Romano Ilo

ЗДРУЖЕНИЕ НА ЉУБИТЕЛИ НА РОМСКА ФОЛКЛОРНА УМЕТНОСТ “РОМАНО ИЛО“ – СКОПЈЕ Пелагонија 34, Скопје – Шуто Оризари Email: rromanoilo@yahoo.com ; www.romanoilo.org Телефон: + 389 (0) 78 28 99 29

П Р Е Д Л О Г П Р О ЕК Т

ФАБРИКА ЗА ПРОИЗВОДСТВО НА РОМСКА КУЛТУРА 2020 - 2015

Период на имплементација: 01.06.2020 – 31.12.2020 година Носител на проект: Здружение на љубители на ромска фолклорна уметност РОМАНО ИЛО Вклучени државни институции: Министерство за култура на Р. С. Македонија, Град Скопје, општина Шуто Оризари, Министерство за образование и наука, Министерство за труд и социјална политика, Министер без ресор, Музеј на Македонија, Драмски театар, Факултет за драмски уметности, Факултет за ликовни уметности, Државно средно училиште “Илија Николовски Луј“ , основно училиште “Браќа Рамиз и Хамид“ и основно училиште “26 Јули“ Вклучен приватен сектор: Мултинационална компанија “Куантум солутион“, ИН Принт Генерал, 3ПИКС МЕДИА, Ценемтарница Усје, Фабрика за гипсани картони КНАУФ Локација: Општина Шуто Оризари, Скопје – Република Северна Македонија / улица Диме Мечето број 12 Генерална цел: Културна еманципација во општина Шуто Оризари преку едукација и мотивација на младите Роми за театар, музика, фолклор, поезија и ликовна уметност. Предвиден буџет и финансирање: Нарацијата на проектот се однесува за период од 5 години, а буџетот е предвиден за првите две години од имплементацијата. Како донатори на проектот се вклучуваат горенаведените институции кои преку финансиска и материјална поддршка ќе стимулираат активности на ниво на проекти и програми. Најголемата буџетска ставка се однесува за реконструкција и адаптација на просторна барака од 150 квадратни метри. За адаптацијата и просторот, подготвена е техничка и визуелна спецификација која се наоѓа во прилог на проектот.

-

ПОЗАДИНА НА ПРОЕКТОТ

Република Северна Македонија е земја со мултикултурно општество каде живеат различни етнички заедници кои ја негуваат својата култура, јазик и идентитет. Културните особености на жителите на Северна Македонија го оформуваат мултикултурализмот и шаренооликоста на земјата. Историските показатели говорат на дамнешното присуство на ромската заедница во овие простори. Традиционалната музика, народните носии како и обичаите и јазикот се уникатните одлики на ромската заедница кои ги прават да бидат поразлични од останатите а преку тие елементи низ годините се одржувал нивниот идентитет. Формалната рамка на државата креира перцепција на уживање на правата на малцинските заедници помеѓу кои припаѓаат и Ромите. Согласно Уставот и законските одредби, ромската заедница е еднаква и рамноправна со останатите а со тоа првата и обврските на припадниците на заедница се имплицитно подеднакви. Реалноста за состојба на ромската заедница е дијаметрално различна од формалната рамка. Имено, дискриминацијата, сиромаштијата и невработеноста е на многу високо ниво а ромскиот јазик сеуште се изучува како факултативен предмет, иако секој има право да се образува на својот мајчин јазик. Културата на еден народ е особена важна во периодот на асимилацијата поттикната од комерцијализацијата и глобализацијата која придонесува кон губење на идентитетот. Светската организација УНЕСКО пред неколку години, ромскиот јазик го постави на листата на јазици кои изумираат и преку програма е ставен под заштита. Најголемата општина со мнозинско население е населбата Шуто Оризари која од 1996 година станува локална самоуправа со можност да се избере градоначалник и Совет претставен од ромската заедница. Шуто Оризари претставува матица на ромскиот идентитет дури и на светски рамки, бидејќи од тука се шири ромскиот јазик, фолклор, театар дури и на светски рамки. Потеклото на светки познатата уметничка Есма Реџепова е токму од населбата Шуто Оризари, понатаму, од оваа населба беше поттикната дејноста и работата на професорот Шаип Јусуф, авторот на првата ромска граматика во светот, промоцијата на ромската музика и театар на светско ниво беше започната преку КУД Пралипе и светски познатиот режисер Рахим Бурхан. До 1990 година, во општина Шуто Оризари беше негуван и промовиран идентитетот на ромската заедница преку континуирано работење и дејствување. Важно е да се напомене дека после 90те години се чувствува стагнациј на работата на културните субјекти во населбата а со тоа започнува и процесот на губење на идентитетот и негувањето на културните вредности. Сегашната ситуација со развојот на културните особености е на многу ниско ниво и најмногу е одржан преку минималните проекти за различни видови на манифестации на локалните невладините организации. Во општината Шуто Оризари, според пописот на население од 2002 година, живеат 23.000 жители од кои 70 проценти се припадници на ромската заедница. Иако населба со прилично голем број на население, сеуште нема формална рамка за развојот на културата и институционална поддршка за театар, фолклор, развој на јазик и музика. На локално ниво но и на национално ниво нема Културен дом за ромската заедница која ќе може да го негува идентитетот и континуирано да мотивира и стимулира кадри од областа на културата.

-

ЗА ПРОЕКТОТ

Немањето на културен дом во Шуто Оризари и ниското ниво за почитување и негување на идентитетот е мотивацијата за реализација на овој проект кој има за цел да ја инкорпорира културата на локално ниво според потребите и можностите на ромската заедница. Имено, проектот има за цел да креира и едуцира ромски младински кадри од областа на театарот, фолклорот, поезијата, музиката, визуелната уметност и истражувачката дејност и преку нивните дела да го промовира ромскиот идентитет. Преку различни сектори и програми ќе се реализираат секојдневни активности со целната група на млади уметници од општина Шуто Оризари. За секоја од областите ќе се креира посебна програма која ќе има цел и задача да детектира, едуцира и произведува ромски дела од различни аспекти. Проектот “ФАБРИКА ЗА ПРОИЗВОДСТВО НА РОМСКА КУЛТУРА“ има стратегија како локалната култура да ја пренесе на пошироката јавност. Предвидено е да се адаптира и реконструира барака чиј простор се наоѓа во општина Шуто Оризари на површина од 150 квадратни метри кое ќе биде носителот на културните промени во населбата. “Фабриката за производство на ромска култура“ ќе ги содржи следните одделенија и сектори кои низ одреден процес и период ќе произведуваат ромска култура: - Сектор за театар и драма - Сектор за музика и фолклор - Сектор за издаваштво - Сектор за истражување / антропологија и етнологија - Сектор за визуелни уметности - Сектор за манифестации и промоција Предвидено е целосно да се опремат секторите со реквизити и помагала кои ќе ја олеснат функционирањето на културниот едукативен центар.

-

ЦЕЛ НА ПРОЕКТОТ

Генералната цел на проектот е ромската култура да биде подеднакво почитувана и професионално промовирана на пошироката јавност. Конкретни цели на проектот се адаптирање на културен центар во општина Шуто Оризари кој ќе продуцира културни вредности од театар, фолклор, музика, ликовни уметности и истражувања. За реализација на поставената конкретна цел, преку различни проекти и програми ќе се формираат соодветни групи од уметници кои континуирано ќе работат и дејствуваат во своето поле на културна област.

-

РЕЗУЛТАТИ

Генерален резултат од проектот е етаблирана и континуирана промоција на ромската култура преку веќе едуцирани кадри кои својот талент го прикажуваат на пошироката јавност. Конкретни резултати на проектот се формирани групи од областите на театарот, фолклорот, млади истражувачи, млади поети кои својот талент го преточуваат во културно дело и преку промоција и манифестација се репродуцира до пошироката јавност.

-

АКТИВНОСТИ

Активностите на овој проект имаат за цел да ја едуцираат, негуваат и промовираат ромската култура а со тоа и директно да го сочуваат ромскиот идентитет. Според планот и процесот на реализацијата, проектните активности се делат на повеќе компоненти кои се прикажани одделно односно креирани програмски.

1. АДАПТАЦИЈА И РЕКОНСТРУКЦИЈА НА “ФАБРИКА ЗА ПРОИЗВОДСТВО НА РОМСКА КУЛТУРА“ Здружението на љубители на ромска фолклорна уметност “Романо Ило“ има закупено просторна барака од 150 квадратни метри во населбата Шуто Оризари на улица Диме Мечето број 12. Бараката е без основни средства за функционирање. Всушност просторот е во сопственост на Јавното претпријатие за стопанисување со деловен простор и според договорот за закуп, месечната кирија изнесува 60 ЕУР без надоместоци за струја и вода. Бараката е одамна запуштена и нема прозорци а нејзината градба е од лимен материјал. Со цел реализација на предвидените активности, неопходно е реконструкција на бараката од лимена во тврда градба. Поради оваа намена, РОМАНО ИЛО и општината Шуто Оризари имаат потпишано меморандум за соработка со цел олеснување на процесот и документацијата за издавање на дозвола за градба. Внатрешниот простор предвидено е да има голема сала која ќе има повеќенаменска функција: за одржување на проби, гледање на филм, одржување на премиери со простор за публика а ѕидовите ќе се користат како изложбен салон. Поголемиот простор ќе се опремува со видео проектор, осветлување, мала сцена од 20 квадратни метри, простор за публика со 50 седишта кои ќе се монтираат и демонтираат согласно видот на одржувањето на манифестацијата. Дополнително ќе се изгради уште една просторија со повеќе наменска функција за библиотека, едукација и предавање, научни истражувања како и оддел за поезија. Со цел функционирање на администрацијата ќе се изгради и простор за водење на административно и финансиско работење како и помошна просторија на која ќе се чуваат реквизити и соблекувални.

2. ФОРМИРАЊЕ НА КУЛТУРНИ ГРУПИ Како

Со почит, Бранислав Петровски