European Fruit Magazine - NL - No.3/2022

Pfälzer Obstbautag • CO2-emissie • Roetdauwcomplex • Oogstrobot • Steinobstseminar • Vruchtkwaliteit • AgroWizard • Wereldnieuws • Onderzoek

European Fruit Magazine No.

3 – 2022 (157)

In dit nummer: PL-ISSN 1689-8575

CO2-emissie IP en bio vergeleken

Roetdauwcomplex maakt roetdauw complex

Oogstrobot gemaakt van bouwstenen

Toekomst fruitteelt

Vruchtkwaliteit zoete kersen

En nog veel meer…

www .

L O D D E R . de UNTERLAGEN

European Fruit Magazine

®

FRUIT-TREE-ROOTSTOCKS PORTE-GREFFES-ARBRES-FRUITIER

P O R TA I N N E S T O ОД О Ф УК О Д ®

DE

made in Germany!

INHOUDSOPGAVE Artikelen: 52e Pfälzer Obstbautag

Hoe ziet de toekomst voor de fruitteelt eruit?.............................................................................................6 CO2-emissie IP en bio vergeleken.........................9 Roetdauwcomplex maakt roetdauw complex...................................................................................12 Toekomstige oogstrobot gemaakt van bouwstenen..............................................................14 Bundesseminar Steinobst 2021 – deel 1

Vruchtkwaliteit zoete kersen tijdens en na de oogst optimaliseren...............................16

®

Onderstammen & kleinfruit

NU OOK IN BIO-KWALITEIT

AgroWizard introduceert stamdiktemeter voor boomtelers als meetapplicatie...............18

Prisdorfer Weg 1 · 25436 Tornesch Tel. +49 41 20 / 70 67 80 · Fax +49 41 20 / 70 67 811 info@baumschule-stahl.de · www.baumschule-stahl.de

Rubrieken: EFM actueel.............................................................................4 Productie- en marktontwikkelingen.............20 Wereldnieuws....................................................................21 Onderzoeksnieuws.......................................................22 Agenda.....................................................................................23 COLOFON Website: www.fruitmagazine.eu Uitgever:

PLANTPRESS Sp. z o.o.

J. Lea 114a 30-133 Kraków Polen www.plantpress.pl office@fruitmagazine.eu Vormgeving: LeafMedia Krzysztof Pilch Multikolor Mariusz Bibik Redactie: FruitMedia B.V. Rooimond 23 NL- 4197 BS Buurmalsen Nederland Gerard Poldervaart Tel +31(0)618054231 of e-mail: gerard.poldervaart@fruitmagazine.eu Plantpress/ Adam Paradowski e-mail: adam.paradowski@plantpress.pl

www.facebook.com/ EuropeanFruitMagazine/

Tekstcorrecties: Debora Havenaar info@deborahavenaar.com Advertenties: Gerard Poldervaart Tel: +31(0)618054231 of e-mail: gerard.poldervaart@fruitmagazine.eu ISSN: 1689-8575 Oplage: 3.500

De inhoud van dit magazine is door de auteurs en uitgever zorgvuldig samengesteld. De uitgever aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor schade van welke aard ook, als gevolg van handelingen van lezers die gebaseerd zijn op de inhoud van dit magazine. De uitgever wijst erop dat producten die in dit blad genoemd worden, niet in alle landen beschikbaar en/of toegelaten zijn. De lezer wordt erop gewezen altijd de wet- en regelgeving in het eigen land te volgen.

Niets van deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, opgeslagen in elektronische systemen of openbaar gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Grote uitdagingen Ik heb de afgelopen weken verschillende online fruittelersbijeenkomsten in Südtirol, Duitsland, België en Nederland bijgewoond. Naast onderwerpen die de dagelijkse gang van zaken op fusiebedrijven aangaan, zoals bemesting, rassen, snoei en mechanisatie, kwam diverse keren ook het toekomstperspectief aan bod. Dreigende schaarste aan seizoenmedewerkers, stijgende loon- en overige kosten, gewasbeschermingsmiddelen die gaan verdwijnen en vooral prijzen die onder de productiekosten liggen of komen te liggen. Supermarkten zijn niet van plan om hun inkoopprijzen aan de gestegen productiekosten aan te passen. In de angst om klanten te verliezen, proberen ze de gestegen kosten vooral op het bord van de leverancier te laten liggen. Het gevolg is regelmatig hoog oplopende conflicten tussen grote levensmiddelenconcerns en supermarktketens, en producten die hierdoor tijdelijk niet verkrijgbaar zijn. Voor lege fruitschappen hoeven de supermarktketens niet bang te zijn, want er zijn meer dan genoeg leveranciers die staan te trappelen om te mogen leveren.

Tijdens een van de online bijeenkomsten vertelde een Oostenrijkse fruitteler dat er in zijn land nog maar 4 grote supermarkten zijn die samen 90% van alle appels verkopen en die fruit krijgen geleverd door 22 handelsbedrijven.

Nog een aantal opvallende zaken die tijdens de bijeenkomsten aan bod kwamen zijn: Door stijgende loonkosten, kosten voor machines, meststoffen, energie, verkoop (certificeringen), enzovoort, stijgt de kostprijs van een kilo appels met 9 cent.

De productie per hectare is een belangrijke factor in het financiële resultaat van een fruitbedrijf. Uit

bedrijfseconomische gegevens in Noord-Duitsland blijkt dat de financieel best presterende bedrijven 10 ton appels per hectare meer produceren dan de minst presterende bedrijven.

Kersenteelt is in Duitsland alleen nog maar interessant als de kersen via directvermarkting worden verkocht.

Binnen nu en 3 jaar verdwijnen zoveel middelen (met name insecticiden), dat diverse plagen niet meer bestreden kunnen worden.

Gewasbescherming vraagt om een andere benadering: ziektes en plagen onder controle houden in plaats van volledig bestrijden.

Bestrijding van nieuwe ziektes en plagen zal met het beschikbare pakket aan middelen moeilijk of onmogelijk worden.

De eigenschappen van de nieuwste schurftresistente rassen zijn zodanig goed, dat ze niet meer onderdoen voor niet-resistente rassen.

Door het achterwege laten van fungicidenbespuitingen tegen schurft, steken andere schimmelziektes de kop op.

Er dreigt een tekort aan seizoenarbeidskrachten.

Fruittelers zullen het voor arbeidskrachten sociaal aantrekkelijker moeten maken om te komen en vooral te blijven werken.

Voornoemde is nog maar een greep uit hetgeen de fruitteler en de sector te wachten staat. Grote uitdagingen dus voor de fruitteeltsector om binnen deze veranderende omgeving het hoofd boven water te blijven houden.

De hier genoemde – en veel andere – thema’s komen terug in de artikelen en berichten in dit nummer van EFM.

Gerard Poldervaart

hoofdredacteur EFM

EFM actueel KOELTREIN TUSSEN CHINA EN MOSKOU Met een nieuwe spoorverbinding en speciale koelcontainers moet de uitwisseling van landbouwproducten tussen China en Rusland een impuls krijgen. Volgens een bericht van het Russische staatspersbureau TASS is op 1 februari een trein met 50 koelcontainers gevuld met fruit, groenten, kant-en-klaarmaaltijden en medicijnen vanuit de Chinese stad Zibo in de oostelijke provincie Shandong vertrokken richting Moskou. De lading zou een gewicht van ongeveer 1.000 ton en een waarde van 1,8 miljoen euro hebben.

De trein doet naar verwachting 2 weken over de reis.

Het is de bedoeling dat de trein één keer per maand het traject in beide richtingen aflegt met een tussenstop in het Russische Jekaterinburg. Volgens de exploitant van de treinverbinding kunnen de temperatuur en luchtvochtigheid continu worden bewaakt, hetgeen de kwaliteit van de producten ten goede komt.

De treinverbinding is een betrouwbaar-

der logistiekkanaal dan het traditionele koeltransport met vrachtagens, waarbij de vrachtwagens bovendien vaak door grenscontroles worden opgehouden.

(Bron: Fruchthandel.de)

OPTISCH PERFECT FRUIT SLECHT VOOR MILIEU EN KLIMAAT Volgens het Duitse Umweltbundesamt (UBA), de milieuautoriteit van de Duitse overheid, zijn optisch perfecte groenten en fruit slecht voor het milieu en het klimaat. De ‘schoonheidswaanzin’ is duidelijk zichtbaar in de groente- en fruitschappen van de supermarkten. Het federaal milieuagentschap en de Duitse consumentenbond roepen partijen in de handelsketen op om in de toekomst meer natuurlijk uitziende producten te verkopen.

Groenten en fruit met een ideale maat en perfecte kwaliteit belasten het milieu en klimaat, aldus de UBA. De consumentenbond heeft in de schappen van 25 supermarkten onderzocht hoe streng de eisen van de supermarkten zijn.

Hier kwam onder andere uit naar voren dat slechts een kwart van de verkochte appels van afwijkende maat en kwaliteit was. De consumentenbond wil dat de handel afziet van het aanbieden van groenten en fruit naar grootte, gewicht en uiterlijk, maar dat deze producten aanbiedt zoals die zijn gegroeid. Groenten en fruit moeten niet langer alleen als klasse 1 of klasse Extra worden verkocht, maar overwegend als klasse 2. Het tweede advies is om bepaalde producten op basis van gewicht te verkopen in plaats van per stuk. Als bijvoorbeeld bloemkool niet per stuk, maar per kilo wordt verkocht, kan de handel de eisen met betrekking tot grootte versoepelen, omdat consumenten dan niet alleen de grootste bloemkolen willen kopen. Het derde advies is om producten als koolrabi, radijs en waspeen niet langer met blad eraan te verkopen.

Niet alleen milieu en klimaat zullen er volgens de UBA van profiteren als de supermarkten hun strenge kwaliteitseisen bijstellen, maar ook consumenten. Als groenten zonder de niet-eetbare bladeren worden verkocht, is de houdbaar-

Met een nieuwe treinverbinding en speciale koelcontainers moet de handel in landbouwproducten tussen China en Rusland een impuls krijgen.

Shutterstock

4

EFM 2022-3

EFM actueel heid beter. Als van een product meerdere groottes worden aangeboden, kunnen consumenten de aankoop beter op hun behoefte afstemmen. Dit heeft als voordeel dat huishoudens minder product zullen weggooien. Als de eisen minder streng zijn, kunnen producenten het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen en meststoffen reduceren. (EFM, GP)

BACTERIËN IN GRONDWATER KUNNEN PESTICIDEN AFBREKEN Pesticiden in het grondwater kunnen met behulp van bacteriën worden afgebroken.

Dat blijkt uit onderzoek van microbiologe Andrea Aldas-Vargas van Wageningen University & Research (Nederland). Ze verzamelde grondwatermonsters en voegde in het laboratorium lage concentraties pesticiden toe. Ze ontdekte dat de bacteriën in het grondwater de pesticiden niet afbreken onder de natuurlijke zuurstofloze omstandigheden, maar dat dit wel gebeurt na toevoeging van zuurstof en organische stof. De huidige Nederlandse wetgeving verbiedt echter de toevoeging van zuurstof en organische stof bij de zuivering van water voor drinkwater, omdat de gevolgen onbekend zijn.

De onderzoekster legde met het promotieonderzoek de basis voor een nog te ontwikkelen technologie om pesticiden in grondwater af te breken. Bij haar onderzoek verzamelde ze veel informatie over de samenstelling van de bacteriegemeenschappen in grondwater en over de selectiedruk van de bacteriën in grondwater.

Die leven onder lastige omstandigheden, want de pesticiden komen incidenteel in lage concentraties voor in het grondwater en zijn daarmee een onzekere voedingsstof voor de bacteriën. Een mogelijke oplossing is om de omstandigheden in de bodem en het grondwater voor de bacteriën te optimaliseren, zodat deze altijd in voldoende dichtheid aanwezig zijn om pesticiden in het grondwater af te breken.

(Bron: WUR)

Tijdens de Pfälzer Obstbautag deelde Fritz Prem zijn gedachtes met de deelnemers aan de fruitteeltdag over de vraag: ‘Hoe ziet de fruitteelt er in de toekomst uit?’.

Fritz Prem

HOE ZIET DE FRUITTEELT ER IN DE TOEKOMST UIT? Tijdens de Pfälzer Obstbautag op 9 februari gaf de Oostenrijkse fruitteler en voorzitter van het Europäische Bioobst-Forum (EBF) Fritz Prem zijn gedachtes over de toekomst van de fruitteelt weer. Prem heeft zelf een (biologisch) fruitbedrijf van 30 ha en schrijft onder andere columns waarin hij vaak de verschillen tussen de biologische en gangbare fruitsector beschrijft. Prem kent zowel de biologische als de gangbare fruitteeltsector tot in detail en heeft mede hierdoor als geen ander zicht op wat de teler te wachten staat.

Fruittelers zullen er volgens Prem rekening mee moeten houden dat in de toekomst minder gewasbeschermingsmiddelen gebruikt kunnen worden. Bij het vervangen van een boomgaard moet de robuustheid tegen ziektes het belangrijkste criterium bij de rassenkeuze zijn. Fruittelers zullen de gewasbescherming ook anders moeten benaderen. Geen knockdown van ziektes en plagen, maar deze onder controle houden; ofwel zorgen dat ze niet uit de hand lopen.

De hoeveelheid arbeid die op een fruitbedrijf nodig is, zal omlaag moeten. Er zullen minder buitenlandse arbeidskrachten

beschikbaar zijn. “De Poolse vijver is straks leeggevist”, verwachtte Prem. Fruittelers zullen het werk voor arbeidskrachten aantrekkelijker moeten maken. Dit betreft zowel het werk zelf als de omstandigheden waaronder de mensen moeten wonen.

Ook de mechanisatie op het fruitbedrijf gaat veranderen. De tijd dat een combinatie van een trekker met spuit van samen 5.000 kg onder alle weersomstandigheden door de boomgaard rijdt, is straks verleden tijd. De toekomst ligt volgens Prem bij kleinere, lichtere machines. Grenzen aan wat technisch mogelijk is, zijn er volgens hem niet.

Oostenrijk telt 4 supermarktketens die samen 90% van alle appels verkopen.

Gangbaar geteelde appels worden, via een tussenpersonen, door 22 handelsbedrijven aan de supermarkten geleverd. In de biologische sector zijn er 3 aanbieders, die zonder tussenpersoon direct aan de 4 supermarkten leveren. “We moeten ons zo positioneren dat de klant nergens anders kan kopen”, adviseerde Prem.

EFM 2022-3

5

Redactie EFM

office@fruitmagazine.eu

52e Pfälzer Obstbautag

Hoe ziet de toekomst voor de fruitteelt eruit?

Info Pfälzer Obstbautag De jaarlijkse Pfälzer Obstbautag, de fruitteeltdag in het Duitse Pfalz-gebied werd dit jaar vanwege Covid-19 niet als live bijeenkomst georganiseerd, maar voor het eerst in de geschiedenis online.

Stijgende kosten, achterblijvende prijzen, gebrek aan arbeidskrachten, hogere lonen, minder gewasbeschermingsmiddelen – deze en waarschijnlijk nog enkele andere factoren maken het voor de fruitteler erg moeilijk om nog rendabel fruit te kunnen telen. Wat staat fruittelers te wachten en hoe kunnen en misschien wel moeten zij hun bedrijf aanpassen aan de veranderende omstandigheden?

Tijdens de 52e Pfälzer Obstbautag (fruitteeltdag in het Duitse Pfalz-gebied) kwam in verschillende presentaties het onderwerp ‘toekomstperspectief’ aan de orde. De jaarlijkse door DLR Rheinpfalz georganiseerde fruitteeltdag was dit jaar zoals zoveel bijeenkomsten online te volgen.

stijging van het minimumloon van € 9,60 per uur naar € 12,- per uur verhoogt de kostprijs met 5 cent per kilo. Hogere kosten voor energie, meststoffen, water en pacht hebben veel minder invloed. Een stijging van 10% van deze kosten betekent een kostprijsverhoging van 1 cent per kilo. Toegenomen verkoopkosten en 15% hogere kosten voor machines en gebouwen zijn samen goed voor een kostenstijging van nog eens 3 cent per kilo. Fruittelers zien zich dus geconfronteerd met een stijging van de productiekosten met 9 cent per kilo binnen slechts 2 of 3 jaar.

Beter zijn dan gemiddeld

Als oplossingsrichtingen noemde Wicke het verhogen van de productie per hectare door verbeteKostprijs stijgt 9 cent per kilo ringen in de teelt of door het planten van nieuwe, hoogproductieve en smaakvolle rassen, en arbeidsOnderzoekster Margret Wicke bracht aan de hand besparing door een ander oogstsysteem of door van een voorbeeldberekening in beeld wat de mechanisering. De jaarlijkse vergelijking van de invloed van stijgende loonkosten van seizoenar- boekhouding van ongeveer 100 fruitbedrijven in beiders op de kostprijs van een kilo appels is. Een Noord-Duitsland bevestigt de suggestie van Wicke.

Naast het gemiddelde bedrijfsresultaat berekent onderzoeker Matthias Görgens van fruitteeltcentrum Esteburg in Jork ook het resultaat van de 33% financieel best presterende en de 33% slechtst presterende bedrijven. Gemiddeld over de afgelopen 20 jaar oogstten de best presterende bedrijven per hectare 10 ton meer dan de groep van minst presterende bedrijven.

Uit de vergelijking van de cijfers van fruitbedrijven in heel Duitsland blijkt dat de best presterende bedrijven minder arbeid per hectare inzetten dan de minst presterende bedrijven. In de groep bedrijven met het beste bedrijfsresultaat was de arbeidsbezetting 1 persoon per 5,2 ha en bij de groep bedrijven met het slechtste resultaat 1 persoon per 4 ha.

De fruitteeltdag was georganiseerd door voorlichter en onderzoeker Dirk Metzlaff van DLR Rheinpfalz in Neustadt.

Screenshot webinar

6

EFM 2022-3

Huisverkoop Verkoop direct aan consumenten, ofwel huisverkoop, heeft een grote invloed op het resultaat, maar gaat ook gepaard met hoge extra kosten, zoals die voor winkelruimte, winkelinrichting, stroom en personeel. Wicke becijferde deze extra kosten op 25 tot 75 cent per kilo appels. Ook zijn niet alle huisverkopers even succesvol. “Kleine huishoudens kopen kleine hoeveelheden. Je hebt dus veel klanten nodig”, waarschuwde Wicke. Een goede marketing en strategie zijn sleutelfactoren voor succes.

Huidige kersenteelt niet rendabel Ook de kersenteelt is in Duitsland minder lucratief dan velen denken of op z’n minst hopen, zo bleek uit de presentatie van onderzoeker, voorlichter en kersenspecialist Martin Balmer van DLR Rheinpfalz.

Hij maakte een economische berekening van vier varianten: 1) teelt in de open lucht, verkoop via coöperatie, 20% uitval, gemiddelde prijs € 2,50 per kilo; 2) teelt onder overkapping, verkoop via coöperatie, 10% uitval, gemiddelde prijs € 3,50 per kilo; 3) als 2, maar dan machinaal gesorteerd (+ € 0,50 per kilo aan sorteerkosten), 15% uitval, gemiddelde verkoopprijs € 4,- per kilo; 4) als 2, maar dan 100% verkocht via directvermarkting tegen een prijs van gemiddeld € 5,- per kilo. Als gemiddelde productie van jaar 1 tot en met jaar 15 had Balmer 8,7 ton in de berekening opgenomen. De productie varieerde in de berekening van 0 ton in het eerste en tweede jaar tot 12 ton per hectare in de goede productiejaren.

Volgens kersenspecialist Martin Balmer is de huidige manier van kersen telen niet rendabel.

Archieffoto EFM

De uitkomst van Balmers berekening zal voor veel kersentelers ontnuchterend zijn geweest: De eerste drie varianten leveren een marginaal resultaat op. Alleen de vierde optie – de kersen direct aan consumenten verkopen – geeft een fatsoenlijk rendement. “Je moet het beter doen dan gemiddeld om rendabel kersen te kunnen telen. Dit betekent hogere producties, minder barstgevoelige rassen, enzovoort. Zoals we het nu doen, kunnen we niet rendabel kersen telen”, concludeerde Balmer.

“Zoals we het nu doen, kunnen we niet rendabel kersen telen.”

Martin Balmer Donkere wolken Iets wat alle fruittelers raakt, is de toelating van gewasbeschermingsmiddelen. Gewasbeschermings-

Henriette Volgens Martin Balmer moeten kersentelers op zoek naar rassen met een hoge productie en geringe barstgevoeligheid.

Henriëtte voldoet daar volgens Balmer aan. Dit laatrijpende ras heeft volgens hem een hoge productie, is weinig barstgevoelig en smaakt bijna net zo goed als Kordia.

Schurftresistentie Naast een absolute schurftresistentie is er tussen de verschillende rassen sprake van een verschil in gevoeligheid voor schurft. Boskoop en Discovery staan bekend als weinig gevoelige (tolerante) rassen; Jonagold juist als erg gevoelig ras.

Schurftresistentie op basis van één gen, het Rvi6-gen (voorheen bekend als het Vf-gen), kan gemakkelijk worden doorbroken. Na een schurftdoorbraak verschillen ook resistente rassen in hun gevoeligheid voor schurft.

Onderzoekster Magret Wicke van DLR Rheinpfalz rekende voor welke invloed de stijgende kosten voor onder meer loon op de kostprijs van appels hebben.

Pixabay

EFM 2022-3

7