Praktische oplossing voor online beeldbanken

COLLECTIEVE RECHTEN

PRAKTISCHE OPLOSSING VOOR ONLINE BEELDBANKEN

Na de succesvolle totstandkoming van een regeling met onder andere de Koninklijke Bibliotheek en het Nationaal Archief over het online tonen van collecties, probeert Pictoright nu ook afspraken te maken met regionale en lokale cultuurinstellingen. Namens Pictoright heeft Michiel van Mourik de afgelopen maand een aantal instellingen aangeschreven en bezocht.

Steeds meer archieven en bibliotheken hebben een online beeldbank met daarin een deel van de collectie. Hiermee beschikken de instellingen over een mooi instrument voor een digitaal bezoek. Beeldbanken zullen de komende jaren dan ook zeker in aantal en omvang toenemen.

Spanningsveld

Bij dergelijke digitaliseringsprojecten is er een spanningsveld tussen theorie en praktijk. Enerzijds hebben culturele instellingen een publieke taak om zoveel mogelijk informatie beschikbaar te stellen, anderzijds is volgens de auteurswet voor iedere openbaarmaking van een werk toestemming vereist van de rechthebbende. Hoewel de wetgever voor cultuurinstellingen de uitzondering heeft gemaakt om – kort gezegd – collecties te digitaliseren en zonder toestemming van de makers binnen de eigen muren beschikbaar te stellen (via intranet), blijft die toestemming voor openbaarmaking via een website wel nodig. Instellingen staan daarmee voor de tijdrovende opdracht rechthebbenden te achterhalen om een regeling met hen te treffen. Het gaat vaak om zogenaamde verweesde werken, waarvan de rechthebbenden moeilijk te traceren zijn. Niet alleen is dit traject zeer arbeidsintensief, het betekent ook dat de werken waarvoor geen toestemming is verleend, niet mogen worden opgenomen in de beeldbank. Zelfs niet, zoals dat in de praktijk vaak gebeurt, met een disclaimer (‘we hebben de rechthebbenden niet kunnen achterhalen; mocht u een aanspraak menen te hebben dan kunt u zich bij ons melden’).

Toestemmingsregeling

Zolang er op nationaal of Europees niveau geen eenduidige oplossing wordt gevonden voor beide partijen, biedt Pictoright een praktische oplossing: een regeling waarbij voor het werk van de aangeslotenen een licentie wordt verleend en voor de nietaangeslotenen een vrijwaring wordt afgegeven. Instellingen kunnen hierdoor zonder extra inspanning hun beeldbanken tegen een geringe vergoeding online beschikbaar stellen; tegelijkertijd worden de rechten van de makers gerespecteerd. Michiel van Mourik heeft de afgelopen maanden een aantal instellingen bezocht om deze overkoepelende toestemmingsregeling toe te lichten. Zijn algemene indruk is dat cultuurinstellingen de intentie hebben zeer zorgvuldig om te gaan met de Auteurswet. Michiel: ‘De betrokkenheid van de medewerkers van de cultuurinstellingen bij hun werk is erg groot. In veel gevallen merk ik daarnaast al vrij snel, meestal tussen de regels door, dat er toch veel behoefte bestaat aan nadere uitleg over de auteursrechtelijke aspecten van beeldbanken. En daarin signaleer ik tegelijkertijd een mogelijke behoefte aan de regeling met Pictoright.’

Meerwaarde

Hoewel het merendeel van de instellingen de meerwaarde van de regeling van Pictoright na enige uitleg al vrij snel inziet, ziet een enkeling Pictoright liever gaan dan komen. Uiteraard doet Pictoright al het mogelijke hen van het belang van de regeling te overtuigen. We zijn momenteel met de bezochte instellingen in gesprek over de voorwaarden van de toestemmingsregeling en zullen de komende maanden ook nieuwe cultuurinstellingen benaderen om tot een dergelijke regeling te komen. Voor de digitalisering van werk dat naast beeldmateriaal ook teksten omvat (zoals krantenarchieven), werken we samen met LIRA, de auteursrechtorganisatie voor schrijvers.

DE RECHTEN VAN DE MAKERS WORDEN GERESPECTEERD

PICTORIGHT DIT NAJAAR DIGITAAL

Binnenkort starten de eerste pilots met de nieuwe portal waarop aangeslotenen kunnen inloggen en hun gegevens en opgegeven werken kunnen inzien, wijzigen en toevoegen. Ook de specificaties van de ontvangen repartities zijn in dit systeem opgenomen, waardoor aangeslotenen een beter overzicht krijgen van de bedragen die zij ontvangen van Pictoright. De nieuwe portal wordt direct gekoppeld aan ons automatiseringssysteem waardoor er in de toekomst nog efficiënter gewerkt kan worden. Bovendien scheelt dit veel papierwerk.

Emailadres

Deze zomer kan een beperkte groep aangeslotenen al gebruikmaken van het online systeem. Als de pilot goed verloopt, zullen vanaf het najaar 2011 alle aangeslotenen via een link op de huidige Pictoright-site kunnen inloggen met hun e-mailadres en een door Pictoright uitgegeven wachtwoord. Pictoright zal u de komende maanden van de verdere ontwikkelingen op de hoogte houden. Het is daarbij van groot belang dat wij uw actuele e-mail adres hebben. Wij vragen u dan ook om uw actuele e-mailadres te mailen naar info@pictoright.nl.