TEKST & MUZIEK
Een heikel onderwerp dezer dagen is in welke taal je een lied schrijft. Je moet daar goed over nadenken. Ook deze keuze heeft weer met ambitie te maken, maar ook met een aantal negatieve redenen die er eigenlijk niet toe doen.
Liedschrijvers hebben een extra probleem. Als je poëzie, romans en columns schrijft en het lukt je zelfs ze te publiceren, dan bestaan je teksten op zich: je kunt ze laten lezen. Bij een songtekst kan dat niet. Die bestaat eigenlijk pas echt met muziek erop (of eronder) en de tekst bestaat pas écht als iemand de tekst ook zingt.
Omdat deze brochure in het Nederlands is geschreven, gaan we er even vanuit dat dit je moedertaal is. Je hebt het altijd gesproken en je kunt je daarin uitdrukken. Toch schrijven de meeste groepen in een taal die niet de hunne is, maar die ze denken te beheersen. Het Engels in veel van onze songs – ook in die van de bekendere groepen – lijdt onder zijn status van rocktaal. Veel songs die in het Engels een status hebben, zouden, indien letterlijk vertaald in het Nederlands, de test niet doorstaan. We zouden ons schamen. We zouden ons in het gezelschap van verguisde zangers wanen, die met wijde broekspijpen, open kragen en gouden kettingen op pensenkermissen playbacken, terwijl wij met afgewassen jeans en leder cool proberen te zijn.
Bovendien zijn niet alle songschrijvers goede muzikanten en zekere niet alle songschrijvers kunnen zingen. Zoals ook niet alle zangers en muzikanten teksten kunnen schrijven. Het is goed dat te onthouden. Maar laat ons positief blijven: je kunt veel leren, in alledrie de disciplines.
Gelegenheidslied Voor deze brochure gaan we er even vanuit dat je iets te vertellen hebt. Wie niets te vertellen heeft en dat van zichzelf weet, kan beter naar de technische hoofdstukken zappen. Er is niets mis mee om niets te zeggen te hebben, dat goed doen is echter even moeilijk als wél een verhaal vertellen. Het is zelfs een tikkeltje moeilijker, tenzij je vindt dat de tekst er echt niet toe doet. Sommige liedjes die je maakt wanneer je niets te vertellen hebt, worden gelegenheidsliedjes genoemd. Ze dienen bijvoorbeeld om een keer op een feestje ten berde te worden gebracht. Die liedjes hebben een beperkte houdbaarheidsdatum. Het is altijd beter om te weten dat de houdbaarheidsdatum van je liedjes beperkt is, dan ten onrechte te veronderstellen dat je er onsterfelijk mee wordt. De meeste songs halen zelfs het papier niet dat op hen ligt te wachten, dus is er niks mis met een goed gemaakt lied dat slechts één enkele keer meegaat, en waar je wat plezier aan beleeft. 10
“Als je in het Engels wil zingen, volg dan ook gewoon Engelse les en probeer die les vervolgens te vergeten. Want er is niets zo erg als Engelse teksten die te slim willen zijn. Probeer je onder te dompelen in dat Engelse gevoel. Of zoek een andere taal, zoals Arno. Die heeft een eigen taal verzonnen die hij nog altijd niet meester is, maar dat is juist zijn charme.” Frank Vander linden,DeMens
Waarom staan we onszelf toe een slechte tekst in een andere taal te schrijven, die nochtans ook iedereen kan begrijpen? Dat heeft met verschillende factoren te maken. Onder meer met het feit dat als we een podium (hoe klein ook) opkruipen, we een beetje U2 willen zijn, én Oasis, én Nirvana, én dEUS, én Neil Young. We doen vaak ‘alsof’, zeker waar het teksten aangaat. Veel rockteksten ontstaan uit vrije associatie, woorden die op dat moment goed klinken bij een gitaarlick of een baslijntje. Wat volgt zijn klanken, vaak betekenisloos. Een duidelijke tekstlijn in het refrein is meestal al genoeg, en bij heel wat songs is het refrein ook het enige dat we ons herinneren. Je kunt met veel wegkomen in de songschrijverij, probeer je maar eens alle teksten van de Eurovisiesongfestivalnummers van de afgelopen decennia te herinneren. Zoals je van goede liederen in andere talen veel kan leren voor je Nederlandse songs, zo kan ook degene die in het Engels wil schrijven iets opsteken van Neder11