Portfolio transformatie, restauratie & herbestemming
1
Inhoud 9 15 19 25 33 39 43 49 53 55 61 63 67 71 75 79 85 89 95 99 103 105 111 115 119 125 129 133 137 139 143
3
TRANSFORMATIE The British School of Amsterdam Inbreiding & herinrichting museum Allard Pierson Bibliotheek Bijzondere Collecties UVA Woonzorgcentrum Scheldehof, Vlissingen MFA Huis van de Heuvel, Breda Theater De NWE Vorst, Tilburg Politieacademie Apeldoorn Academiegebouw Universiteit Leiden Koningin Sophiestraat, Den Haag Ludgerhof, Lichtenvoorde RENOVATIE & VERNIEUWBOUW Huisvesting atelier PRO, Den Haag Kantoor EDGE Stadium, Amsterdam Renovatie ING Maple, Amsterdam Lumion, Amsterdam Vrijzinnig Christelijk Lyceum, Den Haag Interieur Stadskwartier, Deventer Vakcollege Eindhoven en Aloysius de Roosten mavo, Eindhoven Admiraal de Ruyter ziekenhuis, Vlissingen Kloppend Hart, Warmond Verbouwing en interieur Toren C Herontwikkeling WTC The Hague Vernieuwbouw Edith Stein College, Den Haag Metis Montessori Lyceum Oosterpark, Amsterdam Uitbreiding Metis Montessori Lyceum Kindcentrum, Brielle Raadhuis Ede Gemeentehuis Zeist Canadese Ambassade Den Haag Het Zusterhuis, Tilburg De Meerpaal, Dronten Serviceplein De Meerpaal, Dronten
Transformatie nieuw elan met respect voor het oude
Transformatie en ingrijpende renovaties van bestaande gebouwen en gebouwensembles in het verstedelijkt landschap zijn voor atelier PRO belangrijk, en vormen een groot deel van onze werkzaamheden. De kunde om bestaande gebouwen te transformeren hebben wij ons eigen gemaakt om twee belangrijke redenen: Een economisch en ecologisch duurzaam gebouw is in onze visie een gebouw met een beperkte CO2-footprint. De grootste opgave voor de bouwsector tot 2050 is om bestaande gebouwen CO2-neutraal en het stadslandschap klimaatbestendig te maken. Ook als architecten willen wij een bijdrage leveren aan een leefomgeving met toekomstwaarde. Het circulair (ver)bouwen is voor ons dan ook een uitdaging. Dat geldt voor zowel nieuwe als oude gebouwen die worden getransformeerd. En deze CO2-footprint is nou eenmaal veel kleiner bij bestaande gebouwen. Immers bij nieuwe gebouwen moet er behoorlijk worden geïnvesteerd in nieuwe grondstoffen, materialen, bouwproducten en de transport en assemblage van al deze bouwproducten tot een gebouw. Een sociaal duurzaam gebouw heeft te maken met het narratieve karakter van het gebouw. Deze kan een grote betekenis hebben voor een woonbuurt of voor een groep mensen. Mensen herkennen het gebouw, hebben er herinneringen aan, zowel de goede als de slechte. Zonder woorden weet een gebouw groepen mensen te binden. Bijvoorbeeld een fraai gedetailleerd Gymnasiumgebouw uit de negentiende eeuw of een grootst monument zoals het Rietveldhuis in Utrecht. Als een gebouw niet echt een monument is, maar als het toch een verhalende waarde heeft men betekenis voor de buurt of stad willen wij juist die elementen in een onderzoek naar boven halen. Het zijn dan elementen die wij gebruiken als het gebouw verbouwd moet worden. Zo blijven enerzijds de herinneringen, maar zo wordt er ook de mogelijkheden om te vernieuwen. Bestaande gebouwen vormen een belangrijk onderdeel van het collectieve geheugen. En het is juist dit collectieve geheugen dat mensen bindt. ‘Liever dan te genieten van de onbekommerde vrijheid van de tabula rasa zet atelier PRO zijn tanden in opgaven die lastig en gecompliceerd zijn. De weerstand van de opgave biedt hun het materiaal voor de zorgvuldige analyse die aan de oplossing voorafgaat. Het zal een van de redenen zijn dat het bureau zich zo in zijn element voelt bij transformaties van bestaande gebouwen en complexen.’ (Olof Koekebakker)
5
6
Transformatie
7
Gemeentelijk monument Transformatie van voormalige strafgevangenis naar drie verschillende scholen (Early Years, Junior and Senior) Periode 2016-2021 Opdrachtgever British School Amsterdam Projectarchitect Dorte Kristensen, Lisette Plouvier, Evelien van Beek Landschapsontwerper Buro Sant en Co Adres Havenstraat, Amsterdam Bruto oppervlakte 10.000 m² Genomineerd Amsterdamse Architectuurprijs 2022 Genomineerd ArchDaily Building of the Year Award 2022 Winnaar Geurt Brinkgreve Bokaal 2021 Genomineerd Architectenweb schoolgebouw van het jaar 2021
AAL
GYMZ
KLA
SLO
KAL
EN
Uitbreidingsprincipe generieke klaslokalen + gymzaal, art & sience
8
The British School of Amsterdam voormalige gevangenis wordt British School
The British School of Amsterdam (BSA) koos ervoor om in een historische strafgevangenis te transformeren en haar drie verspreid liggende scholen (Early years, Juniors en Seniors) samen met maatschappelijke voorzieningen er in onder te brengen. Oude situatie
9
De architectonische opgave was een uitdaging. Het gesloten en introverte karakter van de gevangenis moest worden verenigd met de op de wereld gerichte geest van het onderwijs. Naast de 6.762m² renovatie van het gemeentelijk monument is 7.361m² nieuwbouw op een harmonische wijze toegevoegd. De logistiek en routing binnen de oude gevangenis werd gebruikt als basis en daaraan werden de nieuwe programma onderdelen geplakt. Elke bouwdeel of vleugel van de gevangenis is een eigen school. De centrale hal is het ontmoetingspunt voor iedereen, de hallen in de vleugels voor de verschillende scholen.
Vlnr: Leerplein voor de kleuters in de gangzone. Doorgebroken cellen om grotere onderwijsruimten te maken.. Transparante verbinding tussen oud en nieuw. Getoogde lokalen, 6th form common room. Rechts: “The Globe”, een centrale ontmoetingsplek voor groot en klein
10
11
HET BESTAANDE OMARMEN Het panopticum, de centrale ruimte, heeft een ware transformatie ondergaan. De koepel, de galerijen en de schoon metselwerk wanden werden gerenoveerd.
VOOR
VOOR OORSPRONG HERONTDEKKEN De oude betonnen jaren ‘80 uitbreiding aan de westzijde van de gevangenis heeft plaats gemaakt voor een passend baksteen bouwdeel dat de gymzaal huisvest.
HERINERING AAN DE GESCHIEDENIS Één cel is bewaard gebleven als herinnering aan de markante geschiedenis van het pand. Vermoedelijk was dit de cel waar, tijdens de Tweede Wereldoorlog, verzetsstrijdster Hannie Schaft gevangen zat, ook bekend als ‘het meisje met het rode haar’.
12
OUDE LOGISTIEK NIEUW LEVEN INBLAZEN
OPNIEUW ZICHTBAAR MAKEN Het monument had in de loop der jaren verschillende functies gehad en een aantal verbouwingen ondergaan. Veel originele elementen zijn hierdoor verloren gegaan. Toch bleek er nog heel veel monumentaals te renoveren.
Cellenvleugel. De oorspronkelijke smalle galerijen waren op veel plekken nog geen meter breed. Deze zijn verbreedt door stalen invoegingen in de vides te plaatsen tbv ruimere ontmoetings- en verkeersruimten.
VOOR
VOOR
DOORBRAAK Doorgebroken cellen om grotere onderwijsruimten te maken. Een gevangenis heeft per definitie een gesloten en donker karakter. Door op belangrijke plekken herkenbaar nieuwe openingen toe te voegen, hebben we een spannende en lichte leeromgeving gemaakt met veel contact met de buitenruimten.
13
VOOR ZORGVULDIG RESTAUREREN
De binnenwanden werden voorzichtig ontdaan van verschillende verflagen door middel van wervelreiniging. Het schone metselwerk bleek in erbarmelijke staat en werd grondig gerestaureerd om het terug te brengen in originele staat.
Rijksmonument Inbreiding en herinrichting museum van het Allard Pierson Ontwerpperiode 2017- 2018 Bouwtijd 2018 - 2020 Opdrachtgever Universiteit van Amsterdam Projectarchitect Dorte Kristensen, Lisette Plouvier, Wessel Reinders Interieurarchitect Wessel Reinders, Dorte Kristensen Projectleiding Eelko Bemener, Wessel Reinders Adres Oude Turfmarkt 127 Amsterdam Bruto oppervlakte ca 2.000 m² Renovatie 1.500 m² Nieuwbouw 250 m²
Allard Pierson Museum en het naastgelegen pand van de Bijzondere Collecties UvA nieuw new
C 15
5
Zicht vanaf Turfdraagsterpad
nieuw
buiten de scope van de opdracht outside the scope of the assignment.
bestaand, binnen de scope van de opdracht
5
buiten de scope van de opdracht
5 5 KM
5
World Architecture News (WAN) 2021 Silver Award in de categorie Small Spaces
bestaand, binnen de scope van de opdr existing, within the scope of the assignm
15
D
15
5 5
5
5
15
A B
Oud
Nieuw
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
entree garderobe kantoor opslag tentoonstellingsruimte informatiebalie Allard Pierson Live - Archeo Hotspot Allard Pierson Live - café en museumsh Allard Pierson Live - labs Allard Pierson Live - presentatieruimte mutifunctionele ruimte vergaderruimte installatieruimte ateliers studiezalen / archief bibliotheekdeel
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
entrance cloakroom office storage exhibition space info desk Allard Pierson Live - Archeo Hotspot Allard Pierson Live - café and shop Allard Pierson Live - labs Allard Pierson Live -presentation space mutifunctional space conference room installation space studio study rooms / archive library part
0
Allard Pierson Amsterdam - doorsnede A section A
1
2
3
4
5 m
nieuw new bestaand, binnen de scope van de opdracht existing, within the scope of the assignment buiten de scope van de opdracht beyond the scope of the assignment
0
1
2
3
4
tweede verdieping Allard Pierson Amsterdam second floor Allard Pierson Amsterdam
14
5 m
Inbreiding & herinrichting museum Allard Pierson verborgen diamant aan de Oude Turfmarkt Atelier PRO ontwierp de nieuwbouw en renovatie voor het Allard Pierson, een monumentale universitaire kennis- en erfgoedinstituut van de Universiteit van Amsterdam. Binnen de bestaande rooilijnen is een transparante, inbreiding gerealiseerd.
De grote monumentale deuren zijn weer zichtbaar gemaakt vanaf de straat Een nieuwe trap verbindt de nieuwe ruimte en het oude.
15
Met de transparante nieuwbouw uit staal en glas blijft dit ensemble leesbaar en zijn de diverse hoogtesprongen gebonden met een nieuwe voorgevel. Door de nieuwe inbreidingsruimte te verbinden met de bestaande ruimtes in het gebouw is een compactere routing door de collectiepresentaties gecreëerd. Schuine lijnen binden de hoogtesprongen van de oude daken
De schuine gevellijnen binden de diverse hoogtesprongen van de botsende dak- en gevelniveaus.
16
AP live. Hierin bevinden zich naast de winkel en een café, de diverse labs.
17
Rijksmonument Verbouwing bibliotheekgebouw van de Bijzondere collecties van de Universiteit van Amsterdam
Situatie: entree aan de Oude Turfmarkt, basisschema van de ruimtelijke interventie die het monument revatiliseerd
Ontwerpperiode 2000 - 2004 Bouwtijd 2004 - 2007 Opdrachtgever College van Bestuur Universiteit van Amsterdam Projectarchitect Hans van Beek en Dorte Kristensen Interieur architect Merkx + Girod Projectleiding Fred Alebregtse Bouwdirectie atelier PRO Adres Oude Turfmarkt 129, Amsterdam Bruto oppervlakte 6.151 m² Kosten per m² € 1.516,Bouwkosten € 9.325.637,-
Bestaande gevels opgenomen in overdekte binnenstraat
Oude situatie. Binnenstraat en historische poort destijds gebruikt als opslag.
18
Bibliotheek Bijzondere Collecties UVA ruimtelijke interventie in historische omgeving Een aantal panden aan de Oude Turfmarkt in Amsterdam is herbestemd tot bibliotheek Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam. Ondanks strenge monumenteneisen, zag atelier PRO kans het fikse programma in de eeuwenoude structuren te passen. Door een doorbraak te forceren in een vermolmd negentiende-eeuws pand, kon het bestaande hof worden overdekt en fungeert het nu als ‘binnenstraat’. Zo heeft er binnen een zeer complexe context een overzichtelijke structuur kunnen ontstaan.
De poort in ere hersteld.
19
Een nieuwe glazen brug doorsnijdt de poort.
Eén van de aanleidingen om te verbouwen was het verbeteren van de logistieke verbindingen. De lange afstanden en vele hoogteverschillen maakten het gebouw haast onbruikbaar als bibliotheek. De oplossing hebben we gevonden in een doorbraak in een vermolmd negentiende-eeuws pand
Begane grond
20
21
22
23
Gemeentelijk monument Zorgcomplex met woningen in oude plaatwekerij
WAN Award Healthcare 2018 Zorggebouw van het jaar 2018 Nominatie Gouden Piramide 2018 Nominatie StiB Award 2018 Nominatie Beste vastgoedzorgproject 2018
Zonder dit initiatief was de toekomst van dit industrieel erfgoed hoogst onzeker. Het stond al een aantal jaren weg te roesten
Ontwerpperiode 2013 - 2015 Bouwtijd 2015 - 2017 Opdrachtgever WVO Zorg Architect atelier PRO Projectarchitect Dorte Kristensen en Christina Kaiser Interieurarchitect Thijs Klinkhamer Adres Peperdijk en Wagenaarstraat, Vlissingen Bruto vloeroppervlakte 18.980 m² Plaatwerkerij 7.202 m² Nieuwbouw 11.778 m² Kosten per m² € 1.315Bouwkosten € 25.000.000,-
Het gebouw is volledig gestript en opnieuw opgebouwd om zo de constructie te preserveren. Het was vroeger van grote betekenis voor de werkgelegenheid van Vlissingen. Onder: de enorme stalen deur is opengemaakt en van glas voorzien.
24
Woonzorgcentrum Scheldehof, Vlissingen levensloopbestendig wonen op voormalige scheepswerf
De Plaatwerkerij en nieuwbouw
Scheldehof is een verpleeghuis voor somatische, psychiatrische en psycho-geriatrische patiënten met zelfstandige woningen waarvan een deel met zorgdiensten. Het is een combinatie van de getransformeerde ZwarePlaatwerkerij van de vroegere scheepswerf en nieuwbouw in Vlissingen. Dit spiksplinternieuwe zorgcentrum omvat tevens een mix van publieksvoorzieningen als brasserie, ateliers, bioscoop, theater, kapsalon, winkels en parkeergarage. Deze locatie versterkt het collectief geheugen; sommige bewoners van nu zijn de werknemers van de Plaatwerkerij toen. Bovendien is dit project een aanjager voor een vergeten stedelijk gebied. In de Plaatwerkerij bevinden zich 120 units voor somatische en psychiatrische patiënten. Psycho-geriatrische patiënten zijn ondergebracht in de nieuwbouw die ook gebruikt wordt voor zelfstandige bewoning zonder zorg. Deze opzet zorgt voor sociaal verkeer en vitaliteit in het gebouw. 0
10
20 (m)
situatie Woonzorgcentrum Scheldehof Vlissingen
situation Residental Care Center Scheldehof Vlissingen
25
26
IN DE GROTE LEGE HAL
BOUWEN WE NIEUWE VLOEREN
WE MAKEN RUIMTE VOOR GEZELLIGHEID OP DE BEGANE GROND
PLAATWERKERIJ
OP DE VERDIEPINGEN MAKEN WE WONINGEN
WONINGEN
WONINGEN
WONINGEN
WONINGEN
WONINGEN
WONINGEN
RESTAURANT & ZO …
in de grote lege hal
bouwen we nieuwe vloeren
we maken ruimte voor gezelligheid op de begane grond
op de verdiepingen maken we woningen
Schematisch uitleg van het ontwerpconcept van de Plaatwerkerij
4 3 1
5 8
6
2
9
9
10 9
7 Begane grond
Restaurante op de begane grond, ook toegankelijk voor het publiek
27
Plaatwerkerij
Nieuwbouw 1 2 3 4 5
Balie Grand café Kapper Atelier Tentoonstelling & concerten 6 Theater & bioskoop 7 Cursuslokalen 8 Keuken 9 Woonkamer 10 Wintertuin
1
1
2 Woningen somatische patiënten
2 1
1 3 Woningen psychogeriatrisch patiënten
3 1
1
6600 4400 4400
1 Alle installaties zijn verticaal georganiseerd voor maximale flexibili1,5en tokomstbeteit stendigheid
6600 4400
1,5 Appartementen inclusief mogelijkheid tot zorg (aanleunwoningen)
4400 8800
Indelingsvarianten Atelier PRO heeft een maatsystematiek ontwikkeld, waardoor de drie typen zorgwoningen onderling kunnen uitwisselen. Met als eindresultaat een bijzonder fraaie en innovatieve zorginstelling. Op deze wijze kunnen relatief simpel veranderingen aangebracht worden om aan te sluiten op de veranderende zorgvraag
28
Woning somatische patiënten
De installaties zijn verborgen in de lambrisering van de gangen en kunnen daardoor bereikt worden zonder de bewoners te hoeven storen.
Woonkamerparcour in plaats van gangen, met geheugenwanden naast de woningingangen. Hier kunnen persoonlijke attributen van vroeger worden opgehangen. Dit zorgt voor thuisgevoel en helpt als het geheugen het laat afweten. Deze ruimte is bestemd om gasten te ontvangen, te klaverjassen en andere gezeligheid
29
30
Links: de vides van de Plaatwerkerij tonen de enorme oorspronkelijke hoogte van deze ruimte. In de vide achter de hoofdentree hangt een oude kraan en zijn de oude spanten zichtbaar.
De stalen constructies zijn zichtbaar gebleven. Andere zichtbare elementen zijn de enorme stalen deuren, een binnenhijskraan en de dakconstructie op kolossale poten met daarop oorspronkelijke markeringen die de vroegere bedrijvigheid verraden.
31
Gemeentelijk monument MFA met in de bestaande gebouwen een uitgebreid sociaal-cultureel centrum, een peuterspeelzaal en een buitenschoolse opvang. In de nieuwbouw een katholieke en openbare basisschool, een gymzaal, buurtmeester, thuiszorgpost en kinderdagverblijf. Periode 2006 - 2012 Opdrachtgever Gemeente Breda Projectarchitect Alex Letteboer en Joke Stolk Projectleiding Joke Stolk (VO-DOBV-fase) en Hans Tak (UV-fase) Ontwerp buitenruimte Eline Keus Adres Mgr. Nolensplein 1, Breda Bruto oppervlakte 6710 m² (bestaand: 2.615 m² nieuw 4.095 m²) Kosten per m² € 1.192,Bouwkosten ca € 8.000.000,-
De kerk in gebruik voor de ingreep van atelier PRO
De kerk voor de ingreep, leeggehaald
De kerk na ingreep
32
MFA Huis van de Heuvel, Breda een nieuw ensemble
MFA Huis van de Heuvel komt voort uit het omvormen en uitbreiden van het bijzondere kerkgebouw van Granpré Molière; een rijks-monument in wederopbouwwijk de Heuvel in Breda. Het programma bestaat ondermeer uit een katholieke en een openbare basisschool, een gymzaal, uitgebreid sociaal cultureel centrum met inloophuis, buurtmeester, een jeugdgezondheidspost, peuterspeelzaal, kinderdagverblijf en buitenschoolse opvang. Tussen het kerkgebouw en de nieuwbouw is de bestaande tuin ingezet als verbindende schakel in de vorm van een nieuwe wintertuin en binnenhof.
Kerkgebouw Granpré Molière in ere hersteld
33
34
A
18
2
In combinatie met grote glazen puien is hiermee een veelvoud aan verschillende ruimtes gecreëerd De authentieke details en de ruimtelijk structuur van de kerk zijn bewaard en herkenbaar gebleven
16
14
15 17
16
13
10
7
18
11
9
4
12
6
5
B
1
24
B
De inrichting van de kerk bestaat uit een wit volume, een meubel of gebouw in een gebouw dat zich in de zij- en middenbeuken heeft genesteld
8
3
2
0
20
A
4
6
8
10 (m)
Begane grond 8
0621 BEGANE GROND
SCHAAL EDITIE FASE TEKNR
1 : 200 E - Date 5 PR - 01
22 18 Legenda 1 podium 2 grote zaal 3 Grand Café ontmoetingscentrum ‘De Vlieren’ 4 biljart 5 keuken 6 speelplein peuterspeelzaal / BSO 7 wintertuin 8 peuterspeelzaal 9 wonen Breburg 10 centrale hal 11 speellokaal 12 kinderdagverblijf 13 onderbouw ‘Keysersmolen’ 14 onderbouw ‘De Piramide’ 15 thuiszorg ‘Careyn’ 16 bibliotheek 17 fysiotherapie 18 multifuctionele ruimte 19 kantoor 20 BSO 21 bovenbouw KBS Keysersmolen’ 22 bovenbouw OBS ‘De Piramide’ 23 gymzaal 24 kleedruimten 25 kantoren scholen 26 installatieruimte
23 2 19
18
10
7
25
24 24
19 18
21
18 3
3
Eerste verdieping
20
2
0
4
6
8
10 (m)
0621 EERSTE VERDIEPING
SCHAAL EDITIE FASE TEKNR
3
18 18
Doorsnede A 2
4
6
8
10 (m)
2
4
6
8
10 (m)
23 2
PR - 02
1
2 0
18
1 : 200 E - Date 5
26
0
18
35
25
16
7
10
10
25 13
11 0
2
4
6
0
2
4
6
Doorsnede B 8
10 (m)
8
10 (m)
0621 DOORSNEDES 0621 DOORSNEDES SCHAAL 1 : 200 A - Date 1 EDITIE SCHAAL 1 : 200 FASE A - Date EDITIE - 04 1 TEKNR PR FASE TEKNR PR - 04
36
Links: de centrale hal van het kinderdagverblijf staat visueel in verbinding met de scholen op de eerste verdieping
Oud en nieuw vormen een nieuw ensemble
37
Rechtsonder: de wintertuin dient als verbindende schakel tussen de nieuwbouw en het bestaande gebouwencomplex, de nieuwbouw is dooraderd met transparantie, sculpturaliteit, kleur en daglicht
Rijksmonument Restauratie en inrichting Theater de Nieuwe Vorst. Ontwerpperiode 2005 - 2006 Bouwtijd 2006 - 07.2007 Opdrachtgever Gemeente Tilburg Projectarchitect Dorte Kristensen en Sandrine Rointru Projectleiding Sandrine Rointru Ontwerp interieur Maurice Mentjens Ontwerp buitenruimte Eline Keus Adres Willem II straat, Tilburg Bruto oppervlakte 2.218 m² Kosten per m² € 586,Bouwkosten € 1.300.000,-
Begane grond
38
Theater De NWE Vorst, Tilburg de artistieke woonkamer van Tilburg Dit gebouw is door atelier PRO gerestaureerd, opnieuw ingericht in de voorname sfeer van de negentiende eeuw en uitgebreid met nieuwbouw die onopvallend aan het gebouw is geschakeld. Nu is het een groot stedelijk gebouw met een aantrekkelijke en representatieve uitstraling: een cultuurcentrum. Theater De NWE Vorst gebruikt het gebouw intensief. Een gebouw waar van alles te zien is op het podium, waar men kan dineren, waar men workshops kan volgen en waar men kan borrelen.
Vlnr: theater de NWE Vorst in de Tilburgse binnenstad, elke stijlkamer in het pand heeft een eigen kleur en identiteit
39
40
41
Rijksmonument Restauratie, renovatie en uitbreiding van de voormalige kleinseminarie tot opleidingsinstituut voor de Politie. Ontwerpperiode 2002 - 2006 Bouwtijd 2007 - 2010 Opdrachtgever Politieacademie Architect atelier PRO Projectarchitect Leon Thier (nu Studio Leon Thier) en Hans Kalkhoven mmv Martijn de Visser en Wessel Reinders Interieurarchitect atelier PRO Wessel Reinders, Elisabeth Tukker en Leon Thier Projectleiding Wessel Reinders en Roderik van Doorn Adres Arnhemseweg 348, Apeldoorn Bruto oppervlakte 33.000 m² (18.000 m² renovatie, 15.000 m² nieuwbouw) Kosten per m² ca € 2.220,Bouwkosten € 73.300.000,-
Ttijdens de bouw Luchtfoto met overkapping van oude binnenhof
Hoofdentree met de voormalige kapel
42
Politieacademie Apeldoorn winnaar Gulden Feniks 2011 De herhuisvesting van de Concernlocatie van de Politieacademie betreft de restauratie en renovatie van een voormalig kleinseminarie uit 1935 (rijksmonument, architect Jan van Hardeveld). Aanvullende nieuwbouw huist de vaste en losse inrichting van een open leercentrum volgens het Nieuwe Werken, restaurant- en congresdelen. Het omliggende terrein is in samenwerking met landschapsarchitecten opnieuw ingericht en voorzien van een nieuwe parkeervoorziening.
Overkapt binnenplein met bestaande gevels en nieuwe draagconstructies
43
De nieuw toegevoegde bouwdelen zijn net als de oudbouw: solide, ruim en onderscheidend, maar licht en modern vormgegeven. Er is voornamelijk gebruik gemaakt van staal en glas. Het zijn als het ware satellieten van het oude hoofdvolume, zoals de oude facilitaire gebouwen dat ook waren. Toen rijzig en verticaal. Nu horizontaal en met lichte materialen.
44
Links: locatie
Onder: voorgevel kleinseminarie, entreegebied, de voormalige sacristie, het café aan het atrium, flexwerkplekken
45
46
Begane grond 1 (nieuwe) entree 2 Atrium met open leercentrum 3 Lounge 4 Congreszaal 5 Restaurant (kapel) 6 Facilitairgebouw met keuken en uitgifte 7 leslokalen 8 Praktijkgebouw met labs en onderzoeksgarages 9 Praktijkhuizen 10 Schietbanen 11 Kantoren (professoren vleugel) 12 Werving en selectie (zusterhuis)
8 9 10 6
7
4 5
3
7
1
2
12 11
Het restaurant in de voormalige kapel
47
Rijksmonument Restauratie en renovatie Academiegebouw Ontwerpperiode 2004 - 2006 Bouwtijd 2008 - 2009 Opdrachtgever Universiteit Leiden Expertise Centrum Vastgoed Projectarchitect Leon Thier, René Souverein en Sandra Koetzle Interieurarchitect Leon Thier, Elisabeth Tukker, Tamara van Spronsen en Wessel Reinders Projectleiding Joke Stolk en Hans Tak Adres Rapenburg 67-73, Leiden Bruto oppervlakte 5.960 m² Kosten per m² € 2.321,Bouwkosten € 13.834.104,-
3
5
7
6 8
4
9 2
1
11 10
12
48
Legenda 1 gewelfkamer 2 groot auditorium 3 collegezalen 4 binnenplaats 5 receptieruimte 6 centrale keuken 7 facultyclub restaurant 8 facultyclub brasserie 9 dining room 10 vergaderruimte 11 curatorkamer 12 rectorenkamer
49
Academiegebouw Universiteit Leiden het oudste gebouw en hart van de Universiteit Leiden Het Academiegebouw is het meest representatieve protocollaire gebouw van de Universiteit Leiden. Naast volledige restauratie en renovatie van dit rijksmonument zijn er een aantal nieuwe ingrepen gedaan. Zo is de routing verbeterd met een toegevoegd trappenhuis en lift en is de binnenplaats overkapt. Nieuwe functies hebben een plek gekregen en het interieur kreeg nieuwe allure, passend bij het monument en de ambities van de Universiteit.
50
51
Voorkant bestaande situatie
Voorkant nieuwe situatie
Transformatie van voormalig kantoorpand tot 69 vrije-sector huurappartementen Periode 2015 - 2019 Opdrachtgever Local/Trebbe Projectarchitect Dorte Kristensen, Antony Laurijsenk Adres Koningin Sophiestraat, Den Haag Bruto oppervlakte 10.000 m²
52
Koningin Sophiestraat, Den Haag transformatie van voormalig kantoorpand naar nieuwe woningen Atelier PRO gaaf esthetisch advies voor een transformatieproject aan de Koningin Sophiestraat in Den Haag. Local en Trebbe transformeerden een voormalig kantoorpand tot 67 vrije-sector huurappartementen van gemiddeld 87m² in het middeldure segment. Het gebouw werd voorzien van nieuwe kozijnen, balkons, stijgpunten en een elegante optopping. Atelier PRO heeft een extra laag in het bestaande gevelrepertoire toegevoegd door een aluminium optopping te realiseren in de ritmiek van het oorsponkelijk ontwerp. Buitenruimtes werden gerealiseerd door balkons naadloos aan te sluiten op de karakteristieke prefab elementen en door setbacks in de optopping waardoor een homogeen beeld ontstond. Maximaal wooncomfort en respect voor het oorsponkelijk ontwerp zijn belangrijke uitgangspunten voor dit bijzondere project.
53
Herbestemming en verbouwing van de Ludgerkerk van architect Gerard Schouten tot een besloten hof omringd door 16 transparante woningen Ontwerpperiode 2001 - 2004 Bouwtijd 2003 - 2005 Opdrachtgever Stichting Heelweg/ WBC projecten, Winterswijk Projectarchitect Hans van Beek ism Annemiek Braspenning en Dorte Kristensen Projectleiding Peter Hamel Adres Ludgerhof 1 t/m 16, Lichtenvoorde Bruto oppervlakte 2.970 m² Kosten per m² ca €909,Bouwkosten € 2.700.000,-
Langs de oude gevel van de kerk zijn de woningen gepositioneerd
54
Ludgerhof, Lichtenvoorde een oude ziel in een nieuw jasje Een oude kerk hergebruikt als woningbouwcomplex. Atelier PRO trok het zich aan dat dit prachtige gebouw gesloopt zou worden en bedacht een bijzondere woonbestemming. Het vroegere interieur van de kerk is getransfomeerd in de binnentuin van het bouwblok. De oude buitengevels van de kerk zijn getransformeerd in de rondomgelegen voorgevels van de nieuwe woningen. Niet alleen de bouwgrenzen zijn binnenstebuiten gekeerd, ook met de bestaande gevelmaterialen is gespeeld.
Vlnr: binnenhof, serre aan oorspronkelijke kerkgevel, woningen achter de bestaande kerkmuur, de serre is vrij indeelbaar
55
van ludgerkerk ...
56
naar ludgerhof
57
58
Renovatie & vernieuwbouw
59
Archiefkelder
Uitbreiding administratie maquettekelder
Entreegebied, een van de vele uitbreidingen. De oorspronkelijke buitengevel van het gebouw is nu binnenmuur.
Uitbreiding kantoor Atelier PRO en uitbreiding tuinhuis
Uitbreiding met serre
Rotonde in de tuin
Forum onder de tuin en uitbreiding tuinhuis
Het Forum. Hier zijn onder de duinen werkpleken gecreerd.
60
Huisvesting atelier PRO, Den Haag huisvesting subtiel ingepast in duinbostuin Sinds 1976 is atelier PRO gevestigd aan de Kerkhoflaan in Den Haag. Wat begon als een kleine groep enthousiaste vakmensen is in de loop der jaren uitgegroeid tot een bureau van vijftig professionals met ambitie. Door de organische groei van het bureau is de huisvesting door de jaren heen uitgebreid. Bij elke uitbreiding heeft atelier PRO zich laten inspireren door de kracht van de locatie en respect voor de duinomgeving. Deze gedachte van ‘genus loci’ ligt ten grondslag aan alle ontwerpoplossingen van onze architecten. Ons eigen bureau is daar een sprekend voorbeeld van.
Het Forum en de tuin
61
Renovatie en uitbreiding kantoorgebouw Periode 2019 Opdrachtgever Edge Technologies Projectarchitect Hans Kalkhoven en Dorte Kristensen Projectleider Robert Adema Adres Roeskestraat 100, Amstrdam Bruto oppervlakte 29.221 m²
62
Kantoor EDGE Stadium, Amsterdam grootschalige renovatie en uitbreiding van bestaande gebouw uit 2000, eveneens een ontwerp van PRO
In het najaar van 2020 verhuisde de huidige huurder uit het kantoor Forum dat twintig jaar geleden door atelier PRO is ontworpen. Het karakteristieke gebouw was destijds al vooruitstrevend op het gebied van duurzaamheid. Via de renovatie wordt het gebouw volledig aangepast aan de hedendaagse eisen van kantoorgebruik. Daarnaast vindt er uitbreiding plaats met extra kantooroppervlak. De hoofdopzet van het gebouw wordt gevormd door twee lange kantoorvleugels met een middenzone. Deze middenzone bestaat uit twee transparante bouwvolumes aan de noord- en zuidzijde met daartussen een groot atrium. Het atrium krijgt een geheel nieuwe uitstraling en wordt opnieuw ingericht als centrale ruimte met voorzieningen voor de huurders. De nieuwe aantrekkelijke entree aan de Roeskestraat is onderdeel van het grotendeels transparante volume waarin het huidige met koper beklede hartvormige paviljoen wordt geïntegreerd. Met het behoud van onderdelen die het architectuurbeeld van de afgelopen 20 jaar hebben bepaald, zal dit gebouw weer een kwalitatief hoogwaardig aanvulling zijn voor de ruimtelijke omgeving en de ambitieuze toekomst van de Amsterdamse Zuidas.
63
Links: Bestaande situatie entreegebied, atrium en begane grond. Rechts: Nieuwe situatie begane grond atrium en entreegebied. Het atrium krijgt een geheel nieuwe uitstraling en wordt opnieuw ingericht als centrale ruimte met voorzieningen voor de huurders.
Bikeparking: total min. 200 bikes 500mm deepend in relation to groundlevel
1550 +P
94 +P
P -2002
1550 +P
1550 +P
650 +P
1550 +P 800 +P -132 +P 1550 +P
1550 +P
1550 +P
ROES KEST
RAAT
300 +P
FRED
W heelchair platform lift
150 +P 1550 +P 1550 +P
29 +P
427 +P P -299
AMSTELVEENSEWEG
maatvoering in het werk gecontroleerd moet worden door de aanne all measurements have to be checked by the contractor
situation new (P=0=1300+NAP)
Situation level 0 = 1300+NAP
64
65
Ontwerpperiode 2016-2020 Opdrachtgever ING Bank N.V. Projectarchitect Dorte Kristensen en Costanze Knüpling Projectleider Tobias Thoen Adres Bijlmerdreef 109, Amsterdam Bruto oppervlakte 15.919 m2
Oude situatie
Nieuwe situatie tijdens de bouw
66
Renovatie ING Maple, Amsterdam een tweede leven voor kantoorgebouw uit de jaren tachtig
Atelier PRO heeft de renovatie ontworpen van het ING Maple gebouw. Vanaf 2019 maakt ING Maple onderdeel uit van het Amsterdamse innovatiedistrict Cumulus Park, een initiatief van ING aan de Bijlmerdreef. ING Maple (een oorspronkelijk ontwerp van Broek Bakema uit de jaren tachtig) is een langgerekt gebouw dat verknoopt zit aan een parkeergarage, een woonblok en de verschillende niveaus van het winkelgebied in de Amsterdamse Poort. Het gebouw is tot op de hoofddraagconstructie gesloopt en heeft een geheel nieuwe gevel gekregen, wat een groot effect heeft op de uitstraling van de nieuwe campus. De campusgevel aan de Bijlmerdreef is opgebouwd uit kaders met daarin verspringend glas. Atelier PRO ontwierp ook het interieur.
67
Oude en nieuwe situatie
68
69
Gemeentelijk monument Vernieuwde middelbare school voor MAVO, HAVO, VWO in brutalistisch monument. Ontwerperiode 2015-2015 Bouwperiode 2015-2019 Opdrachtgever Gemeente Amsterdam Projectarchitect Dorte Kristensen en Martijn Visser Projectleider Eelko Bemener Interieurarchitect Amal Habti Adres Vlaardingerlaan 25, Amsterdam Bruto oppervlakte 14.100 m² Renovatie 6.410 m² Nieuwbouw 7.690 m² Kosten per m² € 1.021,Totale bouwkosten € 14.400.000,Winner of Silver World Architecture News (WAN) 2020 Award Nominatie World Interior News (WIN) 2020 Award Nominatie Nationale Staalprijs 2020 in de categorie ‘karakteristieke stalen bouwdelen’ Nominatie ArchDaily 2021 Building of the Year Awards
70
Lumion, Amsterdam brutalistisch monument krijgt frisse start Lumion is een middelbare school voor MAVO /HAVO / VWO. De school is gehuisvest aan de Vlaardingenlaan 25 in Amsterdam. Daarbij is gebruik gemaakt van delen van het monumentale schoolgebouw dat zich op de locatie bevindt. Het gaat om één van de jongste monumenten in Nieuw-West, en is gebouwd in 1973 naar een ontwerp van architect J.B. Ingwersen. Het brutalistische gebouw kenmerkt zich door het gebruik van veel beton en glas en grote overkragingen. In de vernieuwde school is de bovenbouw in het gerenoveerde monument gerealiseerd, de onderbouw kreeg een geheel nieuw bouwdeel dat door een transparante centrale hal met het monument verbonden is. Op het terrein is ook een nieuwe sporthal gerealiseerd. Links: De monumentale betonnen buitengevels zijn gereinigd en gerepareerd, maar verweringssporen zijn in het zicht gelaten; Achterzijde van het gebouw; Forum met uitkragende wenteltrap;
71
Lumion is de eerste partner van Kunskapsskolan Nederland.
tweede verdieping
VOOR
VOOR
De voormalige entree is nu het Grand Café.
De dichtgeslibde open ruimten zijn weer open gemaakt.
NA
NA
72
De voormalige werkplaats is nu dojo en bestuurscentrum.
VOOR
VOOR
Voormalige kantine, nu theater- & danszaal met gerestaureerd kunstwerk
73
Verbouw en nieuwbouw Lyceum voor HAVO, atheneum en gymnasium. Ontwerpperiode 2015 - 2016 Bouwperiode 2017 - 2018 Opdrachtgever Vrijzinnig Christelijk Lyceum Projectarchitect Dorte Kristensen en Mira van Beek Projectleider Ronald Peters, Paul Fouchier, Paul Vlaar Adres Van Stolkweg 35, Den Haag Bruto oppervlakte 6.663 m² Nieuwbouw 5.862 m² Renovatie 801 m² Kosten per m² €1.617,Totale bouwkosten €6.367.500,-
Entreegebied aan de Van Stolkweg Hoofdtrappenhuis nieuwbouw
Begane grond
Verbinding tussen oud en nieuw
74
Vrijzinnig Christelijk Lyceum, Den Haag een mooie villa krijgt bijval Het Vrijzinnig Christelijk Lyceum (VCL) is een zelfstandige school voor havo, atheneum en gymnasium met circa 800 leerlingen. Het oorspronkelijk schoolgebouw bestond uit bouwdelen uit verschillende bouwjaren met een oppervlak van ongeveer 8.000 vierkante meter. Het oudste deel, een villa uit 1903 is een rijksmonument en is behouden gebleven. De nieuwere bouwdelen, uit de jaren dertig, zestig en tachtig, zijn vervangen door nieuwbouw.
Een loopbrug verbindt het nieuwe gebouw met de villa
75
Het VCL heeft een uitgebreid programma van eisen opgesteld waarin zij vraagt om een praktischer, compacter en toegankelijker gebouw echter met behoud van te maken de identiteit en positieve eigenschappen van het huidige schoolgebouw. Vanzelfsprekend spelen ook identiteit van de locatie, inpassing in de omgeving, verbetering van het binnenklimaat en duurzaamheid hierbij een randvoorwaardelijke rol.
76
Het Escher kunstwerk ‘Pegasus’ wordt hier uit de gevel gehaald en is later herplaatst
77
78
Interieur Stadskwartier, Deventer het nieuwe wachten naast het nieuwe werken Atelier PRO was verantwoordelijk voor de renovatie en restauratie van de monumentale delen van het nieuwe stadhuis. We brachten de oude glorie van de sfeervolle stijlkamers en kantoren in deze historische delen zoveel mogelijk terug en hebben die verder versterkt in het kleurgebruik. De ruimtes zijn zorgvuldig ingericht met enerzijds antieke, maar anderzijds ook eigentijdse elementen, waarin de laatste technologie is verwerkt. Deze nieuwe toevoegingen passen mooi en vanzelfsprekend in het historische karakter. In ons ontwerp staat het vormgeven van keuzemogelijkheden centraal. De tafels hier zijn multi-inzetbaar en snel in opstelling aan te passen: als één grote vergadertafel of opgedeeld in separate delen voor kleinere gesprekken. Maar ook als bezoeker heb je keuzes. Hoef je maar even je paspoort op te halen? Dan neem je plaats op een houten bank. Als voorbereiding op een langere afspraak kun je je terugtrekken in een rustige hoek. Dit hebben wij ‘Het Nieuwe Wachten’ genoemd. Rijksmonument Periode 2012 - 2016 Opdrachtgever Gemeente Deventer Projectarchitect Dorte Kristensen en Naomi Schiphorst Interieurarchitect Wessel Reinders, Susan Vlemminx Adres Grote Kerkhof 4, Deventer Bruto oppervlakte 24.000 m² Renovatie 4.500 m2 Restauratie 4.500 m2 Architect nieuwbouw Neutelings Riedijk architecten
Links: Trouwzaal en Oude Raadzaal na de herinrichting met nieuwe interpretatie van een ‘ Deventer tapijt’ uit 1924. Rechts: de renovatie is een onderdeel van de interieuropdracht in het totale nieuwe Stadshuiskwartier
79
80
Eerste verdieping
81
Begane grond
82
83
Restauratie en uitbreiding als nieuw onderkomen van het Vakcollege Eindhoven & Aloysius De Roosten en sportprogramma. Ontwerpperiode 2012 - 2014 Bouwtijd 2015 - 2016 Opdrachtgever Ons Middelbaar Onderwijs Projectarchitect Dorte Kristensen en Pascale Leistra Projectleiding Pascale Leistra Adres Piuslaan 93, Eindhoven Bruto oppervlakte 9.520 m² nieuwbouw 4.461 m² renovatie 4.059 m² Kosten per m² € 1.110Bouwkosten € 9.525.000,-
bestaand
gesloopt
nieuw
School anno 1953 en 2016
84
Vakcollege Eindhoven en Aloysius de Roosten mavo, Eindhoven spel tussen oud en nieuw Atelier PRO neemt een vlucht met de oorspronkelijke locatie van het VMBO gebouw, daterend uit de jaren ’50 en is verantwoordelijk voor de restauratie van het bestaande deel en een uitbreiding aan de oostzijde van de ringweg, als nieuw onderkomen van het Vakcollege Eindhoven, de Aloysius De Roosten mavo en het sportprogramma. Huub van Doorne, oprichter van DAF en tevens bestuurslid van deze Tweede Technische School Eindhoven, maakte zich sterk voor een scheiding tussen theorie -en praktijklokalen. Door introductie van de schoolwerkplaats ontstond zodoende een van de eerste ambachtsscholen van ons land.
85
Praktijklokaal Behouden onderdelen
Ritmiek gevelkolommen, puien & lichtstraat
Nis voormalig hoofdtrappenhuis
Radiator als borstwering achter stalen pui
Eiken houten deurknop
Stalen puien praktijkhallen
Oplegdetail lichtstraat
Stalen trap praktijkhallen
86
87
Renovatie en gedeeltelijke nieuwbouw Admiraal de Ruyter Ziekenhuis Ontwerpperiode 2015 - 2016 Bouwtijd 2016 - 2016 Opdrachtgever Zorgvastgoed Zeeland Architect atelier PRO Projectarchitect Dorte Kristensen en Menno Roefs Interieurarchitect Wessel Reinders Projectleider Menno Roefs, Wessel Reinders Adres Koudekkerkseweg 88, Vlissingen Bruto vloeroppervlakte 11.669 m² nieuwbouw 455 m² renovatie 11.214 m² Kosten per m² € 1.285,Bouwkosten € 15.000.000,-
Sloop - rood Nieuw - blauw
Nieuw
88
Admiraal de Ruyter ziekenhuis, Vlissingen De schoonheid van bestaande gebouwen Omdat het Admiraal de Ruyter Ziekenhuis in Vlissingen niet meer aan de eisen voldeed en te groot is om te kunnen exploiteren is atelier PRO gevraagd een ontwerp te maken voor de renovatie en gedeeltelijke nieuwbouw. Het gebruik van groen en veel daglicht kenmerken het ontwerp. Deze uitgangspunten dragen bij tot een zo prettig mogelijk verblijf en een goed functionerend helder gebouw voor patiënten, bezoekers en personeel. De revitalisatie is mogelijk gemaakt door crowdfunding.
89
Eerste verdieping
90
INSPIRATIE
CONTEXT ALS UITGANGSPUNT
& SFEER
couleur locale & sfeer
91
Voor...
& na
92
93
Verbouwing en nieuwbouw ontmoetingscentrum, drie basisscholen en een peuterspeelzaal. Ontwerpperiode 2013 - 2015 Bouwtijd 2015 - 2015 Opdrachtgever Gemeente Teylingen Projectarchitect Alex letteboer, Martijn de Visser Projectleider Hans Tak Adres Herenweg 80, Warmond Bruto oppervlakte 3.865 m² (Renovatie 1.965 m², Nieuwbouw 1.900 m² ) Kosten per m² € 646,Bouwkosten € 2.500.000,-
0
Begane grond
5
plattegrond bega Basisschool Klop
ground floor primary school W
94
Kloppend Hart, Warmond flexibel ‘kralensnoer’ van klaslokalen Het Kloppend Hart is een combinatie van het bestaande ontmoetingscentrum in Warmond met drie basisscholen en een peuterspeelzaal. Het bestaande gebouw wordt meer open gemaakt en er komt er een bijzondere toevoeging voor de scholen.De locatie maakt deel uit van een groen gebied om Warmond waarin gebouwen losser zijn opgenomen dan in de dorpskern. Atelier PRO sluit hier op aan door het nieuwe deel van het Kloppend Hart een vrije, golvende vorm te geven. De golvende vorm bestaat uit een ‘kralensnoer’ van klaslokalen, dat flexibel is. Krimp en groei van de scholen kan eenvoudig opgevangen worden door met de ‘kralen’ (lokalen) schuiven. De drie basisscholen kunnen ook eenvoudig op termijn tot twee scholen of één school samensmelten. Bestaand en nieuw van het Kloppend Hart worden door een centrale ruimte met elkaar verbonden. Er ontstaat zo tussen oud en nieuw een ruimte, die multifunctioneel gebruikt kan worden.
95
Voor...
& na
Links: oude situatie Rechts: nissen op de plaats van voormalige toiletten waardoor foyer ruimer is
Voormalig jongeren discotheek wordt speellokaal
96
97
98
Verbouwing en interieur Toren C
nieuw interieur voor verouderde kantoorverdieping van WTC
Oude situatie
Interieur kantoorverdieping WTC Periode 2014 - 2014 Opdrachtgever Bouwinvest Dutch Institutional Office Fund en CBRE B.V. Property Management Projectarchitect Dorte Kristensen en Naomi Schiphorst Interieurarchitect Thijs Klinkhamer Projectleider Ernstjan Cornelis Adres Beatrixlaan 590, Den Haag Bruto oppervlakte 1050 m² Kosten per m² € 228,Bouwkosten € 239.500,99
In 2005 is in het Beatrixkwartier te Den Haag een grootstedelijk multifunctioneel gebouw gerealiseerd; het Prinsenhof. Tien jaar na de oplevering zijn de huurders van het eerste uur vertrokken. Eigenaar Bouwinvest en beheerder CBRE hebben atelier PRO gevraagd om binnen een seizoen en een vastgesteld budget een verdieping van Toren C compleet te transformeren. Doel van de transformatie was om een ‘modelverdieping’ te maken en hiermee te laten zien hoe een modern bedrijf op een eigentijdse manier in deze nieuwe ruimte gehuisvest kan worden.
Om de ruimtelijke kwaliteit van de vrijgekomen verhuurbare verdiepingen zo goed mogelijk in beeld te brengen, heeft atelier PRO allereerst de indeling afgestemd op de meest heldere logistiek, de beste oriëntatie, de mooiste lichtinval. Met de middelen die de methode van Activiteit Gestuurd Werken verschaft, is vervolgens de ruimte ingedeeld in diverse werk- en ontmoetingsruimten.
100
101
102
Herontwikkeling WTC The Hague
kansen pakken voor wtc the hague, opruimen en straktrekken Den Haag heeft sinds juni 2012 een eigen World Trade Centre en deze nieuwe invulling is aanleiding voor een bouwkundige transformatie en upgrade van een aantal publieke ruimten in het WTC Plaza en Congress Centre naar een internationaal WTC kwaliteitsniveau. Relatief jong bestaand vastgoed is herontwikkeld. Eigenaar Bouwinvest had hiervoor Sens Real Estate en atelier PRO ingeschakeld. Een betere beleving van de publieke ruimten was in het kort de opgave. Dit is bovendien ook belangrijk voor de verhuurbaarheid van de kantoorruimten en voor het WTC in het geheel.
De lobby voor en na de renovatie
Periode 2014-2016 Opdrachtgever Bouwinvest Dutch Institutional Office Fund Projectarchitect Dorte Kristensen en Naomi Schiphorst Adres Beatrixlaan 590, Den Haag Bruto oppervlakte 12.000 m²
103
Nieuwbouw en renovatie bestaande kapel tbv HAVO/ VWO, MAVO en onderbouw. Ontwerptijd 2013 - 2014 Bouwtijd 2014 - 2015 Opdrachtgever Heijmans Bouw Projectarchitect Alex Letteboer, Pascale Leistra en Menno Roefs Projectleiding Pascale Leistra Adres Couperusplein 33, Den Haag Bruto oppervlakte 8.944 m² (7,224 m² nieuwbouw en 1.720 m² bestaande) Kosten per m² € 706,Bouwkosten € 6.313.000,-
Begane grond
Oude situatie
Nieuwe situatie
104
Vernieuwbouw Edith Stein College, Den Haag landgoed in de Haagse binnenstad In de Haagse Binnenstad, aan het einde van het Louis Couperusplein, is een statig en compact onderwijsgebouw gerealiseerd. Daarmee ontstaat ruimte op de kavel van de school voor sport, spel, tuinieren, groenbeleving en buiteneducatie. Een nieuwe onderwijsomgeving die leerlingen uit verschillende achterstandswijken in Den Haag op deze bijzondere plek een thuis biedt. Het gebouw zoekt in zijn architectuur niet het contrast maar het evenwicht met de bestaande omgeving. Fraaie bakstenen reliëfs bepalen het gevelbeeld. Ze zijn ontleend aan de omliggende gebouwen in Haagse Schoolstijl en pakken het thema op eigentijdse wijze op. De bestaande kapel behoudt in het beeld de hoofdrol in het nieuwe ensemble van oudbouw en nieuwbouw.
105
106
107
108
109
Gemeentelijk monument Verbouwing van de voormalige ‘Hoogere Burgerschool met vijfjarigen cursus’ naar school voor Montessorionderwijs HAVO/VWO Ontwerpperiode 2019 - 2012 Bouwtijd 2013 - 2013 Opdrachtgever Montessori Scholengemeenschap Amsterdam Interieurarchitect Dorte Kristensen en Elisabeth Tukker Projectleiding Hans Tak, Paul Verhaar Adres Mauritskade 58, Amsterdam Bruto oppervlakte 3.873 m² Kosten per m² € 697Bouwkosten € 2.700.000,-
leerplein
leerplein
doorbraak
doorbraak
gang
De monomentale trappenhuizen zijn voorzien van akoestich dempende wandpanelen, een kunstwerk van Chris Vermaas ism Chin-Lien Chen
110
Metis Montessori Lyceum Oosterpark, Amsterdam renoveren naar Montessorionderwijs anno 2013
Open leerplein met nieuwe inrichting
111
Onderwijs veranderd met de tijdsgeest. Dit geldt ook voor het statige monumentale schoolgebouw aan de Mauritskade 58 in Amsterdam uit 1904. Atelier PRO heeft dit pand aan de rand van het Oosterpark, door renovatie en verbouwing geschikt gemaakt voor het Montessorionderwijs HAVO/VWO anno 2013. Met respect voor het oude is op de bestaande structuur voortgeborduurd, zodat de nieuwe vormgeving en inrichting de bijzondere authentieke detaillering verstrekt. Het oorspronkelijke 3-laagse gebouw bestaat uit een structuur van lange gangen en statische klaslokalen, waarmee niet voldaan werd aan de huidige onderwijsopvattingen. Open leerpleinen hebben het ritme van de aaneengeschakelde lokalen doorbroken en zijn op een moderne manier gekoppeld aan de trappenhuizen en gangen.
Voor...
& na
112
113
Ontwerp periode 2014-2015 Bouwtijd 2015-2018 Opdrachtgever Montessori Scholengemeenschap Amsterdam Projectarchitect Dorte Kristensen, Sandrine Rointru en Naomi Schiphorst Interieurarchitect Thijs Klinkhamer Projectleiding Naomi Schiphorst, Paul Vlaar Adres Mauritskade 58, Amsterdam Bruto oppervlakte 4.674 m² Kosten per m² € 1.386,Totale bouwkosten € 6.479.895,-
14675
Montessorieonderwijs VWO, HAVO, VMBO Fase 2: uitbreiding nieuwbouw
Begane grond bestaande en uitbreiding Bestaande gebouw en uitbreiding.
114
Uitbreiding Metis Montessori Lyceum les krijgen met uitzicht op het groen Nieuwe school 2014-2016 Door een toenemend aantal leerlingen had de Montessori School Amsterdam behoefte aan meer onderwijsruimte. Daarom creëerde atelier PRO een schoolontwerp voor een uitbreiding die volledig voldoet aan de criteria van hedendaagse schoolseisen. De nieuwbouw past naadloos in het historische Oosterpark en tegelijkertijd maakt het interieur gepersonaliseerd leren mogelijk.
‘Here comes the sun’ heet het kunstwerk van Kris Kabel dat als confetti over de zwart aluminium gevel van de nieuwbouw is ‘gestrooid’.
115
Een skatebaan vormt de vloeiende overgang van gebouw naar park
116
De connector, verbinding tussen nieuwbouw en oudbouw
Zorgvuldige aansluiting van nieuw op oud waarbij de oude plataan een prominente rol heeft gekregen
117
Gemeentelijk monument Verbouwing van de Christelijke Basisschool het Geuzenschip Ontwerpperiode 2010 - 2011 Bouwtijd 2011 Opdrachtgever Gemeente Brielle Projectarchitect Dorte Kristensen en Hans Tak Projectleiding Hans Tak Adres Venkelstraat 18, Brielle Bruto oppervlakte ca. 1.200 m² nieuwbouw: 685 m² renovatie: 515 m² Kosten per m² ca € 1.060,Bouwkosten nieuwbouw: € 1.650.000,renovatie € 530.000,-
Schoolplein voor de centrale entree, met volledige gerenoveerde gevel
118
Kindcentrum, Brielle karakteriestiek elementen, identiteit teruggebracht Twee basisscholen in de binnenstad van Brielle kampten met ruimtegebrek. De scholen liggen op steenworp afstand van elkaar. Atelier PRO heeft een gebouw ontworpen dat door beide scholen gebruikt wordt.
De oude kozijnen zijn gerenoveerd, en een nieuw kleurconcept versterkt de relatie tussen privé gebied en openbare verkeerszone
119
Oud... Bij de renovatie van het uit 1930 daterende schoolgebouw met 6 klaslokalen, is de oorspronkelijke identiteit teruggebracht. Verlaagde systeemplafonds en tussenwandjes zijn verwijderd en karakteristieke elementen zijn waar mogelijk hersteld of teruggebracht in nauw overleg met de Dienst Monumentenzorg. De belangrijke nissen in de gang zijn hersteld en laten weer daglicht toe en worden gebruikt als garderobe en extra studie-plekken. Veel energie is gestoken in het onzichtbaar wegwerken van de installaties.
Voor...
& na...
In de oude situatie waren de gangen dichtgeslibt met spullen en de nissen werden gebruikt als opslagplek
In de klaslokalen is een ‘onzichtbaar’ akoestisch plafond aangebracht dat netjes aansluit op de bijzondere hoge kiepramen
120
De nissen die aan de gang liggen zijn in ere hersteld, en dienen nu als garderobe en extra werkplek
121
Begane grond
Eerste verdieping
0
2
4
6
8
0
10 (m)
Verbinding tussen de bestaande school en het nieuwe gebouw
122
2
4
6
8
... en nieuw. Het nieuwe gebouw is afgestemd op de specifieke situatie van beschermd stadsgezicht. In de Brielse binnenstad zijn schuine daken verplicht. Atelier PRO heeft dit gegeven aangegrepen om met een bijzondere kapvorm het volume op te laten lopen; van één verdieping bij de aansluiting op het gemeentelijk monument naar twee verdiepingen voor de vervangende nieuwbouw. Hierdoor is ook automatisch extra hoogte ontstaan ter plaatse van de gezamenlijke aula en speellokaal. De opzet van de nieuwbouw is zo helder mogelijk gehouden; de uitbreiding van het Geuzenschip volgt de opzet van de bestaande school door aan het gebouw een vleugel met een klaslokaal toe te voegen. De gezamenlijke functies, zoals de aula en het speellokaal, liggen tussen beide scholen. De Meester Eeuwoutschool heeft een opzet met een centrale hal. Deze hal kan multifunctioneel ingezet worden, een trap met podium koppelt de twee verdiepingen. De verschillende delen zijn met elkaar verbonden door een brede doorlopende gangzone. Tussen de Meester Eeuwoutschool en het Samenwerkingsgebouw ligt een centrale entree, waardoor beide delen gekoppeld zijn, maar ook onafhankelijk van elkaar kunnen opereren. gebouw, waarin de bestaande monumentale platanen zijn opgenomen. Voor de Meester Eeuwoutschool is een plein gemaakt met verschillende routes en een buitenpodium..
123
rust
stilte
repro
supplies
kerkhoflaan 11a 2585 JB den haag postbus 85616 2508 CH den haag tel 070/3506900 fax 070/3514971
papierbak
afwasmachine
koelkast
koffieautomaat
Herinerichting bestaande Raadhuis van gemeente Ede lockers 48
Ontwerpperiode 2011 - 2011 Bouwtijd 2012 - 2012 Opdrachtgever Gemeente Ede Projectarchitect Dorte Kristensen en Elisabeth Tukker Interieurarchitect Elisabeth Tukker Projectleiding Ronald Peters Adres Bergstraat 4, Ede Bruto oppervlakte 2.100 m² Kosten per m² ca € 483,Bouwkosten € 1.016.000,-
bedrijvigheid dynamiek
A
40 18
opdrachtgever Gemeente Ede Gemeente Wim Potman Ede Postbus 9022 Bergstraat 4 6710 HK Ede
werkplekken
zitplekken
Functionele plattegrond optie A
Interieur Gemeentehuis Ede
werk a te l i e r
B.2.ST.4
B.2.ST.3
B.2.ST.2
B.2.ST.1
B.2.TR.1
B.2.SV.1
B.2.SV.2
B.2.34
B.2.40 C.2.ST.4 C.2.ST.3 C.2.ST.2
C.2.ST.1
B.2.28
B.2.24
B.2.22
B.2.18
B.2.14
B.2.SW.2
BRUTO
B.2.06
B.2.TR.2
C.2.TR.1 C.2.SV.2
C.2.24
C.2.28
C.2.SV.1
C.2.16
C.2.14
C.2.06
B.2.HV.5
BRUTOB.2.VT.1
BRUTO C.2.TR.2 C.2.HV.4
D.2.52
D.2.40
D.2.34
D.2.22
D.2.28
D.2.16
B.2.TR.3
D.2.06
D.2.10
B.2.HV.1
C.2.TR.3
C.2.VT.2 D.2.TR.2
B.2.TR.4
C.2.22
D.2.SV.1
D.2.W K.1
C.2.TR.4
B.2.HV.2
B.2.VL.1
B.2.HV.4
B.2.HV.3
B.2.37
BRUTO
B.2.33
BIII
D.2.HV.5
C.2.HV.1 C.2.HV.5
E.2.36
E.2.24
E.2.26
E.2.16
E.2.04
C.2.HV.2
D.2.HV.1
D.2.42
C.2.VL.1
C.2.HV.3
C.2.31
C.2.07
C.2.25
B.2.21
A.2.HB.2
A.2.61
A.2.54 A.2.46
B.2.47 C.2.37
D.2.43
B.2.29
B.2.VT.2
D.2.HV.6
D.2.TR.4 D.2.TR.3 D.2.HV.4 D.2.HV.2
E.2.TR.1
B.2.43
A.2.36
B.2.35
C.2.01
A.2.TR.2
D.2.HV.7 C.2.VT.1
D.2.HV.3
A.2.56
C.2.05 C.2.29
E.2.HV.1
A.2.TR.3
C.2.15 D.2.TR.5
D.2.39 D.2.45
D.2.44 E.2.TR.4
D.2.59 E.2.TR.3
D.2.25
D.2.15
A.2.HR.1
D.2.07
CIII D.2.32 A.2.SP.1
E.2.OK.1 A.2.49 E.2.TR.2 A.2.ST.4
A.2.SV.1 A.2.ST.3
A.2.22
A.2.HV.2
E.2.11 E.2.31
E.2.27
E.2.25
ET
21-02-2011
B 02
tek
Bouwdeel B 2e verdieping
C.2.WK.1
D.2.SV.2
01
get pl
D.2.TR.1
BRUTO
1 : 100
editie
datum
AIII
D.2.ST.3D.2.ST.2D.2.ST.1 D.2.ST.4
schaal
E.2.03
E.2.17
A.2.ST.2
A.2.SV.2 A.2.ST.1 A.2.TR.1 A.2.18
A.2.TR.4
A.2.47 A.2.VL.1
A.2.20
A.2.TR.5 A.2.VT.1
A.2.10
A.2.12
A.2.25
A.2.06
A.2.19
A.2.09
Vlnr: huiskamer, overleg/team ruimte, open werkplekken
124
A.2.02
1102 PRO
a
r c h i te k te n
BV
Links De voormalige kamertjes zijn vervangen door een open ruimte waardoor de bestaande karakteristieke kolommenstructuur weer mooi zichtbaar is en daglicht optimaal binnenkomt
Strategisch geplaatste ruimten voor concentratie of overleg creëren luwte’s waardoor meer werkplekken ontstaan
125
Raadhuis Ede herinrichting financiert zichzelf door meer efficiënt ruimtegebruik Atelier PRO heeft het bestaande Raadhuis van Broekbakema (1977) heringericht in het kader van een cultuurveranderingstraject van de gemeente Ede. Het Nieuwe Werken heeft hier zijn intrede gedaan. Na de realisatie kon een huidige tweede huisvesting worden afgestoten. Transparante puien bij de centrale split-level trappenhuizen versterkt het zicht naar andere verdiepingen en vormen zo belangrijke plekken voor ontmoeting. Naast de trappenhuizen zijn ‘huiskamers’ geplaatst waar medewerkers samen komen voor koffie, een informeel gesprek of afdelingsbijeenkomst. Hier zijn ook de facilitaire voorzieningen zoals panty’s, printers en toiletten. De kleurfamilie van groenen, gelen en blauwen correspondeert met de ontspannen omgeving van Ede. Lichte natuurlijke tinten bij werkruimten (rust) afgewisseld met kleurige huiskamers (ontmoeting). Houten latten bij de concentratie- en overlegruimten zorgen voor privacy. Leuk detail zijn de verrijdbare krukjes op de werkvloer afkomstig uit de bossen van Ede.
Voor...
& na
126
127
Inrichting van het gemeentehuis Zeist Ontwerperiode 2010 - 2012 Bouwtijd 2012 - 2013 Opdrachtgever Gemeente Zeist Projectarchitect Dorte Kristensen en Mira van Beek Interieurarchitect Susan Vlemminx Projectleiding John Koks Adres Het rond 1, Zeist Bruto oppervlakte 7.393 m² Kosten per m² ca € 838,Bouwkosten renovatie en inrichting € 6.200.000,-
De oude gevel van het Lengkeek-gebouw is deels binnengevel geworden. Een nieuw wit decor voor de dienstbalie
128
Gemeentehuis Zeist het nieuwe werken in bestaand gebouw en nieuwbouw
Vindbaarheid en orientatie zijn na de renovatie verbeterd door ieder verdieping een andere sfeer te geven
129
Tussen het monumentale raadhuis uit 1908 en een uitbreiding uit de jaren 80 ( Lengkeek-gebouw) is door RAU een nieuwe aanbouw ontworpen. De inrichting van het gemeentehuis is van de hand van atelier PRO. Het oude raadhuis is opnieuw gestofferd. Het Lengkeek-gebouw en de aangrenzende neoclassicistische panden aan de Dorpsstraat zijn omgebouwd van gesloten kamerindeling naar een meer open indeling volgens de principes van Het Nieuwe Werken. Het gehele bestaande binnenwerk (uit de jaren 80) is verwijderd, op de stijgpunten en sanitaire blokken na. Deze zijn geïntegreerd in een servicekern met onder andere printers en pantry. Kleur en materiaal van de inrichting (van zowel nieuw als bestaand) is rustig, licht, natuurlijk. De anciënniteit van de panden aan de Dorpsstraat uit 1877 is in de afwerking (weer) zichtbaar gemaakt door hier in de afwerking te refereren aan herenkamers, met donkere lambriseringen (van uit het Lengkeek-gebouw gesloopte kozijnen), gekleurde wanden en behang met gestileerde natuurprints.
Voor
& na
Een deel van de buitengevel van het Lengkeekgebouw is wit geschilderd en decor geworden voor de dienstenbalie in de publiekshal
De rustige basissfeer in het Lengkeekgebouw: mbi-blokken en kozijnen zijn wit geworden maar de karakteristieke roodbruine meranti trappen en leuningen zijn behouden
130
De kozijnen uit het gesloopte interieur zijn hergebruikt in lambriseringen en kastwanden
131
Uitvoeringsgereedmaken van de Canadese ambassade inclusief directievoering en toezicht. Ontwerpperiode 2004 - 2007 Bouwtijd 2006 - 2008 Opdrachtgever Department of Foreign Affairs and International Trade / Architects Alliance Architect AA Architects en Atelier PRO Projectarchitect Hans van Beek mmv Mart Buter Projectleiding Ronald Peters Adres Sophialaan 7, Den Haag Bruto oppervlakte 2.384 m² Kosten per m² ca € 2.162,Bouwkosten € 5.156.000,-
Begane grond
Bestaand en nieuw zijn met elkaar verbonden door twee corridors. De corridors omsluiten een patio. Deze verbindingselementen zijn zo transparant mogelijk uitgevoerd
132
Canadese Ambassade Den Haag diplomatieke transparantie Achter de huidige ambassade nabij Plein 1813 in Den Haag, is door Architects Alliance en atelier PRO een uitbreiding ontworpen voor de Canadese Ambassade. Nieuwbouw en de bestaande bouw vormen vanaf nu een binnenhof.
De glazen loopbrug schermt de binnentuin af waardoor een beschutte plek ontstaat
133
Het gebouw is aan de straatzijde in natuursteen uitgevoerd, dit in tegenstelling tot de gepleisterde buurpanden uit de 19e eeuw. Op de plint van graniet staat een volume in twee lagen bekleed met een Franse kalksteen. De kantoren in de nieuwbouw zijn voorzien van verdiepingshoge vliesgevels. Op grote delen van het glas is een wit zeefdrukpatroon aangebracht dat werkt als vitrage en zonwering. Atelier PRO heeft zorg gedragen voor het uitvoeringsgereed maken van het gebouw, inclusief directievoering en toezicht.
134
Het bestaande gebouw uit 1955 staat in het Haagse Willemspark, rondom Plein 1813, te midden van historiserende nieuwbouw
Vergaderruimte
135
Gebouw gebruikt voor activiteitenbegeleiding van GGZ Breburg Periode 2004 - 2009 Opdrachtgever Tiwos Projectarchitect Dorte Kristensen en Pascale Leistra Projectleiding Eelko Bemener Adres De Ruijterstraat, Tilburg Bruto oppervlakte 750 m²
3 1
2
Situatie 1 MFA 2 GGZ 3 Zusterhuis
Het Zusterhuis (rechts) grenst aan het verhoogde speelplein van de MFA
Het Zusterhuis met de karakteristieke klokkentoren
136
Het Zusterhuis, Tilburg opnieuw een gebouw voor de gezondheidszorg Het Zusterhuis vormt tezamen met de door atelier PRO ontworpen MFA en GGZ een gezamenlijk gebouwencomplex. Het Zusterhuis stamt uit het begin van de 20ste eeuw en heeft afwisselend jaren lang leeggestaan of alternatieve bestemmingen gehad zoals studentenhuisvesting. Tiwos (Tilburgse Woonstichting) heeft het gebouw met minimale middelen laten renoveren waarbij de oude details zijn behouden en in ere hersteld. Linke: Op de bestaande spanten is een nieuw dakbeschot aangebracht Rechts: Het trappenhuis was zwaar beschadigd nadat het tijdelijk als studentenhuisvesting gebruikt was
137
Tegenwoordig wordt het gebouw gebruikt voor activiteitenbegeleiding van GGZ Breburg. Toevoeging van een nieuwe liftkern heeft geleid tot een geheel integraal toegankelijk gebouw.
Gemeentelijk monument Nieuwbouw en hergebruik van multifunctioneel centrum: Theater met grote en kleine zaal, horecafuncties, bioscoop, bibliotheek, kunstzinnige vorming en sociaal cultureel werk. Ontwerpperiode 1999 - 2001 Bouwtijd 2002 - 2004 Opdrachtgever Gemeente Dronten Projectarchitect Hans van Beek en Gerard Smit Team prijsvraagontwerp Hans van Beek, Dorte Kristensen en Gerard Smit Projectleider Hans Tak en Eelko Bemener Bouwdirectie Ewoud de Jong, Eelko Bemener, Hans Tak Adres De Rede 1, Dronten Bruto oppervlakte 12.270 m² Kosten per m² € 1.291,Bouwkosten € 15.846.348,-
links: De Meerpaal in de jaren ‘60 rechts: De Meerpaal in 2005
138
De Meerpaal, Dronten
een nieuw leven voor van Klingeren’s manifest Nieuwbouw en gedeeltelijk hergebruik multifunctioneel centrum De Meerpaal, waarin opgenomen: theater met grote en kleine zaal, horecafuncties, bioscoop, bibliotheek, ruimten voor kunstzinnige vorming, sociaal cultureel werk, ruimten tbv welzijnsmasterplan, kantoren en vergadercentrum. Alle ruimten zijn georganiseerd rondom een zogenaamd ‘overdekt stadsplein’. Het project is bekroond met de Nationale Renovatieprijs 2007 in de categorie utiliteitsbouw.
De Meerpaal vanaf het marktplein
139
Het winnende plan van atelier PRO voorziet in verbouwing en gedeeltelijk nieuwbouw in plaats van sloop. Zo blijft de Meerpaal traceerbaar als beeldmerk van de Nederlandse architectuur uit de tweede helft van de twintigste eeuw, zij het aangepast aan de huidige stedenbouwkundige situatie en gericht op het gebruik van nu.
Bij de nieuwe situatie is integratie van functies uitgangspunt maar wel op een manier dat de functies elkaar niet in de weg zitten. Karakteristieke elementen van het ontwerp van Van Klingeren worden weer zichtbaar gemaakt: de glazen doos, het door zes kolommen gedragen dak en het ovale volume van de voormalige open theaterzaal
140
141
Verbouwing en inrichting van het serviceplein in De Meerpaal in Dronten. Ontwerpperiode 2014 - 2014 Bouwtijd 2014 - 2014 Opdrachtgever De Meerpaal en Flevomeer Bibliotheek Projectarchitect Dorte Kristensen, Mira van Beek Team Leon Verhoeven, Thijs Klinkhamer, Wessel Reinders Projectleider John Koks, Mira van Beek Adres De Rede 80, Dronten Bruto oppervlakte 750 m² Bouwkosten € 218.400,-.
142
Serviceplein De Meerpaal, Dronten verbouwing en inrichting. In 2005 wilden alle organisaties in De Meerpaal een eigen balie maar tijden zijn wederom veranderd: bezoekers van de bioscoop en het theater kopen bijvoorbeeld nauwelijks nog kaartjes aan de kassa. Tegelijkertijd willen de Meerpaal en de bibliotheek (nog) meer een trefcentrum zijn voor de inwoners van Dronten. De oplossing is gevonden in het samenvoegen van alle klantcontactfuncties van de organisaties en het toevoegen van een lichte horecafunctie. Hierdoor is het toch mogelijk op ieder tijdstip van de dag bezoekers te woord te staan en van dienst te zijn en wordt het aantrekkelijker nog even te blijven plakken of met een tijdschrift te wachten tot de muziekles van een kind is afgelopen Het nieuwe serviceplein in De Meerpaal in Dronten, kortom, is een laagdrempelige, levendige plek met een podium en goede koffie.
143
144
atelier PRO architekten Kerkhoflaan 11a 2585 JB Den Haag +31(0)70 3506900 info@atelierpro.nl www.atelierpro.nl
146