Partizan/163
adını almışlardır. Ayaklanma, Batı İran’a doğru (Rey ve İsfahan) yayılır. Manicilik ve Zerdüştlüğün sentezini yeni biçimlere sokan bu hareket, ortakçı bir cumhuriyet kurar. Hareket miladi 808 yılında, Babek önderliğinde Azerbaycan’da ayaklanma başlatır. Kürtlerin de yoğun olduğu bu bölgede köylülerin geniş desteği sağlanır. Azerbaycan, Kızıllar Cumhuriyeti sınırlarına dahil edilir. Hareket, bu tarihten sonra Babekiler diye anılır. Babek’in, Abbasi orduları ile birçok kanlı çatışması olur. Hepsinde galip gelir. Ancak miladi 837’de yenilir ve idam edilir. Babek’in ölümü, cumhuriyetin dağılmasına neden olur. Babek de Ebu Müslim gibi ilahlaştırılır ve etkisi Ortadoğu’ya yayılır. Babekiler miladi 840 yılında Mazyar İbn Karin isimli bir İranlı önderliğinde, Taberistan ve Cürcan’da yeniden ayaklanır. Bu ayaklanma da bir yıl sonra bastırılır. Böylece Babekiler hareketi kesin yenilgiye uğrar, ancak Babekilerin fikirleri İran ve Kafkasya’da etkili olmaya devam eder. Çeşitli kollara bölünen bu fikirler, merkezi bir örgütlenmede birleşemez. İlk zamanlar cumhuriyetin sınırları genişletilse de, bu dönemde de ayrılıklar yaşanır. Bu dağınıklık hareketin sönmesine yol açar.
4. Siyah Köleler Cumhuriyeti (Spartaküs ayaklanması) Kölelik sistemi, İslamiyet’in ilk yayılma yıllarına göre iyileştirilmiş, kölelerin azad edilmesi kolaylaştırılmıştı. Peygamber, kölelere iyi davranılmasını emrediyordu. Ancak, bunlar kısa süreli oldu. Abbasi döneminde köle ticareti en önemli gelir kalemlerinden birini oluşturuyordu. Dolayısıyla köle muhalefeti, hiçbir zaman bitmemiş, tersine, özellikle dört halife döneminden sonra artan bir ivme kazanmıştı. Köle hareketinin önderi Ali ibn Muhammed Berka; kendisini Ehl-i Beyt’ten ilan etmiş, bu sıfatla, miladi 867 yılında köle ayaklanmasını başlatmıştı. Güney Mezopatamya’da başlatılan bu ayaklanma sonucu eşitlikçi bir cumhuriyet kuruldu. Bu devlet Huzistan, Basra ve Küfe’de yaklaşık 15 yıl yaşayabildi. Köle ayaklanmasının önderleri, Karmatilerin işbirliği önerisini geri çevirdiler. Köleler dışındaki sınıfları örgütlemek bir yana, kendi coğrafi sınırları dışındaki köleleri de kendi saflarına çekmeye çalışmadılar. O dönemde oldukça güçlenmiş olan Karmatilerin teklifini kabul etselerdi, cumhuriyetin ömrü daha uzun olabilirdi. Miladi 882-884 yıllarında büyük bir katliama maruz kalan kölelerin cumhuriyeti böylece yıkıldı. Nizamül Mülk bu köle hareketi için “Mazdek, Babek, Hürremdin ve Karmati hareketi gibi, hatta onlardan beter” diyordu.(7)