Veilinghuizen betalen volgrecht

voLgrEChT Voor kunstenaars van wie werk wordt verkocht via de kunsthandel

kunstenaar ontvangt Percentage van verkooPPrijs

Sinds 2006 moeten veilinghuizen en kunsthandelaren bij het doorverkopen van een kunstwerk voor meer dan € 3.000 een volgrechtvergoeding betalen aan de maker. Na twee jaar onderhandelen zijn vorig jaar de eerste betalingen gedaan.

Stel dat een kunsthandelaar op een veiling een foto koopt van een fotograaf. Als de handelaar deze foto weer doorverkoopt voor € 3.000, heeft de fotograaf recht op 4 procent van de verkoopprijs. ‘Het is logisch dat de kunstenaar meedeelt in de winst als er handel wordt gedreven met zijn kunst’, stelt manager primaire rechten Sander van de Wiel. ‘In het geval van prijsstijgingen al helemaal. Als je een kunstwerk in 1990 voor € 5.000 hebt verkocht, en het twintig jaar na dato op een veiling voor € 80.000 wordt doorverkocht, dan zijn er heel veel mensen die daar geld aan verdienen. Het is niet meer dan reëel dat de kunstenaar daar zelf ook wat aan overhoudt.’

Rompslomp

In Nederland is het volgrecht sinds 2006 bij de wet geregeld. Het heeft even geduurd, maar inmiddels zijn de eerste bedragen uitgekeerd. ‘Er was enige terughoudendheid bij de veiling-huizen en kunsthandels’, aldus Van de Wiel, ‘maar het gaat hier wel om een wettelijke verplichting. Handelaren moeten gewoon betalen. We hebben geprobeerd dit zo veel mogelijk in overleg te doen, en daar is wat tijd overheen gegaan. Als we dit op basis van wederzijds vertrouwen met elkaar kunnen regelen, is dat prettig voor alle betrokkenen. Dat scheelt ook veel administratieve rompslomp. We zijn helemaal niet uit op dagvaardingen en dwangsommen: bij een goede onderlinge verstandhouding werken we het beste samen.’ Pictoright is nog in onderhandeling met veel kunsthandelaren, maar met de grote veilinghuizen zijn inmiddels overeenkomsten gesloten. Eind 2008 is circa € 150.000 geïncasseerd en verdeeld onder de rechthebbenden.

Minimale prijs

Niet alle doorverkopen komen in aanmerking voor het volgrecht. Als een kunstwerk binnen drie jaar nadat het werk van de kunstenaar zelf is verkregen alweer door de koper wordt doorverkocht, geldt geen minimale verkoopprijs van € 3.000, maar van € 10.000. Dit impliceert dat alleen de bekendere kunstenaars profijt hebben van de regeling. ‘Die minimum bedragen zijn vastgesteld door de overheid’, verklaart Pictoright-directeur Vincent van den Eijnde. ‘In andere landen ligt dat bedrag veel lager. Wat ons betreft zou dat hier ook zo zijn, want in principe zou iedere kunstenaar – niet alleen de commercieel succesvolle – moeten kunnen profiteren van de winst op zijn werk.’

Uitbreiding

Een andere belangrijke uitzondering is dat het volgrecht alleen geldt voor levende kunstenaars. In beginsel bestaat de verplichting om per 1 januari 2010 het volgrecht ook in te voeren voor het werk van overleden kunstenaars. De regering heeft echter aan de Europese Commissie gevraagd om de termijn op te schorten tot 1 januari 2012. Hoewel Pictoright de argumentatie van de Nederlandse regering bestrijdt, is de verwachting dat de Europese Commissie hierin mee zal gaan. Met ingang van die datum zal het volgrecht, net als het gewone auteursrecht, tot zeventig jaar na het overlijden van de maker uitgeoefend kunnen worden.

Buitenland

Pictoright heeft voor alle andere landen waar volgrecht geldt overeenkomsten gesloten met zusterorganisaties die daar de vergoedingen incasseren. Hiermee zijn aangeslotenen verzekerd van een vergoeding voor de verkoop van hun werk via kunsthandels en veilinghuizen in het buitenland. Met name transacties via buitenlandse kunsthandels zijn niet bij te houden vanuit Nederland; de landelijk aangewezen auteursrechtenorganisaties incasseren hiervoor ter plekke vergoedingen en geven deze door aan Pictoright. Om de kosten voor de kunstenaar te beperken, houdt Pictoright voor deze buitenlandse verkopen een laag tarief in. Bij hoge bedragen is de provisie voor Pictoright zelfs lager dan 3 procent. deel mee in de winst oP uw werk

Volgrecht is belangrijk voor kunstenaars van wie werk wordt doorverkocht via veilingen of kunsthandelaren. De kunsthandelaar is verplicht de maker te laten meedelen in de opbrengst; de maker heeft recht op een percentage van de verkoopprijs. Originele tekeningen, gravures, prenten, zeefdrukken, foto’s, beeldhouwwerken, keramiekstukken en glaswerk in een beperkte oplage kunnen in aanmerking komen voor een volgrechtvergoeding. Door het Aansluitformulier Volgrecht op de website in te vullen en op te sturen, machtigt u Pictoright om volgrechtvergoedingen voor uw werk te incasseren. Aansluiten voor volgrecht kost niets, er wordt slechts een kleine provisie op het geïncasseerde bedrag ingehouden ter dekking van de kosten van Pictoright. Ook voor kunstenaars die nog geen werk verkopen boven de € 3.000 heeft het zin om zich aan te sluiten: in de toekomst kan uw werk in waarde stijgen en bij doorverkoop heeft u wellicht wél recht op een percentage van de winst. Als u bent aangesloten voor primaire rechten, incasseert Pictoright automatisch het volgrecht voor u.