градежништво ОСНОВИ ЗА МИКРОСЕИЗМИЧКО РЕОНИРАЊЕ
Општо е познато, дека сумарното дејство од еден земјотрес е ефект, кој генерално зависи од три основни групи фактори по следната општа формула: ∑Е = S + G + IG каде што е: ∑Е - сумарен ефект од земјотрес врз теренот или објектот; S - сеизмолошки фактори; G - градежни фактори; IG - инженерскогеолошки фактори. Во групата на сеизмолошки фактори спаѓаат: енергијата на потресот, длабината до хипоцентарот, оддалеченост од епицентарот и карактерот на потресот. Во групата на градежни фактори припаѓаат карактеристиките на градбите и тоа: тип на конструктивен систем, длабина на фундирање, катност, квалитет на градење и др. Влијанието на инженерскогеолошките или геотехнички фактори е многу значајно. Се работи за влијанија на голем број испреплетени геолошки, тектонски, хидрогеолошки и инженерскогеолошки својства на теренот како: литолошкиот состав, тектонската градба, својствата и состојбите на карпестите маси, нивото на подземна вода, макро, мезо и микрорелјефните форми на теренот, наклонот на падините, вид и дебелина на растреситиот покривач, форма и положба на основната карпеста маса и друго (Слика 4). Очигледнo e дека инженерскогеолошките фактори мора да се земат предвид во постапките на сеизмичка микрореонизација на просторот, со цел на адекватен начин да се дефинира нивото на сеизмички ризик за градба во сеизмички активни подрачја. Генерално, при постапката за сеизмичката микрореонизација се применуваат следните чекори: се проучува регионалнaта геолошка градба и сеизмолошките карактеристики на теренот; се проучуваат локалните инженерскогеолошки карактеристики на теренот и нивното влијание на сеизмичноста на локацијата; се проучуваат сеизмичките параметри на земјотресите, критериумите и условите за планирање, проектирање и градење. Треба да се спомене дека при сеизмичката микрореонизација се применуваат или статички или динамички методи. При примена на статичките методи се врши класификација на почвата по геолошки, инженерскогеолошки или инженерскогеофизички критериуми, а потоа се проценува нивното влијание на јачината на потресот. Кај динамичките методи се прави категоризација на почвата според нејзините карактеристики на движење при природен или вештачки предизвикан потрес. Во последно време динамичките карактеристики на подлогата се дефинираат по препорачани постапки во Еврокод 8, каде покрај другото се препорачуваат одредени параметри за т.н. еластичен спектар на одговор на подлогата (Se), во зависност од типот на почвата (табела 1). Во стручната литература има и други варијанти за дефинирање на еластичните спектри, но суштината е да се изврши споредба на проектните со мерените спектри, пред да се донесе конечен заклучок за стабилноста на објектот при сеизмички влијанија. Основно е да се дефинира што е можно поблизок модел на теренот, кој би бил основа за анализа. Понатаму, проблемите се решаваат со дефинирање на типот на конструкција, мерења на поместувања во лабораториски услови, следење на конструкциите при земјотрес и слично, што детално се анализира во теоријата на конструкциите.
Слика 4 Приказ на различни инженерскогеолошки фактори при земјотрес од кои зависи степенот на оштетувања кај објектите: А - Денивелација на терен кај расед во цврсти карпи; Б - Денивелација кај расед покриен со неврзани карпи; В - Денивелација кај расед покриен со глинивити карпи; Г - Објект фундиран на две средини; Д - Влијание на влажноста врз кохезија; Ѓ - влијание на ниво на подземна вода;
Табела 1 Коефициент на дуктилност и пригушување Тип на почва според ЕС8
Коефициент за тип на почва S
Tb(s)
Tc (s)
Td(s)
А
1,00
0,15
0,4
2
B
1,20
0,15
0,5
2
C
1,15
0,20
0,6
2
D
1,35
0,20
0,8
2
E
1,40
0,15
0,5
2
На Сликата 5 се прикажани карактеристичните видови периоди за одреден тип на еластичен спектар, а на Сликата 6, карактеристични спектри за секој тип на почва по ЕC8.
Слика 5 Карактеристични периоди за еластичен спектар по EC8
Слика 6 Карактеристични криви за еластичен спектар на разни почвени типови по EC8 за 5% пригушување
3
30 август 2013 ПОРТА
11