop de grootschalige aanmaak van het groeipreparaat moest plaatsvinden. Na de kerkgang verbrandde hij, opgeschrikt door het gebonk van nijdig gesloten schuiframen, zijn in vijfentwintig weckglazen opgepotte haarvoorraad tijdens één helse sessie op de binnenplaats. De as paste in een enkele pot. Vervolgens zette hij het met ingrediënten gevulde glas- en vaatwerk op volgorde klaar in de alkoof.

De maatbeker waarin Maria eenmaal jaarlijks de bloem voor de oliebollen afmat, verving de afgestreken vingerhoed als maateenheid voor de droge bestanddelen. De op de keerzijde van de beker aangebrachte schaal voor vloeistoffen stelde Joop in staat om de dosering alcohol, glycerol, amandelolie, koffie en kokosmelk nauwkeurig te bepalen. Hij voegde

Leiden catalogus 3.indd 10

de componenten samen in Maria’s beslagkom en synchroniseerde de slagen van zijn garde met het ritme van de foxtrots waarop Maria de radio had afgestemd. Na een middag bonken, spatten en roeren beschikte Joop over vijf volle beugelflessen stroperig concentraat en een rechterpols waaruit elk gevoel was geweken. Hij bewaarde zijn bedrijfskapitaal in de koele donkere kruipruimte onder zijn salon.

Achtendertig dagen mocht het goedje rusten voordat de groentijd begon.

Joop had een uitgekiend plan om straks de werking van zijn lotion te testen. Hij zou de nieuwe lichting groentjes opsplitsen in een controlegroep A en een controlegroep B. De gladgeschoren hoofden van groep A zou Joop persoonlijk afblussen met de lotion waarin het verdunde concentraat was verwerkt. Over de schedels van groep B, door zijn tijdelijke hulpkapper onder handen genomen, zou gewoon leidingwater worden verstoven. Joop hoopte de werking van zijn middel in de daaropvolgende dagen te kunnen aflezen door de haaraanwas van beide groepen met elkaar te vergelijken.

Toen Joop de premisse van zijn vergelijkend onderzoek onder het genot van zijn avondsigaar nog eens zorgvuldig doordacht, realiseerde hij zich dat alle geschoren schapen die zijn zaak verlieten door hun kale schedel zouden zijn gelijkgeschakeld en volkomen inwisselbaar. Hij besefte dat het zonder een duidelijk merkteken, zoals een opvallend getatoeëerde hoofdletter A of B, ondoenlijk was om de controlegroepen van elkaar te onderscheiden. ●

09-09-19 12:26

Leesfragment: Goeie Mie Onderstaand fragment komt uit hoofdstuk 4 van het door Stefan Glasbergen geschreven boek over de Leidse gifmengster Goeie Mie. In dit hoofdstuk worden de vroegst bekende slachtoffers van Mie behandeld. In dit fragment staat de onfortuinlijke Arend de Hees centraal.

D

e volgende slachtoffers vielen in 1881 binnen de familie De Hees. De moeder van dit gezin, Cornelia van der Linden, was een schoonzus van Mie. Haar echtgenoot was in 1871 al overleden. Het echtpaar had drie zoons: Arend, Willem en Petrus (Pieter) Jacobus de Hees. Cornelia stierf op 30 mei 1881. Mie had haar geholpen met het opknappen van haar huisje en had bij die gelegenheid wat koffie voor haar ingeschonken. Een paar uur later was ze dood.

Cornelia was verzekerd bij De Voorzorg.

Mie had steeds de premies aan fondsbode Onderwater betaald. Toen Cornelia overleed werd de verzekeringssom aan de oudste zoon, Arend, uitbetaald. Mie drong er bij de broers op aan bij haar en Johannes in huis te komen wonen. Mie en haar gezin woonden op dat moment in de Gortestraat. Nadat de jongens bij hun oom en tante waren ingetrokken, vergiftigde Mie ze één voor één. Op 15 juli 1881 overleed Willem. Hij was dubbel verzekerd bij De Voorzorg. Mie incasseerde het geld, betaalde de begrafenis en hield de rest.

Arend had net de militaire dienst verlaten en was een man met een gezond en sterk gestel.

Toch werd hij eind oktober 1881 plotseling ziek. Twee dagen later, op 1 november, overleed hij bij Mie thuis. Een aantal buurtgenoten was getuige van Arends laatste momenten. Zij verklaarden later dat Arend last had van grote benauwdheid, hevige krampen en buikloop.

Wild vloog hij door zijn bed en hij moest vaak braken. De huid rond zijn mond werd zwart en blauw, zijn ogen puilden uit en praten ging steeds moeizamer. Op de dag dat Arend stierf

Leiden catalogus 3.indd 11

had Mie Elias Abraham Vogelenzang, een van de latere getuigen tijdens het proces, gevraagd om samen met Hendrik Swanenburg, bij Arend te komen waken. Na Mie’s arrestatie vertelde Elias aan de politie dat Arend in zijn benauwdheid steeds naar zijn tante riep, die in een hoek van de kamer aan een tafel zat. Johannes zat met zijn ellebogen op dezelfde tafel hoofdschuddend te huilen. Hoe hard Arend haar ook riep, Mie bleef zitten waar ze zat en zei alleen maar: ‘Het zal wel beteren,’ terwijl ze tegen Elias zei: ‘Het zal wel aflopen.’

Arend werd begraven op de begraafplaats bij de voormalige Herenpoort. Hij was door Mie drie keer verzekerd: bij fondsbode Nicolaas Onderwater van maatschappij Aller Welzijn Hulp in en na het Leven, bij Frans Onderwater van Sociëteit De Voorzorg en bij Hendrik van der Zeeuw van De Waarborg. Allemaal keerden ze aan Mie uit; zij had steeds de premies betaald en had dus recht op het geld. In totaal ging het om ƒ 149. Mie betaalde hiervan de begrafenis en vereffende, naar eigen zeggen, een schuld die Arend nog had openstaan. Voor Pieter de Hees (de enige broer die nog in leven was) kocht ze ondergoed. Na de dood van Arend was Mie volgens verschillende getuigen zeer onrustig. Ze riep: ‘Ik kan het in dit huis niet uithouden want in de steeg zie ik den soldaat.’ Een andere getuige hoorde Mie zeggen dat zij Arend ‘met haar eigen bloed had willen helpen.’ Uiteindelijk verhuisde ze naar een andere woning omdat ze de herinnering aan Arend niet langer kon verdragen. Het is, voor zover bekend, het enige geval waarin Mie enig berouw heeft getoond voor haar daden. ●

09-09-19 12:26

BOEKEN OVER LEIDEN Overzicht van de sinds 1996 verschenen publicaties over Leiden. Hieronder nog niet opgenomen, maar wel in voorbereiding voor 2020: Jeroen windmeijer, OLV (Leidse thriller die zich afspeelt op een middelbare school), M. Leechburg Auwers, De architect W.C. Mulder (1850-1920).

Op de hoogte blijven van onze uitgaven? Als eerste een uitnodiging ontvangen voor het bijwonen van boekpresentaties? Meldt u zich dan aan voor onze digitale nieuwsbrief op www.primaverapers.nl

Bolten-Rempt, Jetteke (red.)

BAGAGE

Leids monument voor de vervolgde en vermoorde joodse stadgenoten Bevat een historisch overzicht van de Jodenvervolging in Leiden, een informatief artikel over het werk van Ram Katzir (de ontwerper van het monument voor de vermoorde Joodse stadgenoten) en een aantal persoonlijke bijdragen van mensen die bij de totstandkoming van het monument betrokken zijn geweest.

2010, ISBN 978-90-5997-096-0 geb., 112 pag., ca. 30 ill. in kleur, € 9,50

Bordewijk, Paul

GOUD IN DE GROND

De geschiedenis van draadomroep en kabeltelevisie toegespitst op Stadskabel Leiden Behandelt de geschiedenis van de draadomroep en kabeltelevisie, toegespitst op het gemeentelijk bedrijf Stadskabel (1978-1994). Tevens veel aandacht voor de ontwikkeling van het medium televisie in het algemeen. LHS nr. 1.

2004, ISBN 978-90-5997-009-0 geb., 324 pag., 360 ill. in zw, € 19,50

Bouwman, André, Berry Dongelmans, Paul Hoftijzer, Ed van der Vlist

STAD VAN BOEKEN

Handschrift en druk in Leiden 1260-2000 Door verschillende Leidse vormgevers en drukkers gemaakt boek over de geschiedenis van de Leidse grafische industrie, boekhandel, uitgeverij en de leescultuur in de Sleutelstad. Uitgave in samenwerking met Uitgeverij Gingko.

2008, ISBN 978-90-5997-054-0 geb., 496 pag., ca. 500 ill. in kleur, € 19,50

Brandenburgh, C. en W. Hessing

MATILO • RODENBURG • ROOMBURG

De Roomburgerpolder: van Romeins castellum tot moderne woonwijk Onder deze zorgvuldig geplande woonwijk liggen de resten van wat ooit een bloeiende Romeinse nederzetting was. De Romeinen bouwden hier een castellum, een permanente militaire basis die de functie van verdedigingsfort, kazerne en bestuurlijk centrum in zich verenigde. In deze tweede, herziene druk veel aandacht voor de moderne architectuur in de wijk. B&B nr. 1.

2012, ISBN 978-90-5997-115-8 pb., 112 pag., ruim 130 ill. in kleur, € 14,50

Leiden catalogus 3.indd 12

09-09-19 12:26

Burgers, Wibo e.a.

HET SPOOR VAN DE INDUSTRIËLE REVOLUTIE IN EEN HOLLANDSE STAD Een wandeling langs twintig monumenten van bedrijf en techniek in Leiden.

1998, ISBN 978-90-74310-51-6 pb., 80 pag., 30 ill. in zw, € 4,90

Dröge, Jan, B. Jongerius, P. Vlaardingerbroek

ARCHITECTUUR & MONUMENTENGIDS LEIDEN Bevat beschrijvingen van ca. 300 Leidse monumenten, met gegevens over architecten, bouwjaar en architectuurstroming. Tweede druk. Uitverkocht.

1999, ISBN 978-90-74310-11-6 pb., 184 pag., ca. 300 ill. in zw, € 18,50

Ebben, Maurits

WINNAARS EN VERLIEZERS

Kerkelijke goederen en het beleg en ontzet van Leiden Na het ontzet van Leiden in 1574 verloren de Leidse katholieken hun kerken, kloosters en eigendommen. Wat hebben de nieuwe machthebbers met deze bezittingen gedaan?

De auteur laat in deze 3 oktoberlezing zien dat niet alleen de nieuwe gereformeerde kerk profiteerde van de herverdeling van katholieke eigendommen; er waren meer winnaars.

2009, ISBN 978-90-5997-084-7 pb., 40 pag., 9 ill. in zw, € 7,50 Ende, H. van den, R. van Oosten, E. Orsel, M. Roscher

DWARS DOOR DE STAD

Archeologische en bouwhistorische ontdekkingen in Leiden Archeologie en bouwhistorie vullen elkaar aan in dit boek en vertellen samen het boeiende verhaal van de (bouw)geschiedenis van Leiden. Uiteenlopende onderwerpen passeren de revue: kastelen en boerderijen, fabrieken en woonhuizen, kloosters en kerken.

B&B nr. 2. Uitverkocht.

2012, ISBN 978-90-5997-121-9 pb., 152 pag., 177 ill. in kleur, € 14,50

Fagel, Raymond

DE SPAANSE BELEGERAAR VAN LEIDEN Het eigen verhaal van Francisco de Valdés

De Spaanse commandant Francisco de Valdés is beroemd door zijn verhouding met de Haagse Magdalena Moons, die hem gevraagd zou hebben Leiden te sparen. In deze 3 oktoberlezing lezing komt Valdés zelf aan het woord door middel van tientallen veelal onbekende brieven, geschreven tijdens zijn jaren in de Lage Landen.

2017, ISBN 978-90-5997-248-3 pb., 40 pag., ill. in kleur, € 7,50

Leiden catalogus 3.indd 13

09-09-19 12:26

Flu, P.K. en H. de Jong

LEIDEN, 4 JANUARI 1944 Op 4 januari 1944 werden drie Leidse burgers vermoord door de Duitse Sicherheitspolizei: een represaillemaatregel onder de naam Silbertanne voor de aanslag op de Leidse NSB-er Diederix. Bevat beschrijving van de gebeurtenissen op die 4de januari 1944 door de ogen van nabestaanden, aangevuld met feiten uit politierapporten. Eenvoudige van een nietje voorziene herdruk van de gebonde uitgave uit 2004.

2012, ISBN 978-90-5997-012-0, 40 pag., 18 ill. in zw, € 4,90

Gijsman, Joop e.a.

LANGS LEIDSE WINKELPANDEN Een wandelgids langs diverse Leidse art nouveau winkelpanden. Uitverkocht.

2004, ISBN 978-90-5997-001-2 pb., 80 pag., 59 ill. in zw, € 4,90

Glasbergen, Stefan

Stefan Glasbergen

GOEIE MIE

NIEUW NAJAAR 2019

Biografie van een seriemoordenares

Goeie Mie – biografie van een seriemoordenares

ontdoet Goeie Mie van haar mythes. Dat ze ffers begrafenisverzekeringen afsloot en daareerde, staat buiten kijf. Maar dit boek vertelt verhaal: over een meisje dat opgroeit in de n van Leiden, achtervolgd door ongeluk. Op w onderzoek en nieuw beschikbaar gekomen lt Glasbergen over hoe en waarom ze aan het over haar strafproces en de vele jaren die ze ap doorbracht.

Stefan Glasbergen

over gif en geldzucht

na Swanenburg (1839-1915), ook wel bekend s de grootste seriemoordenares in de Nederenis. Tussen ca. 1864 en 1883 vermoordde ze ieleden en buurtgenoten met arsenicum. Pas 883 kwamen, door een oplettende arts, haar et licht en haar rechtszaak zou het proces van n. Binnen- en buitenlandse kranten stonden ol met berichten over de Leidse gifmengster, t nog sensationeler en spectaculairder dan kwamen liedjes en prenten over haar op de g aftrek vonden. In de gruwelkamer van het Panopticum vergaapten duizenden bezoekers wassenbeeld van Mie. De verhalen over Mie ythische proporties aan: ze zou een mannenn en zelfs haar eigen kinderen en ouders ver-

Goeie Mie Biografie van een seriemoordenares

In deze biografie ontdoet Stefan Glasbergen de Leidse gifmengster Goeie Mie van haar mythes. Dat ze op haar slachtoffers begrafenisverzekeringen afsloot en daarmee geld incasseerde, staat buiten kijf. Maar dit boek vertelt ook het andere verhaal: over een meisje dat opgroeit in de armste buurten van Leiden, achtervolgd door ongeluk.

2019, ISBN 978-90-5997-302-2 pb., 160 pag., geïll., € 18,90

Grafton, Anthony

ATHENAE BATAVAE

The Research Imperative at Leiden, 1575-1650 In deze eerste Scaliger-lezing belicht de bekende historicus Anthony Grafton de onderzoekspraktijk aan de Leidse universiteit in de eerste 75 jaar van haar bestaan. Centraal staat het geschiedkundige werk Athenae Batavae (Leiden, 1625) van Johannes Meursius.

Engelstalig.

2003, ISBN 978-90-74310-93-2 pb., 32 pag., 4 ill. in zw, € 4,50

Grijzenhout, Frans Tot eene altoos duurende gedachtenisse

ut is als hoogleraar Kunstgeschiedenis van de Nieuwere nden aan de Universiteit van Amsterdam. In 2017 was hij de or van het succesvolle televisieprogramma Kunstraadsels.

2018 Frans Grijzenhout

t aan de kunst rond het beleg en ontzet van Leiden, denkt nlijk in de eerste plaats aan het standbeeld voor burgemeester Werf in het naar hem genoemde parkje, of aan het reusachtige van Van Bree in De Lakenhal. Maar Van der Werf is al veel in heel veel andere kunstwerken (penningen, bustes, en, prenten, etc.) vereeuwigd en vereerd. In opdracht van wie ie werden die kunstwerken eigenlijk gemaakt? Hoe is het dat ze de eeuwen hebben overleefd? En wat was de rol van n van Van der Werf bij de productie en het behoud van deze ken?

‘Tot eene altoos duurende gedachtenisse’ De nalatenschap van Pieter Adriaensz van der Werf

TOT EENE ALTOOS DUURENDE GEDACHTENISSE Wie denkt aan de kunst rond het beleg en ontzet van Leiden, denkt waarschijnlijk in de eerste plaats aan het standbeeld voor burgemeester Van der Werff in het naar hem genoemde parkje. Maar Van der Werff is al veel eerder en in heel veel andere kunstwerken (penningen, bustes, schilderijen, prenten, etc.) vereeuwigd en vereerd, zoals kunsthistoricus Frans Grijzenhout in deze 3 oktoberlezing laat zien.

2018, ISBN 978-90-5997-269-8 pb., 32 pag., 8 ill. in kleur, € 10,-

Frans Grijzenhout

28-08-18 16:55

Leiden catalogus 3.indd 14

09-09-19 12:26

Grootveld, Ellis en Dorothee Olthof

GA JE MEE NAAR TOEN? Tijdreis door Leiden

Behandelt de geschiedenis van Leiden, vanaf de prehistorie tot nu, voor Leidenaren van 9-99 jaar. Met veel tips om zelf dingen te doen of te maken.

2010, ISBN 978-90-5997-093-9 pb., 128 pag., ca. 200 ill. in kleur, € 14,50

Harberts, Marijke

DOEZAMAND Roman over een wereld die beheerst werd door normen: een ironisch en pijnlijk portret van het Leidse studentenmilieu in de jaren vijftig en tevens een ontroerend verslag van zelfontdekking en ontgoocheling. Met fotokatern over de geschiedenis van de VVSL (Vereeniging van Vrouwelijke Studenten te Leiden).

2019, ISBN 978-90-5997-275-9 pb., 240 pag., 43 ill. in zw, € 17,50

Harst, Gerard van der, en Leo Lucassen

NIEUW IN LEIDEN

Plaats en betekenis van vreemdelingen in een Hollandse stad 1918-1955 Boeiende geschiedenis van de immigratie in Leiden: joden, zigeuners, Duitse dienstmeisjes, Italiaanse ijscomannen en terrazzowerkers en vele anderen. LHR nr. 12.

Uitverkocht.

1998, ISBN 978-90-74310-37-6 pb., 140 pag., 65 ill. in zw, € 13,40

Heijer, Henk den

HOLLAND ONDER WATER De logistiek achter het ontzet van Leiden

Voor het ontzet van Leiden moest een groot deel van het zuiden van Holland onder water worden gezet. Hoe pak je zoiets aan? Henk den Heijer gaat in deze 3 oktoberlezing in op de planning en logistiek en belicht ook op de problemen die zich tijdens de operatie hebben voorgedaan.

2010, ISBN 978-90-5997-091-5 pb., 33 pag., 6 ill. in zw, € 7,50

Hingh, Anne de

EEN BUURT OP DE SCHOP

Vijf eeuwen wonen en werken aan het Steenschuur Verslag van het archeologisch onderzoek naar de opgravingen aan het Steenschuur op de plaats waar in 1807 het Kruitschip ontplofte. Vanaf omstreeks 1325 tot het jaar 1807 woonden er in totaal tussen de 1000 en 2000 mensen, met gegevens over de vroegste bewoning van dit gebied. B&B nr. 6.

2011, ISBN 978-90-5997-071-7 pb., 80 pag., ca. 100 ill. in kleur, € 12,50

Leiden catalogus 3.indd 15

09-09-19 12:26

Hoftijzer, P. en Kasper van Ommen

LANGS LEIDSE LETTERS Een boekhistorische wandeling

Tijdens deze wandeling (ca. twee en een half uur) wordt u teruggevoerd naar de glorietijd van de Leidse boekenwereld, met tussendoor uitstapjes naar meer en minder lang vervlogen tijden. Behalve schrijvers, geleerden, drukkers en boekverkopers komt u ook verzamelaars, bibliotheken en literaire gezelschappen tegen.

2008, ISBN 978-90-5997-062-5 pb., 96 pag., 122 ill. waarvan 90 in kleur, € 9,90

Honings, Rick

GELEERDHEIDS ZETEL, HOLLANDS ROEM! Het literaire leven in Leiden 1760-1860

Tussen 1760 en 1860 bezat Leiden een breed scala aan dichtgenootschappen, leesgezelschappen en leesbibliotheken. De auteur laat zien hoezeer de letterkunde verweven was met de strijd tussen patriotten en prinsgezinden, het zoeken naar nationale eenheid en identiteit, en historische gebeurtenissen als de buskruitramp, de Belgische Opstand en de revolutie van 1848.

2011, ISBN 978-90-5997-114-1 pb., 512 pag., ca. 200 ill., waarvan ca. 40 in kleur, € 19,50 Huisman, Tim

THE FINGER OF GOD

Anatomical practice in 17th-century Leiden In de 17de eeuw was het Leidse theatrum anatomicum een absolute bezienswaardigheid. Dit boek beschrijft de anatomische praktijk, de personages die daarbij betrokken waren en de anatomische subjecten. Naast deze soms grimmige praktijk behandelt de auteur ook de filosofische en metafysische bespiegelingen waartoe de bestudering van het menselijk maaksel aanleiding gaf. Engelstalig.

2009, ISBN 978-90-5997-061-8 pb., 224 pag., ca. 60 ill., enkele in kleur, € 29,50 Jacobs, Els

WAAROM PALING?

De 3 Oktoberfeesten door de bril van een antropoloog Reconstructie van het onderzoek van de Canadese antropoloog David S. Moyer. In de jaren tachtig van de 20ste eeuw deed hij onderzoek naar de 3 oktoberfeesten en maakte honderden foto’s; dertig daarvan zijn in dit boekje, een 3 oktoberlezing, opgenomen.

2014, ISBN 978-90-5997-176-9 pb., 48 pag., 30 ill. in kleur, € 10,-

Jensen, Lotte

DE LES VAN LEEUWTJE

Kinderboeken over het beleg en ontzet van Leiden Het beleg en ontzet van Leiden heeft in de loop van de tijd veel kinderboekenschrijvers geïnspireerd. Zij vertelden spannende verhalen over stoere knapen die de stad verdedigden tegen de vijand, over duiven die berichten overbrachten, over het vinden van de pot met hutspot. Tegelijkertijd moesten de jonge lezers er iets van leren. Is de boodschap die de schrijvers wilden overbrengen in de loop van de tijd veranderd?

2013, ISBN 978-90-5997-157-8 pb., 56 pag., 31 ill. in kleur, € 10,-

Leiden catalogus 3.indd 16

09-09-19 12:26

Klooster, Olga van der

VAN LEIDSE SCHILDERS METTE GROOTE QUAST Historische buitenkleuren in de Sleutelstad

Informatief boek over verfkleuren in de Leidse buitenarchitectuur van 1600 tot 1950.

Tevens komt de geschiedenis van het schildersambacht aan bod en worden de mooiste praktijkvoorbeelden van het kleurenonderzoekproject van de gemeente Leiden beschreven. Met een losse kaart met historische Leidse kleurstalen. B&B nr. 7.

2011, ISBN 978-90-5997-105-9 pb., 104 pag., 123 ill. in kleur, € 14,50

Kruidenier, Michiel en Tessel Pollmann

DE WEDEROPBOUW IN LEIDEN Architectuur en stedenbouw 1945-1960

Een overzicht van Leidse architectuur en stedenbouwkundige projecten in de periode 1940-1965, met veel aandacht voor kunstwerken in de openbare ruimte. Het boek is rijk geïllustreerd met historische en nieuwe architectuurfoto’s. Bijlagen met namen van architecten, aannemers en kunstenaars. LHR nr. 21.

2009, ISBN 978-90-5997-069-4 geb., 224 pag., ca. 180 ill. grotendeels in kleur, € 14,50

Laan, Barbara

HET STADHUIS VAN LEIDEN Het interieur van het Leidse stadhuis behoort tot de fraaiste bewaard gebleven art deco-ensembles in Nederland. Dit totaalconcept was de schepping van architect C.J. Blaauw, die na de brand van het stadhuis in 1929 de opdracht kreeg voor de herbouw.

2015, ISBN 978-90-5997-178-3 pb., 120 pag., ca. 200 ill. in kleur, € 14,50

Lammers-Keijsers, Y. M.J. (red.)

ONGEKEND LEIDEN Het verleden in kaart

Verslag van archeologisch en bouwhistorisch onderzoek in Leiden, met veel gegevens over historische kaarten. De bijbehorende dvd bevat een digitale bewerking van de kaart die Joan Blaeu in 1649 van Leiden maakte, waarbij het vogelperspectief van Blaeu is omgezet naar een beleving vanaf straatniveau. B&B nr. 3.

2009, ISBN 978-90-5997-082-3 pb., 88 pag., 79 ill. in kleur, € 14,50

Lammers-Keijsers, Y. M.J.

ONTDEKT IN LEIDEN

Archeologische en bouwhistorische topvondsten Twintig verhalen over archeologische en bouwhistorische ontdekkingen in Leiden: van het Romeinse masker ‘Gordon’ tot recent ontdekte plafondschilderingen. Vondsten kunnen om heel verschillende redenen topvondsten zijn.

2012, ISBN 978-90-5997-125-7 pb., 96 pag., 140 ill. in kleur, € 14,50

Leiden catalogus 3.indd 17

09-09-19 12:26

Lem, Anton van der

WILLEM VAN ORANJE EN LEIDEN Deze 3 oktoberlezing gaat over de relatie tussen Willem van Oranje en de stad Leiden.

Anton van der Lem plaatst deze relatie tegen de achtergrond van Willems strijd voor de geloofsvrijheid en de privileges van de Nederlanden en besteedt veel aandacht aan de rol van de prins als organisator van Leidens ontzet.

56 pp., ISBN 978-90-5997-215-5, 56 pag., 20 ill. in kleur, €10,-

Lugt, Freek

HET ONTSTAAN VAN LEIDEN

Over de burggraaf, de ontginning, de opwas, het stadsrecht Wanneer is Leiden eigenlijk ontstaan? Waarom had Leiden als enige stad in Holland een burggraaf? En sinds wanneer heeft Leiden een Burcht? Waar lag de eerste brug over de Rijn? Freek Lugt kijkt in dit boek met een ruime blik naar de diverse historische puzzelstukken en geeft antwoorden. Uitverkocht.

2012, ISBN 978-90-5997-126-4 geb., 288 pag., ca. 200 ill. in kleur, € 39,50

Maanen, Rudi van en Marijke Mooijaart

STRAATNAMEN IN LEIDEN

NIEUW NAJAAR 2019

Een verhaal van zeven eeuwen

Leidse straten hebben soms wonderlijke namen. Waar komt zo’n naam vandaan? Wie en wannneer gaf de straat deze naam? De auteurs deden uitgebreid (taal)historisch onderzoek en proberen antwoorden te geven op dit soort vragen. Uitgave in samenwerking met Commissie Straatnamen van de gemeente Leiden.

2019, ISBN 978-90-5997-304-6 pb., 240 pag., geïll., € 19,50

Marion, Olga van

VAN JOCHEM TOT JAN

Stedenlof en liederen over Leidens Beleg en Ontzet Tijdens Beleg en Ontzet wordt in Leiden veel gezongen. Waar gaan die liederen over?

Volgen ze een bepaald patroon? Welke aspecten van de stad, haar geschiedenis, haar burgers en haar gebouwen vinden we belangrijk? Waarom zingen we deze liederen graag samen? Zijn er misschien nog 3 oktoberliederen van vroeger die we niet meer kennen?

2016, ISBN 978-90-5997-227-8, 32 pag., geïll., € 7,50 Marks, Hans

OMWILLE VAN DE VRIJHEID

Het ware verhaal van beleg en ontzet van Leiden Het beleg en ontzet van Leiden vormt een van de mooiste verhalen van onze vaderlandse geschiedenis. In deze historische roman maakt de lezer van dichtbij mee hoe spannend en moeilijk die maanden in 1574 zijn geweest. Aan de hand van kaarten is het bloedstollende verhaal van dag tot dag te volgen. Tweede druk.

2018, ISBN 978-90-5997-270-4 pb., 344 pag., 4 kaarten zw, € 19,50

Leiden catalogus 3.indd 18

09-09-19 12:26

Meijers, P.C.

LEIDEN IN DE ETALAGE

Historische winkelpuien in de binnenstad Historisch overzicht van de Leidse winkelarchitectuur, geschreven naar aanleiding van het streven van de gemeente om de winkelpuien in de binnenstad meer historische uitstraling te geven. Op de bijbehorende cd-rom staan ca. 100 bouwhistorische rapporten over Leidse winkelpanden. B&B nr. 5.

2010, ISBN 978-90-5997-092-2 pb., 120 pag., ca. 200 ill. in kleur, € 14,50

Moes, Jaap en Dirk Jaap Noordam

MACHT, AANZIEN EN WELZIJN Nieuwelingen in het Leids stadsbestuur, 1200–1795

Synthese van een aantal onderzoeken naar het proces van het verdelen, verkrijgen en behouden van bestuurlijke macht in Leiden in de periode 1300 tot 1795. De oorspronkelijke onderzoeken zijn gedaan door Fred van Kan, Hanno Brand, Sterling A. Lamet, Dirk Jaap Noordam en Maarten Prak. LHR nr. 16.

2003, ISBN 978-90-74310-98-7 pb., 84 pag., 38 ill. in zw, € 10,-

Netiv, Ariela en Chrystel Brandenburgh

(MOOIER DAN) DE WERKELIJKHEID Het beleg van Leiden in archief, beeld en bodem

Ariela Netiv laat zien hoe de geschiedenis van Beleg en Ontzet bewaard is in het archief van de gemeente. Zij gaat ook in op de vraag hoe je als historicus dergelijke bronnen moet interpreteren. Archeoloog Chrystel Brandenburgh probeert op basis van oude stadskaarten de oorspronkelijke plaats van de Spaanse schansen te reconstrueren.

2012, ISBN 978-90-5997-130-1 pb., 46 pag., 16 ill. in kleur, € 7,50

Otterspeer, Willem

HET MYSTIEKE GETAL

NIEUW NAJAAR 2019

Pythagoras in Leiden

Deze Bert van Selm-lezing gaat over een belangrijke, maar verwaarloosde omkering in de universiteitsgeschiedenis. In de middeleeuwen stond de theologie bovenaan; de artes liberales (grammatica, retorica, dialectiek, rekenkunde, meetkunde, muziek en astronomie) hadden weinig aanzien. Na de Opstand veranderde dit.

2019, ISBN 978-90-5997-298-8 pb., 40 pag., 19 ill., € 8,95

Pollmann, Judith

HERDENKEN, HERINNEREN, VERGETEN Het beleg en ontzet van Leiden in de Gouden Eeuw

De auteur toont in deze 3 oktoberlezing aan dat honger een centraal thema werd in de herinnering aan Leidens ontzet en dat de nadruk hierop ook politieke en sociale, publieke en persoonlijke doelen diende.

2008, ISBN 978-90-5997-067-0, 30 pag., 5 ill. in zw, € 7,50

Leiden catalogus 3.indd 19

09-09-19 12:26

Rijken, Henk

DE LEIDSE LUSTWARANDE

Geschiedenis van tuinkunst bij kastelen en buitenplaatsen rond Leiden, 1600-1800 Van ruim zeventig buitenplaatsen, waarvan de grond nu binnen de gemeentegrenzen valt van o.a. Katwijk, Wassenaar, Voorschoten, Warmond en Zoeterwoude, wordt de tuinarchitectuur beschreven. Ook de bouw- en bewoningsgeschiedenis van de buitenhuizen zelf wordt behandeld. LHS nr. 2.

2005, ISBN 978-90-5997-018-2 geb., 422 pag., ca. 350 ill. in zw, € 19,50

Schalks, Arnold

STEEG

NIEUW NAJAAR 2019

Kroniek van een zere plek Steeg gaat over vijf mannelijke bewoners – allen rond 1900 geboren – van de Leidse Kloksteeg. Aanvankelijk raken hun levens elkaar nauwelijks, maar in het interbellum belanden zij elk in een crisis en kruisen zij onontkoombaar elkaars pad.

2019, ISBN 978-90-5997-291-9 pb., 208 pag., € 19,50

Siebelt, Alphons

HIJ ZIT BIJ DE ONDERDUIKERSBOND Hulp aan Leidse onderduikers tijdens de Tweede Wereldoorlog

Wat hebben de Leidse onderduikorganisaties betekend voor de onderduikers in Leiden? Hoe kwamen deze organisaties tot stand en wie werkten eraan mee? Wie doken er onder en waarom? Wanneer gebeurde dat? Met welke problemen en risico’s kregen onderduikers te maken en hoe reageerde de Leidse politie?

2015, ISBN 978-90-5997-195-0 pb., 240 pag., ca. 16 ill., € 24,50

Siebelt, Alphons

‘HET IS EEN RAADSEL WAARVAN DE BEVOLKING HEEFT GELEEFD’ De Leidse voedselvoorziening in de Hongerwinter

De Hongerwinter eiste in Leiden relatief minder slachtoffers dan in de grote steden.

Alphons Siebelt onderzoekt hoe de Leidse voedselvoorziening was georganiseerd.

2018, ISBN 978-90-5997-263-6 pb., 144 pag., 73 ill., €17,50

Sevenhoven, Paul van

CANON VAN RIJNLAND

Dertig momenten van duizend jaar waterstaatsgeschiedenis Dertig vensters, dertig momentopnamen van duizend jaar waterstaatsgeschiedenis in het gebied van het hoogheemraadschap van Rijnland. De vensters tonen hoe een grotendeels onbewoond gebied in cultuur gebracht werd en hoe de zorg voor droge voeten zich daar ontwikkelde.

2015, ISBN 978-90-5997-197-4 pb., 72 pag., 32 ill. in kleur, € 10,-

Leiden catalogus 3.indd 20

09-09-19 12:26

Smit, Cor

STRIJD OM KWALITEIT

De geschiedenis van de sociale woningbouw in de regio Leiden Beschrijving van de geschiedenis van de volkshuisvesting in Leiden en de Leidse regio.

De nadruk ligt op de sociale woningbouw en de ontwikkeling van de vele corporaties die deze regio heeft gekend (en nog steeds kent). Er wordt ook ingegaan op de moeizame relatie met de overheid. LHR nr. 18.

2006, ISBN 978-90-5997-038-0 pb., 279 pag., 227 ill. waarvan 92 in kleur, € 19,50

Smit, Cor

VAN HEINDE EN VERRE Nieuwe Leidenaren door de eeuwen heen

Vanaf de vroege middeleeuwen tot nu kwamen talloze vreemdelingen naar Leiden om zich hier te vestigen. Beschreven wordt hoe een groot deel van de Leidse bevolking blijkt af te stammen van Walen en Fransen. Gemaakt in opdracht van de stichting Leiden, Stad van Vluchtelingen. Met cd-rom.

2009, ISBN 978-90-5997-070-0 pb., 151 pag., 144 ill. in kleur, € 9,90

Smit, Cor (inl.), Korrie Korevaart (hert.)

KINDERARBEID: J. J. CREMER EN DE LEIDSE FABRIEKSKINDEREN Heruitgave en hertaling van een aanklacht tegen kinderarbeid uit 1863, voorzien van een historische inleiding over kinderarbeid. Tweede druk.

2019, ISBN 978-90-5997-059-5 pb., 88 pag., 64 ill. in duotone, € 9,90

Smit, Cor

LEIDEN MET EEN LUCHTJE

Straten, water, groen en afval in een Hollandse stad, 1200-2000 Ruim geïllustreerde geschiedenis van de Leidse stadsreiniging, afvalinzameling, riolering, bestrating, plantsoenenbeheer etc. LHR nr. 15. Uitverkocht.

2001, ISBN 978-90-74310-81-9 pb., 216 pag., 220 ill. waarvan 36 in kleur, € 17,90

Starkenburg, Esther

TASTBAAR GEHEUGEN 150 jaar zorg voor Leidse monumenten

De zorg voor monumenten is een belangrijk onderdeel van de stadsgeschiedenis van Leiden. Vanaf 1961 is deze zorg wettelijk geregeld door de Monumentenwet; daarvoor bestonden al uiteenlopende initiatieven van particulieren, de gemeente en het Rijk.

LHR nr. 22.

2014, ISBN 978-90-5997-175-2 pb., 192 pag., ca. 200 ill. veelal in kleur, € 19,50

Leiden catalogus 3.indd 21

09-09-19 12:26

Steenmeijer, Guido

‘TOT CIERAET ENDE AENSIEN DESER STEDE’ Arent van ’s-Gravesande (ca. 1610-1662): architect en ingenieur

Van ’s-Gravesande was het grootste deel van zijn carrière, tussen 1638 en 1655, actief als stadsarchitect (‘fabryck’) van Leiden en bouwde o.a. de Marekerk, de Lakenhal, het Hofje van Brouchoven en de Doelenpoort. Tevens was hij verantwoordelijk voor het reilen en zeilen van de openbare werken, van stadsreiniging en openbaar groen tot waterbeheer, stadsuitleg en zelfs geschut.

2005, ISBN 978-90-5997-010-6 geb., 358 pag., 213 ill. waarvan 40 in kleur, € 19,50 Tielhof, Milja van De prijs voor Leidens ontzet

Milja van Tielhof is senior onderzoeker bij het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis te Amsterdam. Ze doet vooral onderzoek naar de geschiedenis van waterbeheer en drinkwatervoorziening in de vroegmoderne tijd. Over het waterbeheer in Rijnland publiceerde zij onder meer samen met Petra J.E.M. van Dam: Waterstaat in stedenland. Het hoogheemraadschap van Rijnland voor 1857 (Utrecht 2006). Momenteel schrijft zij een boek over de vraag hoe belanghebbenden, zoals boeren en stedelijke grondbezitters, participeerden in het Nederlandse waterbeheer tussen 1200 en 1800.

2019 Milja van Tielhof

In de zomer van 1574 werd een groot deel van het Zuid-Hollandse platteland onder water gezet ten behoeve van het ontzet van Leiden. Deze inundatie was enorm schadelijk voor het waterbeheer. De Hollandse waterschappen hadden het al jaren moeilijk door uiteenlopende problemen, zoals bodemdaling, de grote Allerheiligenvloed van 1570 en het uitbreken van een burgeroorlog in 1572. Milja van Tielhof gaat tijdens de 3 Oktoberlezing na hoe het hoogheemraadschap van Rijnland – waarvan Leiden de ‘hoofdstad’ was – de chaos, politieke verdeeldheid en destructie van de jaren zeventig van de zestiende eeuw overleefde.

De prijs voor Leidens Ontzet Waterbeheer rond 1574

DE PRIJS VOOR LEIDENS ONTZET

NIEUW NAJAAR 2019

Waterbeheer rond 1574

Milja van Tielhof

9.indd 1

12-08-19 13:45

In de zomer van 1574 werd een groot deel van het Zuid-Hollandse platteland onder water gezet ten behoeve van het ontzet van Leiden. Deze inundatie was enorm schadelijk voor het waterbeheer. Milja van Tielhof gaat tijdens deze 3 oktoberlezing na hoe het hoogheemraadschap van Rijnland de chaos, politieke verdeeldheid en destructie van de jaren zeventig van de zestiende eeuw overleefde.

2019, ISBN 978-90-5997-297-1 pb., 32 pag., geïll., € 10,Vliet, Annerije van der

75 JAAR LEIDSE HOUT Van natte weide tot wandelpark

Geschiedenis van dit Leidse wandelpark dat ooit een voorstel was van het communistisch raadslid Johan Knuttel. Het door de werkverschaffing aangelegde park is ontworpen door K.C. van Nes. LHR nr. 20.

2006, ISBN 978-90-5997-039-7 pb., 88 pag., 105 ill. waarvan 41 in kleur, € 10,-

Vlist, Ed van der

DE BURCHT VAN LEIDEN Dit middeleeuwse gebouw midden in de oude Leidse binnenstad, verborgen tussen de huizen, spreekt al eeuwen tot de verbeelding. Bij de laatste restauratie is uitgebreid bronnenonderzoek gedaan naar ontstaan en functie. LHR nr. 14. Uitverkocht.

2001, ISBN 978-90-74310-34-5 pb., 104 pag., 60 ill. waarvan 20 in kleur, € 13,50

Vlist, Ed van der

CRONESTEYN

Van broekland tot polderpark Geschiedenis van het poldergebied tussen Leiden en Zoeterwoude waar ooit het kasteel Cronesteyn stond. Dit archeologisch interessante gebied is door de gemeente Leiden omgevormd tot een boeiend natuurpark. LHR nr. 17. Uitverkocht.

2004, ISBN 978-90-5997-017-5 pb., 104 pag., 66 ill. waarvan 22 in kleur, € 10,-

Leiden catalogus 3.indd 22

09-09-19 12:26

Wesseling, Margreet

BOS VAN WIJCKERSLOOTH Biografie van een bos

Het bos van Wijckerslooth maakte deel uit van de vroegere buitenplaats Duinzigt en werd rond 1809 ontworpen door de bekende tuinarchitect Zocher. Sinds 1948 is het parkbos in bezit van de gemeente Oegstgeest en heeft het zich kunnen ontwikkelen tot een echt bos. De auteur, bioloog, beschrijft tevens de flora en fauna van het bos.

2014, ISBN 978-90-5997-172-1 pb., 96 pag., 152 ill. in kleur, € 14,50

Wesseling, Margreet

BOERHAAVE BOTANICUS

Zijn tuinen, zaaiboeken en botanische vrienden Dit boek gaat over een onbekende kant van de beroemde Leidse arts Herman Boerhaave: zijn leven als plantkundige. Bioloog Margreet Wesseling ontdekte in deze zaaiboeken een schat aan nieuwe informatie die zij combineerde met gegevens uit de vele brieven die Boerhaave schreef.

2018, ISBN 978-90-5997-274-2 pb., 220 pag., ca. 200 ill. in kleur, € 35,-

Weterings, Eric Jan (red.)

LEIDS FABRIKAAT 2

Geschiedenis van Leidse bedrijven Geschiedenis van een achttal Leidse bedrijven, met veel interviews met oud-werknemers. Aan bod komen Suikerfabriek Pel, Bierbrouwerij De Posthoorn, Hollandsche Constructie Werkplaatsen, kabelfabriek Verto, Verffabriek Gijsman, Clos & heembruggen, Broodfabriek Vooruit, CoÖperatie Vooruit. LHR nr. 13. Uitverkocht.

1999, ISBN 978-90-74310-44-4 pb., 131 pag., ca. 100 ill. waarvan 20 in kleur, € 13,50

Wiel, Kees van der

LEIDSE WEVERSHUISJES

Het wisselende lot van zeventiende-eeuwse Leidse arbeiderswoningen Ruim geïllustreerd en goed leesbaar boek over de bewoningsgeschiedenis van het Leidse wevershuisje, oorspronkelijk het onderkomen van de thuiswerker in de Leidse wolindustrie, nu een dure starterswoning in het historisch stadscentrum. Uitgegeven in samenwerking met Stichting Het kleine Leidse woonhuis. Derde druk.

2018, ISBN 978-90-74310-76-5 pb., 208 pag., 147 ill. waarvan 24 in kleur, € 14,50

Wiel, Kees van der

‘DIT KINT HIET WILLEM’

De Heilige Geest in Leiden: 700 jaar vondelingen, wezen en jeugdzorg Goedgeschreven geschiedenis van het Leidse weeshuis aan de Hooglandse Kerkgracht, met veel aandacht voor de geschiedenis van het opvoeden van kinderen. Ook de moderne periode, waarin het Heilige Geesthuis zich inspant voor moeilijk opvoedbare jeugd, komt aan bod.

2010, ISBN 978-90-5997-088-5 geb., 224 pagina’s, ca. 200 ill. in kleur, € 29,50

Leiden catalogus 3.indd 23

09-09-19 12:27

Wielen-de Goede, Martine van der

DE NIEUWE TREKWEG LANGS DE VLIET

Het jaagpad van Leiden tot de Leidschendam en de trekschuitdienst naar Delft en Den Haag 1636-1638 Na decennia van onderhandelen kwamen Delft en Leiden in 1636 met elkaar overeen een gezamenlijke trekschuitdienst op te richten en de daartoe benodigde infrastructuur samen aan te leggen. Zowel visueel als inhoudelijk neemt de kaart die Jan Jansz Dou in 1637 van het traject vervaardigde in dit boek een belangrijke plaats in.

LHR nr. 19.

2006, ISBN 978-90-5997-034-2 pb., 140 pag., 140 ill. waarvan 97 in kleur, € 18,50 Wieren-Maan, Dita van

‘MET TRANEN IN MIJN OGEN’ Brieven aan het Heilige Geest Weeshuis te Leiden

In dit boek zijn 58 Leidse weesbrieven opgenomen die voornamelijk dateren uit de periode tussen ca. 1750 en 1850. Om recht te doen aan de taal waarin ze zijn geschreven, is ervoor gekozen om zowel een transcriptie als een hertaling te geven. De annotatie geeft inzicht in context en aanleiding en, waar nodig, uitleg bij het woordgebruik.

2018, ISBN 978-90-5997-236-0 pb., 112 pag., ca. 50 ill., € 14,50

Windmeijer, Jeroen

DE BEKENTENISSEN VAN PETRUS Een literaire thriller

Deze roman begint met een opgraving in Matilo waar een belangrijke vondst wordt gedaan. Het verhaal is niet alleen enorm spannend, maar laat ons ook op een andere manier kijken naar de geschiedenis van Leiden én die van het christendom.

Achtste druk.

2015, ISBN 978-90-5997-242-1 pb., 288 pag., € 15,-

Zijlmans, Jori

LEIDENS ONTZET Vrijheidsstrijd & Volksfeest

Een boek over Leidenaren en de gloedvolle geschiedenis van Beleg en Ontzet: de historische feiten, de bijbehorende objecten, de rituelen en de mythes. Op 3 oktober 1574 werd Leiden bevrijd door de Geuzen, sindsdien wordt Leidens Ontzet ieder jaar uitgebreid herdacht.

2011, ISBN 978-90-5997-113-4 geb., 144 pag., ca. 120 ill. in kleur, € 19,50

Leiden catalogus 3.indd 24

09-09-19 12:27

BOEKEN OVER OMSTREKEN VAN LEIDEN Nog niet in dit overzicht, maar wel in voorbereiding voor 2020: het monumentale Katwijks Woordenboek, ca. 480 pagina’s, van Leendert de Vink en Jaap van der Marel.

Beelen, Adri van

DE FAMILIE DUINEN Kroniek van Katwijk

Met liefde en groot inlevingsvermogen beschrijft Van Beelen de kleine levens van de Katwijkers, zowel die van de oudste generatie (‘Nooit van Kattek weg-eweest, gelokkig’), als die van de jongeren. Ook in hun bestaan speelt het dorp nog steeds een hoofdrol.

2017, ISBN 978-90-5997-252-0 pb., 160 pag., € 14,50

Marel, Jaap van der

EEN HANDVOL ROZERS Over Katwijk en het Katwijks

Verhalen over Katwijk aan Zee in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw, toen de groenteboer, de skaeresliep en ’t zaepmannetje nog aan de deur kwamen, doorspekt met onvervalst Katwijks dialect.

2008, ISBN 978-90-5997-068-7 pb., 128 pag., € 12,50

Marel, Jaap van der & Leendert de Vink

WEL WEL, ’N HUIS MIT ’N BEL, EN DAN NOG VOLLEK ROUPE! 144 uitdrukkingen en gezegdes in het Katwijkse dialect

Het Katwijks barst van de uitdrukkingen en gezegdes. In dit boekje zijn er 144 bij elkaar gebracht, juweeltjes, die dikwijls veel wijsheid bevatten, maar soms ook alleen al mooi zijn door hun humoristische beeldspraak. Spreuken die laten zien dat het dialect nog niets aan zeggingskracht heeft ingeboet.

2011, ISBN 978-90-5997-094-6 pb., 59 pag., € 4,50 Marel, Jaap van der

OP Z’N KATTUKS EZAAD Achtentwintig korte hoofdstukjes over een breed scala aan onderwerpen, gerelateerd aan het dialect van Katwijk aan Zee. De auteur schetst zo een levendig beeld van de Katwijkse taal en legt daarmee een en ander vast voor volgende generaties.

2013, ISBN 978-90-5997-163-9 pb., 88 pag., € 9,50

Leiden catalogus 3.indd 25

09-09-19 12:27

Pots, Roel, J. Knoester en M. Bultink (red.)

DE BLAUWE ADER VAN DE BOLLENSTREEK 350 jaar Haarlemmertrekvaart - Leidsevaart, 1657-2007

Een negental toegankelijk geschreven artikelen belichten de geschiedenis én de toekomst van de trekvaart. Uiteenlopende onderwerpen komen aan bod, zoals de aanleg, wonen, werken, varen, landschap, recreatie en ‘de vaart in de literatuur’. Uitgegeven in samenwerking met het Cultuurhistorisch Genootschap Duin- en Bollenstreek.

2007, ISBN 978-90-5997-047-2 pb., 160 pag., 200 ill. in kleur, € 17,50

Rutte, Reinout en Jan Beenakker

DE DUIN- EN BOLLENSTREEK IN VOGELVLUCHT Landschap, leven en werken omstreeks 1800

Een veelzijdig beeld van de streek tussen Haarlem en Leiden. Omstreeks 1800, wanneer de grootschalige bollenteelt op het punt staat een aanvang te nemen, heeft dit gebied nog een totaal ander karakter. Uitverkocht.

2003, ISBN 978-90-5997-003-8 pb., 80 pag., 61 ill. waarvan 6 in kleur, € 13,50

Vink, Leendert de

KLEINE GRAMMATICA VAN HET KATWIJKS

Voor iedereen die het dialect wil spreken, lezen en schrijven. Met een woordenlijst Dit boekje wil de lezers helpen de Katwijkers te verstaan en in staat te stellen te luisteren naar hun mooie verhalen. Het kan ook helpen het dialect te leren spreken of het te lezen, of er zelf in te schrijven. Het is bedoeld voor de Katwijkers die niet meer zo dialectvast zijn, voor nieuwkomers die het dialect nog moeten leren, of voor de leergierige toerist.

2004, ISBN 978-90-5997-011-3 pb., 80 pag., € 9,90 Vink, Leendert de

AAN BOORD VAN EEN KATWIJKSE BOMSCHUIT IN DE ACHTTIENDE EEUW Het handschrift van schipper Leendert Buijsertszoon van der Plas

Verhalen, geschreven door een Katwijkse schipper, over twee reizen: een met de vleet, waarmee de zeelui op haring vissen, en een reis met het schrobnet, om andere vis te vangen.

2012, ISBN 978-90-5997-128-8 pb., 144 pag., € 17,50

Verweij, Kees

VAN DAM TOT WURFT Hoe Noordwijk verandert

Een ‘toen en nu’-boek van Noordwijk, met oude opnamen uit de collectie van het Genootschap Oud Noordwijk.

2015, ISBN 978-90-5997-216-2 pb., 176 pp., 154 ill., € 19,50

Leiden catalogus 3.indd 26

09-09-19 12:27

Primavera Pers | Sint Jacobsgracht 22A | 2311 PW Leiden 071-5144482 | info@primaverapers.nl | www.primaverapers.nl Anna Beerens (redactie) Josho Brouwers (educatief, redactie, online) Franceline Pompe (verkoop en PR) Evelyn de Regt (uitgever)

Leiden catalogus 3.indd 27

09-09-19 12:27

Onze publicaties zijn verkrijgbaar in de (Leidse) boekhandel.

Sint Jacobsgracht 22A | 2311 PW Leiden | Nederland 071-5144482 | info@primaverapers.nl www.primaverapers.nl

Leiden catalogus 3.indd 28

09-09-19 12:27