1138
M. Kruk i wsp.
pompie infuzyjnej w dawce 2,5 ng/kg/min z szybkoœci¹ przep³ywu 2 ml roztworu/h. Wszyscy chorzy mieli za³o¿ony cewnik do znieczulenia zewn¹trzoponowego, przez który podawano Bupiwakainê lub Marcainê. Ze wzglêdów etycznych nie wyodrêbniono grupy kontrolnej chorych, którym podawano by placebo. Zamiast tego w dyskusji porównano uzyskane wyniki z doniesieniami innych autorów. W chorobach naczyñ, a zw³aszcza w przebiegaj¹cej z okresami zaostrzeñ i remisji chorobie Buergera, ocena wyników klinicznych jest niezmiernie trudna, zale¿na od subiektywnych wra¿eñ pacjenta. Równie¿ ocena lekarza nie zawsze pozbawiona jest elementów subiektywnych, dlatego dla zobiektywizowania tej oceny ustalono nastêpuj¹ce kryteria oceny: Za wynik dobry uznano: – ust¹pienie dolegliwoœci bólowych, – zagojenie siê owrzodzeñ i ran po usuniêciu martwiczych tkanek (tak¿e po amputacji palca lub palców). Za wynik z³y uznano: – brak poprawy, – koniecznoœæ przyjmowania leków przeciwbólowych, – koniecznoœæ amputacji (przodostopia, podudzia, uda). Za nawrót choroby uznano: – ponowne wyst¹pienie dolegliwoœci bólowych, – powstawanie owrzodzeñ i martwicy, – koniecznoœæ przyjmowania leków przeciwbólowych czêœciej ni¿ raz w tygodniu, – koniecznoœæ przyjmowania leków poprawiaj¹cych przep³yw krwi. Stan kliniczny oceniano podczas kolejnych wizyt chorego w klinice i poradni naczyniowej. Uznano, ¿e u chorego nast¹pi³a remisja choroby, je¿eli w ocenie wystawianej w 6 miesiêcy po zakoñczeniu leczenia uzyskano dobry wynik leczenia. Chorych podzielono na dwie grupy, w zale¿noœci od zaawansowania choroby. Grupê I stanowili chorzy, u których przed leczeniem nie wystêpowa³y zmiany martwicze. Do grupy II zakwalifikowano chorych, u których przed leczeniem wystêpowa³y zmiany martwicze na jednym lub kilku palcach stopy lub na stopie. W czasie obserwacji wyodrêbniono tak¿e grupy: A, któr¹ stanowili chorzy przestrzegaj¹cy zakazu palenia papierosów i grupê B chorych, którzy po leczeniu powrócili do na³o-
nuous intra-arterial infusion in infusion pump with flow velocity of 2 ml solution per hour. All the patients had a catheter for epidural anaesthesia through which bupivacaine or marcaine were administered. For ethical reasons, there was not a control group which would receive placebo. Instead, the results obtained by other authors were discussed. It is extremely difficult to evaluate clinical outcomes in patients with angiopathies, particularly in the case of Buerger’s disease. It depends on patient’s subjective assessment. Likewise, the doctor’s evaluation may be biased, therefore, in order to make the analysis more objective, the following criteria have been adopted: Good outcome - characteristic features: – regression of pain ailments, – healing of ulceration and wounds following the removal of necrotic tissues (including the amputation of toe(s)). Poor outcome - characteristic features: – lack of improvement, – necessity to take painkillers, – necessary amputation (toes, lower leg, thigh). Relapse of the disease - characteristic features: – recurrence of pain, – new ulceration or necrosis, – necessity to take painkillers at least twice a week – necessity to receive drugs improving blood flow. Patient’s clinical status was assessed during his/her consecutive visits at the department and in vascular outpatients clinic. The remission of the disease was diagnosed when good treatment outcome was obtained 6 months after therapy completion. The patients were divided into two groups in respect of disease advancement. Group I was formed of subjects without necrotic changes before starting the treatment. Patients with such alterations on one or several toes or on foot before the beginning of therapy were qualified to group II. During observation period, the patients were also classified to the following groups: A - subjects who gave up smoking after treatment, and B - patients who did not observe a non-smoking regimen after therapy. Table 1 presents patients’ characteristics.