Fryslân Markant Simmer 2014

Juli 2014 Losse nummers: € 2,50

SIMMER

MARKANT

E-BIKEN IN HET PARADIJS

BOUT WORDT WÉL GOED OPGEVOED MOOISTE OPTOCHT, LEUKSTE FEEST ALLE BARKMEIJER WERD ER STIL VAN Alle info over het

Skûtsjesilen de de vloot en het laatste Alles2014, overdedewisselingen skûtsjes invan IFKS

skûtsjenieuws

samen werken.

samen werken en samen vooruit In de nieuwe gemeente De Friese Meren houden we er met elkaar de vaart in.

Ondernemers hebben in deze mooie gemeente alle ruimte en helpen elkaar waar dat maar kan. Moet de koers verlegd worden? Dan doen we dat samen. Want door krachten te bundelen, komen we verder. Meer weten? www.defriesemeren.nl

www.defriesemeren.nl

2

SIMMER nodig is om de vier klassen te volgen.

Mét zeiltekens, namen én achtergrondinformatie. Acht pagina’s IFKS, dat is het betere werk.

Energie verveelt nooit Het is een gekke tegenstelling.

Half Fryslân komt fel in verzet tegen grote windplannen. Maar de Friezen genieten allemaal van windenergie, als die maar met zeilen wordt opgevangen. En de grootste zeilen zijn de mooiste, die van de skûtsjes.

Er komen bijna tachtig skûtsjes in actie deze zomer. De drukste competitie is van de IFKS. Die heeft, na veel gedoe, een nieuwe voorzitter, Sicko Heldoorn. Hij blijft ‘op ’t skik’, hoewel hij zijn eerste aanvaring al heeft gehad.

Als je niet zeilen kunt, dan toch zeker fietsen, wandelen én scootmobielen. Op route door een mooie provincie, waar de Wildeman in Lemmer weer open is. Dat vinden ook Hollanders leuk.

Want tot in Schiedam ontdek je Friese historie.

Maar voor de Friese natuur moet je hier zijn. In de Alde Feanen bijvoorbeeld.

met moed en beleid en onder goede begeleiding de opvoeding ter hand neemt. Maar er zijn altijd verrassingen, én dilemma’s. Kun je streng zijn tegen zo’n lieve schat?

16-17 De Alde Feanen behoort tot de natuurparadijzen van Europese allure. ’s Zomers verdringen de pleziervaarders zich. Toch broeden buizerd en roerdomp er, vreten ooievaars hun buiken vol en fladderen vlinder en libelle van bloem naar bloem. Sake Roodbergen leidt ons rond.

Krijgen we een industrielandschap, of blijft er nog wat natuur over? De inspraak mislukte, de scherven blijven over.

18 Langweer is een prachtig watersportdorp, maar met het skûtsje wil het maar niet vlotten. Begin 2014 werd ervoor gekozen om het Zwagaskûtsje ‘Twee Gebroeders’ stevig op te knappen. Nu lijkt de zoveelste nieuwe schipper, Johannes Meeter, in te zetten op de ‘Nynke’. Volgens voorzitter Robert van der Werf is het zo ver nog niet, maar Langweerders waren al bij Jacob Boskma in Burgum om een skûtsje van een bolschip te maken

9 Hij is weer open: de Wildeman!

19-20-e.v. Op

13 Een hond wordt niet gehoorzaam geboren. Maar als hij zo slim is als Bout, kam hij heel wat leren. Zeker als zijn baasje, in dit geval een dame,

zaterdag 2 augustus begint het skûtsjesilen van de IFKS. In een handzame handout alle informatie die

Klaas Jansma (eindredactie)

Inhoud 5 Friezen komen massaal in opstand.

Acquisitie en ondersteuning Eddie Ferbeek, Auke Prins Drukwerk Veldhuis Media BV (foto) Redactie: Klaas Jansma, Milja Roosjen Vormgeving Kees Klip

36 ‘Ik word er stil van’, zegt de 62-jarige Alle Reeuwert Jan Barkmeijer. Hij vond op zolder het enige waardevolle archiefstuk dat is overgebleven van de Barkmeijer-werf aan de Woudvaart in Sneek: een rekeningsnipper van Bakker uit Ridderkerk. Wat heeft dit te betekenen?

IM

NB: Niets uit deze uitgave mag zonder schriftelijke toestemming van de uitgever worden overgenomen.

www.uitgeverijpenn.nl

Colophon

SIMMER is een uitgave van Uitgeverij PENN.nl Postbus 633 8901 BK Leeuwarden Tel 058 284 94 10 Fax 058 212 94 36 www.uitgeverijpenn.nl www.skutsje.nl

31-32-33 Overal in Fryslân kun je fietsen, maar wat zie je onderweg?

Een heleboel. Fryslân Markant ging met de E-bike op weg vanuit Grou en ontdekte mooie schelpen, Amerikaanse windmolens én een houten skûtsje.

Wat Sake Roodbergen beschrijft, ontdekken wij zelf!

3

DE FRIESCHE JACHTCENTRALE

Alles begint ooit ergens mee. Dat geldt ook voor het begrip jachtmakelaardij. Ooit de eerste grote commerciële jachtmakelaar in Nederland was de Friese Jachtcentrale in Heeg. Op een plaats waar de bank geen brood in zag is met doorzettingsvermogen en een beetje eigen geld al in 1963 een verkoophaven annex zeilschool gestart die anno 2009 in een blakende gezondheid verkeren.

Grondlegger van het geheel is Egon Brenninkmeijer. Een familienaam die

4

het grondleggen met o.a. de C&A wel vaker ter hand heeft genomen. Egon ging naar zee. Eerst de zeevaartschool, daarna als stuurman op de grote vaart. De kennismaking met de vrouw van zijn leven maakte een woning in Sneek het nieuwe thuis alwaar ook de handel in boten begon. Met uitzicht op de gracht lag het aanbod dan ook voor de deur. Tot er enkele gekraakt werden door aanmerende vrachtschepen, een andere oplossing drong zich op. Die werd gevonden in de vorm van een te koop staand boerenbedrijf met een flink stuk water even buiten Heeg, tussen de Weisleat en de Idzegeaster Poel. Zo mooi als de namen klinken is het er ook. Het is geen doorgaande scheepvaartroute maar een beschut natuurgebied met maar één ingang via een de brug in Heeg. Voor een verkoophaven een goede locatie, van diefstal kan geen sprake zijn zonder problemen met de brugwachter.

Friese Jachtcentrale De Burd 19 8621 JX Heeg T: 0515 443344 info@fjc.nl

www.fjc.nl

FRIEZEN KOMEN IN OPSTAND NA DE ROTONDES DE WINDTURBINES De ‘Frisse Wind’ in Harlingen heeft de stekker uit zichzelf getrokken. Frans Kuipers sputtert nog wat over de Centrale As. Tegen de Haak om Leeuwarden piept nog slechts een bord in de greide. Er is wat nieuws: megaturbines!

Gelaten zien de meeste Friezen hoe hun landschap overhoop wordt gehaald. Tussen Dokkum en Drachten zijn duizenden bomen gekapt. Het asfalt rukt vierbaans op door rustieke landschappen.

De Centrale As ligt er straks precies op tijd in, want na volgend jaar is het geld op. Straks kan de feestkaravaan rond Damwoude en Burgum tien minuten sneller in de Randstad komen.

Dan hoor je het voormalige CDA-statenlid Frans Kuipers niet meer.

Hij heeft zich met een aantal sympathisanten manmoedig ingezet voor een lichter en goedkoper alternatief, maar verloor. Ook al maakte de provincie veel fouten bij het verwerven van grond, het kan niet meer teruggedraaid worden.

En ja, er is ook winst. Dankzij een rondweg dwars door een stiltegebied worden in Garyp Easterein, Gravinnewei en Westerein samen een rustiek dorpsstraatje, waar auto’s 30 of 60 km per uur rijden, zodat er zelfs woningbouw mogelijk is.

Komen daar ook turbines?

Te ingewikkeld Ten zuiden van Leeuwarden wordt het eeuwenoude terpenlandschap nu echt industrieel ingericht. Met tunnels en fly overs is het een stuk avontuurlijker geworden. In Wirdum zijn ze met stomheid geslagen. Nu de supermarché’s nog bouwen, een nieuw stadion voor Cambuur en kantoorflats, en we zijn helemaal eenentwintigste eeuw.

Daarbij vergeleken is de ingreep in het Europaplein een nietig peulenschilletje. Maar niet voor Leeuwarders van de noordkant, want die houden wel van actie.

Minder nietig is het volbouwen

van wat in 1995 een Internationaal Bedrijvenpark Fryslân moest worden, bij Heerenveen. Na jaren van klein gefriemel en grote financiële tekorten (zeventig miljoen!) wordt er nu eindelijk iets van internationale allure gebouwd. Janny de Haan had al lang de strijd opgegeven, maar een ander onderwerp verontrust de Luxwoudsters. Turbines.

Omrin mag nu afval uit Groot Brittannië halen om de ovens rendabel te maken. Uit de pijp komt echt niet meer dioxinevergif dan fijnstof uit dagelijkse files langs Harlingen-Zuid.

Oppositiepartij ‘Frisse Wind’ heeft het moede hoofd maar neergelegd omdat er op korte termijn weinig te veranderen is. Democratie is wel vaker te ingewikkeld voor actievoerders. Pas maar op, straks komen er turbines bij Harlingen.

In vuur en vlam Ineens staat Fryslân in vuur en vlam door de dreigende plaatsing van honderden mega-windturbines in alle uithoeken van de provincie. Ze zijn ingetekend en worden al gebouwd tussen Lemmer en Urk. Bij de Afsluitdijk moeten ze komen, tussen Makkum en Cornwerderzand of tussen Zurich en Den Oever. Er is een plan voor Heerenveen, voor Easterein-Wommels en voor Noordwest-Fryslân. Zelfs Smallingerland en de Lauwersmar worden niet gespaard.

Sinds de Oliecrisis van 1973 doen ‘we’ aan alternatieve energie. Het werd wat urgenter door de klimaat-

bom, die we in 1992 ontdekten. En nu Poetin zijn gas als chantagemiddel gebruikt, is er alle reden om minder afhankelijk te worden van oliesjeiks en Gazprom.

De Nederlandse regering committeert zich aan een oplopend percentage ‘schone energie’. Windrijke provincies als Fryslân, Noord- en Zuid-Holland, Zeeland en Flevoland moeten daaraan bijdragen.

Sommigen vinden dat geweldig, want ze kunnen er dik aan verdienen.

Daar zijn boeren bij, turbinebouwers, energie-exploitanten. Anderen betalen het gelag in de vorm van horizonvervuiling en geluidsoverlast. Die moeten gepaaid worden met mistige voordelen via energiecoöperaties én inspraak.

Dat laatste is het probleem. Er is nu zo veel inspraak geweest, dat elke week de windboeren op wel twee, drie plaatsen ongenadig op hun dak kregen. Misschien is er één plek overgebleven waar nog zonder groot verzet een turbine gebouwd kan worden.

Als het echt niet meer dan één is, maar dat kan niemand garanderen.

Zijn we tegen windenergie? Nee, als de turbines maar op zeilen lijken en voortschuiven, in plaats van ‘yn ‘e rûnte giselje.’ De angst voor dat laatste is zo typisch Fries dat er niet eens een goede Nederlandse vertaling voor is.

En verder zou er veel gewonnen zijn als er enig beleid was om op in te spreken.

Klaas Jansma

www.uitgeverijpenn.nl

5

Hoofdsponsor van de Scootmobiel-routes • assortiment nieuwe modellen • vele aanbiedingen van demo modellen • vrijblijvend demo rijden altijd mogelijk • demonstratie van trapliften Scootmobiel St. Nyk heeft • de mogelijkheid tot nieuw leasen • altijd 40 scootmobielen op voorraad • de mogelijkheid tot inruilen Graag tot ziens in St. Nyk! Simon de Jong

6

VAN BLOEMENCORSO TOT ALLEGORIE IS SINT NYK WÉÉR DE MOOISTE? De mooiste wagens rijden bij de Allegorische Optocht in Sint Nyk, zeggen kenners. Prachtige gondels varen echter in Balk en een dag later in Aldeboarn. In Drogeham rijden de gondels met dahlia’s, want de vaarten zijn gedempt.

Laat de tientallen kleine optochten op de dorpen buiten beschouwing.

Noem het dorpsfeest van Garyp met zijn nostalgische wagens niet, Sumar evenmin. Ga de laatste donderdag, 28 augustus, naar Balk. Daar is het thema voor de gondelvaart op De Luts ‘songtitels’. Je kunt je er van alles bij voorstellen.

Dat hoeft vrijdag 29 augustus in Aldeboarn niet. Want daar toveren ze altijd iets op het water dat elk themadenken tart. En dan is er als klap op de vuurpijl op donderdag 4 september de Allegorische Optocht in Sint Nyk. Vrijdag 19 en zaterdag 20 september is het bloemencorso van Drogeham. Dan komt op 11 oktober nog de optocht van De Knipe en op de zestiende de lampionnenoptocht van Arum, maar dan is het programma ook wel ongeveer voorbij.

Door de tijden heen Met elkaar een leuke presentatie ontwerpen én bouwen gebeurde al in de Middeleeuwen. Toen was iedeeen formeel nog katholiek en kon een optocht worden opgetuigd rond een processie of ter viering van het carnaval. Geen wonder dat Sint Nyk van oudsher een bekend optochten-

dorp is. Want daar was de bevolking tot in de moderne tijd overwegend katholiek.

Het ging met die optochten op en neer. Vlak na de protestantisering bijvoorbeeld werden processies verboden, een wet die het eeuwenlang uithield. Af en toe werd wel een wagen mooi opgetuigd om een memorabel feit te vieren, zoals bij de intocht van de Fransen én bij hun vertrek, in 1794 en 1813. Echte grote optochten maakten de Friezen in hun dorpen en steden in 1913, toen honderd jaar Nederland uitbundig werd gevierd.

Dat viel samen met de opleving van een Oranjecultus, waarvan in de negentiende eeuw nauwelijks sprake was. Want zo populair waren de drie Willems niet die koning waren.

Maar toen Wilhelmina in 1898 haar opwachting maakte, was iedereen vertederd.

Door de Eerste Wereldoorlog en de Spaanse Griep waren zulke manifestaties niet zo populair meer. Maar na de bevrijding kwamen én openluchtspelen én optochten in volle glorie terug, overal op het Friese platteland.

wachten. Maar de Hamsters hebben genoeg ervaring om er altijd wel wat moois van te maken. Is het niet met dahlia’s, dan wel met andere mooie

Scootmobieltocht in Sint Nyk Zaterdag 6 september start om 13.30 de Scootmobieltocht van Sint Nyk. Deze voert de deelnemers langs feestelijkheden en de her en der nog opgestelde wagens. Scootmobilisten die de optocht donderdag niet zo goed hebben kunnen zien, krijgen volop de gelegenheid te kijken en plaatjes te maken. Ze zijn ook welkom bij de feestelijkheden aan de Boskrâne.

De speciale scootmobieltocht wordt uitgezet onder auspiciën van PENN Communicatie en georganiseerd in samenwerking met Simon de Jong van Scootmobiel Sint Nyk. Voor hulp bij het oversteken wordt gezorgd.

Deelname is gratis. Dus kom op tijd svp.

Groot en klein Met een paar muziekkorpsen, tamboers en schoolwagens lijkt het al gauw een optocht. Maar wat ze er in Sint Nyk van maken, wordt elders in de provincie niet gauw overtroffen.

Met mechanieken en reusachtige constructies, waar voor duizenden euro’s materiaal in is verspijkerd, trekken de Sint Nyksters elke eerste donderdag van september massa’s publiek.

Een vergelijkbare faam heeft de Gondelvaart in Aldeboarn, hoewel daar wat meer technische beperkingen bestaan doordat het water de weg is. Dit jaar staat deze geprogrammeerd op 29 augustus. Dezelfde beperking geldt voor de Balkster gondelvaart, die net één dag eerder wordt gehouden.

En of er na het warme weer van juli straks genoeg dahlia’s zijn voor een kleurig, fleurig bloemencorso in Drogeham? Dat is elk jaar weer af-

bloemen.

Hi-Fi Demotica Kerkstraat 33 8521 JW Sint Nicolaasga

www.uitgeverijpenn.nl

7

VIJF EEUWEN JOUSTER MERKE

Gefeliciteerd!

HOOGMA RIJWIELEN Sluisweg 2 8531 DJ Lemmer 0514-569068

Donderdag 25 september is het feest in Joure. Jouster Merke en Agrarische Schouw trekken duizenden bezoekers naar kermis, jaarmarkt en agrarische expositie. Het belooft weer prachtig te worden.

Rostergaastweg 41 Nieuweschoot 41

0513-636402

Veenma Mechanisatie Hogedijken 53 9101 WZ Dokkum

06-48349311

www.veenma.nl

Prikwei 32 8495NG Aldeboarn 0683 - 333430

www. dairysolutions.nl

Oude Oppenhuizerweg 83 8600 AC Sneek 0515-420151

www.veenemaolie.nl

Boeren hebben wat te besteden en dat merk je op de Agrarische Schouw.

Allerlei dienstverlenende en toeleverende bedrijven staan hutjemutje in het Heremapark om agrarische en andere klanten te overtuigen.

Ondertussen is het kermis op het grote parkeerterrein en drentelen vele duizenden koopjesjagers of gewoon geïnteresseerden langs de kraampjes in het centrum. Het is een van de vele topdagen van Joure. Deze begint ’s ochtends half negen. De traditie wil dat het tot de kleine uurtjes feestelijk doorgaat.

www.hoogmarijwielen.nl

0514-568360 Jumbo Lemmer | Stationsweg 4 8531 HH Lemmer

K R Poststraat 44 8441 ER Heerenveen 0513-750608 info@autoservicedeleeuw.nl

Eeuwenoude traditie Joure kreeg in 1466 het recht op een weekmarkt. Dat werd in 1482 uitgebreid met een Jaarmarkt op de vierde donderdag in september.

Daarmee was de status gevestigd van wat toen de hoofdplaats van Haskerland was of werd. De Joure was een vlecke, die misschien wel tot stad kon uitgroeien. Dat laatste is er net niet van gekomen. Maar Joure is wél de hoofdplaats van de nieuwe fusiegemeente De Fryske Marren. Dat geeft meer cachet dan voorheen.

Zo’n jaarmarkt in de greidhoek stond vroeger in het teken van de paardenhandel. De hooioogst was voorbij en de sterkste paarden konden naar de klei voor de oogst in de akkerbouw. Ook in Franeker, Oosterzee, Oudeschoot, Gorredijk en Bolsward werden zulke markten gehouden.

www.autoservicedeleeuw.nl Gefeliciteerd met de opening van jullie nieuwe zaak.

Het ziet er fantastisch uit.

Wij wensen jullie heel veel succes, geluk en plezier !

Herenweg 88 Oosterzee 0514 - 541404

10

gebouwen vól vakmanschap!

Open: di t/m vr: 10-17 u.

za t/m ma: 14-17 u.

www.museumjoure.nl

Edisonstraat 7 88610NA Harlingen

06-57548183

www.lmbvdlaan.nl 8

* Woondecoratie * Mode * Sjaals en sieraden * Tassen * Schoenen Midstraat 22, Joure | Tel. 0513 485758 Di-Wo-Do 13.30 - 17.30 | Vrij 10.00 - 17.30 | Zat 10.00 - 17.00 www.stijl-joure.nl

‘GEWÓÓN DOEN, KOMT GOED’ DE WILDEMAN OPEN SINDS 10 JULI It is silen op ‘e Lemmer En de Wyldeman rint fol Dêr’t it sjongt fan Lemster jonges En it rûkt nei bot en skol…

Klaas Jansma Couplet uit een lofdicht op De Wildeman

Carmelo hanteert de schaar mede namens de kleinkinderen Thijs en Jens. Klaas Jansma houdt als hoofdopener toezicht.

Met een groot feest op een schitterende zomerse dag is De Wildeman in Lemmer donderdag 10 juli weer geopend. Mooie cadeaus waren er ook, waaronder een weerglas met echt kwik van ‘de Vrienden van de Wildeman’.

Het was het beste nieuws uit Lemmer sinds 2005. We kunnen weer in De Wildeman terecht. De eeuwenoude horecagelegenheid is dé gezellige

De Brekken 6-4 8502 TN Joure 0513-413795 www.dakcoating-friesland.nl

Breimer’s Bakkerij Midstraat 80 | 8501 AS Joure

0513 412 359

huiskamer van Lemmer. De nieuwe exploitanten Jaap de Jong en Jaap Riedstra willen het gewoon gezellig en sfeervol maken. Dat is de aanpak die ze ambiëren. Goed eten, lekker drinken, sfeervolle bijeenkomsten, mooie feesten. Zo was het altijd in De Wildeman, zo moet het wéér worden.

Samen met hun vrouwen hebben Riedstra en De Jong de zaak de afgelopen weken flink aangepakt. Als een soort eresaluut naar voorgangers hebben ze foto’s van de Wienia’s en eerdere exploitanten aangebracht.

Verder is één wand versierd met delen uit een mooi Fries vers, dat aan De Wildeman is gewijd. De boodschap is helder: iedereen is welkom.

Daar moet de bediening voor zorgen.

Tweehonderdvijftig jaar

doorgemaakt. Er is een boek te schrijven over wat er is gebeurd. Het ene avontuur was nog gekker dan het andere. Wat Jaap en Jaap betreft, hoeft dat niet. Zij maken met hun vrouwen, de bedrijfsleiding en het bedienend personeel hun eigen boek met de nieuwe De Wildeman.

Terug naar het oude De gelagkamer is in oude staat teruggebracht met een goede tapkast centraal in de ruimte. De bovenzaal is sfeervol gemaakt, voor een samenzijn van leuke gezelschappen. Daar bevinden zich zes appartementen van verschillende grootte, waar gasten zich terug kunnen trekken.

Beneden is de oude keuken helemaal opnieuw ingericht. Uniek is de Josper van Spaanse makelij. Op gloeiend heet hout kunnen de fijnste gerechten er klaargemaakt worden.

Ideaal voor fijne biefstukken en kostelijke vis. Dat laatste past bij het oude vissersdorp Lemmer. En het is ook een van de specialiteiten van Jaap Riedstra.

Een jacht op klanten willen Riedstra en De Jong er de komende maanden niet van maken. Daarvoor waarderen ze collega’s te zeer. Maar het is wel leuk dat de boekingen spontaan binnenkomen. En dat de eerste verenigingen zich al gemeld hebben om hier, als vanouds, hun kaarttoernooien te houden.

Zoals ze in Lemmer zeggen, op de wijze die Jaap en Jaap aanspreekt: ‘De Wyldeman? Sit dêr mar net oer yn, soan. Dat komt wol goei, je.’

De Wildeman bestond al toen Lemster galjoten en fluiten de grote zeeën bevoeren. Dat was in 1760-‘70. Via Lemmer voeren hoge gasten van stadhouder tot diplomaat over Ie en Swette naar het Hof in Leeuwarden.

Stapert, Wegener en Sleeswijk werden hier rijk. Terwijl overal de handel stagneerde, bloeide de economie aan de oostkant van de Zuiderzee.

Hoe droevig leek die rijke geschiedenis te eindigen toen Nanne Wienia er in 2005 als zelfstandig hotelier mee stopte. De financiële crisis kondigde zich al een beetje aan en de bakens moesten verzet worden. Maar dat vergde grote investeringen en de moed om de grenzen van het toelaatbare op te zoeken. Daar kwamen anderen voor.

Sindsdien hebben vrienden van De Wildeman benauwde uren De eeuwenoude gevel is monumentaal.

www.uitgeverijpenn.nl

9

Yachtcharter Turfskip

Onthaasten?

Reinaard 4, 9291 AD Kollum 06-10072844

Ook voor snacks

10

Ervaar de Friese natuur vanaf het water met een sloep!

Al mogelijk vanaf â‚Ź 80,per dagdeel (incl. diesel).

Info: 0514-541 467

www.turfskip.com

Staan de aardappelen, groente, fruit en peulvruchten van Greydanus al bij u op tafel?

Een lekkere maaltijd begint bij een goede basis.

Van ambachtelijk naar culinair • greydanus.eu

ad A4 fullcolor.indd 1

14-07-14 16:35

www.uitgeverijpenn.nl

11

MEETERS GAAN VOOR FRYSLÂN Complete bemanning De bemanning blijft vrij compleet aan boord van de Meeter. Johan Dijkstra is gestopt. Hiervoor is een vervanger gevonden maar er moest op het skûtsje wel wat met bemanningsleden worden geschoven.

De samenstelling van de bemanning is nu als volgt.

Voordek: Jan-sjouke van der Heide, Durk Schouwstra en Oene Popma.

Bij lier en hals: Eduard van der Hoek en Hans (zoon van Appie) Boorsma.

Peiler: Riemer, zoon van Johan Dijkstra.

Zwaarden: Barry Ekkers en Johannes Tichelaar (broer van Sikke, Harlinger skûtsje IFKS).

Schoten: Richard Koehoorn, Wytse Sikkes Heerschop en Andries Brouwer.

Achterop: Appie Boorsma, naast schipper Pieter Meeter.

Volgens schipper Pieter Meeter is het een mooie mix van jonge strijdlust en gelouterde ervaring. vormgeving ° opmaak drukwerk ° verspreiding De Loads 12 • Akkrum • www.adsumreclame.nl

Uitgeverij MiddelPunt Buorren 43 Akkrum • Tel. 0566 652901 www.uitgeverijmiddelpunt.nl

J.H.V. Onroerend Goed BV Kattebos 162 8446 DB Heerenveen 0513 622 100

K. Kooistra Jachtschildersbedrijf

• specialist in 2 componenten verfsysteem • stralen, plamuren, spuitwerk, schilderen • renovatie en onderhoud Akkrum - 0566 650692

www.kooistrajachtschildersbedrijf.nl

SPORTCAFE AKKRUM Spikerboor 10 8491 PA Akkrum

Heerenveen Sneek 0513 - 62 24 18 0515 - 41 77 76 Bouwbedrijf Kozijnen Glazen Bouwmaterialen Natuursteen Projectbegeleiding

• NIEUWBOUW • VERBOUW • ONDERHOUD • RENOVATIE Hegedyk 2 8405 GT Luxwoude Tel: 06 - 208 28 154

Ook voor uw vastgoed

12

info@vanesbouw.nl www.vanesbouw.nl ww

LANGEZWAAG Tel. 0513 68 88 70 / 0622 90 20 65 www.bouwbedrijfdejonglangezwaag.nl

www.intersportdeleeuw.nl

BOUT

KAMERAAD, BLINDENGELEIDE- EN DRUGSHOND 25 juni j.l. behaalde Bout het 3e diploma in zijn nog korte leven.

Hij slaagde met verve voor Gehoorzaamheid B. Alleen het onderdeel ‘gebit tonen’ bleek een lastige horde voor een enthousiaste labrador reu van 8 maanden.

De Labrador retriever is een populaire hond. Hij staat bekend als enthousiast, gehoorzaam en zeer geschikt om binnen een gezin te functioneren. De blonde variant is het meest maakbaar. Page toiletpapier en Stichting Hulphond gebruiken ‘m als boegbeeld. Laatstgenoemde niet vanwege de aaibaarheid, maar omdat de blonde het meest rustig is, naast de twee andere hoofdkleuren zwart en bruin.

Vluchten of vechten Honden worden ongehoorzaam geboren, ongeacht het ras, de stamboom en de vacht. De labrador is met name in zijn eerste jaren onstuimig, druk en eigenwijs. Om dit in goede banen te leiden zijn we direct begonnen met de puppycursus (oftewel socialisatie), gevolgd door gehoorzaamheid A en B. Naast een groot aantal basis-oefeningen leidt deze weg tot verdieping. De band tussen baas en hond wordt sterk. Werken puur voor wat lekkers wordt omgezet

naar werken uit kameraadschap. Ook leer je over opvoeden en gedrag, van zowel dier als mens.

Wat bijvoorbeeld interessant is, is dat een hond aan de lijn gevaarlijker is dan een loslopende. Hij gebruikt namelijk zijn neus om een soortgenoot al snuffelend te ontdekken. Welke rang neemt ‘ie in binnen z’n roedel, is ‘ie gezond, vrolijk of boos, dominant of onderdanig, liggen ze elkaar? Aan een (korte) riem heeft de hond deze ruimte nauwelijks en staan ze al gauw met de snuiten naar elkaar toe, in plaats de geprefereerde houding

neus-kont. De opties vluchten en vechten liggen nu op de loer. Aangezien vluchten een teken van zwakte is, wordt de toon al snel grimmig. Geef de kibbelkonten hun vrijheid, en het probleem is in de meeste gevallen opgelost. Ook boeiend: laat puppy’s gerust zonder lijn het bos in of de weilanden. Ze lopen niet snel weg. De eerste maanden zijn ze te afhankelijk

Basisoefeningen Gehoorzaamheid 1 Wandelen zonder te trekken 2. Hier komen, voor en aan de voet 3. Liggen op commando, blijf en weglopen 4. Zitten op commando, blijf en weglopen 5. Begroeting baas hond: De instructeur komt naar de baas toe en geeft deze een hand, de hond dient dan niet op te springen maar netjes naast de baas te blijven zitten.

6. Betasten van de hond: Dit gebeurt op een rustige manier, we leren de handler zijn hond niet alleen te aaien, maar ook te masseren, dit ontspant namelijk de hond.

7. Gebit tonen 8. Volgen, in slalom door de andere cursisten en zonder riem 9. Apporteren van speeltje

www.uitgeverijpenn.nl

13

ELKE LEVENSFASE VERDIENT EEN UNIEKE VOEDING

De voedingsbehoefte van uw hond verschilt per levensfase.

Een goede voeding moet aansluiten bij de specifieke behoefte van uw hond en is naast de levensfase ook afhankelijk van de grootte, mate van inspanning en mogelijke andere speciale aandachtspunten. Voor elke fase en voor elke hond biedt CaroCroc een passende voeding. Of uw hond nu pup, volwassen of senior is.

Een jonge hond is volop in de groei en in deze levensfase worden het skelet, gebit en zenuwstelsel ontwikkeld.

Daarom is een goede voeding met

14

de juiste hoeveelheden voedingsstoffen tijdens de groeifase essentieel voor een lang en gezond leven.

Uw hond is volwassen wanneer zijn eindgewicht bereikt is. Heeft u een grote hond of juist een kleine hond?

Sport uw hond veel of is het juist een rustige genieter? Elke situatie vraagt om een specifieke voeding.

Naarmate honden ouder worden, verandert ook de voedingsbehoefte. Honden bewegen minder en de organen functioneren niet meer optimaal. De behoefte aan eiwitten en mineralen neemt af. Het is belangrijk voor het welzijn van uw hond om de voeding hierop aan te passen.

Maar ook wanneer uw hond speciale aandacht nodig heeft bij onder meer voedselovergevoeligheid en huid- of vachtproblemen, kan goede voeding een grote rol spelen. Ook hiervoor

heeft CaroCroc unieke producten die hierbij ondersteunen CaroCroc staat synoniem aan Oer Hollands, zonder poespas ofwel Gewoon Goed. Dit uit zich in een compleet assortiment voersoorten voor uw hond gemaakt met natuurlijke grondstoffen. Het is belangrijk om uw hond de juiste voeding te geven en hem in goede gezondheid te houden. Een goed advies hierin is van groot belang. Bij Elzinga Garyp staan ze voor u klaar en adviseren ze u graag over de meest geschikte voeding voor uw hond.

Bout… vervolg

van de baas. Pas later dènken ze je niet meer nodig te hebben.

Meest gevreesde fase De wittebroodsweken zijn voorbij na zo’n 6 maanden. Je hond luisterde en gedroeg zich voorheen als een engel en plots gedraagt hij zich alsof hij van de basiscommando’s zelfs nog nooit gehoord heeft. Hoe kan dit? Is hij aan het muiten? Nee. Hij zit in de puberteit.

Alle sociale dieren gaan hier doorheen. Sociale zoogdieren komen over het algemeen hulpeloos en totaal afhankelijk ter wereld. Als ze volwassen zijn, wordt echter van ze verlangd dat ze volledig onafhankelijk zijn en de volgende generatie groot kunnen

brengen. Tussen die twee momenten moet er dus veel gegroeid, ontwikkeld en geleerd worden. De puberteit is de fase waarin de natuur vereist dat ze leren zelf beslissingen te nemen op basis van hun eigen inzichten. ‘Omdat ik het zeg’ is niet goed genoeg meer.

Ze worden er biologisch toe gedreven om zich van hun ouders / opvoeders los te maken en dingen op hun eigen manier te doen.

Hoe hiermee om te gaan? Zorg ervoor dat ze alle kans krijgen om de juiste keuze te maken en zorg ervoor dat die juiste keuze heel, heel erg belonend is. Werk flink aan het leggen van een fundament waar jullie op terug kunnen vallen. Deze basisoe-

feningen moeten voor de hond een plezierige bewegwijzering zijn van jong tot oud.

De puberteit bij honden is rond 7 tot 10 maanden op zijn hoogtepunt (vroege puberteit), waarna het overgaat in de puberteit die gestaag verbetert en verdwijnt als de hond tussen de 3 tot 4 jaar volwassen wordt.

Op de dagen dat hij niet luistert, dingen doet waarvan hij wéét dat ze verboden zijn en hij je van hort naar her sleurt tijdens de wandeling, vat dit dan niet persoonlijk op. Hij is niet koppig of gemeen. Hij kan gewoon niet nadenken. Maak alles heel simpel en eenvoudig. Bij een mensenpuber zijn dat de momenten waarop je een geschreven lijstje meegeeft in plaats van een mondeling verzoek.

Dus, het fundament, daar draait het om. Gehoorzaam zijn, commando’s opvolgen. Wat mág wel, wat moét juist en wat willen we absoluut niet?

Wij hebben gewerkt met een positieve trainingsmethode waarin gewenst gedrag wordt beloond, en ongewenst gedrag wordt omgezet naar gewenst gedrag zonder het gebruik van onnodige en achterhaalde correctiemethoden. Er wordt vooral gebruikgemaakt van stem en lichaamshouding.

Voer wordt als extra stimulans gebruikt bij het aanleren en onderhouden van verschillende onderdelen.

Milja Roosjen

www.uitgeverijpenn.nl

15

NATUURPARADIJS Tekst en foto’s: Sake P. Roodbergen

De Alde Feanen vormen met een totale oppervlakte van rond 2500 hectare het grootste laagveenmoerasgebied in de provincie Fryslân. Ook in Europees verband hoort het geheel tot de meest indrukwekkende in haar soort.

In de beschutte gedeelten van de plas, wat afgesloten van de beweging van stroming en waterwoeling door recreatievaart, groeien fraaie waterplanten als Gele plomp en Waterlelie.

In bredere sloten in het gebied, waar de waterkwaliteit dat toelaat, kan een dichte vegetatie van Krabbescheer voorkomen, een drijvende waterplant met witte bloemen die een vaste relatie onderhoudt met een van onze fraaiste en meest bijzondere libellen van onze streken, de Groene glazenmaker. Het vrouwtje van deze glazenmaker met een lengte van ongeveer 7 centimeter legt de eitjes in het rozet van stekelige, boven het water uitstekende bladen van de Krabbescheer, goed beschermd tegen hapgrage vissen. De verhouding is zo hecht dat de glazenmaker met de welluidende Friese naam Ielstikelbiter zich alleen in waterrijke gebieden ophoudt waar deze waterbewoner voorkomt.

16

Ecologische niches In smallere watergangen, meer verstoken en subtiel, de mooie violette bloempjes van de sierlijke Waterviolier en –veel lager- de heldergele bloempjes van het Gewoon blaasjeskruid, de eerste een indicator van kwel, de tweede een aanwijzing dat het water zo weinig voedsel bevat dat de plant naar een grover middel moet grijpen om aan voldoende voeding te komen: vlees eten! Daarvoor heeft het Blaasjeskruid geraffineerde vangconstructies ontworpen aan wortels die zich onder water vlak uitspreiden.

Deze minifuikjes geven wel de gelegenheid aan de minuscule ‘watervlooien’ Daphnia en Cyclops om naar binnen te bewegen, maar dan sluit zich de deur, worden de kleine lichaampjes zonder omwegen verteerd en de samenstellende stoffen opgenomen in de plant. Een robuuste, maar tegelijkertijd fantastische adaptatie aan moeilijke voedsel-omstandigheden. En in de allerfijnste ecologische niches van dit gebied, waar men zich zonder laarzen niet moet begeven, vertoont zich nog de Veenmosorchis, een nietig, onaanzienlijk floristisch kleinood, waarvoor de bioloog ondanks de nattigheid op de knieën valt.

In deze jungle schieten naast de dominerende rietplant elk jaar hoge planten op, zoals het Koninginnenkruid dat een bijzondere aantrekkingskracht uitoefent op dagvlinders als de overwinterende Kleine vos en Dagpauwoog, maar ook op trekkers uit zuidelijker streken als Atalanta en Distelvlinder. Daar groeien ook de Kleine en de Grote lisdodde, en het Harig Wilgenroosje, waardplant van de rups van de prachtige nachtvlinder die zich tooit met de naam Groot avondrood. Hier en daar zijn de randen van de jungle wit van de uitnodigende bloemen van wat wij als kinderen van de streek oneerbiedig ‘pispotsjes’ noemden, de reine Haagwinde, die zich met haar stengels om de halmen van de stevige ruigtkruiden slingert -altijd linksom- om naar

het licht te reiken. Ook een tweede, veel minder gewone slingerplant, heeft hulp nodig bij het zichzelf rechtop houden. Ook hier is de stengel te zwak om blad en bloem te dragen.

Het gaat om de laagveenplant Moeraslathyrus, die van Friese zaakkundigen de grappige naam Skuontsjes kreeg toebedeeld, vanwege de vorm van de bloem. Juist het gebied van De Alde Feanen is bij uitstek groeiplaats van deze moerasbewoner.

In de randgebieden van De Alde Feanen, met name in de Wyldlannen en Labân treffen we grote vlakten aan waar ’s winters duizenden eenden en ganzen in vele soorten verblijf houden. En in het voorjaar baltsen er de Kievit, de heraut van het voorjaar, en de Grutto, de onbetwiste ‘kening fan ’e greide’, en laat de Tureluur zijn heldere roep horen. Later, in de voorzomer vertoont zich op deze weidse

DE ALDE FEANEN velden een prachtige vegetatie met Echte Koekoeksbloemen, in fel contrast met de massa’s van geelbloeiende Grote ratelaar, een half-parasiet die zijn tekort aan bodemvoeding aanvult door diefstal. Diefstal van koolhydraten uit de wortels van grassoorten, product van de levenbrengende proces van de koolzuurassimilatie.

Hoge, naakte staken op de slootkant zijn de stengels van de Kale Jonker, een kleinbloemige distel die veel dagvlinders aantrekt, waaronder de Citroenvlinder. Hier en daar groeit de befaamde Spaanse ruiter, een distelachtige, paarsbloeiende composiet, die ook al graag bezocht wordt door

vlinders en veel andere insecten. En boven dit hele landschap horen we met regelmaat de korte klanken van grote roofvogels. De Bruine kiekendief houdt het laag, de Buizerd, die de Friezen Mûzebiter noemen, beloert zijn prooien graag van boven; hij zoekt het hogerop. Ook in zijn nestelgedrag.

Waar de Buizerd een oud kraaiennest prefereert, daar maakt de Bruine ‘kiek’ liever een grondnest midden in het grote rietveld. Beide zijn verzot op kleine prooidieren: de Kiekendief beperkt zich niet tot vogeltjes, de Mûzebiter grijpt ook wel een jonge Meerkoet.

Oudere rietvelden, ongemaaid gebleven, snel overwoekerd met Braamstruwelen, een geslacht met diverse soorten, vormen ook de dekking voor het Ree. In de Alde Feanen huist een gezonde populatie van rond 120 Reeën. Het is niet moeilijk om in de

vroege avond een sprong van deze grootste zoogdieren van het gebied te spotten.

Broedvogels Ondanks het gegeven dat de natuur het gebied nadrukkelijk deelt met de recreërende mens komen er in De Alde Feanen naast een veelheid van kruiden ook rond honderd broedvogels voor. Daaronder zijn heel algemene als de Fitis en de Tjiftjaf als voorjaarszangers, maar ook bijzondere zoals de Kwartelkoning en de Roerdomp, vogels van zomer en nazomer. Het zijn juist soorten als deze twee die met name diep in de avond en ’s nachts van hun aanwezigheid blijk geven. De Roerdomp door zijn roep die klinkt als een diep ‘hoemp – hoemp’ en dat nog het beste te vergelijken is met de verre misthoorn van een ouderwetse stoomboot. En de Kwartelkoning, familielid van het Waterhoentje, veel kleiner van formaat dan de Roerdomp, die vanaf een uur of tien-elf in de avond zijn markante, vreemde roep ten gehore brengt die klinkt als zijn wetenschappelijke naam Crex crex, en die nog het meest lijkt op het geluid dat de nagel maakt, gaande over de tanden van een haarkam. Geheimzinnigheid is wat beide gemeen hebben. Slechts zelden verlaten beide vogels de dek-

king van het moerasland. Beide zijn op een prachtige manier aangepast aan dit ‘snilelân’. De Roerdomp door zijn uiterst lange teennagels die altijd wel een dode rietstengel treffen, om wegzakken te voorkomen; de ‘Teapert’ die zijn afgeplatte lijfje soepel tussen de halmen beweegt.

Die periode, de avond en de nacht, als alle dagrecreanten weer huiswaarts zijn gekeerd en de tijdelijke bewoner een rustig plekje in het gebied heeft gevonden om de nacht door te brengen, en als mistflarden bezit nemen van poel en plas, dat moment is misschien nog wel het allermooiste om van de natuurgeluiden van dit prachtige gebied tussen Earnewâld, Warten en Grou te genieten.

Voorpublicatie uit: Het Veenparadijs, verschijnt december 2014.

www.uitgeverijpenn.nl

17

GEEN ZWAGA-SKÛTSJE VOOR LANGWEER COMMISSIE ZOEKT S-FACTOR Koortsachtig zoekt de Skûtsjecommissie naar de S-factor.

Succes, dat moet Langweer verlossen van een fout imago. De ‘Twee Gebroeders’ kan dat niet garanderen, dus wordt verder gezocht.

Ineens kwam de ‘Nynke’ in beeld. Het door de IFKS afgekeurde bolschip van Karel Kuiper uit Sneek zou wellicht beter, sneller zijn dan de ‘Grutte Griene’. En er komen mogelijk nog meer skûtsjes in aanmerking om de ‘Ut ‘e Striid’ van Jacob Huisman te vervangen. De Langweerder commissie onder aanvoering van voorzitter Robert van der Werf laat alle opties open. Als er maar vaart in zit, en de nieuwe schipper Johannes Meeter uit de buurt van de laatste plekjes kan blijven. ‘Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald’, zegt hij.

Ander plan Jaap Zwaga bedankte eind december 2013 plotseling als schipper van het Langwarder Skûtsje. De bemanning had geprotesteerd tegen de wijze waarop zeiltrainingen geregeld waren. Jaap zag ook in dat hij als beroepsschipper nooit kan voldoen aan de verwachtingen die aan hem gesteld werden.

Binnen acht dagen had Langweer een nieuwe schipper, Johannes Meeter. Deze zoon van Hidzer is na afloop van een vijfjarige overeenkomst door de Lemster commissie bedankt. Hij nam een deel van zijn Lemster bemanning mee naar Langweer om de gaten op te vullen. Enkele Langweer-

De ‘Twee Gebroeders’ in de haven van Langweer.

18

Start van het seizoen in Langweer 2014 ders kwamen op Joure terecht. Daar was Alco Reijenga vertrokken om schipper op Heerenveen te worden.

De nieuwe schipper en bemanning bleken geen grote fans van de ‘Grutte Griene’.

Vuur en vlam

Een van de nieuwe kandidaten voor Langweer was de ‘Nynke’ van Karel Kuiper. Adviseur Niels Moerke kent dit schip uit de pen. Hij was intensief betrokken bij de restauratie van deze oude drijvende wietplantage uit Amsterdam tot skûtsje voor de IFKS-vloot.

Later verdedigde hij Kuiper en de Nynke ook te vuur en te zwaard tegen uitsluiting. Dat was aan de orde toen Jelmer Kuipers, lid van de Commissie Generaal van de IFKS, ontdekte dat de Nynke door Bauke Roorda als bolschip was gebouwd. Doordat er nieuwe stuiten op waren gelast, was de vorm niet origineel meer.

Daarom is de belangstelling van de Langweercommissie voor de Nynke pikant. Zeker ook omdat de penningmeester opstapte. Dat er toen toevallig ook twee bestuursleden van commissie en businessclub om privéredenen bedankten, maakte het nog spannender. Het leek alsof Langweer in vuur en vlam stond. Volgens Van der Werf viel dat erg mee.

‘Maar we hebben wel te gemakkelijk aangenomen dat je iets geheim kunt houden als er twintig mensen van weten’, zei hij later.

Omdat aan de Nynke het verhaal van de afkeuring door de IFKS kleeft, hebben SKS-keurmeesters er in een

vroeg stadium naar gekeken. Het schip lijkt wel aan de ruimere eisen van de oude skûtsjeclub te voldoen.

Daarmee is het natuurlijk nog niet een skûtsje dat voor Langweer successen kan garanderen. Ook bij de IFKS werd het in zijn laatste jaar slechts tweede in de C-klasse.

Daarom zoekt de Langweercommissie nog even verder. Wie weet is het skûtsje dat Sikke Heerschop uit Engeland heeft gehaald, geschikt. Of dat van Klaas Adema uit Bolsward. Of wellicht is er nog een ander. Haast zal Langweer niet maken. Dit jaar wordt nog gewoon gezeild met de ‘Ut ‘e Striid’.

De ‘Nynke’ in de branding

Tjibbe Douwes van der Veen liet in 1909 bij Roorda op de Piipster werf een bolschip bouwen, dat hij ‘Twee Gebroeders’ noemde. Onder nummer [G 1177 N] werd het geregistreerd.

Karel Kuiper uit Sneek heeft dit schip van de sloop gered, toen het in Amsterdam opgeruimd moest worden. Hij restaureerde het voorbeeldig en herdoopte het als ‘Nynke’. In 2006 werd het door de IFKS goedgekeurd. Als tweede in de C-klasse achter Freddy van der Heide met ‘De Drie Gebroeders’ promoveerde Kuiper ermee naar de B-klasse.

Toen kreeg Jelmer Kuipers van de IFKS Commissie Generaal werfboeken van de Roorda’s in handen waaruit bleek dat de ‘Nynke’ een bolschip was. Na veel gedoe werd het tenslotte afgekeurd.

Dat wenste organisator en CG-secretaris Syb Bandstra niet te accepteren. Om die reden werd hij op non-actief gesteld.

www.uitgeverijpenn.nl

19

SCHIPPERS VAN DE IFKS

2014

Gepromoveerd

Naar A-klasse Klaas Kuperus Merijn Olsthoorn Froukje Osinga Meijer Willem Zwaga Naar B-klasse Lucas Bouma Bas Krom Jaap Hofstee Jan van der Veen Ulbe Zwaga

De Zes Gebroeders Emanuel Jonge Jasper Opsjitter Grutte Pier Verwisseling Swarte Wiif Sinnekening Gerrit Ynze

Gedegradeerd

Naar B-klasse Wietse Bandstra Freddy van der Heide Naar C-klasse Floris Bottema Koos Lamme Bouke van der Vaart

Singelier Drie Gebroeders Harmonie Oude Zeug Goede Verwachting

Nieuw

A-klein Michiel Adema Martin Brühl Ruud Schaap Daan van der Meer C-klasse Wytse Heerschop Sape Van der Meulen Arnold Veenema Floriaan Zwart Ron Syperda

Lutgerdina Smeltekop Rust na Arbeid Eemlander Elisabeth

A-klasse

Tony Brundel Lytse Lies Gaastmeer

Klaas Kuperus De Zes Gebroeders Makkum

Arend Wisse de Boer Drie Gebroeders Gorredijk

Michiel Kalsbeek Raerder Roek Raerd

Erik Jonker Jonge Rein Wytgaard

Romke de Jong Grytsje Obes Koudum

Robert de Jong Frisia Lemmer

Merijn Olsthoorn Emanuel Lemmer

Willem Zwaga Opsjitter Langweer

Sikke Heerschop Wylde Wytse Rotterdam

Froukje Osinga-Meijer Jonge Jasper Franeker

Jelle Talsma De Jonge Jan Warten

Geale Tadema it Doarp Eastermar Eastermar

Jeroen de Vos Eelkje II Heeg

Walter de Vries Goede Verwachting Sloten

Siebo Zijsling Striidber IJlst

Woeste Ånne Ora et Labora Zeldenrust Ut en Thûs Jonge Blom

B-klasse

Kees Hermsen Ulbe Zwaga Sloten

Remy de Boer De Eenvoud Harlingen

Paul de Koe Hoop op Zegen Heerenveen

Willem Prins Lege Wâlden Terherne

Wietse Bandstra Singelier Stavoren

Sint Bekkema De Verandering Boornbergum

Jilles Bandstra Lonneke Stavoren

Lucas Bouma Grutte Pier Jorwert

Ulbe Zwaga Gerrit Ynze Koufurderrige

Jan Overwijk Twee Gebroeders Top & Twel

Jaap Hofstee It Swarte Wief Tijnje

Bas Krom Verwisseling Yndyk

Freddy v.d. Heide Drie Gebroeders Grou

Hilbrand de Vries Stêd Sleat Sloten

Jan S. v.d. Veen Sinnekening Leeuwarden

Wybe Leenstra Hoop op Zegen Gaastmeer

W

20

Bagger- en aannemersbedrijf Zijsling en Zonen BV Riperwei 3 8623 XR Jutrijp

a-klein

AH Eelke Boersma Hoop op Zegen Leeuwarden

Daan van der Meer Elisabeth Sneek

Michiel Adema Lutgerdina Smeltekop Huizen

Henk Frankena It Abbegeaster skûtsje Abbegea

Tsjibbe v.d. Veer Welvaart Elahuizen

Sietse Broersma Avontuur Heeg

Koos van Drunen Hoop doet Leven Nij Beets

Johan van der Meulen Engelina Smeltekop Earnewâld

Barry Hofman Noarderling Stavoren

Sikke Tichelaar Stad Harlingen Harlingen

Jochem v.d. Vaart (jr) Nooit Volmaakt Lemmer

Ruud Schaap Eemlander Eemnes

Rutger Boonstra Doeke van Martena Sneek

André Wiersma Nieuwe Zorg Earnewâld

Sjoerd Kleinhuis Lytse Earnewâldster Earnewâld

Pieter Jansma Twa Famkes Drachten

Martin Brühl Rust na Arbeid Woerden

C-klasse Kampioenen van 2013 Cees Riezebos Nooit Volmaakt Hindeloopen

Tim Roosgeurius Wâldwiif Kootstertille

Gerrit de Vries Gerrit de Vries Sneek

Bouke v.d. Vaart Goede Verwachting Lemmer

Koos Lamme Oude Zeug Koudum

Noortje Goedhart De Yde Mantgum

Michael Boxum Galamadammen Galamadammen

Floris Bottema Harmonie Bolsward

Anne Wil Boterman Oant Moarn Galamadammen

Arnold Veenema Zeldenrust Sneek

Floriaan Zwart Ut en Thús Hilversum

Sape van der Meulen Ora et Labora Boornzwaag

Ron Syperda Jonge Blom Heeg

Wytse Heerschop Woeste Ånne De Meern

A-klasse 1. Wylde Wytse – Sikke Heerschop (Rotterdam) 2. Jonge Jan – Jelle Talsma (Warten) 3. It Doarp Eastermar – Geale Tadema (Eastermar) a-klein 1. Avontuur – Sietse Broersma (Heeg) 2. Hoop op Welvaart – Arnold Veenema ( Sneek) 3. Lytse Earnewâldster – Sjoerd Kleinhuis (Earnewâld) B-klasse 1. Jonge Jasper – Froukje Meijer (Franeker) 2. De Zes Gebroeders – Klaas Kuperus (Makkum) 3. Emanuel – Merijn Olsthoorn (Lemmer) C-klasse 1. It Swarte Wief – Jaap Hofstee (Tijnje) 2. Grutte Pier – Lucas Bouma (Sneek) 3. Oude Zeug – Ulbe Rienksz Zwaga (Vegelinsoord)

WAPENHANDEL M. BOXUM

Telefoon: 0514 - 522145

www.uitgeverijpenn.nl

21

22

‘GA HET GESPREK MAAR AAN’ NIEUWE VOORZITTER: SICKO HELDOORN Na een spannende confrontatie tussen leden en bestuur werd Sicko Heldoorn eind april unaniem verkozen tot voorzitter van de IFKS. ‘Een leuke club’, vindt hij. Met goede afspraken en een eerlijk gesprek los je volgens hem veel op.

De 57-jarige Sicko Heldoorn is momenteel burgemeester van Dantumadiel. Eerder vervulde hij deze functie in Assen en Opsterland. Daarvóór was hij gedeputeerde van Fryslân. Hij is dus een man met een brede bestuurlijke ervaring. Toch oogt hij jong, een indruk die wordt versterkt als hij met pretlichtjes in zijn ogen vertelt over bijzondere mensen en aparte ontmoetingen. Schaterend rijgt hij de anecdotes aanéén.

Die humor zal hem van pas komen, want de IFKS is nooit een makkelijke organisatie geweest. Er zijn meer dan zestig zelfstandige schippers bij aangesloten, die een leger van meer dan zevenhonderd actieve deelnemers aanvoeren. En skûtsjes zijn een onderwerp waar de emoties hoog over kunnen oplopen.

Dat weet Heldoorn, die van zijn vorige functies zowel de SKS als de IFKS kent. Hij waardeert beide organisaties om wat ze doen, en om hun unieke sfeer.

Goed functioneren Met de voorgeschiedenis, oppositie uit de schipperswereld, had de huidige voorzitter weinig van doen.

De oplossing kwam zes weken later.

Drie schippers en twee bestuursleden schetsten in een speciaal ingestelde commissie het profiel voor de nieuwe IFKS-voorzitter. Daar voldeed hij wonderwel aan.

Heldoorn is blij dat de hemel boven de IFKS is opgeklaard. ‘Er is altijd heel wat te doen in zo’n organisatie.

Gelukkig had het oude bestuur de zaken al mooi op orde. Maar je hebt het over meer dan zestig skûtsjes, net zoveel schippers en wel duizend mensen die zich erbij betrokken voelen.’

Dat vraagt een lenige, behoedzame bestuursstijl. ‘Je hebt er in zo’n vereniging hele aparte figuren bij. Dat maakt het ook zo leuk’, zegt hij.

Hoewel Sicko sinds zijn jongste jeugd watersporter is en verstand van zeilen en boten heeft, zal hij zich niet inhoudelijk met alle kwesties binnen de IFKS bemoeien. ‘Belangrijk is dat je naar elkaar luistert. Er zijn allerlei functies binnen deze club. En er zijn op alle terreinen deskundigen, die goed moeten kunnen functioneren.

Daarom moet je met elkaar goede afspraken maken, en ze nakomen.’

Ga het gesprek aan

Wat doet deze voorzitter als er onenigheid ontstaat?

‘Ik ga me in ieder geval niet hinder-

lijk met de wedstrijden bemoeien. Dat deed Hoornstra ook niet, en Saskia doet het uitstekend.’

En wat dan als er verschil van mening ontstaat over detailkwesties, zoals waar de finish wordt uitgelegd, welke baan wordt gezeild?

‘Daar praat je later over, niet tijdens de wedstrijden. Ga het gesprek maar met elkaar aan, maar niet als iedereen onder hoogspanning ‘yn it spier’ is.’ Ook de Commissie-Generaal moet in vrijheid haar werk kunnen doen, vindt Heldoorn. ‘Wel graag in de beslotenheid. Als iedereen op elk moment met de pers gaat praten, heb je de kat in de gordijnen. Dat moet dus niet.’

Tussen belangen en emoties een positieve koers houden, dat lijkt Sicko een mooie uitdaging. ‘Het is niet zo belangrijk wat ík of een ander bestuurslid inhoudelijk van een bepaalde kwestie vind. Het gaat erom hoe we eruit komen. Daarin heeft bij veel zaken de schippersvergadering het laatste woord.’ Dat geldt ook voor de eeuwige spanning tussen sport en originaliteit. ‘De schippersvergadering bepaalt de grenzen, zo is het geregeld. Als dat redelijk gebeurt, leg ik me er bij neer.’

Skûtsjesilen is voor Fryslân van groot belang. Dat was een van de redenen waarom Sicko Heldoorn zijn functie aanvaardde. Hij heeft er ook echt zin in. ‘Want het is leuk volk, skûtsjesilers.

En skûtsjesilen is prachtig!’

www.uitgeverijpenn.nl

23

PRELUDE IFKS 2014 Negen jaar geleden was de prelude voor het skûtsjeseizoen in Langweer voor het eerst. Ook dit jaar was de ouverture voor het IFKS-skûtsjesilen op de Langwarder Wielen, waar op 12 en 13 april. Tijdens de Hemelvaartsdagen van 29 t/m 31 mei was Lemmer Ahoy het strijdperk van een groot deel van de SKSen IFKS-vloot. Veertien dagen later troffen de IFKS-skûtsjes elkaar in de Slag om Heeg. Tien IFKS-skûtsjes gaven acte de presence op de Kralingse Plassen bij Rotterdam. Wegens te weinig deelname moesten de wedstrijden op de Burgumermar dit jaar worden geannuleerd.

Gingen er vorig jaar nog mailtjes richting organisatie van de wedstrijden in Langweer met de vraag of er wel ijsbrekers besteld waren, deze jaargang waren met name op zondag de weersomstandigheden uitstekend.

Maar liefst 43 skûtsjes verschenen aan de start.

Nadat oud-burgemeester Bert Kuiper op vrijdag 28 maart in Café ’t Wapen van Langweer de loting voor de poule-indeling verricht had ging het 14 dagen later los op de Wielen. Nieuwe schippers waren Sape van der Meulen met het skûtsje Ora Et Labora, Michiel Adema met de Lutgerdina Smeltekop en Daan van

Douwe Visser Grou: trotse winnaar.

24

De oude zeug bij Lemmer. der Meer met de Elisabeth. Uiteraard waren de ogen ook gericht op de nieuwe Langweerder schipper Johannes Meeter, die mee deed met de ‘Ut’e Striid’, het schip dat dit jaar nog ingeschreven is bij de SKS. Meeter zeilde het openingsweekend mee in de middenmoot.

Tijdens de tweede wedstrijd kwamen de Langweerders in aanraking met de ‘Wylde Wytse’ van Sikke Heerschop. Deze laatste verspeelde daardoor de kans op een overwinning vroegtijdig. De Fries om útens had door het akkefietje met Langweer problemen met de piek opgelopen.

Er werd gezeild in vier lengtegroepen: tot 18 meter, tot 19 meter, tot 20 meter en 20 meter en meer. Na vier wedstrijden op zaterdag werd het klassement opgemaakt, waarna op zondagochtend de kleine finale gezeild werd en op zondagmiddag de grote finale. De weersomstandigheden op zaterdag waren mild, zonnig en windkracht 3. Tijdens de finalewedstrijden op zondag stond er aanzienlijk meer wind en verschillende skûtsjes hadden dan ook een reef in het grootzeil. Na een prachtige finale schreef Jelle Talsma met ‘De Jonge

Jan’ het tweedaagse evenement op zijn naam. Ton Brundel moest zich met de ‘Lytse Lies ’ tevreden stellen met het zilver. Lucas Bouma legde met de ‘Grutte Pier’ beslag op het brons.

Vissers heersen tijdens Lemmer Ahoy Het is zaterdagmiddag 31 mei, vijf uur. Met een smile van oor tot oor komt schipper Douwe Visser van ‘ It Doarp Grou ’ naar de prijsuitreiking.

Zijn neef ‘Douwe Snits’ ( derde in het eindklassement) ziet het lachend aan en feliciteert zijn familielid met de eerste plek in de skûtsje klasse 1 van Lemmer Ahoy. De derde Visser die alle reden heeft om te lachen is Albert Visser, die met een uitstekende tweede plaats de Lemsters blij maakt. Meer dan 60 skûtsjes, een recorddeelname, hebben de dagen rond Hemelvaart gestreden onder sterk wisselende weersomstandigheden op het IJsselmeer. De stevige oostenwind zorgde ervoor dat de ‘Oude Zeug’ van Koos Lamme en de ‘Opsjitter’ van Willem Zwaga tijdens de openingswedstrijd op donderdag omgingen. Schipper Ruud Schaap van ‘ De Eemlander ’ (voormalige ‘Swarte Wief ’) debuteer-

De Slach om Heech. de spectaculair door luttele meters na de finishlijn ook om te gaan.

‘We hadden de hele dag al vlagen gehad die je op moest vangen.

Constant opletten en ik had ook wel het idee van ‘nu moet het niet verder gaan’, want dan gaat ie. Op het moment dat we om gingen, ging het schip niet eens zoveel schuiner als dat we in de vlagen gingen’, was het laconieke commentaar van Schaap.

In groep A was Douwe Visser met ‘ De Sneker Pan ’ oppermachtig, hij won beide wedstrijden op donderdag. Ron Syperda debuteerde met ‘De Jonge Blom’ sterk tijdens de openingswedstrijden. Met een eerste en een derde plaats leidde hij het tussenklassement in de B-klasse. Sietse Broersma met ‘De Avontuur’ zegevierde in de kleine A.

Froukje Meijer bij bestuurslid Jaap Frankema: zevende.

Chaos Stond er donderdag nog een stevige oostenwind, vrijdag startte de dag zonder wind. Na uitstel van de wedstrijden werd er later op de dag gestart met de B-klasse. Geen én vlagerige wind uit alle richtingen zorgden ervoor dat bij de eerste ton een geweldige chaos ontstond. Uiteindelijk ging Cees Riezenbos met de ‘Nooit Volmaakt’ er verrassend met de winst vandoor. Bij de kleine A nog een verrassende winnaar: Schipper Daan van de Meer met de ‘Elisabeth’.

En wie won bij de A-klassers? Jawel, het Lemster skûtsje met Albert Visser aan het helmhout! Een glorieus moment voor de op Lemmer debuterende schipper. Zijn broer Douwe moest deze dag het wedstrijdwater verlaten na een aanvaring met de ‘ Zes Gebroeders ’ van Klaas Kuperus.

De zaterdagwedstrijden verdienden zondermeer het predicaat schitterend. Een lekker bries, zo nu en dan behoorlijk variërend. In de A-groep greep Grou met een tweede en een derde plaats de macht. ‘ Douwe Grou ’ nam zodoende de titel van ‘ Douwe Snits ’ over. In de B-klasse stelde Floriaan Zwart met de ‘ Ut en Thús ’ de eindzege veilig. Sietse Broersma won de kleine A. Conclusie na Lemmer Ahoy? De top van de IFKS liet het behoorlijk afweten, waarbij de 23ste plaats van Sikke Heerrschop misschien wel illustratief

was. Dat debutante Froukje Meijer het uitstekend deed met een zevende plekje geeft echter hoop. Terecht dat zij juichend haar prijs in ontvangst nam.

Slag om Heeg Met 43 skûtsjes mocht de organisatie van ‘De Slag om Heeg’ best tevreden zijn. Dat zullen de winnaars Ton Brundel, Lucas Bouma, Floriaan Zwart en Sietse Broersma ook ongetwijfeld zijn geweest. Tijdens het evenement liet de kersverse IFKS-voorzitter Sicko Heldoorn zich van zijn beste kant zien, eerst al wedstrijdzeiler en later als welbespraakt prijsuitdeler. Verder opmerkelijk dat ook nú weer skûtsjes omsloegen. Dit keer waren Henk Frankena met het ‘Abbegaaster skûtsje’ en Noortje Goedhart met de ‘Yde’ de pineut. Hopelijk wordt het geen trend dit seizoen!

Einde Burgumermar?

Voor de vijfde keer op rij werd de aangekondigde wedstrijd op de Burgumermar wederom afgelast. Te weinig deelname! De leden van ‘ Stifting Skûtsjesilen yn’e Wâlden’ uiteraard zwaar teleurgesteld. In september wordt een definitief besluit genomen hoe het nu verder moet met de silerij op de Burgumermar. De organisatie zal hiervoor met het bestuur van de IFKS om tafel.

Henk van der Veer

www.uitgeverijpenn.nl

25

Andries Planting Tegelzetbedrijf Doraweg 12 8531 PW Lemmer mail: info@andriesplanting.nl mob: 0653133124

Skûtsjemuseum Earnewâld De Stripe 12, till. 06-16933805

Iepen fan 19 april t/m 28 september op sneon en snein fan 13.30-17.00 oere Yn july en augustus alle dagen iepen, útsein moandeis Tagong: € 3,–, bern oant 12 jier: € 1,– Foar groepen nei ôfspraak altyd iepen Sjoch ek: www.skutsjemuseum.nl

Sinds 1977

De verf voor de watersporter!

Naast het verzorgen van uw administratie, jaarrekeningen en salarisadministratie bieden wij de volgende diensten: • financieel, fiscaal en juridisch advies • begeleiding bij fusie of overname • financiële planning / begeleiding van uw vermogen • re-organisaties / organisatieverbeteringenstrajecten BROUWER & BUWALDA ADMINISTRATIE- EN ADVIESBURO

Haal meer uit ondernemen

26

Vestiging Wommels Walperterwei 41 8731 CD Wommels t 0515 43 00 96

Vestiging Joure Douwe Egberts Plein 4/A 8501 AB Joure t 0513 41 77 66

www.accelent.nl

Lid van College Belastingadviseurs

Vestiging Grou Biensma 31 9001 XZ Grou t 0566 62 13 37

Hydrant is een productlijn van Nelf Lakfabrieken BV www.hydrantjachtlak.nl - www.twitter.com/hydrantjachtlak

TALENTEN BESTORMEN DE TOP OOK 2014 BELOOFT BOEIEND TE WORDEN Froukje Meijer móest donderdag 22 mei mee naar de Kralingse Plas, hoewel ze thuis zou blijven.

Op het voordek van de Jonge Jasper kon ze twee dagen dromen van het komende kampioenschap van de IFKS. Ze hoeft niet voor vader Sieb onder te doen.

De ‘Jonge Jasper’ is in 1910 op de Piipster werf in Drachten gebouwd.

In het verleden werd Sieb Meijer meermalen kampioen met dit mooie skûtsje. Het hoort, net als de nieuwe schipper Froukje Osinga-Meijer, zonder meer in de A-klasse van de IFKS thuis. Daar kan ze, is de afgelopen jaren wel aangetoond, hoge ogen gooien.

Anderen moeten dat nog bewijzen.

Klaas Kuperus van ‘It Makkumer Skûtsje’, dat ook staat ingeschreven als ‘De Zes Gebroeders’, heeft er terecht vertrouwen in dat hem dat kan lukken.

Hij en zijn bemanningsleden hebben goed geïnvesteerd in boathandling.

Waar menigeen bang voor was. Bij zijn imponerende debuut werd al gefluisterd, ‘als die jongens ook nog echt leren zeilen, wordt het Makkumer Skûtsje onverslaanbaar. ’ Merijn Olsthoorn is bij oude skûtsje-

volgers minder bekend dan zijn schip, de ‘Emanuel’. Dat zeilde jarenlang in de middenmoot van de SKS, voordat het werd vervangen door de ‘Twee Gebroeders’ van wijlen Johannes Taekema. Merijn is een strateeg. Hij is manager Strategy Consultant en komt dit jaar met een volledig nieuw getuigde Emanuel aan de start. De verwachtingen zijn hoog.

Twee grote talenten Willem Zwaga heeft zijn naam en zijn reputatie mee. Deze tweede zoon van Ulbe wordt door velen als veelbelovend talent in de gaten gehouden.

Maar met zijn ‘Opsjitter’ had hij een extra promotieplekje nodig om in de grote A’s te komen. Dit was vrijgekomen doordat Henk Regts de ‘Ut en Thús’ had overgedaan aan Floriaan Zwart.

Hoewel deze jonge chartervaarder nog wat ervaring moet opdoen, zal hij wel niet lang in de C-klasse varen.

Daar is dit schip

te snel voor. Het vertrek van Henk Regts is werkelijk een gemis. Hij was een sportieve, misschien iets te fanatieke, sportman. Altijd ging hij voor de prijs, die hij nét niet won.

Minder zeker is het vooruitzicht voor Arend Wisse de Boer. Hij is een uitstekend zeiler, maar moet opnieuw met een ander skûtsje starten. De Oude Zeug bracht hem succes, maar hij moest afgelopen jaar het roer overdragen aan de terugkerende Ulbe Zwaga. Arend Wisse huurde de ‘Grutte Griene’ van Langwar en verraste wederom met succes. Dat leidde opnieuw tot geaarzel bij de SKS-kommisje van Langweer die de ‘Grutte Griene’ weer terughaalde.

IM

www.uitgeverijpenn.nl

27

Houtbouw en Houthandel Talen

Zeilmakerij Rolf de Jong Singel 16 9001 XP Grou Tel. 06 – 81133883

Wetterkant 19 8401 GC Gorredijk

info@houtbouw-talen.nl 0513-688861

w w w. r o l f z e i l m a k e r i j . n l

ZEVENWOLDEN 150 JIER FOAR DE WYN

Op 1 augustus 1865 is het zover: ‘Zeilverenging de Zevenwolden’ is opgericht. Het doel is vooral zeilwedstrijden ‘op zee’ organiseren voor vissers, skûtsjes en beurtschepen. Het kan natuurlijk niet bij vissers alleen blijven en in 1933 verenigen de Open boten en kajuitjachten zich in de WSL, Watersportvereniging Lemmer.

Vele jaren bestaan deze verenigingen naast elkaar in het waterrijke gebied van Lemmer, voordat ze in 1967 samengaan: Watersportverenging de Zevenwolden Lemmer is een feit.

28

Een jaar later wordt in samenwerking met de SKS een oude viskotter als startschip aangeschaft: de Zevenwolden, die tot op de dag van vandaag nog naar volle tevredenheid bij verschillende wedstrijden wordt ingezet.

Dat bleek het momentw dat WSV de Zevenwolden in Lemmer begon te groeien. Een startschip, een klein clubgebouw. Een groter clubgebouw, meer leden, dus een aanbouw. Nog meer leden en vooral veel jeugd leidde tot nog een uitbouw en een opslag voor kleine bootjes en een steiger.

Als laatste aanvulling is in 2013 een jachthaven in eigen beheer gekomen, waar leden hun scheepje af kunnen meren.

Iedereen snapt dat een vereniging met ongeveer 600 leden zo’n bijzonder jubileum niet ongemerkt voorbij kan laten gaan. De plannen zijn gevarieerd en zijn natuurlijk nog in ontwikkeling.

Wat iedereen al wel vast in zijn agenda kan schrijven is, dat het weekend van 19, 20 en 21 juni 2015 Lemmer zal bruisen van de activiteiten.

Er zullen oude ambachten langs de waterkant te vinden zijn. De jeugd zal in Optimisten in het Dok zeilen. Er wordt gekeken naar de mogelijkheden om oude filmbeelden op zeildoek te projecteren. En er zullen naar alle waarschijnlijkheid zo’n 100 verschillende type klassieke vissersschepen afmeren in de binnenhaven en het Dok. Ze zullen een wedstrijd zeilen in de Lemster Baai en er zal een poging worden ondernomen om admiraal te zeilen.

En natuurlijk zullen de Shanty’s en het Wivenkoor de muzikale omlijsting verzorgen.

www.zevenwolden.nl

www.uitgeverijpenn.nl

29

MANNEN VAN STAAL De Mannen van Staal stralen uit wat ze zijn, een kleurrijk consortium van 25 artistieke vakmensen in metaalbewerking. Mannen en vrouwen met specialisaties in kunstvormen, bending, constructie en ontwerp.

Grondleggers zijn de techneut Theunis en zijn vrouw Lize Bakker. Ze begonnen in 1985 in de eerdere smederij van Bakker senior in Winsum met Bakker Metaalbewerking.

Met dank aan de economische dip in 2005 besloten ze het inmiddels te Leeuwarden gevestigde constructiebedrijf op te schalen naar vier richtingen: Art, Bending, Construction en Design (ABCD). Zo formeerden de metaalbewerkers een artistieke koppeling van ambachtelijk constructieen restauratiewerk aan kunst en design voor breed publiek. De Mannen van Staal hebben de afgelopen jaren een spoor van design achtergelaten

in kunstwerken, maar ook in tuinhekjes en trappen, passend gemaakte ontwerpen voor de omgeving, in de stijl van de klant. Er wordt samengewerkt met artiesten, kunstenaars en ook worden eigen design in de markt gezet, zoals de tuinmeubellijn Life is Great van ontwerper Louise Cohen, met meervoudige toepassingen van zonnestroom tot haardvuur.

De Mannen van Staal maken het liefst iets dat afwijkt of zelfs onmogelijk lijkt. Zoals kunstenaars ook altijd bezig blijven met nieuwe vormen en ontwerpen.

Meer inspiratie en webshop is te zien op de artistieke website www.mannenvanstaal.nl zie ook pagina 44-47

DNA hekwerk met keramische bollen als cellen, Hoofddorp. Ruudt Peters Buigwerk: Buigwerk t.b.v. de stallen, agrarische sector.

Lely Dairy Constructie: Aquaduct Houkesloot, Sneek Design: Life is great, ontwerp Louise Cohen

MEUBELMAKERIJ WESTER & GALERIE KOOPMANS STIJLVOL EN UNIEK. UW BEZOEK MEER DAN WAARD. De Stripe 14 Earnewâld. www.galeriekoopmans.nl www.meubelmakerijwester.nl 0511- 529235 06 - 53727793 / 06 - 20826221

30

‘Fan herte wolkom’

FLUISTEREND DOOR DE ALDE FEANEN

hart van een netwerk aan historisch interessante routes. Onderweg ziet u van alles.

It hert fan Fryslân

Allerlei fietsroutes zijn uitgezet door Fryslân. Ze gaan door en langs de mooiste landschappen.

Wat je onderweg tegenkomt, is vaak een verrassing. Museumplein Fryslân heeft een route uitgezet langs musea rond Grou.

Die is uitstekend af te leggen met fiets en E-bike.

De start is bij het Aquaverium, De Finnen 2. Daar hebben veertig Friese musea elk hun eigen stand ingericht. Samen geven ze invulling aan het Museumplein Fryslân. Dit is het

Aan de Stationsweg 1 staat het oude raadhuis van Idaarderadeel. Na de gemeentelijke herindeling van 1984 keeg het de functie van streekmuseum-oudheidkamer. Naast het Notariskantoor zit het ‘Hert fan Fryslân’ (Hart van Friesland). Open van woensdag tm zondag, 13.30 – 17.00 uur. Expositie over Sint Piter, skipkes en ‘pronkjen’.

Sint Piter wordt alleen in Grou nog gevierd als tegenhanger van Sinterklaas, op 21 februari. Dat was vroeger de datum waarop het schippers- en vissersjaar begon.

(Meersweg 9) en De Vrijheid (Seinpôlle 4).

De Burd is een eiland tussen nieuwe en oude wateren. Er staan mooie nieuwe bungalows, maar er wordt ook een oude monumentale boerderij herbouwd. Verder is er op nr. 13 de Expositieruimte Bennemastate.

Na de pont bij Sitebuorren over de Graft komt u in een agrarisch paradijs met als het meezit veel mooie Friese paarden.

Met de pont Langs verschillende wegen kunt u oversteken naar het eiland De Burd.

De eerste pont vaart vanaf de Hellingshaven. De tweede gaat vanaf bungalowpark Yn ‘e Lijte over het Prinses Margrietkanaal. Onderweg passeert u karakteristieke horecabedrijven. Aan het water naar de ponten staan de restaurants Het Theehuis

www.uitgeverijpenn.nl

31

Door en langs de A Grou – Earnewâld –

E-bikerûte

Zeilmakerij Rolf de Jong Singel 16 Grou 06 – 81133883

www.rolfzeilmakerij.nl

Meersweg 9 Grou 0566 - 621630

Hellingpaed 11 www.skuthus.nl Warten

De Kok & de Walvis Hoofdstraat 31 Warten 058-2551344 www.dekokendewalvis.nl

Joop Zandberg fietsplezier

De Stripe 14 Earnewâld 0511-529235

Frysk Lânboumuseum Aan de noordkant liggen de Alde Feanen, aan de zuidkant De Veenhoop, Nij Beets, Aldeboarn.

Bij de brug over de Headamsleat en de pont over de Wide Ie staat Hotel Restaurant Iesicht. Vandaar is het 3 kilometer fietsen over een rustiek schelpenpaadje en 5 km over de weg (West en Alle-Om-Slachte) naar het complex ‘It Wiid’. Kiest u voor het laatste dan komt u voorbij Theetuin Tierelantuintje op It West 8 onder Oudega Sm. Aan de Koaidyk 8 is bij Bungalowpark It Wiid het Bezoekerscentrum van It Fryske Gea en het Frysk Lânbou Museum. Daar is naast heel veel andere

32

lde Feanen: – Warten.

1. Aquaverium

De Finnen 2 rechtsaf 2. Biensma

Rotonde links Stationsweg 1 3. It Hert fan Fryslân

Rechtdoor links: Meersweg 4. Theehuis Volmaweg Hellingshaven 5. Pont

Rest. De Vrijheid Seinpôle 6. Rechtsaf Yn ‘e Lijte

Pont De Burd 7. Sitebuorren

Pont Hege Warren 8. Iesicht

Brug la Headamsleat 9. Schelpenpad

R.a.: Koaidyk It Wiid 10. BC De Alde Feanen

Lânboumuseum Fryslân Grand Café 11. Pont

Offerhausweg links: Eilânsgrien 12. Links: Wiidswei

Kokelhûs Jan en Sjut sjerkepaed 13. Rechts:Feantersdyk

Rechts: De Stripe Skûtsjemuseum 14. Galerie Anje Wester

Feantersdyk links De Bolderen 15. Rechts Earnewarre

oversteek linksaf fietspad oversteek 16. Linksaf Stûkenwei Foanejachtbrug oversteek 17. Stûkloane

Meagere Weide Hoofdstraat (r.a.)

18. De Brigantijn

Kok & De Walvis Brug l.a. It Earmhûs 19. It Skûthûs Rounwei oversteek 20. Linksaf It Leechlân

Mineralogisch Museum De Tútse (brug) 21. Leechlân

Brug rechts Biensma 22. R.a. De Finnen Aquaverium

dingen nu een expositie te zien over Amerikaanse windmotoren, windmolens uit 1900-1940.

Er vaart een pontje over It Wiid naar de vastewal van Earnewâld. Maar als u een eurootje wilt besparen, kunt u even twee kilometer omfietsen.

Earnewâld Fiets in Earnewâld over het Eilânsgrien naar het westen tot het bord Doorgaand Verkeer. Dan linksaf langs de snackbar, kledingzaak, ijssalon. Rechts staat het pompstation voor weg en water en daarnaast de Selsbetsjinning. Dat is de sfeervolle supermarkt van Hendrik en Anje Wester, waar ze ook best andere talen verstaan.

Verderop rechts It Kokelhûs fan Jan en Sjut. Dit is een lief museumpje met uit harde turf gesneden beeldhouwwerk.

In de hervormde kerk zijn ’s zondags geregeld bijzondere Friestalige diensten voor het Oecumenysk Wurkferbân. Ze worden meestal door een klein clubje enthousiastelingen bezocht.

Richting Garyp is naar het oosten.

Links is het natuur- en wandelgebied van It Fryske Gea met een ooievaars’kolonie’. Rechts ligt het bedrijventerrein De Stripe met Galery Koopmans en meubelmakerij Wester. Daarnaast Skûtsjemuseum De Stripe. Meestal ligt er het houten skûtsje AEbelina en verder in het water bijna altijd mooie oude schepen.

Warten U kunt met de pont van Earnewâld naar Warten. De mooiste fietstocht voert over Bolderen, Earnewarre, Foanejacht, Stûkloane door een wijdegebied naar het dorp. Er is een snackbar, een nieuw horecabedrijf

(Kok en De Walvis).

Ons doel is een klein museumcomplex met een oud Fries langhûs, de Greidpleats. Verder is er It Earmhûs (het armenhuis), met o.m. ook aandacht voor de Binnenvisserij. Vlak daarbij is een oude scheepswerf met restaurantje It Skûthûs en mooie boten aan steigers. De grote jachthaven ligt achter de weg aan de zuidkant.

Mineralogisch Museum Het is een vrij lange weg van Warten naar Grou, 8 km zonder fietspad. Op Leechlân 22 staat een oude boederij met in de schuur het Mineralogisch Museum. Daarin is momenteel de speciale expositie Schelpen uit alle Wereldzeeën te zien. Van 1 november tot 1 mei is het museum alleen op afspraak open. De openingsdagen en tijden variëren per maand. Zoek eerst de website maar even op. Google wijst u, net als bij de andere musea, de weg naar mooie, informatieve websites.

Terug naar Grou Door naar Grou. Links voor de brug zien we in de verte bij een boerderij jachtbouw. Verderop liggen woonarken voor recreanten aan de westkant van de Wergeasterfeart. De Tútsebrêge is van het water af door passanten te bedienen.

Nóg twee kilometer en u bent terug in Grou. Over de brug rechts, einde weg weer rechts: Aquaverium.

www.uitgeverijpenn.nl

33

MooiZooi!

Jopie Huisman inspireert kunstenaars met een beperking 22.02.2014 – 04.01.2015

Noard 6, Workum | www.jopiehuismanmuseum.nl 34

BOEIENDE PROVINCIE WORDT ONTSLOTEN TOERISTENKAART FRYSLÂN KOMT STRAKS DIGITAAL Gooi in Fryslân een steen en je raakt een verhaal. Het komt tot leven bij een echt Fries evenement of in een museum. Of je moet het horen, uit de mond van een verteller. Om je de weg te wijzen, komt er binnenkort een digitale Toeristenkaart Fryslân.

Ooit als gast de Midslânsdyk tussen Scharnegoutum en Raerd gefietst?

Dan is het nog maar de vraag of je door Poppenwier bent gekomen en daar de Vermaning bij de woning van wijlen Goslik Peekema hebt gezien.

Wacht even, Peekema, was die niet van de beroemde AEbelina? Nee, dat was zijn neef, de reus Wiebe. En de replica van dat snelle houten skûtsje ligt in Earnewâld bij het Skûtsjemuseum. Ook daar jaagt het ene verhaal trouwens het andere.

Fryslân is een boeiende provincie, waar veel méér te beleven is dan je op het eerste gezicht zou denken.

Op één dag kan een nijvere Fries wel naar vijf verschillende evenementen. Skûtsjesilen, kaatsen, fierljeppen, festivals, optochten en braderieën: het houdt niet op. Verder zijn er vele fiets-, vaar- en wandelroutes. Ze voeren door stille streken, langs natuurparken en vele monumenten. Voor toeristen is dat alles méér dan leuk, zeker als ze begrijpen waar het om gaat. Voor eigen inwoners is het een schatkamer die zijn geheimen nooit in één keer prijsgeeft.

Zie ook: Friesland agenda

Waar is het overzicht?

Dé toeristenkaart Er bestaan heel veel kaarten en websites die in deze provincie de weg wijzen. Maar zelfs een dikke Bosatlas biedt niet genoeg paginaruimte om het allemaal te bevatten, en de krant kan maar één week overzien.

Toch willen we weten wat er in Fryslân te zien is en gebeurt. Voor onszelf en voor toeristen. Om dat op een handzame, gebruikersvriendelijke manier te doen is een combinatie van oude en nieuwe technieken gewenst. Oftewel: de mooie “King Toeristenkaart“ van 1938 zou een digitaal vervolg moeten krijgen in de vorm van een dynamische digitale kaart vol informatie en beleving.

Aan de nieuwe Toeristenkaart Fryslân wordt Bron: Kaart Stichting Reclame Arsenaal gewerkt door FrieslandWonderland in samenwerking met len bij de skûtsjes, boeren bij paarden PENN Uitgeverij. Beide partijen willen en koeien, sporters bij kaatspartij en voor komende herfst een basiskaart fierljeptoernooi, Heerenveen, Camals website presenteren. Hoe combuur en Harkemase Boys. pleet en uitgebreid de informatie Zo zijn er ook verhalen bij de vele wordt, is nu nog niet bekend. Dat monumenten, en wordt elk dorp behangt ook een beetje af van de steun schreven. Dit is een land vol lieux de die de initiatiefnemers krijgen. mémoire, maar je moet het wel zien.

De hoeveelheid beschikbare informatie is in principe oneindig. Het Wat is er te zien? komt op een goede selectie aan, en De Toeristeneen gebruikersvriendelijke inrichting. kaart Fryslân Daar is een redactie mee bezig, die geeft straks in de komende weken steeds meer kort bestek een gegevens verwerkt. De database van overzicht van alle bezienswaar- FrieslandWonderland vormt alvast een prachtig fundament. digheden en Bauke Folkertsma, een van de initiaevenementen in tiefnemers, verwacht op 1 september deze provincie. een eerste presentatie te kunnen geOp een diepere ven. ‘Wie de opbouw wil volgen, moet laag komen maar eens www.toeristenkaartfryslan. de verhalen nl aanklikken’, zegt hij. die erbij horen.

Schippers vertel-

www.uitgeverijpenn.nl

35

NIEUW: BIKE & BOAT FIETS GRATIS MEE *ook fiets te huur

u N

e , st vc p uw e en en ie i t r n ct aa oe e de ll in vl m co a ten l u o h

Zomertochten 2014 Skûtsjesilen Dag Vanuit Vertrek Wedstrijdveld 19/7 Sneek 10:00 Grou 23/7 Sneek 12:00 Terherne 24/7 Sneek 11:00 Langweer 25/7 Sneek 10:30 Elahuizen 26/7 Lemmer 10:00 Stavoren 28/7 Sneek 10:30 Woudsend 30/7 Lemmer 11:30 Lemmer 31/7 Lemmer 11:30 Lemmer 01/8 Sneek 11:00 Sneek

• Pannenkoektochten • Dagtochten op maandag • Middagtochten op woensdag • Rondvaarten op zondag • Vanuit Sneek en Lemmer

Info: 0515 413819 www.rondvaart-vandijk.nl

Cascobouw staal & aluminium *Authentieke restauraties *Klinkwerk *Schilderwerk *Inbouw motoren *Hellingen tot 25 Ton

Specialist

in vloerrenovatie www.thoutenvloertje.nl

* Prachtige kade (+/- 1,5 km lang) * Aan mooi verzorgde camping met vele faciliteiten * Overnachten in een tent op de kade is toegestaan * Elektriciteit aansluitpunten tot 10 ampere * Campingfaciliteiten onder andere ruime en schone douches, toiletten en wastafels

* Kamperen * Recreëren * Genieten

Galamadammen 1-4 8723 CE Koudum (0514) 521346 info@galamadammen.nl www.galamadammen.nl

36

Jongemastraat 51 8701 JC Bolsward

Telefoon: 0515 58 04 82

Jongemastraat 51 8701 JC Bolsward Tel. 0515 58 04 82 info@thoutenvloertje.nl

Aan vaarwater tussen Sloten en Slotermeer!

Meer info? www.campingdejerden.nl

't Houtenvloertje

E-mail: info@thoutenvl

‘IK WORD ER STIL VAN’ ALLE BARKMEIJER VINDT HET VERLEDEN TERUG

Alle Reeuwert Jan Barkmeijer bladert in skûtsjepapieren.

‘Mijn vader is hier nooit geweest.

Wat jammer. Wat zou hij trots zijn geweest.’ Even mijmert Alle Berends Barkmeijer bij de AEbelina voor het Skûtsjemuseum in Earnewâld. ‘Ik word er stil van’, zegt hij dan.

Eén snipper is er over van een rekening van Bakker & Co uit Ridderkerk.

Hij is gericht aan ‘De Heer de gebr.

Barkmeijer te Sneek’. Het gaat over de levering van een pons, een schaar en een buigband, voor resp. 240,-, 285,- en 240,- gulden. Voor elk van die bedragen werkte een gewone arbeider op een werf vier maanden tot een half jaar.

Maar dat is het wonder niet. Het bijzondere van deze rekeningsnipper is dat het ’t enige echte archiefstuk is dat bewaard is gebleven van de Sneker scheepswerf, die in 1889 met de ijzerbouw begon aan de Woudvaart.

De rest is in de Tweede Wereldoorlog

verbrand na een bombardement op Groningen, waarbij het huis van de familie Barkmeijer in de as werd gelegd.

Het is op 8 juli 2014 mét een rekening van Bakker Ridderkerk aan Barkmeijer Briltil uit juni 1884 naar Leeuwarden gebracht door Alle R.J. Barkmeijer, kleinzoon en oomzegger van werfbazen. Hij kwam er speciaal voor uit Schiedam. Zijn vader de tandarts Berend Barkmeijer had in 1998 beloofd de documenten te sturen, maar hij stierf op 95-jarige leeftijd voordat het gebeurd was.

We beschikken nu over de vroegste bewijzen van het begin van ijzerbouw voor Friese skûtsjeschippers. vervolg op pag. 39…

Rondvaartbedrijf Redbad Terherne Voor familiedagen, verjaardagen, bruiloften, recepties, excursies, personeelsreisjes

Programma Skûtsjesilen 2014 Zaterdag 19 juli: GROU

vertrek 10.30 uur € 15.00 p.p.

Woensdag 23 juli: TERHERNE vertrek 12.45 uur € 13.00 p.p.

Donderdag 24 juli: LANGWEER vertrek 10.30 uur € 15.00 p.p.

Vrijdag

25 juli: ELAHUIZEN vertrek 10.00 uur € 17.50 p.p.

Vrijdag

1 aug: SNEEK

vertrek 11.45 uur € 13.00 p.p.

RedeRij van deR Zweep RondvaaRten GRou IFKS-skûtsjesilen 2014 RESERVEREN: 06-53 50 80 80 Afvaarten in de wedstrijdplaats (centrum) Datum: Dag: Plaats: Vertrek: 5 augustus dinsdag Heeg 13:30u 6 augustus woensdag Sloten 13:30u 7 augustus donderdag Echternerbrug 13:30u 8 augustus vrijdag Lemmer 13:30u 9 augustus zaterdag Lemmer 13:30u * kinderen t/m 12 jaar € 6,-

J.T. Riemersma p/a Buorren 9 (geen afvaartplaats) 8493 LC Terherne tel: 0566-623505 of 06-53730936 info@rondvaartredbad.nl

Prijs p.p.: € 10,00 € 10,00 € 10,00 € 10,00 € 10,00

Fam. K v/d Zweep | Postbus 95 | 9000 AB Grou

06 53 50 80 80 Prinsenhoftocht iedere donderdag en zondag in Juli en Augustus: vertrek 14:00 u. terug 16:00 u.

www.rondvaartredbad.nl

www.rondvaartengrou.nl

‘Súdwest-Fryslân, eigenzinnig en bijzonder!’

Ervaar het verschil 85.000 fiere Friezen. Trots op hun 68 dorpen en zes steden.

Groots en monumentaal tussen de Afsluitdijk, Stavoren en Sneek. Verbonden door water en wegen. Met een rijk economisch verleden.

Stoere verhalen en eeuwenoude tradities. Ruimte om onbezorgd op te groeien. Land van kansen en mogelijkheden. Waar het goed leven is.

www.sudwestfryslan.nl

38

Daar waar ook hard gewerkt wordt. Ondernemers en medewerkers die samen staan voor degelijkheid en kwaliteit.

Altijd rechtdoorzee en vernieuwend. Een klasse apart.

Koeien en kerktorens. Skûtsjes, jachten en sloepen. Varen langs wuivende rietkragen over meren en kanalen. Zeilen op de schuimkoppen van het IJsselmeer. Veilige havens bieden een oprecht en warm welkom.

tweede generatie is er nu, in de derde, weer sprake van warmere contacten. Maar helaas zijn de mensen overleden die de skûtsjebouw nog actief hebben meegemaakt.

Lammert Brouwer als klant Een illustere klant van Barkmeijer Briltil was Lammert Jans Brouwer. Hij liet op deze werf in 1916 de 54 ton grote ‘Hoop doet Leven’ bouwen en in 1925 het bolschip ‘Rust na Arbeid’. Dit ‘boltsje’ had een laadvermogen van ruim 37 ton. Dit schip lag samen met de ‘Hoop doet Leven’ op de grens van Opsterland en Smallingerland tussen Nij Beets en De Veenhoop. Zo konden de Brouwers met hun grote gezin van

twee gemeenten werk krijgen in de magere tijd.

Aan Lammerts zoon Tjitte Brouwer, jarenlang schipper op Heerenveen, is een kleine expositie gewijd in het Skûtsjemuseum in Earnewâld. Daar toonde Alle Barkmeijer tijdens zijn bezoek grote belangstelling voor.

‘Prachtig wat hier allemaal van de oude schipperij bewaard is gebleven’, zegt hij. ‘Te veel om op één middag te bekijken.’

Het bezoek aan Fryslân zal dus wel een vervolg krijgen. Maar de oude rekeningen zijn in ieder geval boven water en vastgelegd in onze archieven.

WEDSTRIJDZEIL VOOR ‘IT BOLTSJE’ De houten AEbelina.

Ze zijn, mét het verhaal dat Alle Barkmeijer erbij vertelt, van grote historische waarde.

Een beetje wrijving De 62-jarige Alle R.J. Barkmeijer is de kleinzoon van scheepsbouwer Alle Berends Barkmeijer in Briltil onder Zuidhorn. Hij woont nu in Schiedam, waar hij de tijd heeft om zich in de geschiedenis van zijn familie te verdiepen.

‘Ik was bij de gemeente Rotterdam een van de kwallen, zoals ze zeiden, kwaliteitsmedewerkers. Op wachtgeld gezet.’

Nu is Barkmeijer - ‘mogen we tutoyeren? Zeg maar Alle’ – kwaliteitsbewaker op Hogeschool Holland, belast met de kwaliteit van het Nederlands en bronvermelding in werkstukken van studenten.

In Fryslân zijn de Barkmeijers bekend als scheepsbouwers. De SKS-commissie Súdwesthoeke zeilt met een skûtsje dat bij Barkmeijer in Stroobos is gebouwd, de voormalige ‘Hoop op Welvaart’. Opdrachtgever was, in 1923, Harm Zuidema. ‘Er is vroeger wel wat wrijving in de familie geweest’, weet Alle Barkmeijer nog.

‘De werven van Briltil en Sneek vormden zakelijk een eenheid, maar Sneek werd door de vader van opa voorgetrokken. Aan de andere kant was er de werf in Stroobos, die samenwerkte met Vierverlaten.’

Na een tijd van verkilling bij de

Voor 260 gulden en een tientje extra voor het handwerk naaide Yme Alkema een wedstrijdzeil voor ‘it boltsje’ van Lammert Brouwer. Het werd met toebehoren geleverd door Zeilmakerij Molenaar in Grouw. De baas was er trots op.

In de paperassen van Zeilmakerij Molenaar ontdekte de Sneker sneuper en skûtsjekenner Jelmer Kuipers het bestek van het nieuwe zeil. Dat was bijzonder, want gewone schippers lieten zelden een wedstrijdtuig maken. Dat was veel te duur. Het waren jachtjezeilers met veel geld die aparte tuigen bestelden. En dan ook nog met de hand genaaid…

De verklaring zal zijn dat Lammert en zijn zonen Pieter, Willem en Teake Brouwer in de jaren voor 1940 geregeld dikke prijzen wonnen met het hardzeilen. Behalve voor de sport was het ook voor de verdiensten een goede investering om een apart wedstrijdzeil te maken.

It Boltsje volgens Gosse Blom bij Grou de prijs won, was in 1936. In 1926, bij het zogenaamde Notariszeilen, won Sytse Jiskes Sytema met als schipper Duiker. Maar dit bestek wordt door Jelmer Kuipers gedateerd op 1926.

Voer voor sneupers dus.

Minder raadselachtig is de omschrijving van de ‘toebehoren’: 6 M 3 ½ touw voor rabanden, onder- achter en noklijk 6 ½ M schootlijk 5 M, kralen 126, 3 houtjes stroppnogen en kousjesstrengen 2 ½ M, 68 kousjes, 2 haken, 6 gewelde kousen.

‘Mooi rond’ ‘Dit wie in moai rond seil’, schreef de oude baas Tjerk Molenaar bij het bestek. ‘Mei de earste wedstryd skûtsjesilen to Grou fuort de earste priis mei it saneamd boltsje.’

Dat laatste is een raadselachtige mededeling, want de eerste keer dat

www.uitgeverijpenn.nl

39

Vaar op zeker U kunt pas écht zorgeloos van uw schip genieten als u daarvoor een goede verzekering heeft. Door onze ruim 65 jaar ervaring in het verzekeren van pleziervaartuigen zijn wij specialisten op dit vakgebied. Als geen ander kennen wij de risico’s die aan uw hobby zijn verbonden - ook ónze hobby trouwens. Wilt u een passende offerte? Bel ons, of bezoek onze website www.kuiperverzekeringen.nl

Postbus 116

Tel. (0513) 61 44 44

info@kuiperverzekeringen.nl

8440 AC Heerenveen

Fax (0513) 62 37 42

www.kuiperverzekeringen.nl

www.kuiperverzekeringen.nl

40