Frylân Markant juli 2016

n â n l s â l y s r FFry T N A K R A M augustus

mmers €

sse nu 2016 • Lo

2,50

t r e e l i b u j De IFKS

s u t s u g u A Jage

n o m é k o P e n op Fries

2016

FM16-3

samen werken.

samen werken en samen vooruit In de nieuwe gemeente De Fryske Marren houden we er met elkaar de vaart in.

Ondernemers hebben in deze mooie gemeente alle ruimte en helpen elkaar waar dat maar kan. Moet de koers verlegd worden? Dan doen we dat samen. Want door krachten te bundelen, komen we verder. Meer weten? www.defryskemarren.nl

www.defryskemarren.nl

2

DE RAGE WORDT NIET BENUT MERK FRYSLÂN IS MET VAKANTIE Met hun mobieltje in de aanslag struikelen de jagers over grafstenen. Ze steken snelwegen over en jagen argeloze buurtbewoners de schrik op het lijf. Maar de provincie weet van niks en Merk Fryslân is met vakantie. Hoogseizoen in een toeristenprovincie.

Pokémon moet je vangen op Pokéstops. Dat doe je met je je smartphone en de app. Het spelletje ‘Pokémon Go’ werd in juli ineens razend populair. Over de hele wereld lopen spelers speurend rond, op zoek naar Pokémon. De wezentjes kun je evolven door ze te voeren met Candy’s en door training.

Een geschenk uit de hemel voor het toerisme in deze omgeving, zo’n rage. Bijna gratis traffic, waar handige marketeers direct op inspelen, zou je denken. Eh nee, hier niet. Bij ons zwaar gesubsidieerde provinciale promotionbureau Merk Fryslân zit alleen Wendy, en die weet van niks. Ze verstaat ook geen Fries.

Ook bij de afdeling Communicatie van de provincie kom je geen stap verder. Rixt Terpstra heeft wel eens van Pokémon gehoord, maar hoe de Pokéstop en gyms worden geselecteerd? Ze verwijst door naar

POKÉMON IN HET KORT

Pokémon bestaat 20 jaar. Nintendo heeft met deze oude winkelknecht een volledig nieuwe game-beleving gelanceerd met Pokémon GO. Je hebt slechts één doel: verzamel alle 150 Pokémon en word de beste trainer ter wereld. Via je de camera op je smartphone zoek je naar Pokémon (mv), fictieve wezens. Doel van het spel is om zoveel mogelijk, en zeldzame Pokémon te verzamelen. Sommige zijn makkelijk te vinden, sommige moeilijk. Je moet met je camera wandelen om te zien waar de beestjes opdoemen.

Merk Fryslân, waar buiten Wendy dus niemand zit. Zelf wil Rixt ook nog best even rondvragen.

Gouden kansen Er liggen gouden kansen voor toeristische bedrijven die snel en slagvaardig op een rage kunnen inspelen. De locaties van Pokémon liggen namelijk niet voor de eeuwigheid vast, maar ontwikkelen zich.

Waar meer mensen zoeken, komen meer Pokémon. Zeldzame Pokémon worden aangetrokken door goede trainers, dus ervaren spelers. Spelen in groepjes is wijsheid.

Daar ligt straks een prachtig verdienmodel. ‘Vang de Pokémon en beloon jezelf met een heerlijk ijsje’ (bij La Venezia in Leeuwarden). Zelfs de PKN van Garyp kan erop inspelen, want onlangs braken Pokémonjagers bijna hun benen op het grafveld bij de Petrustsjerke. ‘Kom snein mar even.

Fan herte wolkom.’

Maar de ingevlogen professionals in Leeuwarden gokken liever op de illusie van ‘Mienskip’ in een culturele hoofdstad KH 18. Ze hebben het te druk met vakanties om op rages in te spelen.

Klaas Jansma

Water-Pokémon bevinden zich in de buurt van water, bijvoorbeeld bij fonteinen.

Ontwikkelaar Niantic is van plan om meer functies toe te voegen aan de Pokéstops in Pokémon Go. Wellicht kunnen ondernemers straks hun eigen locatie laten toevoegen als Pokéstop, voor extra aanloop.

WAT JE NOG NIET WIST! Pokémon bewegen niet Pokémon in Pokémon Go verplaatsen zich niet wanneer ze tot leven komen. Dus wanneer je een belletje of whatsappje krijgt over een zeldzame Pokémon is het mogelijk dat deze er nog zit wanneer jij aankomt.

Pokémon verdwijnen na 15 minuten Deze ligt in lijn met het vorige feiten over Pokémon Go; na 15 minuten verdwijnen de Pokémon weer. Dus wanneer je op de fiets stapt naar die ene zeldzame Pokémon is het goed om te weten dat je ongeveer 15 minuten hebt. Als andere mensen die ene Pokémon vangen heeft dit geen invloed op de 15 minuten.

Wil je sterke Pokémon na een evolutie?

Gebruik de volgende tool.

Er is een handige tool die inzicht geeft in hoe sterk je Pokémon is na evolutie. Zo kun je er dus voor kiezen om de Pokémon eerst nog sterker te maken of al te kiezen voor een evolutie. Let op, de tool geeft een goede indicatie, het kan dus anders zijn in het spel. Je vind de tool op www.pogotoolkit.com Het vangen van Pokémon wordt veel moeilijker na level 15 Na het bereiken van level 15 wordt het veel moeilijker om Pokémon te vangen.

Dit heeft tot gevolg dat je een tekort aan Pokéballs zult krijgen. Om je kansen te vergroten op het vangen van Pokémon zul je beter moeten gooien aangezien dit van invloed is of je de Pokémon wel of niet zult vangen.

De aanvallen van Pokémon kunnen veranderen tijdens evolutie Wanneer je een Pokémon evolueert kunnen de aanvallen ook minder sterk worden. Een sterke Pidgey is dus geen garantie voor een sterke Pidgeotto!

Ze zijn overal te vinden. In het water, in het park en gebouwen. Nintendo zoekt leuke, vaak drukbezochte locaties uit, dan zie je ook nog eens wat van de omgeving.

www.uitgeverijpenn.nl

3

Kunst als blijvende herinnering Echte kunst vergaat niet. Jan Adamse maakt weergaloze kunstwerken die een ereplaats verdienen. De as van overleden dierbaren te verwerken in een schilderij is mogelijk. Het is de herinnering aan een overleden dierbare, die nooit vergaat. Dat kan een mens zijn, een dier of een lang gekoesterd voorwerp.

Als u zelf via een kunstwerk vereeuwigd wilt worden, overleg tijdig met de schilder. Overtuig u van zijn kwaliteit, bepaal uw voorkeur.

‘Ars longa, vita brevis est.’

Het leven is kort, de kunst duurt.

4

Acquisitie en ondersteuning: Eddie Ferbeek, Milja Roosjen Drukwerk: Veldhuis Media BV Redactie: Klaas Jansma, Martsje de Jong, Milja Roosjen Vormgeving: Kees Klip Fotografie: Tom Coehoorn en Kees Klip

NB: Niets uit deze uitgave mag zonder schriftelijke toestemming van de uitgever worden overgenomen.

www.uitgeverijpenn.nl

Colofon

Fryslân Markant is een uitgave van Uitgeverij PENN.nl James Wattstraat 4 8912 AR Leeuwarden Tel 058 284 94 10 info@uitgeverijpenn.nl www.uitgeverijpenn.nl www.skutsje.nl

Jan Adamse Kunst- en Decoratieschilder Bothniakade 52a • 8601 BM Sneek 0515-421659 / 06-52457173 info@janadamse.nl

4

FRIESE ZONNEBOOTRACERS De Dutch Solar Challenge werd onlangs voor de zesde keer georganiseerd. Tijdens deze challenge streden negenendertig teams uit binnen- en buitenland in boten aangedreven op zonne-energie tegen elkaar.

De race begon op 2 juli in Amsterdam en ging via Lemmer naar Drachten en Grou. De finish was zaterdag 9 juli in Leeuwarden. In de vijf plaatsen werden onder andere sprint- en endurancewedstrijden gehouden en de deelnemers legden tussen de plaatsen in Friesland drie maal een verbindingsetappe af van zo’n zestig kilometer.

Teams ontwikkelen hun eigen boot en/of techniek. Het draait in de race om slimme technieken op de juiste manier inzetten, maar ook om behendigheid, inzicht en teamwork.

Naast Nederlandse teams, bestaande uit voornamelijk technische studenten en innovatieve duurzame bedrijven, verschenen ook teams uit Indonesië, Brazilië, Polen, België, Bahrein, Turkije, Amerika, Finland, Hongarije en China aan de start. De teams zetten innovatieve technieken in om ervoor te zorgen dat de zonnepanelen energie omzetten. Het is namelijk ook van belang dat wanneer de zon niet schijnt je toch kunt varen. Dat vraagt om slimme oplossingen en op de juiste manier omgaan met je energievoorraad.

www.dutchsolarchallenge.nl

Worldcup for solar powered boats Op de komende pagina’s een aantal belangrijke spelers uit Fryslân. www.uitgeverijpenn.nl

5

SUNFLARE SOLARTEAM Een week lang streden 37 boten in verschillende klassen voor de snelste tijd. De enige energie die gebruikt wordt is die uit de zon. Elke boot heeft daarom het dek stampvol zonnepanelen. Eén van de nieuwkomers bij deze race is stichting Sunflare Solarteam uit Drachten. Een team met zes leden dat niet verbonden is met een school of instelling. Ze zijn volledig afhankelijk van sponsoring en de vrije tijd die zij in hun project steken.

Twee jaar lang is het team bezig geweest met het realiseren van de boot.

Het begin was lastig: ‘We moesten sponsoren werven voor de financiering, dit is niet makkelijk als je vanaf nul moet beginnen.’ Toch is het ze gelukt. Het resultaat is een zonneboot compleet van carbon, die door hen zelf is gerealiseerd. De boot weegt zonder zonnepanelen nog geen 65 kg. ‘Het zelf ontwerpen en ontwikkelen staat voorop in ons team. Door zelf kennis te ontwikkelen en ervaring op te doen, kunnen wij ons onderscheiden van de rest,’ aldus Arjan Abma.

Tijdens de wereldkampioenschappen heeft het team veel moeten sleutelen. Arjan verklaart nader: ‘We hadden vanaf het begin problemen met onze motor en aansturing, pas aan het eind van de race hadden we de situatie onder controle.’ Uiteindelijk heeft het team de laatste etappe gewonnen en de aanmoedigingsprijs mee naar huis genomen. Twee dagen daarna is het team afgereisd naar Monaco, waar opnieuw een race op hen stond te wachten. Dit keer met meer succes: de derde prijs in hun klassement. ‘We hebben iedereen laten zien dat wij efficiënt kunnen varen. Voor het volgende jaar maken we de boot nog efficiënter en meer betrouwbaar.’

Heeft u vragen, interesse of wilt u ook graag het project steunen?

Neem dan een kijkje op hun website: www.sunflare.nl of neem contact op via info@sunflare.nl.

ZONNE-ENERGIE OP MAAT Solar-systemen Drachten levert alles op het gebied van zonnesystemen. Het voordeel van zonne-energie ten opzichte van windenergie is dat het in verhouding meer rendement oplevert, dat er nagenoeg geen onderhoud gepleegd hoeft te worden en dat het geen horizonvervuiling geeft.

Eigenaren Bergman en Van Houten proberen het rendement voor de klant zo hoog mogelijk te maken en hebben daarnaast ook oog voor de esthetische kant van het verhaal. Als iemand bijvoorbeeld een mooi glazuren dak heeft, wordt de mogelijkheid geboden om voor zwarte panelen te kiezen waarnaast ook de mogelijkheid bestaat voor een indak-systeem.

Met dit systeem liggen de panelen niet op het dak, maar vallen ze er als het ware in, zodat ze gelijk liggen met de dakpannen.

Het bedrijf levert zowel aan par-

6

ticulieren als aan bedrijven, maar sinds een jaar krijgt Henri Bergman ook steeds meer opdrachten van scholengemeenschappen en sportcomplexen. Dit komt onder andere door de SDE-plus subsidie waarbij de overheid een bepaalde vergoeding geeft per terug geleverde kilowatt.

Solar-systemen Drachten geeft op de zonnepanelen een vermogensgarantie van 25 jaar, waar Bergman aan toevoegt dat er na 25 jaar zeker nog 75% rendement uit te halen valt.

Zonnepanelen werken optimaal als de zon schijnt, maar leveren ook energie op een bewolkte dag.

De zonnepanelen, die door Solar-systemen Drachten zelf geïnstalleerd worden, moeten de klant zoveel mogelijk energie opleveren. Als er iets is, kan men te allen tijden contact opnemen met het bedrijf

en wordt het opgelost.

Momenteel heb je als particulier de mogelijkheid om bij aankoop van zonnepanelen de btw terug te vorderen. Solar-systemen.nl regelt dit voor de klant, zodat die er geen omkijken naar heeft.

Noordkade 31 Drachten 0512-522100 / 06-12040276 www.solar-systemen.nl/drachten

SNELSTE SOLARBOAT Het CLAFIS Victron Energy solar boat team is al jaren één van de beter presterende zonnebootteams in Nederland. Ze hebben diverse kampioenschappen en overwinningen op mooie races op hun naam staan. Daar wordt hard voor gewerkt: het team is voortdurend bezig met het verleggen van de grenzen. Ieder onderdeel van de zonneboot wordt geoptimaliseerd, tot in de kleinste details. Het resultaat is een high-tech zonneboot waarin alle systemen tot in de finesse op elkaar zijn afgestemd.

De basis voor het CLAFIS Victron Energy solar boat team werd gelegd in 2008. In dat jaar voerden initiatiefnemers Gerard van der Schaar en Mark Scholten project uit, waarbij het toepassen van zonne-energie in boten een belangrijke rol speelde.

Geïnspireerd door dit project ontstond al snel het idee om met een privé-team en eigen zonneboot mee te doen aan de tweede editie van de Frisian Solar Challenge. Met de eerste zonneboot werd een vierde plaats behaald in de topklasse.

Vanaf dat moment ging het steeds beter met de prestaties. Er werden nieuwe zonneboten gebouwd, voorzien van nieuwe technologie en volgebouwd met geavanceerde meetapparatuur. Zo bracht iedere race waardevolle informatie voort, die

weer gebruikt werd om de zonneboot te optimaliseren en de prestaties te maximaliseren. Zo Monaco Solar boat challenge is de huidige zonneboot, 14-16 juli 2016: 1ste in de topklasse mede dankzij geavanceerde draagvleugels, 2016 Dutch Solar Challenge Ams - Lwd in staat een snelheid te 2-9 juli 2016: 1ste in de topklasse behalen van 52,4 kilometer per uur. Ook het team zelf groeide. Inmiddels bestaat het team uit 10 leden, waarbij ieder zijn eigen specialisme heeft. Van hydrodynamica tot powermanagement.

Drijvende kracht achter de ontwikkeling van de zonneboot is MG Energy Systems, het bedrijf van de initiatiefnemers. MG Energy Systems houdt zich onder andere bezig met het ontwikkelen van geavanceerde accusystemen. De zonneboten fungeerden daarbij als testobject. Op basis van verkregen meetdata zijn de accu’s met succes doorontwikkeld en hebben ze hun weg naar de markt gevonden.

Recente resultaten

Dit laatste past goed in de visie van het team: niet alleen meedoen aan zonnebootraces voor spanning en plezier, maar ook om de mogelijkheden van geavanceerde technologie in combinatie met duurzame energievormen te laten zien.

De steeds vernieuwde Furia, nu de Furia III, biedt alle handvatten om deze lijn voort te zetten: nieuwe zonnepanelen, verbeterd batterijmanagement en sterk geoptimaliseerde draagvleugels.

www.furiaone.nl www.uitgeverijpenn.nl

7

ROC FRIESE POORT SCOORT afgestudeerden.

Bauke Procee vertelt als woordvoerder van zijn Drachtster team dat het een kick geeft om in zo’n internationaal gezelschap aan een wedstrijd mee te doen. We zitten op de Pier bij het Lemster strand, waar op maandag 4 juli de proloog wordt gevaren.

Geert van Tuinen roept de deelnemers op en noemt de tijden. Voornamelijk in het Engels, want ze komen overal vandaan.

Ginds racet een boot op drie ski’s over het Iselmarwater. Dat is de zonnenboot van de TU Delft. De Indonesische inzending glijdt moeizaam over het water.

Mark Kooi van ROC Friese Poort Drachten maakt met zijn boot een sprintje voor zijn maten.

Het minimumgewicht van de piloot is zeventig kilo. Weeg je minder, dan krijg je extra gewicht mee. Ben je zwaarder, dan is het jammer. Op zich is zo’n regel al een bijdrage voor de gezondheid.

Het is een wonder wat de Friese MBO-studenten presteren tijdens de Solar Challenge. Dat is al jaren zo. ‘Ze groeien boven hun eigen leerniveau uit’, zegt drs. Anton Wachter, begeleider van de Chinezen en voormalig NHL-docent. Daar zijn onze ROC-studenten het wel mee eens.

Ze genieten ervan. Hoofd Dienst Onderwijs & Kwaliteit Meine Scheweer van ROC Friese Poort uit Drachten wordt er warm van, zegt hij. ‘Hier leren ze echt van. Deze jongens kijken echt niet op hun horloge of ze al naar huis kunnen. Als het moet, gaan ze gewoon tot een uur of tien ’s avonds door.’

Scheweer noemen we vanaf vandaag ‘ambassadeur’. Binnen de opleiding zet hij zich in voor extra steun voor de ROC-studenten. Want die

8

moeten er veel voor doen, en krijgen er slechts een beperkte vergoeding in de vorm van studiepunten voor terug.

‘Maar het staat natuurlijk goed op je CV’, zegt Eldert Zeinstra van de Snekers. En het stimuleert: twee van de acht teamleden van Sneek hebben voor een vervolgstudie op HBO-niveau gekozen.

Twee ROC Friese Poort-teams Aan de editie 2016 van de traditionele ‘Solar Challenge’ deden twee teams van ROC Friese Poort mee: Sneek en Drachten. Een derde traditionele deelnemer, Leeuwarden, was niet op tijd klaar. De Snekers onder aanvoering van Sierd Visser zaten in de topklasse, ROC Friese Poort Drachten deed mee in de A-klasse.

Werktuigbouw is het vakgebied van de meeste teamleden. Daar zijn tweedejaars bij, derde- en vierdejaars, én

De boot uit Istanbul wordt na de nodige waarschuwingen uit het water gehaald. Hij maakt water en voldoet ook verder niet aan de technische eisen. Zonde van de transportkosten. Te weinig tijd gehad, te haastig geweest.

De boten varen helemaal op zonne-energie. Daartoe zijn grote panelen gemonteerd op een gestroomlijnde romp. Met de panelen wordt het vermogen opgevangen voor de accu’s. De panelen bestaan uit flinterdun glas boven een laagje fijn siliciumzand. Het voornaamste bestanddeel van de accu’s is lithium.

Vloeistof, een zuur, zit er niet in.

Het is een driefasen-motor, vertelt Bauke. Om dat goed uit te leggen hebben we eigenlijk een tekening nodig. De overbrenging naar de schroef is een probleem op zich, waar heel wat uurtjes in zijn gegaan. Daarbij maakt het uit of het een duw- of een trekschroef is; de laatste is beter, maar ingewikkelder van techniek. En ook het roer, mechanisch, is van een bijzondere constructie om zo efficiënt mogelijk te varen.

EEN TOPPRESTATIE VOOR EERSTEJAARS Het deelnemen als ROC-team houdt veel meer in dan technische voorbereiding en zuinig-snelle vaart. Aan de shirts van de deelnemende teams is al te zien dat ze gesponsord worden. ‘Een hele zoektocht’, vertelt Bauke Procee van Drachten. Op ‘zijn’ boot staan de stickers van teams die vooral een bijdrage in natura hebben geleverd. Want geld geven ze niet zoveel. Dezelfde logo’s staan trouwens op de shirts.

De Snekers, die min of meer noodge-

dwongen in de topklasse meedoen, praten op niveau met Chinezen, Britten, Turken en Indonesiërs. Dat gaat in het Engels, terwijl bij de Beach Club presentatoren hun best doen om een Nederlands- en Friestalig gehoor te interesseren.

‘Dit is toch machtig’, zegt Meine Scheweer. ‘Ook dit is erg leerzaam voor studenten, dat je je in alle kringen soepel leert bewegen. Als je het zo bekijkt, kunnen ook eerstejaars een topprestatie leveren.’

BIJ SOLAR CHALLENGE Strategisch varen Een flink deel van het team is tijdens een Solar Challenge betrokken bij de strategie van het varen. Als je te traag gaat, zak je naar de achterhoede.

Maar te snel varen wordt afgestraft met te veel energieconsumptie. Dat kan er toe leiden dat je ver voor de finish zonder vermogen naar de kant dobbert. Want peddelen of, nog erger, een hulpmotor inschakelen is er niet bij.

De ‘strateeg’ helpt de piloot aan boord met alle informatie die nodig is om een topprestatie te leveren.

Daarbij wordt hij of zij geholpen door andere teamleden, die de computer bij de hand hebben. Simpel is het niet. Om het optimum te halen moet je anticiperen op wisselende omstandigheden. Het maakt nogal uit of de zon schijnt, of dat het onder een bewolkte hemel waait. Dat laatste was dinsdag 5 juli het geval. Het gevolg was dat toen ROC Drachten een van de weinige teams was die hun thuishaven in de pas geopende Drachtsterfeart haalden.

De strategie begon maandag al bij de proloog. Want wie daar de voor zijn klasse geldende normtijd niet haalde, had een herkansing nodig om te mogen meedoen. Anders werd hij door een strenge jury, waarbij we KNWV-wedstrijdleider Gerlof van Wieren herkennen, van verdere deelname uitgesloten.

Dat is vooral erg sneu voor de teams die een grote reis hebben gemaakt om mee te doen. Maar ook natuurlijk voor de jonge enthousiastelingen uit eigen omgeving, die zich maanden hebben ingespannen om met hun ROC goed te kunnen presteren.

Gelukkig zijn ze allebei tevreden over de start, en Drachten ook over het vervolg. Nu maar hopen dat er nog eens een vette sponsor komt die deelname aan een wedstrijd in Monaco of een ander ver oord mogelijk maakt.

Sinnefûgel Solar Team ROC Friese Poort Sneek

FRYSINNE In 2005 nam Jachtwerf Breehorn uit Woudsend het initiatief om Simonis Voogd te betrekken bij de eerste Solar Challenge in 2006. Zij hebben destijds een aanzet gegeven voor een boot met een lange slanke romp en twee outriggers, voor een goede stabiliteit. In 2009 was de boot niet verder meer te ontwikkelen, waarop besloten werd een nieuwe boot te ontwerpen en te bouwen. Hierbij zijn de adviezen van Breehorn en het ontwerp van Maarten Voogd van doorslaggevend belang geweest.

Het ontwerp van de Frysinne is revolu-

tionair. Gebaseerd op de werking van een vliegtuigvleugel moest de snelheid aanzienlijk verbeteren.

De resultaten bleven niet uit. In 2011 werd de Dutch Open Solar Challenge gewonnen in de A-klasse en in 2012 was de top bereikt met het behalen van de eerste plaats in A-klasse van de Dong Energy Solar Challenge. Ook de Design-award voor het mooiste ontwerp van het hele deelnemersveld kwam op naam van Frysinne.

www.simonis-voogd.com

Sinnergy Solar Team ROC Friese Poort Drachten

www.uitgeverijpenn.nl

9

0

HappyWhale

INNOSOL-Oppenhuizen

SNOECK -Friesland

POSTHUMA-IJlst

Voor de ontwikkeling en uitvoering van maritieme innovaties het juiste adres.

Snoeck Technica! Sollutions levert en onderhoud elektrisch varen installaties en vertegenwoordigt Krautler elektro motoren.

Posthuma batterijen levert industriĂŤle accu's en laders en is specialist in complete energie oplossingen voor elektrisch varen.

Aan HappyWhale levert Snoeck de pad motoren.

Posthuma levert alle laders en (tractie)batterijen.

Meer informatie op:

Meer informatie op:

Meer informatie op:

HOORA-Heeg

INNOVAREN-Warmond

Hoora is de bouwer en verhuurder van de bekende Hoora-valk, Motion 670 en de Enduro Elektro sloep.

lnnovaren bouwt de 100% elektrische Render sloep en is met het Liteboat concept actief in de roeisport.

Hoora bouwt de Enduro en doet service & onderhoud voor de HappyWhale vloot

De Render 600 sloep wordt door lnnovaren geleverd aan HappyWhale.

Meer informatie:

Meer informatie:

Voor HappyWhale hebben zij "De Tender" ontworpen en gebouwd. Een stoere aluminium tendersloep.

innosol.nl

hoora.nl

snoeck2004.nl

innovaren.nl

i

HOORA f WATERSPORT

r Lff

10

posthumabatterijen.nl

Meer informatie?

Meer informatie?

W: www.happywhale.nl W: www.happywhale.nl E: info@happywhale.nl E:T: info@happywhale.nl 085 - 303 27 87 T:F: 085 - 303 27 87 (verhuur) @HappyWhaleNL T: 085 - 303 27 88 (zakelijk)

inn,osol

ďż˝ Technlcal Solullons

‘VEELZIJDIG IN DIESEL EN ELEKTRA’ ALUMAX BESTRIJKT BREDE MARKT MET PUUR NEDERLANDSE SCHEPEN Het maximale halen uit aluminium constructies. Dat stond Remko Germeraad en Jarno Visscher voor ogen toen zij in 2003 voor zichzelf begonnen. De naam van hun bedrijf was dan ook snel gevonden: Alumax. Anno 2016 is de werf uitgegroeid tot een producent van uiteenlopende aluminium schepen van 3,50 tot 24 meter. Bestemd voor zowel de particuliere als zakelijke markt.

Ze begonnen met de Alumax 500, een tender, een volledig aluminium boot, zelflozend en onzinkbaar.

Robuust met een stoer uiterlijk. Dat zou je kunnen omschrijven als ‘Alumax-DNA’ want alle modellen hebben een dergelijk degelijk karakter.

Waar de 500 een outboard als aandrijving heeft, kan de Fivefifty sloep – een ander Alumax model - volledig elektrisch worden uitgerust. Germeraad: ‘We hebben het onderwaterschip van die Fivefifty geoptimaliseerd voor elektrisch varen, zodat de sloep goede vaareigenschappen heeft en koersvast is, terwijl het stroomverbruik laag is. We leveren standaard een vol-

tractie-accupakket van Posthuma uit IJlst. Dat heeft zich bewezen in de heftruckwereld, is bedrijfszeker en is snel te laden met een Victron lader. Een ETD podmotor zorgt voor de voortstuwing en besturing. We hebben er een roerblad aangemaakt, zodat je ook kunt blijven sturen als het gas eraf is.

Je kunt met deze configuratie 16 uur varen en met een zwaarder pakket zelfs 20 uur. Dat is aantrekkelijk voor verhuurbedrijven aan wie wij veel leveren.’

Grotere variant van de Fivefifty Ondertussen heeft Alumax ook een nieuw type sloep in de markt gezet, de Bull. Het is een grotere variant van de Fivefifty, met een hoger boeisel. ‘Er was vraag naar’, zegt Germeraad, ‘en hij kan met een diesel of elektrisch worden uitgevoerd. Het moet een

serie worden.’

De grote verscheidenheid in het portfolio van Alumax is iets dat allereerst verrast en vervolgens bewondering afdwingt. ‘We zijn dan wel klein, maar we maken aparte dingen’, zegt Germeraad glimlachend, ‘momenteel bouwen we zo’n 50 tot 80 boten per jaar.’ Gevraagd naar de toekomst zegt hij vol overtuiging: ‘We willen zeker nog twee keer zo groot willen worden.’

Beroepsvaart Alumax bedient niet alleen de particuliere maar ook de zakelijke markt.

De beroepsvaart toont interesse voor Alumax vaartuigen. Speciaal voor de binnenvaart maakt de werf de Bullit 400 MOB of de Bullit 470 MOB bijboot.

www.bullittenders.nl www.alumaxboats.nl

Alumax heeft opdracht gekregen voor het compleet bouwen en leveren van 10 Alumax five-fifty elektrische verhuursloepen. Deze boten worden voorzien van zonnecellen die meer dan de helft van de verbruikte energie leveren.

www.uitgeverijpenn.nl

11

FLUISTERTOERISME IS GEEN DRIE STILLE ROUTES

Twaalf elektrisch aangedreven boten varen probleemloos het 220 kilometer lange parcours langs de Friese Elfsteden.

Fryslân wordt schoner en stiller.

Nergens anders in Nederland is de concentratie van watersport zo groot als hier. Naast speciale routes voor elektrisch aangedreven schepen worden er dit en komend jaar tweehonderd elektro boten ‘losgelaten’. De provincie kan voor ons land een voortrekkersrol vervullen. De kennis en ervaring die hier wordt opgedaan, kan ook ingezet worden voor het rijden op stroom.

Fryslân is een belangrijke proeftuin voor schoon en fluisterstil. De provincie wil deze duurzame watersport stimuleren met de aanleg van electric-only routes. Op deze routes mogen alleen elektrisch aangedreven boten varen.

Zo kunnen recreanten daar in alle rust van de Friese natuur genieten.

Daarnaast levert het bouwen en het ombouwen van boten veel werk op, wat een stimulans geeft aan de Friese economie.

Zo worden grote stappen gezet.

Vanaf 2016 kunnen watersporters al genieten van de eerste Friese electric-only route tussen Heeg en Oudega. Ook de aanleg van de volgende

12

twee vaarroutes is in volle gang.

200 stille vaartuigen De overweldigende ervaring van elektrisch varen door het prachtige Friese natuurschoon is geen utopie. Langs vele vaarwegen zijn al oplaadpunten met groene stroom (16 ampère). Voor de grote (verhuur)kruisers biedt Sneek als eerste plaats in Noordwest Europa oplaadpunten met krachtstroom.

HappyWhale bouwt 200 elektrisch aangedreven sloepen voor de verhuur in Fryslân. De eerste sloepen varen deze zomer al op de prachtige Friese wateren. Daarmee worden de ambities van de provincie Fryslân op het gebied van duurzame waterrecreatie ondersteund.

Daarnaast wordt er een economische impuls gegeven aan de lokale omgeving. Techniek, ontwerp en bouw, maar ook service en onderhoud worden zoveel mogelijk lokaal ingevuld.

HappyWhale komt graag in gesprek met partners en richt zich in eerste instantie op bestaande (professionele) bootverhuurders, bungalowparken & campings en horecagelegeheden aan het water. Partners die met HappyWhale een financieel interessante, maar ook een maatschappelijk verantwoorde stap willen zetten, in de verduurzaming van de waterrecreatie in Friesland.

UTOPIE MEER

Drie stille routes Syps leat

vaarklasse F Electric Only vaarklasse F overig

Aldegeaster Brekken

Oudega kaart: Prov. Fryslân, afd. Informatievoorziening - Cijfers & Kaarten

Sandfirden

Flakke Brekken

Skûtelpoel

ft

Palsepoel

Rin gw

Ateg rê

ielg rêft

De Hop

Ringwiel

Idzega Rintsjepoel

Tsjerkehop

B ou Pite wes

Djippe Sleat

o k feart

Idzegeaster Poel De Bratte

Tsjerkesle a t

De aanleg van de tweede elektrische vaarroute is al gestart, de Bûten­ fjildroute. De vaarverbinding loopt vanaf de Grutte Wielen bij Leeuwarden via Ryptsjerk en het natuurge-

Electrische vaarroute Heeg - Oudega

Lange Sle a t

at ssle

2. BÛTENFJILD

1

Bombrekken

r

Fryslân zet grote stappen op het gebied van elektrisch varen. Eind juni 2016 is de eerste electric-only route van Fryslân geopend. Deze zomer kunnen watersporters genieten van een prachtige fluisterstille vaarroute van Heeg naar Oudega en Gaastmeer. De route is uitsluitend bedoeld voor elektrisch of hybride aangedreven sloepen en kan ook gebruikt worden door SUPpers en kanoërs.

De route loopt vanaf Heeg over de Idzegeasterpoel naar Oudega en via het Ringwiel, Gaastmeer en het Sânmar weer terug naar Heeg.

Om de route klaar voor gebruik te maken, hebben Provincie Fryslân en gemeente Súdwest-Fryslân ervoor gezorgd dat bruggen en duikers zijn verhoogd, dat vaarten zijn gebaggerd en dat er enkele nieuwe aanlegsteigers zijn geplaatst.

Elektrisch varen is schoon en fluisterstil. Een optimale vaarbelevenis vinden watersporters op electric-only routes. Aangezien hier alleen elektrisch aangedreven sloepen mogen varen, hoeft niemand zich daar meer te ergeren aan lawaaierige of rokende motoren.

bied Bûtenfjild naar de Swemmer bij De Westereen. Dit traject verbindt het Bûtenfjild met Leeuwarden en met de Lits-Lauwersmarroute en betekent een prachtige uitbreiding van het vaarnetwerk in Fryslân.

Om de route klaar voor gebruik te maken, worden bruggen verhoogd en wordt er gebaggerd. Bovendien komen er twee sluizen in de vaarroute. De route is geschikt voor sloepen en andere vaartuigen tot maximaal klasse F. Het water tussen de twee nieuwe sluizen is alleen toegankelijk voor elektrische of hybride aangedreven boten. Volgens planning is de Bûtenfjildroute in het voorjaar van 2017 klaar. www.fryslan.frl/buten­fjildroute

Skr

1. HEEG-OUDEGA

Weisleat

Heeg Sânmar

0

De Sont

0,5

1 km

De Grêft

Gaastmeer

Grutte Gaastmar

Ynt

em as

nF ha Jo

l aa an ok ris

leat

2

3. REIDMARROUTE In 2017 krijgt Fryslân zelfs een derde electric-only route: de Reidmarroute. Het nieuwe vaartraject is een voormalige kanoroute vanuit Bolsward over de Blauhûsterpuollen naar Oudega. De Reidmarroute komt onder andere langs de meertjes It Fliet, het Reidmar en het Sipkemar te liggen.

3

De routes zijn onderdeel van het voormalige Friese Merenproject.

Vijftien jaar lang werkte de Provincie Fryslân met gemeenten en andere partijen aan het aantrekkelijker maken van de watersport in Fryslân.

In 2016 en 2017 worden de laatste projecten opgeleverd.

www.uitgeverijpenn.nl

13

‘Als Fries en fanatiek zeiler hou ik van de Friese wateren. Met een achtergrond in scheepswerven, rederijen, scheepvaartfinancieringen en duurzame energie werd het mij duidelijk dat financiering een belangrijke drempel is in het doorbreken van het elektrisch varen. Samen met mijn twee compagnons hebben we veel verhuurbedrijven, restaurants aan het water en beheerders van vakantieparken gesproken. We hebben ook veel watersporters benaderd. Er is duidelijk veel behoefte om de waterrecreatie te verduurzamen. Daarnaast is er een trend van eigendom naar deel-gebruik. Hierin gaan wij voorzien met 200 elektrische sloepen voor de verhuur. Dit seizoen vaart het eerste deel van de vloot om duurzaam te genieten van al het moois dat Friesland heeft te bieden op en aan het water’, aldus Jan Vriesinga, directeur en medeoprichter van HappyWhale Friesland.

14

Een nieuw concept fiets- en voetveer voor het Lauwersmeergebied. Deze elektrisch aangedreven aluminium catamaran kan 12 passagiers met hun fietsen overzetten. Ook doet zij, dankzij de geruisloze elektrische voortstuwing, dienst als rondvaartboot voor natuurliefhebbers die het Lauwersmeergebied vanaf het water willen bekijken. Het dak van de Lauwersveer bestaat uit zonnepanelen. www.stapertwatersport.nl

De Noordelijke Elfstedenvaarroute is meer dan een verbinding tussen de noordelijke Friese steden. Vanaf het water ontdek je een mooi natuurschouwspel: weidsheid, panoramische luchten en het sfeervolle licht dat van de Wadden lijkt te komen. Bij het Wiersylster Rak en de Blikfeart liggen drie natuurgebieden. Verderop tussen Feinsum en Bartlehiem ligt nog een vierde: de Wide Mar. Langs de vaarroute kun je met vogelkijkschermen de vele verschillende vogels bewonderen.

Prachtige natuur, sportiviteit en gezellige dorpen zoals Alde Leie, Feinsum en Aldtsjerk.

Het noordelijke deel van de Elfstedenroute is bevaarbaar gemaakt voor pleziervaartuigen met een maximale diepgang van 1.30 meter en een maximale boothoogte van 2.40 meter.

Sloepverhuur Noordfryslan.nl De route verkennen met een sloep? Dit kan door een dag of een dagdeel onze fraaie sloep te huren. Noord Fryslân is een prachtig en rustig gebied waar het massatoerisme (nog) geen vat op heeft gekregen. Het vertrekpunt is vanaf ons bedrijf in Burdaard, direct aan de Dokkumer Ee.

De sloep waar u mee gaat varen is een Clever Brigantijn 565 en is geschikt voor acht personen. De 15 pk Suzuki motor zit in de bun. De sloep is behoorlijk stabiel en ook voor een niet-ervaren schipper vrij gemakkelijk te bedienen en te besturen.

De gehele noordelijke Elfstedenroute af te leggen neemt ongeveer acht uur in beslag, inclusief een stop van zo’n anderhalf uur. Een kortere route (3.5 uur) is van Burdaard naar Ald­tsjerk richting Mieden en dan via de Dokkumer Ee weer terug naar Burdaard. sloepenverhuurnoordfryslan.nl

www.uitgeverijpenn.nl

15

IFKS e j s t รป k S Silen

2016

Jubileum!

35jaar WEDSTRIJDDAGEN 2016 13 augustus Hindeloopen 15 augustus Stavoren 16 augustus Heeg 17 augustus Sloten 18 augustus Echtenerbrug 19 augustus Lemmer 20 augustus Lemmer (finale) 8 oktober Slotwedstrijd Heeg

STARTTIJDEN C-klasse

09:15 uur

B-klasse

11:00 uur

a-klein

12:45 uur

A-klasse

14:30 uur

WWW.IFKS.FRL

16

KLAAR VOOR DE START GENERATIES BOTSEN BIJ DE IFKS

Merijn Olsthoorn is er klaar voor, en een jonge Age Bandstra.

Froukje Osinga-Meijer wil dit jaar wel eens kampioen worden. Maar Arend Wisse de Boer wil dat ook, en Ton Brundel zeker. En vlak Lucas Bouma vooral niet uit, met zijn snelle kampioensschip ‘Grutte Pier’.

In 2016 viert de Iepen Fryske Kampioenskippen Skûtsjesilen (IFKS) het 35-jarig bestaan van de organisatie. Dat merkt u aan het extra dikke jubileummagazine. Het zeilverhaal van de IFKS begon in 1982, nadat de oprichting in december 1981 had plaatsgevonden.

Toen kon niemand vermoeden dat de nieuwe organisatie zo’n succes zou worden. Zelfs oprichter Gerrit Roosjen, een rasoptimist toch, droomde in het begin nog in alle bescheidenheid van een vloot met twintig

schepen. Dat het er meer dan zestig zouden worden, verdeeld over vier(!) klassen, had hij nooit kunnen bevroeden.

Nog ondenkbaarder leek het toen dat we binnen de tijd van één generatie bij de IFKS een echte clash of the generations zouden meemaken… De founding fathers hadden het vast wel gewild, maar ze waren in 1982 al lang blij dat er vier wedstrijden gezeild konden worden, op twee plaatsen: Hindeloopen en Makkum.

Nu zijn het er zeven keer vier in de titelstrijd en tal van andere wedstrijden daarvoor en erna. En steeds zie je hetzelfde verschijnsel: een nieuwe generatie daagt de ouden uit.

Lang en ingekort De top is wéér breder geworden bij de IFKS, al is Arnold Veenema uit Sneek er dit jaar nog niet bij. Hij verspeelde zijn giek toen hij over stuur-

boord liggend een aanvaring kreeg, verloor uiteraard het protest en werd met de ‘Zeldenrust’ ‘maar’ zesde in het klassement. Daardoor promoveerde hij niet. Anderen deden dat wel, en dat zijn ook echt geen kleine jongens.

Een nieuwe favoriet mengt zich in de titelstrijd bij de kampioenen: Floriaan Zwart met de ‘Ut en Thús’. Hij is na een vorstelijk bezeild kampioenschap gepromoveerd uit de B-klasse, waarin hij maar één jaar heeft verbleven. Nu mag hij bewijzen dat het nog beter kan dan zijn voorganger Henk Regts een paar keer heeft gepresteerd. Die verloor enkele jaren op het nippertje de titelstrijd met dit grote, stabiele schip.

Zwart mag je beschouwen als vervanger van Jelle Talsma, die het helmhout afstond ten gunste van zijn zoon Fonger. Jelle was kampioen in 2009 en 2014 en achtste in 2015. Fonger trok dit jaar al de aandacht met

www.uitgeverijpenn.nl

17

De vloot in 2004. Hier kon Roosjen niet eens van dromen. een prachtige zege bij de Turfrace in Smallingerland. Hij was echter ook betrokken bij een paar vervelende aanvaringen.

De zoon van Hilda en Jelle moet als debutant op C-niveau beginnen. Het skûtsje ‘De Jonge Jan’ is daarbij een beetje aangepast voor de nieuwe regelgeving. We hebben het uitgeflexte segmentje van ruim een halve voet in het Skûtsjemuseum van Earnewâld zien staan. Wat overblijft als scheepsromp is over de stevens net geen 20 meter.

Veel concurrenten zijn dat wel, en meer. Want de maximale lengte over de stevens bedraagt bij de IFKS 20,62m. Die skûtsjes moeten voor 31-12-2018 zijn ingekort, of ze zijn verplicht een Certificaat van Onderzoek aan te vragen. Althans, zo luidt de nieuwe aanwijzing van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu, die is ingebed in Europese Regelgeving. In de tussentijd zijn ze uiteraard verplicht de wetgeving te volgen en een AIS aan boord te hebben.

18

Aanstormende jeugd Hoe het komt met de ‘clash of the generations’? In de klasse A-groot dreigde die vorig jaar ook al, maar toen weerstond de oude generatie de aanval van de jeugd. Hoewel, het spande erom. De kampioen was een oude bekende: Ton Brundel met de ‘Lytse Lies’. Hij is de eerste IFKS’er met zes A-titels in zijn bezit. Sieb Meijer van de ‘Jonge Jasper’ is daarmee onttroond.

Diens dochter Froukje Osinga-Meijer werd door een matig slot van de competitie vorig jaar weer net niet de gedroomde opvolger van haar vader Sieb. Voor de tweede keer in successie moest ze met de ‘Jonge Jasper’ de eer aan een ander laten.

Geen schande: Sieb heeft ook vaak genoeg van Ton verloren. En Froukje bleef de uitstekend zeilende jonge tijdmeetspecialist Merijn Olsthoorn met de ‘Emanuel’ net voor.

Floriaan, Merijn: daar horen de namen Lucas, Arend Wisse, Jaap Hofstee en Klaas Kuperus bij. Zij schudden met een eigen aanpak het voorname IFKS-bed op het hoogste

niveau fleurig op. Dat maakt het er niet eenvoudiger op voor de ‘oudgedienden’ Geale Tadema (in 2015 zesde), Michiel Kalsbeek (7), Siebo Zysling (9), Jeroen de Vos (12) en Sikke Heerschop (13). Niet dat deze vijf qua leeftijd bij de bejaarden horen, maar ze hebben allemaal wel een respectabele diensttijd bij de IFKS. En sommigen beschikken met een oude titel op zak ook over een bewonderenswaardig palmares. Dat is echter, zo is de afgelopen jaren gebleken, in de huidige strijd weinig waard.

De meeste debutanten Als we het eerste jaar van de IFKS niet meetellen, zijn er dit jaar meer debutanten dan ooit tevoren. Zij veroorzaken een flinke verjonging in het ledenbestand van de 35-jarige organisatie.

Opvallend is vooral het meedoen van studententeams. Aan de touwen van hun (kleine a-)skûtsjes trekken mannen en vrouwen die echt wel kunnen zeilen, maar de geheimen van de platbodem nog een beetje moeten leren doorgronden. Eigenaar Age Veldboom van de ‘Swanneblom’ kan

sappig vertellen wat dat inhoudt.

Leuk voor de oude garde is het meedoen van een jonge Gerrit Huisman. Hij is door zijn ouders zo genoemd naar zijn pake van moeders kant Gerrit Roosjen, IFKS-grondlegger.

Misschien volgt die pionier in hemelse sferen hoe zijn kleinzoon het er in zijn eerste jaar met het mooie schip ‘Ut ‘e

Striid’ vanaf brengt. De vader van Gerrit is Jacob Huisman, eigenaar van de ‘Ut ‘e Striid’, en lange tijd de jongste skûtsjeschipper aller tijden. Hij stelde nog een skûtsje voor de titelstrijd beschikbaar, namelijk de ‘Oant Moarn’ voor de vrouwen.

Deze Jacob werd in de jaren 2000 en 2001 kampioen, toen er toch al

57 schepen meededen. Zoon Gerrit moet van onderop in de C-klasse beginnen, in de strijd dus met die andere debutant Fonger Talsma, die ook een snel schip en dito bemanning heeft. Daartegen verweren zich de vrouwen van de ‘Oant Moarn’ en nog een paar fanatieke nieuwkomers. We noemen ze in het lijstje bij de C-klasse.

Met dat vuur van jonge ambitie, gedegen ervaring, strakke organisatie en grote media-aandacht belooft het in 2016 een schitterend jaar te worden. De strijd is in alle klassen helemaal open. Er kunnen wel tien schippers kampioen worden, er kunnen ook wel twintig degraderen.

Strijd in a-klein De strijd in de klasse a-klein belooft in 2016 hevig en spannend te worden.

Er zijn jonge, ambitieuze schippers bij gekomen. En het wedstrijdwater wordt anderhalf uur echt vrijgemaakt voor de zestien deelnemers, van wie maar een enkeling de Olympische gedachte huldigt.

Ze willen allemaal winnen. En ze weten dat veler ogen op hen ge-

www.uitgeverijpenn.nl

19

richt zijn. Er doen werkelijk een paar bewezen snelle schepen in de klasse a-klein mee. De ‘Engelina Smeltekop’ bijvoorbeeld kan het op besloten water best opnemen tegen de toppers in de grote klasse. Het is tenslotte een ‘Bûtenstfallaatster’ en Pieter-Jilles Tjoelker is uit hetzelfde kundige hout gesneden als zijn voorganger Johan van der Meulen.

Maar Pieter-Jilles weet dat hij Bernd de Cneudt achter zich moet houden, en dat wordt moeilijk. Want diens ‘Eemlander’ was al kampioen als ‘It Swarte Wief’. Ruud Schaap bewees vorig jaar dat dit geen toevalstreffer was. Want Jan Janszoon Bos van Echtenerbrug was in 1903 de bouwer, en die maakte toen ook al de snelste Lemsteraken van de Zuiderzee. Toch was Ruud in 2015 geen kampioen.

Dat was Rutger Boonstra met de ‘Hoop op Welvaart’, ook een bewezen klasseschip. Deze ‘Hoop op Welvaart’ is in 1911 bij Bijlsma in Warten gebouwd. Van die werf komt ook de ‘Emanuel’, een favoriet in de klasse A-groot.

Heel en veilig

IFKS-ORGANISATIE STREEFT NAAR PERFECTIE

Het IFKS-bestuur en wedstrijdleider Saskia Westerhoff willen in 2016 een geoliede organisatie. Daar streven ze al jaren naar, met het nodige succes. Maar dit jaar zullen nog meer puntjes op de i worden gezet, zegt voorzitter Sicko Heldoorn.

Na het seizoen 2015 is binnen de IFKS nogal gehamerd op het belang van de veiligheid en goede zeemanschap. Ten allen tijde een aanvaring (proberen te) vermijden hoort daarbij. Om dat tot uitdrukking te brengen, zijn een paar regels aangescherpt. Ook als je gelijk hebt, mag je een ander niet zomaar aanvaren. Protesteer hem of haar er dan maar uit, nadat je bent uitgeweken.

De Commissie-Generaal vraagt van deelnemende schippers een bewijs dat ze

20

ervaring hebben en kunnen zeilen. En de opgaaf van deelnemende bemanningsleden zal aangescherpt worden. ‘Een bierviltje met een paar moeilijk leesbare namen erop, zullen we niet meer accepteren’, zegt Sicko Heldoorn.

De aanscherping past bij overheidsbeleid dat op vermindering van risico’s is gericht en op een kritischer houding bij verzeker­ aars, die niet meer zomaar grote bedragen uitkeren als zich een schadegeval voordoet.

Aan de andere kant: de charme van zeilen is dat er onverwachte dingen kunnen gebeuren. Daar kun je wel op anticiperen en reageren, je kunt ze niet helemaal uitbannen. ‘En dat moet natuurlijk ook niet’, zegt voorzitter Heldoorn.

Als mentor van een jonge studentenploeg op de ‘Swanneblom’ leerde Age Veldboom zijn pupillen dat ze het schip weer heel en onbeschadigd moeten inleveren en zonder verwondingen de finish moeten bereiken.

Dan vaar je wel eens een stukje om als een ander in je vaarwater komt.

Op de studentenschepen wisselt de bemanning nogal. Natuurlijk, de tijd van de Eeuwige Student is door allerlei overheidsbepalingen voorbij.

Eén jaar intensieve hobby erbij kan nog net. Maar vrijwel geen skûtsje­ siler kan zich permitteren wat Epke Zonderland uit de turnerij doet, de studie een jaartje naar het tweede plan schuiven omdat er Olympische Spelen aankomen.

Ervaring heeft student-schipper Harm van der Weiden op ‘De Tiid sil ’t Leare’ zeker. Meer dan hem lief is zelfs, want hij was er als adviseur bij toen Daan van der Meer vorig jaar bij de Slach om Heech over stuurboord zo vlak voor de ‘Stad Harlingen’ uitkwam dat een aanvaring niet te vermijden was.

Riemer de Graaf (Doeke van Martena) en Age Bandstra jr (Avontuur)

Age Veldboom nog met de kleine Eureka. Naast hem zijn adviseur Sietse Bruinsma. debuteren ook in de kleine a-klasse.

Ze hebben er hun eerste vaartijd op zitten en weten hoe moeilijk het is om ambitie, strijdlust én veiligheid te combineren.

Eigenlijk telt de lijst van de a-klein maar liefst zestien (!) deelnemers.

Helaas kan Michiel Adema er met zijn ‘Lutgerdina Smeltekop’ niet bij zijn. Hij heeft een ernstige terugslag gehad en moet verstek laten gaan. Hopelijk alleen dit jaar.

Publieke belangstelling Als straks de certificering werkelijk verplicht wordt voor alle schepen van 20m en meer, en dat is in 2019 het geval, vormen de deelnemers in de klasse a-klein een begerenswaardige uitzondering. Zij hoeven niet ingekort te worden. Ze zijn maximaal 17,10m lang, zo staat het in het IFKS-reglement.

In ieder geval verdienen de 16 deelnemers aandacht van een groot publiek. Veel schepen zijn immers nog redelijk origineel, al zijn er ook schepen bij die verlengd zijn richting de maximaal toegestane 17,10 meter, of juist verkort, om in de a-klein te mogen zeilen. Er wordt fanatiek maar goed mee gezeild en nu ze pas om 12.45 uur starten is ook het middageten geen excuus meer om deze prachtige klasse links te laten liggen.

Wat je niet in de hand hebt, is de aandacht van de media. Dat kan, zacht gezegd, wel wat beter. Blijkbaar

Michiel Adema op de Lutgerdina Smeltekop, met Nico Hoek de eerste winnaar van de IFKS in 1982.

Dit jaar doet hij niet mee. is het minder interessesant omdat deze klasse niet meedraait in het promotie- en degradatiesysteem van de IFKS. Het is dus een competitie op zichzelf.

Gelukkig hebben de jonge deelnemers al bewezen dat ze zich ook met de sociale media uitstekend kunnen redden. Dus als Omrop Fryslân en de Friese dagbladen het een beetje laten zitten, kan Facebook en kunnen websites dit een heel stuk compenseren.

Kleine klasse al sinds 1995 Age Veldboom, Kees Meter en Koos van Drunen brachten in 1995 een voorstel in de IFKS-vergadering om een speciale klasse in te stellen voor kleine skûtsjes. Het werd tot hun eigen verbazing meteen aangenomen. Dat jaar werd Sjoerd Kleinhuis de eerste kampioen bij de kleine skûtsjes.

Kleinhuis’ schip heet de ‘Lytse Earnewâldster’. Echt klein was het niet eens: 16,58x3,45m, dat waren in 1908 vrij

www.uitgeverijpenn.nl

21

normale maten. Anders kon je immers niet eens door de sluis bij Dokkum om terpmodder van de klei te halen, bij Berlikum voor bieten of aardappels en bij vele dorpssluisjes om terpaarde of turf te brengen en mest te halen.

De meeste deelnemers in deze klasse waren wel kleiner dan de ‘Hoop doet Leven’ van Eus Nieuwenhuis. Die was in 1910 bij Barkmeijer in Sneek gebouwd en mat 17,10x3,54m.

Maar omdat het zo’n mooi origineel skûtsje was, hoorde het er volgens de meesten helemaal bij. Daarom werd dit schip de norm voor de klasse: maximaal 17,10m. (En maar hopen dat het bij de meting niet te warm zou zijn).

Echte skûtsjes In 1995 deden twaalf skûtsjes mee in wat toen nog de klasse b-klein was, ter onderscheiding van de kampioensklasse. Daarin deden dat jaar zeventien schepen mee, van wie Jitze Grondsma de titel greep voor Johannes Taekema en Sieb Meijer. Grondsma’s skûtsje vaart nu met Berend Mink als schipper voor de SKS-commissie d’Halve Maen. Taekema’s skûtsje is onder aanvoering van Gerhard Pietersma flink verbouwd door de SKS-commissie van Earnewâld. Het schip van Meijer, de ‘Jonge Jasper’, zeilt nog steeds bij de IFKS. Dat geldt ook voor de winnaar van

22

de klasse B-groot in 1995, Ton Brundel.

Hij versloeg met de ‘Lytse Lies’ Eddy de Vries met het eerdere kampioensschip ‘Hoop op Welvaart’ (nu SKS Súdwesthoeke) en Lolle Schakel met ‘de Liefde’ (nu: ‘Abbegeaster Skûtsje’ van Henk Frankena). Deze klasse telde achttien deelnemers, eigenlijk te veel volgens toenmalig wedstrijdleider Sieb Bandstra.

De variatie in de kleine klasse was groter dan in de grote, de krachtsverschillen dito. Volgens wijlen Siete Meeter waren de deelnemende vaartuigen de enige ‘echte’ skût­sjes.

Al die andere pasten immers niet in de sluis van Ouwesyl, volgens hem de norm. De ambitie was er toen nog om dit een echte originele klasse te maken. Vooral Age Veldboom, die toen al spullen verzamelde voor een museum, was hier voorstander van. Als het aan hem had gelegen, hadden ze misschien zelfs de katoenen tuigen overgenomen die twee jaar later bij de SKS vrij kwamen. Maar dat was, helaas, een stap te ver.

Grote bloei De originaliteit is door de jaren heen een met de mond trouwhartig beleden, maar in de praktijk minder populair thema geworden. De toewijzing van een jaarlijkse originaliteitsprijs werd tenslotte meer een verplicht

nummer dan wat het bedoelde te zijn, een aansporing aan anderen om ook alles uit de kast te halen voor herstel van oude glorie.

Niettemin kwam de kleine klasse tot bloei, ook omdat er mensen aan konden meedoen die in de hausse van de late jaren negentig geen groot skûtsje konden betalen. Denk maar aan Doede Dykstra met zijn ‘Ripeltsje’ en Irma Joustra met de ‘Ambulant’ (nu Doeke van Martena). Zij waren trouwe en lange tijd gewaardeerde deelnemers, al werd Dykstra tenslotte pijnlijk gecorrigeerd vanwege modern, anders gekleurd, touwwerk.

Zij allen zorgden voor een eigen inkleuring van het skûtsjesilen, waar jeugd op af kwam. Bouke van der Vaart sprak bij velen tot de verbeelding door de lenigheid waarmee hij bij alle weersomstandigheden zijn scheepje wist te laten kapseizen, en weer overeind kwam. Anderen leverden werkelijk aansprekende prestaties.

De bloei van de kleine klasse, die in 1998 dertien deelnemers telde, werd tot uitdrukking gebracht met het vervangen van de b door de a. Het werd de klasse a-klein, in plaats van b-klein.

Dat was een passender aanduiding, al was de kampioen dezelfde als in het voorgaande jaar: Sjoerd Kleinhuis.

HINDELOOPEN TOT IN JAPAN Voor een sfeervolle opening van het IFKS-skûtsjesilen staat Hindeloopen-Hielpen-Hylpen ook dit jaar garant. Dat zal zijn op zaterdag 13 augustus, de dag na de SKS-finale in Sneek. Maar ’s avonds daarvoor begint het al in De Foeke, het sfeervolle stadscentrum.

Zeker, Hindeloopen is een stad, al vinden ze het in Japan een van de mooiste ‘dorpen’ van Nederland, of zelfs Europa. Dat is afgelopen jaar uit

de bus gekomen bij een rondvraag onder Japanse toeristen.

Zeker bij het Skûtsjesilen, dat op zaterdag zelf al om half negen met de eerste klassen begint, herken je de stadse allure. Dan is er langs de dijk een grote Streekmarkt met bijzondere (ambachts)producten. Veel klederdracht, mooie folklore, terwijl vlak over de dijk wel vier klassen om de hoogste eer strijden. Dat levert altijd weer prachtige beelden op. Tenzij het stormt natuurlijk, en hard regent. Maar dat is hier slechts zelden het geval.

Nog altijd kun je op wel vijf manieren in Hindeloopen komen. Met de boot is het mooiste vervoer, al is de haven aardig vol deze dagen; misschien heeft Skipsmaritiem nog plek.

Heel populair is tegenwoordig de fiets, vanaf Workum, Koudum of Stavoren; over Molkwerum graag, ook zo’n pareltje. Steeds meer mensen wandelen.

Als het eind te ver is, ligt vlakbij het station.

En dan is er nog het fossiele vervoer natuurlijk, met auto, motor, brommer en scooter, wel of niet geëlectrificeerd.

Langs de noordkant is de dijk, voor auto’s een stuk afgesloten. In het zuidwesten is altijd volop parkeermogelijkheid. Dan kun je nog even heerlijk dwars door de stad dwalen, het Schaatsmuseum van de Bootsma’s bekijken of direct een duik nemen in de Iselmar, bij het oude monumentale strandpaviljoen of een stukje verderop.

STAVOREN, GENIETEN OP DE DIJK Het wordt er met harde wind wel eens afgelast, want Stavoren ligt op de kin van Fryslân. Maar als het er doorgaat, is het een van de mooiste, meest spectaculaire zeilerijen van de SKS en de IFKS. De IFKS-vloot vult de ‘zee’ op maandag 15 augustus.

Heel vroeger was Staveren (Starum) een van de grootste handelssteden van de wereld. Dat kwam door alle verkeer tussen Vlaanderen, de Friese kusten en Denemarken, dat hier langs moest. Toen woonde hier ook een van de machtigste bisschoppen van de katholieke kerk, die opriep tot kruistochten.

Die oude glorie komt niet terug, maar Stavoren is wel een heel sympathieke skûtsjestad, waar je je op veel manieren kunt vermaken. Dat begint al met de reis ernaartoe. Op de fiets kom je over Koudum of Warns of uit It Heidenskip, de trein stopt vlak

bij de havenkolk. Daar meert ook de veerboot af, die passagiers naar Enkhuizen brengt. Vandaar kunnen ze met de trein naar Amsterdam, kan het mooier?

Auto’s parkeer je makkelijk aan de zuid- en aan de noordkant, als je maar op tijd komt. En er zijn twee haveningangen. De nieuwste is recentelijk aanmerkelijk vergroot en verfraaid.

Daarlangs kom je over de Moarre in Galamadammen, of je blijft gewoon in de nieuwe jachthaven buitengaats liggen. De noordelijke havenkom, de oude, is bij het Skûtsjesilen meestal wel vol genoeg.

En dan de zeildag zelf. Er zijn wel tien redenen om dan niet weg te gaan, maar gewoon in Stavoren te blijven.Vlak voor de dijk, waar je via speakers voortdurend op de hoogte wordt gehouden van ontwikkelingen in de strijd, ligt nog een bescheiden strandje. Lekker voor de kids, mooi om te pootjebaaien.

Ook in Stavoren zit goede horeca.

Je kunt er een lekker visje eten dat helemaal is toebereid. Maar je kunt het ook oppeuzelen bij de zanglustige Doede Bleeker in de winkel (‘wat must it weze, un herinkie of un lekkerbekje?’) of in de viskraam achter de brug aan de noordkant, of de andere bij de sluis in het zuiden.

www.uitgeverijpenn.nl

23

OUDE GLORIE EN JONGE REIKHALZEND UITZIEN NAAR B- EN C-KLASSE Willem Ulbeszoon Zwaga treft komend seizoen, als het meezit, zijn vader Ulbe. Voormalig IFKSkampioen Walter de Vries zeilt in dezelfde B-klasse, én Arnold Veenema. Zulke smaakmakers heeft de C-klasse er ook bij.

Het wordt in beide klassen weer razend spannend.

Willem Zwaga is met de ‘Opsjitter’ één van de smaakmakers in de B-klasse. (Foto: Jaap Cuperus) Met het oog op de veiligheid worden de B- en de C-klasse dit jaar als proef bij de IFKS uit elkaar gehaald. Anders zouden er meer dan dertig skûtsjes tegelijk op het water verkeren, waarvan de eersten de laatsten op meer dan een ronde achterstand zetten.

Dat risico neemt wedstrijdleider Saskia Westerhoff terecht niet. ‘Op zee’ bij Stavoren en Hindeloopen kan het misschien. Maar op de Sleattemer- en de Hegemermar is het niet vertrouwd en ook Lemmer is bij bepaalde windrichtingen een probleem.

Het gevolg van deze beslissing is dat elk van de vier skûtsjeklassen van de IFKS dit jaar goed tot zijn recht kan komen. Dat verdienen ze, ook de B- en de C-klasse, die vroeger nog wel eens verwarring veroorzaakten doordat ze door elkaar heen zeilden. Er doen nogal wat kanonnen mee met grote ambities, die absoluut vooruit en omhoog willen.

24

Kwaliteit van de schipper Niet de kwaliteit van het skûtsje bepaalt bij de IFKS de klasse waar je in uitkomt, maar de kwaliteit van de schipper. Dat betekent dat elke debutant op basisniveau moet beginnen.

Deelnemers als Jelle Talsma, Froukje Osinga-Meijer en Floriaan Zwart konden de afgelopen jaren dankzij dit systeem in de kortst mogelijke tijd doorstromen van de C- naar de A-klasse.

Het gaat ook wel eens mis.

Arnold Veenema uit Sneek was in 2010 en 2012 onbedreigd kampioen in de klasse a-klein. Met het snelle schip ‘Zeldenrust’ leek hij vorig jaar door te stoten naar het hoogste niveau. Maar helaas, bij een aanvaring voor de start van de laatste wedstrijd brak zijn giek en moest hij de wedstrijd verlaten. De Veenema’s bleven steken op een zesde plaats. Ze mogen het dit jaar opnemen tegen andere favorieten in de B-klasse.

Daar zit Jehanne Prins bij met het snelle skûtsje ‘De Lege Wâlden’. Zij werd in 2015 kampioen in de C-klasse en kan met haar bemanning nog veel meer. De tweede sterke vrouw

Van Wietse Bandstra en zijn nieuwe schip ‘Redbad’ wordt veel verwacht in de B-klasse. in de B-klasse na promotie uit de C’s is Noortje Goedhart uit Mantgum. Zij streed fel voor ‘goed zeemanschap’ in het winterseizoen. Bij Lemmer Ahoy kon ze echter zelf een aanvaring met ‘De Jonge Jan’ van Fonger Talsma niet voorkomen. Er vielen net geen slachtoffers, maar een giek kraakte doormidden en in de deuk kon wel een hond slapen.

Snel en strijdlustig Bij de ‘Slach om Heech’ excelleerde Sietse Broersma met de ‘Ora et

Jehanne Prins werd vorig jaar als debutant kampioen in de C-klasse. Ook in de B-klasse wordt ‘De Lege Wâlden’ tot de kanshebbers gerekend.

HONDEN Labora’. Willem Timmer kon er in zijn laatste jaren geen topklassering meer mee bereiken, maar Sietse is van start tot finish snel en strijdlustig, heeft hij bewezen. Behalve het zwaard als wisselprijs hield hij er een sprintersprijs aan over.

Maar kan hij tegen Wytse Heerschop met de ‘Woeste Ånne’ op? Vorig jaar lukte dat niet. Ze werden 5 en 4 in de C-klasse, achter Koos Lamme met het voormalige kampioensskûtsje (Eelke Dijkstra) ‘Oude Zeug’.

Deze namen illustreren dat de degradanten uit de A-klasse niet hoeven te rekenen op een gemakkelijke terugkeer naar hun oude categorie.

Jilles Bandstra (‘Lonneke’), Walter de Vries (‘Goede Verwachting’) en zeker Robert de Jong (‘Frisia’) zullen er echt keihard voor moeten vechten. Anders redden ze het niet. Want in dezelfde B-klasse doen ook nog Willem en Ulbe Zwaga mee, de gevreesde Bas Krom, Cees Riezebos en Wietse Bandstra.

Van hem en zijn nieuwe schip ‘Redbad’ wordt in de vloot veel verwacht.

Jonge honden In de C-klasse wachten we met kloppend hart op het optreden van een paar jonge honden. Fonger Talsma heeft in de omgeving van Drachten al laten zien dat hij met zijn ‘Poep’ vreselijk hard en behendig kan zeilen. Daar won hij de Turfrace. Maar dezelfde Fonger kan ook fouten maken, zo is bij Lemmer Ahoy bewezen.

Ron Peters Syperda degradeerde vorig jaar met de ‘Ale’ uit de B-klasse van de IFKS. Hij komt in de C-klasse

De ‘Zeldenrust’ en ‘De Verandering’ op de eerste dag van de IFKS bij Lemmer 2015. Een dag later kwamen ze met elkaar in aanvaring en brak de giek van de ‘Zeldenrust’. Het kostte Arnold Veenema promotie naar de A-klasse. zijn oude skûtsje ‘Jonge Blom’ weer tegen. Dit schip is door debutant Jelmer Bloembergen en zijn vrienden stevig opgeknapt en herdoopt in ‘Stêd Dockum’. Bloembergen gaat er alles aan doen om een mooi resultaat neer te zetten.

Gerrit Huisman is de jongste debutant van de IFKS en zit bij vader Jacob in het bedrijf. Daar heeft hij wel tijd om te zeilen. Hij krijgt een mooi schip mee: het voormalige Langweerder SKS-skûtsje ‘Ut ‘e Striid’. Jacob is er zelf ooit nog kampioen mee geworden bij de IFKS. Die laat zijn zoon, genoemd naar IFKS-pionier en –oprichter Gerrit Roosjen, vast niet zinken.

Dat doet de familie De Jong ook niet met de 19-jarige debutant Arjen, is al gebleken. Hij had met de ‘Grytsje Obes’ een moeilijk voorseizoen. Het skûtsje, de langste van de vloot met 20,62m, zeilde onder vader Romke ook wel bij de A’s. Schipper en bemanning moeten het waarmaken, en dat valt nog niet altijd mee. Arjen wordt bijgestaan door zijn omke Lieuwe de Jong, die jarenlang schipper was op de ‘Roos van Dekema’.

NOG VOLGENS OUDE METING De voorbereidingstijd was te kort om alle skûtsjes op gewicht te meten. De A- en a-klassers hebben al wel aan de unster gehangen. Maar voor de B- en C-klassers begint het pas in 2017 serieus te worden.

Elders in dit blad doen we verslag van de meting op gewicht. Sikke Heerschop, Wietse Bandstra, Jeroen de Vos en Kees Hermsen hebben dit systeem uitgewerkt

om al te grote verschillen tussen de skûtsjes op te heffen.

Omdat secure meting van het gewicht van een skûtsje ongeveer drie uren in beslag neemt (ondertussen kan het al in 2 uur als het schip niet veel te licht is) kwamen Ben C-klassers later aan de beurt. Zij hoeven dit jaar nog niet aan de standaard van een minimum gewicht te voldoen.

Studenten, vrouwen en bejaarden Daan van der Meer mag het dit jaar met de ‘Singelier’ proberen. Vorig jaar zat hij in een rollercoaster: een vreselijke aanvaring door eigen schuld bij de Slach om Heech, prachtige wedstrijden in de klasse a-klein tijdens de competitie. En dan toch weer geveld door een protest vanwege een niet geborgde giek.

Daan met zijn jonge bemanning neemt het op tegen Alisa Stekelenburg, die met de bevrouwing van haar skûtsje in het Nederlands zal communiceren om te voorkomen dat er misverstanden ontstaan. Met de ‘Oant Moarn’ van Jacob Huisman hopen ze op een plek in de middenmoot.

De verwachtingen voor Rein Wiebe Leenstra liggen hoog, is bij de Slach om Heech wel bewezen. Die zeilt op de ‘Dageraad’, niet gebouwd in Gaastmeer zoals je zou verwachten, maar bij Haike Pieters van der Werff op de Langewyk in Drachten. Tijdens de tweedaagse in Heeg was hij niet te bezeilen voor de concurrenten.

Voor de 25-jarige Gerrit de Vries uit Sneek moet 2016 het jaar van de waarheid worden. Hij draait al een paar jaar mee en wil vreselijk graag promoveren naar de B-klasse. Hij heeft er met de ‘Gerrit de Vries’ ook het schip wel voor.

Dit jonge macho- en meidengeweld zal botsen met de bezonkenheid van de levenservaring van een Floris Bottema (‘Harmonie’) en een Kees Hermsen (‘Ulbe Zwaga’).

www.uitgeverijpenn.nl

25

A- EN KLEINE a-SKÛTSJES ZIJN GEWOGEN IFKS-STRIJD WORDT NOG EERLIJKER Een ‘lytse revolúsje’ noemde Sikke Heerschop de nieuwe regel.

Dit jaar geldt voor het eerst het minimum gewicht van de schepen bij de IFKS als criterium. Ze moeten in verhouding ongeveer even zwaar worden. Daardoor wordt de strijd eerlijker.

Elk skûtsje heeft straks het gewicht op basis van de Omschrijving Scheepsuitrusting waaraan het moet voldoen. Is je schip op een werf gebouwd die zwaarder bouwde, dan heb je pech. Want sporen of spanten uitbranden is er niet bij. Zoek dan maar wat anders. Een lichter schip moet van ballast worden voorzien.

Daardoor worden de schepen gelijkwaardiger, is de overtuiging van de IFKS-schippers.

De besluitvorming over invoering van het nieuwe criterium is vlot verlopen, stelt Sikke Heerschop vast.

Hij, schipper van de ‘Wylde Wytse’ uit De Meern, heeft met Wietse Bandstra (Redbad), Kees Hermsen (Ulbe Zwaga) en Jeroen de Vos (Eelkje II) lang en diepgaand gepraat over mogelijkheden om de IFKS-skûtsjes gelijkwaardiger te maken. ‘Wy ha der úteinlik wol fjouwer jier mei oan ‘e gong west’, zegt Sikke. Het was hun zorg dat sommigen nooit een faire kans hebben

In de hal van Scheepswerf Ten Woude in IJlst wordt het bruto gewicht bepaald van het kleine-a skûtsje 'Swanneblom'. en anderen bij de wedstrijden meestal voorin zitten, simpel door het grote verschil in gewicht.

Elfduizend kilogram Na de titelstrijd van 2015 waren ze er wel uit. De gewichtsverschillen in de oude IFKS-vloot waren te bepalend voor de uitslag. Ze lagen tussen de 12.000 en 23.000kg (12 en 23 ton, niet te verwarren met het laadvermogen in tonnen). Sommige deelnemers

Op de muur wordt het gewicht van de skûtsjes genoteerd en ook hoeveel gewicht er uit mag, of juist bij moet.

26

hadden daardoor praktisch geen kans op een goede klassering. Want zware skûtsjes moeten niet alleen veel dood gewicht meeslepen, waardoor ze moeilijker manoeuvreren en trager ‘aanpikken’. Ze liggen ook nog eens veel dieper in het water, wat de weerstand sterk vergroot. Dat is desastreus.

Jeroen de Vos weet als scheepsontwerper (‘naval architect’) hoe zwaar een modaal ('standaard') skûtsje van gemiddelde afmetingen hoort te zijn.

Een groter, langer en breder schip is natuurlijk zwaarder, een kleiner lichter.

De afmetingen zijn eerder in een formule voor de zeilgrootte verwerkt.

Voor het gewicht was dat lastiger, want daarvoor moeten de schepen worden gewogen. Dat doen ze bij Lemsteraken al jaren, en het is een hele operatie. Bovendien varieert het gewicht per scheepsbouwer, en soms werd het beïnvloed door specifieke wensen van de opdrachtgever. Een piekeschot weegt gauw 150kg, een verschil van 1mm in dekplaatdikte kan al 350kg uitmaken.

Door de gewichtsverschillen te verminderen dan wel op de lichtste schepen te compenseren met ballast, wordt de eenheid in de vloot groter,

betogen De Vos, Bandstra en Heerschop. Ze maakten het uitvoerbaar door goede meetapparatuur aan te schaffen en de medewerking van werfbaas Piet ten Woude. De schippers moesten er een reisje naar IJlst voor maken – ieder op afgesproken uur en tijd. Op 9 juni waren de schepen in de klassen A-Groot en a-klein gemeten en van ijkmerken voorzien.

Veel harder kon het ook niet, want het voorgeschreven protocol is zo gedetailleerd dat de wegerij per skûtsje zo’n twee uur in beslag neemt.

Simpel verhaal Na een introductie in december 2015 voor de Businessclub van de IFKS volgde een reeks voorlichtings- en presentatieavonden in kleine kring.

Een reizend circus, vaak aan boord van Sikkes volgschip ‘Kapitein S. Bakker’, trok daarvoor door Fryslân.

Steeds kwamen een stuk of zes, zeven schippers met hun adviseurs aan boord om de plannen te bespreken.

Dat werkte goed.

‘It wie ek in simpel verhaal’ zegt Sikke. Het gewicht van een skûtsje is een belangrijke factor voor geleverde prestaties. Zware gaan trager, lichte sneller. Dat is moeiteloos met de uitslagen van afgelopen jaren te illustreren. ‘Dus moesten we het gewicht gelijker maken en de allerlichtste van ballast voorzien als we de strijd eerlijker wilden maken.’

Gesjoemel wordt tegengegaan door het aanbrengen van duidelijk zichtbare merken voor en achter.

Daardoor is binnen een relatief geringe bandbreedte van zo’n 600kg de

diepgang niet meer te manipuleren, en het gewicht dus ook niet. Liggen de merken boven water, dan is er duidelijk iets aan de hand en kan de wedstrijdorganisatie onmiddellijk ingrijpen. Het probleem is ter plekke te verhelpen door de zondigende schipper, die kennelijk ballast heeft uitgeworpen, uit te sluiten. Het gewicht van de bemanning telt niet mee, want die moet voor de keuring van boord.

De nieuwe regeling werkt preventief tegen schadelijk sloopwerk. Voortaan hoef je in een casco geen ijzer meer uit te branden. Want dan verandert het gewicht en dat moet toch weer gecompenseerd worden met ballast.

Ingrijpende acties als vervanging van roef en dekken door lichtere exemplaren zijn feitelijk ook niet meer nodig.

Wel is de stabiliteit nog te vergroten door een skûtsje boven het kantelpunt iets te verlichten en onderin ballast aan te brengen. Je kunt ook de balans in het schip tussen voor en achter aanpassen met verplaatsbare ballast. Dat kan, net als de trim, nog invloed hebben op de prestaties, maar dat is het dan ook. Want volgens de Omschrijving Scheepsuitrusting mogen er in het bestaande casco geen ingrijpende wijzigingen worden aangebracht.

Niet overdrijven De nieuwe formule brengt meer rust in de vloot en kan kostbare ingrepen beperken. ‘Dat is goed voor de originaliteit en voorkomt geldsmijterij’, was een sterk argument. Het sprak de IFKS-schippers zo aan dat eigenlijk niemand tegen de nieuwe gewichts-

SKS DE VORM, IFKS GEWICHT Bij Lemmer Ahoy zeilen SKS- en IFKSskûtsjes tegen elkaar. Verder komt dat in officiële wedstrijden weinig voor. Vaak wordt dan wel even vergeleken, maar feitelijk is dat moeilijk. Want SKS en IFKS hebben elk hun eigen regels.

Dat begint al met de afmetingen. Bij de SKS geldt als toegestane lengte de meting over dek, maximaal 19,50m. Bij die maximale lengte kan, afhankelijk van de stevens, een skûtsje tussen de 20,30 en 19,80m meten. De IFKS hanteert tot en met dit jaar een maximale lengte over de stevens van 20,62m. Aan die afmetingen is de zeillimitering gekoppeld, die bij beide organisaties net even anders is. Zelfs de toegestane stagbocht is niet gelijk.

De SKS streeft de gelijkwaardigheid daarnaast na door sleepproeven, waarbij de weerstand van de romp wordt gemeten. De IFKS hanteert nu gewicht als belangrijk criterium, in combinatie met de afmetingen.

Ook in de gewichtsformule is de weerstand doorslaggevend. Twee exact dezelfde schepen maar verschillend van gewicht hebben een beduidend verschil in weerstand. Dat is alleen maar op te heffen door het gewicht zo gelijk mogelijk te maken. bepaling was.

Wel werden enkele verfijningen om de gewichtsverschillen nog verder te reduceren, door de schippersvergadering afgewezen. ‘Miskien komt dat letter noch’, zegt Sikke. Datzelfde geldt voor de vorm van kop en kont, op basis waarvan de skûtsjes van sommige werven (De Piip, Bûtenstfallaat) extra gewild zijn.

Maar, waarschuwen de initiatiefnemers, je moet het verwachte effect niet overdrijven. Een goede schipper blijft een goede schipper, op welk vaartuig hij zich ook bevindt. En de ene trimt hetzelfde tuig veel ‘sneller’ dan de ander. Dat zie je wel aan de Tynsters van ’t Swarte Wief en Arend Wisse de Boer c.s. op de ‘Drie Gebroeders’. Die verschillen worden niet weggenomen, en dat moet ook niet, zegt Sikke. Want ze hebben te maken met zeilkwaliteit, en die moet de doorslag geven.

De schipper moet tekenen voor akkoord. Onder toeziend oog van Karel Helder noteert Harm Kuipers de uitkomsten van de meting.

www.uitgeverijpenn.nl

27

Visser Yacht Design

De Marne 29d | 8701 PV Bolsward t 0515 – 57 46 47 e info@poedercoatingbolsward.nl WWW.POEDERCOATINGBOLSWARD.NL

28

Eigenaar Jan Visser, vaak te vinden op of rond het water met zijn eigen boot of bij verscheidene zeilwedstrijden, is geboren en getogen in Heeg. Hij groeide letterlijk op tussen de boten en kwam zo al vrij vroeg aan een baan bij een lokale jachtmakelaar.

Na het afronden van de studie Naval Architect in 1993 heeft Jan zich gevestigd als zelfstandig ondernemer in het jachtontwerp.

Ze staan u graag bij in de realisatie van uw droomjacht, sloep of beroepsschip.

www.visseryachtdesign.nl

HEEG, CENTRUM VAN DE IFKS Op dinsdag 16 augustus 2016 zeilen de IFKS-skûtsjes op de Hegemermar tussen Heeg en Yndyk, westelijk van Woudsend.

Het is een goede traditie dat ’s avonds voor de prijsuitreiking in It Heechhûs een lekkere portie nasi wordt geserveerd voor hongerige bemanningsleden en aanhang.

Er is veel meer skûtsje-activiteit in Heeg, zelfs als we de verschillende schippersvergaderingen overslaan.

Traditiegetrouw zijn de slotwedstrijden van de IFKS ook in Heeg, opnieuw een mooi evenement. De Hegemer watersportvereniging heeft nu niet alleen meer de beschikking over een volwaardig dorpshuis om gasten te ontvangen. Ze heeft ook een eigen gebouw, dat met veel eigen inbreng tot stand is gekomen. Van hieruit wordt van alles georganiseerd, ook rond de aloude Tjottervloot. Vroeger was die van ‘heit Piersma’, zeiler,

scheepsbouwer in hout en jeugdherbergvader. Studenten komen hier ook graag.

Om de skûtsjes te zien rijden liefhebbers naar het grote parkeerterrein bij de camping en jachthaven, vanuit de verte gemarkeerd door een hoog kunstwerk: een paling op een paal.

Die ligt aan de zuidwestkant van het dorp, iets ten zuidoosten van de rondweg.

Maar op hoogtijdagen is het zeilen ook heel mooi vanaf Yndyk te zien.

Meestal ligt er een lage ton vlak boven de wal.

IM

SLOTEN EEN ELFSTEDENWATER Op woensdag 17 augustus 2016 zeilt de IFKS-vloot bij Sloten. Dan is het druk in en rond de zuidelijkste Friese Elfstedenstad. Dat begint al vroeg in de ochtend met het palaver. En het gaat door tot het feest in de tent aan de noordkant van het grote parkeerterrein.

Daar wordt in de namiddag uit het oude kanon een salvo afgevuurd voor de winnaars.

Op een hoogtijdag als vandaag vaart de rondvaartboot over het meer, met gasten die de spanning in de klassen a-klein en A-Groot van dichtbij willen meebeleven. Ze kunnen vanaf de kade zo aan boord stappen.

Het zeilt tegenwoordig uitstekend op de uitgebaggerde Sleattemer Mar. Dat is nog een mooi stukje water.

In het noorden zie je de skyline van

Woudsend, in het zuidwesten ligt Balk en in het oosten strekken de weidse landerijen van Smallebrugge zich uit tot de weg tussen Hommerts-Jutrijp en Spannenburg. Aan de zuidkant ligt, dicht bij de mooie rustieke camping De Jerden, een strandje. Meer watersport is er aan de westkant, bij de monding van de Luts.

Dit was in een ver verleden een belangrijk bolwerk op de kruising van land- en waterwegen. Wie hier de baas was, kon verkeersstromen door de welvarende Zuidwesthoek in vele richtingen beheersen. Maar de zelfstandige stad Sloten werd opgenomen in een grotere gemeente Gaasterlân-Sleat. En die fuseerde met Lemsterland en Haskerland tot De Fryske Marren, waarvan de Sleattemer Mar tussen Sloten en Woudsend er slechts één is.

www.uitgeverijpenn.nl

29

‘De Stripe’

Historische Scheepswerf / Skûtsjemuseum De Stripe 12 9264 TW Earnewâld www.aebelina.nl www.skutsjemuseum.nl e-mail: info@skutsjemuseum.nl Info: 06-16933805

Open van 23 april t/m 25 september 2016 op: za. en zo. 13.00 – 17.00 uur ( en Pinkstermaandag 16 mei ) Juli en aug.: alle dagen 13.00 - 17.00 uur behalve op maandag.

Voor groepen (min. 10 personen) het gehele jaar geopend, 's morgens, 's middags en 's avonds, alleen op afspraak.

Entree € 3,- Kinderen t/m 12 j. € 1,-

Cascobouw staal & aluminium *Authentieke restauraties *Klinkwerk *Schilderwerk *Inbouw motoren *Hellingen tot 25 Ton

300 SCHEEPSBOUW jaar OP ‘T BUITENSTVALLAAT

06-150 603 82 Scheepsbouw

O.H. van der Werff

Buitenstvallaat 8-9 9204 WX Drachten Tel.: 0512 - 51 26 01

KING VAN HET WATER

KING WENST JE EEN MOOIE ZOMER!

Als hoofdsponsor van het Heegemer Skûtsje “Ora et Labora” wenst Veenstra|Fritom de bemanning heel veel succes.

‘van beurtschipper naar logistiek dienstverlener’

30

ECHTEN, DE BRÊGE EN DE MAR Donderdag 18 augustus wordt dit jaar het skût­sjesilen in Echtenerbrug gehouden. Dat ligt vlak bij Lemmer, maar vanwege de A6 moeten sommige schepen een heel eind om, over Scharsterbrug en Langweer. Daarom organiseren ze in Echtenerbrug er van alles bij om de vloot en het publiek maar aan en op de kade te krijgen.

Echtenerbrug oftewel Ychtenbrêge is vanaf 1860 uitgegroeid tot een bloeiende woon- en winkelkern. In die

tijd werd de Veenpolder van Echten drooggelegd, waaraan ook Bantega (in 1947) zijn ontstaan dankte.

De IFKS-skûtsjes varen er al sinds 1990. In de afgelopen 26 jaar is het dorp ‘bij de brêge’ veel mooier en toeristischer geworden. Een jachthaven aan de zuidkant, kamperen aan de noordkant, een strandje in het noordwesten, fleurige horeca bij de brug. Je kunt er het hele jaar terecht voor vrolijkheid. Zelfs in winters, als er dan maar ijs ligt.

Twee jaar geleden is het dorp grondig opgeknapt. Passanten kunnen er terecht in een mooie accommodatie die met de vv Delfstrahuizen wordt gedeeld. Maar er staat nog veel meer te gebeuren. Daarover praten dorp en ondernemers dit jaar, terwijl de Windgroep samen met de gemeente De Fryske Marren manmoedig pogingen doet om de geplande nieuwbouw langs het water te realiseren. Afstemming op Oosterzee, waar ze eerder

‘de mar’ hebben opgezocht, ligt dan voor de hand.

Om het skûtsjesilen te zien, kun je ook terecht op het royale parkeerterrein bij de brug in de A6 (via Joure, Lemmer of Oosterzee-Follega te bereiken). Ook vanaf de Echtense kant (gemaal!) is het altijd goed te zien.

ACHT KEER SKÛTSJES IN LEMMER Qua aantal wedstrijden is Lemmer onbedreigd de kampioen van het Skûtsjesilen. Het begint al in de vroege zomer met drie dagen Lemmer Ahoy, waar deelnemers uit IFKS en SKS aan meedoen en een helaas nogal geslonken aantal aken. En het grote zeilen stopt pas in oktober met de Friesehoek Race.

Daar tussenin zitten de hoogtijdagen van SKS en IFKS. De Ljouwerter en de Lemster dei van de SKS worden georganiseerd door de plaatselijke Watersportvereniging De Zevenwolden. Deze telt bijna vijfhonderd leden, waaronder veel jongeren, die elkaar geregeld op het binnenwater van de Grutte Brekken bekampen. Vaak is donderdag de grootste kanshebber voor de SKS-titel wel bekend. Die kan dan in Lemmer voorzichtig een feestje vieren.

De IFKS organiseert zelf de voorlaat-

ste en laatste wedstrijd van de competitie in Lemmer. Dat is op vrijdag en zaterdag, en beide keren is het dan prettig druk op strand en dam, als het weer niet al te erg tegenzit.

Mede dankzij de watersport is Lemmer een fantastisch dorp om er bij het skûtsjesilen sfeer, vis en lekkere drankjes te proeven. De horeca is hier zeer gevarieerd en rijk voorzien. En van Kringloopwinkel tot luxe kledingzaak worden hier alle partijen naar behoren bediend.

Nieuwe tijd

dwars door het dorp, met als sluitstuk de karakteristieke sluizen uit 1887 ten westen van de oude havenkom.

Het Dok, tussen de Sylroede en de sluiskom, is de hele zomer door een druk bevaren water. Het verbindt de Grutte Brekken, eigenlijk het hele Friese merengebied, met de Iselmar. Wie durft, kiest voor de noordelijke route door de Margrietsluis bij Tacozijl, waar ook het grote stoomgemaal staat dat genoemd is naar ingenieur D.F. Wouda. Voor anderen is er de route

www.uitgeverijpenn.nl

31

Zeilmakerij Rolf de Jong DE ZEILMAKERIJ VOOR:

- boottenten - jachtzeilen - verandazeilen

Singel 16 9001 XP Grou Tel. 06 – 81133883

w w w. r o l f z e i l m a k e r i j . n l 9020616_SB_ADV_91X126_SKUTSJEKRANT_lc.indd 1

32

23-06-16 10:05

HET IR. D.F. WOUDAGEMAAL - LEMMER UNESCO WORLD HERITAGE, MAGISTRALE BELEVING VAN STOOM, ARCHITECTUUR EN WATER

Het Ir. D.F. Woudagemaal in Lemmer is het grootste nog werkende stoomgemaal ter wereld. Het is eigendom van Wetterskip Fryslân en maakt nog altijd deel uit van het waterbeheerssysteem. Sinds 1998 staat het gemaal op de UNESCO Werelderfgoedlijst.

Ruim 100 enthousiaste vrijwilligers van de Stichting ir. D.F. Woudagemaal verzorgen 6 dagen per week rondleidingen voor belangstellenden. Ook is er een audiotour app met beknopte rondleiding beschikbaar, die buitenlandse bezoekers in negen verschillende talen kunnen downloaden op smartphone of tablet.

Beleef de kracht van stoom In het bezoekerscentrum worden jong en oud geïnformeerd over de werking van het stoomgemaal en het waterbeheer in Fryslân. De interactieve expositie biedt een kijkje in de wereld van stoom, kracht en beweging.

Kinderen worden uitgedaagd met een spannende speurtocht (NL, ENG DU). Hiermee verdienen ze een echt diploma als hulpmachinist van het gemaal!

Techniek in beeld In het interactieve bezoekerscentrum van het Woudagemaal wordt op een eenvoudige manier uitgelegd hoe de machines van het gemaal werken, en welke werktuigbouwkundige, natuurkundige en technische principes hieraan ten grondslag liggen. Zo wordt op een eenvoudige manier verteld hoe het stoomgemaal functioneert

19 EN 20 AUGUSTUS - IFKS-SKÛTSJESILEN IN LEMMER

Bekijk de wedstrijden vanuit onze ‘skybox’ in het bezoekerscentrum Woudagemaal Het bezoekerscentrum van het Woudagemaal kijkt uit over het IJsselmeer en de Baai van Lemmer. Vanuit onze ‘skybox’, de Panoramazaal van het bezoekerscentrum, heeft u een perfect zicht op de wedstrijden skûtsjesilen!

Hier kunt u op vrijdag 19 en zaterdag 20 augustus de IFKS wedstrijden skûtsjesilen van dichtbij volgen. Geniet van een prachtig panoramisch uitzicht onder het genot van een hapje of drankje in onze koffie- en theeschenkerij. en waarom het gemaal door UNESCO is erkend als van een uitzonderlijke universele waarde.

Veelzijdige locatie

mer. Deze ruimte is (deels) af te huren als vergaderruimte. Het is een plek met allure voor bijeenkomsten, vergaderingen, presentaties, trouwerijen en lunches of diners.

Een bezoek aan het Woudagemaal in Lemmer is naast een leerzame bestemming voor een schoolreisje of een leuk dagje uit ook geschikt voor een speciale gelegenheid. In het bezoekerscentrum bevindt zich een koffie- en theeschenkerij met spectaculair uitzicht over het IJsselmeer en de baai van Lem-

Geopend in februari t/m december en in de kerstvakantie: Dinsdag t/m zaterdag 10:00 – 17:00 Zondag 13:00 – 17:00 ( In juli en augustus ook geopend op maandag 10:00 – 17:00 ) Ir. D.F. Woudagemaal en bezoekerscentrum Bezoekadres: Gemaalweg 1a, 8531 PS Lemmer Kijk voor meer informatie op www.woudagemaal.nl

www.uitgeverijpenn.nl

33

JEUGD GRIJPT DE MACHT DE GROTE AFLOSSING

Willem en Ulbe Zwaga zeilen komend jaar in de B-klasse van de IFKS. Daar treffen ze Wytse Heerschop, de zoon van Sikke.

Fonger Jelles Talsma en Gerrit Jacobs Huisman beginnen met snelle schepen in de C-klasse.

Froukje, dochter van Sieb Meijer, doet al jaren mee om de grote titelstrijd.

Froukje zeilt als sinds 2012 op de ‘Jonge Jasper’. Behalve op de Kralingse Plas, want dan zeilt Sieb, haar vader en de vorige schipper. Die is 67, maar als hij het helmhout hanteert, voelt hij zich een ‘jongkeardel’. Froukje zeilt uitstekend. Na titels in de C- en de B-klasse drong ze in de kortst mogelijke tijd door tot het hoogste niveau.

Daar was ze de afgelopen twee jaar bijna kampioen. En dus, zegt Sieb, was het een juiste beslissing om haar in 2012 met een eigen bemanning de ruimte te geven. ‘Maar soms denk ik: ben ik niet te vroeg vertrokken? Want het is een hartstikke mooi spelletje en ik kan het nog best doen.’

Dat vindt Froukje ook. Zij waardeert haar vader, de ervaren zeiler en de man die de ‘Jonge Jasper’ naar grootse prestaties bracht. Hij is welkom, ook al is hij niet altijd zuinig met adviezen, als hij meevaart. ‘Nou ja, een enkele keer denk je wel eens: man, ga toch vissen. Maar meestal gaat het heel goed tussen ons.’

Elk voor zich Wytse Heerschop zeilt op de ‘Woeste Ånne’, eigendom van het bedrijf van zijn vader Sikke. Die was in 2013 zelf kampioen met de ‘Wylde Wytse’. Een paar keer heeft de 60-jarige ondernemer uit De Meern op het punt gestaan om te stoppen. Nu zegt hij: ‘Pas als Wytse mij voorbij zeilt, stop ik ermee. Dan is mijn tijd gekomen.’ Dat duurt nog minstens een jaar, want Sikke zeilt in de klasse A-Groot en Wytse in de B-klasse.

De 25-jarige zoon Wytse gaat zijn eigen gang met zijn eigen bemanning, waarin broer Anne en zuster

34

Froukje Osinga-Meijer zeilt sinds 2012 met een eigen bemanning op de ‘Jonge Jasper’.Vader Sieb gaat nog altijd mee als bemanningslid en geeft advies tijdens de wedstrijd.

Maar zou je tegen hem protesteren, Elske zijn opgenomen. ‘We huren het vragen we. ‘Wat is dat nou voor vraag. schip en bekostigen ook zelf de invesIk protesteer immers bijna nooit.’ teringen.’ Tijdens de competitie heeft Dat moet anders, heb je zelf gedeze ploeg een eigen volgschip. ‘In zegd. ‘Als Wytse echt in de fout gaat, de winter praten we thuis over de krijgt hij net zo goed een protest als wedstrijden. ’s Zomers hebben we het een ander. Daar maak ik geen verdaar gewoon te druk voor.’ schil in.’

Het huidige skûtsje is sneller dan de Een vergelijkbaar verhaal hoor je ‘Jan Oebeles’ waar zijn vader indervan Willem Zwaga. Deze Langweerder tijd mee voer. ‘Dat skûtsje hebben we heeft zijn vader Ulbe als schipper op een complete refit gegeven. Toen is het Ljouwerter skûtsje leren respecde naam ook veranderd, in ‘Woeste Ånne’.

Wat doen de Heerschoppen als een van de twee de ander eruit kan protesteren? Wytse: ‘Daar doen we het natuurlijk niet om. We zeilen sportief, zonder aanzien des persoons. Dus als het een keer zou voorkomen… Het mag geen verschil maken dat we familie zijn.’

Sikke: ‘Laatst zeilde Wytse met me in Oudega.

Ik heb genoten, echt. Zo scherp, die jongen heeft Sikke stopt als hij door Wietse voorbij gevaren wordt.Vooralsnog er echt kijk op.’ Wat Sikke zitten ze ieder in een andere klasse, maar tijdens Skûtsjesilen in zijn zoon bekoort, is Langwar eerder dit jaar, werd wel duidelijk dat de twee elkaar geen dat hij ‘sa netsjes’ zeilt. duimbreed toegeven. (Foto:Wiep Wierda)

teren. Er was een tijd dat hij hem onbeschroomd bewonderde. Maar nu vaart de jonge Zwaga al jaren als schipper op de ‘Opsjitter’. Zijn vader Ulbe is tegenwoordig schipper op de ‘Gerrit Ynze’. Beide Zwaga’s, stammend uit een oud roemrucht skûtsje­ silersgeslacht, moeten ploeteren om de lasten van het schipperschap te dragen. Dat hebben ze er voor over, want zo sterk zijn de genen wel.

Zouden ze elkaar mijden, of juist extra hinderen als dat zo uitkomt?

‘Het maakt feitelijk niet uit’, zegt Willem Zwaga. ‘Iedereen doet mee om te winnen. En de regels zijn voor ons allemaal gelijk.’

Niet versleten Het kost oudere schippers soms moeite om afstand te doen van de plaats aan het helmhout ten gunste van de jonge generatie. Sommigen zie je ineens in een verrassende pose terug, zoals Age Veldboom op de ‘Swanneblom’. Hij is in de klasse a-klein coach van een groep studenten, die zijn aanwijzingen op waarde weten te schatten.

De 65-jarige Ton Brundel, wel wat grijzer geworden, maar vitaal als in zijn jonge jaren, blijft nog wel even schipper op de ‘Lytse Lies’. Hij en echtgenote Hetty hebben al wel het grootste deel van hun bedrijf overgedaan aan dochter Rosalie en schoonzoon Martijn Fakkeldij. Die bezitten nu een ‘Klassieke Rederij’ en een drukbeklante jachthaven in Gaastmeer.

‘Ik ben nog lang niet versleten’, zegt Ton. Het is volgens hem ook veel te leuk om met een eigen schip aan de wedstrijden mee te doen. In 2015 werd Brundel kampioen in de klasse A-Groot van de IFKS. Hij is met zes titels zelfs recordhouder bij deze organisatie. Daarmee onttroonde hij Sieb Meijer, die met de ‘Jonge Jasper’ vijf keer kampioen werd.

Daar komt bij dat Rosalie en Martijn het erg druk hebben met hun jonge gezin en hun bedrijf. ‘Dat gaat hartstikke goed’, zegt Rosalie, die alweer bezig is met de organisatie van de wedstrijd op de Kralingse Plas volgend jaar mei, terwijl de vorige editie nog maar amper achter de rug is.

Voormalig kampioen Jelle Talsma was wel blij dat hij het helmhout op ‘De Jonge Jan’ kon overdragen aan

8 augustus 2015, de zesde IFKS-titel is binnen voor Ton Brundel met de ‘Lytse Lies’. Hij is inmiddels 65, maar naar eigen zeggen nog lang niet versleten. Dit jaar wil hij zijn zevende titel veroveren. zoon Fonger. Hardzeilen op topniveau vraagt veel van het lichaam, soms te veel. De jonge Fonger, die al tijden meezeilt, heeft inmiddels een paar uitstekende prestaties geleverd, zoals een overwinning bij de Turfrace Smallingerland. Maar hij ging bij Lemmer Ahoy ook nadrukkelijk in de fout, wat leidde tot een aanvaring met ‘De Yde’.

‘De Jonge Jan’ is door zijn vader op de eigen werf iets ingekort, zodat Fonger niet bang hoeft te zijn voor een certificatieplicht. En heit en mem (Hilda) leven enthousiast mee.

Jacob Huisman kijkt wat zuinigjes als de opvolging ter sprake komt. Hij, ooit de jongste schipper van de hele vloot en meervoudig kampioen, had al lang afscheid genomen van de actieve zeilerij bij de IFKS. Zijn schip ‘Ut ‘e Striid’ had hij aan de Commissie Langweer beschikbaar gesteld, die

het afstand aan de vorig jaar zo succesvolle ‘Twee Gebroeders’.

Nu gaat zijn 17-jarige zoon Gerrit erop zeilen. Het was Jacobs bedoeling dat deze een solide opleiding zou volgen. Maar het komt nu toch wat anders: Gerrit, genoemd naar de oprichter van de IFKS zijn grootvader Gerrit Roosjen, blijft voorlopig bij zijn vader in het bedrijf. En die is via de deelname van zijn zoon ineens weer volop betrokken bij de IFKS-strijd.

Er komt bij de IFKS veel meer jeugd aan de bak, zoals blijkt uit ons overzicht van debutanten. Sommige jongeren moeten nog de broodnodige ervaring opdoen, nodig voor boathandling onder bijzondere omstandigheden. Anderen lijken over een zeldzaam natuurtalent te beschikken.

JEUGD RUKT OP Met studententeams en een groot aantal debutanten maakt de IFKS momenteel een proces van sterke verjonging door. Dertien debutanten zijn er, meer dan ooit na het eerste wedstrijdjaar. Daarvan is er maar één ouder dan vijftig. Tien zijn nog geen dertig.

En het zijn niet alleen de schippers die al op jeugdige leeftijd instromen. Ook onder de bemanningen zien we verrassend veel

jongeren, en ook een relatief groot aantal vrouwen. Alleen met de kleurtjes mocht het wel wat gevarieerder, want de vloot is qua menskracht nog opvallend wit.

De Commissie-Generaal stelt vanaf dit jaar vanwege de veiligheid eisen aan de ervaring van nieuwe deelnemers. Daarmee wil de IFKS voorkomen dat er door een onbeheerste instroom onverantwoorde toestanden ontstaan.

www.uitgeverijpenn.nl

35

Stichting Jachthaven Wartena Gelegen aan de Rogsloot, op een steenworp afstand van het Prinses Margrietkanaal, vindt u de Stichting Jachthaven Wartena. Een jachthaven die beschikt over 600 ligplaatsen voor zeilboten, motorboten en jachten met een diepgang tot 1.80 meter. Met de auto is onze haven in 10 minuten bereikbaar vanuit Leeuwarden en in 20 minuten vanuit Drachten. Eenmaal aan boord is de keuze voor het vaargebied helemaal aan uzelf.

Direct ten zuiden van het dorp Warten(a) ligt het Nationaal Park “De Alde Feanen”, waar u de hele dag rond kunt zwerven zonder een brug tegen te komen. Het Nationaal Park “De Alde Feanen” biedt ook genoeg mogelijkheden voor de wandel- of fietsliefhebber.

Vanuit de jachthaven brengt Zonnepont De Oerhaal u zo naar de overkant van het Prinses Margrietkanaal. Vanaf dit punt fietst u in 5 minuten naar Earnewald.

Geen fiets bij u? Bij het havenkantoor kunt u een fiets huren.

Naast de prachtige omgeving en de comfortabele ligplaatsen kan de Stichting Jachthaven Wartena u ook alle faciliteiten bieden voor service en onderhoud van uw schip.

Denk hierbij bijvoorbeeld aan winterstalling (binnen of buiten). Ook kunt u voor onderhoud beschikken over één van de DoeHet-Zelf werkplaatsen. Deze werkplaatsen zijn ruim (20x7meter) en professioneel uitgevoerd met centrale verwarming, afzuiging, spoelinrichting, perslucht en natuurlijk een douche en toilet. Om even bij te komen is er ook een kantineruimte. Zo kan het niet anders dan dat het onderhoud van uw schip een feestje wordt.

De havenmeesters kunnen met hun ROODBERG trailer uw schip tot 14 meter en 20 ton gewicht uit het water halen.

Alle ligplaatsen vanaf 9 meter hebben een eigen elektriciteitaansluiting, een drinkwateraansluiting op de steiger en vanzelfsprekend is er op de gehele haven internettoegang middels WiFi.

4

Voor meer informatie verwijzen wij u graag naar onze website: www.jachthavenwartena.nl of anders Tot ziens in Warten!

HHH H

jachthaven

Door de Leeuwarder Courant verkozen tot mooiste jachthaven van Friesland

Restaurant Speeltuin Fietsverhuur Veerpont naar Terherne Verhuur van woonboten

Wjitteringswei 23 9011 WJ JIRNSUM Tel: 0566 – 68 95 95 Mail: info@sneekerhof.nl

www.sneekerhof.nl 36

DE JACHTHAVEN VAN DE TOEKOMST

door Barber de Vries

'Continu investeren wij in onze faciliteiten om ze up to date te houden. Waar dat haalbaar is, upgraden wij naar nieuwe trends. Want wat vandaag vernieuwend is, zal over vijftien jaar de standaard zijn – of het is achterhaald. Volgens mij is dat ook wat verwacht wordt bij ondernemerschap. Stilstand is achteruitgang.

Dit neemt niet weg dat ‘bijblijven’ voor ons een dagelijkse uitdaging is.

Want door de opkomst van nieuwe vaargebieden op goedkope vliegticket-afstand groeit de concurrentie. En de overheid komt voortdurend met nieuwe verplichtingen waar je maar aan moet voldoen.

Het is in feite nooit anders geweest.

Mijn ouders begonnen in de jaren zeventig van de vorige eeuw met onze jachthavens aan de IJsselmeerkust.

Ze gingen uit van een full-service-ha-

vens concept, waarbij wij naast een ligplaats ook diverse servicefaciliteiten aanboden. Hoewel we destijds een exclusieve markt bedienden en met dit concept een nieuwe trend zetten, is het vandaag de dag , zij het aan de bovenkant van de markt, de norm.

DE LYTSE BREKKEN De Lytse Brekken is de entree tot de Friese meren. Goed bereikbaar, over water én over land. Met veel aantrekkelijke Friese meren en watersportplaatsen binnen handbereik. Na een dag op het water is het heerlijk thuiskomen op deze prettige kleinschalige jachthaven en camping.

Op een kwartiertje varen vanaf de Lytse Brekken ligt Lemmer. Het IJsselmeer met alle mogelijkheden ligt dus binnen handbereik. Datzelfde geldt voor andere aantrekkelijke meren in de omgeving. Het is 30-45 minuten varen naar het Tjeukemeer of het

Slotermeer. En richting het noorden liggen De Kûfurd en de Langweerder Wielen.

De Lytse Brekken ligt aan open vaarwater.

www.delytsebrekken.nl

www.uitgeverijpenn.nl

37

‘VAN SCHROOT NAAR VLOOT’ OVER OUDE SCHEPEN Bijna vijfhonderd skûtsjes en nauw verwante klassieke schepen zijn overgebleven van de hausse in de noordelijke scheepsbouw in de jaren 1884-1934. Ze worden gebruikt in wedstrijden, de relatievaart, voor de recreatie of als woning. Hun geschiedenis wordt nageplozen. Zo ontstaat een unieke verzameling verhalen.

In de vijftig jaar van ijzerbouw op dertig Friese werven werd de beurtvaart gemotoriseerd. De turfwinning in Friesland en Drenthe maakte in deze tijd haar laatste fase door, net als de handel in vruchtbare terpaarde. De toekomst was aan steenkool, olie of aardgas, aan kunstmest en aan vrachtverkeer over de weg.

Tientallen oude, vervallen schepen wachten op een opknapbeurt. Die is kostbaar als vakmensen het werk moeten doen. Maar het is dankbaar werk, om schroot dusdanig op te waarderen dat het weer een plaatsje in de vloot krijgt. Aan elk oud schip zit een verhaal. Soms is dat een ruim vol geschiedenissen. Gezinnen woonden op de skûtsjes en verdienden er hun brood mee. Ze deelden er lief en leed, bescheiden rijkdom en soms ondraaglijke armoede.

Ze werden geverfd, geteerd en gepotlood en voorzien van een hanteerbare tuigage. De racemachines die tegenwoordig de lakens uitdelen bij SKS en IFKS lijken slechts in de verte nog op hun originele voorgangers.

Maar ook zij zijn eens onderbouw van een woonark geweest, of een hoop oud roest. Er is soms voor tonnen in verspijkerd om er een toonbaar schip van te maken.

Dat leidde tot opzienbarende successen. Maar voorbeelden van een bittere teleurstelling zijn er ook, zoals bij de Nynke, die na grote investeringen werd uitgesloten bij de IFKS.

Ruim vol verhalen

Het boek staat bol van verhalen over opgeknapte skûtsjes. Eigenaren zelf leverden daartoe een bijdrage.

Onmisbaar is de inbreng van kenners van toen en nu. De medewerking van Frits Jansen, redacteur-samensteller van de documentaire site skutsjehistorie.nl, bleek van onschatbare waarde.

Verschijnt begin september 2016 Reserveer nu! www.uitgeverijpenn.nl BESTEL NU Multiship Holland heeft álle moderne faciliteiten in huis voor reparatie, onderhoud en de complete refit van schepen en jachten. Daarnaast is stralen en coaten van schepen én industriële constructies ook een specialisatie van ons. Zorgvuldig en betrokken, zo gaan wij om met orders en relaties. We doen alles in nauw overleg met de klant, volgens specificatie, afspraak en planning.

Zet ook koers naar multishipholland.nl, dan hebt u de wind zó weer in de zeilen!

Kanaalweg 33 - 8861 VA Harlingen - Tel. 0517-235 857

38

€ 5,- KORTING

GEEN VERZENDKOSTEN

JA, ik bestel …….. exemplaren ‘Van Schroot naar Vloot’.

Ik betaal € 20,- per stuk, i.p.v. € 25,-.

De bestelling wordt mij begin september 2016 PORTIVRIJ toegestuurd.

Naam ………………………………………....................….......... Voorletters ..................

Straat …………………………………………… Email ……………………………………….............

Postcode ………………………................................………

Woonplaats ………………………………………………………..

Telefoonnummer …………………….................………….

IBAN .......................................................................

Handtekening Deze bon kunt u sturen naar: Uitgeverij PENN.nl, James Wattstraat 4, 8912 AR Leeuwarden. Ook kunt u een scan of alle gegevens e-mailen naar: m.roosjen@uitgeverijpenn.nl

Wij zien dat bepaalde voorzieningen in ons mooie vaargebied in de afgelopen jaren niet mee ontwikkeld zijn. Een reden hiervan is volgens ons meestal een tekort aan middelen voor goed onderhoud als gevolg van een wankele exploitatie. Gelukkig wordt er nu op veel fronten een inhaalslag gemaakt, zeker ook in de infrastructuur. Dat is een must, om ook voor de volgende generatie watersporters een aantrekkelijk gebied te blijven.

Het meegaan met de trend geldt trouwens niet alleen voor de recreatie-faciliteiten zelf, maar zeker ook voor het leef- en recreatiegebied waarin we verkeren. Daarin ligt een duidelijke taak voor de overheid, in samenwerking met private partijen. Gezelligheid kun je niet op eigen houtje maken, dat doe je samen. Dat geldt ook voor boeiende evenementen.

Alle betrokken partijen moeten ons woon- en recreatiegebied (be) leefbaar en aantrekkelijk houden.

Het ondernemerschap moet daartoe voldoende ruimte krijgen. Want in zijn bedrijfsexploitatie is die vaak toch

echt aan zet. Visie met lef, kennis van de markt en een goed en realistisch verdienmodel zijn een must voor een goede marktwerking. Dan kunnen wij als ondernemers blijven investeren.

Zo moet het ons met elkaar lukken om ons prachtige vaargebied nog generaties lang als mooiste plekje op aarde te promoten!'

Marina Stavoren

RECREATIEPARK MARINA STAVOREN

Met onze land- en watervoorzieningen aan het IJsselmeer/ Johan Friso kanaal biedt recreatiepark Marina Stavoren u tal van recreatiemogelijkheden en is het een waar paradijs voor liefhebbers van vrijwel alle vormen van watersport.

Zwemmen, zeilen, surfen, vissen, sloepvaren.

Alles is mogelijk!

Overdekt zwembad Fitness ruimte Indoorspeelruimte / Kinderanimatie Volleybal- en voetbalveld Watersport- en kampwinkel Wasserette Bar ‘Skippers Inn’

Strandpaviljoen ‘De Potvis’ Luxe sanitaire voorzieningen (zonder muntinworp) Gratis WIFI Tankstation, diesel / benzine yachtservice&refit afdeling winterberging ‘Koopmans Welvaren’

Middelweg 15 | 8715 ET Stavoren | www.marinastavoren.nl

Barber de Vries runt samen met haar vijf broers en zussen, de tweede generatie, het familiebedrijf SkipsMaritiem.

Dit omvat de Jachthaven Hindeloopen, Marina Stavoren, Marina Stavoren Buitenhaven, Flevo Marina en Friese Hoek Lemmer

WORKUM WATERSPORT

- - - - - -

Verhuur van (Kuperus) Sloepen Nieuwbouw en Verkoop van Kuperus sloepen Officieel Yamaha buitenboordmotoren dealer Dealer Lodestar en Rib Eye rubberboten Reparatie / Onderhoud Camping gas en diverse propaan flessen

Workum Watersport Doltewal 32 8711BA Workum 0515-541728 info@workumwatersport.nl

www.workumwatersport.nl

www.uitgeverijpenn.nl

39

Vaar op zeker U kunt pas écht zorgeloos van uw schip genieten als u daarvoor een goede verzekering heeft. Door onze ruim 65 jaar ervaring in het verzekeren van pleziervaartuigen zijn wij specialisten op dit vakgebied. Als geen ander kennen wij de risico’s die aan uw hobby zijn verbonden - ook ónze hobby trouwens. Wilt u een passende offerte? Bel ons, of bezoek onze website www.kuiperverzekeringen.nl

Postbus 116

Tel. (0513) 61 44 44

info@kuiperverzekeringen.nl

8440 AC Heerenveen

Fax (0513) 62 37 42

www.kuiperverzekeringen.nl

www.kuiperverzekeringen.nl