‘VAN SCHROOT NAAR VLOOT’ OVER OUDE SKÛTSJES Bijna vijfhonderd skûtsjes en nauw verwante klassieke schepen zijn overgebleven van de hausse in de noordelijke scheepsbouw in de jaren 1884-1934. Ze worden gebruikt in wedstrijden, de relatievaart, voor de recreatie of als woning. Hun geschiedenis wordt nageplozen. Zo ontstaat een unieke verzameling verhalen. Tientallen oude, vervallen skûtsjes wachten op een opknapbeurt. Die is kostbaar als vakmensen het werk moeten doen. Maar het is dankbaar werk, om schroot dusdanig op te waarderen dat het weer een plaatsje in de vloot krijgt. Want aan elk oud schip zit een verhaal. Soms is dat een ruim vol geschiedenissen. Gezinnen woonden op de skûtsjes en verdienden er hun brood mee. Ze deelden er lief en leed, bescheiden rijkdom en soms ondraaglijke armoede. In de vijftig jaar van ijzerbouw op dertig Friese werven werd de beurtvaart gemotoriseerd. De turfwinning in Friesland en Drenthe maakte in deze tijd haar laatste fase door, net als de handel in vruchtbare terpaarde. De toekomst was aan steenkool, olie of aardgas, aan kunstmest en aan vrachtverkeer over de weg.
Bij de start van Skûtsjesilen 2016 zal een boek gepubliceerd worden met verhalen over opgeknapte skûtsjes. Eigenaren zelf leverden daartoe een bijdrage. Onmisbaar is de inbreng van kenners van toen en nu, zoals meesterschilder Simon van der Meulen uit Warten. Ook de medewerking van Frits Jansen, redacteur-samensteller van de documentaire site skutsjehistorie.nl, bleek in dit verband onmisbaar. Bijgaand een deel van een van de hoofdstukken. verkrijgbaar op
www.uitgeverijpenn.nl
Ruim vol verhalen Des te meer waarde hechten we aan het verleden, toen vaklieden de mooiste schepen bouwden. Ze werden geverfd, geteerd en gepotlood en voorzien van een hanteerbare tuigage. De racemachines die tegenwoordig de lakens uitdelen bij SKS en IFKS lijken slechts in de verte nog op hun originele voorgangers. Maar ook zij zijn eens onderbouw van een woonark geweest, of nog erger, een hoop oud roest. Er is soms voor tonnen in verspijkerd om er een toonbaar schip van te maken. Dat leidde wel tot opzienbarende successen. Maar voorbeelden van een bittere teleurstelling zijn er ook, zoals bij de Nynke, die na grote investeringen werd uitgesloten bij de IFKS.
In 1903 wordt er op de scheepswerf van Johannes Bos hard gewerkt aan het bouwen van een roefschip in opdracht van J. Feddema uit het Overijsselse Oldemarkt. Het skûtsje krijgt de naam “de Koophandel”, een naam die wel vaker aan een skûtsje werd gegeven. Door de niet erg economische lengte van 12 meter, werd binnen een jaar het schip verlengd tot haar huidige lengte van 16 meter en 56 centimeter.
www.uitgeverijpenn.nl
13