Gelijke kansen voor jongens en meisjes - Docentenhandleiding vmbo TL / HV

Plan - Docentenhandleiding VO - onderbouw vmbo TL/HV - Lesbrieven over gelijke rechten en kansen

Voorlichting voor gelijke kansen Docentenhandleiding onderbouw vmbo TL / HV

2

Plan - Docentenhandleiding VO - onderbouw vmbo TL/HV - Lesbrieven over gelijke rechten en kansen

Voorlichting voor gelijke kansen Docentenhandleiding onderbouw vmbo TL / HV

Deze lesbrief gaat over gelijke rechten en kansen voor meisjes in ontwikkelingslanden. Omdat meisjes wereldwijd structureel worden achtergesteld en minder kansen krijgen dan jongens, spant Plan zich extra in om de positie van meisjes te verbeteren. Niet omdat meisjes belangrijker zijn dan jongens, maar om meisjes gelijke kansen en gelijke rechten te geven. Plan is ervan overtuigd dat meisjes én jongens een betere toekomst tegemoet gaan als de achterstand van meisjes wordt ingelopen. Want de samenleving kan alleen in balans zijn als ook meisjes zich kunnen ontplooien.

Alleen als ook meisjes hun kracht kunnen inzetten, kan armoede blijvend worden opgelost. In deze lesbrief leren leerlingen over de sociale verschillen tussen meisjes en jongens, en over de rechten en kansen van meisjes in ontwikkelingslanden.

Doelgroep Vmbo TL / HV onderbouw Doel 1. Leerlingen zien in dat er van meisjes en jongens ander gedrag wordt verwacht.

2. Leerlingen zien in dat meisjes en jongens verschillend gedrag vertonen.

3. Leerlingen zien in dat meisjes en jongens anders behandeld worden.

4. Leerlingen zien in dat meisjes en jongens in Nederland dezelfde rechten en kansen hebben.

5. Leerlingen zien in dat meisjes en jongens in ontwikkelingslanden niet dezelfde rechten en kansen hebben.

6. Leerlingen zien in wat kinderrechtenorganisaties als Plan voor meisjes doen.

7. Leerlingen zien in waarom Plan zich juist voor gelijke rechten en kansen voor meisjes inzet.

Duur ± 50 minuten [met extra’s 70 minuten] Benodigdheden Eventueel mobiele telefoon voor geluid voor geluidopname.

Plan - Docentenhandleiding VO - onderbouw vmbo TL/HV - Lesbrieven over gelijke rechten en kansen

3

Introductie In Nederland mogen meisjes hetzelfde doen als jongens. Ze hebben dezelfde rechten. Zo mogen ze zelf weten welke sporten en hobby’s ze willen doen. Ook krijgen ze dezelfde kansen als jongens. Ze moeten allebei iedere dag naar school. Hierdoor kunnen ze zelf weten wat ze later mogen worden. In ontwikkelingslanden hebben meisjes niet dezelfde rechten en kansen als jongens.

Sommige meisjes krijgen zelfs minder te eten. Ook worden ze soms minder goed verzorgd. Vaak mogen ze zelfs niet eens naar school.

Kinderrechtenorganisatie Plan zet zich in voor gelijke rechten en kansen voor meisjes. Dat is fijn voor de meisjes zelf. Maar dat niet alleen. Het is ook goed voor haar familie en de kinderen die het meisje later krijgt. Alles wat zij leert, geeft zij weer door aan anderen. Maar wat doet Plan dan precies? Plan zorgt ervoor dat kinderen krijgen waar ze recht op hebben. Namelijk: dat ze naar school kunnen (niet alleen jongens, maar óók meisjes), dat ze naar de dokter kunnen als ze ziek zijn en dat er genoeg te eten en veilig drinkwater is. Maar óók dat ze veilig kunnen opgroeien en dat er naar hen geluisterd wordt als ze wat willen vertellen of een probleem hebben. Plan helpt kinderen op te komen voor hun rechten omdat Plan wil dat álle kinderen dezelfde rechten en toekomstkansen hebben. Niet alleen kinderen in rijke landen, maar ook in arme landen en niet alleen jongens, maar ook meisjes. Dat doet Plan door samen met kinderen plannen te maken en projecten op te zetten, maar ook door geld in te zamelen zodat die plannen ook kunnen worden uitgevoerd.

Plan helpt kinderen door: • Naar ze te luisteren en met hen samen te werken.

• Van de kracht van kinderen uit te gaan, dus te kijken naar wat ze kunnen.

• Kinderen, hun familie en hun dorp te helpen aan onderwijs, gezondheidszorg en veiligheid.

• In de hele wereld op te komen voor de rechten van kinderen.

• Geld in te zamelen. Met dit geld kunnen zij kinderen helpen.

Actie docent [10 min.]

Lees eerst samen de intro van deze lesbrief. Je kunt daarna kort uitleggen wat Plan zoal doet.

Bespreek daarna wat de leerlingen in deze les gaan doen.

4

Plan - Docentenhandleiding VO - onderbouw vmbo TL/HV - Lesbrieven over gelijke rechten en kansen

Vertel dat als er bepaald gedrag van je verwacht wordt, je ook zo behandeld wordt. Je gaat je dan automatisch gedragen zoals van je verwacht wordt. Je kunt dit duidelijk maken aan de hand van de volgende voorbeelden: • Men verwacht dat meisjes het leuk vinden om iemand te verzorgen, dus krijgen ze een pop voor hun verjaardag. Het gevolg is dat meisjes met poppen gaan spelen.

• Men verwacht dat jongens het leuk vinden om te klussen, dus worden zij al snel gevraagd of zij even een fietsband willen plakken. Jongens vinden deze aandacht leuk, dus het klussen ook.

Vertel dat, ondanks dat van meisjes en jongens ander gedrag wordt verwacht en ze anders behandeld worden, ze wel gelijke rechten hebben.

Benadruk dat dit bij meisjes en jongens in ontwikkelingslanden niet altijd het geval is. Je kunt gebruik maken van de volgende voorbeelden: • Meisjes moeten thuis helpen in het huishouden en mogen niet naar school. De jongens hoeven niet thuis te helpen en mogen wel naar school.

• Meisjes moeten ver lopen om water te halen. Ze moeten zo lang lopen dat er geen tijd is om naar school te gaan. Jongens hoeven geen water te halen. Zij kunnen wel naar school.

• Ouders zijn blijer met de geboorte van een zoon, dan met de geboorte van een dochter. Hun zoon kan later voor hen zorgen (=oudedagvoorziening). Het meisje niet. Het gevolg is dat meisjes niet worden geregistreerd vlak na hun geboorte. Dit ontneemt hen alle rechten en kansen. Dit betekent dat ze voor de wet niet bestaan.

Vertel de leerlingen dat van meisjes ander gedrag wordt verwacht dan van jongens. Je kunt hierbij gebruikmaken van de volgende (stereotiepe) voorbeelden: • Ouders verwachten dat jongens minder snel huilen dan meisjes.

• Leerkrachten verwachten dat meisjes netter werken dan jongens.

• Andere kinderen verwachten dat jongens een ruzie oplossen door te vechten. Ze verwachten van meisjes dat ze een ruzie uitpraten.

Wat gaat er gebeuren?

1. Leerlingen geven hun mening aan de hand van de stellingen.

2. Leerlingen lezen over meisjes in ontwikkelingslanden.

3. Leerlingen maken een radiospotje voor een ontwikkelingsland.

Plan - Docentenhandleiding VO - onderbouw vmbo TL/HV - Lesbrieven over gelijke rechten en kansen

5

Opdracht 1 Ja? Blijf staan. Nee? Ga zitten.

Actie docent [10 min.]

1. Lees samen de spelregels door.

2. Lees de stellingen tweemaal voor. Daarna kun je de stellingen bespreken. Je hoeft natuurlijk niet alle stellingen te bespreken. Maar bijvoorbeeld alleen de stellingen waarvan de meningen erg uiteenlopen. Je kunt de leerlingen ook het werkblad laten invullen (extra).

Spelregels • Iedereen gaat staan.

• De docent noemt een stelling.

• Ben je het met de stelling eens? Blijf dan staan.

• Ben je het niet met de stelling eens? Ga dan zitten.

Stellingen: 1. Meisjes zijn beter in technische vakken dan jongens.

2. Vrouwen kunnen beter een kind opvoeden dan een man.

3. Iedereen weet dat meisjes en jongens gelijke rechten hebben.

4. In de toekomst is er geen verschil meer in hoe jongens en meisjes zich gedragen.

5. Omdat er niet genoeg waterputten zijn, kunnen niet alle meisjes naar school.

6. Meisjes lopen meer kans dan jongens om slachtoffer te worden van kinderhandelaren.

7. Het is verkeerd dat er speelgoed voor jongens en speelgoed voor meisjes bestaat.

8. Alleen meisjes en vrouwen zelf kunnen er voor zorgen dat zij beter behandeld worden.

9. Het is je eigen schuld als je geen vak hebt geleerd.

10. Vrouwen kunnen in ontwikkelingslanden niet allemaal werken, er zijn namelijk niet genoeg banen.

Extra na opdracht 1 [20 min.]: In opdracht 1 heeft de leerling zijn mening gegeven. De leerling vult in deze opdracht op het werkblad in waarom hij dit vindt. Bespreek de ingevulde werkbladen klassikaal.

Je kunt ook groepjes van vier vormen en ze het met elkaar laten bespreken.

6

Plan - Docentenhandleiding VO - onderbouw vmbo TL/HV - Lesbrieven over gelijke rechten en kansen

Opdracht 2 Projecten van Plan Actie docent [10 min.]

• Laat de leerlingen de tekstjes lezen en de vragen beantwoorden. Dit kan in tweetallen of individueel.

• Laat de leerlingen van ieder verhaaltje het probleem beschrijven.

• Wat doet Plan om de situatie te verbeteren? Noem tien projecten van Plan.

1. voorlichting geven over rechten van kinderen 2. voorlichting geven aan leerkrachten 3. proberen minimum leeftijd huwelijk te verhogen 4. vertellen over gevaren kinderhandel 5. jeugdzorginstellingen helpen 6. mensen met HIV en aids helpen 7. medicijnen verstrekken 8. meisjes en jonge vrouwen een vakopleiding geven 9. (meer) waterpompen maken 10. sanitaire voorzieningen verbeteren

Tekst 1 Op je zestiende uitgehuwelijkt In Jemen worden veel meisjes tegen hun zin uitgehuwelijkt. En dat mag daar al op 12-jarige leeftijd! Als meisjes getrouwd zijn, moeten zij van school. Vaak worden zij dan al vroeg zwanger.

Terwijl hun lichaam daar nog helemaal niet klaar voor is.

Plan geeft voorlichting over de rechten van kinderen. Ook werkt Plan samen met scholen en leerkrachten om meisjes op school te houden. Plan zet zich in om de minimumleeftijd om te mogen trouwen te verhogen.

In Ethiopië worden meisjes vaak jong uitgehuwelijkt. Ze moeten dan van school.

Plan - Docentenhandleiding VO - onderbouw vmbo TL/HV - Lesbrieven over gelijke rechten en kansen

7

Tekst 2 In handen van een kinderhandelaar In Bolivia worden meisjes vaak gediscrimineerd. Ook zijn zij regelmatig slachtoffer van seksueel en huiselijk geweld. Ouders geven hun dochters uit liefde mee aan een kinderhandelaar.

Zo’n kinderhandelaar belooft een beter leven voor de meisjes in de stad. Later blijkt dat dit helemaal niet zo is. In de stad moeten ze in de prostitutie werken of worden ze als huisslaaf gebruikt.

Plan geeft voorlichting over de rechten van kinderen. Ook vertelt ze over de gevaren van kinderhandel. Plan helpt ook jeugdzorginstellingen. Hier worden de slachtoffers opgevangen.

Kinderhandelaren in Bolivia beloven meisjes een beter leven maar uiteindelijk worden de meisjes misbruikt.

Tekst 3 Zonder ouders door aids In Afrika zijn zo’n 23 miljoen mensen besmet met HIV. Zij zullen vrijwel zeker aan aids overlijden.

Twee miljoen daarvan zijn kinderen van vijftien jaar en jonger.

Kinderen, van wie de ouders sterven, blijven alleen achter. Dit zijn, naar schatting, twaalf miljoen kinderen. Hun toekomst is onzeker. Vooral meisjes nemen de taken van hun ouders over. Zo zorgen zij voor hun jongere broertjes en zusjes.

In negen Afrikaanse landen helpt Plan mensen die besmet zijn met HIV en aids. Plan geeft voorlichting aan kinderen en hun familie. Ook verstrekken zij medicijnen. Doordat ouders medicijnen krijgen kunnen zij langer voor hun kinderen zorgen. Daarnaast helpt Plan de kinderen voor te bereiden op een leven zonder ouders.

Er overlijden in Afrika veel mensen aan aids en daardoor zijn er veel wezen die zichzelf moeten redden.

8

Plan - Docentenhandleiding VO - onderbouw vmbo TL/HV - Lesbrieven over gelijke rechten en kansen

Tekst 4 Werk geeft inkomen Meisjes en jonge vrouwen in Ghana zijn vaak erg arm. Ze gaan meestal alleen naar de basisschool.

Ze leren geen vak en kunnen daardoor geen werk vinden. Ze blijven dus arm. Zelfs zo arm dat ze geen eten kunnen kopen.

Plan geeft deze meisjes en jonge vrouwen een vakopleiding. Dit vergroot hun kans op een baan.

Zo krijgen ze geld en kunnen ze beter voor zichzelf zorgen.

Meisjes in Ghana gaan vaak niet naar school en kunnen niet werken en blijven arm.

Tekst 5 Door komst van een waterput naar school In Mali is er een groot gebrek aan water. Vaak moeten meisjes elke dag water halen uit een verafgelegen waterbron. Daardoor kunnen ze niet naar school. Als er weinig water is, betekent dit dat je vaker ziek bent. Ook is er minder hygiëne. En als het een tijd niet heeft geregend, zal er minder kunnen worden geoogst.

En dit leidt weer tot honger.

Plan herstelt waterpompen en maakt er meer bij. Plan verbetert ook de sanitaire voorzieningen. Zo maken ze toiletten. Ook geven ze voorlichting over goede hygiëne.

In Mali leidt te weinig schoon (drink)water tot ziekte en honger.

Opdracht 3 Radiospotje voor in een ontwikkelingsland Actie docent [15 min.]

Achterhaal of de leerlingen het principe van de spotjes van de Stichting SIRE kennen. Denk bijvoorbeeld aan: ‘Wat je zegt in een scheiding kan een kind voor altijd tekenen’ of de spotjes over ‘Aardige mensen. Hoe gaan we er mee om’. Vertel dat deze spotjes het doel hebben om mensen voor te lichten. Dit gaan de leerlingen in deze opdracht ook doen. Maar dan niet in Nederland, maar in een ontwikkelingsland.

Het is natuurlijk leuk om de radiospotjes op te nemen en na de opdracht te laten luisteren.

Plan - Docentenhandleiding VO - onderbouw vmbo TL/HV - Lesbrieven over gelijke rechten en kansen

9

Leg uit dat Plan graag een radiospotje wil maken voor mensen in ontwikkelingslanden. Veel mensen hebben geen televisie maar wel een radio. Omdat Plan zoveel mogelijk mensen wil bereiken, kiezen zij voor een radiospotje. Het doel van dit radiospotje is de bevolking voorlichting te geven.

Plan vraagt de leerling om een radiospotje voor een ontwikkelingsland te bedenken. Denk aan een soort SIRE spotje.

Door het radiospotje moeten de luisteraars: 1. Weten dat meisjes niet dezelfde rechten en kansen hebben als jongens.

2. Weten waarom dit veranderd moet worden.

3. Weten hoe zij dit kunnen doen.

• De leerlingen schrijven de tekst voor het radiospotje. Het moet minstens 30 seconden duren, maar niet langer dan 1 minuut.

• Het is natuurlijk het leukst als de leerlingen het radiospotje opnemen. Bijvoorbeeld op hun mobiele telefoon of computer.

Tip: In 30 seconden worden ongeveer 70 woorden gebruikt. Schrijf eerst de tekst helemaal uit.

Voorbeeld: Naar school? Vaak is het een droom voor een meisje. Geef meisjes de kansen waar ze recht op hebben. Zorg dat ze naar school kunnen. Als de jongens thuis een handje helpen wordt de wereld in de toekomst ècht beter. Begin bij de geboorte. Zorg dat het meisje bestaat. Vraag moeders hun dochters te registreren zodat ze later naar school kunnen gaan. Meisjes die er mogen zijn, worden ook moeders die er mogen zijn. En voor hun dochters ziet de toekomst er dan al beter uit.

Tip: Laat leerlingen stemmen over het beste spotje.

Tip: Wil je meer informatie lezen over dit onderwerp? Kijk dan op www.plannederland.nl.