Partizan/91
yınlarda sosyalizmin sorunları tartışılıyor, örgütlenme sorunlarına ilişkin parti kadrolarının polemik yazılarına yer veriliyordu. Çok sonraları sahip oldukları kendi matbaalarında Avrupa’da yayınlanan Marksist eserleri basmaya çalışacaklardı. Engels’in Komünist Manifesto’nun 1888 tarihli İngilizce basımına yazdığı önsöze göre Ermenice Manifesto çevirisi İstanbul’da bir yayıncıya sunulmuş, ancak Marx’ın adını taşıyan bir kitabı yayınlamaktan çekinen yayıncı, çevirmenden kendi imzasını atmasını istemiş, çevirmense kabul etmemiştir.” [Akın, K: 2016, 84] SDHP 1896’dan itibaren II. Enternasyonal’in üyesi olarak kabul edilir. Enternasyonal’in temel ilkelerini benimseyerek programlarına da bu ruhu yansıtmaya özen gösterirler. Program hedeflerini özgür, bağımsız ve sosyalist Ermenistan şeklinde özetlemek mümkündür. Yine 1910 yılında İstanbul’da açıklanan SDHP’nin “Ana Tüzüğü”nden bazı noktaları not düşmek, örgütün anlaşılmasına katkı sunabilir. “... Üretici sınıfın gerçek özgürlüğe sahip olması ifadesi ile millet, kavim ve cins farkına bakmaksızın insan topluluklarının tam bir siyasi ve ekonomik özgürlüğe sahip olması anlaşılır. ... Üretici sınıf, istenilen amaçlara ulaşabilmek için her şehirde bağımsız ve farklı siyasi partilerin oluşturulmasıyla ülkenin bütün sosyal ve siyasi araçlarını yönetimi altında bulundurmaya ve bununla beraber diğer ülkelerde bulunan benzer partilerle uyum içerisinde hareket ederek sosyal bir devrim meydana getirmeye çalışacaktır. ... Üçüncü Bölüm Milli meseleler açısından çeşitli milletlerin siyasi hukuku tamamen korunacaktır. Bir milletin diğerine üstünlüğü tamamıyla reddedilecektir. Her millet kendi tarihi varlığıyla toplumsal bir unsur teşkil ettiğinden çeşitli baskılara uğramaksızın serbestçe gelişmesine hizmet edecek her türlü araçtan yararlanacaktır. Milletlerin kesin eşitlik [temelinde] kendilerine has özelliklerini koruması, ilişilmemesi ve dokunulmaması tamamen korunmuş bir hak olduğundan her bir milletin gelişmesine ve büyümesine, toplumsal, ekonomik ve siyasi hiçbir şekilde engel olunmayacaktır. ... Beşinci Bölüm ... Sosyalizm açısından Sosyal Demokrat Hınçak örgütü her milletten sosyal demokrat şubeler meydana getirmeye çalışacaktır. Bunların genel kurulları da