198
Verandermanagement
normaal vindt. Er komen de laatste tijd steeds meer bewijzen voor de goede resultaten van de o-stroming. Een overzicht is te lezen in de oratie van Gerard Evers, De economisch waarde van werknemers (2004). Collins heeft een indrukwekkend onderzoek gedaan naar bedrijven die gedurende vijft ien jaar minimaal driemaal hogere aandelenopbrengsten hadden dan gemiddeld. Bij de bedrijven die hij onderzocht heeft, bleek telkens mensgericht management het uitgangspunt. Maister heeft onderzoek gedaan in de professionele dienstverlening in 29 ondernemingen verspreid over vijft ien landen (waaronder Nederland). Hij heeft het volgende verband ontdekt. Als de werknemerstevredenheid met 10 stijgt, dan stijgt de klanttevredenheid met 15 en stijgen de financiële resultaten met 42. In Europa is op het gebied van participatie van medewerkers al jaren geleden aangetoond dat er een duidelijk verband is tussen participatie en goede financiële resultaten.8 Desondanks zijn er maar weinig bedrijven in Nederland waar participatie op een hoog niveau functioneert. Een fascinerend gegeven.
Veiligheid en organisatieverandering Organisatieverandering is per defi nitie onveilig. Je vertrekt van een bekende situatie naar een nieuwe situatie waarvan onduidelijk is of die beter is dan de huidige. Een crisis of een wenkend perspectief zijn motieven om zo’n verandering als mens aan te gaan. De kwestie in dit essay is welk vertrekpunt je als manager kiest. Organisatieverandering volgens de economische stroming is een onveilige weg voor medewerkers en voor managers. Wat is de prijs van deze onveiligheid? Managers creëren schijnveiligheid door hun onveiligheidsgevoelens af te dekken met gouden vertrekregelingen en exorbitante salarissen. Medewerkers creëren ook schijnveiligheid door zoveel mogelijk op hun eigen belang te letten door dichtgetimmerde CAO’s en vermijdend of aanpassend gedrag à la Schrijvers. Weerstand bij veranderingen is dan ook functioneel: het gaat om pure zelfbescherming (basisveiligheid!) en daarvoor haalt de medewerker alles uit de kast. Doordat aan de veiligheidsbehoefte niet voldaan wordt, verwezenlijkt de medewerker zich buiten zijn werk. De onderneming presteert hierdoor suboptimaal omdat veel goede ideeën niet uitgesproken en dus niet geoperationaliseerd worden. Dit wordt dan weer gecompenseerd door regelmatig te snijden in het personeelsbestand. Een exponent op dit gebied is Jack Welch, CEO van General Electric (1981-2001). Hij promoot in zijn laatste boek Winning, ijskoud de 2070-10-regel.9 De beste 20 werknemers extra belonen, de middenmoot van 70
MJ2005#3.indd 198
28-11-2005 14:13:33