Afspraken online archieven

COLLECTIEVE RECHTEN

EXTRA INKOMSTEN VOOR HERGEBRUIK

Collectieve rechten, het zegt lang niet alle beeldmakers iets. Het gaat om hergebruik van uw werk waar u zelf vaak geen weet van hebt. Wie zich aanmeldt ontvangt jaarlijks een vergoeding voor dat hergebruik.

Bibliotheken, bedrijven, onderwijsinstellingen, omroepen en consumenten dragen vergoedingen af voor het uitlenen, kopiëren en uitzenden van teksten en beelden. Pictoright int deze zogenoemde collectieve vergoedingen voor de beeldmakers. Het enige wat u hoeft te doen om ze te ontvangen, is u aanmelden en een lijst van gepubliceerd werk aanleveren. Het invullen van de formulieren vergt de eerste keer wat tijd en uitzoekwerk, maar vanaf dat moment ontvangt u ieder jaar automatisch een overzicht en – indien u daar recht op heeft – een collectieve vergoeding.

Misvattingen

‘Mijn werk staat niet in boeken die worden uitgeleend via de bibliotheek, dus ik krijg niets,’ is een veel gehoorde misvatting. Ten eerste krijgt u ook leenrecht voor beelden in opiniebladen en publiekstijdschriften zoals Revu, Libelle en de Tina. Hetzelfde geldt voor de vormgeving van luisterboeken, cd-hoesjes, cd-roms en dvd’s. Maar naast leenrecht zijn er nog meer collectieve rechten waarvoor vergoedingen worden afgedragen. Zo hebben illustratoren en fotografen en vormgevers die beeld maken voor vakbladen vaak recht op een reprorecht- of readervergoeding. Vormgevers die decors ontwerpen voor op tv krijgen een vergoeding zodra dat decor in de uitzending te zien is. Kunstenaars kunnen een vergoeding krijgen als hun beelden, schilderijen of tekeningen op televisie te zien zijn. Ook voor leaders van tv-programma’s worden collectieve rechten afgedragen.

Niet per titel

Een andere misvatting over collectieve rechten is dat Pictoright uw opdrachtgevers om een vergoeding zou vragen. Collectieve rechten gaan over vergoedingen die niet per titel geïnd worden maar voor de totale gebruiksvorm. Dus u hoeft niet bang te zijn dat uw opdrachtgever u geen opdracht meer geeft omdat u collectieve rechten claimt. Kortom: aanmelden kost niemand extra geld, maar kan u wel een extra bedrag opleveren.

EERSTE OVEREENKOMSTEN MET ARCHIEVEN

De afgelopen tijd is veel energie gestoken in het maken van afspraken met archieven die hun collectie willen digitaliseren en online willen zetten. Twee jaar geleden is daartoe een principeakkoord bereikt tussen de organisaties van rechthebbenden Lira en Pictoright en de overkoepelende organisatie van bibliotheken en archieven (FOBID). Dit akkoord tracht aan de ene kant digitalisering van archieven mogelijk te maken, maar aan de andere kant wel de rechthebbenden een vergoeding te bezorgen. Vervolgens zijn besprekingen met het Nationaal Archief en de Koninklijke Bibliotheek begonnen. Met deze organisaties zijn nu afspraken gemaakt voor de eerste projecten. De bedragen die Pictoright ontvangt, zijn niet heel hoog en niet te vergelijken met vergoedingen voor primair gebruik van afbeeldingen. Maar door het aangaan van deze regelingen wordt aangetoond dat het auteursrecht geen nieuwe initiatieven in de weg hoeft te staan en nog zeer goed bruikbaar is. Pictoright vertrouwt erop dat er de komende tijd meer afspraken gemaakt kunnen worden en dat er over ongeveer een jaar een eerste collectieve verdeling van ‘archiefvergoedingen’ kan worden gedaan.

OP DE BRES VOOR KABELRECHTEN

De afgelopen jaren staan meerdere collectieve rechten onder druk. Dit geldt zeker voor de kabelrechten. Het gaat daarbij om juridische fijnslijperij. Heel in het kort komt het er op neer dat nu de analoge verspreiding via de ether van televisiebeelden is komen te vervallen (alle sprietantennes zijn nu definitief van de daken verdwenen), de kabelmaatschappijen vinden dat ze niet meer voor de doorgifte van beelden aan de organisaties van makers hoeven te betalen. De kabelmaatschappijen vinden dat de makers dit allemaal maar moeten regelen met de omroepen en televisieproducenten. Pictoright acht het echter nog steeds volledig gerechtvaardigd dat er voor doorgifte van televisiebeelden door kabelmaatschappijen moet worden betaald. Kabelmaatschappijen maken immers winst met het doorgeven van televisiebeelden en het is niet meer dan logisch dat als in die beelden auteursrechtelijk beschermd werk van onze makers voorkomt, daar ook een redelijke vergoeding voor wordt betaald. Pictoright hoopt dat de onderhandelingen met de kabelmaatschappijen uiteindelijk toch een regeling mogelijk maken.