ПРАВОСЛАВНАЙ ПРАВОСЛАВНАЙ КУЛТУУРА КУЛТУУРА ТӨРҮТЭ ТӨРҮТЭ
Б. Кустодиев. Москватааҕы Русь земскэй оскуолата
чочуллубут-нарыламмыт, быґыы ойуулардаах колокуонньалардаахтар. Кинилэр ырыых-ыраахтан бэйэбэйэлэригэр кэ±элдьиґэллэр, кыайан кірсµспэт ыраахтан, тус-туспа сэлиэнньэлэртэн биир мэІэ халлааІІа дьулуґаллар. Ханна да – хонууга, сыґыыга, дьиэ±иттэн-уоккуттан ыраах – сылдьыбытыҥ иһин, эн со±отох буолбатаххын… эйигин мэлдьи кыракый колокуонньа куупала тарда турар… Дьон өрүү барыһы эккирэтэллэрэ, µксµгэр аґыгынаґа суох буолаллара. Оттон киэґээІІи куолакал тыаґа, сэлиэнньэ, хонуу, тыа µрдµнэн лоҥкунуу устан, бытархай сирдээ±и дьыалаттан арахса түһэргэ, саатар биир чааһы өлбөт үйэлээх олоххо аныырга ыҥырара. Куолакал тыаһа дьону тµірт атах буолууттан быыһыыра. Бу таастарга, бу колокуонньаларга, биґиги ібµгэлэрбит туох баар µчµгэйдэрин, оло±у ійдііґµннэрин барытын иҥэрбиттэр». Хас кілµінэ аайы итэ±элинэн, тапталынан сырдыы сылдьар дьон баар буолаллара. Нуучча православнай Таҥаратын дьиэтин тыґыынчанан сибэтиэйдэрин ортотугар а±абыыттар уонна бааґынайдар, буойуннар уонна кинээстэр, дьахталлар уонна о±олор бааллар. Бол±ойон кірдіххі, билигин да±аны биґиги норуоппутугар дьиІнээх сибэтиэй дьону булуохха сіп.
18-с уруок
Сүрэхтэнии Сµрэхтэнэр купель уута киґини хаттаан саІардан биэрэр уу быґыытынан кістір. Ууга киґи аньыылаах киирэр, ууттан аньыыта суох тахсар. «Баран, бары норуоттары А±а, Уол уонна Сибэтиэй Тыын аатыгар сµрэхтээн, µірэтиІ». Христос бу тылын толорон, Таҥара Дьиэтэ дьону Ытык Ґс (Троица – Биир ТаІара Ґс Сирэйинэн) аатыгар сүрэхтиир. Сµрэхтэнэригэр киґи ТаІараттан кини суобаґын саІардарыгар кірдіґір. Ол аата киһи мантан ыла суобаґын ыйыытынан, Христос µірэ±инэн олорорго сібµлэІин биэрэр. Олоххор биирдэ эрэ сµрэхтэниэххин сіп. Оттон дууґа±ын саІардар, чөлүгэр түһэрэр туһуттан аньыыгын билинэҕин, ону иккис сµрэхтэнии диэн ааттыыллар.
Владимир кинээс хас µйэ анараа іттµгэр сµрэхтэммитин суоттаан таґаарыІ. Хоруйгутуттан эґиги нуучча православнай култуурата тіґі саастаа±ын билиэххитин сіп. Владимир кинээскэ нуучча норуота ханнык ааты уонна то±о иІэрбитий? «Повесть временных лет» диэн нуучча бастакы летопиґыгар 983 сыллаахха Киев олохтоохторо маннык быґаардылар диэн этиллэр: «Улаатан эрэр уол о±о±о уонна кыыска сэрибиэй быра±абыт, ол кимиэхэ тµґэр да, кинини ілірін таІараларга сиэртибэ биэрэбит». Туох дии саныыгытый, христианствоны ылыммыт кэннэ, киґини сиэртибэлээһин Русь сиригэр баара дуу, суох буолбута дуу? Сµрэхтэнии кэнниттэн киевляннар (Киевтээ±и Русь дьонун) олохторо тіґі уларыйбытай? Кылааскытыгар дьµµллэґиІ.
63