Sayı 22
Sayfa 37
yıs‘ta ünlü Sultanahmet mitingi yapılacaktır, yurtseverler tarafından. Ortam çok gergindir. Sürgün düĢüncesi Ġngilizlere göre kaçınılmaz olmaya baĢlayınca ve sonrasında bu düĢünce kabul edilince Webb çabucak bir liste yapıp Londra‘ya gönderir. Bekirağa‘da 250 civarında kiĢi bulunduğundan ve hepsini sürmek olanaksız olduğundan “en tehlikelileri” Londra‘ya rapor halinde gönderir. Bu ―en tehlikeli‖ kiĢiler 59 kiĢidir; ancak bir de adının karĢısına ―yıldız‖ imi konulan kimseler vardır ki onlar için “dikkat” denilmiĢtir. 19 adet olan “yıldızlı” kiĢinin içinde eski Sadrazam Sait Halim PaĢa‘dan Yunus Nadi‘ye, Ziya Gökalp‘ten gazeteci Hüseyin Cahit Bey‘e kadar birçok kimse vardır. ĠĢin ilginç yönü ve asıl niyetleri ortaya çıkaran imi Ģudur ki; olayların baĢlangıcında, genel olarak Ermeni olayları yüzünden suçlamaların yapıldığı söylense de bu “yıldızlı” kimselerin içinde “sürgün” suçundan mimlenen yalnızca bir kiĢi vardır; eski Sivas Valisi Sabit Bey. Genel olarak, “asayiĢi bozmak” diye diplomatik bir suç uydurulmuĢtur. Aslında ―asayiĢi bozmak‖ demek, “iĢgali engellemeye çalıĢan” veya “direniĢe eğilimi olan” demektir. Ġngiliz DıĢiĢlerinde Türkiye masasında bulunan Edmonds, “Fethi (Okyar) Bey‟in ve birkaç kişinin daha „yıldız‟ı hak ettiğini” not eder. Fethi Bey adının ne anlam içerdiğini ikinci bölümde söylemiĢtik. Sonunda, Damat Ferit‘in ve Ġngilizlerin olası direniĢe karĢı korkularından dolayı 28 Mayıs 1919‘da 11‘i Kars ġûrası‘ndan* Ġngilizlerin doğrudan tutukladığı kimse, 14‘ü rütbeleri yüzbaĢı-albay arası olan asker grubu ve 53‘ü Bekirağa KoğuĢu‘ndan olmak üzere 78 kiĢi Malta‘ya doğru yola çıkar. Ali Ġhsan PaĢa ve onunla birlikte giden onbaĢısı ile birlikte 80 kiĢi olmuĢtur Malta sürgünleri.(*Kars Şûrası, ordusuz kalan Kars-Ardahan-Batum civarındaki yerli halkın haklarını korumak için kurulmuştur. 9. Ordu Komutanı Yakup Şevki Paşa da listededir, fakat hastanede olduğundan ilk sürgün kafilesine yetişememiştir.) Ġngilizler, gemiyle önemli (tehlikeli) gördükleri Türkleri Malta‘ya Müttefiklerin ortak
İşin ilginç yönü ve asıl niyetleri ortaya çıkaran imi şudur ki; olayların başlangıcında, genel olarak Ermeni olayları yüzünden suçlamaların yapıldığı söylense de bu “yıldızlı” kimselerin içinde “sürgün” suçundan mimlenen yalnızca bir kişi vardır; eski Sivas Valisi Sabit Bey. kararıyla değil, kendi önceliklerini kullanarak apar topar götürmüĢlerdir. Fransızların dahi haberi olmamıĢ, hatta bu olay Fransa-Ġngiltere arasında küçük bir diplomatik krize neden olmuĢtur. Fransızlar alelacele sürgüne gönderilme iĢini, General F. d‟Esperey‘in deyimiyle ―İngilizlerin kendi amaçlarını gözeten siyasal bir önlem olarak‖ tanımlamıĢlardır. Bu arada Mustafa Kemal, Saraya ve Ġngilizlere karĢı çıkıyor, restleĢmeler havada uçuĢuyordu. Hükümet darbesinin sonuçsuz kalacağı belli olmuĢ ve bu yeni kahraman Samsun‘dan Amasya‘ya, Erzurum‘dan Sıvas‘a ―Anadolu‘nun yoksul ama vefalı bağrına‖ diriliĢ tohumları atmaya baĢlamıĢtır. Daha sonrasında Mustafa Kemal‘in Anadolu hareketinde yanında bulunan Rauf (Orbay) Bey‘in ve Kara Vasıf Bey‘in Ġstanbul‘daki Meclisten tutuklanması meseleleri de vardır. Bu uzun bir tartıĢma konusudur. Binbir güçlükle, değiĢik taktik ve manevralarla 9. Ordu MüfettiĢi olarak 19 Mayıs 1919‘da Samsun‘a gidebilen Mustafa Kemal PaĢa, 8 Haziran‘da Ġngilizlerin baskısıyla Ġstanbul‘un ―geri dön‖ çağrısıyla karĢılaĢmıĢtır. Önce geçiĢtirmiĢ, sonrasında “ulusal direniĢi” örgütlemeye koyulmuĢtur. Bunların çoğu, büyük olasılıkla, bilginiz dâhilindedir. Malta‘ya sürülmek istenen Mustafa Kemal PaĢa, direnmiĢ ve ulusunun kahramanı olmuĢtur. Eski Ġttihat ve Terakkicilerin (ĠTC) katılımı yüksek olsa da artık Ġngilizlerin gözünde yeni bir düĢman belirmiĢtir: Kemalistler!