Medikal Plus Kasım 2020

Kasım 2020 Yıl: 20 250

Kasım 2020 Yıl: 20 Sayı: 250

Sağlık ve Tıp Teknolojileri Dergisi

issn 1303-345X

Fiyatı: 20TL

OKUMAN Neonatology

products are specially designed with high technology to meet all necessary requirements and makes a difference in NICU.

BC 050 000

Bilicare Mobile Phototherapy

C

M

Y

CM

MY

OKM 730

Radiant Warmer

OKM 801

Infant Incubator

Okuman Medikal Sistemler A.S Kazım Karabekir Caddesi No: 95/95 06060 Iskitler/Ankara Tel: +90 312 384 05 20 Fax: +90 312 384 19 75

2 www.okuman.com.tr

MEDİKAL PLUS ARALIK 2019

info@okuman.com.tr

BC 250 LCD

Bilicare Intensive Phototherapy

CY

CMY

K

9647 Klinik grafik, resimde görülen kişiye ait değildir. Grafik, daha iyi görselleştirme için değiştirilmiştir.

Yapay zeka destekli ölçüm araçları, amaçlanan sonuca ulaşmak için makine öğrenimi tabanlı Yapay Zeka kullanan yazılım uygulamalarından oluşur. .

ACUSON Redwood Ultrason Sistemi

Görüntüleme, performans ve verimlilikte çıtayı yükseltiyor

ACUSON Redwood ultrason sistemi birinci sınıf görüntüleme kalitesi, olağanüstü performans ve daha yüksek iş akışı verimliliği sağlarken kuruluşunuzun ihtiyaçlarını karşılamada maliyet avantajı da sunuyor.

• Artefakt önleme özelliğiyle olağanüstü görüntüleme: Hareket artefaktı önleyici özelliği sayesinde derin dokuların daha ayrıntılı görüntülemesini sağlayarak üstün renk hassasiyeti elde edin.

Siemens Healthineers’ın patentli Auto Flash Suppression Teknolojisi, pek çok farklı uygulamada mükemmel kontrast ve detay çözünürlüğü sağlıyor.

• Daha yüksek verimlilik: eSie Measure, eSie OB ve eSie Left Heart gibi yapay zeka destekli uygulamalarla tetkik süresini kısaltın.

Böylece hastaların ihtiyaçlarını karşılamaya ve tedavi kalitesinde süreklilik sağlamaya odaklanın.

• Erişilebilirlik: Hafif, portatif ve işlevsel tasarımıyla kolayca hareket ettirilebilen bu cihaz sayesinde hassas görüntüleme hizmetlerini radyoloji departmanının ötesine taşıyarak daha fazla hastaya sunun. siemens-healthineers.com/redwood

Merhaba, Zaman zaman "hayatı dolu dolu yaşamak"tan söz ederiz. Özellikle hayatımızın içinin boşalıp gittiğini düşündüğümüz, sıradanlaştığını hissettiğimiz zamanlarda daha çok farkına varırız, "dolu dolu yaşamak" gerektiğinin. Yirmi dört saatler yetmemeye başlamıştır; yetmeyen, yetişmeyen günler üstüste geldikçe, birşeylerin eksik kaldığını farkederiz. Oysa "dolu dolu yaşama"nın programsız olamayacağını çoğu zaman unutur, atlarız.

Orhan TAŞOVA orhan@medikalplus.com

Bir gün bir felsefe profesörü derse girer ve hiçbir şey söylemeden öğrencilerin şaşkın bakışları altında masaya boş ve büyükçe bir kavanoz koyar ve onu getirmiş olduğu tenis toplarıyla ağzına kadar doldurur. Öğrencilere sorar: -"Arkadaşlar, kavanoz doldu mu?"

Hepsi bir ağızdan "Evet, doldu" diye cevap verir. Profesör "Durun, bakalım" der.

Getirmiş olduğu kutulardan birinden aldığı çakıl taşlarını kavanoza döker. Çakıl taşları kayarak tenis toplarının arasındaki boşlukları doldurur. Tekrar sorar: "Doldu mu?" Öğrenciler bir ağızdan, "Bu kez, evet" diye cevaplarlar. Profesör yine "Durun bakalım" diyerek, masanın üzerindeki diğer kutuyu alır ve içindeki kumu

yavaş yavaş kavanoza döker. Kumlar çakıl taşlarının arasındaki boşluklar doldurur.

Sorar: "Doldu mu?" Öğrenciler yine "Evet, evet, bu defa doldu" derler. Profesör yine "Durun bakalım" der, masanın altında bekleyen iki fincan kahveyi çıkarır ve kavanoza boşaltır. Kahve de kumların arasındaki boşluğu doldurur.

Tenis topları hayatımızdaki temel şeylerdir. Ailemiz, sağlığımız, işimiz gibi. Ama ne kadar ilginçtir ki, bazen, tıpkı tenis topları kavanozu doldurduğu zaman, "Evet, kavanoz doldu" deme alışkanlığında olduğumuz gibi, hayatımızın "dolu dolu olması" için bunların yeterli olduğunu zannederiz.

Hele, o tenis topları kimi zaman sadece "işimiz" haline gelir de, hayatımızın dolu dolu geçtiği yanılsamasına götürür bizi. Çakıl taşları, biraz daha az önemli gördüklerimizdir. Kumlar biraz daha. Kahve biraz daha. Ama asıl doluluğu getiren de bunlardır. Akrabalarımız, arkadaşlarımız, kendimizi geliştirmek için okuyacağım, kitaplar, alacağımız seminerler, hobileriniz, eşimizle ya da arkadaşlarımızla çıkacağımız bir yemek vs. Şunu sürekli hatırlamayı öneriyorum "Kavanoz tenis toplarıyla dolmaz."

Sağlıcakla kalın...

İÇİNDEKİLER

Mezoterapi uygulamaları hakkında bilinmeyenler Meme cerrahisinde en yeni 3 gelişme Demir eksikliği çocuklarda IQ’yu düşürebilir Türk Toraks Derneği Kongresinde Koronavirüs tartışıldı

16

Kanser ilaçlarının yan etkileri öngörülebilecek

Tıbbi cihaz sektörü zor durumda

38

Akciğer kanseri tedavisinde mükemmeliyet odaklı yol haritası

90

9. Sağlık Zirvesi başarıyla tamamlandı

Yayın, Tanıtım, Medikal Ürünler Tic. ve Paz. Ltd. Şti. adına imtiyaz sahibi

ORHAN TAŞOVA

orhan@medikalplus.com

Genel Müdür Yardımcısı BETÜL BEYZA TAŞOVA Genel Yayın Yönetmeni ve Sorumlu Yazı İşleri Müdürü YESEMİN TOPOĞLU yesemin@medikalplus.com

Reklam Müdürü REMZİYE GÜREN

remziye@medikalplus.com

Üretim ve Planlama BAHADIR BEKTAŞ Hukuk Danışmanı AV. HÜSEYİN AKKAR Mali Danışman AHMET BİÇER Muhasebe

muhasebe@plusmedya.com.tr

Danışma Kurulu Prof.Dr.AHMET ARAMAN Prof.Dr.AHMET RASİM KÜÇÜKUSTA Doç.Dr.AHMET YILDIZHAN Prof.Dr.HAYDAR SUR Prof.Dr.İBRAHİM KELEŞ Prof.Dr.MELİH BULUT Yrd. Doç. Dr.HALUK ŞENGÜN Dr.LEVENT SARAÇ Uzm.Dr.MEHMET BAŞ Uzm.Dr.UMUT YAKA Uzm.ÜMİT ŞAHİN Op.Dr.MEHMET ATAMAN Dr.MUSTAFA GÜVELİ Dr.MUZAFFER ÇELİK Dr.ONUR YARAR OĞUZ ENGİZ Medikal Plus İletişim Adresi Barbaros Hayrettin Paşa Mah. 1997 Sk. Phuket Life Rezidance No: 12 Kat 6 Ofis No: 50 Beylikdüzü / İSTANBUL Tel: 0212 441 03 00

Baskı : Kültür Sanat Basımevi Litros Yolu 2. Matbaacılar Sitesi ZB7-ZB11 Topkapı Bayrampaşa - İSTANBUL Tel : 0212 674 00 21 - 29 - 46 ACTO PHARMA ATESE

BİLMED

BİOREZONANS ELMED EMS

EXPOMED

A.K-A.K.İ-3-112

KIRMIZI BAYRAK TEKN.

21

KİFİDİS

13

MAVİ HAVA

15 27 79

105

KURTSAN MEDİKOZ MEDTIP

MEZOKLİNİK

Ö.K. 43

MULTİKAN OCTAMED

19

OKUMAN

29

SIEMENS

31 17 41

PHILIPS

33

23-25

Ö.K.İ 11

1

Dağıtım : Etkin Dağıtım Yayın Türü : Yerel Süreli Aylık Baskı Tarihi : 02.11.2020 İdare Merkezi : Celaliye Mahellesi Bağlarbaşı Caddesi Beysan Sk. No:7 Büyükçekmece / İstanbul Tel:0212 441 05 04 T.C.Bir yıllık abone bedeli 300 TL. Dergide yer alan makalelerdeki fikirler yazarlarına aittir.

Yayınlanan ilanların sorumluluğu ilan sahiplerine aittir.

Yazılar kaynak gösterilerek yayınlanabilir.

RÖPORTAJ

Tıbbi cihaz sektörü zor durumda Tıbbi cihaz sektörü uzun zamandır zor durumda. Sektör kamu ve üniversite hastanelerine verdikleri hizmetin karşılığını alamadıklarını belirtiyor. Konu ile ilgili TÜMDEF Yönetim Kurulu Başkanı Kemal Yaz Medikal Plus dergisinin sorularını yanıtladı. maliyetlerindeki ciddi artışlar nedeni ile sektörümüzün üzerinde büyük bir baskı oluşmuştur

TÜMDEF Yönetim Kurulu Başkanı Kemal Yaz

S

ektörün bugün gelinen noktada kamu hastanelerinden ve üniversite hastanelerinden toplam 19 milyar liralık alacağını tahsil edemediğini belirten Tüm Tıbbi Cihaz Üretici ve Tedarikçi Dernekleri Federasyonu (TÜMDEF) Yönetim Kurulu Başkanı Kemal Yaz, neden bu noktaya gelindiğini ve çözüm önerilerini Medikal Plus okuyucuları ile paylaştı.

Ne kadar süredir ödeme yapılmıyor ve bunun nedeni nedir?

Nisan 2018’de üniversite alacaklarının çok uzun vadelerde ödenmesi nedeniyle ciddi bir krizin eşiğindeyken Sayın Cumhurbaşkanımızın talimatlarıyla 2018 yılı

06

öncesi için yasal düzenleme yapılarak alacaklardan belli bir oranda bir defaya mahsus feragat yapılması koşulu ile ödemelerin yapılması sağlanmıştır. Yine bu süreçte artık ödemelerin sözleşmelerde yazılı vadelerde yapılacağı tüm firmalara deklere edilmiştir. Buna rağmen belirtilen vadelerde ödeme yapılmadığı için bugün gelinen noktada kamu hastanelerinden 17 ay, üniversite hastanelerinden de 37 aya varan vadelerde toplam 19 milyar Liralık alacağını tahsil edemeyen sektörümüz artık faaliyetlerini sürdüremez hale gelmiştir. Ödemelerimizi alamıyor olmamıza rağmen hastalara ve topluma karşı sorumluluklarımızı yerine getirmekteyiz. Yine aynı süreçte, döviz kurunda, enflasyonda ve diğer tüm girdi

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

Bu sorunun giderilmesi için neler yapılmalı, önerileriniz nelerdir?

Türkiye’deki sağlık sisteminin önemli bir paydaşı olan sağlık teknolojileri ve tıbbi cihaz sektörü, Covid-19 pandemi sürecinde tanı ve tedavi aşamalarında oynadığı rolle, ülkemizin hızlı ve etkili müdahalelerinde bulunmasını sağlayan gizli kahramanlardan biridir. Türkiye’de Sağlık alanında büyük hamlelerin yapıldığı bu dönemde, güçlü bir tıbbi cihaz sektörüne ihtiyaç varken ve hali hazırda sağlık sistemi zorlu bir pandemi sürecinden geçerken Bu koşularda, 2018- 2020 yıllarına ait alacaklarımız için yeni bir iskonto uygulanması planlamasının adil ve hakkaniyet ölçüsünde olmadığını düşünüyoruz.

Sektördeki firmalarımızın mali durumları, alacaklarını tahsil ederken olası hiçbir iskontoyu kaldıracak durumda değildir. Bu uygulama, ülkemizde mevcut istihdama zarar verir, yeni yatırımların yapılmasını imkânsız kılacağı gibi sağlık hizmetinin sunumunda da aksamalara yol açacaktır.

Firmalarımızın bu zor süreçte ayakta kalarak üzerlerine düşen görevleri layıkıyla yerine getirebilmeleri için vadesi geçen kamu ve üniversite alacaklarının feragat olmaksızın biran önce ödenmesi hususunda yetkililerden ve Sayın Cumhurbaşkanımızdan acilen destek bekliyoruz.

Sağlık Bakanlığı bu anlamda firmalara nasıl bir dönüşte bulunuyor?

Sağlık Bakanlığı bu sorunlarımızla ilgili olarak sektörümüze pek yardımcı olmadı.

RÖPORTAJ

Çünkü görüşmeleri biz sadece Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkilileri ile yaptık.

Sağlık bakanlığında bu süreçte beklediğimiz desteği bulamadık.

Tıbbi cihaz sektörünün diğer önemli sorunları nelerdir, bunlar için çalışmalarınız var mı?

Sorun-1: Sektörün Üniversite ve Devlet Hastanelerinden Alacaklarını Tahsil Edememesi: Sektörümüz Sağlık Hizmetlerinin etkin, kesintisiz ve başarılı bir şekilde sürdürülmesi için üstüne düşen her türlü fedakârlığı yapmaktadır. Sektörümüzün; Kurum ve Kuruluşlarla yapmış olduğu sözleşmelere uygun hareket etmesine karşın, alımı yapan idareler bu sözleşmelere uymamakta, almış olduğu tıbbi cihaz ve malzemelerin bedelini süresi içerisinde ödememektedir. Bugün sektörün Üniversitelerden 37 aydır alamadığı 8 milyar, Kamu Hastanelerinden17 aydır alamadığı 11 milyar olmak üzere, toplam 19 milyar alacağı birikmiştir. Bu durum sektörümüz mensuplarını banka kredileri ile yaşamak zorunda bırakmış ve birçok mensubumuzun şirketinin yaşaması ve sürdürülebilirliği zora girmiştir. Çözüm: 7244 Sayılı Kanunla ödemelerin plan çerçevesinde gerçekleştirilmesi yönünde yapılan kanuni düzenleme ile Hazine ve Maliye Bakanlığına verilen yetki zaman kaybetmeksizin hayata geçirilmeli ve hiçbir şekilde feragat istenilmeksizin sektör alacaklarının acilen ödenmesi ve AB Geç Ödemeler Direktifinin uyumlaştırılarak uygulanmasının temin edilmesi.

Sorun-2: Sağlık Kurumlarının Tıbbi Cihaz ve Malzeme ihtiyaçlarının DMO tarafından “Sağlık Market Uygulaması” temin edilmesi.

Gelişim için etkin ve güçlü rekabet ortamına ihtiyaç vardır. Bu etkileşimin olmadığı ortamlarda İnovasyon, Ar-Ge ve güçlü iş birliktelikleri oluşturmak mümkün değildir. Tek merkezden yapılacak alımlar rekabeti önleyebilir, küçük ölçekli “KOBİLER” üreticileri yok edebilir ve dinamik

olmayan bir sektörün oluşmasına sebep olabilir. Dolayısıyla eşitlik ve kamu menfaatinin tesis olunmasına engel olabilir. Çözüm: Tüm alımların DMO aracılığı ile yapılması yerine, serbest piyasa koşullarının güçlendirilmesi çok daha doğru tercih olacaktır. DMO kararının uygulanmasında ise, deneyimleyerek bölümler halinde, tercihen sarf malzemelerinden başlanarak, eksik ve yanlışların ve/veya düzeltilmesi gereken hususların tespit edilmesi ve kademeli olarak geçişin planlanması isabetli ve yerinde olacaktır.

Sorun-3: Sektörümüz için güçlü bir sanayi bölgesi ve teşvik uygulamasının olmaması: Sektörümüzde mevcut insan kaynağı, dünya çapında hatta bazı alanlarda dünyanın çok daha önündedir. Bu gücün etkili ve nitelikli bir şekilde kullanılamamasının temel sebebinin, ülkemizde tıbbi cihaz sanayi teşvik alanlarının kurulmammış olmasının olduğunu değerlendirmekteyiz. Çözüm: Ülkemizde en az iki ya da üç bölgede tıbbi cihaz ihtisas OSB bölgelerinin oluşturulması ve bu bölgelerde yapılacak çalışmalar için şirketlerin teşvik edilmesinin arzu edilen başarının sağlanmasına önemli katkı sağlayacaktır.

Sorun-4: Sektörle İlgili Algısal Sorunların Giderilememiş Olması: Sağlıkta oldukça geniş bir alana hizmet veren sektörümüzün sadece bazı sarf ve koruyucu malzemelerden ibaret bir anlayışla değerlendirilmeye devam edilmesi.

Çözüm: Ülkemizde MR’dan eldivene, stentten, kalp kapağına, diyalizden, ortopedi malzemesine, ameliyat lambasından, kateter’e kadar çok geniş bir alan içeren tıbbi cihaz sektörümüze hak etmiş olduğu değer verilmelidir. Teknik ve finansal zorluklara rağmen her türlü hizmeti üretmekte ve sağlık hizmet kalitesi ve gelişimini yukarı taşımak noktasında ciddi gayret sarf etmektedir. Bu kadar geniş alana üst düzey hizmet vermekte olan Tıbbi Cihaz Endüstrisinin sadece küçük bir bölümü olan maske, dezenfektan ve koruyucu elbise üzerinden değerlendirilmesinin hakkaniyetli bir değerlendirme olmadığını ifade etmek isteriz.

Sektörümüzdeki finansal sorunlar, sektörümüzün sürdürülebilirliğini tehdit eder hale gelmiştir. Son zamanlardaki teşvik ve desteklerin, sektörümüzde yıllardır faaliyet gösteren meslektaşlarımızdan çok salt proje ile geçimini sağlayan ticarileşmeden uzak şirketlere kullandırılması ancak kamu kaynaklarının mevcut şirketlerin sürdürülebilirliğine katkı sunmaktan uzak oluşu sektörümüze hizmet veren meslektaşlarımızda demotive etmektedir.

Gelinen noktada sağlık platformu olarak her zaman olduğu gibi bundan sonrada devletimizle uyum içerisinde uzlaşmacı ve çözümleyici olacağımızı kamu yetkililerinin de bu bağlamda sektörü değerlendirmesini ve sektörümüzün ileriye dönük olarak yatırımlarını ve gelişmesini sürdürebilmesi için destekte bulunmaları gerektiğini düşünüyorum.

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

07

ADVERTORIAL Serebral Palsi’nin Farkında Mısınız?

Serebral Palsili Bireylerin Sık Karşılaştığı Sorun: Malnütrisyon Günümüzde her 1.000 bebekten 2 ila 4’ünde Serebral Palsi görülmektedir.

Serebral Palsili bireylerin en sık karşılaştığı sorunlardan biri ise, gelişimlerini yakalayabilmeleri için ihtiyaç duydukları enerji, protein ve diğer nütrientlerin eksik veya yetersiz kalması sonucu ortaya çıkan klinik durum: Malnütrisyon.

Serebral Palsi Nedir?

Serebral Palsi (SP) çocukluk döneminde teşhis edilen yaygın bir fiziksel engelliliktir. İlerleyici olmayan bir grup kalıcı nörolojik bozukluktur. İlk kez 1862 yılında ortopedik cerrahı William Little tarafından tanımlanan Serebral Palsi: “Gelişmekte olan fetüste ya da yaşamın ilk aylarında beyindeki lezyon ya da zedelenme sonucu gelişen ilerleyici olmayan ancak yaşla bir-

08

likte değişebilen, hareketi kısıtlayıcı kalıcı motor fonksiyon kaybı, postur ve hareket bozukluğu” olarak tanımlanıyor.

SP ile Gelen Bir Diğer Sorun: Malnütrsiyon Malnütrisyon yetersiz beslenme veya hastalıklara bağlı beslenme bozukluğu nedeniyle vücutta görülen patolojik değişikliklerin tamamı olarak tanımlanabilir.

Malnütrisyonu olan çocukların vücut

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

direnci azalmakta, bağışıklık sistemleri zayıflamaktadır. Kilo kaybı, kas kitlesinde azalma, güçsüzlük, yara iyileşmesinde gecikme ve büyüme geriliği malnütrisyonlu çocuklarda görülebilecek başlıca olumsuzluklardır. Bu çocuklarda gastrointestinal sorunlar, beslenme güçlüğü, beslenme sürelerinde uzama ve besin alımında azalma malnütrisyona neden olan başlıca etkenlerdir.

ADVERTORIAL

Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Nöroloji Bilim Dalından Prof.

Dr. Kürşat Bora Çarman, Serebral Palsili bireylerdeki beyinsel zedelenmenin farklı alanlarından bahsediyor ve dolayısıyla bireylerin karşı karşıya kaldığı farklı tıbbi sorunlar hakkında şunları söylüyor: “Serebral Palsi’de temel bozukluk motor gerilik olmasına karşın beyindeki zedelenme yalnız motor alanla sınırlı değildir. Bu bireylerde ek tıbbi sorunlar görülmektedir.

Mental retardasyon, epilepsi, beslenme sorunları ve malnütrisyon en sık görülen sorunlardır. Malnütriyon morbidite ve mortaliteyi etkileyen önemli bir sorundur. Dünyada yapılan çalışmalarda SP'li bireylerin değişik malnütrisyon oranları bildirilmiştir. Ülkemizde Kürşad Aydın ve Arkadaşları tarafından çok merkezli olarak gerçekleştirilen kesitsel bir çalışmada SP’li çocuklarda %86.7 oranında malnütrisyon olduğu gösterilmiştir. Nörolojik bulguların yanı sıra Serebral Palsili bireylerde görülen

yutma ve çiğneme güçlüğü, reflü, konstipasyon malnütrisyon gelişmesine etki eden diğer faktörlerdir.”

Malnütrisyon Sorunlarını Minimuma İndirmek için Yapılması Gerekenler Serebral Palsili çocuklarda bugüne kadar saptanan en yaygın beslenme zorluğu olan ve motor disfonksiyon olarak da bilinen disfajiyle, dolayısıyla onun sebep olduğu malnütrisyon ile baş etmenin olası yolları; çocuğun öğünlerinin içeriğini ve kıvamını uyarlamak, ayrıca beslenme sürecinde doğru postürü sağlamaktır. Beslenme sorununa bağlı olarak, çocuğun öğünlerini tamamlamak ve yeterli beslenmeyi sağlamak için oral nütrisyonel suplemanlar (ONS) gerekebilir. Bahsedilen ürünler diyeti zenginleştiren mikro ve makro besinler bakımından zengin gıda takviyeleridir. Oral nütrisyonun yetersiz kaldığı durumlarda ise tüplü beslenme tercih edilebilir.

Nestlé Health Science Türkiye İsviçre merkezli, dünyanın lider beslenme, sağlık ve iyi yaşam şirketi Nestlé’nin Medikal Beslenme alanında faaliyet gösteren Nestlé Health Science İş Birimi’nin temelleri 2007 yılında Novartis Tıbbi Beslenme Biriminin satın alınması ile atıldı. Temmuz 2007’den beri Türkiye Medikal Beslenme pazarında adı öne çıkan İş Birimi, faaliyet alanına Kasım 2018 itibariyle Tüketici Sağlığı ürünlerini de ekledi. Medikal Beslenme alanında güçlü markaları bünyesinde bulunduran İş Birimi’nin bu ürünleri, özel tıbbi beslenme gerektiren, beslenme bozukluğu, kanser, travma, genel cerrahi, yoğun bakım ve nöroloji gibi kritik alanlarda kullanılmakta olup, çocuklardaki pediyatrik alerjilerden, yaşlılardaki yetersiz beslenme sorunlarına kadar farklı sağlık problemlerine çözümler sunuyor. Yine, “Optifast” ve “Optifibre” markaları ile Tüketici Sağlığı alanına giren şirket, metabolik sağlık, sindirim sistemi sağlığı alanlarında, bilimsel bazlı besin çözümleri üretmekte ve tüketicilerin hizmetine sunmaktadır. Bununla birlikte, doğuştan gelen Metabolik Hastalıklara yönelik, hastaların yaşam süresini ve kalitesini etkileyen ürünleri bünyesinde bulunduran “Vitaflo” iş birimi de Nestlé Health Science İş Birimi altında faaliyet gösteriyor.

6 Ekim Serebral Palsi Günü Kesin bir tedavi yöntemi bulunmayan Serebral Palsi konusunda farkındalık artıyor: her yıl 6 Ekim Dünya Serebral Palsi Günü’nde bilinçlendirme çalışmaları düzenleniyor. Filizlenme, büyüme ve yaşamın yenilenmesini temsil eden yeşil, aynı zamanda Serebral Palsi’nin de rengi olarak biliniyor.

Yapılan farkındalık aktiviteleri çerçevesinde, Serebral Palsili bireylerin nütrisyon sorunlarına farklı çözümler sunan, konu hakkında kapsamlı AR-GE çalışmaları yürüten, dünyanın önce gelen medikal beslenme şirketi Nestlé Health Science da sosyal medya hesapları üzerinden sesini duyurdu ve yeşile bürünerek herkesi bu farkındalığın bir parçası olmaya davet etti.

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

09

SEKTÖR

Trans yağ kısıtlamasına hazır mıyız?

DSÖ'nün gıda tedarik zincirinden trans yağın tümden kaldırılması hakkındaki uygulaması Türkiye’de de Ocak 2021 tarihinde başlıyor. Sağlığa Evet Derneği Başkanı Prof. Dr. Elif Dağlı ve Türk Kardiyoloji Derneği üyeleri bu uygulamanın neden olması hakkındaki görüşlerini paylaştılar. sının beklendiğini belirterek, sağlıklı bir diyet ve yaşam tarzının kardiyovasküler hastalıklarla savaşta en önemli silahlarımız olduğunu vurguladı. “Kan kolesterol düzeyinde düşme amaçlanıyorsa diyetteki doymuş yağlar total kalorinin %5-6’ sından fazla olmamalı, et ve süt ürünlerinden fakir, sızma zeytinyağı, sebze, meyve, tam tahıl ve baklagillerden zengin Akdeniz tipi bir diyet tercih edilmelidir” dedi.

A

B'nin ardından Türkiye de son tüketiciye sunulması amaçlanan gıdalarda ve perakende satışa yönelik gıdalarda 100 gram yağ için maksimum 2 gram trans yağ kısıtlaması getirdi. Bu uygulama Ocak 2021 tarihinde Türkiye’de de başlayacak.

Konu ile ilgili bir araya gelen Sağlığa Evet Derneği Başkanı Prof. Dr. Elif Dağlı ve Türk Kardiyoloji Derneği Üyeleri konu hakkındaki görüşlerini belirttiler…

Trans yağ sağlığımızı nasıl bozuyor?

Türk Kardiyoloji Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Doç. Dr Ayça Boyacı, Türkiye’de 2016 yılında 3.4 milyon kalp ve damar hastalığı olan kişi bulunduğunu, bu sayının 2035 yılında 5.4 milyona ulaşma-

10

Türk Kardiyoloji Derneği Lipid Çalışma Grubu Başkanı Doç. Dr Öner Özdoğan da, Yüksek LDL kolesterol, kardiyovasküler hastalığa neden olacağını, kanda çok fazla “LDL” kolesterol varsa, atar damar duvarlarında birikebiieceğini açıkladı. Trans yağların damar iç yüzeyini bozduğunu ve iltihabı arttırdığına, kolesterole bağlı damar bozulmasının erken yaşlardan itibaren görülebildiğine dikkat çekti.

Türk Kardiyoloji Derneği Yönetim Kurulu üyesi Prof. Dr. Ertuğrul Okuyan, “Türkiye’de tüm erişkin erkeklerin %30’u kadınların %35’i yüksek tansiyona sahip olduğunu belirterek ilaç tedavisi yanısıra, lifli gıda alımı, diyetteki yağ ve alkolun azaltılması, fiziksel aktivitenin arttırılmasını önermiştir.” dedi.

Sağlığa Evet Derneği Başkanı Prof. Dr. Elif Dağlı, “Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) endüstriyel trans yağların gıda tedarik zincirinden tümden kaldırılması için 2023 yılını hedef gösterdi. Avrupa Birliği'nin ardından Türkiye de son tüketiciye sunulması amaçlanan gıdalarda ve perakende

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

satışa yönelik gıdalarda 100 gram yağ için maksimum 2 gram trans yağ kısıtlaması getirdi. Mevcut etiket düzenlemesiyle trans yağlardan korunma tamamen tüketicinin sorumluluğuna bırakılmıştı.

Türk Gıda Kodeksi’nde Avrupa Birliği'ne uyum çerçevesinde yapılan değişiklikle bu sorumluluk Ocak 2021'den itibaren gıda işletmecilerine yükletilmiş oldu. Son tüketiciye veya toplu tüketim yerlerine yönelik olmayan bir gıdayı diğer gıda işletmecilerine arz eden gıda işletmecileri ise trans yağ kısıtlamasından muaf tutuldu.

Ham madde tedarikçileri, ürünlerindeki endüstriyel trans yağ miktarı, 100 gram yağ için 2 gramı aşması durumunda trans yağ miktarı hakkında üreticileri bilgilendirecekler.” dedi.

Dağlı, "DSÖ'nün 2023 hedefine yönelik ilk uygulama Ocak 2021’de başlıyor. Hayvansal ve endüstriyel trans yağın nasıl ayrıştırılacağına ve endüstriyel trans yağın ölçümüne dair standart bir metot belirlenmesi, üretilen gıdaların uygunluğunu denetlemek açısından önemlidir.

Yeterliliği bulunan laboratuvar sayısının az olması mevzuatın uygulanması önünde bir engel olabilir. Her ilde analiz yapılabilmesi için gerekli yatırımın gerçekleştirilmesi gereklidir. Trans yağ miktarının üründe hangi miktarda bulunduğuna dair bilgilendirme yapılması da önemlidir. Aynı üründen birden fazla tüketilmesi veya farklı ürünlerin aynı zamanda tüketilmesi nedeniyle kolayca önerilen günlük limit üzerine çıkılabileceğini bu nedenle tüketicinin etiketlerde kısıtlı trans yağ miktarını da görmesi gerekir” diye belirtti.

SEKTÖR

Covid 19'dan korunmada etkili her yüze uygun maske 131 yıllık tecrübesiyle hem medikal sektöre hem de korunma teknolojisi alanında birden fazla sektöre hizmet veren Dräger, her yüz tipine uyum sağlaması amacıyla iki farklı boy maske tasarladı. maske şeklinin son derece dengeli olmasını sağlar ve geniş bir solunum alanı sunar. Buna ek olarak nefesle verilen hava aşağı yönlendirilir, böylece maske içinde algılanan sıcaklık düşer.

andemi sürecinin en olmazsa olmazı tabii ki maskeler. Maskesiz bir hayatın düşünülmediği bu dönemde Dräger, her yüz tipine uyum sağlaması amacıyla iki farklı boy maske tasarladı. FFP toz maskeleri ise birçok endüstrinin yanında pandemi döneminde de virüsten üst düzey korunmaya yönelik önemli bir ihtiyacı karşılıyor.

P

koruyan, destekleyen ve kurtaran ürünler üretmeye devam ediyor. Dräger’in korunma teknoloji alanında geliştirdiği yeni ürün, X-plore 1900 toz maskeleri. İlk kez iki beden olarak üretilen maskelerin bir diğer dikkat çeken özelliği de SmartFOLD tasarımı. Her yüz tipine tam uyum sağlaması amacıyla iki farklı boyda piyasaya sürülen maskeler üç koruma sınıfında da mevcut olup, virüs, toz gibi unsulardan üst düzeyde korunma sağlıyor.

Yaşamı destekleyen her yerde; hastanelerden madenlere, ilaç sektöründen itfaiyeye geniş bir alanda hizmet veren Dräger, “Yaşam için Teknoloji” sloganıyla sunduğu yenilikçi çözümlerle yaşamı

Dräger X-plore 1900 adıyla piyasada yerini alacak olan toz maskesi, katı ve sıvı partiküller ve tozların temasından korunmak için yüksek performanslı, tek kullanımlık bir toz maskesidir. SmartFOLD tasarım

12

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

“Tek odak noktamız var; insan hayatı…”

Dräger’in yeni Genel Müdürü Zafer Kaşıkara; yeni geliştirdikleri ürünlere ilişkin yaptığı açıklamada; ana hedeflerinin insanların yaşamlarını korumak, desteklemek ve kurtarmak olduğunu belirtti.

Kaşıkara, “Solunum ve gaz yönetiminde uzman olan Dräger, 131 yıldır solunum konusunda birçok çözümün ve bu çözümü sağlayan ürünlerin yaratıcısı. Sağlıklı ve düzenli solunumun yaşam için olmazsa olmaz olduğunun bilinciyle Dräger, yer altında çalışan madencilerin sağlıklı solumasını sağlayan solunum maskelerinden, yenidoğanlara optimal termoregülasyon sağlayan kuvözlere, kapalı alanda çalışanların çalışma ortamlarındaki zehirli gazları ölçerek çalışanları uyaran gaz dedektörlerinden, Covid-19 kaynaklı solunum sıkıntısı nedeniyle yoğun bakımda tedavi gören hastalar için akciğer koruyucu ventilasyon sağlayan ventilatörlere kadar yaşamın her alanında var olmaya çalışıyor.

Hastanelerden madenlere, ilaç sektöründen itfaiyeye uzanan geniş bir alanda ve büyük bir çatının altında aslında tek ana odağımız var: O da insan hayatı. Bunu da sürekli geliştirdiğimiz yeni teknolojilerle yapabilmeyi ve her gün daha da fazla dijitalleşen dünyada dijital dönüşümün de bir parçası olabilmeyi amaçlıyoruz. Bu süreçte de tüm dünya ve ülkenin mücadelesine nasıl destek verebiliriz diye durmadan çalıştık ve yeni ürünler geliştirdik” ifadelerini kullandı.

BICOM BİOREZONANS TÜRKIYE

BIOREZONANS - Alerjiye son, mutlu gülüsler! ,

BICOM® BIOREZONANS

Adres: Kusadası/Aydın , Türkmen Mah.Turgut Özal Bulvarı No:83 C Blok K:1 D:1 Telefon: 0 256 618 36 16 + 90 549 608 09 09 E-posta: info@biorezonans.com.tr https://www.biorezonans.com.tr

SEKTÖR

Diş ve diş eti sağlığında “bor” mucizesi Selçuk Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sema Hakkı’nın bilimsel çalışmasında; bor içeren ağız gargarasının dişeti hastalıklarının tedavisine olumlu etkisi olduğu saptandı.

S

ağlıktan beslenmeye, cilt bakımından takviye gıdaya kadar yüzlerce farklı alanda kullanılan bor, ağız sağlığında da mucize sonuçlar yaratıyor. Selçuk Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sema Hakkı’nın gerçekleştirdiği bilimsel çalışmada; bor içeren ağız gargarasının dişeti hastalıklarının tedavisine olumlu etkisi olduğu saptandı.

Bor içeren diş sağlığı ürünleri geliştiren Medirevo şirketi Yönetim Kurulu Başkanı Devrim Hamaratlar’a göre araştırma bor ile tedavilerde çığır açacak Türkiye; dünya bor kaynaklarının %73’ünü topraklarında bulundururken, insan sağlığı için hayati önem taşıyan bor elementinin faydaları üzerine çok önemli araştırmalar yürütülüyor. Selçuk Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sema Hakkı, gerçekleştirdiği bilimsel araştırmada, bor elementinin antimikrobiyal özelliğinin diş ve diş eti sağlığında etkili bir rol oynadığını belirledi.

Borun, uygun dozlarda kullanıldığında göz ardı edilemeyecek olumlu etkileri olduğunu kaydeden Prof. Dr. Sema Hakkı, yürüttükleri klinik çalışmalarda bor içeren ağız gargarasının antimikrobiyal özelliklere sahip olduğunu saptadıklarını belirtti. Araştırmada; kanama, dişetinde ödem gibi tüm klinik parametrelerde borlu gargaranın hali hazırda kullanılan ve alternatifi olmayan klorheksidin kadar iyi olduğu hatta sondlamada kanama parametresinde birinci ay sonuçlarının borlu gargara ile çalışılan grupta daha iyi olduğu tespit edildi.

14

Medirevo Yönetim Kurulu Başkanı Devrim Hamaratlar

Prof. Dr. Sema Hakkı

“Bor içeren ürünler diş hekimliği için gelecek vaat ediyor” Diş ve diş eti hastalıklarının en önemli nedeninin mikrobiyal dental plak olduğunu belirten Prof. Dr. Sema Hakkı, “Çürük ve diş eti hastalıklarının oluşmaması için temel öncelik dental plağın dişten uzaklaştırılması, yani etkin diş fırçalama ve ara yüz fırçalarının kullanımıdır. Diş fırçası ile ağız temizliği olmazsa olmazdır” dedi. Kronik ağız yaraları, yatalak olma hali, sakatlık, zihinsel engellilik gibi durumlarda ve radyoterapi ve/veya kemoterapi esnasında dişlerini etkin fırçalamaya engel durumu olan bireylere dikkat çeken Prof. Dr. Hakkı şöyle devam etti: “Bu kişilerde plak oluşumunu ve muhtemel olumsuz etkileri gidermek için gargaralardan faydalanılması kaçınılmazdır. Bu durumlarda özellikle borik asit içeren gargaraların jel formları, bor içeren diş macunları ve diş hekimlerinin profesyonel kullanımı amacı ile diş eti

altına uygulamak için tavsiye ettiği özel jel formları, diş hekimliği için önemli ve gelecek vadeden ürünleri arasındadır.”

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

Bor üzerine uzmanlaşarak borlu diş sağlığı ürünleri geliştiren Medirevo Yönetim Kurulu Başkanı Devrim Hamaratlar, bugüne kadar borun faydaları üzerine yapılan ulusal ve uluslararası araştırmalara bir yenisinin daha eklendiğini dile getirdi.

Sağlık ve beslenme konusunda faydaları saymakla bitmeyen bor ve kenevir çalışmalarındaki en temel amacın, bor zengini ülkemizde bu madeni ekonomiye katkı sağlayacak şekilde işlemek ve her alanda kullanmak olduğunu söyleyen Hamaratlar şöyle devam etti: “Bu bilimsel araştırma da bor içeren ağız sağlığı ürünlerinin ne kadar önemli olduğunun altını çizmektedir. Tüm tüm Ar-Ge çalışmalarımızı bor üzerine gerçekleştirmekteyiz. Borun kullanıldığı özel 75 ürün geliştirdik. Tek amacımız bu milli cevherin değerinin bilinmesidir.”

MEDÄ°KAL PLUS OCAK 2020

15

SEKTÖR

Kanser ilaçlarının yan etkileri öngörülebilecek İstanbul Bilgi Üniversitesi Genetik ve Biyomühendislik Bölümü mezunlarının TÜBİTAK desteğiyle geliştirdikleri model sayesinde kanser ilaçlarının hangi yan etkilere yol açacağını yüzde 89 gibi yüksek bir oranda tahmin etmek mümkün olacak.

Ç

ağımızın en yaygın hastalıklarından biri olan kanserin başlıca tedavi yöntemlerinden biri kemoterapi.

Kemoterapi ilaçları, büyüyen ve çoğalan kanser hücrelerini öldürürken sağlıklı hücreleri de olumsuz etkileyerek tedavi sürecinde çeşitli yan etkilere neden olabiliyor. İstanbul Bilgi Üniversitesi Genetik ve Biyomühendislik Bölümü mezunları Melisa Tüncer ve Arzu Çakır’ın Dr. Öğr Üyeleri Özlem Ulucan Açan ve Hilal Taymaz Nikerel danışmanlığında yürüttükleri TÜBİTAK destekli proje, kemoterapi ilaçlarının yan etkilerinin hangi mekanizmalarla ortaya çıktığını moleküler düzeyde anlamayı hedefliyor.

Türkiye’de alanındaki ilk çalışma Proje kapsamında yapılan çalışmalarda yaklaşık 22 bin insan geni arasından kanser ilaçlarının yan etkiye neden olmasında rol oynayan 24 gen bulundu.

Geliştirilen istatistiksel model sayesinde ilaçların tedavi süresince hangi yan et-

16

kilere yol açabileceğini ilaç tasarım aşamasında tahmin etmek mümkün olacak. İstanbul Bilgi Üniversitesi Genetik ve Biyomühendislik Bölümü Mezunu Melisa Tüncer ve Arzu Çakır yürüttükleri projenin Türkiye’de bu alanda yapılan ilk çalışma olduğunu belirtiyor: “Projemizde kemoterapi ilaçları üzerine yoğunlaşarak bu ilaçların yan etkilerini gen anlatım verileri üzerinden öngören bir model geliştirdik.

Projemizde en yaygın yan etkiye neden olan 13 kanser ilacının en fazla görülen 3 yan etkisine, yani saç dökülmesi, ishal ve ödeme odaklandık. Makine öğrenmesi algoritmaları kullanarak geliştirdiğimiz model sayesinde bir kanser ilacının hangi yan etkiye neden olabileceğini ilaç geliştirmenin erken aşamasında öngörmemiz mümkün olacak. Modelimiz yüzde 89 gibi yüksek bir oranda başarıya ulaştı. Araştırmamız bu alanda Türkiye’de yapılan ilk çalışma. Dünyada literatüre baktığımızda ise projemiz bu alanda yapılmış çalışmalar arasında en yüksek başarı oranına sahip.”

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

“İlaç yan etkisinin azaltılmasında kullanılabilir” Proje kapsamında makine öğrenmesi ve veri madenciliği metotlarını kullanarak büyük bir veri üzerinde çalıştıklarını vurgulayan İstanbul Bilgi Üniversitesi Genetik ve Biyomühendislik Bölümü Dr. Öğr Üyesi Hilal Taymaz Nikerel “İnsanda yaklaşık 22 bin gen olduğu tahmin ediliyor.

Kullandığımız ilaçlar genlerimizin anlatım seviyesini değiştirebilir. Çalışmamız kapsamında kemoterapi ilaçlarının gen anlatım seviyelerinde neden olduğu bu değişiklikleri inceleyerek hangi genlerin hangi yan etkilerle ilişkili olduğunu tespit ettik. 22 bin gen arasında makine öğrenmesi algoritması yoluyla 24 genin kemoterapi ilaçlarının yan etkileriyle ilişkili olduğunu saptadık. Bu, kemoterapi tedavisinde ilaç yan etkilerinin azaltılabilmesi için sonraki çalışmalara rehberlik edebilecek önemli bir bilgi” diyor.

Geliştirilen modelin kanser ilacı tasarımının erken evrelerinde kullanılabileceğini belirten İstanbul Bilgi Üniversitesi Genetik ve Biyomühendislik Bölümü Dr. Öğr. Üyesi Özlem Ulucan Açan ise “İlaçlar geliştirildikten sonra yan etkileri olsa da piyasadan çekilmeyebiliyor. İlacın faydası yan etkisinden fazla olduğu için o ilaç kullanılmaya devam ediyor. Yeni geliştirilecek kanser ilaçlarında geliştirdiğimiz model yardımıyla ilacın toksisiteye, ödeme, saç dökülmesine, ishale neden olup olmayacağını anlamak mümkün olacak. İlaç tasarımının erken evrelerinde bu bilgiye sahip olmak yan etkisi olacak ilaçların geliştirilme aşamasında elenmesini sağlayarak zaman ve maliyet açısından kazanç sağlayabilir” diye belirtiyor.

ETİLEN KIT OKSİT ETİLEN OKSİT EO GAS AMPOULE / CADRIDGES

ESNEK KİTLERİ ODA TEKNOLOJİS ODA TEKNOLOJİSİ EOESNEK GAZ AMPUL VE KARTUŞ FLEXIBLE CHAMBER TECHNOL FLEXIBLE CHAMBER TECHNOLOGY EO EO GAS CADRIDGES AND AMPOULE KIT KARTUŞ VE AMPUL EO KARTUŞ VE KİTLERİ AMPUL KİTLERİ

KARTUŞ VE A KİTLER

YENİ NESİL EO GAZ STERİLİZASYON TEKNOLOJİSİ YENİNEW NESİL EO GAZ STERİLİZASYON TEKNOLOJİSİ GENERATION EO GAS FLEXIBLE TECHNOLOGY NEW GENARATION EO GAS STERILIZATION TECHNOLOGY NEW GENARATION EO GAS TECHNOLOGY YENİ NESİL EO GASSTERILIZATION ESNEK ODA TEKNOLOJİSİ • DIFFUSION TECHNIQUE, USING PURE ETHYLENE OXIDE, STERILIZATION GUARANTEE WITHOUT RELIABLE RISK DİFİZYON TEKNİĞİ SAF ETİLEN OKSİT KULLANIMI İLE KALINTI RİSKSİZ STERİLİZASYON GÜVENCESİ • HIGH TECHNOLOGY CHARACTERISTICS AND STANDARS, TRACEABILITY AND REGISTRATION YÜKSEK TEKNOLOJİ ÖZELLİKLERİ İLE STANDARTLARLA UYGUN, İZLENEBİLİRLİK VE KAYIT EDİLEBİLİRLİK. • VALUE FOR STANDARDS STANDARTLARA UYGUN VALİDE EDİLEBİLİRLİK

SEKTÖR

Radyasyon sizi tehdit etmesin Kurşun kullanımına gerek kalmadan X-ray ışını yayan tüm mekanlarda radyasyon koruması sağlayan yüksek performanslı Safeboard® ile 4 mm eş değer kurşun kalınlığına kadar radyasyon koruması elde edilebiliyor.

E

vrenin var olduğu günden bu yana gündelik hayatın her alanında maruz kaldığımız radyasyon, ileri düzeylerle temas edildiğinde ciddi tahribatlara yol açan bir enerji kaynağı olarak biliniyor. Endüstriyel toplumların ilerlemesiyle çevremizi saran X-ray ışınları çoğalıyor ve radyasyondan korunma yollarının geliştirilmesi sağlığımız açısından büyük önem taşıyor. Alçı bazlı yapı malzemelerinde dünya lideri Knauf, kurşun kullanımına gerek kalmadan X-ray ışını yayan tüm mekanlarda radyasyon koruması sağlayan yüksek performanslı Safeboard® ile 4 mm eş değer kurşun kalınlığına kadar radyasyon koruması elde edilebiliyor. Safeboard®, Knauf’un insan sağlığını tehdit eden unsurlara karşı geliştirdiği en iyi güvenlik çözümlerinden biri olarak öne çıkıyor.

18

En geniş performans çözümleri yelpazesine sahip olan Knauf, yangın dayanımı, ses yalıtımı, mekansal akustik, ısı yalıtımı, sismik tasarım, yüzey kalitesi ve cephe sonlama çözümlerinin yanı sıra güvenlik çözümlerinde de üstün performans sunuyor. Knauf AR-GE mühendisleri tarafından geliştirilen, radyoaktif madde yayan tüm mekanlarda radyasyon kalkanı sağlayan yüksek performanslı kurşunsuz Alçıpan® Safeboard® ile 4 mm eş değer kurşun kalınlığına kadar radyasyon koruması elde edilebiliyor.

Knauf “önce güvenlik” diyor Knauf, yapılardaki performans ihtiyaçlarına yönelik sistemler ve çözümler sunmaya devam ediyor. Radyoaktif maddelerin yayılımının yoğun olduğu her yerde olduğu gibi sağlık kuruluşla-

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

rının röntgen odaları için de son derece elverişli olan Safeboard®, kullanılacak cihazın ya da cihazların tüp voltaj değerlerine göre radyasyon koruması sağlayabiliyor. Safeboard®, mamografi üniteleri gibi düşük radyasyonlu (35 kV) mekanlarda tek kat olarak da uygulanabiliyor. Yangına tepki sınıfı A2-s1,d0 olması sayesinde yangının yayılmasını da önleyen Safeboard®, yüksek yoğunluğu sayesinde, sisteme bağlı olarak standart plakalara göre 6-10 dB daha fazla ses yalıtımı da sağlıyor. Diğer Alçıpan® çeşitleri ile aynı kolaylıkta monte edilebilen Safeboard®, özel olarak geliştirilmiş Safeboard® derz dolgusu ile birlikte uygulanıyor. Knauf Safeboard®, EN 520'ye göre DF tipinde ve DIN 18180'e göre GKF tipinde radyasyondan korunma ek özelliğine sahip, uygulamada büyük hız sağlayan bir Alçıpan® çeşidi olarak biliniyor.

Haber merkezleri gibi yüksek teknolojik cihazların bulunduğu alanlardaki radyasyon problemini de çözen Knauf Safeboard®, Kanal 7’nin İstanbul Eyüp’te bulunan binasının tüm haber stüdyolarında hali hazırda kullanılıyor.

• Kurşun levhalı duvarlara göre daha az ağırlık • Asma tavanlar için de radyasyondan korunma ile birlikte yangından korunma • Çok iyi ses yalıtımı • Kolay işlenebilirlik ve bununla birlikte uygulama güvenliği • Katlama ve bükme tekniği ile esnek tasarım • Kurşun içeriği olmadığı için ilerideki imhasında çevre dostu

SEKTÖR

Türkiye’den Avrupa’ya ihraç edilecek Türkiye'nin ilk yerli üç odalı parenteral beslenme solüsyonunu geliştiren Polifarma, bu tarz beslenme ürünlerinde dışa bağımlılığın azalmasına da önemli bir katkı sağladı.

Polifarma Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Vildan Kumrulu

S

ağlık sektöründe 34 yıllık deneyime sahip, yerli ve milli ilaç şirketi Polifarma, ilk yerli üç odalı parenteral beslenme solüsyonunu geliştirerek Türkiye’nin ilaçta dışa bağımlılığını azaltma yolunda attığı önemli adımlara bir yenisini daha ekledi. Solüsyonun üretiminin ardından Türkiye’de bu ürünün muadillerini piyasaya sunan global markaların fiyatlarında güncellemeye gittiğine dikkat çeken Polifarma Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Vildan Kumrulu, ürünün ihracatına başladıklarının da altını çizdi.

Yüzde 100 yerli sermayeli Polifarma İlaç, sektöründe ilklere imza atarak Türkiye’nin sağlıkta dışa bağımlılığı azaltmak için katkıda bulunmaya

20

devam ediyor. Türkiye'nin ilk yerli üç odalı parenteral beslenme solüsyonunu geliştiren Polifarma, bu tarz beslenme ürünlerinde dışa bağımlılığın azalmasına da önemli bir katkı sağladı. Türkiye'nin ilk yerli üç odalı parenteral beslenme solüsyonu, yoğun bakım, ameliyat sonrası ve oral yoldan beslenemeyenler hastalar için kullanılıyor. Amerikan İlaç ve Gıda Dairesi’nin (FDA) lipid bitmiş ürünler için kalite standardı olarak belirlediği 10 ayrı testi başarıyla geçen ilk yerli üç odalı parenteral beslenme solüsyonu, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından önerilen yağ dağılımına uygunluğuyla da öne çıkıyor. Ayrıca ürünün tüm hammaddeleri, Avrupa Birliği – İyi Üretim Uygulamaları (EU – GMP) ve FDA standartlarına da uygun.

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

İlk yerli üç odalı parenteral beslenme solüsyonu Azerbaycan’a ve Afrika kıtasına ihraç edildi Polifarma Ar-Ge Merkezi’nde uzun süren araştırmalar sonucu geliştirilen Türkiye’nin ilk yerli üç odalı parenteral beslenme solüsyonunun piyasaya arzıyla birlikte global markaların da fiyatlarında indirime gittiğine dikkat çeken Polifarma Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Vildan Kumrulu, “Türkiye ilaç sektörü yurtdışından ithal edilen birçok ürünü üretmek için yeterli bilgi birikimine ve deneyime sahip. Biz de Türkiye’de ilklere imza atan bu şirketlerden biri olmaktan büyük gurur duyuyoruz. Türkiye’nin ilk yerli üç odalı parenteral beslenme solüsyonunu Azerbaycan ve Afrika kıtasına ihraç ettik. Yılın son çeyreğinde EU GMP Sertifikamızı alacağız, ardından Avrupa ülkelerine de ihracata başlayacağız” dedi.

ATESE ET-300 C

ACESO ANS 200

Anesthesia Machine

Operation Table

ATESE LED 700/700

Led Base Shadow Less Operating LAMB

ATESE SAĞLIK HİZMETLERİ LTD. ŞTİ.

Tel: 0312 394 45 67 • Fax: 0312 394 45 90

w w w. a t e s e . c o m . t r atese@atese.com.tr

SEKTÖR

“Sağlıkta dijital dönüşüm” sıfır temas Pandemi sürecinde vaka artışları sürüyor. Kasım ayında salgının daha da yükselişe geçeceği ihtimali de uzmanlar tarafından tartışılıyor. Online Sağlık hizmetleri ise, COVID-19 sürecinde teması azaltarak bulaşıcılığı önlemede büyük önem taşıyor.

11Sight Türkiye Ülke Müdürü Ercan Gümüş

E

vinizden çıkmaya gerek kalmadan ve risk almadan ilgili sağlık çalışanı ile canlı bağlantı ile görüşmek pandemi döneminde çok daha fazla tercih edilir oldu. Sağlık Bakanlığı’nın da regülasyon verdiği Tele Tıp Sistemiyle radyolojik tetkiklere ait görüntülere 7/24 web ortamında erişilmesine, bu görüntülerin raporlanabilmesine, radyologlar arası telekonsültasyon yapılabilmesine, tıbbi görüntü ve raporların kalite açısından değerlendirilebilmesine ve e-Nabız uygulaması üzerinden vatandaşlar ile paylaşılabilmesine olanak sağlanıyor.

Sağlık çalışanları ve hastalar için güvenilir çözüm Sağlık çalışanları ve hastaların daha fazla zarar görmemesi için Online Sağlık hizmetlerine geçiş yapmak büyük önem taşıyor. 11Sight Türkiye Ülke Müdürü Ercan Gümüş, “11Sight ile görüntülü

22

görüşmede hastaların güven duygusu arttığı için geri dönüş oranı sesli görüşmeye göre 3 kata kadar daha fazla gerçekleşiyor. Sağlık turizmi açısından ise 11Sight çok daha büyük bir öneme sahip.

Dünyanın herhangi bir yerindeki hastaya gerekli tüm tanıtımları yapabiliyor, operasyonlar hakkında bilgi verebiliyor ve yüz yüze iletişim kurarak güven bağı kurabiliyorsunuz.” şeklinde görüşlerini dile getirdi.

uzmanlara çeşitli yararları olan bir uygulama. Son yıllarda taşınabilir bilgisayarların yaygınlaşması ve güvenilir iletişim sistemlerinin geliştirilmesi, online sağlık hizmetlerinin istenilen yer ve zamanda sunulmasının önünü açtı. Sağlıkta online dönüşüm, sağlık görevlisinin doğrudan hastayla iletişime geçmesi şeklinde olabileceği gibi aile hekimine hastasıyla ilgili olarak süpervizyon vermesi yoluyla da kullanılabiliyor.

Pandemi dönemiyle birlikte online sağlık hizmetlerinin çok büyük önem kazandığının da altını çizen Gümüş şöyle devam etti:

COVID-19 riski de korkusu da azalıyor Görüntülü etkileşim platformu 11Sight ile çevrimiçi destek, fiyat ve zaman konusunda hastane veya muayenehanede görüşmeye göre daha avantajlı bir çözüm sağlanıyor. Sağlık çalışanları ofis masraflarını düşünmek zorunda kalmazken yolda harcayacakları zamanı kendilerine ayırma lüksüne sahip oluyor. Hem de COVID-19 korkusuna ve bulaşma riskine karşı da önlem alınmış oluyor.”

Sağlık görevlisi doğrudan hastayla iletişime geçebiliyor “Online Sağlık hizmetleri, günümüzün hızla değişen sağlık sisteminin ortaya çıkardığı, hem danışana hem de klinik, hastane ve özel muayenehanelerdeki

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

SEKTÖR

Tromboz, önlenebilir bir hastalıktır Dünya genelinde yılda 3 milyondan fazla kişinin hayatını kaybetmesine sebep olan Tromboz, erken teşhis ve önlemlerle tedavi edilebilir. Siemens Healthineers çözümleri, tromboz kaynaklı hastalıkların hızlı teşhisi için sağlık profesyonellerine destek oluyor.

D

amar içinde pıhtılaşan kanın sebep olduğu tıkanıklık ile ortaya çıkan tromboz hastalığı, önlem alınmadığı takdirde yaşamı tehdit edebilecek bir seviyeye ulaşabiliyor. Ciddi bir hastalık olmasına rağmen erken teşhis ve önlemlerle engellenebilecek tromboz ve kan hastalıklarına dikkat çekmek ve bu konuda farkındalık oluşturmak için 13 Ekim tüm dünyada Tromboz Günü olarak kabul ediliyor.

Uluslararası Tromboz ve Hemostaz Derneği’nin (ISTH) öncülük ettiği bir girişim olan Dünya Tromboz Günü ile kan pıhtılaşma bozukluklarının yaygınlığı ve bireylerin bu hastalık riskini azaltmak için yapabilecekleri hakkında bilincin artırılması amaçlanıyor.

Bir arterde veya damarda kanın yüksek oranda pıhtılaşması olan tromboz; kalp ve damar hastalıklarına bağlı ölümlerin başlıca üç nedeni olan kalp krizi, inme (felç) ve venöz tromboembolizmin (VTE) arkasındaki birincil faktör olarak görülüyor.

Venöz tromboembolizm (VTE) derin bir damarda, genellikle alt bacak, uyluk veya pelviste bir kan pıhtısı oluştuğunda derin ven trombozu (DVT); pıhtı çözülüp kan dolaşımına katılarak akciğerlere yerleştiğinde ise pulmoner emboli (PE) olarak adlandırılıyor.

PE gibi yaygın ve hayati risk taşıyan bir durumda hastalığın mümkün olduğunca çabuk teşhis edilmesi ve tedaviye başlanması kritik bir önem taşıyor. Siemens Healthineers’ın INNOVANCE® D-Dimer kan testi, dakikalar içinde sonuç verdiği için PE ve/veya DVT şüpheli durumlarda klinisyenler için oldukça hızlı bir tanı aracı sunuyor.

24

Tromboz gelişimindeki risk faktörleri Kan pıhtılaşması, kalp ve damar hastalıklarından kaynaklanan ölümlerin dörtte birinin nedeni olarak gösteriliyor. Tromboz riskini artıran faktörler arasında şunlar yer alıyor: 65 yaşın üstünde olmak, sigara içmek, hareketsiz yaşam tarzı, diyabet, kalp-damar hastalığı, majör travma, majör cerrahi uygulamalar, gebelik, kanser, aile öyküsü, östrojen bazlı tedavi, COVID-19 dahil şiddetli enfeksiyonlar…

Siemens Healthineers’dan etkili çözümler Siemens Healthineers, COVID-19 hastalarında pıhtılaşma bozukluklarının teşhisi, tedavisi ve yönetiminde uzmanları destekliyor. Enfeksiyonların pıhtılaşma riskini artırdığı biliniyor ancak COVID-19 virüsünden kaynaklanan enfeksiyonlar hastalarda oldukça farklı pıhtılaşma bozukluklarına yol açabiliyor. Öte yandan COVID-19 ile tromboz arasındaki bağlantı henüz tam olarak anlaşılmamış olsa da COVID-19 hastalarında önde gelen ölüm nedeni olarak tromboz ve tromboembolizmi gösteren çok sayıda araştırma bulunuyor.1,2,3 İyi huylu cilt lezyonlarından yaşamı tehdit eden trombotik olaylara kadar, koronavirüs çarpıcı derecede yüksek bir ölümcül kan pıhtısı prevalansı gösteriyor.

Burada yüksek D-Dimer seviyelerinin ise COVID-19 hastalarında tromboz riskini belirlemek için çok önemli bir laboratuvar

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

belirteci olduğu görülüyor.2,4 Dolayısıyla COVID-19 teşhisinin ardından hastaların tedavi ve izlenme süreçlerinde D-Dimer testi belirleyici bir rol oynuyor.

Siemens Healthineers, COVID-19 ile mücadelenin her aşamasında klinisyenlere destek oluyor. PCR testi olan FTD SARS-CoV-2 ile uzmanları doğru tanı konusunda desteklerken yüksek hassasiyetli COV2T total antikor testi sayesinde kişilerin COVID-19 bağışıklığının olup olmadığı veya virüse maruziyeti ölçülebiliyor.

Siemens Healthineers 40 yılı aşkın süredir dünya lideri olarak kabul edildiği hemostaz alanında da INNOVANCE® D-Dimer testi ve Kan Gazı testleri ile hastaların tedavisi ve izlenmesinde sağlık profesyonellerine yardımcı olmaya devam ediyor.

Referanslar: 1. Llitjos, et al. High incidence of venous thromboembolic events in anticoagulated severe COVID-19.J Thromb Haemost. 2020.

2. Tang N, et al. Abnormal coagulation parameters are associated with poor prognosis in patients with novel coronavirus pneumonia. J Thromb Haemost.

2020;18:844-847.

3. Bikdeli B, et al. COVID-19 and thrombotic or thromboembolic disease: implications for prevention, antithrombotic therapy, and follow-up. J Am Coll Cardiol. 2020.

SEKTÖR

Meme kanserinde erken tanı hayat kurtarır Meme kanseri erken teşhis ile tamamen tedavi edilebildiği için, erken tanı hayati bir önem taşıyor.

Siemens Healthineers, meme kanseriyle mücadeleye, erken teşhise yardımcı çözümleriyle destek olmaya devam ediyor.

K

adınlarda en çok görülen kanser türlerinden biri olan meme kanseri hakkında bilinçlendirmek ve erken teşhisin önemine dikkat çekmek için Ekim ayı tüm dünyada “Meme Kanseri Farkındalık Ayı” olarak kabul ediliyor. Ulusal Kanser Enstitüsü’ne (National Cancer Institute-NCI) göre her 10 kadından 1’ine hayatının bir döneminde meme kanseri teşhisi konuluyor. Yıllık veriler, ise her yıl 1,7 milyon insana meme kanseri tanısı konulurken 522 bin kişinin meme kanseri nedeniyle hayatını kaybettiğini gösteriyor. Bunun yanı sıra, meme kanseri hastalarının hayatta kalma oranı her geçen gün artıyor ve bu hastalıkla ilişkili ölümlerin sayısı, büyük ölçüde erken teşhis, hastalığın daha iyi anlaşılması ve doğru tedavi gibi faktörlere bağlı olarak giderek azalıyor.

Erken teşhis ve uygun tedavi yöntemleri ile hastanın belli aralıklarla takip edilmesi ve tedavinin izlenmesi kanserli hastaların hayat kalitesini artırıyor. Tümörün tedaviye yanıt verip vermediğini belirlemeye ya da nüks tespitine yardımcı olmak için kan testlerinden yararlanılabiliyor. Kan testlerinde kanser hücrelerinin ürettiği ya da kansere karşı üretilen maddeler, yani tümör markerlar (belirteçler) ölçülüyor.

Meme Kanseri Tedavi Sürecini Destekleyen Kan Testleri Siemens Healthineers, meme kanserinin teşhis ve tedavi aşamalarında önemli rol oynayan kan testlerini uzun yıllardır sunuyor. Atellica® IM ve ADVIA Centaur® analizörlerinde çalışılan Siemens Healt-

26

hineers CEA, BR 27.29 ve CA 15-3 tümör belirteci testleri, daha önce II. Evre veya III. Evre meme kanseri tedavisi gören hastaların izlenmesine yardımcı olmak üzere tasarlandı. BR 27.29 ve CA 15-3 testleri, tedaviye yanıt olarak hastalığın ilerlemesi veya gerilemesi konusunda bilgi veriyor.

Böylece metastatik meme kanseri hastalarının tedavi yönetimine ve erken tanıya yardımcı oluyor. Çalışmalar, metastatik meme kanseri hastalarının %90'ının kan testinde, se-

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

rumdaki HER-2/neu (Human Epidermal Growth Factor Receptor 2) seviyesinin yüksek olabileceğini gösteriyor. Atellica® IM ve ADVIA Centaur® analizörlerinde ölçülebilen bu tümör belirteci, tedaviye yanıt hakkında önemli bilgiler sağlıyor.

Hekimler de hastaların tedavi rejimlerini geliştirirken bu teste başvuruyor. Bu analizörler HER-2/neu temelli tedavi alan hastalarda dahi çapraz etkileşim olmadan doğru ve kesin sonuçlar sunarak hekimlerin doğru kararlar almalarına yardımcı oluyor.

SEKTÖR

6 haftalık radyoterapi 30 dakikaya iniyor Meme kanserinde yeni gelişmelerle birlikte tedavi süreleri de önemli derecede kısalıyor. Meme kanseri tedavisinde 6 haftalık radyoterapi süresinin ameliyat sırasında uygulanan Intraoperatif radyoterapi sayesinde 30 dakikaya kadar iniyor.

A

nadolu Sağlık Merkezi Radyasyon Onkolojisi Uzmanı ve Radyasyon Onkolojisi Direktörü Prof. Dr. Hale Başak Çağlar ile Genel Cerrahi Uzmanı ve Meme Sağlığı Merkezi Direktörü Prof. Dr. Metin Çakmakçı, “Uygun hastalarda tüm memeyi ışınlamak yerine, sadece tümörün çevresini ışınlamak anlamına gelen ‘kısmi meme ışınlaması’ sayesinde hem hastaların daha kısa zamanda tedavi olması hem de yan etkilerin daha az olması sağlanabilir. Kısmi meme ışınlaması yöntemlerinden biri olan intraoperatif radyoterapi, yani ameliyat sırasında yapılan radyoterapi ile tüm ameliyatın süresi 15-20 dakika daha uzatılarak 6 haftalık radyasyon tedavisi 30 dakikaya indiriliyor” açıklamasında bulundu.

Meme kanseri, yeni tedavilerle artık korkutmayan bir kanser Meme kanserinin tedavisinde meme koruyucu cerrahi yöntemlerin her geçen gün yaygınlaştığının altını çizen Radyasyon Onkolojisi Uzmanı ve Radyasyon Onkolojisi Direktörü Prof. Dr. Hale Başak Çağlar ile Genel Cerrahi Uzmanı ve Meme Sağlığı Merkezi Direktörü Prof. Dr. Metin Çakmakçı, “Koltuk altına yapılan lenf bezi cerrahisi ise giderek azalıyor. Tüm bunlar da lenfödem sorununun çok daha az yaşanmasını sağlıyor. Meme kanseri çok sık görülen bir hastalık; kadındaki en sık kanser. Bunun iyi tarafı, meme kanseriyle ilgili çok sayıda araştırma yapılıyor olması.

Hem tanı hem de tedavi yöntemlerinde pek çok gelişme söz konusu. Meme kanserinin türlerine göre tedavi seçenekleri de gün geçtikçe farklılaşıyor ve kişiye özel tedaviler ön plana çıkıyor.” dedi.

28

Prof. Dr. Hale Başak Çağlar

Prof. Dr. Metin Çakmakçı

6 haftalık radyoterapi seansı tek bir seansa indiriliyor Radyoterapi sürelerinin günümüzde geçmişe oranla büyük ölçüde azalmasının tedavinin kalitesini de artıran önemli bir faktör olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Hale Başak Çağlar ile Prof. Dr. Metin Çakmakçı, “Gereksiz koltuk altı ışınlamaları tarihe karıştı bile. Bu sayede hastalar artık kollarda şişme, yani lenfödem gibi durumlarla karşılaşmıyor. Intraoperatif radyoterapi olarak bilinen, ameliyat sırasında uygulanan radyoterapi yöntemi de tedavi sürelerini kısaltan önemli yeniliklerden biri” açıklamasında bulundu. Bu yöntem sayesinde meme koruyucu cerrahi uygulanan hastalarda ameliyattan sonra verilmesi şart olan radyoterapinin ameliyat sırasında uygulandığına dikkat çeken Prof. Dr. Hale Başak Çağlar ile Prof. Dr. Metin Çakmakçı, “Böylece hem 6 haftalık tedavi tek bir seansa indiriliyor, hem de tümörün yerleştiği bölge çok daha iyi gözlemlenerek daha doğru bir tedavi uygulanabiliyor. Ayrıca ameliyattan hemen sonra yapılan radyoterapi de geride kalma ihtimali olan tümör hücrelerinin

çoğalmasına fırsat vermeden daha etkili oluyor. Ancak bu tedavi henüz belirli özellikleri olan hasta grubunda önerilebiliyor; dolayısıyla hasta seçimi en kritik nokta olma özelliğini koruyor” şeklinde konuştu.

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

Tedavide yan etkiler azalıyor, yaşam kalitesi yükseliyor Radyoterapideki gelişmelerle artık radyasyonun çok daha sınırlı bir bölgeye, sadece tümöre verilebildiğin altını çizen Prof. Dr. Hale Başak Çağlar “Böylece özellikle meme kanseri hastalarında kalp de olumsuz etkilenmiyor, hastada yan etkiler çok daha az görülüyor. Artık daha az yoğunlukta, daha az dozda, daha az bölgeye, daha kısa sürelerle müdahale etmek önemli. Çünkü öncelik, hastanın yaşam süresini uzatırken yaşam kalitesini de düşürmemek. Bu yaklaşım da hastaları, günlük iş ve sosyal yaşamlarından koparmayacak kadar rahat bir tedavi süreciyle tanıştırıyor. Radyasyon alan hastalar artık cilt yanıkları gibi sorunları da yaşamıyor, hatta yaz aylarında tedavi sonrasında denizin tadını bile çıkarabiliyorlar” şeklinde konuştu.

SEKTÖR

Faz 1-2 klinik çalışması 2020'nin dördüncü çeyreğinde başlıyor COVID-19 ile mücadelede güç birliği yapan Sanofi ve Translate Bio’nun mRNA COVID-19 aşı adayı ile klinik öncesi çalışmalarda yüksek antikor düzeyleri elde edildi.

S

anofi ve Translate Bio, COVID-19 hastalığının nedeni virüs olan SARS-CoV-2'ye karşı geliştirdikleri mRNA tabanlı aşı adayları MRT5500'ün klinik öncesi sonuçlarını açıkladı. Açıklamada MRT5500'ün klinik öncesi değerlendirmesinde son derece önemli bir bulgu olarak SARSCoV-2'ye karşı olumlu bir bağışıklık yanıtı profili gösterdiği belirtildi.

Sanofi'nin aşılar konusunda uzman global iş birimi Sanofi Pasteur ve klinik evrede mesajcı RNA (mRNA) tedavileri üzerine çalışan Translate Bio’nun (NASDAQ: TBIO), COVID-19'a karşı yeni bir mRNA aşısı geliştirmek için Nisan 2020’de başlattığı çalışmada, Faz 1-2 klinik çalışmasının 2020'nin dördüncü çeyreğinde başlaması bekleniyor.

MRT5500’ün preklinik değerlendirmesinde SARS-CoV-2’ye karşı sergilediği olumlu bağışıklık yanıtı büyük öneme sahip. Bu veriler, MRT5500’ın klinik geliştirme için seçimini destekler nitelikte.

Sanofi Global Aşılar İş Birimi Başkanı Thomas Triomphe gelişmelere ilişkin olarak şunları kaydetti; "Bu küresel salgının üstesinden gelmek için, hem enfeksiyon hastalıkları uzmanlığından edindiğimiz güçlü bilgilere hem de yeni, yenilikçi teknolojilere yakından bakıyoruz.

Bugün edindiğimiz mevcut sonuçlar, bu çalışma adına önemli bir kilometre taşı ve son derece umut verici. İş ortağımız Translate Bio ile bu teknolojiyi dünya çapında insanlara sunmak için sonraki adımlar üzerinde çalışmak konusunda müthiş heyecan duyuyoruz”.

Translate Bio CEO'su Ronald Renaud ise COVID-19 pandemisine karşı etkili aşıların

30

hızlı gelişiminin en öncelikli küresel halk sağlığı ihtiyaçlarından biri olmaya devam ettiğini belirterek; “Sanofi Pasteur ile üzerinde çalıştığımız mRNA aşı adayına ilişkin olarak kaydettiğimiz ilerleme cesaret verici. Klinik öncesi sonuçlar, MRT5500'ün klinik öncesi çalışmaları hem farelerde hem de insan olmayan primatlarda olumlu bir bağışıklık tepkisi sağlama yeteneğini gösterdi. Daha da önemlisi, bu sonuçlar, geleneksel aşılara alternatif yaklaşımların geliştirilmesini potansiyel olarak hızlandırmak adına mRNA platformumuzun geçerliliğini de teyit etti” dedi.

COVID-19 ile mücadelede önemli adımlar Translate Bio ile işbirliği içinde mRNA aşısı adayına ek olarak Sanofi, GSK'nın yerleşik pandemik adjuvan platformuyla birlikte Sanofi'nin mevsimsel grip aşılarından biri ile aynı rekombinant protein bazlı üretim teknolojisini kullanan bir COVID-19 aşısı adayı üzerinde GSK ile işbirliği yapıyor. Şirketler, Eylül ayında adjuvanlanmış rekombinant COVID-19 aşı adayı için Faz 1-2 klinik çalışmasının başladığını duyurdu.

2020 Aralık ayı başlarında ilk sonuçları beklenen bu çalışmada, yıl sonundan önce Faz 3 çalışmasının başlatılması bekleniyor.

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

mRNA aşıları nedir?

Aşılar, bağışıklık sistemini uyarmak için hastalık ajanlarını taklit ederek etki gösterir ve vücutta karşılaşabilecekleri enfeksiyonlarla savaşmak için aktif kalan bir savunma mekanizması oluşturur. mRNA aşıları, koruyucu bir bağışıklık yanıtı oluşturmadaki yüksek potansiyelleri sebebiyle seçilen antijen(ler)i kodlayan bir nükleotid dizisi sunarak yenilikçi bir yaklaşım ortaya koyar. mRNA aşıları, birçok açıdan geleneksel aşı yaklaşımlarına kıyasla potansiyel olarak yenilikçi bir alternatifi temsil eder. Bu nedenler; mRNA aşılarının yüksek potensi (gücü), hücre çekirdeğine girilmeye gerek kalmadan protein üretimini başlatabilme yeteneği, hızlı aşı geliştirme olanağı, düşük maliyetli üretim potansiyeli ve virüs aracılığına gerek kalmadan uygulanabildiği için güvenle kullanılabilmesidir. Bu yaklaşım potansiyel olarak aşılamanın bugün için uygun bir seçenek olmadığı hastalıklara karşı aşı geliştirilmesine olanak verir. Ayrıca istenilen bir veya birden çok antijen, üretim süreci değişikliği gerekmeden mRNA'dan sentez edilebildiğinden, aşı geliştirmede en yüksek esnekliği ve verimliliği sağlar.

SEKTÖR

Raporu Filyasyon ekipleri verecek Covid 19 hastalarının ve temaslılarının karantinada bulundukları süreç içinde gereken raporları Filyasyon ekipleri tarafından verilecek.

İ

stanbul Aile Hekimliği Derneği (İSTAHED)’den yapılan yazılı açıklamada, temaslı veya pozitif vakaların izolasyonlarının sağlanmasını salgının önünü kesmek için en öncelikli önlem olarak tanımladıkları belirtilerek, şu bilgiler paylaşıldı: “Pandemi boyunca yaptığımız uyarıların en önemli maddeleri arasında, bu kişilerin iş yerlerinden rapor talep edildiği, dolayısıyla bu raporları almak için evden çıkıp sağlık kuruluşlarına, en çok da aile hekimlerine gittiklerini, bu şekilde çok sayıda bulaşa sebep

olduklarını dile getirmiştik. Karantina listesindeki kişilerin SGK’ya otomatik olarak bildirilerek raporlu sayılabilecekleri ya da Filyasyon ekibine bu yetki verilerek bu bulaşın önlenebileceğini belirtmiştik.

Bakanlık tarafından bu talebimizin salgının 7. ayında da olsa yerine geldiğini görmekteyiz. Filyasyon ekiplerinin kullandığı FİTAS (Filyasyon Takip Sistemi)ne eklenen rapor sekmesi ile sorun bir şekilde çözülmüş oldu. Covid19 nedeni ile karantinaya alınan vatandaşlarımızın iş yerlerine vermek için ihtiyacı olan raporlar 02.10.2020 tarihinden

itibaren filyasyon ekiplerince verilebilecek ve vatandaşların karantinalarını bozmalarına gerek kalmayacak. İzolasyondaki vaka ve temaslıların istirahat raporlarının oluşturulması FİTAS-SGK entegrasyonuyla sağlanmıştır. Bu sayede danışman doktorlar e-raporları FİTAS üzerinden oluşturabilecektir. Oluşturulan istirahat raporları SGK tarafından sonuçlandığında kişilere bilgilendirme SMS’i gönderilecektir. Vatandaşlar raporlarına e-Nabız ve e-Devlet Kapısı üzerinden erişebilecektir.”

Global yönetimde kadın yönetici rüzgârı Son yıllarda birçok yöneticisini global yönetim kadrolarına ihraç eden Novo Nordisk Türkiye ekibi; yeni başarı öyküleri yazmaya devam ediyor.

Ö

nceki yıllarda da birçok yöneticisini yurt dışında üst düzey yönetici olarak gönderen Türkiye ekibi, merkezi Danimarka’da olan Novo Nordisk’in global yönetimine kadın yöneticilerin ardı ardına terfi etmesiyle yeni başarı öyküleri yazıyor. Novo Nordisk Türkiye’nin İnsan Kaynakları Direktörü Didem Özkan; Güney Doğu Avrupa, Orta Doğu ve Afrika (SEEMEA) Bölgesi Ticari Yetkinlikler Direktörlüğü görevine atandı.

Didem Özkan; yeni görevinde bölgede tanıtım yetkinliklerinin gelişiminden

32

sorumlu olacak. Organizasyonel Değişim Yönetimi’ni ve Uluslararası Operasyonlardaki yeni nesil CRM sisteminin daha verimli kullanılması için yeni yöntemler geliştirmeyi destekleyecek. Ayrıca satış eğitimleri, saha yöneticilerinin gelişimi, gelişim merkezleri, koçluk ve eğitim programları tasarımından ve uygulamasından da sorumlu olacak.

2011 yılında Business Area İnsan Kaynakları Müdürü olarak Novo Nordisk’e katılan Didem Özkan, son 4 yıldır Novo Nordisk Türkiye İK Direktörü olarak görev yapıyordu.

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

Didem Özkan

MEDÄ°KAL PLUS OCAK 2020

29

SEKTÖR

Hangi test ne kadar güvenilir sonuç veriyor?

Tanı amacıyla PCR, ELISA IgG ve IgM antikor testleri, hızlı testler ve PCR ev kitleri kullanılıyor.

Hastalıkla mücadelede doğru adımlar atılması için bu testlerin ne anlama geldiği ve vücuttaki hangi göstergelerle hangi sonuçları verdiğini bilmek büyük önem taşıyor.

Covid-19 virüsünün tüm aşamaları için gerekli olan PCR ve antikor testleri hakkında bilgi verdi.

Uz. Dr. M. Servet Alan

T

üm dünyayı etkileyen COVID-19 salgınını kontrol altına almak için tanı testleri kritik bir rol oynuyor. Test yapılmasının ardından koronavirüs tanısı alan kişilerin toplumdan izole olarak gerekli önlemleri alması da büyük önem taşıyor. Bunun yanı sıra kişinin evde kendi kendine uygulayabileceği pratik PCR test kitleri hem hastaneye gitmeye çekinen veya hastaneye gitme olanağı bulunmayan kişilere büyük kolaylık sağlıyor hem de sosyal izolasyonun devamıyla birlikte virüsün yayılmasını önlemeye katkıda bulunuyor.

Memorial Şişli Hastanesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Bölümü’nden Uz. Dr. M. Servet Alan,

34

PCR testi boğaz ve burundan sürüntü alınarak yapılıyor COVID-19 tanısında uygulanan PCR testi, herhangi bir belirti olmasa bile COVID-19 hastalığını taşıyan kişilerin en erken evrede belirlenmesini sağlayan güvenli bir testtir. Hastalık tanısının erken evrede konulması, tedavi, izolasyon ve önlem sürecinin erken başlamasına da yardımcı olmaktadır. Polimeraz Zincir Reaksiyonu (PCR) olarak adlandırılan yöntem, virüsün genetik maddesini (RNA) saptar.

Moleküler bir test olan PCR testlerinde, boğaz ve burundan, ucunda pamuk olan bir çubuk yardımı ile sürüntü alınır. Bu örnek, uygun şekilde alınıp çalışıldığında son derece doğru sonuçlar vermektedir.

PCR testi evde de uygulanabilir Hastalık şüphesi olan kişilerin evde izole olması, koronavirüsün yayılmaması ve hastalığın kontrol altına alınması açısından oldukça önemlidir. Bu nedenle evinden çıkmak istemeyen ve hastaneye gidemeyen kişilerin evinde ya da bulundukları ortamda kendi kendine sürüntü örneği alarak PCR testi yaptırmaları gibi bir ihtiyaç doğmuştur. Evde PCR Test kitleri, kişinin kendisinin boğaz ve burnundan örnek alarak, bunu kutu içerisinde laboratuvara göndermesi, sonuçları da online olarak öğrenebilmesine imkan sağlamaktadır. Evde izolasyon sürecine destek veren ve böylece infekte olacak kişi

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

sayısının artışını önleyen bu testler, hızlı tanı konulmasına da olarak tanımaktadır.

Evde PCR testleri güvenilirliği ile hızlı tanı kitlerinden ayrışmaktadır. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, örneklerin doğru ve hijyenik şekilde ve de başkalarına bulaşmaya engel olacak önlemler doğrultusunda alınmasıdır. Örneği alan kişinin çevresinde mümkünse başka kişiler bulunmamalıdır. Testlerin doğru sonuç verebilmesi için örnekler belirtilen adımlara uyularak alınmalıdır.

65 yaş üzerinde olan, evinden çıkmak istemeyen, hastaneye gidemeyen, hareket kısıtlılığı olan ve kronik hastalıkları nedeniyle risk grubunda yer alan ve bu nedenle izolasyon sürecinin bozulmaması gereken kişilerin yanı sıra; kapalı ve kalabalık alanlarda bulunmak durumunda kalan, sık sık yurtdışı ya da şehirlerarası seyahat eden ve yakınlarını ziyaret etmek isteyen kişiler için de evde PCR test uygulaması önemli bir seçenektir. Evde bakım hizmetleri yoluyla da evde PCR, antikor veya diğer tıbbi testler için örnek alınması mümkündür. Hiçbir test doktor muayenesi gereken bir durumda bu ihtiyacı karşılamaz.

Hızlı antijen testlerinde yalancı negatif sonuç olasılığı Antijen testleri COVID-19 virüsünün bazı proteinlerini saptamaktadır. Burun ve/ veya boğazdan bir çubukla alınan sıvı örneklerinin sonuçları çok kısa bir sürede de alınabilir. Bu testler daha ucuz ve hızlıdır. PCR testlerine göre çok daha ucuz ve hızlı olduğu için de çok sayıda kişiye test uygulanması bakımından tercih

SEKTÖR

edilebilir. Ancak şu anda yaygın kullanım için uygun olmayan bu testler, ‘yalancı negatif’ sonuç verebilir. Yalancı negatiflik, kişi virüsle infekte olduğu halde, test sonucunun negatif olarak bulunmasıdır. Bu durumda PCR testi ile kontrol gereklidir.

Daha önce COVID-19 geçirip geçirmediğini merak edenler…

COVID-19 pandemisi nedeniyle, basit bir soğuk algınlığı olan kişiler de koronavirüs endişesi taşımakta ve pek çok kişi, daha önce bu hastalığı geçirip geçirmediğini merak etmektedir. Bu durumda, kişinin daha önce COVID-19 ile karşılaşıp karşılaşmadığını belirleyen antikor testleri önem kazanmaktadır. IgM ve IgG antikor testleri, damar yolundan kan alınarak çalışılan, kişinin koronavirüsü belirtili veya belirtisiz olarak atlatmış olma ve bağışıklık durumunu da gösterebilen testlerdir. IgM, hastalığı geçirmekte olan veya yeni geçirmiş kişileri belirlerken, IgG ise hastalığın başlangıcından iki hafta

kadar sonra ortaya çıkmakta ve IgM’den daha uzun süre saptanabilmektedir.

COVID-19 tablosu ağır seyreden hastalara, daha önce COVID-19 geçirmiş ve antikor geliştirmiş kişilerden alınan plazmayla uygulanan tedavi, başarılı sonuçlar vermektedir.

Antikor testi pozitif çıkarsa…

Toplumda, COVID-19 virüsü ile karşılaşma oranının saptanması yani toplumun ne kadarının bu infeksiyonu geçirmiş olduğunu belirlemek amacıyla da antikor testlerine başvurulmaktadır. Virüsle karşılaşılan ilk günlerde, bağışık yanıt yeni oluşmaya başlamıştır ve antikor saptanamayabilir. Antikor oluştuktan sonra, infeksiyon sona erse bile, bir süre daha antikorun varlığı saptanmaya devam eder. Bu nedenle antikor testleri tek başına aktif COVID-19 infeksiyonu tanısı için kullanılmaz. Antikor testleri pozitif bulunduğunda son derece güvenilirdir.

Fakat bazı kişilerde virüsle karşılaştığı

halde antikor oluşmamakta ya da oluşan antikorlar da bir süre sonra kaybolabilmektedir. COVID-19 antikorunun pozitif bulunması; koronavirüse karşı tam bir bağışıklık oluştuğunu, bu hastalıktan korunulduğunu veya başkalarına virüsün bulaştırılmayacağını göstermez. Koronavirüs infeksiyonu geçirmiş olan kişilerin de aynı sosyal mesafe, hijyen ve maske kurallarına uyması gerekir.

PCR ve Antikor testlerinizi birlikte yaptırabilirsiniz ELİSA ve benzeri yöntemlerle yapılan antikor testlerinin hassasiyet ve doğruluğu, güvenilirliği düşük olan hızlı (rapid) antikor testlerine göre oldukça yüksektir.

ELİSA IgM ve IgG gibi duyarlı ve özgüllüğü yüksek yöntemlerin PCR ile birlikte kullanılması, doğru tanı şansına katkıda bulunmakta, hastalık evresi konusunda da fikir vermektedir.

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

35

SEKTÖR

Burundan ağrılı örnek almaya son veriyor Acıbadem Üniversitesi Kuluçka Merkezi’nde Acıbadem Üniversitesi öğretim üyeleri tarafından Covid-19 testlerinin duyarlılığını artıran ve hastadan örnek alımını kolaylaştıran yeni bir yöntem geliştirildi. bilinen Polimeraz Zincirleme Tepkimesi (PZT) ve antijen testlerinin duyarlılığını artırarak test sonuçlarının doğruluk oranını yükseltiyor.

M

yMagiCon ismi verilen yöntem, bu özellikleri itibariyle dünyada tek ve ilk yöntem olarak dikkat çekti. Yeni yöntem; Covid-19’u saptamak için tüm dünyada kullanılan PCR ve antijen testlerinin duyarlılığını 20 kat artırarak testlerin daha hızlı yapılması ve doğruluk oranının artmasının yolunu açıyor. Yeni yöntem; aynı zamanda, hastadan test örneği alımını da kolaylaştırıyor; burundan sürüntü alınması yerine hastanın birkaç yudum suyla gargara yapıp ağzını çalkalaması yeterli hale geliyor. Böylece suyun tüm boğaz ve ağızla temas etmesi, sürüntüye göre daha çok sayıda virüsün örneğe geçmesini de sağlıyor… İşte bilim dün-

36

yasını da heyecanlandıran yeni yöntemin ayrıntıları…

Türk bilim insanları, Konoravirüs testlerinin duyarlılığını 20 kat artıran yeni bir yöntem geliştirerek hastalığa daha hızlı ve güvenilir şekilde tanı koymanın yolunu açtı. “MyMagiCon” ismi verilen yöntemi geliştiren bilim insanları; araştırma ekipleriyle birlikte Acıbadem Üniversitesi’nden Tıbbi Mikrobiyoloji ve Medikal Biyoteknoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Tanıl Kocagöz ve Tıp Mühendisliği Öğretim Üyesi Doç. Dr. Özge Can oldu. Acıbadem Üniversitesi Kuluçka Merkezi’nde geliştirdikleri, dünyada ilk ve tek olan bu yeni yöntem, PCR testi olarak

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

Tüberküloz tanısı için geliştirildi Prof. Dr. Tanıl Kocagöz, Dünya Sağlık Örgütü’nün yakın destekçisi “Foundation for Innovative New Diognostics” (www. finddx.org) vakfından aldıkları proje desteği ile tüberküloz tanısını kolaylaştırmak amacıyla 1.5 yıldan bu yana üzerinde çalıştıkları yöntemi, Covid-19 virüsü tanısına uyarladıklarını belirtti. Yöntem sayesinde antijen testlerinin hızlı ve doğru sonuç vermesinin olanaklı hale geldiğini belirten Prof. Dr. Tanıl Kocagöz, “Yöntemimiz; havaalanlarında, hastanelerin acil servislerinde ya da filyasyon ekiplerinin evlerde tanı alma işlerini kolaylaştıracak.

Antijen testlerinin duyarlılığını artırdığı için kişinin enfekte olup olmadığını yarım saat içinde daha doğru bir şekilde tespit etmek olanaklı hale gelecek. Testlerin kısa zamanda daha doğru şekilde sonuç vermesi, hasta olan kişilerde izolasyon tedbiri alınabilmesini sağlayacak. Böylece salgının kontrolü açısından önemli bir kazanım da sağlayacak” dedi.

Sürüntü almanın risklerini ortadan kaldırıyor Geliştirilen bu yeni yöntem, Covid-19 tanısı koymak için yapılan sürüntü alımına son veriyor. Ağız ve burundan ucunda pamuk benzeri dakron olan çubukla alınan sürüntü yerine hastanın ağzında çalkaladığı birkaç yudum su kullanılıyor.

Gargara ve ağız çalkalama sırasında suyun boğazın ve ağzın tüm boşluğuna değmesi, sürüntüye göre çok daha fazla

SEKTÖR

virüsün test edilecek sıvıya geçmesini sağlıyor. Bir tüp içinde konsantre edilen sıvıda, Covid-19 virüsleri hızla kendini belli ediyor. Böylece, PZT ve antijen testlerinin duyarlılığının artırmasına yardımcı olduğundan, test sonuçlarının doğruluk oranı yükselmesini ve hızlı bir şekilde alınmasını sağlıyor. Bu yeni yöntemin kullanılmasıyla, burundan elde edilen sürüntüyle test için yeterli virüs alamamak ve sürüntüyü alan kişilere hastadan Covid-19 virüsü bulaşma riskleri de ortadan kalkıyor…

Mevcut testlerin eksik yanları var Tüm dünyada koronavirüs tanısının; PCR testi olarak bilinen Polimeraz Zincirleme Tepkimesi (PZT) ya da antijen testleri ile konulduğunu hatırlatan Prof. Dr. Tanıl Kocagöz, “Ancak her iki testin de kendisine göre eksik yanları var. PZT testlerinde tanı, hastanın burnundan pamuklu çubuk yardımıyla alınan sürüntüyle konuyor. Bu hem zahmetli bir yöntem hem de örnek alan sağlık çalışanına enfeksiyon bulaşma riskini artırıyor. Ayrıca tanı süresi iki günü bulabiliyor. Hızlı sonuç vermesi için üretilen antijen testlerinin duyarlılığı ise PZT testleri kadar yüksek değil diye konuştu. Bu testlerin sonuç güvenilirliğini artıran yenilikçi bir yöntem

geliştirdiklerini anlatan Prof. Dr. Tanıl Kocagöz, şu bilgileri verdi: “Biz her iki testin duyarlılığını 20 kat artıran, ayrıca kolay örnek almayı sağlayacak bir araç geliştirdik. Yöntemimizde kişinin, bir iki yudum içme suyunu ağzına alması, gargara yapıp ağız içinde çalkaladıktan sonra bu suyu bir kaba koyması yeterli. Daha sonra geliştirdiğimiz MyMagiCon tüpü içerisine bu örnekten 20 ml sıvı alıp koyuyoruz. Tüpün içindeki polimer hızla su ve küçük molekülleri çekerek virüsleri konsantre hale getiriyor. Bu işlem 5 dakika sürüyor. Polimer boncukları arasındaki konsantre virüs örneği, bir pipet aracılığıyla alınarak PZT ya da antijen testlerinde rahatlıkla kullanılabiliyor.”

Dünya genelinde aylık test sayısı 150 milyon Uluslararası alanda tanı için PZT testinden vazgeçilerek antijen testine yönelme eğiliminin geliştiğine işaret eden Prof. Dr. Tanıl Kocagöz, şöyle devam etti: “Koronavirüs enfeksiyonu tanısı için her ay ülkemizde 3 milyon, dünyada da 150 milyon test yapılıyor. Hastalık belirtisi göstermesine karşın PZT ile de kimi zaman hastalık saptanamıyor. Bunun ne-

deni ise hastalardan alınan örnek miktarının çok az olması. Dakronlu çubukla 50 mikrolitre gibi çok az örnek alınabiliyor.

Alınan bu örnek 3 ml su ile seyreltiliyor ve buradan 10 mikrolitre gibi çok küçük bir miktar PZT’de kullanılıyor. Bu da, virüsün az bulunduğu örneklerde saptanamamasına yol açabiliyor. Bizim yöntemimizde, gargara ve ağız çalkalama sırasında su tüm ağız boşluğu ve boğaza temas ederek daha çok sayıda virüs toplanmasını sağlıyor. Daha sonra konsantre edilen virüs örneği, PZT testlerinin de duyarlılığını artırıyor.”

Dünyada ilk ve tek Çalışmalarının duyulmasıyla dünyadan da yoğun talep almaya başladıklarını söyleyen Prof. Dr. Kocagöz, “Bu talebi karşılamak için üniversite-sanayi iş birliği önemli. Yöntemin patentini aldık, uluslararası koruma başvurusu yaptık.

Ayrıca diğer ülkelerde patent başvurularını yapmak üzere girişimde bulunduk. Üretim konusunda bize destek olan yatırımcılar ile birlikte ürünün ilk örneklerini üretip kullanıma sunduk” diye konuştu.

Ayrıntılı bilginin Acıbadem Üniversitesi Kuluçka Merkezi’nde yer alan Ar-Ge firmasının www.gigabiomol.com internet sayfasından alınabileceğini belirtti.

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

37

SEKTÖR

Akciğer kanseri tedavisinde mükemmeliyet odaklı yol haritası AstraZeneca Türkiye’nin koşulsuz desteği ile Türk Akciğer Kanseri Derneği tarafından hazırlanan “Akciğer Kanserinde Multidisipliner Yaklaşım Raporu”nda önerilen yaklaşımlar sayesinde vakit kaybedilmeden daha hızlı tanı ve doğru tedavi uygulamaları mümkün olabilecek.

Doç. Dr. Ahmet Demirkaya - Prof. Dr. Büge Öz - Prof. Dr. Uğur Selek - Prof. Dr. Erdem Göker

A

straZeneca Türkiye’nin koşulsuz desteği ile Türk Akciğer Kanseri Derneği (TAKD) tarafından hazırlanan “Akciğer Kanserinde Multidisipliner Yaklaşım Uzlaşı Raporu” kamuoyuna açıklandı. Raporla, tüm dünyada en sık görülen ve en çok ölüme sebep olan kanser türü olan akciğer kanseri için tıbbi onkoloji, göğüs hastalıkları, göğüs cerrahisi, radyasyon onkolojisi, radyoloji, nükleer tıp ve patoloji branşlarının “ortak akılla” çalışmasına yönelik bir yol haritası sunuluyor ve sunulan bu yol haritasıyla akciğer kanseri hastalarının en hızlı şekilde tanı ve tedavi çözümlerinden yararlanması amaçlanıyor.

38

Türkiye akciğer kanseri görülme sıklığında ilk 10 ülke arasında Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre 2018 yılı itibariyle yıl içinde 2 milyondan fazla kişiye (tüm kanserlerin yüzde 11,6’sı) akciğer kanseri tanısı konuyor. Ölüm nedeni sıklığında, kanser nedeniyle gerçekleşen ölümler arasında erkeklerde yüzde 22 ile birinci olan akciğer kanseri kadınlarda yüzde 13,8 ile meme kanserinin ardından ikinci sırada yer alıyor. Türkiye akciğer kanserinin görülme sıklığında yüz binde 36,9 ile dünya sıralamasında dokuzuncu sırada yer alırken, erkeklerde yüz binde 70,6 ile Macaristan ve Sırbistan’ın ardından dünyada üçüncü sırada yer alıyor1.

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

Multidisipliner yaklaşım hayat kurtarıyor “Akciğer Kanserinde Multidisipliner Yaklaşım Uzlaşı Raporu” basın toplantısında değerlendirmelerde bulunan Türk Akciğer Kanseri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Erdem Göker, raporun hazırlanma gerekçesini şu sözlerle açıkladı: “Akciğer kanseri, hastaların ilk tanı anından son tedaviye kadar birçok branş tarafından değerlendirildiği ve ülkemizde en çok görülen kanser türü. Bu hastalığın başından sonuna doğru yönetilmesi, hastaların evreleme ve tedavisine multidisipliner takımın karar vermesi hastaların doğru tedavi ile buluşmasındaki en önemli faktör. Hastanın bu yolculuğunun her aşamasının benzer titizlikle ve hangi

SEKTÖR

yöntemlerle ele alınması gerektiğini vurgulamak ve bu hastalıkla uğraşan tüm branşlardaki sağlık çalışanları ve toplum nezdinde farkındalığı artırmak amacıyla bu önemli raporu hazırladık.”

Multidisipliner yol haritasıyla tanı ve tedavide vakit kaybı önlenecek Raporun akciğer kanserinin tanı ve tedavisinde mükemmeliyete ulaşması için bir yol haritası niteliğinde olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Erdem Göker, akciğer kanseri tedavisinde mükemmeliyetin yolunun farklı branşlardan uzmanların birlikte çalışmasından geçtiğini ifade etti. Raporda yedi farklı branş arasında bir tanı ve tedavi uzlaşısı sağlanmasına öncelik verdiklerini aktaran Prof.

Dr. Erdem Göker, “Hastaların ayrı ayrı hekimleri dolaşmalarından ziyade, tüm branşlardaki hekimlerin bir arada tartışıp uzlaşarak her bir hasta için en doğru olanı bulmalarını amaçlıyoruz.

Akciğer kanseri ile uğraşan her hekimin, hastanın tanı ve tedavi izlemi standart yaklaşımlarla tam uyumlu olsa bile, değişik branşların ortak kararı ile bu standardı yerine getirmelerinin hem hastaya hem de ilgili tüm hekimlere katkısının büyük olacağını düşünüyoruz. Raporumuzda önerdiğimiz yöntem ve yaklaşımlarla akciğer kanserinin teşhis ve tedavisi için disiplinlerin ortak bir akılla çalışmaları sayesinde tanı ve tedavide vakit kaybedilmeyecek. Ayrıca daha hızlı teşhis ve doğru tedavi uygulanabilecek” diye konuştu.

Disiplinlerarası yaklaşım maliyet avantajı da sağlayacak Akciğer kanserinin ekonomik yüküne de dikkat çeken Prof. Dr. Erdem Göker, “2018’de açıklanan ‘Türkiye’de Akciğer Kanseri Raporu’na göre akciğer kanserinin ülkemize olan toplam ekonomik yükü 8,8 milyar TL civarında. Dolaylı maliyetlerin de dahil edilmesiyle birlikte akciğer kanserinin hasta başı ortalama maliyetinin 175.838 TL olduğunu görüyoruz2. Akciğer kanserinde dolaylı

maliyetlerin toplam ekonomik yük içinde önemli bir paya sahip olduğunu ifade etmemiz gerekiyor. Dolayısıyla raporumuzda yer verdiğimiz disiplinlerarası yaklaşım, akciğer kanseri tedavisinin başarı oranını artırmayı hedeflemekle birlikte, maliyet açısından da faydalı olacaktır” diye konuştu.

Akciğer Kanseri Tedavileri COVID-19 salgınında da devam etti COVID-19 salgınının tüm hastaların yanı sıra akciğer kanserli hastaları da etkilediği görülüyor. Uzmanlar kanser tanı oranlarının salgınla birlikte düşüş yaşadığına dikkat çekerken, AB ülkesi beş ülke ve ABD’deki hekimlerin yüzde 40’ından fazlası akciğer kanseri tanısında gecikmelerin yaşanmasını öngörüyor. İlgili hekimlerin yüzde 70’inden fazlası ise biyopsi ve planlı tedavilerde gecikmelerin yaşanmasını bekliyor3.

COVID-19 salgını nedeniyle yaşanılabilen gecikmelerin yanı sıra salgın döneminde hızlanan dijitalleşmenin farklı disiplinlerin bir araya getirilmesi için çeşitli avantajlar sunduğunu vurgulayan TAKD Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Erdem Göker, “Dijital platformlarda gerçekleştirilen konseyler sayesinde tüm hastalarımızın tanı ve tedavi kararları tüm uzmanlık alanlarının ortak kararlarıyla alınabildi. Gerek kemoterapi gerekse hedefe yönelik tedaviler ve immunoterapi başarıyla uygulandı.” ifadelerini kullandı.

Hasta, hasta yakınları ve sağlık çalışanlarına koşulsuz destek Raporda sunulan yöntem ve yaklaşımların sağlık çalışanlarının yanı sıra hasta ve hasta yakınları için de önemli olduğunun altını çizen AstraZeneca Türkiye Ülke Başkanı Ecz. Serkan Barış şunları söyledi: “Multidisipliner yaklaşımın uygulanmasıyla birlikte daha iyi ve doğru tanı-tedavi-izlem şansının arttığına inanıyor, bu bilincin hasta ve hasta yakınlarında da yaygınlaştırılmasını destekliyoruz. Hastalar ve yakınlarının, akciğer kanserinin tanısı ve tedavisine yönelik

bilgilerinin artması ile kritik öneme sahip süreçlerde vakit kaybedilmesinin önüne geçilebilir. AstraZeneca Türkiye olarak akciğer kanseri alanına odaklı sağlık çalışanlarımızın, akciğer kanseri hastalarının ve yakınlarının önemli ihtiyaçlarına yanıt veren bu çalışmaya koşulsuz destek olmaktan büyük bir mutluluk duyuyoruz.”

Vatandaşlar akciğer kanserinin önlenebildiğini unutmamalı Akciğer kanserinin önlenebilir bir hastalık olduğunu hatırlatan TAKD Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Erdem Göker, “Akciğer kanseri erken evrelerde teşhis edildiğinde ve uygun tedavi uygulandığında tedavide başarı şansı yüksektir. COVID-19 salgını nedeniyle gerek tanı aşamasında gerekse tedavi ve izlem aşamasındaki hastaların mutlaka hekimleriyle iletişim kurmaları gerektiğini önemle duyurmak istiyoruz. Akciğer kanseri beklemez.

AstraZeneca’nın koşulsuz desteği ile hazırlanan bu raporda akciğer kanserinde multidisipliner yaklaşımın önemini bir kez daha göstermiş bulunuyoruz. Bu bağlamda, AstraZeneca Türkiye’ye teşekkür ediyorum” diye konuştu.

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

39

SAĞLIK

Mezoterapi uygulamaları hakkında bilinmeyenler Dr. Michel Pistor tarafından medikal bir işlem olarak tanıtılan mezoterapi, 1984’te Ulusal Fransız Tıp Akademisi tarafından tıbbi bir uygulama olarak kabul edilmiştir Prof. Dr. Selahattin Özmen, günümüzde oldukça popüler hale gelen mezoterapi tekniği hakkında aydınlatıcı bilgilendirmelerde bulundu. reseptör uyarılmaktadır. İkinci etki kılcal damar uçlarına bu ilaçların ulaşması ile kılcal damarlardan genel dolaşıma karışarak yaptığı uzak mesafeli etkidir.

Mezoterapide ilaç deri içine uygulansa da bazen bel ağrısı, eklem romatizması, fibromyalji, tendinit, bursit, gibi hastalıkların tedavisinde; selülit, saç dökülmesi, ksantelezma, deride hiperpigmentasyon, melazma gibi deri hastalıklarının tedavisinde hatta astım ve kulak çınlamasında dahi kullanımını önerenler olmuştur.

Prof. Dr. Selahattin Özmen / Amerikan Hastanesi & Koç Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Plastik, Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi Anabilim Dalı

İ

lk kez Dr. Michel Pistor tarafından Fransa’da 1952 yılında uygulanan mezoterapi tekniği günümüzde oldukça popülarize olmuştur. Mezoterapi ilaçların, vitaminlerin, eser elementler, aminoasitler gibi karışımların çok sayıda ve küçük hacimde, görece ağrısız enjeksiyonlarla derinin üste ve orta tabakalarına uygulanmasıdır.

Pistor’un tarif ettiği şekilde doğrudan sorunun olduğu alana ilaçların enjeksiyonu etkinliğini artıracaktır.

Mezoterapinin mekanizması tam olarak açıklanamamıştır. Bir teoriye göre mezoterapinin etkileri iki şekilde gerçekleşmektedir. Birincisi dermal reseptörleri uyararak yaptığı kısa mesafeli etkidir, ne kadar çok sayıda enjeksiyon yapılırsa o kadar fazla dermal

40

Mezoterapi 1984’te Ulusal Fransız Tıp Akademisi tarafından tıbbi bir uygulama olarak kabul edilmiştir. Fransa, İtalya, İspanya ve diğer bazı Avrupa ülkelerinde daha yaygın olarak kullanılan bu yöntem son on yıldır başta ABD olmak üzere tüm dünyaya daha fazla yayılmıştır. Amerika Birleşik Devletleri’nde özellikle lipoliz amaçlı fosfatidilkolin ve deoksikolat mezoterapisinin (lipoterapi, enjeksiyon lipoliz) yaygınlaşmıştır. Mezoterapi günümüzde plastik cerrahi uygulamaları arasında giderek daha fazla popülarize olmakta ve deri bakımında rutin uygulamalar arasında kendine yer bulmaktadır.

Mezoterapi için kullanılan solüsyonlarının içerikleri birbirinden çok farklı olabilmektedir. Aynı sorunu gidermek için farklı kliniklerde farklı karışımlar önerilebilmektedir. Deri gençleştirme için hyalüronik asit, vitamin A, vitamin B kompleksi, vitamin C, biotin, çinko, selenyum, organik silisyum prokain,

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

lidokain, hazır karışımların içinde kokteyl şeklinde bulunmaktadır. Lipoliz yapmak için hazırlanan kokteyllerde ise genellikle fosfatidil kolin, deoksikolat, L-Karnitin, hyalurinidaz, kollajenaz, glikolik asit, retinoik asit, multivitaminler (ADEK), eser elementler (Çinko, bakır, selenyum, krom, manganez), lidokain, tiroid hormonları, aminofilin, izoproterenol kullanılmaktadır.

Popüler diğer mezoterapi ajanları da halk arasında da PRP olarak bilinen trombositten zengin plazma ve kültüre edilmiş otolog fibroblastlardır.

PRP saç dökülmesi tedavisinde de kullanılmaktadır aynı amaçla minoksidil, finasteridedekspantenol, lidokain, multivitamin karışımları da kullanılmaktadır.

PRP (trombositten zengin plazma) yanında PPP (trombositten fakir plazma) vb farklı tekniklerle de kişinin kendi alınarak hazırlanan solüsyonlar kullanılmaktadır. PRP vb solüsyonların etkinlikleri olsa bile bu tür solüsyonların çok fazla bölgede (deri, eklem içi, tendon vb.) aynı etkinlikte olduğunu varsaymak doğru olmayabilir. Yani gereksiz bir fazla kullanımdan söz edebiliriz.

Deride mezoterapi uygulamaları nokta enjeksiyon tekniği (Pistor’un tarif ettiği ve uyguladığı, 1 cm aralarla 4 mm derinliğe yapılan enjeksiyonlar); kaplama (napaj) tekniği (2 mm derinliğe 45 derece açıyla hızlı el bileği salınımıyla yapılabilir, solüsyon deri üzerine de kaplanır. Bunlarım dışında dermaroller

SAĞLIK

(mikroiğneleme tekniği) kullanılarak üzerine mezoterapi solüsyonu yayılabilir veya eşzamanlı enjeksiyonlarla da uygulama yapılabilir. Bu uygulamalarda bazı özel cihazlarla da enjeksiyon yapılarak işlem hızlandırılabilir.

Mezoterapi uygulamalarından sonra uygulanan ilaçlara da bağlı olarak uygulama bölgesinde kaşıntı, ödem, eritem, hassas derialtı nodüller, deri ve yağ nekrozu, renk değişiklikleri, aşırı hassasiyet vb sözkonusu olabilir.

Ayrıca kullanılan ilaçların dolaşıma karışmasına bağlı yan etkiler de ortaya çıkabilir. Bazı ilaçlarla gerginlik, stres, titreme, çarpıntı ve kramplar görülebilir. Kullanılan ilaçlara karşı alerjisi olanlara, kalp, karaciğer ve böbrek hastalıkları olanlara, şeker hastalığı ve otoimmün hastalıklarda,

42

gebelik, emzirme hallerinde ve aşırı şişmanlık durumlarında mezoterapi uygulanması önerilmemektedir.

Mezoterapi Yaklaşık 70 yıldır uygulanan ve son on yıldır özellikle bölgesel lipoliz, deri gençleştirme ve saç dökülmelerinin tedavisi için uygulamaları giderek artan bir tekniktir ancak etkinliği, enjekte edilecek karışımlarda hangi ajanların olacağı, hangi konsantrasyonda verileceği hakkında bilimsel çalışma sayısı oldukça azdır. Çalışmaların çoğu da bilimsel kanıt düzeyi yüksek çalışmalardan çok olgu sunumları, uzman görüşleri ve teknik notlardan oluşturmaktadır, çok az sayıda orijinal araştırma mevcuttur. Bu çalışmalar içinde mezoterapinin etkin bir yöntem olduğunu savunan çalışmalar kadar mezoterapinin etkin bir yöntem

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

olmadığını gösteren çalışmalar da mevcuttur.

Kişisel tecrübe olarak mezoterapinin etkinliğinin olduğunu söyleyebilirim ancak bu bir invaziv işlemdir ve rastgele her yerde ve herkes tarafından uygulanmaması gerekir. Bu konuda doz, standardizasyon ve etkinlik çalışmaları net olmadığından tecrübesiz ellerde mezoterapi yarardan çok zarar getirebilir ve uygulanmamalıdır. Özellikle gıdı bölgesinde yağ eritme amaçlı ABD de onay alan bir solüsyonun oluşan yan etkiler nedeniyle Ülkemizde onaylanmadığını hatırlatmak isterim. Uluslararası alanda serbest olan ancak ülkemizde kullanımına izin verilmeyen ajanlarla yapılan işlemlerde oluşabilecek komplikasyolar hem uygulayıcı hem de hasta için çok can sıkıcı sonuçlar doğurabilir.

SAĞLIK

Anne adayları hangi testleri ihmal etmemeli?

Hamilelik döneminde yapılması gereken testler hem bebeğin hem de annenin bu süreci sağlıkla geçirmesine yardımcı oluyor, gerekli durumlarda zamanında tedavi olanağı sağlıyor. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Rukset Attar, gebelik döneminde yapılması gereken testlerin bu nedenle çok önemli olduğunu söyledi.

Prof. Dr. Rukset Attar

Y

apılan düzenli kontroller sayesinde düşük, gebelik problemleri, erken doğum gibi istenmeyen durumların önüne geçilerek anne ve bebek sağlığının korunabileceğini vurgulayan Yeditepe Üniversitesi Kozyatağı Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Rukset Attar, söz konusu testleri ihmal edilmemesi gerektiği konusunda uyardı. Prof. Dr. Atar, “hamilelikte ortaya çıkabilecek bir takım sorunları tespit etmek için yapılan testlerin bazıları tüm hamile kadınlarda hekim kontrolünde rutin olarak yapılırken rutin dışında kalan diğer testler, kişinin ve ailesinin tıbbi öyküsü doğrultusunda hekim gerekli görürse yapılabiliyor” dedi.

44

Gebelik testi (Beta hCG) Gebelikte ilk yapılması gereken testin öncelikle beta hCG adı verilen kanda gebelik testi olduğunu aktaran Prof. Dr. Rukset Attar, bu testle hem gebeliğin gerçekten var olup olmadığını göstermesi hem de dış gebelik ve rahim içi gebeliğin ayırt edilmesinde önem taşıdığını da ekledi. Bu amaçla beta hCG ile birlikte ultrasonografi yapılması gerektiğine de işaret etti. İkili tarama testi güvenilirliği yüksek bir tarama testi 11-14 hafta arasında ikili tarama testi adı verilen ve başta Down Sendromu

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

olmak üzere bazı kromozom bozukları için risk durumunu gösteren kan testi yapılıyor. Bu testin yapılacağı gün önce ultrason yapılması gerektiğini anlatan Prof. Dr. Rukset Attar, şu bilgileri verdi: “Ultrasonda bebeğin ense kalınlığı, burun kemiğinin olup olmadığı, kardiyak veya başka bir anomali olup olmadığı kontrol ediliyor. Riskli gebeliklerde 10. haftadan itibaren anne kanında serbest fetal DNA testi yapılabilir. Serbest Fetal DNA testinde; anne adayının kanından serbest fetal DNA elde edilerek fetal kromozomlar da incelenir. Bu test kesin bir tanı testi olmamakla birlikte, güvenilirliği yüksek bir tarama testi olarak kabul edilir.”

SAĞLIK

Üçlü ve dörtlü tarama testleri 16-20 haftalar arasında kromozom anomalisi ve spina bifida taraması için üçlü veya dörtlü test yapılabildiğini hatırlatan Prof. Dr. Rukset Attar, “İkili, üçlü, dörtlü tarama testleri ve anne kanında serbest fetal DNA testi tarama testleridir. Bu nedenle bu testlerde yüksek risk çıktığı durumlarda kesin tanıyı koymak için gebelik haftasına göre koryon villus biopsisi, amniosentez veya kordosentez yapılması gerekiyor” dedi.

Detaylı ultrason ile önemli parametreler değerlendirilir Prof. Dr. Rukset Attar’ın verdiği bilgiye göre, 20-22 haftalar arasında bebeğin organlarının durumu, bebeğin eşi adı verilen plasentanın durumu, rahim ağzı uzunluğunun belirlenmesi, rahimi besleyen damarlardaki kan akışı gibi

parametrelerin değerlendirilmesi için detaylı ultrasonografi yapılması gerekiyor. Şeker yüklemesi Gebelikte gebelik hormonlarının da etkisi ile diyabeti olmayan kadınlarda gestasyonel diyabet adı verilen gebelik şeker hastalığı görülebiliyor. “Gestasyonel diyabet tanısı konulup tedavisi yapılmazsa bebekte intrauterin dönemde, doğum sırasında ve doğumdan sonraki dönemde problemlere yol açabiliyor” diyen Prof.

Dr. Rukset Attar, şu bilgileri verdi: “Bu nedenle tanısının konulması önem arz ediyor. Bu amaçla 24-28 haftalar arasında 75 gr şeker yükleme testi yapılıyor. Bir diğer test de 50 gram şeker testi olup bunda yüksek değer çıkması durumunda tanı için 100 gram şeker yükleme testi yapılıyor. Ayrıca tam kan sayımı, idrar tahlili ve idrar kültürü de tekrarlanır. Rh

uygunsuzluğu olan gebelerde 28 haftada indirekt coombs testi tekrarlanarak sonucuna göre kan uyuşmazlığı iğnesi yapılması gerekiyor.”

Son aylardaki testler de önemli Gebeliğin son aylarında hem annedeki sancı durumunu hem de bebeğin kalp atışlarını değerlendirmek amacıyla NST yapıldığı hatırlatan Yeditepe Üniversitesi Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Rukset Attar, “NST gebeliğin 32-34. haftalarında uygulamaya başlanır. Ancak erken doğum tehdidi gibi gebelikle ilgili risk faktörlerinin varlığında daha erken haftalarda başlanabilir. 35-37 haftalar arasında B grubu streptokok için vagen ve anüsten kültür alınır.

Tüm gebelik boyunca anne adayının şikâyetlerine göre tam kan sayımı ve idrar tahlili tekrarlanır” diye konuştu.

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

45

SAĞLIK

Beynimizin ana bilgi kaynağı gözlerimizdir “Beynimize ulaşan bilgilerin yüzde 83’ünün kaynağı gözlerimizdir” diyen Türk Oftalmoloji Derneği Genel Başkanı Prof. Dr. İzzet Can, körlüğe dek uzanabilen görme bozukluklarının yüzde 80’inden fazlasının önlenebildiği ya da tedavi edilebildiğini söyledi.

TOD Genel Başkanı Prof. Dr. İzzet Can

D

ünya Görme Günü, körlük ve görme azlığına dikkat çekmek için tüm dünyada her Ekim ayının ikinci Perşembe günü kutlanıyor.

Evden çalışma, uzaktan eğitim gibi yoğun ekran kullanımına neden olan COVİD-19 pandemisi, bu yıl Dünya Görme Günü’nü daha da anlamlı kılıyor. “Beynimize ulaşan bilgilerin yüzde 83’ünün kaynağı gözlerimizdir” diyen Türk Oftalmoloji Derneği Genel Başkanı Prof. Dr. İzzet Can, körlüğe dek uzanabilen görme bozukluklarının yüzde 80’inden fazlasının önlenebildiği ya da tedavi edilebildiğini söyledi.

Dünya Sağlık Örgütü ve Uluslararası Körlüğü Önleme Ajansı öncülüğünde

46

düzenlenen Dünya Görme Günü, bu yıl COVİD-19 pandemisinin gölgesinde kutlanıyor. Pandemi etkisiyle biçimlenen yeni düzen; sosyal izolasyon, evden veya uzaktan çalışma, online eğitim gibi gerekçelerle her yaş grubunda aşırı dijitalleşme ve uzun süreli yoğun ekran kullanımına yol açtı.

Düzeltilmemiş görme bozuklukları körlüğe yol açıyor Türk göz doktorlarını temsil eden Türk Oftalmoloji Derneği (TOD) Genel Başkanı Prof. Dr. İzzet Can, “Gözlerimizi her zamankinden daha fazla zorluyoruz” uyarısında bulunarak Dünya Görme Günü’nde göz sağlığının önemine dikkat

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

çekti. İzzet Can, günümüzde tüm görme bozukluklarının yüzde 80’inden fazlasının önlenebildiği ya da tedavi edilebildiğini belirterek, en önemli üç körlük sebebinin düzeltilmemiş kırma (refraktif) kusurları, katarakt ve glokom olduğunu paylaştı.

Dünyada 1.2 milyar insan iyi göremiyor TOD Genel Başkanı’na göre “Beynimize ulaşan bilgilerin yüzde 83’ünün kaynağı gözlerimizdir. Diğer dört duyumuz olan işitme, koklama, tatma ve dokunmanın, bilgilerimizin sadece kalan yüzde 17’sinin edinme yolu olduklarını düşünecek olursak, görmenin önemi ve öğrenmedeki payı daha iyi anlaşılacaktır. Dünyada 1.2 milyar insan iyi görememektedir.”

SAĞLIK

Uzaktan eğitim, evden çalışma miyopi için risk faktörü İzzet Can, sözlerini şöyle sürdürdü: ”Dünya çapındaki miyop kişilerin 312 milyonu 19 yaşından küçük. 277 milyon kişi ise yüksek miyop. Miyoplar arasında yüksek miyopi oranı 2000 yılında yüzde 2.7 iken, 2010 yılında yüzde 4, 2020 yılında ise yüzde 5.2’ye çıkmıştır. Pandemi ile daha da artan uzaktan eğitim, evden çalışma, sokağa çıkma kısıtlamaları miyopi için risk faktörüdür. Haftada 20 saat açık havada zaman geçirmek, D vitamini eksikliğini gidermeye katkı yaptığı gibi miyopinin gelişimini de azaltan değerli bir koruyucu önlemdir.”

Sarı nokta hastalığı ve göz tansiyonu Toplumda öne çıkan göz hastalıklarına dikkat çeken Türk Oftalmoloji Derneği Genel Başkanı, ortalama ömür arttıkça giderek artan sarı nokta hastalığı (yaşa bağlı makula yıpranması) ile yaşayan 196 milyon kişinin bulunduğunu söyledi. İzzet Can, “Göz tansiyonu (glokom) ise 76 milyon kişinin birlikte yaşadığı bir

hastalıktır. Hastanın hissedeceği görme azlığı ve görme alanı kaybı aşaması, geri dönüşsüz hasar tipi nedeniyle geç kalınmış bir aşama olduğundan, ailesinde glokom hastalığı bulunanların 35, bulunmayanların 45 yaşından itibaren 1-2 yılda bir kez göz hekimine muayene olmaları önemlidir” diye konuştu.

Göz sağlığımızı korumak için ne yapmalıyız?

Türk Oftalmoloji Derneği Genel Başkanı Prof. Dr. İzzet Can, göz sağlığımızı korumak için şu tavsiyelerde bulundu: • Yenidoğan ve 1,5-3 yaş arası çocuklarda okul öncesinde mutlaka göz muayeneleri yapılmalı, 1 veya 2 yıllık aralıklarla düzenli göz muayenesine gidilmeli.

• 35 yaştan itibaren 1 veya 2 yıllık aralıklarla düzenli göz muayenesi kesinlikle ihmal edilmemeli.

• Pandemi şartlarına dikkat edilerek, mutlaka açık havada zaman geçirilmeli ve fiziksel egzersize önem verilmeli.

• Bilgisayar başında gözler sık sık

kırpılarak, göz yüzeyinin nemlenmesi sağlanmalı.

• Ekran başında çok zaman geçiriliyorsa, dünyada genel kabul gören 20-20-20 kuralı uyarınca odak sık sık değiştirilmeli.

Yani her 20 dakikada bir, 20 saniye boyunca 20 feet yani 6 metre veya daha uzağa bakılarak gözler rahatlatılmalı.

• Düşük karbonhidratlı, bol Omega-3 içeren Akdeniz tipi beslenmeye özen gösterilmeli.

• Sigaradan uzak durulmalı.

Dünya Görme Yılı’nda Dünya Görme Günü Bu yılki Dünya Görme Günü, aslında Dünya Görme Yılı’nda kutlanıyor. Dünya Sağlık Örgütü, 20-20-20 kuralına atıf yaparak 2020 yılını “Görme Hakkı” sloganıyla “Dünya Görme Yılı” olarak ilan etmişti. Ancak, engellenebilir göz rahatsızlıklarıyla ilgili yıl boyunca çeşitli bilgilendirici çalışmalar ve etkinlikler planlanmış olmasına karşın, pandemi süreci nedeniyle etkinlikler iptal edildi.

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

47

SAĞLIK

Bu beslenme tarzı, Alzheimer belirtilerini hızlandırıyor Alzheimer’da ileri yaş ve genetik faktörlerin yanı sıra hayat tarzı ve beslenmenin önemli risk faktörleri arasında olduğunu belirten uzmanlar, kırmızı ete dayanan, bol kolesterollü, yağlı bir beslenme tarzının Alzheimer belirtilerini hızlandırdığına dikkat çekiyor.

Prof. Dr. Oğuz Tanrıdağ

Ü

sküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Beyin Hastanesi Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Oğuz Tanrıdağ, Alzheimer hastalığına ilişkin değerlendirmelerde bulundu. Prof. Dr. Oğuz Tanrıdağ, “Alzheimer hastalığının tanımlandığı ilk zamanlarda yaşlı insanlarda damarsal vasküler hastalıkların söz konusu olduğuna inanılıyordu. Dolayısıyla o ara yaş grubuna sıkışıyordu.

Daha sonra her türlü yaşam şartının iyileşmesi, hastalıkların azalması tedavilerin artması ortalama yaşam süresini artırdı. Konfor düzeyinin artmasıyla insanlar daha uzun yaşamaya başladılar.

Dolayısıyla Alzheimer hastalığı yaş grubu olarak ileri yaşlara doğru kaydı” dedi.

48

Yaş, tek başına risk faktörü değil 1990’ların başında Alzheimer hastalığının 65 yaş üzerinnden tanımlandığını, 2000’li yılların başından itibaren hastalığın 65 yaşın çok üzerinde olan insanlarda olmadığı, aynı zamanda 65 yaşın oldukça altında olan insanlarda da bu hastalığın olduğunun anlaşıldığını kaydeden Prof.

Dr. Oğuz Tanrıdağ, “Araştrımalar sürdü ve dolayısıyla sadece yaş faktörünün bu hastalık için temel faktör olmadığı düşüncesi gelişti” dedi.

Prof. Dr. Oğuz Tanrıdağ, “Şu an için Alzheimer hastalığına neden olan hatalı protein üretiminde sorunlu 4 tane kromozom biliniyor. Bu kromozomlar 1, 14, 19 ve 21. Bunlardan 1, 14 ve 21 65 yaşın öncesindeki Alzheimer hastalığının genetik riski için önem taşıyan, kromozom 19 ise 80 yaş ve sonrası Alzheimer hastalığının oluşmasında rol oynayan genetik faktör olarak tanımlandı. Dolayısıyla şu anda genetik risk faktörlerinin içerisinde bir numara” dedi.

Alzheimer’da 4 sorunlu kromozom var Genetik araştırmalar sayesinde giderek daha fazla oranda genetik risk faktörünün öp plana geçtiğinin anlaşıldığını belirten

Alzheimer’ın ortaya çıkmasında ileri yaş ve genetik faktörlerin dışında yaşam tarzı ve beslenmenin de etkili olduğunu kaydeden Prof. Dr. Oğuz Tanrıdağ, “Risk faktörleri

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

SAĞLIK

arasında yaşam tarzı, kronik depresyon, eğitim azlığı gibi etkenler de risk faktörleri içerisinde sıralanıyor” dedi.

Alzheimer belirtilerini hızlandıran beslenme Alzheimer’ın önlenmesinde beslenmenin önemine işaret eden Prof. Dr. Oğuz Tanrıdağ, “Yanlış beslenmenin yönetilmesi için doğru beslenmeyi önce tanımlamak lazım.

Burada yaklaştığımız zaman Alzheimer belirtilerini artıran hızlandıran bir beslenme türü var. O da kırmızı ete dayanan, bol kolesterollü, yağlı bir beslenme tarzı. Buna karşı olarak da Akdeniz diyeti tanımlandı. Daha çok beyaz et, balık, salata, meyve sebzeden oluşan bir diyet. Alzheimer için damarsal yoldan koruma sağlayan bir beslenme tarzı olarak önerilmektedir.

Bunun dışında B12 vitamini, genel olarak da B vitaminini azaltan diyetler, açlık bu hastalığı tetikliyor. Çünkü B12 vitamininin eksikliğinde Alzheimer hastalığının başlangıcındaki belirtiler oluyor. Yani unutkanlık, depresyon sıklığı gibi” uyarısında bulundu.

Eve kapatılmak olumsuz etkiledi Pandemi döneminin Alzheimer hastalarını olumsuz etkilediğini de belirten Prof. Dr. Oğuz Tanrıdağ, “Pandemi dönemi birçok konudaki etkisinin yanı sıra bu konuda da oldukça etkili olmuş gibi görünüyor.

Hasta yakınları ve hastalar olarak iki bölümde değerlendirmek lazım. Hasta yakınları, çoğu hastanın yaşı 65 yaş ve üzerinde olduğu için ve 65 yaşla ilgili toplumda bir hassasiyet ve alınan tedbirlerde hassasiyet olduğu için hastalarını riske maruz bırakmamak için deyim yerindeyse resmen evlere kapattılar. Hasta yakınlarının haklı korkuları ve tedirginlikleri böyle bir hastayı koruma davranışıyla sonuçlandı. Buna karşılık hastaları tanı konduktan sona mümkün olduğu kadar sosyal yaşam, dışarıda gezme, parka ve bahçeye gitme gibi dış dünyayla temas

önerilerinde bulunmamıza rağmen bunun tersi oldu ve hastalara tavsiye etmediğimiz ‘Evinizin içine kapanmayın izole etmeyin’ dediğimiz öneri aynen gerçekleşti. Dolayısıyla pandeminin Alzheimer hastalarına ve yakınlarına olumsuz etkide bulunduğunu söyleyebiliriz” diye konuştu.

Alzheimer paneli ile risk oranları belirleniyor Ailelerinde özellikle genç yaşlarda Alzheimer olan hastaların olduğu kişilerin özellikle büyük bir risk altında olduğunun söylenebileceğini belirten Prof. Dr. Oğuz Tanrıdağ, şunları söyledi: “Son zamanlarda bu riskin saptanmasında hastanemizde Alzheimer genetik paneli devreye girdi. Basit bir kan testi ve sonuç oldukça güvenilir. Alzheimer genetik panelinde 65 yaş ve sonrası Alzheimer kromozomu olan kromozom 19’a ait parçacıklar inceleniyor. Yaklaşık bir hafta sonra sonuç çıkıyor. Üç tip parçacık var. Bunlardan koruyucu parçacık, normal popülasyon parçacığı ve hastalık parçacığı olarak değerlendirmemiz mümkün. Burada E2 koruyucu, E3 %75 oranında toplumda görülen, E4 ise hastalık parçacığı olarak değerlendirilebilir. Bu genetik testi yaptırıp durumumuzu anladıktan sonra Alzheimer konusunda alacağımız tedbirleri ona göre saptamamız ve ona göre düşünmemiz gerekir. Yani annemizin annesinden ve babasından E4 parçacıkları gelen bir hasta için gündelik yaşamda alınacak tedbirlerin çok fazla rolü olduğunu düşünmüyorum. Genetik riski artmış oluyor ama E3 grubuna giren kişiler, normal popülasyonda %75 oranında. O zaman bu oranı daha da yükseltmek için dış dünyaya yönelik yaşam, sosyal ilişkiler, düzenli beslenme, düzenli uyku, hastalıklardan korunma gibi tedbirler önerilebilir.”

Her unutma Alzheimer belirtisi değil “Unutma Alzheimer belirtisi olmaz” diyen Prof. Dr. Oğuz Tanrıdağ, “Unutma

çok doğal, tıpkı hatırlama ve öğrenme gibi bir fizyolojik işlevdir ama bu işlevin sürekli bir davranış biçimi haline gelmesi yani unutkanlık olması, bizim dikkatimizi çeken bir özelliktir. Unutkanlıkta zaten kimse nadiren unuttuğu için ve çok arada sırada unuttuğu için doktora gelmez.

Bize gelen hastalar sonuç ne çıkarsa çıksın, son zamanlarda unutkanlıklarının arttığını söyleyen kişiler. Dolayısıyla unutkanlık davranışı var” dedi.

Unuttuğunu unutmak önemli bir belirti Prof. Dr. Oğuz Tanrıdağ, hasta yakınlarının dikkatini çekecek en önemli belirtinin kısa bir süre önce olmuş bir olayın ya da söylenmiş bir sözün hasta tarafından unutulması ve hiç olmamış gibi davranılması olduğunu belirterek “Unuttuğu konu, kendine söylendiği ya da hatırlatıldığı zaman da bunu hatırlamaması doktora başvurmak için önemli bir nedendir” dedi.

Alzheimer’ın kesin tedavisi olmadığını ancak erken tanısı olduğunu belirten Prof. Dr. Oğuz Tanrıdağ, “Erken tanı ile önleme ilaçları verildiği takdirde, hastalar uzun zaman izlendiği takdirde geç tanı konulan ve hiç ilaç verilmeyen hastalara göre önemli ölçüde yavaşlamalar görülmektedir” diye konuştu.

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

49

SAĞLIK

Çocuklarda duygusal zeka başarıyı etkiliyor Yapılan araştırmalar sonucu duygusal zeka seviyesi yüksek olan çocukların diğer çocuklara oranla daha başarılı bireyler olduğu ortaya çıkmıştır. Nörolog Dr. Mehmet Yavuz çocuklarda duygusal zekanın geliştirilmesiyle ilgili önemli bilgiler veriyor.

Nörolog Dr. Mehmet Yavuz

D

oğuştan gelmeyen, zaman içerisinde deneyimlerle öğrenilen duygusal zeka, çevresel faktörlere bağlı olarak gelişmektedir. Çocukların aldığı eğitimler ve ebeveynlerin ilgisi ile çocukların zeka kapasitelerinin arttırılabileceğinin mümkün olduğunu söyleyen Nörolog Dr. Mehmet Yavuz çocuklarda duygusal zekanın geliştirilmesiyle ilgili önemli bilgiler veriyor.

sosyal hayatını, ikili ilişkilerdeki yeteneğini ve empatik yaklaşımlarını belirler. IQ çoğunlukla genlerle aktarılan bir özelliktir ama EQ çocuğun kendini çevresine ve kendini yetiştirmesine bağlıdır. Yüksek IQ’ya rağmen, yetersiz duygusal zekadan dolayı başarılı olamamış ve hayata tutunamamış örnekler vardır.

Yetersiz duygusal zeka başarısızlığa neden olabilir IQ, doğuştan var olan, kişinin yeni durumlara uyum sağlama yeteneği ise, EQ, gelişebilen, daha az kalıtım yüklü bir özelliktir. Duygusal zeka, sonradan yükseltilebilir ve geliştirilebilir. Çocuğun

Eğitim çocuğun gelişiminde kilit rol oynuyor Ebeveynlere ve öğretmenlere bu konuda önemli görevler düşmektedir. Çocuğun var olan IQ’su yanında, yüksek EQ’lu çocuklar yetiştirmek hedeflenmelidir.

Ebeveynlerin çocuklarına doğru

50

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

eğitimi verebilmeleri, onların gelecekleri konusunda büyük önem taşır. Kimi zaman, çocuklar normal zekâ düzeyinde olsa bile, çocukların gelişim dönemlerinde yetersiz uyarana maruz kalması, eğitim ve öğretimin yetersiz verilmesi, zengin uyaran içeren ortamların sunulmaması, ebeveynlerin ilgisiz olması ve davranış hataları nedeniyle, çocuğun var olan kapasitesini kullanamadığını görebilmekteyiz.

Zeka, beynin donanımıdır Zeka, bilgiyi işleme kapasitesidir.

Zeka, beynin ve zihnin donanımıdır ve bu bilgiyi işler. Kısmen birbirinden bağımsız zekalarımız var. Bütün insanlar bu zekaların tümüne sahiptir. Ama

SAĞLIK

çocukta ayrı ayrı zekaların bazıları daha gelişmiş, bazıları daha zayıf olabilir. Çoklu zeka ölçütleri bir kavram kargaşası oluşturmaktadır. Hem zaten mantık-matematik zekası dışındaki diğer zeka çeşitleri, duygusal zekânın içinde olması gereken bölümlerdir. Bu nedenle terminolojide karışıklık olmaması açısından, en doğrusu zekâyı IQ ve EQ olarak belirtmektir.

Zeka Testleri Zeka testleri denince akla ilk olarak IQ testleri gelmektedir. Fakat günümüzde birçok bilim insanı IQ testlerinin yetersizliğinden bahsetmektedir. Bu nedenle bu testler yerine, çoklu zeka değerlendirmesi sağlayan testlere talep yoğunlaşmıştır. Bununla birlikte sosyal zekayı somut bir şekilde ölçmenin mümkün değildir. Aslına bakılırsa; kişinin mesleki başarısı, iş ve aile hayatı, sosyal ilişkileri, tutarlılığı, dürüstlüğü ve mutluluğu en önemli zeka göstergeleridir. Ayrıca kapasitesini arttırmak da kişinin kendi elindedir.

Bir çocuğun zekasını, düzenli, sağlıklı beslenme ile 4 puan, olumlu düşünme felsefesi ile 6 puan, düzenli uyku ile 10 puan ve stresten uzak durma ile 12 puan arttırmak mümkündür.

Hatta bir duyuma göre, ünlü bilim adamı 4 yaşına kadar konuşamamıştır.

Belki de böyle bir hayat hikâyesi olduğu için, zekâsının ve yeteneğinin nereden geldiğini soranlara “ben kimseden üstün değilim, sadece hastalık derecesinde meraklıyım’’ demiştir.

Belirli yüksek IQ sergileyen bir çocuğun, her alanda çok becerikli olması genelde sık rastlanılan durum değildir. Dahi derecesinde yüksek IQ gösteren bir şahsın, şaşırtacak derecede düşük sosyal zekâ örnekleri sergilediği çok görülmüştür. Büyük çoğunlukla önemli olan duygusal zekadır.

Zeka üzerine çevresel faktörler de oldukça etkilidir. Kişinin bulunduğu ve yaşadığı çevreye ve topluma göre de zeka olumlu ya da olumsuz olarak etkilenir. Zeka kesinlikle eğitimle ve çalışmayla yükseltilebilir. Anne ve babaların çocuklarının zekalarını geliştiren, çocukları araştırma ve incelemeye yönelten oyuncaklara ağırlık vermeleri bu açıdan çok önemlidir.

Sürekli testlerle alıştırma yapan veya matematik, fizik problemleri ile uğraşan çocukların zekaları belirgin şekilde yükselme eğilimine girer.

Zeka gelişimi çevresel faktörlerden etkileniyor Zeka konusunda efsane isim olan Albert Einstein’in ilköğretim esnasında öğrenme güçlüğü yaşaması nedeni ile zeka geriliğinin olmasından şüphelenildiğini, biyografisini inceleyenler iyi bilirler. İlköğretimi sırasında bir öğretmeni Einstein için ‘’bu asla bir şey olamayacak’’ demiştir.

Üstün zeka her zaman başarı getirmez Üstün zekalı çocuklar diğer çocuklardan farklı ve yoğun düşünebildikleri gibi duyguları da bu yönde ilerler ve kırılma ihtimalleri diğer insanlara göre daha çoktur. Fiziksel gelişim zihinsel gelişimle eş zamanlı ilerlemediği için, çocuğun düşünmesine ve hissetmesine rağmen, bunları uygulamakta fiziksel yetersizlik bulunması, hayal kırıklıklarına neden olabilir.

Üstün zekalı çocuklar, genellikle diğer bireylerle bir uyum sıkıntısı yaşarlar.

Herkesin zevk aldığı, ilgi duyduğu şeyler, bu çocuklara sıradan ve sıkıcı gelebilir.

Bu konuda aile ve eğitmenler son derece dikkatli olmalıdır. Üstün zekalı bir çocuk kendini dışlanmış hissedip, toplum dışına itilmeden farkına varılmalı ve özel eğitimler verilmelidir. Üstün zekalı çocuklar bir veya bir kaç konuda çok yetenekli olmaktadır. Örneğin fizik ve matematik alanlarında çok başarılı olan biri, edebiyatta ortalamanın altında olabilir. Buradan yola çıkarak ,üstün zekalı olmanın her zaman başarı getirmediği sonucuna ulaşabiliriz.

Zeka seviyesi arttırılabilir mi?

Zeka seviyesinin azalması ya da yükselmesi belli oranlarda bizim elimizdedir. Kullandığınız organ gelişir, kullanmadığınız geriye gider. Örneğin 100 puan olan zeka düzeyini 120 ye çıkarmak da, 80’e indirmek de bizim elimizdedir.

Aynı şekilde ilaçlarla; vitamin ve mineral takviyesi ile zekayı kapasitesinin en üst noktasına çıkarmak mümkün olabilir.

Bu ilaçlarla, özellikle sağlıklı ve dengeli beslenemeyen çocukların zeka seviyeleri önemli derecede yükselebilir.

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

51

SAĞLIK

Duygu durum değişiklikleri ile nasıl mücadele etmeli?

Pandeminin bireyler üzerinde ciddi olumsuz duygu durum değişikliklerine yol açtığına dikkat çeken uzmanlar, korku ve kaygıların altında en çok belirsizliğin olduğunu vurguluyor. konusunda kamu bilinci oluşturmak ve bu süreçte ruhsal bozukluklara karşı koruyucu çalışmaların ve tedavi hizmetlerinin tanıtılması ön plana çıkıyor. Bu yılki tema ise “pandemi ve ruh sağlığı” olarak belirlendi. Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Beyin Hastanesi Psikiyatri Uzmanı Prof.

Dr. Sermin Kesebir, pandemi salgınının yol açtığı duygu durum değişiklileri ile ilgili önemli bilgiler ve faydalı tavsiyeler paylaştı.

Prof. Dr. Sermin Kesebir

P

andemi sürecinin her türden bağımlılık için risk etkeni olduğunu belirten uzmanlar, özellikle bağımlılığa neden olacak davranışlardan uzak durulması gerektiğine dikkat çekiyor. Uzmanlara göre kaygı giderici, yatıştırıcı her tür ilaç ve maddeden uzak durulmalı. Sosyal medyada amaca yönelik olmayan aktivite ve zaman kısıtlanmalı. Uzmanlar, iyi uyumayı, düzenli beslenmeyi ve fiziksel aktivitenin artırılmasını tavsiye ediyor. Bu süreçte arkadaşlarla ve akrabalarla duygu ve düşünce paylaşımının önemi de büyük.

Dünya Ruh Sağlığı Federasyonu’nun girişimi ile 1992 yılından bu yana her yıl 10 Ekim günü "Dünya Ruh Sağlığı Günü" olarak anılıyor. Bu özel günde ruh sağlığı

52

Korkuların temelinde belirsizlik var Pandemi salgınının biyolojik, psikolojik, sosyolojik, ekonomik ve politik bir olgu olduğunu söyleyen Prof. Dr. Sermin Kesebir, “Her türden duygudurum değişikliği, pandemiye özgü fenomolijden, görüngülerden biri sadece. Pandeminin yol açtığı duygu durum değişiklikleri en başta öznel sıkıntı hissi ve huzursuzluk olarak yaşanıyor. Korkunun, huzursuzlukların ve huysuzlukların temelinde belirsizlik var. Belirsizlik temel güven duygusunun karşıtı olan bir güvensizliği barındırıyor.

Bu öznel sıkıntı hissi ve huzursuzluk, aynı zamanda ani bir stres tepkisidir.

Olumsuz, gerici, yineleyici ve ısrarcı düşüncelerle birlikte olabilir. Böyle olduğunda uykuya dalmayı zorlaştırabilir, uykuyu bölebilir ve yeniden dalmayı zorlaştırabilir ya da sabah erken saatte uyanıp bir daha uyuyamamaya neden olabilir” dedi.

Pandemi depresyonun birçok kaynağı var Prof. Dr. Sermin Kesebir, “Depresif duygu durum, ilgi ve istek kaybı en

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

yoğun haliyle hastalanan ve kayıp yaşayan bireylerde gözlendi” diyerek sözlerine şöyle devam etti: “Tabii ki bir kayıp dediğimiz zaman sadece hastalık ve ölümden bahsetmiyoruz. Bunlarla karşılaştırılmayacak düzeyde ama türlü çeşit başka kayıplar gerçekleşti.

Bireylerin ekonomik güçlükler yaşadığı ve kazancını elde edemediği görüldü.

Kısıtlama tedbirleri kapsamında uygun eve sahip olmayan bireyler bu durumu bir kriz şeklinde yaşadı. Değişikliğe adapte olma yeteneği kısıtlı kişiler, bu kısıtlanma tedbirlerini bir yas tepkisi şeklinde hissetti. Depresyonun kaynağında sevginin kaybı, haz ve doyum nesnelerinin kaybı, kişiler arası ilişkilerde hassasiyet ve pürüzler kadar bireyin tüm güçlü duygularının incinmesi ve zedelenmesi bulunuyor.” Çaresizlik depresyonun şiddetini artırdı Ontolojik varlığımızı sorgulatacak derecede küçük, yeryüzünde milyarlarca yıldır birlikte yaşadığımız bir mikroorganizmanın hayatı tehdit eder hale geldiğine dikkat çeken Prof. Dr. Sermin Kesebir, “Bu durum karşısında en güçlü insanlar, doktorlar, devlet adamları ve devletler çaresiz kaldı. Söz konusu çaresizlik duygusu, depresyonun hem temel bir bileşeni hem de şiddetini artıran bir durum.

Bir diğer duygu ise suçluluk duygusu.

Bulaşta ya da koruyamamakta, belki de en başta doğaya karşı ortaya çıkan yetersizlik ve değersizlik duyguları, bu süreçte maddi ve manevi ihtiyaçları karşılayamamaktan, stresle yeterince baş edememeye varan bir çerçevede gözlendi. Bu noktada bireyin özgüveni,

SAĞLIK

öz saygısı etkilendi. Çaresizlik, suçluluk, yetersizlik ve değersizlik duyguları söz konusu olduğunda intihar düşüncesi ve isteği gündeme geldi” diye konuştu.

Enfekte olan bireyler çökkünlük yaşıyor Virüsün merkezi sinir sistemine girişinin koku siniri yoluyla gerçekleştiğini ifade eden Kesebir, sözlerini şöyle sürdürdü: “Bu noktadan sonra beyinde depresyon yolaklarının hangilerini izlediğini, ne gibi değişiklikler yaptığı tam bir netliğe kavuşmamakla birlikte hücresel ve hümoral bağışıklık yanıtlarını uyardığını biliyoruz. Bağışıklık yanıtını uyardığı noktada bir inflomasyon ortaya çıkıyor ve bu inflomasyonun karşılığında depresif belirtileri görüyoruz. Covid-19’un yol açtığı depresyonda öne çıkan belirtileri öznel bir sıkıntı ve huzursuzluk hissi, gündelik yaşantıya ve aktivitelere karşı bir ilgi, dikkati vermede kayıp, isteksizlik ve uykunun bölünmesi şeklinde açıklayabiliriz. Sıklıkla üzerinde durulan bir belirti olarak, kişiler arası ilişkilerde bir tür hassasiyet ve kişinin engellendiği durumlarda bir öznel başarısızlık, engellenmişlik hissinden ve kırılganlıktan bahsedebiliriz. Yine

enfekte olmuş bireylerde izolasyonun ve damgalanmanın yarattığı bir çökkünlük hali ortaya çıkıyor.”

aksiyonlar ısrarcı ve yineleyici bir takım olumsuz düşüncelerle baş etmeyi de kolaylaştıracaktır” diye konuştu.

Ekran bağımlılığına dikkat Bilimsel yayınlarda virüsün yol açtığı coşkulu dönemlere yer verildiğini söyleyen Prof. Dr. Sermin Kesebir, “Mevcut duygudurum bozukluğu olan bireylerde daha çok görüldüğü belirtildi.

Duygu durum değişiklikleriyle baş etmek için ne yapmalı? Kaygı giderici, yatıştırıcı her tür ilaç ve maddeden uzak durulmalı.

Pandemi süreci her türden bağımlılık için risk etkeni. Ekran bağımlılığı da dahil. Bu noktada sosyal medyada, internette, amaca yönelik olmayan aktivite ve zaman kısıtlanmalı. Pandemi haberlerini takip etmek yahut sıkça izlemek algılanan stresi artırabilir. Stres etkeni olabilecek işlevler bu süreçte en aza indirilmeli. Kısıtlamalar kapsamında sosyal mesafe, fiziksel mesafe olarak anlaşılmalı. Dayanışmayı ve sosyal desteği artırmak üzere her türden duygu ve düşünce paylaşımı, arkadaşlarla, akrabalarla olmalı. O zamana kadar vakit bulunmamış ya da yeni bir takım ilgi alanları hayata geçirilebilir. Bu tür

Sağlık yolunda vazgeçilemeyecek 4 kural Prof. Dr. Sermin Kesebir, sağlıklı olmanın önemli bileşenleri olarak vazgeçilemeyecek 4 ilkeyi şöyle sıraladı; • Düzenli ve fazına uygun bir uyku düzeni, • Düzenli beslenme ve sıvı tüketimi, • Evde veya daha iyisi açık havada düzenli fiziksel egzersiz, • Gün ışığından olabildiğince yararlanmak.

Prof. Dr. Sermin Kesebir, “Mücadele tutum ve davranışları bu şekilde sürdürürken her bireyin bir acil eylem planı olmalı” uyarısında bulunarak sözlerini şöyle sonlandırdı: “Virüsle karşılaşıldığında başvurulacak bir yer ve haber verilecek insanlar olmalı. Depresif duygudurum veya gündelik hayatı etkileyecek düzeyde herhangi bir duygudurum değişikliği, gündelik aktivitelere karşı ilgi ve istek kaybı karşısında profesyonel destek alınmalı.”

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

53

SAĞLIK

El bileğindeki sessiz kırıklara dikkat İnsan vücudundaki en karmaşık eklemlerden biri olan el bileğinde ortaya çıkan kırıkların iyileşmesi uzun zaman alabiliyor. Açık el üzerine yere düşüldüğünde de el bileğindeki kemiklerin herhangi birinde kırık oluşabiliyor. yarayan bir eklemdir. Birbirlerine sıkı bağlarla bağlanan el bileği, özel yapısı sayesinde her yöne rahatça hareket edebilmektedir. Sıklıkla el bileğindeki kırıklar, radius kemiğinin uç kısmında ortaya çıkmakta ve bazen de el bileği ekleminin karşı tarafında bulunan küçük kemiklerde oluşmaktadır. El bileği kırıklarındaki belirtiler, basit yumuşak doku travmasına benzemektedir. Bilek üzerindeki şişlik, hareketle ya da hareketsiz olarak ortaya çıkan ağrı en sık görülen belirtilerdir. Radius kırıklarında el bileğinde çatal sırtına benzer bir şekil bozukluğu da oluşmaktadır. Eğer travmaya maruz kalındıysa, ağrı ve şişlik varsa, kırık şüphesinin mutlaka akılda bulundurulması gerekir.

Doç. Dr. İbrahim Karaman

E

l bileğini oluşturan 8 kemikten biri olan ‘skafoid’ kemiğinde oluşan kırıklar ise çoğu zaman tespit edilemiyor. Hastalar belirlenemeyen, ‘sessiz kırık’ nedeniyle çok uzun bir süre bileklerindeki kırık tablosuyla yaşamaya alışmak durumunda kalabiliyor.

Memorial Kayseri Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Bölümü’nden Doç. Dr. İbrahim Karaman, el bileği kırıkları hakkında bilgi verdi.

Kırık radius kemiğinin uç kısmında oluşuyor El bileği eklemi ön kolda bulunan iki adet kemikten (radius ve ulna) ile 8 adet küçük kemikten oluşmaktadır. El bileği; döndürme, öne, yukarı ve yanlara doğru eğilme hareketlerini yapmaya

54

El bileği kırığının belirtileri • El bileğinde şiddetli ve geçmeyen ağrı • Travma sonrası olan el bileğindeki şekil bozukluğu • El bileğinde dakikalar içinde ortaya çıkan şişlik İlk müdahalede bilek sabitlenmeli Böyle bir durumda bir sağlık kuruluşuna gitmeden önce el bileği sert bir karton ya da tahtayla alttan desteklenerek sabitlenmeli ve hareket ettirilmemelidir. Şiş olan bölgeye buz konulması şişliğin azalmasını sağlayacaktır. Yapılacak ilk müdahalenin ardından zaman kaybedilmeden en yakın sağlık kuruluşuna gidilmelidir. Özellikle gençlerde kırıklar yüksek enerjili travmalar (yüksekten düşme ve trafik kazası gibi) sonucunda oluşmaktadır. Yaşlılarda ise kemik

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

erimesi (osteoporozla) birlikte daha basit bir travma ile ortaya çıkabilmektedir.

En çok skafoid kırığı atlanıyor El bileğini ilgilendiren kırıklarda fiziki muayene sonrasında hastanın en az iki yönlü röntgen grafisi çekildikten sonra tanı konulur. El bileğini oluşturan 8 kemikten biri olan ‘skafoid’ kemiğinde oluşan kırıklara ise sıklıkla erken dönemde tanı konulamamaktadır.

El bilek ekleminin merkezinde olması nedeniyle sıklıkla travmaya maruz kalmaktadır. Açık el üzerine düşme sonrasında ortaya çıkan bu kırıkların en önemli nedeni travmalardır. Klasik kırık bulgularına ek olarak ağrı, hareket kısıtlılığı ve şişlik gibi belirtilerle kendini belli etmektedir. Ancak bazı durumlarda bu belirtiler hafif olmakla birlikte basit bir yumuşak doku travmasını taklit edebilmektedir. Hastalar ‘sessiz kırık’ nedeniyle çok uzun bir zaman bileklerindeki kırık tablosu ile yaşamaya alışmak durumunda kalır. Bu tabloda kırık tanısı çoğu zaman atlanmaktadır.

Hasta bazen 3-4 yıl sonra bileğinde oluşan ve bir türlü geçmeyen sorun nedeniyle doktora başvurduğunda kırık olduğu belirlenebilir. Teşhis için öncelikle hastanın fiziki muayenesinin yapılması gerekmektedir. Eğer fiziki muayenede kırık şüphesi ortaya çıkarsa bilgisayarlı tomografi gibi daha ileri görüntüleme yöntemlerinden faydalanılmalıdır. Bazı durumlarda kırık bölgesinin ayrılmaması nedeniyle erken dönemde çekilen radyo grafilerde doğru tanı atlanabilmektedir. Tanı konulması zor olan skafoid kırıklarında iyileşme

SAĞLIK

süreci daha uzun olmakta ve tedavi edilmeyen olgularda sakatlık bırakıcı sonuçlar ortaya çıkmaktadır.

Kırık parçalı değilse alçı yeterli olabiliyor Tedavi kararı verilirken kırığın yer değiştirmiş olması ya da olmaması, parçalı olup olmadığı gibi durumlar tedavinin doğru yapılabilmesi için önemlidir. El bileğine yakın olan, ayrılmış ve parçalı olan kırıklar mutlaka cerrahi gerektirmektedir. Ancak yerinden ayrılmamış ve tek parçalı, parmak ucuna yakın kısımda kırıklar var ise bunlar genellikle 6-10 haftalık, başparmağı içine alan kol alçısı ile tedavi edilebilmektedir.

Kişinin yaşı, genel sağlık durumu, mesleği ve el bileğinde kireçlenme olup olmaması tedavi sürecinde göz önünde bulundurulması gereken faktörlerdir.

Yerinden oynanamamış, eklemde basamaklanmaya yol açmamış ve parçalı olmayan kırıklarda ameliyat dışı tedavi yani alçılama yapılırken; yerinden oynamış, eklemde basamaklanmaya yol açan ve parçalı kırıkların çoğunda ise cerrahi tedavi gereklidir. Kaynama süresi değişken olmakla beraber, sıklıkla 6-10 haftalık süreç yeterli olmaktadır. Kırık kemiğin kaynama süresi kişiden kişiye göre değişebilmektedir. Bunun sebebi

ise kemiğin kanlanmasındaki problemler olabilmektedir.

Ameliyat yöntemine kişiye özel durumlar ortaya konularak karar verilir Ameliyat için, dıştan ya da içten tespit yöntemleri kullanılabilmektedir. Özellikle erken dönemde hareket kabiliyetine kavuşmak isteyen, yaptığı işte el bileğini kullanması gereken kişilerde (sporcular gibi) mutlaka cerrahi yapılması gerekir. Cerrahi sonrasında kaynama süresini kırığın şekli, yapılan cerrahi tekniğin doğruluğu ve kemiğin beslenmesi etkilemektedir. Çünkü genellikle tek damar tarafından besleyiciliği sağlanmaktadır. Besleyici damarın hasar alması kırığın kaynamamasına ya da iyileşmenin gecikmesine neden olacaktır. Geç dönemde tedavi edilen ya da edilmeyen kırıklarda bu kemikte ölme meydana gelebilmektedir. Cerrahide dıştan tespit için el ile kol arasında köprü gibi olan platinler yerleştirilebilir, aynı zamanda çiviler de bu kırıkları birbirine tutturulabilmek için kullanılabilmektedir.

Ancak günümüzde artık sıklıkla içten tespit yöntemleri kullanılmaktadır.

Hangi yöntemin kullanılacağına uzman hekim kırığın şekli ve yapısına göre karar verecektir. Bazen kırık uçları arasında

kemik kaybına bağlı boşluk kalırsa, kemik aşısı ya da diğer bir terimle ‘kemik greftlemesi’ gerekebilmektedir.

Hastanın kendi leğen kemiğinden alınan greftler çok sık kullanılmaktadır.

Vücudun herhangi bir yerinden de greft alınabilmektedir.

Tedavi sürecinde parmaklar mutlaka hareket ettirilmeli Alçı ya da cerrahi tedaviler fark etmeksizin, kırık iyileşmesi sırasında parmakların hareket ettirilmesi çok önemlidir. Bu küçük hareketler ödemin giderilmesi ve sonrasındaki fizik tedaviyi kolaylaştıracaktır. Bu nedenle parmaklar cerrahi sonrasında mümkün olduğunca erken dönemde hareket ettirilmeli, yapılan işlemler harekete izin verecek şekilde düzenlenmelidir. El bileğinin hareket zamanına uzman hekim karar vermelidir. Kırığın kaynaması tahmini olarak 4-8 hafta arasında sürecektir. El bileği kırıkları eklem içi kırıkları olduğu için bazı hastalarda hareket kısıtlılığı, kireçlenme ve kırık bölgesinde ağrı ortaya çıkabilir. Çeşitli yan etkilerin ortaya çıkmasını önleyebilmek için tedavinin deneyimli uzmanlar tarafından yürütülmesi ve hastanın da doktorunun önerilerine harfiyen uyması önemlidir.

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

55

SAĞLIK

Meme cerrahisinde en yeni 3 gelişme Tıpta ve teknolojide yaşanan gelişmelere hekimlerin bilgi ve tecrübeleri de eklenince, meme kanseri tedavisinde ‘hayal’ denilenler son yıllarda hızla gerçeğe dönüşüyor. Prof. Dr. Cihan Uras, meme cerrahisinde en yeni gelişmeleri anlattı, önemli uyarılar ve önerilerde bulundu.

Prof. Dr. Cihan Uras

A

cıbadem Üniversitesi Meme Araştırma Enstitüsü Başkanı ve Acıbadem Maslak Hastanesi Genel Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Cihan Uras, son yıllarda cerrahi tedavide meydana gelen gelişmeler sayesinde her meme kanserinde memenin alınmasının gerekmediğini belirtirken, memenin tamamının alınması gereken durumlarda ise hastanın kendi dokusundan doğal meme yapmanın mümkün hale geldiğini, böylece estetik ve psikolojik sorunların da önüne geçilebildiğini vurguluyor. Prof.

Dr. Cihan Uras, meme cerrahisinde en yeni gelişmeleri anlattı, önemli uyarılar ve önerilerde bulundu.

Meme dokusu korunabiliyor Eskiden tümör boyutu büyük olduğu

56

durumlarda memenin tamamı alınıyordu ancak günümüzde tümör boyutu meme boyutuna uygun orana sahip hastalarda yeni geliştirilen onkoplastik cerrahi tekniği sayesinde meme dokusu korunabiliyor. Prof. Dr. Cihan Uras “Standart meme koruyucu cerrahiden farklı olarak onkoplastik cerrahide meme dokusu çeşitli yöntemlerle şekillendirilerek hem hastanın meme kaybı önlenmiş olmakta hem de daha estetik görünüm sağlanabilmektedir.

Bu yöntemle büyük memeler küçültülerek radyoterapi uygulamaları da kolaylaştırılmaktadır” diyor.

Lenfödem engellenebiliyor Meme kanserinde hastalığın koltuk altına yayılma durumunun bilinmesi

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

tedavide büyük öneme sahip. Bundan yaklaşık 20 yıl öncesine kadar tüm hastalarda koltuk altı lenf bezlerinin tamamı alınmakta ve hastalar ameliyat sonrasında kolda şişme, uyuşma gibi sorunlar yaşamaktaydı. Yeni bulgular ile koltuk altındaki bekçi lenf düğümü bulunması (sentinel lenf nodu) tekniği geliştirildiğini belirten Prof. Dr. Cihan Uras şu bilgileri veriyor: “Ameliyat öncesinde koltuk altında kanser yayılımı olmayan hastalarda eğer ameliyat sırasında bakılan bekçi lenf düğümünde hastalık varsa eskiden tüm koltuk altı temizlenirken şimdi çok az sayıda hücre bulunması durumunda veya çıkarılan 3-4 bekçi lenf düğümünün birinde belirgin yayılım olsa bile koltuk altının tamamı boşaltılmadan hastaların

SAĞLIK

tedavisi ameliyat sonrası radyoterapi ile tamamlanabilmektedir. Koltuk altı boşaltılmadan radyoterapi alan hastalarda kolda şişme koltuk altı boşaltılan hastalara göre çok daha az görülmektedir. Günümüzde koltuk altında hastalığı ameliyat öncesinde bilinen hastalarda cerrahiden önce ilaç tedavisi başlanarak koltuk altı tüm lenf bezlerinin alınmasının önlenmesi hedeflenmektedir.”

Meme dokusu alınsa bile estetik görünüm sağlanıyor Cerrahi tedavide meydana gelen gelişmeler sayesinde her meme kanserinde meme alınmak zorunda kalınmıyor. İlk tercih memenin korunduğu ameliyatlar olmasına karşın, halen memenin tamamının alınması gereken durumlarda ise plastik cerrahi ile birlikte ortak çalışılarak memenin içinin boşaltılıp silikon protez ya da hastanın kendi dokusu ile rekonstrüksiyon yapılıyor. Böylece istenmeyen estetik ve psikolojik sorunların önüne geçilebiliyor.

Prof. Dr. Cihan Uras “Endoskopik ve robotik teknikler kullanılmadan önce meme başı koruyucu mastektomi için büyük kesiler kullanmak gerekirdi ve uç noktalara ulaşmak daha zorlayıcı olabilmekteydi. Günümüzde endoskopik

ve robotik tekniklerin kullanıldığı meme başı koruyucu mastektomide yapılan kesi boyutu küçülmektedir ve memenin tüm

alanlarına rahatça ulaşılabilmektedir.

Böylece daha estetik görüntüler elde edilmektedir” diyor.

Meme kanserinde ne zaman cerrahi gerekiyor!

Acıbadem Üniversitesi Meme Araştırma Enstitüsü Başkanı ve Acıbadem Maslak Hastanesi Genel Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Cihan Uras “Tanı koyulduğu andan itibaren hasta meme cerrahının kontrolü altında olmalıdır. Ancak cerrahi planlama ve zamanlaması hastanın evresine ve tümörün özelliklerine göre farklılık gösterebilir. Yaygın hastalık yoksa öncelikle cerrahi tedavi uygulanıyor.

Yaygın hastalıkta ise önce ilaç tedavisi, sonrasında cerrahi yapılıyor.“ derken hangi cerrahi tekniklerin uygulandığı konusunda ise şu açıklamaları yapıyor: “Memenin korunabildiği durumlarda; tümör küçükse meme koruyucu cerrahi, tümör büyükse onkoplastik cerrahi yapılıyor. Memenin korunamayacağı durumlarda ise (yaygın hastalık, çok büyük tümör, genetik hastalık) meme başı/deri koruyucu mastektomi uygulanıyor.”

Meme kanserinde erken teşhis için!

• 18 yaşından sonra her ay kendi kendinizi elle muayene edin.

Böylece memelerde yumru, şişlik gibi kanser belirtisi olabilecek değişiklikleri fark edebilirsiniz.

Görülen her kitle kanser olmamakla birlikte, kitle hissedildiği zaman hekime başvurulmalı. Doğru meme muayenesi adetin başlangıcından sonraki 7-10 gün arasında yapılmalı.

• 30 yaşından itibaren meme ultrasonu ve 40 yaşından sonra düzenli meme kanseri taraması (Yıllık mamografi ve ultrasonografi; 6 ayda bir doktor muayenesi) • En kısa sürede doktor muayenesi gereken durumlar (Meme başından kanlı veya şeffaf akıntı, ele gelen sert kitle, meme cildinde ve meme başında değişiklikler)

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

57

SAĞLIK

Menopozdan sonra daha sık yaşanıyor Kontinans Derneği Başkanı Prof. Dr. Tufan Tarcan, menopozla idrar kaçırma arasında net bir ilişkinin henüz ispatlanmadığını ancak başka idrar yolu semptomlarıyla anlamlı bir bağlantısı olduğunu söyledi.

Sistemik Östrojen replasman tedavisi stres idrar kaçırma ihtimalini artırıyor Prof. Dr. Tufan Tarcan, “Menopoz sonrası, sistemik olarak verilen östrojen hormonu, stres idrar kaçırma ihtimalini artırıyor. Eksilen hormon verildiğinde stres tipte idrar kaçıran hasta daha çok idrar kaçırıyor. Buna karşın vajinal yolla lokal uygulanan östrojen tedavilerinde böyle bir etki görülmüyor; vajinal östrojen vajinal kuruluk, vajinal ağrı, üretral ağrı, ilişki sırasında ağrı ve yanma gibi şikayetleri azaltıyor. Dolayısıyla klinikte biz vajinal kuruluk ve vajinal kuruluğa bağlı semptomlar gördüğümüz hastalarda lokal östrojen tedavilerini öneriyoruz.

Bu hasta grubunda tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarının kontrol altına alınmasında da yine lokal östrojen tedavisinin yeri var.” açıklamasında bulundu.

Prof. Dr. Tufan Tarcan

M

enopozdan sonra idrar yolu enfeksiyonlarının özellikle daha sık görüldüğüne dikkat çeken Prof. Dr. Tufan Tarcan, “Burada östrojen hormonunun eksikliğinin önemli bir rol oynadığını biliyoruz. Yine menopozla birlikte östrojen eksikliğine bağlı olarak vajen ve üretra (dış idrar yolu) bölgesinde kuruluk, cinsel ilişki sırasında ağrı, idrar yaparken yanma ve sık işeme gibi sistit benzeri rahatsız edici semptomları daha sık görüyoruz. Dolayısıyla menopozla idrar kaçırmadan çok bu tür ürolojik durumlar arasında bir ilişki var.” dedi.

Kontinans Derneği Başkanı Prof. Dr. Tufan Tarcan, 18 Ekim Dünya Menopoz

58

Günü’ne dair menopoz ve idrar kaçırma arasındaki ilişkiye yönelik açıklamalarda bulundu.

Günümüzde menopozla idrar kaçırma arasında net bir ilişkinin henüz ispatlanmadığını belirten Prof. Dr. Tufan Tarcan, “Menopozdan sonra idrar kaçırma görülme sıklığı artıyor. Ancak bu durum yaşlanmaya mı yoksa hormonal değişikliğe mi bağlı bilmiyoruz. Özetle yaş almakla birlikte idrar kaçırmanın ihtimali kadınlarda da erkeklerde de artıyor. Ancak östrojen hormonu vücutta azaldığı zaman bunun idrar kaçırma üzerine nasıl bir etkisi oluyor; bunu bilmiyoruz.” diye konuştu.

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

Kadınlarda idrar kaçırmanın bağımsız risk faktörlerini; yaşlanma, fazla kilo, çocuk doğurma ve hamilelik şeklinde sıralayan Prof. Dr. Tufan Tarcan, “Yaşlılardan gençlere, çocuk doğurmuşlardan çocuk doğurmayanlara, hamilelerden hamile olmayanlara, obez olanlarda ise kilosu normal olanlara göre idrar kaçırma oranı daha fazla görülüyor.

Ancak menopozla idrar kaçırma arasında net bir ilişki yok.” dedi.

Menopozla başka üriner semptomlar arasında net bir ilişki olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Tufan Tarcan şöyle devam etti: “Menopozdan sonra idrar yolu enfeksiyonlarını özellikle daha sık

SAĞLIK

görüyoruz. Burada östrojen hormonunun eksikliğinin önemli bir rol oynadığını biliyoruz. Yine menopozla birlikte vajen ve üretra bölgesinde rahatsız edici semptomları örneğin ağrı, yanma, cinsel ilişki sırasında ağrı, idrar yaparken yanma, sistit benzeri semptomlarla daha sık karşılaşıyoruz. Dolayısıyla menopozla bu ürolojik durumlar arasında bir ilişki var.” İdrar kaçırma tedavisinde asıl altta yatan sebebe göre tedavi yapılmalı İdrar kaçıran bir hasta karşımıza geldiğinde eğer lokal vajinal atrofi bulguları varsa, o zaman idrar kaçırma tedavisine lokal östrojen tedavisini ekleyebildiklerini söyleyen Prof. Dr. Tufan Tarcan, “Ancak bu hiçbir zaman tek başına idrar kaçırma tedavisine yeterli olacaktır anlamına gelmemelidir.

Sadece yardımcı tedavi ya da tamamlayıcı tedavi olarak düşünülmelidir. İdrar kaçırma tedavisinde asıl altta yatan sebebe göre fiziksel, medikal ya da cerrahi tedavi yapılmalıdır. Bunun

yanında vajinal atrofi bulguları klinik semptomlarda özellikle varsa lokal östrojen tedavisi de menopoz sonrası kadınlarda idrar kaçırma tedavisine eklenmelidir. Sistemik tedavilerde daha kötü sonuçlar doğurabilir. Stres tipi idrar kaçırmada tamamlayıcı tedavi ve yardımcı tedavi olarak lokal östrojen tedavisi semptomatik hastalarda uygulanmalı.” dedi.

Sadece idrar kaçıran hastaların tedavisi gerçekleşene kadar bu iş için dizayn edilmiş mesane pedlerinin kullanılması gerektiğini belirten Prof. Dr. Tufan Tarcan, “Menopoz sonrası hastalarda kilo almaya ve depresyona yatkınlık görüyoruz. Kilo alma idrar kaçırmayı artıran bir durum, buna dikkat etmek lazım. Sigara, alkol, çay ve kahve tüketimi menopozun risklerini artırıyor her bakımdan. Özellikle aşırı aktif mesane semptomları olan hanımlarda çay ve kahve tüketiminin azaltılması çok önemli.” dedi.

Prof. Dr. Tufan Tarcan sözlerini şöyle tamamladı: “Aslında menopoz ile idrar kaçırma arasındaki ilişki net olarak saptanmış değil. Ancak menopoz sonrası idrar kaçırma görülme sıklığında artış izleniyor ama bu hasta yaşlandığı için mi yoksa östrojen hormonu eksildiği için mi ortaya çıkıyor tam olarak bilinmiyor.

Sistemik olarak östrojeni menopoz sonrası kadınlara verdiğiniz zaman stres idrar kaçırma şiddeti ve görülme sıklığı ilginç olarak artıyor. Fayda beklerken tam tersi zarar ortaya çıkıyor. Halbuki östrojeni lokal olarak sadece vajen içine uyguladığımız zaman böyle bir zararlı etki ortaya çıkmıyor. Tam tersi vajinal kuruluğu olan ya da vajinal kuruluğa bağlı idrar yollarında hassasiyet yaşayan ya da sık idrar yolu enfeksiyonu geçiren kadınlarda lokal yani vajinal uygulanan östrojen tedavisi faydalı oluyor. İdrar kaçırmayı sadece östrojen tedavisi ile kesinlikle geçirmek mümkün değil bunu da üzerine vurgulayarak belirtelim.”

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

59

SAĞLIK

Ruh sağlığını koruma önerileri Psikiyatrist Prof. Dr. Mansur Beyazyürek, pandemi döneminde beden sağlığı kadar ruh sağlığını korumanın da önem kazandığını söylüyor. Beyazyürek, “Ruh sağlığını korumak için kişilerin bir sanatla meşgul olması ve kendini hayata bağlayacak bir hobi bulması çok önemli.” diyor. bir kişi intihar ederek hayatını kaybediyor.

Ve şimdi, dünyanın dört bir yanındaki milyarlarca insan, Covid-19 virüsünün hem beden hem de ruh sağlığı üzerindeki olumsuz etkileriyle mücadele ediyor.

Prof. Dr. Mansur Beyazyürek

C

ovid 19 virüsünden kendimizi korumaya çalıştığımız bugünlerde ruh sağlığımızı da ihmal etmememiz gerekiyor. Her yıl 10 Ekim’de kutlanan Dünya Ruh Sağlığı günü, ruh sağlığının önemini bir kez daha hatırlatıyor. Her yıl farklı bir temayla kutlanan Dünya Ruh Sağlığı Günü'nün bu yılkı teması, “Herkes için ruh sağlığı, ruh sağlığına daha fazla yatırım ve erişim” olarak özetleniyor.

Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, dünyada 1 milyara yakın insan ruhsal bozuklukla yaşıyor. Her yıl 3 milyon kişi alkol kullanımından ölüyor ve her 40 saniyede

60

Ruh sağlının terim anlamı Dünya Sağlık Örgütü’ne göre ruh sağlığı kişinin kendisi ve çevresiyle denge, uyum halinde olmasına deniyor. Dünya Ruh Sağlığı Günü ile ilgili açıklama yapan Beykoz Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi ve Psikiyatrist Prof. Dr. Mansur Beyazyürek, pandemi döneminde beden sağlığı kadar ruh sağlığını da korumanın önemli olduğunu söylüyor. Bu dönemde kişinin ruh sağlığını koruması için sanatın herhangi bir dalı ile meşgul olmasını ya da kendini hayata bağlayacak bir hobi edinmesini söyleyen Beyazyürek, toplumun ruh sağlığını korumasının yolunun sanattan geçtiğini düşünüyor.

“Sanata ve sanatçıya değer verilmeli” Prof. Dr. Mansur Beyazyürek, “Sanata ve sanatçısına değer vermeyen bir toplumun ruh sağlığından bahsedemezsiniz.

Maalesef sanat ve sanatçı yeterince değer görmüyor. Küçük Prens kitabının yazarı Antoine de Saint-Exupery’nin çok sevdiğim bir sözü var: “Beni kahreden ne bu soluk yüzler, ne bu çökük avurtlar; onların arkasında kaybolan Mozart’lar… “ Biz hep açlık, sefalet konuşuyoruz.

Daha lüks araba, daha lüks ev gibi maddi değerlerin peşindeyiz. Oysa bunların da ardında bir insanı insan yapan değerler, güzellikler var. Maalesef bu değerler

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

ve güzellikler ortaya çıkmadan yok olup gidiyor” diyor.

“Sanatın iyileştirici etkisi var” “Sanata yatırım yapan ve sanatsal uğraşı içinde olanlar pandemi dönemini daha kolay ve sağlıklı atlattılar” diyen Profesör Beyazyürek, sanatın ruh sağlığı üzerindeki korucuyu ve iyileştirici etkisini şu sözlerle anlatıyor: “Benim ruh sağlığı konusundaki en beğendiğim tanım, ünlü Psikiyatr Sigmund Freud’un yaptığı tanımdır. Freud’a ‘Sen hep hastalıkla uğraşıyorsun. Sence sağlıklı ruh hali nedir?’ diye soruyorlar. Freud da ‘Sevebilen ve çalışabilen insan, ruh sağlığını korur’ diyor. Bu çok önemli; sevmek ve çalışmak... İnsanlar pandemi döneminde aylarca eve kapandılar.

Sevdiği bir sanat dalı ile uğraşanlar ya da hobisi olanlar bu dönemi daha rahat atlattılar. Eğer bir müzik aleti çalıyorsanız, eve kapanma size iyi bile gelmiştir; rahat rahat enstrümanınızı çalmışsınızdır. Edebiyatla meşgulseniz, rahat rahat romanınızı, şiirinizi yazabilmişsinizdir. Resim yapıyorsanız da aynı durum geçerli. Hatta biz resmi terapide çok kullanırız. Freud der ki, resim bastırılmış duyguların bir çeşit dışa vurumudur. Sanat, eve kapanma döneminde en etkili başa çıkma yöntemidir. Örneğin ben de 3.5 ay evde kaldım; bana 3.5 dakika gibi geldi.

Pandemi döneminde ve sonrasında insanlar ruh sağlıklarını korumak için kendilerine bir hobi de edinebilirler.

Arkadaşlarınızla görüşebilirsiniz. Sizi hayata bağlayacağınızı düşündüğünüz bir dolu şey yapabilirsiniz.”

SAĞLIK

“65 yaş üstü insanları eve kapatmayalım” Pandemi döneminde çocukların ruh sağlığını korumada evde aile ile oynanan oyunlarınolumlu etkileri olduğunu söyleyen Beyazyürek, çocukların ebeveynleriyle daha fazla yakın iletişimde oldukları için bu dönemi rahat ve sağlıklı atlattıkları kanısında.

Pandeminin aile bireyleri arasında iletişimi artırdığını, insanları temizlik ve düzene teşvik ettiğini vurgulayan Beyazyürek, bu dönemde 65 yaş üstüne getirilen/getirilecek kısıtlamaları doğru bulmadığını belirterek, “65 yaş üzerindeki insanların eve kapatılması, kısıtlama getirilmesi doğru değildir.

65 yaş üzeri insanlarda damar sertliği,

şeker hastalığı, bunama gibi ek rahatsızlar var. Bu yaş gurubunun yüzde 99’una doktorlar ‘Gez, dolaş, temiz hava al, hafif yürüyüşler yap’ diyorlar. Dünya Ruh Sağlığı Günü vesilesiyle bir kez daha söylemek istiyorum. 65 yaş üzerindeki insanları virüsten koruyacağız derken hem ruh hem de beden sağlıklarını bozmayalım.”

4-) Aile bireyleri ve akrabalarınızla

Profesör Beyazyürek ruh sağlığını korumanın formülünü 10 madde ile sıralıyor: 1-) Sanatla uğraşın, sanatsal faaliyetleri takip edin.

2-) Kendinize yeni hobiler bulun.

3-) Uzun zamandır okumadığınız kitapları okuyun.

8-) Çocuklarınızla ya da sevdiklerinizle

iletişimi kesmeyin.

5-) Sevdiğiniz arkadaşlarınız ve dostlarınızla zaman geçirin.

6-) Şartlar elverdiği oranda seyahat planları yapın.

7-) Evcil bir hayvan edinin ya da çiçek yetiştirin. oyunlar oynayın.

9-) 65 yaş üstü olanlarla iletişime geçin, onlara yardım edin.

10-) Sizi hayata bağlayacağını düşündüğünüz faaliyetlerde bulunun.

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

61

SAĞLIK

Ülkemizde her bin bebekten 4’ünü tehdit ediyor Türkiye’de her yıl yaklaşık 1 milyon 200 bin bebek dünyaya geliyor. Bu rakam, ülkemizde her yıl ortalama 4 bin 800 çocukta Serebral Palsi teşhis edildiği anlamına geliyor.

Prof. Dr. Memet Özek

H

areket ve duruş bozuklukları…

Başta konuşma olmak üzere, motor becerilerinde yaşanan güçlükler… Zeka gelişiminde problemler… Yaşam kalitesini oldukça düşürebilen ve kişinin çevresine bağımlı olarak yaşamasına yol açabilen bu tablonun adı; Serebral Palsi! Pek çok kişinin adını bile duymadığı, ancak çocukluk döneminin en sık görülen kas ve sinir hastalığı olan Serebral Palsi, ülkemizde bin çocuktan 4’ünde görülüyor.

Beyin felci olarak da bilinen Serebral Palsi, doğum öncesinde, doğum anında ve doğum sonrasında; beyinde oluşan kalıcı hasara bağlı olarak gelişen, hareket ve duruş bozuklukları ile motor becerilerinde problemlerle karakterize bir tablo.

Acıbadem Mehmet Ali Aydınlar Üniversi-

62

tesi Beyin ve Sinir Cerrahisi Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Memet Özek, Serebral Palsi’de erken tanı ve tedavinin çocuğun ileride tüm hayatını etkilediğine dikkat çekerek, “Bu tabloda oluşan beyin hasarı giderilemese de, multidisipliner bir tedavi yaklaşımıyla belirlenen doğru tedavi protokolüyle, Serebral Palsili çocukların ileride başkalarına bağımlı olmadan bir yaşam sürmeleri sağlanabiliyor. Özellikle ilk 6 ayda tanı konulması ise tedaviden başarılı sonuç alınmasında son derece önemli bir role sahip” diyor.

En yaygın nedeni: Beyne yeterli oksijen ulaşmaması Serebral Palsi’ye pek çok etken yol açabiliyor. Çocuk Beyin ve Sinir Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Memet Özek ülkemizde

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

Serebral Palsi’nin en sık bebeğin beyin hücrelerine yeterli oksijen ulaşmaması nedeniyle geliştiğini vurgulayarak, bu etkenleri şöyle sıralıyor: Hamilelikte: Çoğul gebelik, plasenta yetmezliği, bebekte gelişen damar tıkanmaları veya beyin kanamaları, bebeğin dışkısını yutması, annede oluşan enfeksiyonun bebeğin beynine ulaşması, ilaç kullanımı.

Doğum sırasında: Erken veya zor doğum, doğum sırasında kordonun dolanması, bebeğin doğar doğmaz ağlayamaması.

Doğum sonrasında: Düşük doğum ağırlığı, başa alınan ciddi bir darbe, menenjit gibi bazı enfeksiyonlar, beyin kanaması, sara nöbeti, ani kan şekeri düşmesi ve yenidoğan sarılığı.

SAĞLIK

Yüzde 60’ında spastisite görülüyor Serebral Palsi beyindeki hasarın olduğu bölgeye göre 3 önemli soruna yol açıyor.

Serebral Palsili çocukların yüzde 60’ında ‘spastisite’ problemi geliştiğini anlatan Prof. Dr. Memet Özek, “Vücuttaki tutulum yerine göre tiplere ayrılan spastisitede, kas kıvamının katı olması nedeniyle kol ve bacakları hareket ettirmekte güçlük yaşanıyor. Bu problem günlük hareketleri yapmayı engelleyecek şiddette olabiliyor. Serebral Palsi’nin yüzde 30’unda ise hipotoni, bir başka deyişle vücutta aşırı gevşeklik problemi görülüyor. Bebek kafasını tutamıyor, kol ve bacağını hareket ettirmekte büyük güçlük çekiyor. Bu çocukların yüzde 10’unda da diskinetik sendromlar denilen, örneğin kol ve bacakların uç kısımlarında istemsiz olarak boru ya da dönme tarzında kasılmalar oluyor” diyor. İlk sinyaller çok önemli Serebral Palsi’nin belirtileri beyinde gelişen hasara bağlı olarak farklılık gösteriyor. Nöbet tablosu (sara nöbeti), emme bozukluğu ve aşırı uyku, ilk 2 ayda görülen tipik belirtilerini oluşturuyor.

Bebek ilk 3 ayın sonunda başını kontrol edebilecek yetiye ulaşırken, 7-8 aylık olduğunda desteksiz oturabiliyor.

“Bu doğal seyirde gecikme varsa; örneğin bebek baş ve gövdesini kontrol edemiyorsa veya başını tutabilmesine rağmen gövdesinde bir gevşeklik varsa, bu problem Serebral Palsi’ye işaret edebiliyor” diyen Prof. Dr. Memet Özek, diğer belirtileri şöyle anlatıyor: “Kollar ve bacaklardaki hareketlerde dengesizlik, el parmaklarının açılmamış bir yumruk halinde olması da Serebral Palsi’nin en sık görülen belirtilerinden.

Bunların yanı sıra sabahlara kadar süren nedensiz gece ağlamaları da, altta yatan başka bir neden yoksa bu tablonun habercisi olabiliyor” Prematüre bebekler risk altında Özellikle 28 haftadan önce doğan prematüre bebeklerin akciğerlerinin ve beyindeki damarlarının henüz dış

ortamda yaşamak için gereken gelişmeyi sağlamamaları nedeniyle Serebral Palsi açısından risk altında oldukları uyarısında bulunan Çocuk Beyin ve Sinir Cerrahisi Prof. Dr. Memet Özek, bu bebeklerin ‘riskli bebek polikliniği’nde takip edilmeleri gerektiğinin altını çiziyor. Erken tanı ve tedavi için prematüre yüksek riskli bebeklere doğar doğmaz MR çekilmesi gerektiğini ifade eden Prof. Dr. Memet Özek, “Eğer bu mümkün değilse, yetişmiş uzmanlarca Prechtl analizi yapılmalıdır.

Bu da yapılamıyorsa ciddi risk altında olan, örneğin beyin kanaması geçiren bebeklere tanı konulmuş gibi, zaman kaybetmeden, kuvözde dahi fizik tedaviye başlanmalı” diyor. Özellikle ilk 6 ay çok önemli!

Serebral Palsi’nin kesin bir tedavisi olmasa da, fizyoterapi ve cerrahi yöntemlerle çocuğun hareket kabiliyetinin ve becerilerinin gelişmesi sağlanabiliyor. Tedavinin ilk adımını ‘fizik tedavi’ oluşturuyor. Tedaviye erken dönemde başlamak ise kritik önem taşıyor. Prof. Dr. Memet Özek erken teşhis ve tedavinin önemini şöyle anlatıyor: “Serebral Palsi nedeniyle bebeğin beynindeki bazı hücreler ölmüşse, bu hücrelerin çevresini kaplayan hücreler, ölmüş hücrelerin görevini üstleniyor. ‘Nöroplastisite’

adı verilen bu durum sadece bebeğin beyin gelişiminin tamamlandığı bir yaşın sonuna kadar çok etkili sürüyor.

Bu nedenle Serebral Palsi’nin ana tedavi yöntemi olan fizik tedaviye ne kadar erken başlanırsa, o kadar çok başarılı sonuç alınıyor. Özellikle ilk 6 ay nöroplastisiteden faydalanma açısından çok önemli” diyor.

Fizik tedavi her gün şart!

Hayatın ilk 3 yılında beyin gelişiminin büyük oranda tamamlanması nedeniyle bu dönemde yapılacak olan fizik tedaviden oldukça başarılı sonuçlar alındığını belirten Prof. Dr. Memet Özek, “Ancak hedeflenen sonuca ulaşabilmek için fizik tedavinin bir gün dahi ara verilmeden, özenle yapılması çok önemli.

Bu nedenle ebeveynlerin, özellikle de annenin bu konuda baş fizyoterapist olması gerekiyor” diyor.

Ameliyat en geç 3-4 yaşında yapılmalı Çocuk Beyin ve Sinir Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Memet Özek, çocuk 2.5 yaşına gelmesine rağmen tedavide beklenen hedefe ulaşılamamışsa, spastisitenin giderilmesine yönelik ameliyatın zaman kaybetmeden yapılması gerektiğini vurgulayarak, “Ameliyat en geç 3-6 yaşında yapılmalı. Çünkü yaş ilerledikçe kaslar uzamazken, kemikler ise doğal olarak uzuyor.” diyor.

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

63

SAĞLIK

Her 4 yaşlıdan birinde 3 hastalık bulunuyor Gelişen ve iyileşen yaşam koşulları, ömrümüzü de uzatıyor. Bir zamanlar 40’lı rakamlarda olan ortalama yaşam süresi 80’e ulaşıyor. Ancak yaşlandıkça hastalık görülme oranı da artıyor.

Prof. Dr. Berrin Karadağ

Z

amanlarının büyük bir kısmını evde geçiren yaşlılarda ruhsal bazı sorunların görüldüğünü ayrıca var olan bazı hastalıklarının daha ağır seyrettiğini gözlemliyoruz” diyen Acıbadem Kadıköy Hastanesi İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Berrin Karadağ, şu önerilerde bulunuyor…

Yaşlılarda sık görülen hastalıklar var Yaşlı nüfusta sık görülen bazı hastalıkların olduğunu belirten Prof. Dr. Berrin Karadağ, yaş ilerledikçe birden fazla hastalıkla baş etmek zorunda kaldıklarına dikkat çekiyor. Öyle ki, araştırmalar, 65 yaş üstündeki kişilerin yüzde 90’ında bir hastalıktan yakındığını, yüzde 35’inde iki hastalık, yüzde 23’ünde ise 3 hastalık bulunduğunu gösteriyor.

Bu yaşın üzerindeki her yedi kişiden birinde ise en az 4 hastalık görülüyor.

64

Bu verileri değerlendirirken Ünlü İngiliz edebiyatçı Jonathan Swift’in “Herkes uzun yaşamak ister ama kimse yaşlanmak istemez” sözlerini hatırlatan Prof. Dr. Berrin Karadağ, “Ancak uzun yaşamanın tek yolu var, yaşlanmak. Ancak yaşlanmak hastalık değildir. Öncelikle bunun bilinmesi ve hayata bu açıdan bakılması gereklidir” diyor. Yaşlıları tehdit eden hastalıkların başında yüksek tansiyon, diyabet ve kalp damar rahatsızlıklarının geldiğini belirten Prof. Dr. Berrin Karadağ, diğer sorunları da inme, kanser, kansızlık ve kemik erimesi olarak sıralıyor.

Yüksek tansiyon Atar damarlarda kan basıncının yükselmesi ile kendini gösteren yüksek tansiyonun uzun dönemde damarlara ve böbrek, göz, kalp gibi diğer organlara

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

hasar verdiğini kaydeden Prof. Dr. Berrin Karadağ, “Yaşam süresince bedenimize özen göstermeyip yağlı beslenirsek daha az hareket edip kilo alırsak, tuz, sigara, alkolden uzak durmazsak ilerleyen yaşı da hesaba katarsak hipertansiyonu davet ederiz” diyor. Özellikle başın arka kısmında oluşan ağrı, burun kanaması, yorgunluk ve “Başım kazan gibi dolu ve taşıyamıyorum” hissi gibi belirtiler verse de yüksek tansiyon bazen yavaş yavaş gelişiyor ve hiçbir yakınmaya yol açmayabiliyor. Bu nedenle kimi zaman yüksek tansiyon tanısı tesadüfen konuyor. Tanı alan kişilerin öncelikle yaşam tarzı değişikliğine gitmesi gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Berrin Karadağ, şöyle konuşuyor: “Öncelikle yemeklerdeki tuzu azaltmakla işe başlayabiliriz. Sigara ve alkol bırakılmalı, yağlı yiyeceklerden

SAĞLIK

kaçınılmalı ve varsa fazla kilolar verilmelidir. Bedenimizin elverdiği ölçüde düzenli spor yapılmalıdır. Tüm bunlar ‘yaşam tarzı değişiklikleri’ başlığı altında toplanırlar ve sadece yüksek tansiyonu değil, yılların ortaya çıkarabileceği pek çok hastalığı önlemede baş rolde yer alırlar.”

Diyabet Halk arasında şeker hastalığı olarak bilinen diyabette, pankreas yeterince görev yapamıyor dolayısıyla salgıladığı insülin miktarı yetersiz kalıyor. Ya da dolaşımdaki insülin yeterince etkin olmadığından kandaki şeker düzeyi düşürülemiyor. Hastalığın kendini ağız kuruluğu, çok sık idrara çıkma, bol su içme ihtiyacı ve giderek artan bir halsizlikle gösterdiğini anlatan Prof. Dr. Berrin Karadağ, “Başta idrar yolu enfeksiyonu olmak üzere, sık hastalanma, mantar enfeksiyonu oluşumu da kolaylaşır. Bu şikayetler var ve bir de ailede şeker hastalığı öyküsü mevcutsa, ilk aklımıza gelmesi gereken şey, diyabet olmalı. Kilolu yaşlılar, ailede şeker hastalığı öyküsü olanlar, yüksek tansiyon hastaları, kan yağları yüksek olan ve yeterince hareket etmeyen yaşlılar daha büyük risk altında” diyor. Prof. Dr. Berrin Karadağ, her yıl en az bir kez açlık kan şekeri taraması yaptırılmasını önererek diyabetin görünmeyen riskleri de beraberinde getirdiğini kaydediyor.

Diyabetin tedavi edilmemesi halinde yüksek kan şekeri düzeyine bağlı olarak birçok organda hasar, kalp krizi, böbrek yetersizliği ve buna bağlı olarak diyaliz ihtiyacı, görme kaybı, ayak yaraları gibi birçok soruna kapı araladığını anlatan Prof. Dr. Karadağ, şöyle devam ediyor: “Tıpkı yüksek tansiyondan korunmada olduğu gibi uygun beslenme, diyet, şekerli gıdaların azaltılması, kilo verme, spor yapma, sigara ve alkolün bırakılması ve doktorun önerdiği tedaviye uyum ile diyabet ile de başa çıkmak mümkün. Diyabet hastaları en az 6 ayda bir doktor kontrolüne

gitmelidir. Ek olarak göz, böbrek ve kalp kontrollerini de herhangi bir şikayetleri olmasa bile yılda bir kez ihmal etmeden kontrol ettirmeli.”

Kalp ve damar hastalıkları Yaşlanma, kalp-damar hastalıkları için en büyük risk faktörü. Vücut için gerekli oksijeni ve besini taşıyan kan, kalp sayesinde vücuda dağılıyor ve dokulara ulaşıyor. Kalp yetmezliğinde ise kalp çalışmaya devam ettiği halde yeterli miktarda kanı dokulara gönderemiyor.

Yüksek tansiyon, diyabet, kolesterol yüksekliği, ailesel kalp hastalığı ve sigara kullanım öyküsü olanların, kalp ve damar hastalıkları görülmesi açısından en riskli grup olduğunu belirten Porf. Dr. Berrin Karadağ, “Kalp hastalığına bağlı oluşan ağrının özellikleri vardır. Öncellikle eforla, yorulunca, yoğun stres ve ağır yemek sonrası açığa çıkar. Genellikle göğüsün sol kısmında, yumruk veya avuç içi büyüklüğü bir alanda baskı tarzındadır.

Ağrı çeneye, sol kola ve mide kısmına yansıyabilir. En önemli özelliği ağrının dinlenince azalarak geçmesidir. Kalp ve damar hastalığına bağlı ağrı 5-10 dakika kadar sürer, ancak ağrı 20 dakikanın üzerinde ve beraberinde bulantı, terleme, fenalık hissi de oluyorsa kalp krizi olma ihtimali yüksektir. Hemen acile başvurmak gereklidir” diyor.

Yaşlılara genç kalma tüyoları Yaşlanmak hastalık anlamına gelmiyorsa sağlıklı yaş almak için ne yapmak gerekiyor? İşte Prof. Dr. Berrin Karadağ’ın önerileri: • 30’lu yaşlardan itibaren hiçbir şikayetiniz yokken bile sağlık kontrollerinizi düzenli şekilde yaptırın.

• Kilo almayın, ideal kilonuzu koruyun ve düzenli beslenin. Yemek için yaşamayın, yaşamak için yiyin! Pek çok hastamız, “Yemek de yemezsek neden keyif alalım?” diye soruyor.

Cevap çok basit, düzenli nefes alarak ve sağlıklı yaşayarak hayatın keyfi çok daha iyi ortaya çıkar.

• Tekdüze yaşama renk katarak, yürüyüşler ve dengeli egzersizleri hayatınıza ekleyin. Böylece denge kabiliyetini koruyarak düşmeleri ve buna bağlı gelişebilecek olan ve hayatı kısıtlayıcı kemik kırılmalarını engellemiş olursunuz.

• Sigara ve alkolden uzak durun.

• Zihninizi aktif tutun. Yeni şeyler öğrenmek beynimizin yeni alanlarını işler hale getirir. Hobiler edinmek ve özellikle de yabancı dil, teknolojinin yeni gelişimlerine ayak uydurmakla zihnimizi pırıl pırıl aydınlık tutabiliriz.

• Gençlerle iletişim halinde olun.

Böylece onlardan enerji alırken, yılların tecrübesini de onlara aktarabiliriz.

Bir şekilde bu karşılıklı alışveriş, beraberinde yalnız kalmamayı ve hatta eğlenceli bir yaş almayı da sunar.

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

65

SAĞLIK

Gebelikte en sık karşılaşılan sorunlar nelerdir?

Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç Dr. Emre Pabuçcu, hamilelik sürecinde yaşanan değişimler, şikayetler ve bu süreçte dikkat edilmesi gereken 10 önemli durum hakkında bilgi verdi. kesenin gömülme sürecinde rahim iç duvarından olan kanamalardır. 12. haftaya uyan dönemde de fetal zarların birleşme sürecinde olabilecek kanamalardır. Ancak yine de bu şekilde bir kanama varsa “düşük tehdidi” olarak görülür. Bu kanamaların % 90’ı dinlenmekle geçer. Fakat yine de ilk yapılması gereken düşük tehdidi varlığı ya da kanama alanı varlığının dışlanmasıdır.

Gebelikte en sık yaşanan şikayetlerden birisi de burunda dolgunluk hissi ve burnun sıklıkla kanamasıdır. Bu kanamalar gebelik sırasında artan östrojen ve progesteron hormonlarının burnun iç dokusuna kan akımını artırarak, yumuşamaya ve şişmeye yol açmasına bağlı olabilir. C vitamini alarak, kılcal damarların direnci artırılabilir ve kanama riski azaltılabilir.

Doç Dr. Emre Pabuçcu

H

amilelik başladığı andan itibaren gebeliğin her günü, anne adayı ve bebek için oldukça büyük önem taşıyor. Bu süreç anne adayında fiziksel ve psikolojik birçok değişikliğe yol açıyor. Karın ağrısı, kusma, baş ağrısı, halsizlik, sık idrara çıkma gibi durumlar Hormonlar ve fizyolojik değişiklikler nedeniyle hamilelik sürecinde anne adaylarının en sık karşılaştığı şikayetler arasında yer alıyor. Bunların bir kısmı her insanda görülebilecek doğal belirtiler olabilirken, bazılarıysa önemli sorunların habercisi olabiliyor. Hamilelik boyunca yaşanan bazı ağrılar, sancılar, hatta kanamalar bile normal olabiliyor.

Ancak bazı durumlarda mutlaka sağlık

66

görevlisine başvurmak ve durumun kontrolünü istemek gerekiyor.

1-Kasık ağrıları beklenen bir yakınmadır Genelde hamilelik sürecinin 4. ve 5. haftalarında kasık ağrısı şikayeti oluşabilir.

Embriyonun rahim iç duvarına yerleşmesi sırasında kasık ağrıları görülebilmektedir.

Bu kasık ağrısı beraberinde vajinal kanama olmadığı sürece beklenen bir yakınmadır. Genelde şiddeti anne adayının yürümesine engel olacak ya da hayat kalitesini etkileyecek kadar yaşanmaz.

2-Her kanama normal kabul edilmez Özellikle gebeliğin ilk 3 ayında çıkan bu yakınma, 5-6. haftalarda olası nedeni

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

3-Sindirim sistemi yavaşladığından kabızlık artar Kabızlık, gebelikte görülen sık görülen bir problem olup en sık nedeni sindirim sisteminin genel olarak yavaşlaması ve büyüyen uterusun (rahmin) bağırsakların son kısmına yaptığı baskıdır. Ayrıca kabızlık gebeliğin son dönemlerinde hemoroit (basur) ve anal fissür (makatta çatlama) oluşumunu da artırır. Kabızlığı önlemek ve gidermek için yapılabilecekler şöyledir: • Kepekli tahıllar, meyve, sebze ve bakliyatlar gibi lifli gıdalar ve bol sıvı tüketilmelidir.

• Düzenli olarak hareket edilmelidir.

• Bu dönemde doktora danışmadan müshil ya da benzeri etkili ilaçlar alınmamalıdır.

4-Göğüs ağrıları Östrojen, progesteron ve prolaktin hormonları, hamileliğin ve doğumun en önemli hormonlarıdır. Bu süreçte

SAĞLIK

sürekli uyuma ihtiyacına neden olabilir.

3. aydan sonra geçmesini beklenen bir yakınmadır.Susuz kalma baş ağrılarına yol açabilir Özellikle ilk 3 ayda görülen baş ağrısının sebebi hissedilen bulantı ve kusmalardan dolayı uzun saatler boyunca aç kalınması ve su alımının oldukça azalmasıdır. Vücudun susuz kalması yani “dehidratasyon” baş ağrısına yol açabilmektedir. Son aylarda görülen olan baş ağrıları, tansiyon yüksekliği ve preeklempsi sebebiyle de oluşabileceğinden araştırılması gerekir. Bu nedenle son aylarda görülen baş ağrıları için gecikmeden doktora başvurulması gerekir.

bu hormonların salgılanmasının artması, anne adayının göğüslerindeki değişikliklerin temel nedenidir. Gebeliğin ilk birkaç haftasında göğüslerde hafif değişiklikler hissedilebilir ve bunlar ağrılı olabilir. Göğüs ucunun fazla uyarılmasından kaçınmak ağrının artmasına engel olacaktır.

5-Sık idrara çıkmak normaldir İlk üç ayda rahmin büyüyen hacmi ile birlikte böbreklerin fonksiyonlarındaki değişimler bu yakınmanın temel sebebidir. İdrar şikayetleri 4. aydan sonra hafifler; ancak son aylarda bebeğin başının mesaneye basısı sonucu genellikle yeniden artabilir. Sık idrara çıkmaya idrar yaparken yanma şikayeti de eşlik ediyorsa “idrar yolu enfeksiyonu” varlığı sebebi ile araştırılması ve sonrasında tedavisi gerekmektedir.

6-Susuz kalma baş ağrılarına yol açabilir Özellikle ilk 3 ayda görülen baş ağrısının sebebi hissedilen bulantı ve kusmalardan dolayı uzun saatler boyunca aç kalınması ve su alımının oldukça azalmasıdır. Vücudun susuz kalması yani “dehidratasyon” baş ağrısına yol açabilmektedir. Son

aylarda görülen olan baş ağrıları, tansiyon yüksekliği ve preeklempsi sebebiyle de oluşabileceğinden araştırılması gerekir. Bu nedenle son aylarda görülen baş ağrıları için gecikmeden doktora başvurulması gerekir.

7-Bulantı ve kusmalar Gebeliğin erken dönemindeki bulantı ve kusmalarda, plasentadan salgılanan hormonlar, annenin psikolojik sıkıntıları, B6 vitamini eksikliği, gebeliğe bağlı midebarsak sistemindeki değişiklikler, tiroit bezinin normalden çok çalışması olası nedenlerdendir. Gebeliğin ilk haftalarda rutin istenen gebelik tahlillerinde anormallik yoksa gebelik hormonlarının olası etkisi ya da psikolojik etki olarak kabul edilebilir. Kusmaların şiddetli olması, kusmalar nedeniyle iti beslenilmemesi ve sürekli kilo kaybı olması tedaviyi gerektirebilir.

8-Halsizlik yorgunluk ve sürekli uyuma isteği olabilir Gebeliğin özellikle ilk 3 ayında olan bu değişiklik vücutta miktarı artan “progesteron” hormonuna bağlıdır ve bu hormon halsizlik, yorgunluk hissi ve

9-Sindirim Güçlüğü ve mide problemleri Kadınların %80’i hamileliğinin belirli bir noktasında sindirim güçlüğü çekmiştir.

Karnınızı aşırı derece tok hissedebilir ya da aç olduğunuz halde mide bulantısı ya da geğirme ihtiyacı hissedebilirsiniz.

Hamilelikte sindirim güçlüğü genellikle rahatsız edici bir hormon olan ve vücutta mide kasları dahil bütün kasları gevşeten progesteron hormonu sebebiyle ortaya çıkar. Hamileliğin ilerleyen evrelerinde oluşan sindirim güçlükleri büyüyen rahmin midenize baskı yapmasının sonucunda gerçekleşebilir. Sindirim güçlüğü kaynaklı rahatsızlığı gidermek için beslenmenizde ve hayat tarzınızda bazı belirli değişiklikler yapabilirsiniz.

10-Cilt problemleri ve çatlaklar Gebelik en sık karşılaşılan problemlerden biri de vücuttaki bazı bölgelerin kahverengileşerek kararmasıdır. Bu durum en sık olarak yüzde (kloasma, gebelik maskesi), göğüs uçları, karın, kasık ve göbek çevresi bölgelerinde ortaya çıkar. Ciltteki bu kararmaların gerçek sebebi tam olarak bilinememekle birlikte, gebelikte salgısı artan estrojen hormonuna bağlı olduğu düşünülmektedir.

Gebelik sırasındaki cilt kararmaları, güneş ışığı veya diğer ultraviyole ışıklara maruz kalmakla daha da artabilir.

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

67

SAĞLIK

Covid-19’u çocuklara anlatmanın 6 yolu Uzman Psikolog Mine Şahbaz “Önümüzdeki yeni dönemde çocuklarımızın kurallara sıkı sıkıya uymaya devam etmesi için, aile bireyleri olarak iletişim halinde olmak ve güvenli ortam oluşturmak çok önemli” dedi.

Uzman Psikolog Mine Şahbaz

7

’den 70’e yaşam düzenimizi tepeden tırnağa değiştirmemize neden olan koronavirüs ile mücadelede yaz dönemi geride kalıyor.

Sonbaharla birlikte gerek kapalı ortamlar, gerek mevsim hastalıklarının da eklenecek olmasıyla süreç daha zorlu geçeceğe benziyor. Bu zorlu süreçte sosyal mesafe, hijyen ve maske kritik önlemler olarak karşımıza çıkarken, artan tehlike karşısında ihmale gelmez bu kuralları çocuklara doğru bir yaklaşımla anlatmak ve onlara tehlikelerden korunmaya yönelik bilgilendirmek çok önemli.

Acıbadem Kadıköy Hastanesi’nden Uzman Psikolog Mine Şahbaz “Aylardır süren Covid-19’a karşı mücadele süreci gerek yetişkinler gerek çocuklar için çok zorlayıcı oldu ve sonbaharla birlikte tehlikenin artabilecek olması nedeniyle daha da zorlayıcı olacağa benziyor. Önümüzdeki yeni dönemde çocuklarımızın kurallara sıkı sıkıya uymaya devam et-

68

mesi için, aile bireyleri olarak iletişim halinde olmak ve güvenli ortam oluşturmak çok önemli” diyor. Uzman Psikolog Mine Şahbaz, sonbahar aylarıyla birlikte artacak Covid-19 tehlikesinden korunmaya yönelik kuralları çocuklara anlatmanın 6 yolunu anlattı, önemli uyarılar ve önerilerde bulundu.

Duygularınızın farkında olun Öncelikle çocuğa bakım veren yetişkinin kendi duygularını fark etmesi çok önemli.

Kendi korkularınız ile çocuğunuzun korkuları bazen iç içe geçebiliyor.

Buralarda kendinize dönüp bakmak, bir yetişkin olarak kendi içinizdeki korkularla, zorluklarla mücadele edip edemediğinizi fark etmeniz büyük önem taşıyor. İçeriden gelen zorluklarınızı fark etmek, yaşanılan zorluğa karşı çözüm yolu aramanızı kolaylaştıracaktır. Yoğun korku, uyku düzeninde bozulma, kaçınma davranışları, tedirginliğin yarattığı öfke duygusu gibi

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

başedemediğiniz durumlarda bireysel destek almayı ihmal etmeyin.

Korkutan senaryolar üretmekten kaçının Virüsten korunmanın mümkün olduğunu anlatın ve korkutan senaryolar üretmekten kaçının. Korunma yollarının neler olduğunu konuşmak, bunu öncelikle ev içerisinde ve güvendiği ortamda çocuğun deneyimlemesini sağlamak gerekiyor.

Eller yıkanırken birlikte 20’ye kadar sayıp, çocuğunuzun yaşına göre komik şarkılar söyleyerek süreci eğlenceli hale getirebilirsiniz. Daha küçük bebeklerde maskeleri bir oyun alanına çevirmek uyumlanmayı kolaylaştıracaktır. En eski basit oyun olan ''ce eee'' oyununu maskeniz takılıyken bebeklerinizle oynayarak, maskeyi sevilebilir hale getirmeyi deneyebilirsiniz.

Bir günü veya haftayı planlayın Buradaki en önemli ipucu önceden

SAĞLIK

konuşabilmek. Çocukları gidilecek yer, yapılacak iş ya da karşılaşılacak olası durumlar ile ilgili bilgilendirmek ve olası sorunlara karşı plan yapmak hem zamandan kazanım sağlar hem de süreç içerisindeki gerilimi azaltır. Önceden yapılan hazırlıklarda çocuk bir karmaşanın içine düşmez, zihninde bu hazırlığın oluşturduğu, durmak, düşünmek ve yapmak adımlarına yol açılmış olur. Bunları evinizde müsait olduğunuz bir zamanda çocuğunuzla konuşmanız, aynı günün sabahında da bir ödevi tekrar kontrol eder gibi konuştuklarınızı yeniden birlikte gözden geçirmeniz faydalı olacaktır.

Duygularını oyunlarla ifade etmesini sağlayın Çocuklarınızın korktuğu ya da üzüldüğü durumları bir oyun haline getirerek bu duygusuyla baş edebilmesine ve yeni durumlara uyum sağlamasına yardımcı

olabilirsiniz. Oyunu siz başlatın ancak oyunun akışında çocuğa müdahale etmeden, sadece merak duygusuyla onun süreci nasıl devam ettirdiğine bakın, merak duygusu ile çocuğa sorular sorun ve onun sizi yönlendirmesine izin verin.

Aynı şekilde zorlandığı duyguya dair kağıda çizimler yaptırıp bunun üzerinden konuşabilir, hissettiği duyguyu kağıda ve resimlere yansıtmasını sağlayarak yardımcı olabilirsiniz. İhtiyaca odaklanın Uzman Psikolog Mine Şahbaz “Beklenmedik ve istenmeyen değişimler çocukları zorlayabiliyor. Böyle durumlarda sıklıkla çocukların kendilerini bedenleri üzerinden ifade ettiklerini görüyoruz. Yani, çocuk dışarıdan bakıldığında anlaşılmayan ama içeriden onu rahatsız eden, üzen duyguların işgalinde olduğunda bunu dışarıya davranışları ile gösteriyor. Ağlıyor, bağırıyor, vuruyor,kaçıp saklanıyor,susup

küsüyor ve belki başka bir sürü davranışın dışa vurulma hali. Böyle anlarda davranışa odaklanmamak, şu anda çocuğumun neye ihtiyacı var diyebilmek ve duygusunu fark etmek önemli. Bu duyguda kalabilmek,bu duygusunu ona yansıtabilmek ,onu anladığınızı hissetmesini ve bir parça rahatlamasını sağlayacaktır.

Hareketi hayatınıza katın “Olumsuz duygular bedende biriken ve serbest bırakılması gereken enerjiler gibidir” diyen Uzman Psikolog Mine Şahbaz şu bilgileri veriyor: “Olumsuz duygulanımların bedende yarattığı kısıtlanma ve engellenme hissini rahatlatmak için, çocuk yogası, ritimli danslar, boğuşma oyunları, küçük yürüyüşler ya da koşular gibi hareketi dışa vurabileceğiniz etkinliklere yönelmeniz, bunları çocuklarınızla birlikte yapmanız normalleşme süreci içerisinde rahatlamalarını sağlayacaktır.”

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

69

SAĞLIK

Menopoz sonrası bu önerileri dikkate alın Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Funda Aybar Susur, “Yaşı menopoz dönemine yaklaşan kadınlar ne yazık ki adet düzensizlerini önemsemiyor. Oysa bu tehlikeli olabilecek bir durum.” dedi.

Dr. Funda Aybar Susur

Ç

ocukluk, ergenlik veya yetişkinlik gibi hayatın içinde doğal bir süreç olsa da menopozal dönem, kadınların duygusal ve fiziksel sağlıkları için önemli bir dönemeç.

Dünyada ortalama 50-51 olan menopoz yaşı ülkemizde 47-48 yaş civarına kadar düşerken, genellikle “kabus” gibi görülen bu dönemi, alınacak bazı basit önlemlerle “yeni bir başlangıç” haline getirmek mümkün. Bu süreçte rutin jinekolojik takiplerin önemini vurgulayan Acıbadem Bakırköy Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Funda Aybar Susur, “Yaşı menopoz dönemine yaklaşan kadınlar ne yazık ki adet düzensizlerini önemsemiyor. Oysa bu tehlikeli olabilecek bir durum. Hormonal değişimlere bağlı olarak rahim duvarında kalınlaşmalar görülebiliyor ki bu da rahim duvarında 'hiperplazi' dediğimiz patolojik kalınlaşmaların, poliplerin ve rahim

70

kanseri gelişmesinin riskini artırabiliyor.

Kadınların menopoza geçiş sürecinde doktorunun uygun gördüğü sıklıkta muayene olması çok önemli” diyor. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Funda Aybar Susur, menopoz öncesi ve sonrası döneme yönelik önemli uyarılar ve önerilerde bulundu.

Rahim kalınlaşmasına dikkat Menopozdan bahsedebilmek için altı aydır adet görmemek ve bir ay ara ile yapılan testlerde FSH (folikül stimüle edici hormon) düzeylerinin yüksek çıkması gerekiyor. Arada sırada oluşan bir iki aylık adet düzensizliği, menopoz anlamına gelmiyor. Ancak bu durumun göz ardı edilmemesi de gerekiyor. Acıbadem Bakırköy Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Funda Aybar Susur, adet düzensizliğinin önemli bir sorun

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

olduğunu belirterek “Normalde vücutta var olan östrojen hormonu rahim duvarını kalınlaştırır ve yumurtlama olunca da progesteron hormonu devreye girerek kalınlaşan duvarın dökülmesini sağlar.

Yerleşik menopoz durumunda adet görmemek normaldir, çünkü vücutta östrojen yoktur. Ama henüz menopoza geçiş sürecinde isek, yumurtlama düzensizliklerine bağlı olarak, vücutta östrojen olmasına rağmen progesteron dediğimiz rahim duvarını koruyucu hormon salgılanamayabilir. Rahim duvarı uzun dönem yüksek östrojene maruz kalırsa kalınlaşır ve ilerde polipler, hiperplazi denilen normal olmayan kalınlaşmalar ve rahim kanseri gibi riskler artabilir. Bu nedenle kalınlaşmaya engel olmak gerekir” diyor.

Belirtileri hafife almayın Menopoz döneminde kadınların doktora

SAĞLIK

başvurmasına yol açan şikayetler; ateş basması, sıkıntı hissi, uykusuzluk, depresif ruh hali, duygudurum farklılığı, cinsel isteksizlik, vajinal kuruluk olarak sıralanıyor. Bunların yanında kemik erimesi ve ağrılar da görülebiliyor.

Dr. Funda Aybar Susur, bu dönemde doktorlardan destek alınmasının menopozun daha rahat geçirilmesini sağladığını vurguluyor.

Sigara erken menopoz nedeni Kadınların 45 yaşından önce adetten kesilmesi erken menopoz olarak değerlendiriliyor. Başta gelen nedeni ise genetik sebepler. Eğer ailede birinci derecedeki kadın akrabalarda erken menopoz görülmüşse risk artıyor. Dr. Funda Aybar Susur, ailesinde erken menopoz öyküsü olan kadınlara, düzenli doktor kontrolünü aksatmamaları

uyarısında bulunuyor. Erken menopoza yol açtığı belirlenen bir diğer etmen de sigara. Yumurtaların erken yaşlanmasına yol açan sigaranın aynı zamanda toksik etki yaptığını söyleyen Dr. Funda Aybar Susur, “Toksik etki yumurtalarımızın kalitesini bozabilir” diyor. Yumurta sayısını ve kalitesini olumsuz etkileyen çikolata kistlerinin de ihmale gelmeyeceğini, bunun yanı sıra yumurtalık kisti nedeniyle geçirilen ameliyatların da adet düzeninin erkenden sona ermesine yol açabildiğini vurgulayan Dr. Funda Aybar Susur, bağışıklık sistemini etkileyen otoimmun dediğimiz hastalıkların da yumurta rezervini olumsuz etkilediği için takip edilmesi gerektiğini vurguluyor.

egzersiz ile stresin yol açtığı olumsuz etkilerin azaltılabildiğini anlatan Dr. Funda Aybar Susur, “Bazen de hiçbir risk faktörü olmadan da kadınlarda erken dönemde yumurta kapasitesi azalabiliyor” diyor.

Stresi azaltın Erken menopoz nedenlerinden biri de stres. Antioksidan beslenme ve düzenli MEDİKAL PLUS KASIM 2020

71

SAĞLIK

Sistinozis böbrek yetmezliğine sebep olabilir Sistinozisin birçok hastalıkla benzer bulgular verdiği için erken tanısının zor olduğunu belirten Hacettepe Üniversitesi Çocuk Nefroloji Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Rezan Topaloğlu, “Sistinozis geç teşhis edilirse böbrek tutulumu kaçınılmaz oluyor.” dedi.

Prof. Dr. Rezan Topaloğlu

H

acettepe Üniversitesi Çocuk Nefroloji Bilim Dalı Başkanı Prof.

Dr. Rezan Topaloğlu ve Sistinozis Hastaları Derneği Başkanı Gülnur Gökmen, sistinozis hastaları ve yakınları için önemli uyarılarda bulundu.

Sistinozisin kalıtsal bir hastalık olduğunu söyleyen Prof. Dr. Rezan Topaloğlu, “Sistinozisli çocuklar doğumda genelde hiçbir bulgu vermiyor. Altı aya kadar da bir bulgu fark edilemeyebilir. Altı aydan sonra ailelerin fark ettiği en önemli belirtiler; iştahsızlık, büyümenin duraklaması, kilo alamaması, halsizlik, sık idrara çıkma ve çok su tüketilmesi.” dedi.

Sistinozis geç teşhis edilirse büyük sorunlara neden oluyor Sistinozis hastalığının genetik bir hastalık olduğunu ve akraba evliliği yapan çiftlerin

72

çocuklarında daha çok görüldüğünü ifade eden Prof. Dr. Rezan Topaloğlu, “Anne ve baba taşıyıcı ise çocuğun ¼ oranında hasta olma durumu var. Bu ihtimal her gebelikte yaşanabiliyor.” açıklamasında bulundu.

Sistinozisli çocukların bebeklik dönemlerinden itibaren çok fazla ilaç aldıklarını belirten Prof. Dr. Rezan Topaloğlu, “Sistinozisli bireylerin, düzenli aralıklarla çok fazla ilaç alma zorunlulukları, küçük yaştan itibaren hem çocuklara hem de ailelere büyük bir sorumluluk getiriyor. Sistinozisli çocukların gün boyunca çok sayıda ilaç almaları gerekiyor. Kısmen de olsa tedavisi bulunan sistinozis hastaları, birçok genetik hastalığa sahip kişilere göre daha şanslı. Çünkü tedaviler sistinozis hastalığını tam iyileştirmese de çok fayda sağlayan bir etkisi bulunmakta ve birçok genetik hastalıkta bu duruma ulaşılabilmiş değil” diye konuştu.

Sistinosiz hastalığının birçok hastalıkla benzer bulgular verdiği için erken tanısının zor olduğunu ancak iyi eğitimli hekimler ve dikkatli aileler sayesinde bu hastalara tanının rahatlıkla koyulabildiğini belirten Prof. Dr. Rezan Topaloğlu, “Sistinozis geç teşhis edilirse büyük sorunlara neden oluyor. Çünkü sistin dediğimiz ve vücutta istemediğimiz protein bütün hücrelerde birikiyor. Sistin başta böbrek olmak üzere, gözde, diğer iç organlarda, karaciğerde, kemik iliğinde birikim yapıyor ve çok ağır bulgulara neden olabiliyor. En başta yaşanan bulguların başında; sistinozisli bireylerin büyümeleri, kilo almaları ve boy atmaları gecikiyor veya yaşıtlarından çok geri kalıyor. Tedaviye rağmen bu

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

Sistinozis Hastaları Der. Bşk. Gülnur Gökmen kilo alamama ve boy atmama sorunu sistinozisli bireylerde hep görülüyor ancak tedaviye alınamayan veya tedavi almayan kişilerde bu sorun çok daha fazla belirginleşiyor.” açıklamasında bulundu.

Doğru tedavi almazsa sistinozis hastalarında böbrek tutulumu kaçınılmaz oluyor Erken teşhis edilse bile düzgün tedavi alınmazsa sistinozis hastalarında böbrek tutulumunun kaçınılmaz olduğuna vurgu yapan Prof. Dr. Rezan Topaloğlu, “Tedavi edilmeyen ya da düzgün tedavi almayan hastalarda farklı birçok rahatsızlık görülüyor. Tanı konulamamış ve doğru tedavi alamayan sistinozisli çocuklarda on yaşına kadar böbrek yetmezliği görülüyor.

Böbrek yetmezliği görüldüğünde ise sistinozis hastası çocuklar diyalize ya da böbrek nakline ihtiyaç duyuyorlar.

SAĞLIK

Hastalık gözlerde kristal birikmesine neden olduğu için gözde büyük sorunlar yaşanabiliyor. Kızarmalar, yanmalar daha sonra da görme bozuklukları ortaya çıkıyor. “Tiroid bezinde sistin birikimine bağlı olarak tiroid bezleri çalışamıyor. Bu durum mutlaka tedavi edilmeli. Çünkü tedavi edilmezse bu sefer tiroid hormonu eksik olduğu için çocukların zekâ gelişimi bozulabiliyor. Kemik iliğinde sistin birikirse kemik iliğinin normal fonksiyonu bozulduğu için kemik iliği yeteri kadar hücre üretemez. Karaciğer tutulabilir.

Kaslar tutulabilir. Beyinde tutulma yaşanabilir. Onun için biz buna çoklu organ tutulumu ile giden bir hastalık diyoruz. İlk yaşlarda böbrek tutulumu ön planda.

Daha sonraki yaşlarda da gözle beraber diğer tüm organların tutulduğunu akılda

tutmamız lazım.” diye konuştu. Sistinozis hastalığının ömür boyu tedavi gerektiren bir hastalık olduğunu vurgulayan Prof.

Dr. Rezan Topaloğlu şöyle devam etti: “Sistinozis genetik bir hastalık. Yani örneğin pnömoni gibi ilaçla belli bir süre sonra geçmiyor. Genetik hastalık ömür boyu süren hastalık demek. Onun için sistinozis ile mücadele ederken sistinozis ile kavga etmemek lazım. Sistinozisin kendine özgü spesifik bir tedavisi de var.

Bu sistin, biriken bizim istemediğimiz sistin kristaline bağlanarak onu parçalayıp biriktiği yerden (lizozomdan) hücre içine atılmasını sağlıyor. Bu genetik bir hastalık olduğu için bunu %100 sağlayamıyor.

Ancak büyük ölçüde başarıyor. Tedaviyi düzgün uygulayan hastaların 20’li yaşlara hatta daha bile sonrasına kadar böbrek

yetmezliğine gitmediğini biliyoruz. 25-30 yaşına gelmiş ve hala böbrek yetmezliğine gitmemiş hastalarımız var. Bu süreçte sıkılmadan ilaçların kullanılması lazım.

Ayrıca dünyada sistinozise dair birçok çalışma yapılıyor. İlerisi için ümit verecek tedaviler var.”

Koronavirüs sürecinde risk grubunda yer alan sistinozis hastaları ve yakınlarının kalabalıklardan mutlaka kaçınmaları gerektiğini ifade eden Prof. Dr. Rezan Topaloğlu, “Sistinozis hastaları ve yakınları bu dönemde evlerinde vakit geçirmeye çalışsınlar ve acil olmadıkça dışarı çıkmasınlar. Dışarı çıkarken mutlaka maske takılmalı, ellerin sık sık yıkanmasına ve sosyal mesafeye dikkat etmeleri gerekir.” diye konuştu.

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

73

SAĞLIK

Hormonal bozukluklar stres kırığına neden olabiliyor Uzun süre hareketsiz kalmanın ardından kontrolsüz spora başlamak stres kırığına neden olabiliyor.

Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Hakan Turan Çift, hareketsizlikle birlikte kilo alımının bu durumu tetikleyebildiğini söyledi.

Doç. Dr. Hakan Turan Çift

H

areketle birlikte artan ağrıyla kendini gösteren stres kırıkları adından bağımsız olarak psikolojik nedenlerden kaynaklanmıyor. Hastanın ağrı şikayetinin dinlenince azalması da altta bir sorunun varlığı göz ardı edilmesine neden olabiliyor.Üstelik kırığın erken dönemde röntgende görülmemesinin hekime başvuruyu geciktirebileceğini hatırlatan Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Hakan Turan Çift, özellikle bu dönemde spora başlamak isteyen kişilerin dikkatli olması gerektiğini söyledi.

Yeni normal düzenin başlamasıyla birlikte birçok kişinin hem hareketlenmek, hem de fazla kilolardan kurtulmak için spora başladığını hatırlatan Doç. Dr. Hakan

74

Turan Çift, ,”Belli kurallara uymak şartı ile spor yapmak gerekiyor. Ancak yapacağımız sporun nasıl olduğu da önemlidir” dedi.

Uzun yol ve süreli yürüyenlerde daha fazla Özellikle, uzun mesafeli yürüyüş yapanlar, koşucular ve zıplamalı spor yapanlarda ayak tarak kemiklerinde ve bacak kaval (tibia) kemiğinde sıklıkla stres kırıklarına rastlanabildiğini söyleyen Yeditepe Üniversitesi Bağdat Caddesi Polikliği’nden Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Hakan Turan Çift, şu bilgileri verdi: “Stres kırığı, kemiğe tekrarlayıcı olan hafif orta şiddetli yüklenmeler ile oluşan çatlaklar şeklindedir. Ani yüklenmelerle orta veya yüksek enerjiyle oluşan kırıklardan

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

farklıdır. Genellikle sporcularda görülür.

Kadınlar bu kırıktan daha çok etkilenir.

Stres kırıklarında kemik uçlarında devamlılıkta bir değişiklik deplasman (kayma) genellikle olmaz.”

Stres kırığında çevresel faktörler de etkili Stres kırığı oluşumunda çevresel ve hastaya ait faktörlerin de etkili olabileceğine işaret eden Doç. Dr. Hakan Turan Çift, “Çevresel faktörler içerisinde spor yapılan zemin, aktivite tipi ve yoğunluğu, antreman sıklığı, kullanılan ekipman hatta beslenme şekli daha rol oynar” diye konuştu. Bununla birlikte, hastanın anatomisi, yaşı, cinsiyeti, kemik kalitesi, osteoporoz olup olmadığı, ayak yapısındaki bozukluklar, alt ekstremitede dizilim kusurları ve özellikle kadınlarda

SAĞLIK

hormonal bozukluklar da stres kırığının oluşumunda rol oynayabiliyor.

Erken dönemde kırık röntgende görülmüyor Stres kırıklı hastaların herhangi bir aktivite sırasında artan kemik ağrısı şikayetiyle hekime başvurduğunu söyleyen Doç.

Dr. Hakan Turan Çift, “Hastayı rahatız eden bu ağrı istirahatle azalır. Ancak bazı durumlarda ağrıya şişlik de eşlik edebilir. Bununla birlikte stres kırıkları erken dönemde röntgende görülmez.

Bu nedenle erken tanı için MR ile görüntüleme gerekir. MR görüntülemede kemik içinde ödem ve bazen yumuşak dokuda şişlik görülebilir” diye konuştu, Tedavi hastanın durumuna göre farklılaşıyor Doç. Dr. Hakan Turan Çift’in verdiği bilgiye göre stres kırıklarında tedavi, genellikle konservatif yani ameliyatsız

gerçekleşiyor. Bazen profosyonel sporcularda ve ameliyatsız tedaviden fayda görmemiş hastalarda cerrahi tedavi gerekebildiğini söyleyen Doç. Dr. Hakan Turan Çift, tedavi yaklaşımı konusunda şunları anlattı: “Tedavide öncelikle aktivite modifikasyonu ve kısa dönem immobilizasyon yapılır. İmmobizasyon stres kırığı derecesine göre breys veya alçı ile yapılır. Lokal soğuk uygulama da kemikteki ödemin azalmasında etkilidir.

Bazen oral D vitamini ve kalsiyum takviyesi yapılır. İleri derecede kemikte ödem olan hastalara alçı tedavisi ile birlikte oral bifosfanat tedavisi de verilebilir.”

gerekenlerle ilgili şunları anlattı: “Düzenli beslenme de son derece önem taşıyor.

Ayrıca spor yaparken uygun spor ayakkabı ve ekipmana sahip olunmalı, koşularda hız, mesafe ve süre haftalık tedrici olarak artırılmalı, spora başlamadan önce ısınma egzersizleri uygun olarak yapılmalı. Spor sonrası dinlenmekle ağrılarınızda azalmıyorsa mutlaka bir ortopedi uzmanına başvurulmalı.”

D vitamininden zengin beslenin Stres kırığından korunmak için kalsiyum ve D vitaminden zengin yiyeceklerin tüketilmesi gerektiğinin altını çizen Yeditepe Üniversitesi Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Hakan Turan Çift, korunma adına yapılması MEDİKAL PLUS KASIM 2020

75

SAĞLIK

Süper yaşlılık mümkün Beynini doğru kullanan ileri yaştaki kişilerde “süper yaşlılık” denilen durumun ortaya çıktığını kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Kişi 80 yaşında fakat müthiş zeki, müthiş enerjik, müthiş bir muhakeme gücüne sahip oluyor. Mimar Sinan da en büyük eserini 80 yaşından sonra yapmış” dedi.

Prof. Dr. Nevzat Tarhan

Ü

sküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü, Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, son zamanlarda ortaya çıkan “süper yaşlılık” kavramıyla ilgili değerlendirmelerini paylaştı.

Yaşla ilgili kavramlar doğru kullanılmalı Yaşlılık psikolojisi kavramının yanlış kullanıldığını ve doğrusunun yaşlanma psikolojisi olduğunu belirten Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Yaşlanma kelimesi yerine de yaş alma denilmesi doğru.

Bunlar yaşlılığa doğru anlam yüklemek açısından çok önemli yaklaşımlar. Çünkü çocuk doğar doğmaz yaşlanmaya başlıyor. Hücrelerin üzerinde kaç defa bölüneceğini, çoğalacağını gösteren

76

telomerler var ve onlar azalmaya başlıyor. DNA ile ilgili genetik bir boyut var burada. Vücutta onun için planlanmış hücre ölümleri vardır. Yaşlanma öyle bir şey ki vücudumuzda 150 trilyon hücre var, her bir hücre bir buçuk voltluk elektrik üretiyor. Ve 150 trilyon hücrenin sadece 150 milyarı sadece beyinde.

Ağırlığı yüzde iki olduğu halde beyin vücuda giren oksijen ve glikozun yüzde 25’ini kullanıyor” diye konuştu.

Yaşlanmanın %65’i yaşam tarzıyla ilgili Yaşlılıkta beyinle ilgili yeteneklerin ön plana çıktığına dikkat çeken Prof.

Dr. Nevzat Tarhan, “Batı medeniyeti, modernizminin insanın beden sağlığına, fiziksel sağlığına katkıları çok oldu.

Fiziksel hastalıklar daha iyi tedavi ediliyor, ortalama ömür uzadı. Ortalama

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

yaşam süresi 45’lerden 75’lere, 80’lere çıktı. Müthiş bir gelişme var. Fiziksel sağlığımız iyi, birçok hastalığı daha kolay tedavi ediyoruz ama ruh sağlığında modernizm sınıfta kaldı, çözüm üretemiyor. İleri yaştaki kişilerde çok fazla Alzheimer artışı oldu. Alzheimer hakkında çok fazla araştırma yapılıyor.

Alzheimer ile ilgili çeşitlendirilmiş genler var ama bu genlerin rolü yüzde 30-40 civarında. Yaşlanmanın yüzde 65’i yaşam tarzıyla ilgilidir” dedi.

Süper yaşlılık kavramı gündemde Prof. Dr. Nevzat Tarhan, yaşlanmanın genetikte epigenetik olarak bilindiğini söyledi ve sözlerine şöyle devam etti: “Genetiğin kuantumudur epigenetik. Bu da insanın beynini kullanmasıyla çok yakından ilgilidir. Beynini doğru kullanan kişilerde süper yaşlılık denilen durumu

SAĞLIK

ortaya çıkıyor. Süper yaşlılık kavramı şu aralar konuşuluyor. Kimler süper yaşlı? Kişi 80 yaşında fakat müthiş zeki, müthiş enerjik, müthiş bir muhakeme gücüne sahip oluyor. Böyle kişiler var.

Mesela Mimar Sinan en büyük eserini 80 yaşından sonra yapmış. Bazı kişiler neden böyle oluyor diye araştırılıyor.

Sağlıklı yaşlanmak için önümüze çıkan bazı kavramlar var. Her yaşın artıları, eksileri, kazanılan ve kaybedilen yetileri var. İleri yaşta daha başarılı, daha mutlu olabiliyoruz, bu da ileri yaştaki kişilerin önem verdiği yatırım yaptığı konularla ilgili.”

Günde 5 bin adım atılmalı Doğru yaşam felsefesi varsa bireyin süper yaşlı olabileceğini ifade eden Tarhan, “Süper yaşlı olabilmesi için kişide neler olması gerekiyor? Mesela birincisi beyin dostu bir yaşam tarzı. Beslenme ile birlikte bir yaşam tarzı oluşturulması gerekiyor. Mesela emekli olunca insanlar bakıyorsunuz sanki meslekten emekli değil de hayattan emekli olmuş. Halbuki hayattan emekli olunmaz. Emekli olduğu zaman bir kimse ilgi alanını işten başka alanlara çevirir, bu yeni ilgi alanlarıyla kişi pozitif anlam yükler ve hayata yeni bakış açıları getirerek sağlıklı olmayı başarır. Fiziksel aktiviteyi devam ettirmenin beden sağlığına etkisi olduğu kadar beyin sağlığına da yararı var.

Kim olursa olsun beş bin adımı atmaya çalışması gerekiyor. Vücut kaslarının kullanılmasının beyine dolaylı bir faydası var” dedi.

Beyin yeni deneyimlerle geliştirilmeli Prof. Dr. Nevzat Tarhan, yeni deneyimlere açık olarak beynin daha çok çalıştırılabileceğini belirtti ve sözlerini şöyle sürdürdü: “Kişi eve gidiyorsa hep aynı yoldan gitmemesi, kitap okuyorsa hep aynı türleri okumaması, hep aynı televizyon programını seyretmemesi lazım.

Aktivitelerinde değişiklikler yapan, zıtları beyninde çarpıştıran kişiler daha

az yaşlanıyorlar ve yeni deneyimlere açık oldukları için de beyin büyüme faktörü üretiyor. Bu faktörü ürettiği zaman beyindeki kök hücrelerden hipokampus bölgesi, kök hücrelere yeni kök hücre üretiyor. Vücudumuzda hangi yaşta olursa olsun kök hücre var ama bunun içinde kök hücreleri harekete geçirecek bir yaşam tarzı olması lazım. Uyaransız, hep aynı tarz, monoton ve sedanter yaşantı beyindeki kök hücreleri körelten bir şeydir. İbn-i Haldun’un çok önemli bir sözü vardır; ‘İnsan beyni değirmen taşına benzer. Değirmen taşı devamlı döner.

Dönen değirmen taşının içerisine buğday ya da öğütülebilecek bir şey koymazsanız kendi kendini öğütmeye başlar’ diyor. Çok ilginç bir tespit. Onun için beyne yeni bilgi eklemek gerekiyor.” İleri yaştaki insanların tecrübesinden faydalanılmalı Pandemi tedbirleri kapsanıda yaşlıların evde kalmak durumunda kaldığını söyleyen Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Pandemi döneminde Alzheimer tetiklendi, romatizma hastalıkları yaşlılarda arttı. Yaşam tecrübelerinden faydalanmak onlarla sohbet etmek gerekiyor. Yaşlıların yapacağı en güzel şey, insanlara bilgisini, tecrübesin, ilmini paylaşarak mutlu olmaktır. Modernizm bize böyle tüketerek mutlu olmayı öğretti. Şu anda Batı dünyasında en büyük sorunu yalnızlık. Yalnızlık sorununa karşı çözüm bulamıyorlar. Toplum olarak sıcak ilişkileri seven bir toplumuz. Hareketli

bir toplumuz o yüzden bu özelliklerimizi kaybetmemeliyiz” dedi.

Yaşlıların korku ve kaygı yaşaması doğal İleri yaştaki kimselerin elden ayaktan düşmek, başkasına muhtaç olma kaygısı ve korkusunu yaşamalarının doğal olduğunu söyleyen Tarhan, “Özellikle kimseye muhtaç olmadan yaşamış onurlu yaşlılarda çok önemlidir. İnsanın değer yargıları varsa, emeği ile kazanıyorsa ve onuru ile yaşıyorsa ileri yaşta o kişinin başkalarına muhtaç olup kötü duruma düşmesi sebep sonuç açısından mümkün değil. Mesela para harcama korkusu çıkıyor ileri yaşta. Kendini kapatıyor müthiş bir savunma oluyor. Büyük bir servetin üzerinde yatıyor ama hiç kullanmıyor. Halbuki verdikçe kendi de mutlu olur başkaları da mutlu olur” diye konuştu. Ölüm korkusu istisnasız tek gerçek Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Ölüm korkusu hayatta istisnası olmayan tek gerçek.

Her şeyin bir istisnası var. Tüm yasaların bir istisnası var. ‘Kötülükler neden var?’ sorusunun cevabı var ama ‘Hayat neden var?’ sorusunun cevabı yok. Ölüm kötülük mü değil mi? Eğer doğru yaşam felsefesi olan bir yaşlıysa ölümü düşman gibi görmez. Ölüm hayatın kaçınılmaz bir sonudur. İnsanın gücünün yettiği şey var yetmediği şey var. Değiştirebileceği, değiştiremeyeceği şeyler var. Ölüm bir insanın değiştiremeyeceği bir şey” diyerek sözlerini sonlandırdı.

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

77

SAĞLIK

Kanser hastalarının tedavileri etkilenmemeli Türk Tıbbi Onkoloji Derneği (TTOD) Başkanı Prof. Dr. Serdar Turhal, pandemi döneminin kanser hastalarını ve tedavi süreçlerini nasıl etkilediğini değerlendirerek tavsiyelerde bulundu. bulunarak, başkanlığını yaptığı Türk Tıbbi Onkoloji Derneği’nin (TTOD) çalışmaları hakkında bilgiler veren Prof. Dr. Serdar Turhal, oluşturdukları Pandemi Danışma Kurulu ile hastaların tedavilerine devam etmeleri için onlara yol gösterdiklerini belirtti. Kurulun, pandemi dönemi boyunca birçok kez bir araya gelerek güncel durum üzerinden önerilerini geliştirdiklerini ifade eden Prof. Dr. Turhal, rutin kontrollerini yapan hastaların eğer acil bir ihtiyaçları yoksa takiplerini erteleyebileceklerini söyledi.

TTOD Başkanı Prof. Dr. Serdar Turhal

P

rof. Dr. Serdar Turhal, COVID-19 hastalığına ait semptomlar olmadığı sürece, en yüksek risk gruplarından olan kanser hastalarının, doktorlarının tavsiyelerine uymalarını ve tedavilerine devam etmelerini öneriyor. Prof. Dr. Turhal ayrıca, pandemi döneminde, kanser hastalarının tedavilerinde eğer mümkünse ve hasta açısından güvenli ise hastaneye gelmeden sürdürebilecekleri tedavi seçeneklerini önceliklendirmeye çalıştıklarını ifade ediyor.

Tüm dünyayı etkisi altına alan COVID-19 salgını, kanser hastalarını bir açmazda bıraktı. Kanser hastaları, bir yandan tedavileri için hastaneye gitmek istiyorlar diğer yandan ise yakalanmaları durumunda COVID-19 hastalığının kendilerinde daha ağır etkilere yol açacağını biliyorlar. Kanser hastalarının bu zorlu süreci nasıl daha iyi geçirebileceklerine dair önerilerde

78

Pandemi döneminde kanser tedavi protokollerinde ve diğer uygulamalarda da değişiklikler olduğunu ifade eden Prof. Dr. Turhal, “TTOD olarak, kanser tedavi protokollerini mümkün mertebe hastaların hastaneye en az sıklıkta gitmelerini gerektirecek tedavi şekilleriyle değiştirmeye çalıştık. Bu noktadaki değişikliğin, hastanın herhangi bir risk almasının söz konusu olmayacağı türde olmasına da özen gösterdik. Bunun dışında hastaların rutin takibi ve kontrollerini öteledik. Tetkikler için ise hastanın COVID-19 riskini en aza indirecek takip ve değerlendirme yöntemlerini seçtik.” dedi.

Pandeminin yarattığı kaygı için psikolojik destek çok değerli Metastatik meme kanseri dahil diğer hastalıklarla mücadele eden ve özellikle hastaneye gitme ihtiyacı olan hastaların, pandemi sürecindeki kısıtlamalar nedeniyle tedavilerinin sıkıntıya gireceğine dair kaygılarının oluştuğunu belirten Prof.

Dr. Turhal, “Bu kaygı ile mücadele etme anlamında psikolojik desteğin çok faydası olacaktır. Genel olarak kanser hastalarının

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

her zaman için psikolojik destek almasında fayda görecekleri kanaatindeyim. Ancak bununla ilgili yardım almada sorun yaşayabilecek kişilerin, telefonlarına yükleyebilecekleri meditasyon uygulamalarını kullanmalarının da faydalı olabileceğini düşünüyorum” dedi.

Pandemi, onkolojide yenilikçi yöntemlerin gelişmesine hız kazandırıyor Onkoloji kliniklerinin bu süreçten nasıl etkilendiği ve yeni yöntemlerin günlük pratiğe nasıl yansıdığını aktaran Prof.

Dr. Serdar Turhal, “Devletin hizmet verdiği onkoloji kliniklerinde, hastaların endişeleri nedeniyle hasta sayılarında bir miktar azalma olmasını bekliyorduk ancak bu dönemde herhangi bir azalma olmadığını söyleyebilirim. Özel hastaneler tarafında ise devlet hastanelerindeki yoğunluktan dolayı hizmet almaktan endişe eden hastaların, kemoterapi tedavilerinin özel hastaneye alınmasını istediklerini, bu nedenle özel hastanelerde daha yoğun bir talep olduğunu biliyoruz. Özellikle ‘teletıp’ gibi yeni yöntemler, ilgili altyapıları olan hastanelerin günlük pratiğine yansıdı. Bu gibi tedaviler ile ilgili girişimlerin artarak devam edeceği aşikar.” açıklamalarında bulundu.

MEDÄ°KAL PLUS OCAK 2020

39

SAĞLIK

Kadınlarda kısırlığın 7 işareti Kısırlık, hamile kalmada başarısız olduğunuz sürenin uzunluğuna göre belirlenir. Düzenli ilişkiye rağmen bir yıl gebelik oluşmuyorsa, doktorunuz size kısır olduğunuzu söyleyebilir. yumurtalık rezervleri, tiroid disfonksiyonu/ fonksiyon bozukluğu, fazla kilolu veya aşırı zayıf olma, aşırı egzersiz yapma ve diğer nedenler olabilir.

2. Regl dönemlerinin çok ağrılı geçmesi Reglin ağrılı geçmesi yaygındır, ancak ağrılarınız dayanılmaz hale gelip ağrı ve sızı içinde yatakta kalmanıza neden oluyorsa, bu endometriozisin bir işareti olabilir. Endometriozis, rahim içini döşeyen endometrium tabakasının rahmin dışındaki başka bir bölgede büyümesi sonucu gelişen ve sıklıkla ağrılı seyreden bir hastalıktır. Endometriozis en sık olarak yumurtalıklar, fallop tüpleri ve pelvisi örten dokuda görülür.

Amerikan Üreme Tıbbı Derneği'ne göre, endometriozis, kısır kadınların yarısına kadarını etkiliyor. Regl ağrısının yaşam kalitenizi kötü şekilde etkilemesi/ müdahale etmesi normal değildir.

Op. Dr. Betül Kalay

K

adın Hastalıkları Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Op. Dr. Betül Kalay, kısırlığa işaret edebilecek göstergelerin bir listesini oluşturdu. Bu belirtiler sizde de varsa hemen doktorunuza başvurun.

1. Düzensiz regl dönemleri Düzensiz regl dönemleri, yumurtlama sorunlarının bir işareti olabilir. Düzensiz dönemlerin çeşitli nedenleri vardır.

Polikistik yumurtalık sendromu (PCOS), düzensiz döngülerin ve yumurtlama ile ilişkili kısırlığın en yaygın nedenlerinden biridir. Diğer olasılıklar arasında düşük

80

3. Sık sık düşük yapma Sık düşük yapan kadınların hamileliklerinde yardıma ihtiyaçları vardır. Düşük, gebeliklerin yaklaşık yüzde 20'sinde görülür; ancak, tekrarlayan düşük yaygın bir durum değildir. Art arda iki düşük yaptıysanız, bir doktorla konuşma zamanı gelmiştir.

4. El ve ayaklarda üşüme Sıcak havalarda ısınmak için evde çorap ve eldiven giymeniz gerekiyorsa, bu iyiye işaret değildir. Bu yüzden tiroid hormon seviyenizi kontrol ettirin çünkü soğuk ayaklar ve eller hipotiroidizmin bir göstergesidir. Bu durum ayrıca, düzensiz yumurtlamaya neden olabilir ve adet döngünüzü etkileyebilir.

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

5. Meme uçlarından sıvı sızmazı Eğer emzirmiyorsanız meme uçlarınızdan hiçbir şey çıkmaması gerekir. Sızan meme uçları, vücudunuzun emzirme hormonu prolaktinini aşırı ürettiği hiperprolaktinemi olarak bilinen bir durumun olası bir işaretidir. Meme uçlarından sıvı gelmesinin nedenleri tiroid problemlerinden ilaçlara ve hatta hipofiz bezinizdeki iyi huylu tümöre kadar değişebilir. Yüksek prolaktin seviyeleri hormonal dengenizi etkiler ve yumurtlamayı bozar. Basit bir kan testi, aşırı prolaktin üretip üretmediğinizi belirleyebilir.

6. Yüz bölgesinde kıllanma Yüzünüz, kollarınız ve bacaklarınız gibi yerlerde aşırı kıllanma, yumurtalıklarınızın yumurta yapma veya salma kabiliyetini bozabilen PCOS'un (Polikistik over sendromu) yaygın belirtileridir. Polikistik over sendromu doğurganlık döneminde görülen endokrin bir hastalıktır. Neyse ki, bu hastalık kadınlarda tedavi edilebilir bir kısırlık nedenidir. Doğum kontrol hapları gibi ilaçlar kullanmak, durumu yönetmeye yardımcı olabilir.

7. 35 yaşından büyük olmak Kadın ve erkek doğurganlığı yaşla birlikte azalır. Kadınlar 35 yaşına geldiğinde kısırlık artar ve bu durum zamanla ilerlemeye devam eder. 30 yaşındaki bir kadının herhangi bir ayda gebe kalma şansı yüzde 20'dir, ancak 40 yaşındaki bir kadının sadece yüzde 5 şansı vardır.

Ayrıca 35 yaşın üzerindeki kadınların da düşük yapma ve doğuştan hastalığı olan bebekleri olma olasılığı daha yüksektir.

SAĞLIK

Hayat harekettir, hareket ilaçtır Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Uzmanı Dr. Ahmet Dinç, ‘’Hareketsiz yaşam tarzı ve egzersiz eksikliği nedeniyle omurga ağrıları genç nüfus arasında en yaygın rahatsızlıklardan biri haline geldi.” açıklamasını yapıyor.

Dr. Ahmet Dinç

İ

ster 9 ister 90 yaşında olun, 24 ayrı omur ve 60'ın üzerinde eklemden oluşan omurga yapısı sağlığımız için büyük önem taşıyor. Öyle ki dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 80'i yaşamlarının bir noktasında omurgasında bir sorun yaşıyor. Omurga sağlığı hakkında farkındalık yaratmak için kutlanan ‘16 Ekim Dünya Omurga Günü’nün önemine değinen Romatem Hastanesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Uzmanı Dr. Ahmet Dinç, ‘’Hareketsiz yaşam tarzı ve egzersiz eksikliği nedeniyle omurga ağrıları genç nüfus arasında en yaygın rahatsızlıklardan biri haline geldi. Özellikle dijital bağımlılık bu durumu daha da arttıran nedenler arasında yer alıyor.

Bu kapsamda ‘Hayat Harekettir, Hareket İlaçtır’ düşüncesini hayatımızdan çıkarmamız gerekiyor’’ ifadelerini kullandı.

Kafatası ile kuyruk sokumu arasında yer alan omur adlı kemik parçalarından

82

oluşan omurga, insanların duruşunu destekleyen ana yapıyı oluşturarak sağlığımız için büyük önem taşıyor. İyi bir duruşa sahip olmak ise omurga ile ilgili sorunların oluşmasını engellerken kişilerin fiziksel ve ruhsal olarak rahatlamasına da neden oluyor. Burada ise kilit noktayı hareket ve egzersiz oluşturuyor. Her yıl düzenli olarak kutlanan ’16 Ekim Dünya Omurga Günü’ omurga sağlığına ve önemine dikkat çekiyor.

Omurganın birçok işlevi var Vücudun merkezi destek yapısı olan omurganın bizi dik tuttuğuna ve iskeletimizin farklı kısımlarını birbirine bağladığına dikkat çeken Romatem Hastanesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Uzmanı Dr. Ahmet Dinç, “Bir kişinin omurgasının uzunluğu, boyuna bağlıdır.

Ortalama uzunluk erkeklerde 71 cm, kadınlarda 61 cm'dir. Omurganın birçok işlevi vardır: Başınızın, gövdenizin

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

ve kollarınızın ağırlığını taşır ve vücudunuzun her yöne hareket etmesini sağlar. Omurganın bazı bölümleri diğerlerinden daha esnektir. En esnek kısım servikal omurgadır (boyun bölgesi). Omurgayı oluşturan kemikler aynı zamanda omurilik kanalından geçen omuriliği de korur” dedi.

Omurga sağlığı hayati önem taşıyor Dinç sözlerini şöyle sürdürdü: “Ofiste ya da evde günde ortalama 8-9 saat çalışırken hareketsiz kalan bireylerin omurgalarına ortalama 60 kilogram yük biniyor. Bu durum da bel-boyun ve sırt ağrıları başta olmak üzere bağ dokusu, kas ve eklem hastalıkları, bel ve boyun fıtıkları ve kireçlenme gibi birçok riskleri barındırıyor. Pandemi sürecinde bel ve boyun ağrısı şikayetleri iki kat artmış durumda. Bu dönemde omurga sağlığına dikkat etmek, hareketsiz yaşamdan kaçınmak ve düzenli egzersiz yapmak çok daha önemli hale geldi.”

SAĞLIK

Demir eksikliği çocuklarda IQ’yu düşürebilir Demir eksikliği çeşitli sağlık problemlerine yol açmakla birlikte çocukların okul başarısını da olumsuz etkileyebiliyor. Özellikle 2 yaş altındaki çocuklarda, uzun süre demir eksikliği görülmesinin IQ’yu yaklaşık 10 puan düşürdüğü belirtiliyor.

• Oyun oynarken ya da koşarken, merdiven çıkarken çabuk yorulması • Cildinde solukluk • Cilt renginin sarı ya da toprağa dönük bir renk olması • İştahsızlık • Fiziksel aktivitede kalp hızında artış • Ciltte kuruluk • Konsantrasyon eksikliği • Ruh durumunda olumsuzluk • El ve ayaklarda uyuşma • Gelişme geriliği

Prof. Dr. Betül Tavil

M

emorial Şişli/Ataşehir Hastanesi Pediatrik Hematoloji ve Onkoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Betül Tavil, çocuklarda demir eksikliği anemisi ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi verdi.

Kemik iliği vücudumuzda kan yapımından sorumludur. Alyuvarlar, akyuvarlar, trombositler kemik iliği tarafından üretilmektedir. Kemik iliğinde bir sorun olduğunda, alyuvarların üretimi için gereken besinler alınmadığında ya da çocuğun demir ihtiyacı arttığında anemi gelişebilir. Alyuvarların içindeki hemoglobin yaşa ve cinsiyete göre düşükse bu duruma anemi adı verilmektedir. Alyuvarların içinde bulunan hemoglobin dokulara oksijen taşımakla görevli bir moleküldür.

Hemoglobin düşük olduğunda vücuttaki dokulara yeterince oksijen taşınamaz.

Bu durum çocuklarda şu belirtilerle kendisini gösterebilir: • Çocuğun diğer arkadaşlarının yanında aktif hareket etmemesi

Demirden zengin beslenmek anemiyi önlüyor Demirden zengin besinlerin yeterince alınmaması çocuklarda demir eksikliği anemisine neden olabilmektedir. Çocuk; kırmızı et, mercimek, kuru fasulye, kara üzüm pekmezi gibi besinleri yeteri kadar tüketmiyorsa anemi gelişebilir. Anemisi olan çocukta iştahsızlık artar. Çocuk daha az yemek yer ve anemisi derinleşir.

Belirtilerden bir ya da birkaçını taşıyan çocuklar mutlaka bir çocuk hematoloji uzmanına götürülmelidir. Bu çocuklara mutlaka tam kan sayımı testi yapılmalı; demir eksikliği anemisi saptanırsa hızla tedavi edilmelidir.

Demir eksikliği çocuğun iç dünyasına da yansıyabilir Bebeklerde ilk iki senede demir eksikliği anemisi görülebilmektedir. Bebeklik ve küçük çocukluk döneminde demir eksikliği anemisi psikomotor ve bilişsel gelişimi geciktirip zeka düzeyini olumsuz yönde etkilemektedir. Demir eksikliği olan 2 yaşından küçük çocuklarda uyum ve denge sorunları görülmekte bu çocuklar daha içe kapanık ve çekingen davranmaktadırlar.

Bebeklerin annelerinden aldığı depo

demiri doğumdan itibaren 4-6 ay için yeterli olmaktadır. Ancak bu süreden sonra yeterli demir alamayan bebeklerde demir eksikliği gelişebilmektedir. Bu nedenle anne sütü alan bebeklerde 5-6 aylıkken; anne sütü almayanlarda 4 aylıkken demir takviyesi başlanmalıdır. Aksi takdirde yeteri kadar demir alamayan bebeklerde bir yaşında demir eksikliği anemisi gelişebilir. Bu durumun önüne geçmek için demir takviyesi önerilmektedir.

Zamanında doğan bebeklere 4-6 aydan sonra, 1 mg/kg/gün dozunda; prematüre ve 2500 gr altında doğan bebeklere 2 aydan sonra 2 mg/kg/gün dozunda elementer demir içeren damlalar başlanmalıdır.

Bebeklere demir takviyesi önemli 1 yaşına kadar demir takviyesine devam edilmesi önerilmektedir. Buna rağmen tüm bebeklerde 9-12 ay arasında tam kan sayımı mutlaka yapılmalı ve bebeklerin demir ihtiyacı olup olmadığı araştırılmalıdır. Demir eksikliği anemisi adolesan dönemde de sık görülmektedir.

Büyümeye bağlı olarak demir ihtiyacı bu dönemde artmaktadır. Bu nedenle adolesanlarda mutlaka demir eksikliği açısından tam kan sayımı ve periferik yayma yapılması gerekmektedir.

Bir damla kanla kan haritası Periferik yayma kan hastalıklarının tanısında yararlı bilgiler veren güvenilir bir laboratuvar yöntemidir. Anemi ve türünün saptanmasında da kullanılabilen en ucuz ve klasik yöntemlerden birisidir.

Alınan bir damla kan lam adı verilen özel bir cama yayılıp yine özel boyalarla boyanarak hematoloji uzmanı tarafından mikroskopta incelenir. Böylece aneminin türü kolaylıkla saptanabilir.

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

83

SAĞLIK

Genital siğillerle başınız dertteyse… İyi huylu deri kabartıları olarak bilinen siğiller, genital bölgede görüldüğünde hasta için endişe verici olabiliyor. Rahim ağzı kanserine neden olan HPV genital siğillere de yol açabilirken; tedavisi, genellikle kadınların utanıp çekinmeleri nedeniyle gecikebiliyor. döneminde olumsuz yönde değişiklik gösteriyorsa dikkatli olunmalı, mutlaka lezyonlardan biyopsi yapılmalıdır.

HPV vücuttan hemen atılmıyor Genital siğil tedavisinde amaç, mevcut lezyonların ortadan kaldırılarak fiziksel ve kozmetik iyileşmenin sağlanmasıdır.

HPV varlığında ise bunun siğil tedavisiyle hemen vücuttan atılamayacağı, görünen lezyonların tedavi edileceği, sonrasında da hastalık tekrarının mümkün olacağının bilinmesi gerekir.

Doç. Dr. Veysel Şal

M

emorial Bahçelievler Hastanesi Jinekolojik Onkoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Veysel Şal, genital siğiller ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi verdi.

En sık rastlanan enfeksiyonlardan biri Genital siğiller en sık rastlanan enfeksiyonlardan biridir. Aynı ellerde ortaya çıkan siğiller gibi tamamen virüsler nedeniyle oluşur. Genital bölgesinde siğil olan kadınlar mutlaka doktora başvurmalıdır. Doktor hasta öyküsü alır ve kapsamlı bir muayene süreci başlatılır. Kanser veya öncü lezyon şüphesi varsa, eğer hastanın bağışıklık sistemi baskılanmışsa, tanıda belirsizlik mevcutsa, lezyonlar standart tedaviye yanıt vermiyorsa ve hastalık tedavi

84

Siğiller tekrarlayabilir Lezyonların kendiliğinden kaybolması için bağışıklık sisteminin güçlü olması önemlidir. Bu durum gizli HPV enfeksiyonlarının yüksek oranda kontrol altında tutulmasını sağlar, hastalık oluşumunu engeller ve tekrar ihtimalini azaltır. Bağışıklık sisteminin baskılandığı durumlarda ise bu korunma olamayacağından genital siğil tekrarı daha yüksek oranda olabilmektedir.

Bazı türleri doğum yolunu kapatabilir Genital siğiller gebelikte de sık karşılaşılan durumlardan biridir.

Gebelikte görülen genital siğillerin bebeğe olası etkileri ve genital siğili olan gebenin doğum şekliyle ilgili tartışmalar günümüzde halen önemini korumaktadır. Gebelikte görülen genital siğillerde karşılaşılan diğer bir sorun ise tedavi seçeneklerinin gebe olmayanlara göre daha sınırlı sayıda olmasıdır.

Bu dönemde görülen siğillerde boyut ve damarlanma artışı olabilirken, bu lezyonlar çoklu da olabilmektedir.

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

Gebelikten sonra, lohusalık döneminde siğiller genellikle küçülür, nadiren de olsa tamamen kaybolabilir. Bazı siğiller doğum yolunu kapatarak doğal doğumu engelleyebilir veya aşırı miktarda kanamalara neden olabilir HPV bebeğe de geçebilir Yenidoğanın HPV ile ilk olarak karşılaştığı yer doğum kanalıdır. Direkt geçiş klinik bulgular görülmeden de olabilmektedir.

Yenidoğanın doğal doğum esnasında kanaldan geçerken virüs ile direkt teması veya anne kaynaklı salgılarla teması temel geçiş mekanizmaları olarak bilinmektedir. Ancak sezaryen ile doğum yapanlarda da erken dönemde bebeği saran zarın yırtılması sonucu vajinal yol ile bebeğe geçiş olabilmektedir.

Güvenli tedavi yöntemleri kullanılıyor Bazı ilaçlar veya yöntemlerin bebeğe zararlı etkilerinden dolayı, gebelikte genital siğil tedavisi farklı yaklaşım gerektiren bir durumdur. Gebelikte dış bölge genital siğillerin tedavisinde; güvenle uygulanan çeşitli tedavi yöntemleri bulunmaktadır. Genital siğillerde tüm hastalar için ideal bir tedavi metodu söz konusu değildir.

Lezyonun sayısı, büyüklüğü, görüntüsü, keratinizasyon derecesi, yerleşim yeri, hastanın tercihi, hekimin tecrübesi, uygulamanın maliyeti ve yan etkileri tedaviye karar verilme aşamasında dikkate alınmalıdır. Hastalığın tekrar etme oranları yüksektir. Hangi lezyona nasıl bir tedavi uygulanacağı hekimin bu konu ile ilgili tecrübesiyle ilişkilidir.

SAĞLIK

Benzer semptomlar, farklı hastalıklar Kulak Burun Boğaz Uzmanı Doç. Dr. Ethem Şahin, “COVID-19 semptomları ile birbirlerine benzeyen ancak basit farklarla ayrıştırılabilen bu dört rahatsızlıkta gerektiğinde yapılacak basit hızlı test ile tanı hemen konulabilir” dedi. ğımsız genetik geçişli bağışıklık sisteminin bir hastalığı olarak biliniyor.

Bu dört durumun da nezle şikayetlerine yol açabileceğini belirten Türkiye İş Bankası iştiraki Bayındır İçerenköy Hastanesi Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Ethem Şahin konu hakkında şu açıklamalarda bulundu: “Dört durum da hastalarda başta burun akıntısı, boğaz ağrısı, öksürük ve hafif ateşe yol açabilir. Fakat nezlenin en sık görülen sebebi soğuk algınlığı virüsüdür.

Doç. Dr. Ethem Şahin

C

oronavirüs, Coronaviridea ailesinden, insanlarda basit soğuk algınlığından ciddi zatürreye gidebilecek spektrumda hastalıklara yol açabilen bir virüs olarak karşımıza çıkıyor. İnfluenza (grip) virüsü, yine nezle semptomları ve akciğer enfeksiyonuna yol açabilen Orthomyxoviridae ailesinden bir virüs. Soğuk algınlığı virüsünün ise %30-80 arasını, Picornaviridea ailesine bağlı Rhinovirüs oluşturuyor.

Alerjik rinit bunlardan tamamen ba-

Alerjik rinit ise ateş yapmaz.Kişi bahar aylarında geçmişte de olan alerji şikayetlerine (sık hapşırma, burun kaşıntısı, sulu burun akıntısı, öksürük) sahipse ve kendini bu anlamda biliyor ise zaten virütik hastalıklardan endişe etmesine gerek yoktur. Fakat alerjik rinit hastasının şikayetlerine ateş, yoğun öksürük, kas ağrısı, baş ağrısı ve halsizlik eşlik ediyor ise ve geçmişte benzer şikayetleri yaşamamış ise mutlaka doktora viral hastalıkların ayırıcı tanısı için başvurmalıdır. Alerjik rinitte ateş, yoğun kas ağrısı ve boğaz ağrısı olmaz.”

Soğuk algınlığında nefes darlığı olmaz Soğuk algınlığında ise çoğunlukla 4-5 günde iyileşmeye başlayan boğaz ağrısı, burun tıkanıklığı yine sulu burun akıntısı, baş ağrısı ve çok yüksek olmayan ateş görüldüğünü söyleyen Doç. Dr. Ethem Şahin sözlerine şöyle devam etti: “Soğuk

algınlığında nefes darlığı olmaz, kas ağrısı çok çok hafiftir ya da hiç yoktur.

Kişinin başka bir akciğer problemi yok ise hastalık aşağı inip akciğer enfeksiyonuna yol açmaz. Verilecek şikayet giderici ilaçlar, biraz dinlenme ve bol sıvı alımı ile hastalık birkaç günde iyileşme sürecine girecektir. Grip ise biraz daha ağır seyreder. 38 derece üzerinde ateş, baş ağrısı, yoğun kas ağrısı ve bitkinlik, sık sık kuru öksürük çoğunlukla vardır. Ama burun tıkanıklığı sulu burun akıntısı veya sık hapşırma yok denecek kadar azdır. Grip virüsü de akciğerde ölümcül olabilecek zatürreye sebep olabilir.”

Birbirine çok benzeyen ancak basit farklarla ayrıştırılabilen bu dört rahatsızlıkta gerektiğinde yapılacak basit hızlı test ile tanı hemen konulabilir.

Maske, sosyal mesafe ve kişisel hijyen kurallarına uyarak hastaneye gidin Şu andaki bilgilere göre coronavirüste en sık görülen şikayetlerin ateş (39-40 dereceyi bulabilir), 2-3 hafta süren halsizlik kas ağrısı,sık sık kuru öksürük, baş ağrısı, nefes darlığı, tat ve koku alamama olduğunu belirten Şahin, “Bu günlerde nezle ile beraber yoğun baş ağrısı, ateş ve öksürük var ise maske, sosyal mesafe ve kişisel hijyen kurallarına uyarak hastaneye gidilmesinde fayda var” dedi.

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

85

SAĞLIK

Mamografi hakkında 10 soru 10 cevap Her 8 kadından birini etkileyen meme kanserinde erken tanı hayat kurtarıyor. Radyoloji Uzmanı Dr. Muhittin Mümtaz Özarar meme kanserinde erken tanı için de yılda bir kez doktora gidilmesi ve mamografi çekilmesinin hayat kurtardığını hatırlatıyor.

Memesinde protez (silikon) olanlar meme taramasını nasıl yaptırabilir?

Meme dokusunda uygulanmış olan protezler memenin mamografi, ultrasonografi veya MR (Manyetik Rezonans) tetkiki için bir engel oluşturmaz. Mamografi çekimi sırasında meme dokusuna uygulanan basıncın proteze bir zararı yoktur. Mamografi cihazlarındaki protezli meme için doz seçim programlarıyla ayrıntılı görüntüler elde edilir.

Radyoloji Uzmanı Dr. Muhittin Mümtaz Özarar

A

nadolu Sağlık Merkezi Radyoloji Uzmanı Dr. Muhittin Mümtaz Özarar, Ekim ayı Meme Kanseri Farkındalık Ayı kapsamında mamografi ile ilgili sık sorulan 10 soruyu şöyle yanıtladı...

E m z i re n k a d ı n l a r m a m o gr a f i çektirebilir mi?

Emziren kadınlarda meme dokusunun yoğunluğu artar. Bunun asıl nedeni meme dokusunda üretilen ve süt kanallarını dolduran süt salgısı ve memede süt üretimini sağlayan bez doku yoğunluğunun artışıdır.

Bu durum mamografi hassasiyetini bir miktar azaltır. Fakat mamografi çekiminin gerekli olduğu durumlarda, mamografinin tanıya yardımcı olma özelliğini de tamamıyla ortadan kaldırmaz.

86

Mamografi çektirmenin zararı var mıdır?

Kanser riskini artırır mı?

Mamografi X-ışını kullanılan bir yöntemdir.

Alınan radyasyonun bir kanseri tetikleme ihtimali teorik olarak çok düşüktür.

Günümüzde yeni teknoloji dijital mamografi cihazlarıyla, tetkik sırasında alınan radyasyon miktarı çok azalmıştır.

Mamografi sırasında alınan radyasyon miktarı bir uçak yolculuğu sırasında güneş ışınları nedeniyle maruz kaldığımız radyasyon ile hemen hemen aynıdır.

Mamografiye gitmeden önce nelere dikkat etmeli?

Mamografi tetkiki için herhangi bir ön hazırlığa gerek yoktur. Çekim sırasında özellikle pudralı deodorant gibi kozmetik ürünlerinin kullanılmaması gereklidir. Adet (Menstruasyon) öncesi meme dokusunda fazla hassasiyeti olan kadınların adet sonrası çekim yaptırması, ağrı olmaması ve konforlu çekim yapılmasında faydalı olacaktır.

Meme ultrasonografisi kimlere çekilir?

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

Meme ultrasonografisi tarama veya tanı amaçlı mamografi tetkiki yapılmış, yoğun meme dokusuna sahip hastalarda tamamlayıcı tetkik olarak 40 yaş altı hastalarda birincil işlem olarak koltuk altı bölgelerinin (aksiler bölge) değerlendirilmesinde ve biyopsi işlemlerinde kılavuz yöntem olarak yapılmaktadır.

Meme ultrasonografisi ne zaman çekilmelidir?

Meme ultrasonografisi ön hazırlık gerekmeden, her zaman yapılabilen bir tetkiktir. Radyasyon içermeyen bir tetkik olması nedeniyle gebelik sırasında da rahatça yapılabilir.

40 yaş üzeri kadınlar meme ultrasonografisi mi mamografi mi çektirmeli? 50 yaş ve üstüne meme ultrasonografisi çekilir mi?

40 yaşından itibaren tarama amaçlı rutin olarak her yıl mamografi tetkiki yapılmalıdır. Yoğun içerikli meme dokularında, mamografik hassasiyet azalan olgularda ve mamografide bulgu saptanan olgularda, mamografiyi tamamlayıcı olarak ultrasonografi yapılmalıdır. 50 yaş üzeri kadınlarda da herhangi bir yaşta olabileceği gibi, ultrasonografi rahatlıkla yapılabilir.

Mamografi ne sıklıkla yapılmalı?

Mamografi tetkiki 40 yaşından itibaren yılda bir defa düzenli olarak yaptırılmalıdır. Risk grubunda olan kadınlara tetkikler daha erken yaşta da önerilebilir. Bu konuyu hekiminize danışmanızda yarar var.

SAĞLIK

Midesi hassas olanlarda ishal ve kabızlık arttı Son dönemde birçok insanın beslenme, yaşam, uyku alışkanlıklarının değiştiği biliniyor. Bu durumdan özellikle ‘ikinci beynimiz’ olarak nitelendirilen bağırsaklarımız olumsuz etkilendi.

Prof. Dr. Meltem Ergün

B

ağırsaklardaki faydalı bakterilerin vücut direncini yükseltmede de etkili olduğunu belirten Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Meltem Ergün önerilerde bulundu.

Bağırsak florası direnci artırıyor Sağlıklı bir bağırsak florasına sahip olmanın vücut direncini yükselttiğini söyleyen Yeditepe Üniversitesi Kozyatağı Hastanesi Gastroentereoloji Uzmanı Prof. Dr. Meltem Ergün, "Bağırsak florası direncimizi artırır. Anksiyete ve depresyon ise direncimizi düşürür. Öncelikle kendimizi ‘pandemi süreci geçecek’ diye telkin etmeliyiz. Ne kadar stres yaşarsak bağırsaklarımız kasılmaya, ağrı oluşmaya ya da ishal,

kabızlık olmaya başlıyor. Bunlarla mücadele etmek için yararlı bakterileri vücudumuza almalıyız. Doğal probiyotikler, turşu suyu ve sirkede yararlı bakteriler vardır. Bunlar asidik yiyecekler. Bu nedenle midesi ağrıyan kişilerin bu ürünleri tok karnına ve az miktarda almalarını öneriyoruz. Bunun yanı sıra ev yapımı yoğurtlar da faydalı.

Yoğurt yaparken içine toz halindeki probiyotiklerden de katabilirsiniz. Bunlar da bağırsaklarımızın düzenli çalışmasını sağlayacaktır.” dedi.

Mide bağırsak sistemimizi koruyabiliriz Prof. Dr. Meltem Ergün "Son dönemde özellikle midesi hassas olanların şikâyetlerinde artış oldu. Spastik

kolon, kabızlık, ishal, şikâyetleri arttı.

Bununla mücadele edebilmek için de öncelikle evdeki aktivitemizi artırmalıyız.

Sabah erken ya da sakin olan saatlerde maskemizi takarak dışarda yürüyüş yapabiliriz. Evimizde internetten bulabileceğimiz pilates vb aktiviteler yapabilir veya ev içinde yürüyebiliriz.

Ayrıca sebze meyve ağırlıklı beslenmeliyiz.

Karbonhidrattan mümkün olduğunca kaçınmalıyız. Acıkırsak meyve, sebze, yoğurt gibi besinler tüketelim ki mide bağırsak sistemimizi koruyabilelim. Stres midede ülser oluşumunu artırıyor. Tanısı konmuş ülser rahatsızlığı veya koliti olan hastaların, tetiklenen şikâyetleri varsa mutlaka doktorlarına başvurmalarını öneriyorum" dedi.

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

87

SAĞLIK

Romatizma kaderiniz değil, iyileşebilir Fitoterapi Uzmanı Dr. Ümit Aktaş, “Romatizmal hastalıklar otoimmün hastalıklardır. Burada problem bağışıklık sistemindedir, beslenme şekli son derece önemlidir. Havalar daha da soğumadan beslenme şeklinin çok hızlı değiştirilmesi hastaya fayda sağlar” dedi.

“Bu hastalık ancak sabırla tedavi edilebilir. Her ağrıda bir ağrı kesici ya da bir romatizma ilacı yutarsanız belki kısa bir süreliğine rahatlarsınız ama uzun vadede durumunuz daha da kötüleşir ve hiç aklınıza hayalinize gelmeyen ciddi sağlık problemleriyle karşılaşırsınız. Romatizma ağrıları çekenlerin D vitamini takviyesi almaları, probiyotik yoğunluklu beslenmeleri ve ozon terapisinden faydalanması tedavi süreci için önemlidir’’ dedi.

Dr. Ümit Aktaş

R

omatizma hastalığını beslenme düzeni ile tedavi etmenin mümkün olduğunu belirten Fitoterapi Uzmanı Dr. Ümit Aktaş, “Romatizma hastalığında beslenmenin önemi nedense hep göz ardı edilir. Eğer bir romatizma hastası iseniz hayatınızdan şekeri, işlenmiş gıdaları ve gluten içeren tahılları tamamen çıkarmalısınız. Romatizma hastalarının diyetinin başköşesinde kolajen zengini kemik suyu ve kemik suyuyla pişmiş yemekler olmalı. Özellikle ağrıların arttığı ve yangınların şiddetlendiği dönemlerde hastaların romatizma orucu yapmaları, oruç boyunca patlıcan, domates, biber ve patates gibi besinleri tüketilmemeleri tedavi sürecinin devamlılığı için önem taşır” dedi.

D vitamini, Probiyotik ve Ozon terapi ile romatizma ağrıları azalır Romatizmanın bir kronik hastalık olduğunu belirten Dr. Ümit Aktaş,

88

Romatizmal hastalıklardan korunmak için probiyotik takviyelerin önemine dikkat çeken Dr. Ümit Aktaş beslenme önerilerinde bulundu. “Probiyotikleri takviye etmeden, romatizmal hastalıklardan korunabilmek veya bunları tedavi edebilmek mümkün değildir. Dolayısıyla, bol bol probiyotik zengini gıda ile beslenmek gereklidir. Ev turşusu, ev yoğurdu, mandıra yoğurdu, kefir, doğal mayalanmış sirke, şıra, doğal mayalanmış peynir ve çökelek probiyotik gıdalardır. Hazır mayadan uzak durmak gerekir. Açma, paskalya çöreği, simit gibi mayalı pastane ürünlerinde, ekmek, pide gibi fırın ürünlerinde, pizzada, sokak simidinde hazır maya bulunur.

Peynirlerin çoğunda hazır maya bulunur.

Hazır mayayla yapılmış peynirden de uzak durmak gerekir.’’

Romatizma ağrılarına iyi gelecek kereviz kürü Kök ve yaprak kerevizi ince ince kıyın. İki mandalinanın kabuklarını ekleyin. Yarım litre suyun içinde kısık ateşte 7 dakika kaynatın. Cam bir kavanoz veya sürahiye

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

süzüp, buzdolabına kaldırın. Her sabah taze olarak hazırlayıp, aynı gün içinde 3 seferde tüketin. Yemeklerden 30 dakika önce için ve içtikten sonra 30 dakika boyunca hiçbir şey yiyip içmeyin.

Ağrı kesici yerine bitkisel çaylar tüketin Eklem, kas ve romatizmal ağrılarda ciddi yan etkileri olan ağrı kesiciler yerine bitkisel çaylar tüketilmesi önerisinde bulunan Dr. Ümit Aktaş, “Özelikle romatizma hastalarına bol bol bitkisel çaylar tüketmelerini öneriyorum.

Romatizma tedavisinde etkili olan takviyelerin ancak ve ancak doğru bir beslenme modeliyle etkili olabileceğini unutmayın!’’ diyor.

Romatizma tedavisinde etkili 6 bitki!

• Isırgan: Son derece kuvvetli yangı ve ağrı giderici etkisi vardır. Güvenli bir bitkidir.

• Kuşburnu: Yangı gidericidir ve yüksek miktarda C vitamini içerir.

• Papatya: Yangı giderici ve sakinleştiricidir.

• Zencefil: Kuvvetli yangı gidericidir.

Mide bulantısını giderir.

• Zerdeçal: Kuvvetli yangı giderici özelliği yanında, Karaciğer üzerinde kuvvetlendirici ve kan yağlarını düşürücü etkisi vardır.

• Meyan kökü: Yangı gidericidir.

SAĞLIK

Sinsi ve sessiz tehlike Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Yavuz Selim Yıldırım sinsi ve sessiz tehlike olarak adlandırılan Paratiroid Bezi Adenomu hakkında bilgiler verdi.

Doç. Dr. Yavuz Selim Yıldırım

P

aratiroid bezi, Tiroit bezinin arkasında yer alan sağda ve solda ikişer olmak üzere toplam dört tane bezdir, büyüklükleri 3-4 milimetredir yani mercimek kadar bir bezdir.

Vücudumuzun kan kalsiyum dengesinin sağlanması için gerekli olan Parathormon salgısını oluşturur. Bu salgı kasların, kemiklerin, böbreklerin, kalbin sinirlerin işlev görmesini sağlar.Bu bezlerden birinde veya birkaçında problem oluşursa kemikler başta olmak üzere birçok organımız zarar görmeye başlar.

Bu hastalıkta genellikle geç tanı konur. Çünkü belirtiler non spesifiktir.

Hastalardaki belirtiler genellikle birçok hastalıkla beraber görülen belirtilerdir örneğin sebebi belli olmayan yüksek tansiyon ,böbrek taşı böbreklerde kum sorunu ,inatçı mide sorunu, geçmeyen mide ağrıları ve yanmaları ,kaslarda

güçsüzlük, bilinç bulanıklıkları, idrar kaçırma ve sık idrara çıkma, halsizlik, kas krampları, romatizmaya benzeyen eklem ağrılar gibi... birçok belirti gösterebilir.

Ama en sık görülen belirtiler hipertansiyon kemik kırıkları, böbrek taşı, mide ve 12 parmak bağırsağı problemi, kas ağrıları ve psikiyatrik belirtilerdir. Açıklanamayan kemik ağrısı, kemik erimesi, kemik kırılması, kas ağrısı, mide ve bağırsak rahatsızlıkları iştahsızlık, kabızlık, bulantı, halsizlik, bıkkınlık ve hafıza problemleri akla primer hiperparatiroidizmi getirmeli.

Kanda kalsiyum düzeyindeki artışlar idrardan kalsiyum atılması yani idrar da kalsiyum saptanması ve kemik kırığı, kronik ağrılar, kronik yorgunluk ve halsizlik bu hastalığı akla getirmeli. Bu yönde tetkik ve tahlil yapılmalı. Hastalığın tanısını boyun ultrason incelemesi sintiğrafik inceleme ve tomografi

incelemesi ile tanı koyabiliyoruz. İlaç ile tedavi edilemeyen bu hastalık ancak ameliyat ile düzeltilebilir. Ortalama 45 dakika süren bir ameliyat ile fazla hormon salgılayan hastalıklı doku alınarak hastada belirgin bir iyileşme düzelme sağlanır. İşlem genel anestezi altında boyun orta hattan küçük bir kesi ile yapılır. İşlem esnasında ses tellerinin zarar görmemesi için sinir monitörü kullanıyoruz. Aynı zamanda doğru dokuyu almak için öncesinde ve sonrasında ameliyat esnasında kan PTH ölçümü yaptırıyoruz. Çıkarılan dokuyu mutlaka patolojik inceleme ile konfirme ediyoruz, Genellikle ertesi gün taburcu ediyoruz. Bu işlem ile hastaların kas ağrılarında ve hipertansiyonlarında ani belirgin bir düzelme sağlanıyor.

Uzun dönemde kemikleri ve kemik kırığından korumuş oluyoruz, kemik erimesine bağlı oluşan böbrek taşlarının verdiği hasar sonucu böbreği de uzun dönemde korumuş oluyoruz.

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

89

KONGRE - FUAR

9. Sağlık Zirvesi başarıyla tamamlandı 9. Sağlık Zirvesi, Sağlık Bakanı Dr. Fahrettin Koca ve Aile, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk’un katılımı ile gerçekleşti. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, “Pandemi sürecinde insan kaynaklarının finansal kaynaklardan çok daha önemli olduğunu tüm dünya gördü” dedi.

Ö

zel Hastaneler Platformu Derneği tarafından bu yıl 9.'su gerçekleştirilen Sağlık Zirvesi, T.C. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca ve T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk’un katılımı ile 8-9 Ekim 2020 tarihlerinde gerçekleşti. Pandemi sonrası yeni normalde “Pandemi ve Sürdürülebilir Sağlık” temasıyla sağlığın tüm taraflarını dijital bir platformda biraraya getiren 9. Sağlık Zirvesi’nin açılışında SGK Başkanı İsmail Yılmaz, Özel Hastaneler Platformu Başkanı Dr. Mehmet Altuğ ve Özel Hastaneler ve Sağlık Kuruluşları Derneği Başkanı Dr. Reşat Bahat da birer konuşma yaptı.

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca: “Özel sağlık kuruluşları tedavide önemli bir kaynak sağladı” Pandemi sonrası yeni normalde değişen, dönüşen ve yeniden kurgulanan sağlık sisteminin istişare edildiği 9. Sağlık Zirvesi’nin açılışında konuşan T.C. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, etkinliğin de teması olan sürdürülebilir sağlık konusuna “Sürdürülebilirlik deyince genellikle finansal bir kaygı akla gelmektedir. Bu eksik bir bakış açısıdır.

Pandemi bunu tüm dünyaya ziyadesiyle göstermiş oldu. Bu yolda ihtiyaç duyduğumuz ana unsurlar yetişmiş insan gücü, güçlü sağlık altyapısı, istikrarlı ve kapsayıcı bir sağlık sistemi, iş birliği, siyasi kararlılık ve liderlik ve hepsinden önemlisi fedakârlık ve adanmışlık. Bunlar olmadan topyekûn bir mücadelede sürdürülebilir bir sağlıktan bahsetmemiz mümkün değil” sözleri ile değindi.

90

Pandemi sürecinde insan kaynaklarının finansal kaynaklardan çok daha önemli olduğunu tüm dünyanın gördüğünü dile getiren Koca, kamu, özel ya da üniversite hastanesi olsun tüm sağlık çalışanlarının hastaları iyileştirme ve salgını engelleme adına takdir edilir bir performans ortaya koyduklarını söyledi. İçinde bulunduğumuz koşullarda tüm kurumların sorumluluk bilinci ile kendine düşen görevi en iyi şekli ile yerine getirme çabasında olduğunu belirten Bakan Koca, “Sağlık sistemimizde rol alan düzenleyici, hizmet sunucu, tedarikçi ve ödeyici kurumlar arasında görev tanımları itibariyle öncelikler farklı olmakta ve bu bazen ayrışma gibi algılanmaktadır. Hızlı karar alma

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

süreçlerinden, kısıtlılıklardan ve genel ekonomik ve sosyal durumdan hareketle ortaya çıkan aksaklıkların iyi niyetle ve karşılıklı anlayışla giderileceğinden şüphe duymuyorum. Normalde planlama ve hizmet arzına yönelik düzenlemeler yapılırken bazen kurumlarımız arasında birbiri ile çelişir gibi görünen yaklaşımlar olabiliyor. Bu farklı yaklaşımlar bazen uygulamaya da dönüşebiliyor. Bu istisnai ve geçici tutarsızlıklar hükümet yapımız sayesinde kısa sürede çözülmektedir.

Asıl önemli olan da budur. Tüm paydaşlar olarak hepimiz daha sağlıklı bir toplum olabilmenin mücadelesini veriyoruz.” dedi.

Kamu ve özel sağlık kuruluşlarının birlikte Covid hastalarına kapılarını açtığını ve herkesin elini taşın altına

KONGRE - FUAR

Sağlık Bakanı Dr. Fahrettin Koca koyduğunu söyleyen Koca, “Hedef müşterek olunca birliğin sağlanması, istikrarın yakalanması zor değildir.

Esas olan kamu ve özel sağlık kuruluşlarının bir ayrım gözetmeksizin aynı gayeye hizmet etmesi ve bu gayeye yönelik olarak aralarında iş birliğinin geliştirilmesidir. Devletin görevi bu hedefi gerçekleştirecek planlama ile sağlık kuruluşlarının hizmet vermesini temin etmek ve onları denetlemektir” şeklinde konuştu.

Her krizin içinde fırsatlar barındırdığını ve pandeminin de bu ortak kültürün gelişmesi adına hem devlet hem özel sektör tarafına bir fırsat sunduğunu ifade eden Koca, “Ortak iş yapabilme sayesinde ülkemiz tüm dünyaya tıbbi malzeme desteği sağlamış ve kendi tedavi algoritmasını geliştirerek dünyaya örnek olmuştur. İhtiyaç duyduğu ventilatör gibi cihazları kısa sürede üretebilecek bilgi, beceri ve tesis yatırımına sahip olduğunu da tüm dünyaya göstermiştir. İlaç ve tıbbi cihaz sektörümüz pandemi mücadelesinde

motor güçlerimizden olmuştur. Hızla üretime geçerek ülkemizin ihtiyaçlarını karşılayan, dünyaya ihraç edecek üretim kapasitesi oluşturan sektörümüz bizim için iftihar vesilesi olmuştur” dedi. Özel sağlık kuruluşlarının yoğun bakım kapasitesi ile kritik ve ağır hastaların tedavisinde önemli bir kaynak sağladığını sözlerine ekleyen Bakan Koca, “Pek çok gelişmiş ülkede pandeminin ilk günlerinde gördüğümüz yoğun bakım kuyrukları, hasta tercih etme tabloları ülkemizde yaşanmamıştır. Bunda özel hastanelerin aktif rol almasının önemli etkisi olmuştur. Pandemi henüz bitmemiş, oluşturduğu tehdit ortadan kalkmamıştır. Hala tedbirleri elden bırakamayız, sağlık kuruluşlarımızdaki, sahadaki teyakkuz halini gevşetemeyiz. Özel ve kamu hastanelerimiz ile birlikte hazırlıklı olmalıyız. SGK belli bir ödeme dengesini, gelir-gider hesabını gözetme durumunda olan bir kurum. Sadece pandemi süresi ile sınırlı olmayan sürdürülebilirliği muhafaza görevi var” diye devam etti.

Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk: “SGK reformunun en önemli kısmı gelecekteki vatandaşlarımıza ulaşabilmek” Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı olarak toplumun her kesimini ilgilendiren hayati konularda görevlerinin olduğunu söyleyen T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk, “Türkiye nüfusunun tamamına, her aileye, her haneye dokunan bir Bakanlığız. Salgın sürecinden vatandaşlarımızın daha az etkilenmesi için Sosyal Koruma Kalkanı adını verdiğimiz ve etap etap uyguladığımız birçok programı hayata geçirdik. Sosyal güvenlikten sosyal yardımlara ve hizmetlere kadar birçok uygulama başlattık. Bunlardan en önemlisi çalışma hayatına yönelik kısa çalışma ödeneği, nakdi ücret desteği, iş akdi fesih kısıtı ve normalleşme desteği gibi uygulamaları idi” dedi.

Kısa çalışma ödeneğinden şu ana kadar 3 milyon 580 bin çalışanın ve özel sağlık kuruluşlarının yararlandığına dikkat

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

91

KONGRE - FUAR

Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk çeken Selçuk, kısa çalışma ödeneğine 20 milyar liranın şu ana kadar aktarıldığı söyledi.

Sosyal koruma kalkanında yapılan tüm nakdi desteklerin tutarının 38 milyar liraya yaklaştığını sözlerine ekleyen Selçuk, “Burada dolayısı ile hem işçimizi hem işverenimizi hem de dezavantajlı kesimlerimizi korumayı hedefledik” dedi.

Salgın sürecinin sağlık söz konusu olduğunda genel sağlık sigortası reformunun da ne denli yerinde ve doğru bir adım olduğunu gösterdiğini sözlerine ekleyen Selçuk, “Hem sağlık hizmetleri ve altyapısı hem hekimlerimizin mesleki yeterliliği hem de sağlık sigortacılığı anlamında dünyada çok az ülkenin başarabildiği, gurur verici bir hikayemiz var. Sağlık sistemimizin ne kadar güçlü olduğunu bu Covid salgını bir kez daha gösterdi.

SGK reformunun en önemli kısmı hem daha çok vatandaşa ulaşabilmek hem de aynı zamanda gelecekteki vatandaşlarımıza ulaşabilmek… Dolayısı

92

ile sürdürülebilirlik önemli. SGK’nın aktüeryal sistemlerinin doğru yönetimin fazlası ile önemsiyoruz ki böylelikle daha etkin, adil, kolay ve erişilebilir bir sosyal güvenlik sistemimiz olabilsin” dedi.

S ağ l ı k U y g u l a m a Tebl i ği ’ n d e güncelleme çalışmalarımız ilgili birimlerimiz tarafından sürekli olarak gerçekleştirilmektedir Cumhurbaşkanımız liderliğinde 2006 yılında yapılan sosyal güvenlik reformunun en önemli parametresinin Genel Sağlık Sigortası uygulaması olduğunu söyleyen SGK Başkanı İsmail Yılmaz, “Reform ile kurulan yeni sistemde tüm vatandaşların sağlık hizmetlerine erişimi kolaylaştı, sağlık güvencesindeki vatandaşlarımızın oranı yüzde 70’lerden yüzde 99,5’e çıkarıldı.

2006 yılıyla karşılaştırdığımızda; aktif sigortalı sayımız 14 milyondan yüzde 55’lik artışla yaklaşık 21,9 Milyon kişiye ulaştı. Emeklilerimizin sayısı ise dosya bazında 7,2 milyondan yüzde 71 artışla 12,3 milyona ulaştı” dedi. Kamusal alanda sağlıkta tek geri ödeme kurumu

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

olarak hedeflerinin sadece sağlıkta finansmanı sağlamak değil, sigortalıların tüm beklentilerini karşılamanın yanında kaliteli, sürdürülebilir, güvenli ve kontrol edilebilir bir sağlık sistemi sunabilmek olduğunu kaydeden Yılmaz, “Bu amaçla geri ödemede sağlığa ve ilaca her yıl artan tutarlarda harcama yapmaktayız. Elimizdeki sınırlı bütçe ile sigortalılarımızın en iyi tedavilere en kısa sürede ulaşması öncelikli hedefimizdir” dedi.

Sürdürülebilir bir sağlık sisteminin Sosyal Güvenlik Kurumu açısından olduğu kadar sağlık hizmeti sunucuları açısından da hayati önem taşıdığını belirten Yılmaz, “Geri ödemesini yaptığımız tüm sağlık hizmetlerinin her biri için belirlenecek doğru strateji ve ihtiyaç analizi ile kurumumuzun uzun vadeli finansal sürdürülebilirlik ilkesi ve sektörün ihtiyaçları doğrultusunda Sağlık Uygulama Tebliği’nde güncelleme çalışmalarımız ilgili birimlerimiz tarafından sürekli olarak gerçekleştirilmektedir. Sağlık hizmetleri

KONGRE - FUAR

Konuşmasında Tamamlayıcı Sağlık Sigortasına ilişin yeni bir tasarıma ihtiyaç olduğuna ve Platform olarak bu konuda detaylı bir çalışma yapıldığına değinen Özel Hastaneler Platformu Başkanı Dr. Mehmet Altuğ, “Sadece ikincil düzenlemeler değil, sağlık sektörünü ilgilendiren kanunların yeni yaklaşımla tekrar düzenlenmesi gerekir. Mevzuatın tamamının sektörün tüm paydaşları ile istişare içinde hazırlanması, saha deneyiminin düzenlemelere yansıtılması gerekir” şeklinde konuştu.

Özel Hastaneler Platformu Başkanı Dr. Mehmet Altuğ için ödenen fiyatların güncellenmesi, vatandaşlarımızın daha kaliteli bir sağlık hizmetine erişimine; sağlık hizmetini sunan sağlık tesisleri için de sağlık hizmeti sunumunun sürdürülebilirliğine katkı sağlayacaktır” diye konuştu.

diğer taraftan ekonomik sıkıntılarla mücadele etmek durumunda kaldık.

Pandemi hastalarının ve hastalık şüphesi olanların acil kapsamına alınması süreçte bizi zorlayan ve doğru olmayan bir uygulama oldu.

Sağlık sektörünü ilgilendiren kanunların yeni yaklaşımla tekrar düzenlenmesi gerekir Hastaneler, sağlık çalışanları ve hastalar için salgının zorlayıcı bir süreç olduğunu belirten Özel Hastaneler Platformu Başkanı Dr. Mehmet Altuğ, “Küçük ve orta ölçekli yapıların zaten zorlanacağı ve hatta kaldıramayacağı bir mücadele idi bu durum. Buna rağmen özel hastanelerimizin ve merkezlerimizin sürece farklı şekillerde önemli katkıları oldu” dedi.

Kanun çıkmasına rağmen pandeminin kahramanları diye övündüğümüz sağlık sektörü ve çalışanları müfettişlerin kısa çalışmaya sağlık personelinin alınmayacağını söylemesi ve aylarca bu konuyla mücadele edilmesi bizim için ayrı bir yorgunluk ve üzüntü kaynağı oldu. Bu konuda Bakanımızla ve Bakanlığımızın üst düzeyiyle yaptığımız görüşmelerde olumsuz bir görüş olmasa da müfettişlerin çoğu tayin, atama ve izinlerin durdurulmasını mazeret göstererek bizlere inanılmaz zorluklar çıkardı. Ardından pandemi ödemelerinin geriye dönük olarak ve herhangi bir duyuru yapılmaksızın iptali zaten zorluklarla mücadele eden bizlere büyük bir darbe daha oldu. Devlet yönetmenin zorluklarını kendimizin sizlere göre çok daha küçük ölçekteki yapıları yönettiğimizden ve sorumluklarını aldığımızdan dolayı az da olsa anlayabiliyoruz. Muhakkak bizlerin bilmediği nice sıkıntılarla mücadele ediyorsunuzdur. Ama bizleri de dinlemenizi ve anlamanızı istirham ediyoruz. Sadece biraz önce vurgulamak istediğim istişare kültürüne dikkatlerinizi çekmek istiyorum” diye konuştu.

Bu süreçte birtakım olumsuzlukların da yaşandığını ve Zirve’nin önemli konu başlıklarından birinin de bu olumsuzluklarla ilgili olarak “istişare kültürü” olduğunu vurgulayan Altuğ, “Kamunun personel alacağı haberi zaten salgın sürecinde yönetmekte inanılmaz zorlandığımız personelimizin tüm konsantrasyonunu bozdu. KDK olarak alınan kararla atama ve tayinler durduruldu ama bu da personelin önemli bir kısmının bozulan konsantrasyonunu düzletmeye yetmedi. Özellikle salgın başlangıcında ilk 2-3 ay inanılmaz zorluklar yaşadık. Bir taraftan personel

Bu enflasyon ve döviz ortamında SGK fiyat güncellemesi yeniden yapılmalı Türkiye’de çok iyi bir sağlık sistemi ve sağlık çalışanı ordusu olduğunu belirten OHSAD Başkanı Dr. Reşat Bahat, pandemi sürecinde Türkiye’nin çok iyi bir sınav verdiğini ve bu sürecin dünyaya iyi anlatılması gerektiğini söyledi. Pandemide “Acil” statüsünde olmanın vatandaşla hastaneleri karşı karşıya bıraktığını ve hizmet verirken zorlandıklarını ve büyük zarar gördüklerini ifade eden Bahat, “Yok olma sınırından döndük. Pandemi sonrasında da bu kararın istişare olmadan tek taraflı olmasını da eleştirdik. Bundan dönülmesi ve pandemi ödemelerinin tekrar geri getirilmesini de alkışlamak gerekiyor. Fakat burada yüzde 40’ı yanlış negatiflik veren PCR testinin ödemenin esası olarak alınmış olması bizi yine üzdü. Çünkü hastalarımızın çoğu Covid 19 hastasıydı. Ciddi akciğer tutulumları vardı ama biz bunların ödemesi için PCR pozitifin esas alınmasını doğru bulmuyoruz” diye konuştu.

SGK fiyat güncellemesi ile ilgili olarak bu enflasyon ve döviz ortamında maliyetlerin kontrolsüz artması nedeni ile güncellemenin yeniden yapılması gerektiğine işaret eden Bahat, “Bu dönemde 24 saat canlı ve ayakta kalmak zorundayız. Sağlık sektörü ülke için savunma sanayi gibi ciddi bir öneme sahip” dedi.

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

93

KONGRE - FUAR

Türk Toraks Derneği Kongresinde Koronavirüs tartışıldı Pandemi nedeniyle sanal ortamda düzenlenen Türk Toraks Derneği 23. Yıllık Kongresi kapsamında online basın toplantısı gerçekleştirildi. Toplantıda uzmanlar tarafından; COVID-19 masaya yatırıldı.

K

ongre Başkanı Prof. Dr. Gaye Ulubay, kongrenin TÜBITAK tarafından da desteklendiğini belirterek, “Bu yıl ‘Bilimle sağlıklı geleceğe’ sloganıyla sanal ortamda düzenlenen kongremiz solunum alanında ülkemizde düzenlenen kongreler açısından uluslararası bir kongre olmasının yanı sıra, bilimsel programı incelenerek uluslararası alanda 2 önemli solunum derneği olan ATS ve ERS tarafından desteklenen bir kongre olması açısından da ayrı bir öneme sahipti.

Kongremizde; Akciğer sağlığını tehdit eden konular, başta hepimizi derinden etkileyen COVID 19 pandemisi ile toplum sağlığı ve güncel sağlık politikaları ile göğüs hastalıkları alanındaki yeni tedaviler, yurt içi ve yurt dışından birçok deneyimli bilim insanı tarafından her yönüyle tartışılıp, güncel veriler paylaşıldı. Kongreye toplam 800'ü aşkın bildiri başvurusu geldi ve bunlardan 388 E-Poster ve 336 özel bildiri kabul edilerek sunuldu.” dedi.

Prof. Dr. Gaye Ulubay geri kalan yüzde 30’unda tanı klinik radyolojik bulgularla konmuştur. Bu olgularda PCR negatif bulunmuştur.

Akciğer grafisi sadece yüzde 35 hastada anormalken 1495 hastaya akciğer tomografisi çekilmiş ve hastaların yüzde

83’ünde COVID-19 ile uyumlu tomografi bulguları saptanmıştır. Olguların yüzde 17’si sağlık çalışanıdır. Bu veri setinde 1 sağlık çalışanı kaybedilmiştir.

Olgularda ölüm riskini artıran faktörler istatistiksel olarak araştırılmıştır. 5 aylık

“TURCOVID 19 araştırması” Türk Toraks Derneği Dış İlişkiler Sorumlusu Prof. Dr. Nurdan Köktürk, önemli bir çalışma olan “TURCOVID 19 Araştırması” hakkında bilgiler paylaştı.

TURCOVID 19 araştırmasının MartTemmuz 2020 tarihleri arasındaki 1500 COVID-19 hastasının verilerinin bir ortak veri tabanına kaydedilip havuzlanması ile oluşturulan bir gözlemsel kayıt çalışma olduğunu vurgulayarak şöyle devam etti: “Çalışma olguların verilerinin geriye dönük kaydedilmesi ile oluşturulmuştur.

Buna göre 1500 COVID-19 hastasının yüzde 69.7’sinde mikrobiyolojik yöntemlerle kesin tanı konurken Prof. Dr. Nurdan Köktürk

94

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

KONGRE - FUAR

süreçte hastane başvurusu olan 1500 hastanın 67’isi kaybedilmiştir. Olguların yüzde 57’si erkek yüzde 43’ü kadındır.

Ortalama yaş yaşayanlarda 50, ölenlerde 71’dir. 65 yaş üzeri olmak ölüm riskini 6.71 kat artırır. Olguların yüzde 76’si pnomoni yüzde 14’ü ağır pnomonidir.

Ağır pnomoni ölüm riskini 16 kat artırırken, çoklu organ yetmezliği ve septik şok 83-94 kat artırır. Aktif sigara içimi ölüm riskini 3.77 kat artırır. Nefes darlığının varlığı ölümü 6.53 kat artırır.

Ateş varlığı veya yokluğu yaşayanlar ve kaybedilenler arasında istatistiksel olarak anlamlı fark yaratmamıştır.

Ancak vücut sıcaklığı kaybedilenlerde istatistiksel olarak anlamlı yüksektir (36.8 vs 37.2 C). Kaydedilen en yüksek ateş 38.2’dir. Vücut sıcaklığındaki her 1 derecelik artış ölüm olasılığını 1.5 kat artırır. Fizik muayenede bilinç bozukluğu olması mortaliteyi 12.74 kat artırır. Ek hastalıklardan kalp yetmezliği ölüm riskini 5 kat, KOAH 5 kat, aterosklerotik kalp hastalığı 4 kat, hipertansiyon 3 kat, Immunsupresif durumlar 6 kat, böbrek yetmezliği 4 kat, kanser tanısı 10 kat artırmaktadır. Sürekli kullanılan ilaçlardan kardiyak ilaçlar ve insülin kaybedilen grupta daha sık kullanılmıştır.

Diyabet ek hastalık kategorisinde ilişkili çıkmadığı halde insülin kullanımının ilişkili çıkması muhtemelen sadece insülin gerektiren diyabetin mortalitede etkili olabileceğini düşündürmektedir.

Favipiravir kaybedilen grupta daha fazla kullanılmıştır. Ancak bu durum hastalık ağırlığı ile ilişkili gibi görünmektedir.

Hidroksiklorokin ve Azitromisin mortalite ile ilişkili görünmemektedir. En sık görülen yan etki karaciğer toksitesidir.”

Prof. Dr. Füsun Eyüboğlu biliyoruz. Bu süreçte kullandığımız ilaçlar, başka sebeplerde kullandığımız anti viral ilaçlar. Başlangıçtan bu yana tüm dünyadaki tedaviler deneyip yanıt görme şeklinde başladı. Tüm dünya zaman içerisinde bu ilaçları deneyerek sonuçları tartıştı. Türkiye açısından Mart ayında hastalıkla ilk defa yüz yüze geldik. Öncesinde de kullanılabilecek ilaç tedavileriyle ilgili hazırlıklar sürdürdük. İlk başta Hidroksiklorokin çok rağbet görmüştü ama sonra anlaşıldı ki, bu ilaç virüs için tedavi seçeneği olacak noktada değil. Bu ilacın kullanımı geri planda tutuluyor. Favipiravir ilacında da ilk başta yüz güldürücü sonuçlar alınmıştı ama öneri şeklinde kullanıldı.

Şu an ülkemizde bu ilaç tedavi alternatifi olarak kullanılıyor. Yoğun bakıma yatan hastalarda ve hasta yönetimi konusunda iyi bir altyapımız olduğunu biliyoruz. Özellikle hekim gücümüzün oldukça donanımlı olduğunu biliyoruz. İşler biraz kötüye gittiği zaman devreye giren plazma tedavimiz var. İlk başta bu tedaviye çok bel bağlanmıştı ama tedavi edici zar antikorlarının oluşması hasta için önemli. Fakat bu tedavi her zaman yüz güldürücü olamayabiliyor.” değerlendirmesinde bulundu.” dedi.

“Toplumsal bağışıklık çözüm değil” Türk Toraks Derneği Solunum Sistemi Enfeksiyonları Çalışma Grubu

“Virüse yönelik özgün bir tedavi seçeneği yok” Türk Toraks Derneği Solunum Sistemi Enfeksiyonları Çalışma Grubu Üyesi Prof. Dr. Füsun Eyüboğlu da ilaçlar açısından COVID-19’u değerlendirdi.

Eyüboğlu; “Ocak ayından Ekim ayına geldiğimiz noktada virüse yönelik özgün bir tedavi seçeneği olmadığını Prof. Dr. Abdullah Sayıner MEDİKAL PLUS KASIM 2020

95

KONGRE - FUAR

Üyesi Prof. Dr. Abdullah Sayıner de konuşmasında pandeminin durumunu ve ilaç çalışmalarını anlattı. Sayıner şunları söyledi: “Şu an dünyada 39 milyona yakın koronavirüs tanısı kondu.

COVİD-19 sebepli ölüm sayılarında 1 milyon sınırını çok çabuk geçtik.

Elimizde bir takım ilaçlar var ama tedavi için yeterince sıçrama yapamadık.

Yakın gelecekte böyle mükemmel bir ilaç çıkma beklentisi de yok. Bu hastalıktan korunmanın önemi çok daha artarak kendisini göstermeye başladı.

Korunmanın yollarından bir tanesi toplumda bağışıklığın oluşma yollarından bir tanesi toplum bağışıklığının kendinden oluşması. Bırakın herkes yavaş yavaş enfekte olsun, yüksek riskte olanları korumaya gayret edelim ve pandemi kontrol altına alınsın. Bunun işe yaramadığı İsveç’te görülüyor. İsveç’te milyon kişi başına düşen vaka sayısı ve ölüm sayısı 5 ile 10 kat. Başta İngiltere bunu uygulamayı düşündü ama hemen vazgeçtiler. Dolayısıyla bu iyi bir seçenek değil. Karşımızda aşı ile korunma, toplumda bağışıklık oluşturma seçeneği var. Normal koşullarda bir aşı geliştirme süreci 10 yılı buluyor.

Belli basamaklar, aday moleküller, aşı güvenliği ve sonrasında etkisi toplumsal çalışmalarla ölçülüyor. Normalde 10 yıldan fazla zaman alan aşı süreci, COVİD-19’da çok hızlı yürüdü. Tüm dünyada bu konudaki uzman merkezler Ocak-Şubat itibariyle aşı çalışmalarına başladı. Tüm dünyada 180 civarında aşı adayı var ve bunlardan 10 tanesi faz 3’ü geçmiş durumda. 10 aday aşının çıkması, 1 yıl dahi dolmadan ortaya çıkması, bilimin etkin çalışmasının göstergesi.

Ancak, ulusal çıkarlar dikkate alınarak bu sürecin çok hızlandırılması ve ruhsatlandırma sürecinin hızlı olma tehdidi var. Mesela Rusya’da faz çalışmaları tamamlanmadan öngörü ile ruhsat verildi. Donald Trump’ın da kendi ülkesinde aşı çalışmalarında nasıl baskı oluşturduğunu görüyoruz.

Aşı için çalışan bazı firmalar henüz

tamamlanmadan üretime başladılar.

Bu saygı uyandıran bir şey ama aynı zamanda ticari bir kumar. Önemli detayların gözden kaçırılması kaygısını uyandırıyor. Dünya bilim ortamı bu konuda çok duyarlı ve böyle bir şeye izin verilmeyeceğini düşünüyorum. Bilimsel değerlendirmenin tam olarak yapılmasını umuyoruz. Süreçte iyi gelişmeler bu şekilde devam ettiği sürece 2021’den itibaren ruhsatlandırmalar, üretim ve dağıtım olacak. Ülkemize de önümüzdeki ilkbaharla birlikte aşıların ulaşacağını düşünüyorum”. dedi.

“Zor bir kış bizi bekliyor” Prof. Dr. Sayıner ayrıca, havaların soğumasıyla daha yüksek enfeksiyon riski ve ölümlerin olacağını öngördüklerini ifade ederek, zor bir kış olması konusunda kimsenin kuşkusu olmaması gerektiğini belirtti. Sayıner, sözlerine şöyle devam etti: "Hiç kuşkusuz zor bir kış bizi bekliyor.

Bu konuda hiç kimsenin en küçük bir tereddüdü olmasın. Henüz toplumsal bağışıklık yeterli düzeyde değil. Onun için bu ciddi olarak bir tehdit. Biz bunu ağustos ve eylül aylarında çok net yaşadık. Özellikle bayram ve bayram ertesi gelen yoğun tatile çıkma eğilimi, kolay krediler verilmesi, bu konuda herhangi bir sınırlandırılma tanımlanmaması, büyük

mitingler gibi insanların çok yoğun bir şekilde bir araya gelmesi sonucu biz ağustos başından eylül ortasına kadar, ki bunu sayın Sağlık Bakanı da bir söyleşide bu şekilde ifade etti. Bu bir buçuk aylık dönemde hasta sayılarında çok ciddi artışlar gördük. Ardından herkes yavaş yavaş evlerine döndü, daha dikkatli davranmaya başladılar. Şimdi nispeten daha düşük sayılarla seyreden bir dönemden geçiyoruz ama henüz hava çok güzel, içeriye kapanmadık. Biliyoruz ki ilk olarak havalar soğudukça, yağmurlar başladıkça daha fazla zamanı içerilerde geçireceğiz. İkincisi de solunum virüsleri soğuk havalarda, güneşin kendisini daha az gösterdiği zamanlarda daha etkin oluyorlar. Bu sadece koronavirüs için geçerli değil; influenza virüs ve diğer solunum virüslerinin önemli bir bölümü için geçerlidir. Dolayısıyla önümüzdeki aylarda daha ciddi enfeksiyon riski, daha yüksek hastalanan insan sayısı ve maalesef bununla ilişkili olarak daha yüksek ölümler olabileceğini öngörüyoruz. Umarız yanılırız ama istatistikler bunu gösteriyor.”

“Tütün ürünleri bulaşma riskini artırıyor” Koronavirüs tütün ilişkisine değinen Türk Toraks Derneği Çevre Sorunları ve Akciğer Sağlığı Çalışma Grubu Üyesi Prof. Dr. Elif Dağlı da, “COVİD-19, tütün

Prof. Dr. Elif Dağlı

96

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

KONGRE - FUAR

Doç. Dr. Aylin Özgen Alpaydın ürünleri kullanan insanlarda daha ağır geçiyor. Pandemi sürecinde bir anda yayınlarda nikotin COVİD’e iyi gelir gibi ifadeler oldu. Pandemide tütün firmaları bundan yararlanmaya çalıştı. Yapılan yayınlar sigara firması destekli bilim insanları tarafından hakemleri olmayan dergilerde ifade edildi. Metodolojisi olmayan bu yayınlara bilim hemen müdahale etti. Tütün firmaları birden bire melek kesildi ve yoğun bakım desteği, ekipman desteği yaptılar. Sanki yılda 8 milyon kişinin ölümüne sebep olmuyorlarmış gibi davrandılar. Sigara kullanmayan insanların elektronik sigara gibi ürünleri kullanması için harekete geçtiler. Isıtılmış tütün ürünlerinin de Türkiye’ye girmesini istediler. Ruhsat verilmemiş bu ürünlerin üretiminin de yasaklanması gerektiğini düşünüyoruz.

Isıtılmış türün ürünleri ve elektronik sigaranın satılması ve ruhsatlandırılması tamamen yasaklanmalı. Buhar ve tütün ürünlerinin farklı formları pandeminin bulaşı riskini artıracaktır.” diye konuştu.

“Hava kirliliği COVID 19 riskini artırıyor” Hava kirliliği ve COVİD-19 ilişkisi konusunda açıklamalarda bulunan Dr. Nilüfer Aykaç ise şu açıklamaları yaptı: “Dünya yıllardır hava kirliliği ile uğraşıyor.

DSÖ verilerine göre dünyada her yıl 8 milyon kişi hava kirliliğinden ölüyor.

Hava kirliliğinin viral enfeksiyonlara bağlı ölümleri artırarak pandemilerin yarattığı yıkıma katkı sunmaktadır. Hava kirliliği üst hava yollarındaki silyaların,

Dr. Nilüfer Aykaç yani vücudun ilk savunma hattının işlevlerini bozduğu iyi bilinmektedir. Hava kirliliğinin yüksek olduğu bölgelerde yaşayanlarda daha sık solunum yolu enfeksiyonları gelişmektedir. Özellikle aerodinamik çapı 2,5 ve 10 mm’den daha küçük partiküller, kükürt dioksit, azot dioksit, karbon monoksit ve ozonun solunum yollarını olumsuz biçimde etkileyerek virüs enfeksiyonlarına karşı olan duyarlılığı ve hastalığın şiddetini arttırdığı COVID-19 pandemi sürecinde daha önemli olarak karşımıza çıkmaktadır. Hava kirleticilerin artışı COVID-19 hastalığı gelişme riskini ve COVID-19’a bağlı ölümleri artırmaktadır.

Yapılan çalışmada, AirQ+ kullanılarak, 2018 yılında, Türkiye’de illere göre uzun süreli PM2.5 etkileniminin yol açtığı erken ölümleri tahmin etmek amaçlanmıştır.

AirQ+ kullanılarak Türkiye için hava kirliliğinin yol açtığı erken ölümler tahmin edilmiş ve 2018 yılında hava kirliliğinin Türkiye’de 72 ilde 44.617 kişinin (En az 29.882, en fazla 57.709 kişi) erken ölümüne yol açtığı hesaplanmıştır.

2018 yılında PM2.5 kirliğine atfedilen ölüm oranının en yüksek olduğu ilk beş il sırasıyla Iğdır, Kahramanmaraş, Mersin, Manisa ve Niğde olarak tahmin edilmiştir. Sonuçlar, 2018 yılında Türkiye’de PM2.5'e uzun süre maruz kalmanın neden olduğu 44.617'den fazla erken ölümün, illerde PM2.5'in yıllık ortalama konsantrasyonunun Dünya Sağlık Örgütü’nün sınır değer önerisi

olan 10 µg/m3'ü geçmemesi durumunda önlenebileceğini göstermektedir.”

“Astım, koah ve akciğer kanseri olanlar tedavilerini sürdürmeli” Pandemi döneminde KOAH hastalarının muhakkak suretle tedavilerine devam etmesi gerektiğini belirten Doç. Dr. Aylin Özgen Alpaydın; “COVİD-19’a yakalandıysanız, KOAH hastalığını daha ağır geçiriyorsunuz. Çin’den gelen bir çalışmada KOAH hastalarının pandemi öncesine göre ölüm oranlarının arttığı belirtiliyor. KOAH hastaları gerekli tedaviyi almalıdır. Bu süreçte standart COVİD-19 tedbirlerini almalıdırlar.” derken, Prof. Dr. Berna Dursun da astım hastaları açısından değerlendirmede bulundu. Dursun; “Astım çok geniş yelpazede klinik yansıması olan bir hastalık. Astımlıların ilaçlarını pandemi sürecinde devam ettirmesi gerekiyor.

Atakların artması gibi bu süreçte bir sıkıntı olmaması için ilaçların ve tedavilerin sürdürülmesi, hastaların kendilerini takip eden hekimlerle irtibat halinde olması gerekiyor. Kontrol altında olmayan astımlılarda COVİD tablosu çok ağır olabiliyor.” dedi.

Prof. Dr. Pınar Çelik de akciğer kanseri olan hastaların COVİD zatürresini diğer hastalara göre daha şiddetli geçirdiğini ve hastaların tedavilerini ihmal etmemesi gerektiğini belirtti.

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

97

KONGRE - FUAR

TÜSAP Vizyon Toplantısında

‘Sağlık Finansmanında Hastalık Yükü’ konuşuldu Ulusal ve uluslararası sağlık finansmanında hastalık yükünün masaya yatırıldığı 16. TÜSAP Vizyon Toplantısı’nda DSÖ Türkiye Ofisi Program Yöneticisi Prof. Dr. Toker Ergüder Türkiye’de doğuşta beklenen sağlıklı yaşam süresine dikkat çekerek, erkeklerin yaşamlarının 15-16, kadınların ise 2425 yılını sağlıksız olarak geçirdiğini belirtti.

S

ağlık sektörünün liderlerini buluşturan 16. TÜSAP Vizyon Toplantısı, 16 Ekim 2020’de “Ulusal ve uluslararası sağlık finansmanında hastalık yükü” başlığı ile gerçekleşti. Kamu, üniversite ve ilgili STK yöneticileri ve sağlık sektörü temsilcilerinin katılımı ile yapılan toplantıda, Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı Sosyal Güv. Fon ve Bütçe Dairesi Başkanı Osman Nuri Erdem, TBMM Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler Komisyonu Başkanı Prof. Dr. Recep Akdağ, Sağlık Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanı Dr. Abdulvahit Sözüer, İstanbul İl Sağlık Müdürü Prof. Dr. Kemal Memişoğlu, TOBB Türkiye Sağlık Hizmetleri Meclisi Başkanı Dr. Seyit Karaca, OHSAD Başkanı Dr. Reşat Bahat, Özel Hastaneler Platformu Başkanı Mehmet Altuğ, SEİS Başkanı Metin Demir ve TÜSAP Yürütme Kurulu Başkanı Prof. Dr. Sabahattin Aydın gibi sağlık sektörünün geleceğine katkı sunan önemli isimler bir araya geldi.

Türkiye İlaç Sanayi Derneği (TİSD) ve Türkiye Sigortalar Birliği (TSB) ile birlikte Abbot, Atabay, Eczacıbaşı Monrol, Janssen ve Sanofi firmalarının destek partnerleri olarak yer aldığı toplantının açılış konuşmasını TÜSAP Yürütme Kurulu Başkanı Prof. Dr. Sabahattin Aydın yaptı. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Doç.

Dr. Haluk Özsarı’nın moderatörlüğünde gerçekleşen toplantıda Sağlık Bilimleri

98

Prof. Dr. Toker Ergüder Üniversitesi Gülhane Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Öğretim Üyesi ve Dünya Sağlık Örgütü Türkiye Ofisi Program Yöneticisi Prof. Dr. Toker Ergüder konuşmacı olarak yer aldı.

“Türkiye sağlık reformlarının kurbanı olur mu, sorusunu hepimizin kendimize sorması gerekiyor” Türkiye sağlı reformunun kurbanı olur mu sorusunu herkesin kendine sorması gerektiğini söyleyen Sağlık Bilimleri Üniversitesi Gülhane Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Öğretim Üyesi ve Dünya Sağlık Örgütü Türkiye Ofisi Program Yöneticisi Prof.

Dr. Toker Ergüder, “Türkiye’de yapılan ulusal hastalık yükü çalışmalarına göre de bulaşıcı olmayan hastalıklar ülkemizde hızlı bir şekilde artıyor”

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

dedi. Dünya Sağlık Örgütünün bulaşıcı olmayan hastalıklar izleme raporunda Türkiye’nin ölüm oranını yüzde 89 olarak, 70 yaşından önce bulaşıcı olmayan bir hastalıktan ölme oranını da yüzde 16 olarak açıkladığına dikkat çeken Ergüder, bulaşıcı olmayan hastalıklarda risk faktörleri arasında tütün kullanımı, alkol kullanımı, fiziksel hareketsizlik ve sağlıksız beslenmeyi sıraladı.

Türkiye’de doğuşta beklenen yaşam süresinin erkeklerde 75,6 kadınlarda ise 81 yıl olduğunu belirten Prof. Dr. Toker Ergüder, doğuşta beklenen sağlıklı yaşam süresinin ise erkeklerde 59,9, kadınlarda ise 56,8 olduğunu söyledi. Erkeklerin yaşamlarının 15-16 yılını, kadınların ise 24-25 yılını sağlıksız olarak geçirdiğinin altını çizen Ergüder, kadınların yüksek vücut kitle endeksi, yüksek tansiyon

KONGRE - FUAR

ve yüksek kan şekerine bağlı bulaşıcı olmayan hastalıklar nedeni ile hayatlarını hasta geçirdiklerini ifade etti.

Bulaşıcı olmayan hastalıkların getirdiği yüke ilişkin Devletin 2016 yılı sağlık harcamaları ve engellilik ödemelerinin 24,6 Milyar TL olduğunu söyleyen Ergüder, bunun işgücü ve iş görmezlik gibi birtakım ekonomik kayıplarla birlikte 45 Milyar TL ekonomik yükü oluşturduğuna dikkat çekti.

Tuz, tütün, farklı aktiviteler, alkol kontrolü ve kardiyovasküler ve diyabet klinik gibi alanlarda politik müdahalelerle 15 yıl içinde 1 milyondan fazla ölümün önlenebileceğini ve 156 milyon TL’den fazla verimliliğin Türkiye ekonomisine geri kazandırılabileceğini sözlerine ekleyen Ergüder, “Özellikle kronik hastalıkların yükünü azaltmak için ‘endüstri’ çözümün mü, yoksa problemin mi parçası olacak; buna karar verip Türkiye’de belki de birtakım daha zorunlu yaptırımlarla konuyu çözmemiz gerekiyor” diye konuştu.

Hastalık yükü çalışmalarının iki temel amacını “insanların neden öldüklerini bilemezseniz, onların hayatlarını kurtaramazsınız” ve ikinci olarak “insanları neyin hasta ettiğini bilemezseniz, onları sağlıklı hale getiremezsiniz” sözleri ile açıklayan Ergüder, tüm ülkelerin sadece sağlık sektörünü değil ekonomisini de etkileyen COVID-19 pandemisi nedeni ile 2020'de küresel anlamda GSYİH'da yüzde 5,2'lik bir daralma öngörüldüğünü belirtti. Ergüder, “Bu tahminler, küresel ekonomide iki yılda (2020-21) bu kriz nedeniyle 12 trilyon Doların üzerinde bir kümülatif kayıp anlamına geliyor” dedi.

1. Meclisin önemli gündem maddesi hastalık yüküydü Hastalık yüküne ilişkin araştırması neticesinde 1 Mart 1921 yılında 1. Meclisin açılışında Atatürk’ün “Sağlık çabalarımızın önemli bir bölümü bulaşıcı ve salgın hastalıkların sınırlanıp engellenmesine ayrıldı” şeklindeki ifadesine değinen TÜSAP Yürütme Kurulu Başkanı Prof.

Dr. Sabahattin Aydın, “Kurtuluş Savaşı’nı yapan 1. Meclisin önemli gündem maddesi

bulaşıcı ve salgın hastalıklarla mücadele…

Yani savaş esnasında dahi önemli bir gündem ve yük oluşturuyor” dedi.

Sanayileşme, kentleşme ve gelişmeler oldukça hastalık yükünün genel olarak bulaşıcı hastalıklardan çok bulaşıcı olmayan hastalıklara doğru kaydığını söyleyen Aydın, “Ancak bilhassa COVID pandemisi de bulaşıcı hastalıklardan tamamen kurtulamadığımızı, bulaşıcı hastalıkların bazen sadece bir ülkenin değil tüm dünyanın ana yükü haline gelebileceğini göstermiş oldu. Klasik gelişmeyle birlikte genel trendlerin ötesinde her zaman bizi uyarıcı ya da kaseti baştan koyan bir olay olduğunu da hatırlatmak istiyorum. Tabii bunlara karşı korunmak nasıl olmalıdır?

Pirimordial koruma, primer koruma, sekonder koruma, tersiyel koruma… Sağlık sistemi bu hastalıkların olmasını bekleyip sonra tedaviye odaklanılmayacağını ‘esas olan korunmadır’ sözleri ile hepimiz söyler dururuz. Ancak şunu unutmayalım ki hastalık yükleri sağlık sistemini ve hatta ülkenin ekonomisini dahi yönetir hale geliyor” şeklinde konuştu.

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

99

KONGRE - FUAR

9. Sağlık Zirvesi 2 gün boyunca sektörün nabzını tuttu 9. Sağlık Zirvesi sağlık yöneticileri ve profesyonellerine yönelik 6 panel, 2 eğitim ve 2 webinar ile 2 gün boyunca gündemin nabzını tuttu.

K

amu, özel sektör ve akademiden sektöre yön veren sağlık yöneticileri ile sektöre ürün ve hizmet sağlayan tüm firma yetkililerini buluşturan 9. Sağlık Zirvesi, 419 hastane, 59 üniversite, 94 ilaç ve tıbbi cihaz firması, 54 bilişim firması ve 180 ilgili diğer kuruluşlardan olmak üzere toplam 806 kurumdan 1000'i aşkın katılımcı ile icra edildi.

Pandemi ve Özel Sağlık Sisteminde Kaynak Yönetimi Paneli Cumhurbaşkanlığı Sağlık ve Gıda Politikaları Kurulu Üyesi ve Ankara Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Ünüvar’ın moderatörlüğünde gerçekleşen panelde, finans kaynak yönetimi konusunda Özel Akademi Hastanesi Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Esat Mehmet Arslan, tedarik ziniciri yönetiminde hastane yaklaşımı konusunda Medipol Sağlık Grubu Satınalma Müdürü İsmail Hızlı, tedarik zinciri yönetiminde medikal sektör yaklaşımı konusunda SEİS Başkanı Metin Demir, insan kaynağı yönetimi konusunda Egepol Sağlık Grubu Genel Koordinatörü Cemalettin Yılmaz ve pandemi sürecinde tedarik yönetiminde koordinasyon konusunda Çapa Medikal Satış Pazarlama Direktörü Serdar Ağalar konuşmacı olarak yer aldı.

Sağlık sektöründe insan kaynağı yönetimi, finansal kaynak yönetimi, tedarik zinciri yönetiminde hastane yaklaşımı ile medikal sektör yaklaşımlarının masaya yatırıldığı panelde, sürdürülebilirliğin sağlanması için insan kaynağı ve finansal kaynak yönetiminin önemli ve

100

öncelikli konular olduğuna değinildi.

Tedarik zincirinin tarafları olan medikal firmalar ve hastanelerin yüksek işbirliği içinde olmaları gerektiğine dikkat çekilerek tedarikçileri rakipten öte birer çözüm ortağı olarak görme mantığının, özellikle stratejik ve kritik ürün / hizmet gruplarında sağlayacağı bilgi ve tecrübe paylaşımı sayesinde, kuruma büyük değer katmasının yanında, birçok problemin daha gerçekleşmeden çözülmesini sağlayacağı vurgulandı.

Pandemi ve Özel Sağlık Sisteminde Hizmet Sunumu Yönetimi Sağlık Bakanlığı Bakan Yardımcısı Prof. Dr. Emine Alp Meşe’nin moderatörlüğünde gerçekleşen panelde, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sağlık Bakanlığı Bilim Kurulu Üyesi Prof.

Dr. Tevfik Özlü, Doruk Hastaneleri Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Ömer Yavuz Namlı, Üsküdar Üniversitesi Kurucu

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

Rektörü – Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan ve Ankara Şehir Hastanesi Laboratuvarı, Siemens Healthineers Medikal Direktörü Prof. Dr. Filiz Akbıyık konuşmacı olarak yer aldı.

Pandemi sürecine ilişkin nasıl başladı, neredeyiz, bizi neler bekliyor gibi soruların gündeme alındığı panelde, pandemide sağlık hizmet sunumu gerçekleri, ortam psikolojisi ve sağlık çalışanlarının durumu ve yeni normalde hastane mimarisi ve altyapıları konularında değinildi.

Pandemi sürecinde ve sonrasında neler yapıldığına ve Türkiye’nin yaklaşımına ilişkin konuların da konuşulduğu panelde, virüse ilişkin mutasyon geçirip bitecek, mevsimsel hastalığa dönüşecek, aşı bulunana kadar dalgalar halinde devam edecek, aşı bulunmasa da sürü bağışıklığı oluşuncaya kadar yayılacak, mutasyonla bağışıklıktan kurtulup öldürmeye devam edecek gibi olası senaryolardan da bahsedildi.

KONGRE - FUAR

Telesağlık / Sağlık Hizmet Sunumunda Dijitalleşme Sağlık Bakanlığı Bakan Yardımcısı Dr. Şuayip Birinci’nin moderatörlüğünde gerçekleşen Telesağlık / Sağlık Hizmet Sunumunda Dijitalleşme panelinde, Memorial Healthcare Group CEO'su Uğur Genç, Sağlık Yazılımları Daire Başkanı Nezire Özlem Ergün, Sağlıkta Bilişim Derneği Başkan Yardımcısı, Medrics CEO'su Altuğ Özdamar ve Philips Türkiye CEO'su Haluk Karabatak konuşmacı olarak yer aldı.

Sağlıkta dijitalleşme konusunda elektronik sağlık kayıtları, elektronik reçete, uzaktan sağlık hizmetleri, sağlık hizmeti sunumundan teknolojik araçların kullanımı ve sağlık kuruluşlarındaki envanter sitemleri gibi unsurlardan bahsedilen panelde, sağlık IT sistemlerinin bir yandan sunulan sağlık hizmetlerinin kalitesini artırırken diğer yandan bu sistemde üretilen ve depolanan veriler ile devletin hem sağlık politikaları hem de sağlığın yönetimine ilişkin politikalarını belirlemede kanıta dayalı bilgiler elde ettiğine değinildi. İstişare Kültürüne Kurumsal Yaklaşım ve Değerlendirmeler İstanbul Medipol Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Sabahattin Aydın’ın moderatörlüğünde gerçekleşen “İstişare kültürüne kurumsal yaklaşım ve değerlendirmeler” konulu panelde, Özel Hastaneler Platformu Başkanı Dr. Mehmet Altuğ, Sağlık Hizmetleri Genel Müdürü Prof. Dr. Ahmet Tekin, GSS Genel Müdür Yardımcısı Emre Aydın, TOBB Türkiye Sağlık Hizmetleri Meclisi Başkanı Dr. Seyit Karaca, Ohsad Başkanı Dr. Reşat Bahat ve Üniversite Hastaneler Birliği adına Kocaeli Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Ercüment Çiftçi konuşmacı olarak yer aldı.

Panelde, sağlık sektöründe kamu, özel sektör ve akademi arasında herhangi bir anlaşmazlık ve iletişimsizlik olmamakla birlikte masaya yatırılan sorunların

çözümü noktasında bir işbirliği ve ortak dil oluşamadığı vurgulandı. Bunun sebebinin aslında sağlığın çok hassas bir yapısının olması ve en son noktaya gelinceye kadar herhangi bir değişiklik yapma konusunda kamunun isteksiz davranması olduğu belirtilerek, radikal değişiklik yapılana kadar sistemin zorlanması durumunun tüm dünya ülkelerinde yaşandığına dikkat çekildi.

Pandemi Sonrası Sağlık Turizmi ve USHAŞ Sağlık turizminde Türkiye'nin gelecek politikalarının masaya yatırıldığı Pandemi Sonrası Sağlık Turizmi ve USHAŞ panelinin moderatörlüğünü Sağlık Bakanlığı Emekli Müsteşar Yardımcısı Hüseyin Çelik yaptı.

Konuşmacı olarak USHAŞ Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Salih Kenan Şahin, Acıbadem Sağlık Grubu Genel Müdür Yardımcısı Rasim Topuz, Ticaret Bakanlığı Daire Başkanı Alperen Kaçar, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Daire Başkanı Mehmet Dündar ve Özbekistan’dan Medica CEO’su Dr. Umida Tadjieva konuşmacı olarak yer aldı.

Türkiye’de sağlık turizmi, sektörel gelişmeler ve beklentiler, genel destekler ve markalaşma destekleri, teşvikler, hizmet ihracatı gibi konuların gündeme alındığı panelde, USHAŞ’ın pazar lideri olma misyonundan bahsedilerek TÜHİKTıbbi Ürün ve Hizmet İhracatçıları Konseyi hakkında bilgi verildi.

Tamamlayıcı Sağlık Sigortası İstanbul Üniversitesi - Cerrahpaşa Sağlık

Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Doç.

Dr. Haluk Özsarı’nın moderatörlüğünde gerçekleşen Tamamlayıcı Sağlık Sigortası panelinde, Sağlık Bakanlığı Emekli Müsteşar Yardımcısı Hüseyin Çelik, Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı Daire Başkanı Osman Nuri Erdem, Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme Denetleme Kurumu İkinci Başkanı Ali Ersoy, Türkiye Sigorta Birliği Genel Sekreter Yardımcısı Atilla Oksay ve ParkHayat Sağlık Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Mustafa Enis Arabacı konuşmacı olarak yer aldı.

9. Sağlık Zirvesi kapsamında gerçekleşen TSS Çalıştayının değerlendirmesi yapılarak Tamamlayıcı Sağlık Sigortası ile ilgili şu tespitler paylaşıldı: • Kamu karar vericileri nezdinde TSS mutabık kalınan bir uygulamadır.

• TSS, yüzde 200 fark sınırının kalktığı yasal bir imkân sağlıyor.

• SDDK sektör için ve sorunların çözümü için önemi bir fırsattır.

• Sağlık poliçesi ihraç edilerek, sağlık turizmi pazarının büyütülmesi sağlanabilir.

• Uluslararası sosyal güvenlik sözleşmeleri uygulama değişikliği (sadece acil hastaların sözleşme kapsamında değerlendirilmesi) yeni bir fırsat penceresidir.

• 2015 yılına kıyasla TSS kapsamındaki kişi sayısı 10 kat büyüme gerçekleştirmiş.

Yıl sonu 2 milyon kişiye ulaşması bekleniyor.

• Munzam sandıklar TSS için iyi bir pazar olabilir.

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

101

KONGRE - FUAR

Erol Kiresepi “Bu kriz bir uyarı olmalı” Santa Farma İlaç Yönetim Kurulu Başkanı, KİPLAS Yönetim Kurulu Başkan Vekili ve Uluslararası İşverenler Teşkilatı (IOE) Başkanı Sn. Erol Kiresepi; “Bu kriz, gerekeni yapmak konusunda tüm kesimler için bir uyarı olarak algılanmalıdır.”

U

luslararası İşverenler Teşkilatı (IOE) Başkanı ve KİPLAS Yönetim Kurulu Başkan Vekili Sn. Erol Kiresepi, Ortak Paylaşım Forumu’nda bir konuşma yaptı.

Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) tarafından çalışma hayatındaki tüm paydaşları bir araya getirerek ortak bir ses oluşturmayı hedefleyen ve bu yıl dijital teknolojinin olanakları kullanılarak sanal ortamda gerçekleştirilen Forum’un ilki geçtiğimiz yıl düzenlenmişti.

Forum kapsamında, ilk etkinlikten bu yana geçen bir yıllık sürede küresel ölçekteki gelişmeleri kimsenin tahmin edemediğini belirterek konuşmasına başlayan Erol Kiresepi, yaşadığımız sosyo-ekonomik krizin istihdamda % 17,3 oranına varan bir azalmaya yol açtığını ve gelinen noktada Covid-19’un insani bir felaket haline geldiğini belirtti.

Covid-19 pandemisinin bir milat olarak değerlendirebileceğini vurgulayan IOE Başkanı, bu krizin, sosyal diyaloğu, gündemin “olmazsa olmaz” bir parçası haline getirdiğini belirterek sadece ortak hareket ederek mevcut zorlukların üstesinden gelebileceğimizi ve daha önce tecrübe etmediğimiz derecede farklı kesimlerin işbirliği içinde hareket etme kararlılığına şahit olduğumuzu kaydetti.

Erol Kiresepi; sloganlarla yetinmek yerine, söylemlere uygun hareket etmek gerektiğinden emin olmak gerektiğini vurgulayarak, krizin, gerekeni yapmak

102

konusunda tüm kesimler için bir uyarı olarak algılanması gerektiğini vurguladı.

“Dünyayı tekrar çalışmaya yöneltmemiz gerekiyor.”

Gelinen aşamada temel önceliklerinin “Dünyayı tekrar çalışmaya yöneltmek” olduğunu ifade eden Erol Kiresepi, dinamik, açık ve kapsayıcı işgücü piyasalarının oluşturulması, KOBİ’lerin krediye erişiminin iyileştirilmesi ve beceri gelişiminin desteklenmesi gibi tedbirlere ihtiyaç duyulduğunu, ayrıca etkili ve sürdürülebilir sosyal koruma sistemlerinin öneminin bir kez daha anlaşıldığını belirtti. Gerçek bir küresel sorun olan Covid-19 karşısında krizden

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

çıkışın sosyal ortakların güçlü katılımına bağlı olduğunu vurgulayarak politika tutarlılığını ve uygulamanın etkinliğini sosyal ortakların aktif katılımıyla temin edilebileceğini söyleyen Kiresepi, krizlerin de her zaman fırsatlara da yol açtığını unutmamak gerektiğinin altını çizdi.

Yapılan araştırmalara göre çalışanların işverenlere güveninin giderek arttığını belirten ve işverenlerin bu güvene layık olmaları gerektiğini vurgulayan Kiresepi, herkesin çok fazla sorumluluk almasını gerektiren pandemi döneminde ihtiyatlı bir şekilde önlemlere bağlı kalınmasının zaruri olduğunu belirterek konuşmasını tamamladı.

KONGRE - FUAR

Binlerce hekim dijitalde buluştu Pandemi nedeniyle bu yıl 42.sini düzenlediği SOLUNUM Kongresi’ni dijital ortama taşıyan TÜSAD, binlerce hekimi 8 gün boyunca online olarak bir araya getirdi. Hekimler kongre boyunca, dünyadan örneklerle sağlıktaki son gelişmeleri birbirine aktardı. bağlanarak, bilgi alışverişinde bulundu.

Bu süreçte dijital bir kongrenin oldukça benimsendiğini gözlemledik. Hatta normale döndüğümüzde bu geleneksel kongremizin hibrit olarak düzenlenmesi yönünde öneriler de aldık. Hepsinden önemlisi; hekimlerimizin belki de en çok yoruldukları, en çok yıprandıkları bu pandemi sürecinde bile halkımıza daha etkin sağlık hizmeti verebilmek için nasıl bir özveri ile çalıştığını, bilgiye ulaşmak için şartlarını nasıl zorladığını bir kez daha gördük.”

TÜSAD Başkanı Prof. Dr. Ülkü Yılmaz

P

andemi ile mücadele en ön sırada savaş veren solunum hekimleri, 8 günlük bir dijital kongrede buluşarak, bilgilerini tazeledi. Türkiye Solunum Araştırmaları Derneği (TÜSAD) Başkanı Prof. Dr. Ülkü Yılmaz, “50’nci yılımızda 42’ncisini yaptığımız ulusal kongremizi bu yıl pandemi nedeniyle yüz yüze gerçekleştiremedik. Ancak dijital ortama taşıdığımız kongremizde binlerce hekimi bir araya getirerek, güncel bilgi paylaşımı sağladık” dedi.

TÜSAD’ın 50’nci yılında görkemli bir kongre yapmayı planlarken Covid-19 nedeniyle tamamen teknolojik alt yapısı olan bir organizasyona yöneldiklerini aktaran Yılmaz, şu bilgileri verdi: “Yarım asırlık bir dernek olarak her yıl Solunum Kongresi’nde Türkiye genelindeki binlerce hekimi bir araya getiriyor, alanımızdaki en güncel bilgileri birbirimiz ile paylaşıyoruz. Solunum kongreleri

her yıl bilimsel ve sosyal bir şölene dönüşüyor, mesleki gelişimimizde önemli bir rol oynuyor. Ancak bu yıl pandemi ile birlikte biz solunum hekimlerinin tüm temposu değişirken, herkes gibi yaşantımıza kısıtlamalar geldi. Yine de kongremizi gerçekleştirmek istedik.

Herkese, ‘maske, mesafe ve hijyen’ kuralını hatırlatırken, bizler de tam buna uygun bir şekilde kongremizi dijital ortama taşıdık.”

Türkiye’nin ve hatta dünyanın pek çok yerinden binlerce hekimin 8 gün boyunca 74 oturumda bir araya geldiğini belirten Yılmaz, sözlerine şöyle devam etti: “Katılımcılarımız 176 konuşmacıyı canlı olarak dinleyip, soru sorma olanağı buldu. Kongremizin toplam izlenme süresi 183 gün 12 saati aştı. Mesaisi biten üyelerimiz bilgisayardan, telefondan, evinden, çalıştığı hastaneden, yoldan bulduğu her fırsatta kongremize

SolunumDijital’e Türkiye genelinden katılan 163 konuşmacının yanı sıra 13 de yurtdışından katılım olduğu bilgisini aktaran TÜSAD Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Semra Bilaçeroğlu, “Konusunda uzman ve dünyaca tanınan 13 yabancı bilim insanını bu yıl ülkemize davet edemesek de, teknoloji sayesinde bir araya gelme fırsatı bulduk. Dünyanın farklı birçok ülkesinden değerli hekimleri dinleyerek, onlara sorularımızı yöneltebildik” dedi. SolunumDijital kongresine bu yıl yurtdışından katılan konuşmacı olarak katılan hekimler şöyle oldu:” Romanya’dan Prof. Dr. Ruxandra Ulmeanu, Polonya’dan Prof. Dr. Joanna Chorostowska, Sırbistan’dan Prof. Dr. Dragana Jovanovic, Avusturya’dan Prof.

Dr. Daniela Gompelmann, Almanya’dan Prof. Dr. Stavros Konstantinides ve Prof.

Dr. Ulrich Costabel, İspanya’dan Prof.

Dr. Antoni Torres, Portekiz’den Prof. Dr. Carlos Robalo Cordeiro, İngiltere’den Uzman. Dr. Tudor Toma, ABD’den Prof. Dr. Atul Mehta, Prof. Dr. Bartolome Celli, Prof.

Dr. Sandhya Khurana ve Prof. Arzu Arı.”

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

103

KONGRE - FUAR

Medikal sektörün ilk ve tek hibrit fuarı Expomed Eurasia açılıyor Tüyap’ın grup şirketlerinden Reed Tüyap Fuarcılık’ın 5-7 Kasım 2020 tarihlerinde İstanbul’da düzenleyeceği Expomed Eurasia, yeni nesil hibrit bir fuar olacak. sarf malzemeler damgasını vuracak.

Fuardaki en geniş ürün grubu olarak ziyaretçilerin karşısına çıkacak olan sarf malzemeler, pandemi sürecinde medikal sektörün geldiği son noktanın da gözlemlenmesine olanak sağlayacak.

Ayrıca hastane ekipmanlarından solunum cihazlarına kadar çeşitli ürün gruplarının sergileneceği Expomed Eurasia Fuarı yurt içi ve yurt dışından yoğun ilgi görüyor.

Tüyap Yönetim Kurulu Üyesi ve Stratejik Pazarlama Genel Müdür Yardımcısı Zeynep Ünal Öztop

P

andemi nedeniyle ara verilen yüz yüze fuarları geçtiğimiz ay yeniden düzenlemeye başlayan Tüyap, bu kez sağlık sektörünün buluşma noktası olan Expomed Eurasia Fuarı’nı düzenlemeye hazırlanıyor.

Tüyap’ın grup şirketlerinden Reed Tüyap Fuarcılık’ın bu yıl 27’inci kez düzenleyeceği, Expomed Eurasia Uluslararası İstanbul Tıbbi Analiz, Teşhis, Tedavi, Koruma, Rehabilitasyon, Laboratuvar Ürün, Cihaz, Sistem, Teknoloji, Donanım ve Hastaneler Fuarı 5-7 Kasım tarihlerinde Tüyap Fuar ve Kongre Merkezi’nde gerçekleştirilecek.

En geniş ürün grubu sarf malzemeler olacak Türkiye'de ve yakın coğrafyada yıllardır ilgiyle takip edilen Expomed Eurasia’ya bu yıl pandemi nedeniyle kullanımı olağanüstü artan maske, tulum, eldiven gibi tek kullanımlık tıbbi ürünlerle,

104

Business Connect ile bağlantıda kalın Medikal alandaki en son gelişmelerin ve ürünlerin sergileneceği fuar, katılımcı ve ziyaretçilere sunduğu dijital çözümlerle ‘yeni nesil fuar’ anlayışıyla hibrit bir fuar olarak düzenlenecek. Tüyap Yönetim Kurulu Üyesi ve Stratejik Pazarlama Genel Müdür Yardımcısı Zeynep Ünal Öztop, bu yıl Expomed Eurasia Fuarı’nı farklı bir forma dönüştürdüklerini söylüyor. Pandemi kaynaklı seyahat kısıtları nedeniyle fuara gelemeyen uluslararası ziyaretçiler ile Expomed Eurasia katılımcıları için Business Connect Programı’nı hayata geçirdiklerini belirten Öztop, şu bilgileri veriyor: “Bu program ile ziyaretçilerimiz ve katılımcılarımızın fiziki fuar öncesinde birbirleriyle olan toplantılarını planlamalarını teşvik edip, fuar esnasında online görüşme yapmalarını sağlayacağız. Online ürün kataloğundan katılımcı listesine kadar fuarla ilgili birçok detayı barındıran Business Connect Programı’nın da katkısıyla Expomed Eurasia Hybrid’in ‘yeni nesil fuarcılık’ anlayışımızın en iyi örneklerinden biri olduğunu söyleyebilirim.”

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

119 ülkeden 3000’in üzerinde yabancı ziyaretçi Türkiye’de sağlık sektörünün bu yıl daha fazla ihracat yapması için önemli fırsatlar sunacak olan Expomed’e, Kuzey Afrika, Orta Doğu ve Balkanlar başta olmak üzere 20’ye yakın ülkeden alım heyeti gelecek.

Sektörde faaliyet gösteren üretici, ihracatçı ve temsilci firmaların katılımcı olarak yer alacağı fuara 3000’in üzerinde uluslararası ziyaretçi bekleniyor. Seyahat kısıtları nedeniyle gelemeyen ziyaretçiler için Business Connect Programı büyük bir çözüm üretiyor.

Temassız fuar, sağlıklı fuar Medikal sektördeki en son gelişmelerin sergileneceği ilk ve tek hibrit fuar olan 27. Expomed Eurasia, Türk Standartları Enstitüsü’nün COVID-19 Güvenli Hizmet Belgesi’ni almaya hak kazanan ilk ve tek fuarcılık şirketi olan Tüyap’ın ‘temassız fuar’ uygulaması çerçevesinde gerçekleştirilecek. Pandemi nedeniyle alınan bir dizi tedbirin uygulanacağı fuar, MyTüyap mobil uygulaması üzerinden alınan fuar davetiyesi ile ziyaret edilebilecek. Ziyaretçiler, bu uygulamadan fuar yaka kartlarını oluşturup, hiçbir ekstra baskılı karta ihtiyaç duymadan mobil uygulamadaki QR kodu okutarak fuara giriş yapabilecekler. Kartvizit alışverişinin de dijitale dönüştüren MyTüyap uygulaması sayesinde fuarda ziyaretçiler bilgilerini, QR kodunu okutarak katılımcılarla paylaşacak. Ayrıca, olumsuz bir sağlık sorunu ile karşılaşılması durumunda fuar alanının dışına kurulan ‘izolasyon odası’nda bekleyen sağlık görevlileri anında müdahale edecek.

MAKALE

Sanal hemşirelik, gerçeğin yerini alıyor Semih KARAKOÇ Hemşir-Araştırmacı Yazar

N

eredeyse dokuz aylık bir zaman diliminde, bazı meslekler ve işler her gün medyada anılır olmaya başladı. Pandemi dolayısıyla yaşadığımız esaret ve korku sağlık hizmetlerinin çok fazla ön plana çıkmasına sebep oldu. Her gün hastane, yoğun bakım ve vefat haberleri, Coronavirüs güncel tabloları ve dünyada merakla beklenen aşı haberleri. Daha çok fazla sayabileceğimiz pandemi gündemi.

Yeni başladığım elektronik kitap çalışmasında, dünyadaki ekonomist ve işverenlerin bu sıkıntılı dönemi nasıl geçirdiğini ve hangi pratik çözüm yöntemleri geliştirdiğini inceliyorum. Bu alanların başında pandemi döneminin en çok ses getiren sektörü olan sağlık hizmetleri geliyor. Geleceğin parlayan mesleklerinden olabilecek ve şimdilerde tele-sağlık alanına paralellik gösteren VR hemşireliği en çok dikkatimi çeken bölümlerden biri oldu. İnsan kaynaklarına sunulan CV’lerin daha dikkat çekilebilir bir tarzda olmasına katkı sağlayabilecek bu yeni hemşirelik alanı, pandemi dönemi ve sonrası için iş hayatında olmak isteyen sağlık gönüllülerinin ilgisini cezbedebilir.

Bende bu konuda topladığım bilgileri sizinle paylaşmak istiyorum.

106

Sanal gerçeklik, birçok farklı olumlu nedenden dolayı tıp merkezlerinde kullanımı hızla artıyor. Örneğin, Princeton, NT’deki Robert Word Johnson Vakfı tarafından finanse edilen yeni bir simülasyon programı, doktorların aşırı antibiyotik kullanımını azaltmaya yardımcı olmak için sanal gerçeklik kullanarak hastalar ile etkileşimli bilgi paylaşımına olanak tanıyor. Ayrıca Miami Children's, çalışanları kardiyopulmoner resüsitasyon, nazal gastrik tüp yerleştirme, IV tedaviler, yara bakımı gibi prosedürler konusunda sağlık personelini eğitmek için sanal teknolojiyi kullanıyor. VR, hemşire adaylarını, hastayla karşılaşacağı alana birebir benzer olarak tasarlanmış avatarlar kullanır. Bu bilgisayar tabanlı üç boyutlu eğitim aracı, risksiz bir ortamda gerçek hayattaki hasta deneyimlerini simüle eder, tekrarlanan uygulama oturumlarına izin verir, klinik karar vermeyi gerektirir, öğrencileri çeşitli hasta koşullarına maruz bırakır, anında geri bildirim sağlar ve taşınabilirdir.

Hemşirelik eğitiminde sanal gerçekliğin faydaları: öğretmenler ve diğer ilgili personel ile etkileşimler, kontrollü ortam, teknolojiye aşinalık, görmek yerine 'yaparak' öğrenmek.

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

Vaka çalışması Öğrenci veya kurs hemşirelerine diyabetik bir acil durumu - hipoglisemiyi etkili bir şekilde nasıl tedavi edeceklerini öğretmek için bir hasta vaka çalışması geliştirmeye odaklanmış simülasyon görselleri ile tam etkileşimli öğrenme sağlanır.

Bu kalp durması, kafa travması, akut batın gibi önemli acil durumlar VR hemşirelik uygulamaları ile gerçek hayattaki vakalar karşısında heyecan ve tıbbi hataları en aza indirir. Geleceğin sağlık profesyonelleri, teknolojik olarak giderek daha gelişmiş işyerlerinde çalışacaklar ve çalışmalarının bir parçası olarak teknolojiyi kullanmaya başlayacaklar.

VR, sanal gerçeklik gibi teknolojiler, gelecek nesil hemşirelere klinik becerilerin öğretilmesinde ve hastalara zarar vermeden tedavi prosedürleri sunmada önemli bir rol oynayabilir. VR hemşireliği eğitimi alan sağlık gönüllüleri her daim bir adım önde olacak (Kopya edilmesi veya VR hemşireliği tabirinin kullanılması yazardan izin alınmadıkça yasal değildir).

MAKALE

Tıbbi cihaz ithalat rehberi Belge kayıtlarında nelere dikkat edilmelidir?

EC Sertifikaları ve Uygunluk Beyanları apostilli halleriyle üreticilerden teslim alınmalıdır. Çeviri belgeler, yeminli çevirmen imzasıyla Ürün Takip Sistemine kaydedilmelidir. Orijinal belgelerin çevirmen imzası ile onaylanması gerekmez. Medikoz Tercüme tıbbi cihaz ithalatı için çevirileri sigorta kapsamında gerçekleştirmektedir.

Emrah BÜKE Yeminli Çevirmen

T

ıbbi cihaz ithalatı konusunda kuruluşların genellikle sorunla karşılaştıkları ya da güçlük yaşadıkları bazı sorunlara bu yazımızda çözüm yolları sunmaya çalışacağız.

Tıbbi cihaz nedir?

93/42/EEC sayılı Tıbbi Cihaz Yönetmeliği, 90/385/EEC ya da 98/79/EC sayılı Yönetmelik kapsamında Türkiye sınırlarında satışı yapılması hedeflenen tıbbi üründür. Bir ürünün tıbbi cihaz ithalatı için konu olup olmayacağına Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu karar verir. Ürün takip sistemine kayıt işlemleri nasıl başlatılır? Ürün Takip Sistemi, tıbbi cihaz ithalatçılarının kayıt olması zorunlu olan bir çevrimiçi platformdur. Belge kaydı ve firma kaydı gibi aşamaları vardır. Firma kaydı gerçekleştirildikten sonra tıbbi cihaz kaydı gerçekleştirilir.

Tıbbi cihaz ithalatı yapan kuruluşların sorumlulukları nelerdir?

Tıbbi cihaz ithalatı yapan kuruluşlar, üreticilerle aynı sorumluluklara sahiptir.

Bu nedenle, belgede, tıbbi cihazda herhangi bir sorun meydana gelirse üreticilerin tabi olduğu yaptırımlara/ işlemlere tabi tutulurlar.

Tıbbi cihaz sınıf bilgisi nedir?

Tıbbi cihazların risklerini belirten ve Tıbbi Cihaz Yönetmeliği kapsamında Sınıf I (S, NS, M, Diğer), Sınıf IIa ve IIb, Sınıf III gibi isimlendirmelerle bilinen bir gruplandırma çeşididir. Sınıf bilgisini üreticinin ve Onaylanmış Kuruluşun bazı süreçleri tayin etmektedir.

Tıbbi cihazlarda CE işareti zorunlu mudur?

Tıbbi cihaz ithalatı konusunda dikkat edilmesi gereken en önemli konulardan biri de CE işaretidir. Öncelikle pratik bir bilgi olarak şunu söylemeliyiz: “Tüm tıbbi cihazlar CE işareti taşımalıdır.” CE işareti bulunmayan bir ürün tıbbi cihaz olamaz.

CE işaretinin altında bulunan sayılar ne anlama gelir?

Sınıf I diğer kapsamda bulunan tıbbi cihazların dışındaki tüm ürünler, EC Sertifikası işlemlerine tabidir.

EC Sertifikasını sadece Onaylanmış Kuruluşlar düzenler. Onaylanmış Kuruluşların 4 haneli ve rakamdan oluşan bir kimlik kayıt numarası bulunur.

Sınıf I diğer ürünlerin haricindeki tüm ürünlerin EC Sertifikası vardır ve CE işareti bulunması gereken Kullanım Kılavuzu/Kullanım Talimatları, etiket gibi tüm belgelerde CE işareti ile birlikte Onaylanmış Kuruluş kimlik kayıt numarası da bulunur.

Hangi belgeleri kaydetmeliyiz?

Tüm tıbbi cihazlar için Uygunluk Beyanı zorunludur. Sınıf I diğer dışında kalan ürünler için ise EC Sertifikası, Kullanım Talimatı gibi belgelerin kaydedilmesi gerekir.

Kullanım talimatları ya da kullanım kılavuzu nasıl hazırlanmalıdır? hangi bilgiler zorunludur?

Kullanım Talimatları ya da daha sık bilinen adıyla Kullanım Kılavuzu Sınıf I diğer ürünler dışındaki tüm tıbbi cihazlar için zorunludur. İlk şart şu: Kullanım Talimatları yabancı dilde hazırlanmış ise mutlaka Türkçesi ile birlikte kullanılmalıdır. Türkçesi bulunmayan Kullanım Talimatları Ürün Takip Sistemi tarafından reddedilmektedir.

Bir diğer zorunluluk ise şöyle: Tıbbi Cihaz Yönetmeliğine göre Kullanım Talimatlarında CE işareti ile birlikte Onaylanmış Kuruluş Kimlik kayıt numarası da bulunmalıdır. İthalatçı firma bilgisi, belge revizyon tarihi ve/veya belge basım tarihi, tıbbi cihazın saklama ve kullanım koşulları, semboller gibi bilgiler kesinlikle Kullanım Talimatlarında yer almalıdır. Bir diğer önemli husus ise teknik dosyada bulunan Kullanım Talimatı ile Ürün Takip Sistemine kaydedilen kullanım talimatı aynı olmalıdır.

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

107

MAKALE

KVKK uygulamasında Biyometrik imza verisinin kullanılması – 2Muhittin Ertuğrul Ertürk Avukat / SADER Hukuk Danışmanı

B

ilindiği üzere, 6698 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinde; biyometrik veri özel nitelikli kişisel veriler arasında sayılmış olup, biyometrik veriler açık rıza bulunmayan hallerde ancak kanunlarda öngörülmesi halinde işlenebilmektedir. Bu çerçevede, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 67 nci maddesinde yer alan sağlık hizmetlerinden yararlanmak amacıyla biyometrik verinin alınmasına ilişkin düzenleme ve 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanununun 7 nci maddesinde yer alan, aile kütüklerinde biyometrik veri bilgisinin de bulunduğu düzenlemeler kanunlarda öngörülen hallere örnek teşkil etmektedir. Anılan örneklerden de görüldüğü üzere, başka kanunlarda biyometrik verilerin işlenmesine dair hükümlerin yer alması durumunda ilgili kanunlarda yer alan hükümler uygulanacaktır. Ancak biyometrik veri işlemenin kanunlarda öngörülmesi durumunda, söz konusu hükmün şüpheye yer bırakmayacak kadar açık olması gerektiği değerlendirilmektedir.

Kanunda yer alan “imza”ya ilişkin düzenlemenin kapsamı klasik imza ve güvenli elektronik imzadır. Her ne kadar güvenli elektronik imza ile klasik imza doğurduğu hukuki sonuçlar bakımından aynı olarak düşünülse de, kanun koyucunun hem klasik imzayı hem de güvenli elektronik imzayı ayrı ayrı düzenlediği görülmektedir. Bu kapsamda, 6098 sayılı Kanunun mezkûr hükümlerinde yer alan düzenlemeyi biyometrik imzayı kapsayacak şekilde yorumlamanın hem 6698 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan “kanunlarda öngörüldüğü haller” istisnasının geniş yorumlamasına yol açacağı hem de ölçülülük ilkesine aykırı olacağı değerlendirilmektedir.Bu itibarla, konuya ilişkin olarak yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri ve açıklamalar ışığında; • Biyometrik imzanın biyometrik veri niteliğini haiz olduğu, Bu nitelikteki

Öte yandan, 6098 sayılı Kanunun sözleşmelerin şekline ilişkin düzenlemeleri içeren kısmında yer alan 14 üncü ve 15 inci maddeleri hükümleri açıktır. Bu noktada belirtmekte fayda görülmektedir ki, 6098 sayılı

108

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

verilerin işlenebilmesinin 6698 sayılı Kanunun 6 ncı maddesi uyarınca kanunlarda öngörülme şartının gerçekleşmesi ya da ilgili kişilerden açık rıza alınması ile mümkün olabileceği, 6098 sayılı Borçlar Kanununun 15 nci maddesinde yer alan hükmün 6698 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin 3 numaralı fıkrasında yer alan “kanunlarda öngörülme” şartına karşılık gelmediği, • Bu sebeple söz konusu işlemenin ancak ilgili kişilerden;a) Açık rıza alınması, b) 6698 sayılı Kanunun 10 uncu maddesi kapsamında gerekli aydınlatmanın yapılmış olması, c) 6698 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin 4 üncü fıkrasına dayanarak Kurul tarafından belirlenen “Özel Nitelikli Kişisel Verilerin İşlenmesinde Veri Sorumlularınca Alınması Gereken Yeterli Önlemler” in de dikkate alınması şartıyla gerçekleştirilebileceği değerlendirilmiştir.

KISA KISA

Global platformda Türkiye’den ilk ve tek etkinlik Santa Farma’nın “Ben, sen, o... içimizden birisi kırılacak” başlıklı Osteoporoz Farkındalığı Projesi, Uluslararası Osteoporoz Vakfı (IOF) etkinlikleri arasına giren ilk ve tek Türkiye organizasyonu oldu. Farkındalığı arttıracak projelere imza atarak sağlığa sağlıklı hizmet yolunda ilerleyen Santa Farma, bu yöndeki başarısına bir yenisi daha ekledi. Santa Farma tarafından 20 Ekim Dünya Osteoporoz Günü için hazırlanan farkındalık videosu çarpıcı veriler ortaya koydu. “Ben, sen, o... içimizden birisi kırılacak” başlıklı Osteoporoz Farkındalığı Projesinde; Osteoporozun Dünya çapında 200 milyon kadını etkilediği, 50 yaş üzeri her 3 kadından birinde osteoporoza bağlı kırık riski bulunduğu, Türkiye’de ise 50 yaş üzeri bireylerin %25’inde osteoporoz saptandığı vurgulandı. Farkındalık Projesi’nde, Osteoporozdan korunmak için kemik ölçümünün ve hekim kontrolünün önemine dikkat çekildi. “Ben, sen,

o... içimizden birisi kırılacak” Projesi, dünya üzerinde osteoporoz alanında en prestijli akademik kurumların başında gelen, Uluslararası Osteoporoz Vakfı (IOF) etkinlikleri arasına giren ilk ve tek Türkiye organizasyonu oldu. Farkındalık videosu Ulusal Osteoporoz Kongresi’nde

dijital stantla ve Santa Farma’nın sağlık profesyonellerine yönelik dijital platformlarında (FTRzone, Ortopedizone ve Ezcazone) sağlık meslek mensuplarıyla buluştu. Proje aynı zamanda Santa Farma kurumsal sosyal medya hesaplarından halka ulaştı.

İDİS VE Ahbap Derneği, özel proje için bir araya geldi Türkiye’nin önde gelen işitme merkezlerinden İDİS, işitme sağlığı alanında “Ahbap Derneği Kurumsal Sponsoru” oldu. Kurumsal sponsorluk kapsamında Türkiye genelinde Ahbap Platformu’na başvuran işitme zorluğu yaşayan ihtiyaç sahiplerine doğrudan sponsor firmanın cevap vermesi hedefleniyor. 2020 sonuna kadar devam edecek bu iş birliğinin hakkında konuşan İDİS İşitme Cihazları İş Birimi Direktörü Barış Nargileci “ Ahbap Derneği ile yaptığımız iş birliğinden dolayı çok mutluyuz. İşitme sağlığının korunması, insanların iyi işitmesi ve iyi bir hayat yaşamaları İDİS İşitme olarak bizim en temel önceliğimiz. Ahbap Derneği ile iş birliğimiz sayesinde ihtiyaç sahiplerine işitme cihazı desteğimizin yanı sıra, Ahbap ekibiyle birlikte işitme sağlığı alanında bilinçlendirme çalışmaları da yürütüyor olacağız.” Nargileci; 2020 yılı sonuna kadar ihtiyaç sahiplerine 40 adet işitme cihazı desteği verilmesinin hedeflendiğini belirtti.

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

109

KISA KISA

Cerebral Palsy’li çocuklar için 19 milyon 920 bin 619 adım atıldı Amgen Türkiye ve Gensenta, Cerebral Palsy konusunda farkındalığın artırılması amacıyla yürütülen “Steptember” projesi kapsamında Eylül ayında her gün en az 10 bin adım atan gönüllü çalışanları aracılığıyla çocukların tedavi, rehabilitasyon ve özel eğitime ulaşmalarına katkıda bulundu. Amgen ve Gensenta çalışanları Eylül ayı boyunca Cerebral Palsy’li çocuklar için toplam 19 milyon 920 bin 619 adım attı. Biyoteknolojinin öncü şirketlerinden Amgen Türkiye ve Gensenta, “Steptember” projesi kapsamında Eylül ayı boyunca Cerebral Palsy’li çocuklar için yürüdü. Cerebral Palsy konusunda farkındalığın artırılması amacıyla hayata geçirilen ve bu yıl 7. kez düzenlenen “Steptember” projesinde, Amgen ve Gensenta çalışanları toplam 19 milyon 920 bin 619 adım attı. Amgen ve

Gensenta çalışanları tarafından yapılan bireysel bağışlarla çocukların yaşam boyu ihtiyaç duyduğu tedavi, rehabilitasyon ve özel eğitime ulaşmalarına katkıda bulunuldu. Çocuklukta en sık rastlanan fiziksel engellilik durumu olan Cerebral Palsy, gelişimini tamamlamamış beynin; doğum öncesi, doğum sırası veya doğum sonrası dönemde hasar görmesi nedeniyle

‘Sahayı Keşfet’ programı ilk mezunlarını verdi GSK Türkiye’nin, üniversite öğrencilerinin kariyer yolculuğuna destek olmak amacıyla hayata geçirdiği Sahayı Keşfet programı ilk mezunlarını verdi. 27 öğrencinin mezun olduğu 3 aylık program kapsamında öğrenciler, 30’un üzerinde online eğitimi tamamladılar.

Her hafta GSK Türkiye Yönetim ekibi üyeleriyle farklı seminerlerde bir araya gelme şansı yakalayan katılımcılar, sanal ortamda saha ziyaretleri gerçekleştirme ve tecrübeli tanıtım sorumlularından mentorluk desteği alma fırsatı yakaladılar. GSK’nın, gençleri profesyonel hayata hazırlayarak kariyer yolculuklarına destek olma motivasyonuyla hayata geçirdiği Sahayı Keşfet programı hakkında GSK Türkiye İnsan Kaynakları Direktörü Burcu Kuyucu; “Türkiye’nin farklı şehirlerinden ilaç sektöründe kariyer planlayan öğrencilerin katıldığı “Sahayı Keşfet’ eğitim programımızın ilk mezunlarını vermenin mutluluğunu yaşıyoruz. Hem bizler hem de öğrenciler için oldukça verimli, öğretici ve bir o kadar da keyifli bir program oldu. Mezun olan öğrencilerimizi gönülden tebrik ediyor ve başarıyla tamamladıkları bu programın kariyerlerine sağlam bir başlangıç yapmaları yönünde güzel bir adım olmasını diliyorum.” dedi.

110

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

oluşuyor. Türkiye’de Türkiye Spastik Çocuklar Vakfı tarafından düzenlenen etkinlik kapsamında sosyal hayatta ve iş çevrelerinde hastalığa dikkat çekiliyor.

Böylece Cerebral Palsy’li çocuklar için bağış toplanmasına aracı olan gönüllüler, çocukların uygun rehabilitasyon ve destek programları ile toplumsal yaşama adapte olmalarına destek oluyor.

KÜLTÜR SANAT

Zorlu PSM’de bu ay Her yaşın ve her zevkten sanatseverin daimi buluşma adresi olan Zorlu PSM #mesafeliamabirlikte mottosuyla başladığı 8. sezonunda Kasım ayında da sanatseverlere dopdolu bir programla merhaba diyor. Türkiye ve gündeme dair konuları ve farklı ilgi alanlarından ağırladığı sürpriz konuk sanatçıları ile seyirci karşısına çıkan “İbrahim Selim ile Bu Gece”, ülkemizin önde gelen caz piyanistlerinden Kerem Görsev’in kontrbasta Volkan Hürsever ve davulda Ferit Odman'dan oluşan triosu “Kerem Görsev Trio”, Vestel Gururla Yerli Konserleri kapsamında uzun bir aradan sonra ilk kez Sertab Erener, geniş çerçevede rock’n roll, blues ve biraz da hip hop olarak adlandırabileceğimiz müzikleriyle Adamlar, duo formatında gerçekleştirdikleri, benzersiz ve ustalıklı türkü yorumlarıyla Erkan Oğur, İsmail Hakkı Demircioğlu’na Nida Ateş’in eşlik edeceği Erkan Oğur, İsmail Hakkı Demircioğlu, Nida Ateş ve dünyanın en seçkin sahnelerinde biletleri tükenen konserlere imza atan büyüleyici müzisyen Mark Eliyahu Kasım ayının öne çıkan etkinlikleri olarak göze çarpıyor. 8. sezon programına yepyeni dijital seriler de ekleyen Zorlu PSM, Kasım ayı boyunca “Hakan Tamar ile Mod Sessions”, “Çocuklar için PSM Zamanı” ve “#PSMÇocuk Atölye Serisi” ile de farklı dijital kanallardan sanatseverlere ulaşmaya devam edecek.

“Sarı Çiçeği Koklayan Kedi” raflarda yerini aldı Yaptığı birçok çalışma ile Türkiye’de yoganın büyük bir ivme kazanmasını sağlayan Çetin Çetintaş, altıncı kitabı “Sarı Çiçeği Koklayan Kedi”yi okurlarıyla buluşturdu.Çalışmaları ve eğitim programları aracılığı ile 10 yılı aşkın süredir sadece Türkiye’de değil, dünya çapında binlerce insanın hayatına dokunan ve yoga bilgisini dileyen herkes ile buluşturmaya devam eden Çetin Çetintaş’ın altıncı kitabı “Sarı Çiçeği Koklayan Kedi”, kitap satan tüm mecralarda yerini aldı. Yogaya dair yaptıklarının yanı sıra yazdığı kitaplarla da ismini duyuran Çetintaş, ön satış döneminde okuru tarafından büyük ilgiyle karşılanan yeni kitabında varoluşu ve sorgulamayı ele alıyor. Kitapları okur tarafından ilgiyle takip edilen ve beğeniyle okunan Çetin Çetintaş’ın raflarda yerini alan yeni kitabı Sarı Çiçeği Koklayan Kedi, okurunu varoluş sorgulamasının içine dahil edip birçok soru sorduruyor. Okuruna yaşam felsefesinin derinliklerine bir yolculuğa çıkaran kitap, okuyan için her bir harfi, içine bilgi yüklenmiş diskler gibi bilgiden bilgiye açıyor. Yaşam felsefesinin içine girerek öz, varoluş, hayatın amacı, varlık, yaşan yolu, insanın kendi olması, hayattaki yolculuğu, evrim gibi üstüne düşünülen ve milyonlarca soru üretilebilen konuları kitabında işleyen Çetin Çetintaş, okuruna da bambaşka dünyaların ve düşüncelerin kapısını açmakta.

MEDİKAL PLUS KASIM 2020

111